Raadsvoorstel. Vergadering : 23 april Agendapunt : 7. Programma : (8) Wurk & Bystân Portefeuillehouder : H. Rijpstra. Aan de Raad.

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Vergadering : 23 april 2015 Agendapunt : 7 Status : Opiniërend Programma : (8) Wurk & Bystân Portefeuillehouder : H. Rijpstra Behandelend ambt. : Nienke de Vries nienkedevries@t-diel.nl Telefoonnummer : (0511) Zaak / Stuknummer : Z / S Aan de Raad. Onderwerp Contourennotitie Participatiewet Korte inhoud Het doel van de Contourennotitie Participatiewet is om een kader te scheppen voor de uitvoering van de Participatiewet op het terrein van (arbeids)participatie van mensen met en zonder arbeidsbeperking. In deze notitie besteedt het college onder meer aandacht aan visie, ambitie, klantgroepen en de inzet van re-integratie instrumenten in relatie tot het besteedbare Participatiebudget. Voorstel van het College Het college vraagt de raad om zich uit te spreken over: de geformuleerde visie en ambitie voor Werk en Inkomen; de voorgestelde beleidsuitgangspunten; de voorgestelde indeling van de Participatie-klantgroepen in relatie tot de inzet van het Participatiebudget. Omdat er een nauwe samenhang is met de Contourrennotitie Participatiewet, ontvangt de raad ter informatie de Samenwerkingsovereenkomst Regionaal Werkbedrijf Fryslân Werkt! Het college vraagt de raad of deze nog vragen heeft over de samenwerkingsovereenkomst. Bijlagen - Contourennotitie Participatiewet - Advies Cliëntenraad Werk en Bijstand m.b.t. de Contourennotitie - Samenwerkingsovereenkomst Regionaal Werkbedrijf Fryslân Werkt!

2 Toelichting Contourennotitie Participatiewet Wat is het probleem en de oorzaak ervan? Op 1 januari 2015 is de Participatiewet in werking getreden. Deze wet voegt de WWB, de Wsw en een deel van de Wajong samen. Met de invoering van de Participatiewet is het college verantwoordelijk voor alle mensen met arbeidsvermogen die ondersteuning richting de arbeidsmarkt nodig hebben. Hiervoor kunnen de middelen (inclusief Wsw-gelden) worden ingezet die zijn opgenomen in het Participatiebudget. De komende jaren wordt er fors bezuinigd op het Participatiebudget. De nieuwe klantgroep die onder de werking van de Participatiewet valt, heeft mogelijk een grotere en complexere problematiek als gevolg van de aanscherping van de Wajong en afsluiting van de Wsw. Het college verwacht dat voor deze groep meer instrumenten (dus middelen) moeten worden ingezet dan voor de oude doelgroep WWB. De vraag is dan ook of alle klanten kunnen worden bediend, zoals we dat graag zouden willen. De Participatiewet schrijft voor dat de in de Participatieverordening genoemde voorzieningen/instrumenten evenwichtig over de doelgroep van het Participatiebudget moeten worden verdeeld. Gezien het bovenstaande (grotere doelgroep, minder middelen) vraagt dit om beleidskeuzes als het gaat om de vraag welke klantgroepen we in het kader van reintegratie en participatie willen/gaan bedienen. De Contourennotitie Participatiewet spitst zich toe op dit vraagstuk. Het college gaat ervan uit dat met deze notitie tevens tegemoet wordt gekomen aan de wens van de raad om het onderwerp aansluiting op de arbeidsmarkt en re-integratie in de raad te behandelen (politieke termijnagenda ). Nagenoeg alle onderwerpen komen aan bod in de notitie 1. Wat willen we bereiken? Het doel is om een kader te scheppen voor de uitvoering van de Participatiewet op het terrein van (arbeids)participatie van mensen met en zonder beperking. Dit om de doelgroep van de Participatiewet zo optimaal en evenwichtig mogelijk te bedienen, met als basis het gedachtegoed van de Sociale Agenda, de uitgangspunten van het beleidskader Transities Sociaal Domein, de Participatiewet en het besteedbare Participatiebudget. Wat gaan we daarvoor doen? Het programma Werk en Bijstand omvat een uitgebreid activiteitenpakket voor de doelgroep bijstandsgerechtigden en overige minima in de gemeente. Belangrijke doelstellingen zijn het bewerkstelligen dat zoveel mogelijk inwoners economisch onafhankelijk zijn en meedoen (participeren) in de samenleving op allerlei niveaus. Waar nodig bieden wij de helpende hand 2. Wat mag het kosten? De door het Rijk beschikbaar gestelde financiële middelen (Participatiebudget) vormen de leidraad voor de uitvoering. Contourennotitie De Participatiewet geeft het college opdracht om de tot de doelgroep behorende personen te ondersteunen bij arbeidsinschakeling waarbij het college voorzieningen kan aanbieden. 