WUL-dictaat van tafel door defensiebonden. maart 2013 uitgave van de algemene federatie van militair personeel

Transcriptie

1 WUL-dictaat van tafel door defensiebonden 02 uitgave van de algemene federatie van militair personeel

2 @schilp1 Vicevoorzitter RenÉ Schilperoort Onbehoorlijk en discriminerend Na ruim twee maanden demonstratief te zijn weggebleven zijn de AFMP en de andere defensiebonden sinds 6 maart weer met de minister van Defensie in gesprek. We zijn pas aan de overlegtafel teruggekeerd nadat de minister liet weten haar dictaat van 19 december 2012 in te trekken. Daarin deelde ze eenzijdig mee dat een structurele compensatie van het defensiepersoneel voor de forse inkomensdalingen door de Wet Uniformering Loonbegrip (WUL) betaald moest worden uit het arbeidsvoorwaardengeld. Die eis haalde ze eind februari van tafel en daardoor was er weer ruimte voor overleg. Daarmee is niet gezegd dat alles nu weer koek en ei is. Om het geschonden vertrouwen van de bonden in de werkgever blijvend te herstellen zal de minister de komende tijd door concrete daden moeten laten zien dat ze de belangen van het personeel serieus neemt. 02 oplinie Inkomensachteruitgang Een belangrijke testcase op dat punt wordt het overleg over een bevredigende structurele WUL-compensatie vanaf Daarnaast is tot op heden nog onvoldoende voor het voetlicht gekomen tot welke inkomensachteruitgang de WUL geleid heeft bij gewezen en gepensioneerde militairen. Die gevolgen zijn zonder overdrijven onbehoorlijk te noemen. Helaas wordt de discussie met hun oud-werkgever over een passende compensatie bemoeilijkt doordat deze oud-collega s in hetzelfde schuitje zitten als veel andere Nederlanders die niet meer deelnemen aan het arbeidsproces. Dat maakt hun inkomensdaling echter nog niet gerechtvaardigd! De WUL is een staaltje discriminerende wetgeving dat er niet om liegt. Het lijkt erop dat maar één iemand financieel beter is geworden van deze wet: de overheid en in dit geval de minister van Financiën. De regering houdt vol dat de WUL niet bedoeld is als bezuinigingsmaatregel, maar dat gelooft niemand meer. Waarom weigert Financiën anders zo halsstarrig het van militairen te veel geïnde belastinggeld terug te geven? Om de WUL en het daaruit voortkomende onrecht in de kern aan te pakken is de AFMP inmiddels samen met de andere defensiebonden een aantal proefprocessen tegen de fiscus gestart. Sociaal akkoord Prominent in het nieuws is de interimvoorzitter van de FNV in beweging, Ton Heerts. Dit keer niet vanwege de interne perikelen van de FNV, maar vanwege de wens van het kabinet om een sociaal akkoord te sluiten. Onze vakcentrale praat met de regering en de werkgevers over zaken die ook voor de rechtspositie van onze leden grote gevolgen kunnen hebben. Zo heeft bijvoorbeeld de duur van de bovenwettelijke WW-uitkering op basis van het Sociaal Beleidskader 2012 een relatie met de duur van de WW. Hoewel ik vind dat we daarover op voorhand sluitende afspraken hebben gemaakt, kan een wijziging van de WW toch gevolgen hebben voor de rechtspositie van onze leden. Dat maakt maar weer eens duidelijk hoe belangrijk het is dat de AFMP ook op bovensectorale zaken invloed kan uitoefenen. Nu doen we dat nog via de federatieraad van de oude FNV, binnenkort zal dat gaan gebeuren via het nieuwe ledenparlement. Kan de AFMP in die situatie voldoende gewicht in de schaal leggen om haar bovensectorale belangen overtuigend te behartigen? Dat hangt ervan af in hoeverre de opzet van het ledenparlement het mogelijk maakt op basis van argumenten tot standpunten te komen. Zo niet, dan hebben relatief kleine bonden als de AFMP al snel het nakijken. De concept-statuten van de nieuwe FNV zijn inmiddels klaar en worden op dit moment binnen de vereniging besproken. Waar nodig zullen we amendementen indienen. In april worden de definitieve statuten vastgesteld tijdens een bescheiden FNV-congres. Daarna zal blijken of de verbouwde FNV een huis is geworden waarin de AFMP zich thuis kan gaan voelen.

