Geel blad is geel blad niet

Transcriptie

1 Veldsla Geel blad is geel blad niet Peter Bleyaert (Inagro) en Liesbet Bruyneel (TACO) Ik heb ook wel last van geel blad zeggen veel veldslatelers. Maar bij nader inzicht gaat het niet altijd over hetzelfde type van geel blad. De laatste jaren kwam vergeling bij veldsla regelmatig voor. Het is belangrijk dat we de oorzaak kunnen aanduiden, maar hiertoe moeten we zeker zijn dat we wel over hetzelfde type vergeling spreken. Momenteel onderscheiden we bij veldsla vijf types vergeling: gele kiemlobben, vergeelde kiemlobben met paarse toprand, ouderdomsvergeling, vergelingsziekte op de onderste bladeren, en vergeling door ijzergebrek op de jongere bladeren. Hierna geven we voor elk vergelingstype een beschrijving van de symptomen, de omstandigheden van voorkomen, en van de mogelijke oorzaak voor zover gekend. Gele kiemlobben Symptoom: enkel de kiemlobben worden witgeel, en bijna uitsluitend de bladhelft naar de top toe (type A). Bij enkele telers wordt het bladtopje dat raakt aan het grondoppervlak ook donkerbruin tot zwart (= wordt necrotisch), en gaat het licht wegrotten (type B). Tabel 1. De twee types van gele kiemlobben Gele kiemlob type A = zuiver gele kiemlob Gele kiemlob type B = met necrotische toprand, die hier en daar wegrot

2 Periode van voorkomen: periodes met warm weer en veel zonnestraling. De vergeling van type B, waarbij ook de bladrand necrotisch wordt, kwam in juni-juli 2015 bij veel telers voor. Oorzaak: Het wegrotten van de necrotische randen van de kiemlobben was slechts bij enkele telers zichtbaar. In de meeste gevallen werden de randen enkel necrotisch. Een mogelijke verklaring kan gezocht worden in de felle zonnestraling van het voorjaar en zomer De stralingssom van 2015 was hoger dan de gemiddelden. Vooral de bladtoppen die de warme grond raken verbranden en worden necrotisch. Zeker het tijdstip en de manier van afwitten kunnen hier een rol in spelen. Vroeg afwitten en indien nodig herhalen was een must bij dergelijk fel weer. Als oorzaak voor het rottend weefsel kan een smet-aantasting geopperd worden. Die zou gemakkelijker optreden op de jonge kiemlobben wanneer de planten verzwakt zijn door de warmte. Zeker wanneer (meerdere malen) water gegeven wordt op een gewas met necrotische randen is de kans op smetaantasting op de kiemlobben groot. Vergeelde kiemlobben met paarse toprand Symptoom: Enkel de kiemlobben worden iets lichter groen tot geel, veelal gaat het hier uitsluitend over de bladhelft naar de top toe. De top zelf van de kiemlobben verkleurt paarsachtig. Deze bladtopjes zijn niet specifiek in contact met de bodem. Fig. 1. Gele kiemlob met paarse toprand Periode van voorkomen: voorjaar en zomer. Oorzaak: Als verklaring voor de paarsverkleuring van de kiemlobben in het voorjaar wordt soms gedacht aan fosforgebrek. Het is inderdaad mogelijk dat dan in zonnige dagen, met sterke gewasontwikkeling, de wortelactiviteit wegens de nog koude grond achterop hinkt, en niet in staat is om voldoende fosfor en/ of andere elementen aan te leveren. Bij proeven in Inagro was trad echter ook eind juni, wanneer de bodem reeds voldoende was opgewarmd, nog paarsverkleuring op van de kiemlobben. Meer kennis moet hierrond verzameld worden. Reeds uitgevoerde bodemanalyses tonen aan dat de wateroplosbare (= plantbeschikbare) fosfor en ook kalium voldoende hoog liggen.