1 We gaan niet expliciet in op de vraag hoe ervaren gepensioneerden, werklozen of vrijwilligers hun kennis kunnen overdragen op onervaren, jonge mensen zodat deze een betere positie op de arbeidsmarkt krijgen. Wel gaan we in op het vraagstuk wat wij lokaal en provinciaal doen om er voor te zorgen dat jongeren een betere positie op de arbeidsmarkt krijgen. We besteden ook geen aandacht aan het onderwerp aansluiten bij de NoorderBaanBattle (overigens alleen Groningen en Drenthe). Ook voor dit onderwerp geldt dat wij een provinciale en lokale aanpak hanteren. In dit verband verwijzen we naar bijlage 7. In deze bijlage gaan we uitgebreid in op onze jongerenaanpak. 2 Uit de programmabegroting

3 Om invulling te geven aan bovengenoemde doelstellingen is het van belang om beleidsuitgangspunten te formuleren. De Contourennotitie Participatiewet vormt hiervoor het vertrekpunt. In deze notitie besteden we onder meer aandacht aan visie, ambitie, klantgroepen en de inzet van re-integratie instrumenten in relatie tot het besteedbare Participatiebudget. Visie en ambitie Onze visie is een opsomming van kernwoorden die wij hebben vertaald naar een ambitie in tekst. Deze ambitie luidt als volgt: 1. Iedereen doet mee, op basis van gelijkwaardigheid zowel in de samenleving als op de arbeidsmarkt. 2. We gaan uit van de kracht en talenten van de burger. 3. We spreken burgers aan op hun kracht en verantwoordelijkheid. 4. Waar nodig bieden wij ondersteuning op het gebied van werk, inkomen, voorzieningen, opvoeding, inburgering en sociale problematiek, en 5. Er is een nauwe samenwerking met lokale werkgevers en andere partners met als doel het verhogen van (arbeids)participatie. Kunt u zich vinden in de geformuleerde visie en ambitie? Beleiduitgangspunten De Participatiewet gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid van degenen die een beroep doen op genoemde wet om de uitkeringsduur zo kort mogelijk te houden. Daarbij is het begrip algemeen geaccepteerde arbeid leidend. Iedereen die kan werken moet gewoon aan de slag met het werk dat voorhanden is. De eigen verantwoordelijkheid is in principe niet begrensd en gaat te allen tijde vóór de verantwoordelijkheid van de overheid. Jarenlange investering richting werk of het aanbieden van trajecten aan alle burgers die onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen, is toegestaan maar is niet wenselijk 3 en met de besparing op het budget in de toekomst ook niet haalbaar. De nadruk ligt op arbeidsparticipatie. De ultieme vorm van participeren is het verrichten van arbeid op de reguliere arbeidsmarkt, maar kan ook bestaan uit een dienst voor de samenleving, bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Personen die (nog) niet kunnen re-integreren richting arbeidsmarkt kunnen mogelijk wel maatschappelijk participeren. Aansluiten bij de intrinsieke motivatie, talenten en mogelijkheden van de burgers, ondernemers en overheid, versterkt de wederkerigheid. Om te komen tot een inclusieve arbeidsmarkt, moeten werkgevers, (toekomstige) werknemers, gemeenten, UWV en onderwijsorganisaties hun krachten bundelen. Het bovenstaande vraagt om beleidskeuzes, waarbij we onderscheid maken tussen: Integraal beleid of specifiek beleid? Voorkoming instroom of alleen inzet op uitstroom? Een baan of een uitkering? Is participeren voor iedereen? Kansen en talenten of beperkingen en belemmeringen? Zijn de burgers leidend of is de arbeidsmarkt leidend? Zijn de financiële middelen leidend of is de burger leidend? Participatiebudget inzetten voor re-integratie of Participatiebudget wanneer noodzakelijk deels inzetten voor de WSW? 3 Uit onderzoek komt naar voren dat langdurige trajecten (langer dan één jaar) contraproductief zijn. De betrokken uitkeringsgerechtigden zijn gedurende de gehele trajectduur niet beschikbaar voor de arbeidsmarkt en lopen meer kans langdurig werkloos te worden. Dit staat in de literatuur ook wel bekend als lock-in effect.