3 inhoud WUL: dictaat van tafel 04 We zijn er nog niet, maar het overleg met de minister over de WUL is op 6 maart hervat. Het is geen harde eis meer dat compensatie voor de inkomensdaling door deze wet uit de arbeidsvoorwaarden wordt gehaald. Onderzoek naar omgaan met onrechtvaardigheid We roepen onze leden op om mee te werken aan een wetenschappelijk onderzoek. Hierin staat de vraag centraal hoe militairen omgaan met onrechtvaardigheden die ze ervaren bij de uitoefening van hun beroep. 04 Morele professionaliteit 12 Hoe kan men voorkomen dat een ontgroening uit de hand loopt? Door zichzelf af te vragen of het doel de middelen heiligt en of een ontgroening wellicht ook anders kan. De NLDA maakt werk van het versterken van deze morele professionaliteit. Conditieproef 15 Vorig jaar zakten militairen voor de jaarlijkse Defensie Conditieproef. De werkgever wil daar rechtspositionele gevolgen aan verbinden. Maar dat gaat zomaar niet, want diezelfde werkgever ondermijnt de mogelijkheden om de fitheid op peil te houden. Verder in dit nummer 16 IB-berichten 17 De vakbond, juist nu! 20 Gijzelingsactie De Punt 23 Computerhoek 27 Verenigingsnieuws 28 Veteranenberichten 30 FNV-Voordeel 32 Ledenbenefits 33 Puzzel en Bankzitter 34 Servicepagina 35 Strip Lidmaatschap Er kan een moment komen dat u uw AFMPlidmaatschap op moet zeggen, bijvoorbeeld omdat u een baan buiten Defensie heeft aanvaard. Houdt u dan rekening met de opzegtermijn van 3 volle kalendermaanden. Voorbeeld: u zegt 15 januari op, het lidmaatschap wordt dan beëindigd per 1 mei. U kunt alleen opzeggen door middel van een ondertekende brief aan AFMP/FNV t.a.v. Ledenadministratie, Postbus 157, 3440 AD Woerden. Het volgende verenigingsblad verschijnt rond 30 april Kopij aanleveren is mogelijk tot en met 18 april. Salarisbetaaldatum: woensdag 24 april 2013 Cover: AVDD oplinie 03

4 werk en inkomen Tekst Dick Harte Protestactie defensiebonden werpt vruchten af: Minister haalt WUL-dictaat van tafel Op woensdag 6 hebben de AFMP en de andere defensiebonden besloten het sectoroverleg met minister Hennis-Plasschaert te hervatten. Dat overleg was op 21 december 2012 eenzijdig door de bonden afgebroken, uit protest tegen de weigering van de minister om te onderhandelen over een fatsoenlijke compensatie voor de inkomensdaling bij haar personeel als gevolg van de invoering van de Wet Uniformering Loonbegrip (WUL). Sinds 1 januari is in Nederland de Wet Uniformering Loonbegrip van kracht. Deze wet voorziet in een versimpeling van allerlei berekeningen op het gebied van belastingen en sociale premies, met als uiteindelijke doel het verminderen van de administratieve lasten van werkgevers en werknemers (zie kader). De invoering van de WUL kon volgens de regering leiden tot positieve en negatieve individuele inkomenseffecten. Die zouden niet worden gecompenseerd zolang het ging om veranderingen tussen -1,5 procent en +1,5 procent. Mocht blijken dat een grote groep mensen te maken kreeg met dalingen of stijgingen van hun inkomen boven deze bandbreedte, dan zouden nadere maatregelen worden genomen. Vooraf was duidelijk dat defensiemede- werkers extra zwaar getroffen zouden worden door de invoering van de WUL (zie kader). Volgens berekeningen van het ABP kreeg het actieve personeel een inkomensachteruitgang tussen de 2,8 tot 4,7 procent voor de kiezen. Collega s met een UGW-uitkering gingen er volgens het ABP tussen de 1,5 tot 3 procent op achteruit en gepensioneerde collega s maar liefst tussen de 5 en 7 procent. Veelgestelde vragen over de WUL H Wat is het doel van de Wet Uniform Loonbegrip? Het doel van de WUL is het aanzienlijk verminderen van de administratieve lasten van werkgevers en werknemers. De WUL schrijft voor dat bij het berekenen van iemands loonbelasting, zijn premies voor volks- en werknemersverzekeringen en zijn inkomensafhankelijke premie voor de ziektekostenverzekering hetzelfde inkomensbedrag als uitgangspunt wordt genomen. Met andere woorden: bij deze berekeningen wordt voortaan een uniform loonbegrip gebruikt. Wat is de belangrijkste administratieve lastenverlichting door de WUL? Nederland kent een verplichte ziektekostenverzekering waarvoor werknemers in de meeste gevallen zowel een nominale premie (vast bedrag) als een inkomensafhankelijke premie moeten betalen. Voor werknemers buiten Defensie is het belangrijkste gevolg van de WUL dat hun inkomensafhankelijke bijdrage komt te vervallen. Tot 1 janu- 04 oplinie