3 Ouderdomsvergeling Symptoom: de onderste bladeren worden geleidelijk aan bleker, en minder fel groen. De kleur wordt nooit fel geel, maar eerder wit geel-groen. Fig. 2. Veldsla met symptomen van ouderdomsvergeling Periode van voorkomen: Treedt enkel op in de winterperiode, in periodes met korte dagen en een hoge luchtvochtigheid. Meer voorkomend op nattere plaatsen. Mogelijke oorzaak: diverse pistes zijn mogelijk. Tekort aan licht wordt als belangrijkste oorzaak aanzien. Maar ook een tekort aan stikstof kan de oorzaak zijn. Misschien wordt bij hoge luchtvochtigheid onvoldoende stikstof naar de jonge veldslabladeren toegevoerd omdat deze dan te weinig verdampen. Dit tekort kan worden aangevuld vanuit de oudere bladeren, omdat stikstof een zeer mobiel voedingselement is. De kans dat dit gebeurt verhoogt wellicht naarmate de plant ouder wordt. Vandaar de naam ouderdomsvergeling. Vergelingsziekte Symptoom: op het einde van de teelt wordt de veldsla plots geel, met sterk verminderde groei. Vooraf is aan de planten helemaal niets te zien. De plantjes lijken op de grond te plakken, door naar onder ombuigende bladeren. Vooral de onderste bladeren vergelen. Soms vergeelt enkel een gedeelte van het blad, soms het ganse blad. Ook is het blad soms gebobbeld. Soms zijn nerven donkerbruin tot paars; soms zijn ze glazig; soms zien ze er gezond uit: het symptoom is aspecifiek, en lijkt niet op een gebrek aan sporenelementen.

4 Fig. 3. Veldsla met symptomen van vergelingsziekte Overige kenmerken: is meer aanwezig in natte zones van een serre. Uitzaai in grond van een serre met aantasting, in maart, kon de symptomen niet reproduceren. Dit kan evenwel te wijten zijn aan de latere, niet meer optimale, teeltperiode. Tot nu toe enkel vastgesteld bij veldsla voor verse markt, die een langere teeltduur kent t.o.v. veldsla voor versnijderij. Meestal in gevallen met vruchtafwisseling in de zomer. Periode van voorkomen: enkel in de winterperiode: december februari Oorzaak: Diverse mogelijkheden werden reeds geopperd: een nieuwe virusaantasting, tekort aan sporenelementen, aantasting door Pythium en aantasting door Fusarium of Botrytis. Uiteindelijk lijkt de aantasting door Pythium het meest veld te winnen. In de regio Nantes denkt men dat een traaggroeiende Pythium de oorzaak zou zijn. Dit zou kunnen verklaren waarom de symptomen enkel te zien zijn in de winter, wanneer de veldsla lang op het veld blijft. Bij veldsla voor versnijderij, die in een jonger stadium wordt geoogst, zou de aantasting dan ook minder optreden. Dergelijke Pythiumgroep werd gevonden door de Duitsers Koch & Riesterer in 2001, met als typische eigenschap dat ze traag groeide, en bij lagere temperaturen dan de andere Pythiumsoorten. Deze Pythium veroorzaakte soms vergeling, maar steeds ging dit gepaard met verkleuring van de wortels, en ook met groeiremming. Hoewel bij de schadegevallen in West-Vlaanderen geen duidelijke wortelverkleuring te zien was, zou dit voor de Franse onderzoekers niet in tegenspraak mogen zijn: vaak vinden zij bij de traaggroeiende Pythium slechts microscopisch zichtbare wortelaantasting. Op een monster van West-Vlaamse veldsla konden de Fransen inderdaad de traaggroeiende Pythium terugvinden; anderzijds was op enkele monsters met vergelingsziekte geen Pythium aanwezig. De oorzaak blijft dus nog onzeker. Ijzergebrek Vaak wordt bij bladvergeling gedacht aan ijzertekort. Hiervan is bekend dat de symptomen optreden bij de jonge bladeren. Om zekerheid te bekomen over het uitzicht van de symptomen zetten we een proefje op met planten in hydrocultuur: naast een controle, met de normale concentratie aan ijzer voor kropsla (50 mol/l), kreeg behandeling 2 slechts de helft van die concentratie aan ijzer, terwijl behandeling 3 helemaal geen ijzer in de voedingsoplossing kreeg aangeboden. Onderstaande foto s

5 tonen het resultaat: enkel bij het object zonder ijzer traden duidelijke gebrekssymptomen op. Deze waren inderdaad aanwezig op de jongere bladeren, en nooit op de oudste bladeren. Fig. 4. Links: proefopstelling, met van links naar rechts toenemende concentratie aan ijzer in de voedingsoplossing. Resp. behandeling 3 (concentratie = 0 mol/l, behandeling 2 (concentratie = 25 mol/l) en controle (concentratie = 50 mol/l). Rechts: plant met ijzergebrek Draag je steentje bij Over de oorzaken van de verschillende soorten vergeling bestaat nog geen zekerheid. De kennis hierover kan groeien door zoveel mogelijk informatie hierover bijeen te brengen. Krijg je dus één van de vermelde symptomen op jouw veldsla, laat dit ons weten: Peter.bleyaert@inagro.be (051/ ), sofie.verhelst@inagro.be (051/ ) of liesbet.bruyneel@tacocvba.be ( ).