4 Kunt u zich vinden in de volgende beleiduitgangspunten?: Integraal beleid binnen het sociaal domein en uiteindelijk binnen het gehele gemeentelijke domein. Voorkoming instroom en inzet op uitstroom. Een baan boven een uitkering. Participeren is voor iedereen en kan iedereen! Optimaal benutten van kansen en talenten met als doel een inclusieve arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt is leidend. De financiële middelen zijn een leidraad. Participatiebudget primair inzetten voor re-integratie Klantgroepen in relatie tot inzet Participatiebudget We gaan werken met twee klantgroepen: De werkgever. De werkzoekende. De klantgroep verdelen we in de burger die kan werken en de burger waarbij maatschappelijke participatie de meest reële optie is. De burger jonger dan 27 jaar hebben we als specifieke klantgroep benoemd. In schema ziet dit er als volgt uit: Werkgevers Arbeidsparticipatie Maatschappelijke Participatie Jongeren Kunt u zich vinden in de volgende indeling van de Participatie-klantgroepen in relatie tot de inzet van de financiële middelen?

5 Klantgroep Instrument 4 Inzet participatiebudget Werkgever Werkgeversdienstverlening Loonkostensubsidie No-riskpolis Werkplekaanpassingen Begeleiding/Jobcoach Relatie met werkzoekende arbeidsparticipatie die met behulp van de algemene instrumenten bij een reguliere werkgever aan het werk gaat. Arbeidsparticipatie Maatschappelijke participatie Zelf aan zet 5 Werkervaringsplaatsen Proefplaatsingen Loonkostensubsidie No-riskpolis Werkplekaanpassingen Begeleiding/Jobcoach Beschutte werkplek Klimmen Op Eigen Kracht 6 Sociaal dorpen- en jeugdteams Vrijwilligerswerk Arbeidsmatige dagbesteding Ja. Wanneer het gaat om werkzoekenden met een arbeidsbeperking die met behulp van algemene instrumenten bij een reguliere werkgever aan het werk kunnen. Minimaal wanneer het gaat om werkzoekenden die op eigen kracht een betaalde baan kunnen vinden. Minimaal, vnl gebruik maken van andere financieringsstromen (bijv. Wmo gelden voor dagbesteding) of door eigen werkconsulenten in te zetten bij projecten (bijv. KOEK). Jongeren Wurkje Oan Wurk 7 Ja. Wanneer het gaat om werkzoekende jongeren met een arbeidsbeperking die met behulp van algemene instrumenten bij een reguliere werkgever aan het werk kunnen. Minimaal, vnl gebruik maken van andere financieringsstromen wanneer het gaat om een werkzoekende jongere die onder de klantgroep maatschappelijke participatie valt of die op eigen kracht een betaalde baan kan vinden. Toelichting Samenwerkingsovereenkomst Regionaal Werkbedrijf Fryslân Werkt! Op 1 januari 2015 is de Participatiewet in werking getreden. Het doel van de wet is om meer mensen, ook mensen met een arbeidsbeperking, aan de slag te krijgen. De Wet SUWI schrijft voor dat gemeenten, sociale partners en UWV voor de regionale arbeidsmarkt op bestuurlijk niveau moeten samenwerken. In de 35 arbeidsmarktregio s moeten regionale Werkbedrijven worden gevormd, waarin de partijen samenwerkingsafspraken maken. Het regionale Werkbedrijf is de schakel tussen de Banenafspraak en mensen met een arbeidsbeperking. Werkgevers en overheid hebben gezamenlijk toegezegd banen te realiseren tot In elke arbeidsmarktregio komt één regionaal Werkbedrijf: een samenwerkingsverband van minimaal werkgevers, werknemers, UWV en gemeenten. 4 Het genoemde instrumentarium is niet limitatief. Het gaat hier om voorbeelden. Werk & Inkomen De Wâlden bekijkt in samenspraak met de werkzoekende wat nodig is (maatwerk). 5 Het doel van het project is om de klant in beweging te brengen om de eigen situatie te veranderen. De klant werkt actief aan zijn eigen mogelijkheden en formuleert stapsgewijs zijn/haar oplossingen. 