5 oorspronkelijk voorstel was slikken of stikken Op 19 december 2012 liet de kersverse minister van Defensie Janine Hennis- Plasschaert de bonden weten dat ze van plan was het actieve defensiepersoneel in 2013 slechts te compenseren voor de negatieve WUL-effecten boven de anderhalf procent. Het geld voor deze compensatie zou ze dat eerste jaar nog uit haar eigen begroting bij elkaar sprokkelen, maar vanaf 2014 zou de financiering moeten gebeuren uit nieuw arbeidsvoorwaardengeld (het door de werkgever beschikbaar te stellen geld voor een nieuwe defensie-cao). Met andere woorden: in 2013 kregen defensiemedewerkers te weinig compensatie (1,5 procent loondaling was voor eigen rekening) en vanaf 2014 moesten ze zelf meebetalen aan hun compensatie. Dictaat De bonden vonden dit voorstel van de werkgever dan ook niet te verteren, maar de minister maakte duidelijk dat het een kwestie van slikken of stikken was. Ze liet de bonden weten dat er over haar voorstel niet onderhandeld kon worden. Daarmee was er in feite sprake van een dictaat. Reden voor de AFMP en de andere defensiebonden om zich op 21 december 2012 demonstratief terug te trekken uit het sectoroverleg. ari 2013 werd deze bijdrage maandelijks ingehouden op hun brutoloon en daarna door de werkgever volledig vergoed. Over die vergoeding betaalden de werknemers vervolgens loonbelasting. Deze omslachtige constructie is verdwenen. Voortaan betaalt de werkgever maandelijks rechtstreeks een premie over het loon van de werknemer aan het Zorgverzekeringsfonds. Gevolg van deze nieuwe gang van zaken is dat de Belastingdienst de loonheffing over de voormalige werkgeversvergoeding misloopt. Om dat verlies te compenseren zijn de tarieven voor de eerste twee schijven in de loonbelastingtabellen verhoogd met respectievelijk 3,9 en 0,05 procent. Al met al merkt de gemiddelde werknemer in zijn portemonnee relatief weinig van de invoering van de WUL. Wat zouden volgens de regering de inkomensgevolgen van de WUL zijn? De invoering van de WUL kon volgens de regering leiden tot positieve en negatieve inkomenseffecten. Vooraf werd aangekondigd dat deze niet zouden worden gecompenseerd zolang het ging om veranderingen tussen -1,5 procent en +1,5 procent. Mocht blijken dat een grote groep mensen te maken kreeg met dalingen of stijgingen van hun inko- oplinie 05