6 Voor de groep met een grote afstand tot de arbeidsmarkt werken we met KOEK, klimmen op eigen kracht. KOEK geeft mensen die een verandering willen maken in hun leven een steuntje in de rug. De methode geeft mensen de kans om hun droom, wens of doel na te streven. 7 In wekelijkse netwerkbijeenkomsten zien en spreken werkconsulenten groepsgewijs alle werkfitte jongeren. Zij coachen deze jongeren om zelf een actieve rol aan te nemen in hun eigen sollicitatieproces, waardoor passiviteit wordt verminderd en het zelf nemen van initiatieven vergroot.

6 De samenstelling kan worden aangevuld met instellingen uit de sociale werkvoorzieningen, het onderwijs en andere stakeholders. Voor de arbeidsmarktregio Fryslân is het Regionaal Werkbedrijf Fryslân Werkt! opgericht. De samenwerkingsafspraken zijn vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. De verschillende partijen hebben op 8 april 2015 de overeenkomst ondertekend. Het college is bevoegd om overeenkomsten af te sluiten. Dat is bepaald in artikel 160 van de Gemeentewet. In dit verband legt het college de raad de Samenwerkingsovereenkomst Regionaal Werkbedrijf Fryslân Werkt! informerend voor. Inrichting van het regionale Werkbedrijf Fryslân Werkt! Het regionale Werkbedrijf Fryslân Werkt! is een netwerkorganisatie, een samenwerkingsverband tussen gemeenten, UWV, SW-bedrijven, werkgevers, vakbonden en het onderwijs. Deze ketenpartners hebben afspraken gemaakt over de wijze waarop er extra werk gerealiseerd wordt voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het bestuur van het Werkbedrijf wordt gevormd door: Wethouder H. Rijpstra (gemeente Tytsjerksteradiel GR SW Fryslân) namens het VFG portefeuillehoudersoverleg Werk en Inkomen Wethouder C. van der Laan (gemeente Heerenveen GR SW Fryslân) vanuit de portefeuille Economische Zaken/ F4 8 gemeenten Wethouder A. Ekhart (gemeente Leeuwarden GR SW Fryslân) namens de centrumgemeente + deelnemer aan de Werkkamer Wethouder S. Boorsma (Dongeradeel GR NEF) Wethouder J. Schouwerwou (De Friese Meren GR West) Regiomanager van het UWV, J. Bok Vertegenwoordiger werkgevers en vakbonden (FNV en CNV) Werkgeversdienstverlening en harmonisatie van instrumenten Werkbedrijf Fryslân Werkt! is een schakel tussen bedrijven/banen en de mensen die gemeenten naar de zogenaamde baanafspraakbanen moeten toeleiden. Daarnaast heeft het Werkbedrijf als doel om werkgevers die mensen met een arbeidsbeperking in dienst nemen te ontzorgen. Om de werkgever te ontzorgen moeten gemeenten onder regie van het Werkbedrijf een basispakket aan functionaliteiten organiseren. Het gaat onder meer om de volgende onderwerpen: 1. Werkgeversdienstverlening. 2. Eenduidige inzet van algemene instrumenten zoals werkplekaanpassingen, begeleiding op de werkplek, inzet van de no-riskpolis, loonwaardemeting, loonkostensubsidie, jobcoaching, beschut werk, mobiliteitsbonus en social return on investment (SROI). Om te zorgen voor één krachtig regionaal Werkbedrijf dat werkgevers ontzorgt, is harmoniseren van instrumenten een belangrijk aandachtspunt. Hierdoor kan de hele regio met dezelfde instrumenten werken. Lokaal is wel de mogelijkheid om naast deze algemene instrumenten, eigen instrumenten in te zetten 9. Harmonisering zorgt voor duidelijkheid en eenduidigheid. Het voorkomt dat: 8 Samenwerking op economisch terrein tussen provincie en de 4 grootste gemeenten van Fryslân te weten Leeuwarden, Heerenveen, Smallingerland en Súdwest-Fryslân. 9 Bijv. het volgen van een opleiding, een voucher voor de werkgever die een jongere in dienst neemt, werkervaringsplek, etc.