6 werk en inkomen we zijn er nog niet, maar het dictaat is tenminste van tafel Ruim twee maanden lang kon de minister van Defensie vervolgens geen enkel besluit nemen waarvoor de instemming van de bonden wettelijk vereist is en daardoor kwam ook de reorganisatie van de krijgsmacht stil te liggen. Uiteindelijk ging de minister overstag: onder druk van de protestactie van de bonden legde ze op donderdag 28 februari een nieuw voorstel op tafel, dat voorzag in een betere compensatie in 2013 en onderhandelingsruimte voor de compensatie vanaf De bewindsvrouw nodigde de bonden uit om op woensdag 6 maart terug te keren naar de overlegtafel om de inhoud van haar nieuwe aanbod te bespreken. Aan dat verzoek besloten de AFMP en de andere bonden gehoor te geven. Compensatie vanaf 2014 In het nieuwe voorstel wordt duidelijk gesteld dat de WUL-compensatie vanaf 2014 in goed overleg met de bonden moet worden geregeld. Er is dus geen sprake meer van een dictaat; voor de AFMP een belangrijke reden om zich weer aan de overlegtafel te melden. Bij die onderhandelingen zal de AFMP vasthouden aan haar standpunt dat de inkomensachteruitgang door de WUL moet worden gecompenseerd tot binnen de bandbreedte van -1,5 en + 1,5 procent en niet mag worden betaald uit arbeidsvoorwaardengeld of door te besparen op de kwaliteit van de bedrijfsvoering. Wij blijven van mening dat het benodigde geld moet worden verstrekt door de minister van Financiën. Compensatie in 2013 De compensatie voor actieve militairen in 2013 is buiten de bonden om tot stand gekomen. Zo is eenzijdig besloten de werkgeversbijdrage tijdelijk niet meer op het loonstrookje te zetten als onderdeel van het loon. Het gevolg is dat actieve militairen over deze bijdrage geen loonbelasting meer hoeven te betalen. Zoals gezegd wilde de minister in eerste instantie niet verder gaan dan het compenseren van de negatieve WUL-effecten boven de anderhalf procent. Onder politieke druk heeft ze deze beperking (1,5 procent inkomensdaling sowieso voor eigen rekening) in haar voorstel van 28 februari losgelaten. Op basis van de nieuwe (tijdelijke) regeling wordt de inkomensachteruitgang van actieve militairen dit jaar beperkt tot een daling tussen 0,8 en 1,5 procent. De minister heeft voor deze regeling een meerderheid in de Tweede Kamer achter zich, dus is er politiek gezien sprake van een voldongen feit. Compensatie postactieven Voor de post-actieve collega s met een UGM-uitkering is door de wetgever een tijdelijke compensatie geregeld, maar die stelt bitter weinig voor (zie kader). Voor gepensioneerd defensiepersoneel vervolg Veelgestelde vragen over de WUL men boven deze bandbreedte, dan zouden nadere maatregelen worden genomen. Waarom pakt de WUL voor actieve militairen onevenredig negatief uit? Defensie kent een eigen zorgstelsel (SZVK). Defensiepersoneel betaalt daarvoor een nominale premie (vast bedrag per maand), die via het loon wordt ingehouden. Daarnaast betaalt de werkgever een inkomensafhankelijke premie, waarover actieve militairen (net als andere werknemers) loonbelasting betalen. In principe kwam hierin door de invoering van de WUL geen verbetering : Defensiemedewerkers bleven hun nominale premie betalen én loonbelasting over de werkgeversbijdrage. Ze profiteerden op dat laatste punt dus niet van de invoering van de WUL, maar kregen vanaf januari 2013 wel te maken met een negatief effect daarvan: de verhoging van de eerste twee schijven in de loonbelastingtabellen met respectievelijk 3,9 procent en 0,05 procent. Hierdoor kregen militairen in actieve dienst na de jaarwisseling aanzienlijk minder loon. Een inkomensachteruitgang die varieerde van 2,8 tot 4,7 procent. Waarom pakt de WUL voor post-actieve militairen met een UGM-uitkering onevenredig negatief uit? 06 oplinie