7 Publieke organisaties concurreren met hun aanbod van mensen richting werkgevers. Werkgevers te maken hebben met een veelvoud aan regelingen. Relatief vergelijkbare mensen heel verschillend behandeld worden door de regeling waaronder zij vallen. Bovenstaande betekent dat we provinciaal gelijkluidend beleid moeten formuleren voor wat betreft de inzet van algemene instrumenten. Er is dus geen keuzemogelijkheid voor gemeenten. Naast de wettelijke verankering en de bovengenoemde onderwerpen zijn er meer redenen om de regionale samenwerking verder te ontwikkelen, te weten: Werken aan een inclusieve arbeidsmarkt. Gezamenlijke aanpak van regionale arbeidsmarktvraagstukken. Lokale kennis en best practices regionaal delen. Ontschotting van regionale werkgeversdienstverlening. Marktbewerkingsplan Ieder regionaal Werkbedrijf maakt een marktbewerkingsplan. Dit is een plan van alle deelnemers in het Werkbedrijf. In de AMvB Regionale Werkbedrijven zijn de minimale eisen vastgelegd voor de inhoud van het marktbewerkingsplan. Op dit moment wordt hard gewerkt aan het opstellen van het marktbewerkingsplan. In dit plan worden de gezamenlijke doelstellingen concreet beschreven, de wijze waarop het Werkbedrijf deze wil realiseren en welke instrumenten daarbij kunnen worden ingezet. In het markbewerkingsplan wordt ook een kwalitatieve en kwantitatieve beschrijving opgenomen van de personen die behoren tot de doelgroepen van UWV en gemeenten. Daarnaast bevat het plan een analyse van de arbeidsmarkt en de verwachte ontwikkelingen daarbinnen. Het marktbewerkingsplan wordt vastgesteld door het college en ter kennisname voorgelegd aan de raad. Lokale uitvoering Gemeenten zijn en blijven verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet. Dat betekent in praktische zin dat de gemeente Tytsjerksteradiel zelf lokaal de uitvoering doet van alle werkzaamheden die vallen onder het Werkbedrijf. Bij de uitvoering van de Participatiewet de huidige Wsw-uitvoeringsorganisatie zien Caparis als een belangrijke partij. Wij zijn van mening dat we de door Caparis opgebouwde netwerken, expertise en infrastructuur moeten benutten om de plaatsingsmogelijkheden/-kansen te verbreden voor de doelgroep van de Participatiewet. Relatie met centrumregeling De centrumregeling Sociaal Domein Friese gemeenten 10 geeft invulling aan hoe de 24 Friese gemeenten willen participeren in het werkbedrijf en regelt hoe gemeenten daarin hun inbreng hebben. Heeft de raad nog vragen over de Samenwerkingsovereenkomst Regionaal Werkbedrijf Fryslân Werkt!? Burgum, 24 maart 2015 Het college van Tytsjerksteradiel de secretaris O.de Jager MAC RC de loco-burgemeester D.A. Fokkema 10 De raad van Tytsjerksteradiel heeft in de raadsvergadering van 20 november 2014 ingestemd met deze regeling.