7 werkgever leek vooral oog voor de eigen belangen te hebben is geen enkele compensatie geregeld, zelfs geen tijdelijke. De AFMP is uiteraard niet van plan zich daarbij neer te leggen. Om de WUL op zijn juridische zwakke plekken te laten toetsen hebben we samen met andere defensiebonden een proefproces aangespannen tegen de Belastingdienst. Daarnaast zijn we samen met andere bonden op zoek naar andere mogelijkheden om de negatieve WUL effecten voor post-actieven te bestrijden. Vertrouwen De nalatigheid van de werkgever in de aanloop naar de invoering van de WUL en de onvrede over de manier waarop in december geprobeerd werd een WUL-compensatieregeling door te drukken, waren in feite slechts de twee druppels die de emmer deden overlopen. De AFMP had in het overleg al meerdere keren kritisch moeten uithalen omdat de werkgever voornamelijk oog leek te hebben voor de eigen belangen en te weinig rekening hield met de belangen van haar werknemers. Een veelzeggend voorbeeld van die verstoorde balans was de gang zaken rond het AOW-gat. Daarbij werd het voorstel van de AFMP om de UGM-uitkering te laten doorlopen tot aan de AOW-datum op voorhand door Defensie van tafel geveegd, zonder dat daarvoor een inhoudelijk argument werd gegeven. Daarmee blokkeerde de werkgever het onderzoeken van mogelijk voor alle partijen bevredigende oplossingen. De AFMP is dan ook blij dat de minister het initiatief heeft genomen om te laten onderzoeken hoe het vertrouwen van de bonden in Defensie hersteld kan worden en wat er nodig is om het open en reëel overleg tussen de sociale partners gezond te houden. Dat gebeurt door een commissie onder leiding van voormalig Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht Cees de Veer. Reorganisaties Net als het sectoroverleg heeft ook de reorganisatie van de krijgsmacht ruim twee maanden stilgelegen. De minister heeft de bonden laten weten dat ze maatregelen wil treffen voor bijvoorbeeld de collega s die op 21 december 2012, de dag dat het sectoroverleg tot stilstand kwam, vanuit een zogenaamde zwevende positie of een herplaatsingstraject op zoek waren naar een nieuwe functie. Minister Hennis-Plasschaert heeft voorgesteld om voor deze collega s de relevante rechtspositionele termijnen te bevriezen voor de duur van de opschorting van het overleg. Daardoor behouden ze dezelfde kansen als voorheen en worden ze niet benadeeld door de gevolgen van de WUL-discussie. Verder is afgesproken om dat voorstel verder te laten bespreken door de specialisten van Defensie en de bonden in de landelijke werkgroep reorganisaties. Uit dienst getreden militairen met een UGM-uitkering betalen voor hun ziektekostenverzekering een inkomensafhankelijke zorgpremie. Los van de komst van de WUL is deze premie sinds 1 januari 2013 verhoogd van 5 naar 5,65 procent. De werkgever vergoedt dit bedrag volledig door het uitbetalen van een zogenaamde zorgcompensatie, waarover post-actieve UGM-collega s vervolgens loonbelasting betalen. In die situatie is door de invoering van de WUL geen positieve verandering gekomen. Wel hebben ze sinds januari 2013 te maken gekregen met een negatief effect van de invoering van de WUL: de verhoging van de eerste twee schijven in de loonbelastingtabellen met respectievelijk 3,9 procent en 0,05 procent. Dit heeft ertoe geleid dat ze sinds begin dit jaar netto aanzienlijk minder van hun UGMuitkering overhouden. Een inkomensachteruitgang die volgens het ABP varieert van 1,5 tot 3 procent. Waarom pakt de WUL voor gepensioneerde militairen onevenredig negatief uit? Gepensioneerde collega s betalen de premie voor hun ziektekostenverzekering helemaal zelf in de vorm van een percentage over hun pensioenuitkering. Die premie wordt niet vergoed door de werkgever en dus profiteren ze niet van een belangrijk positief effect van de komst van de WUL: het oplinie 07

8 werk en inkomen Tekst Dick harte Pensioennieuws Korting ABP- pensioen Alle militairen hebben in februari een brief van het ABP ontvangen, waarin werd aangekondigd dat op 1 april 2013 het tot en met 31 december 2012 opgebouwde pensioen met 0,5 procent wordt verlaagd. Wat dat precies voor u betekent, wordt in maart berekend en kunt u vanaf 1 april zien op Mijn ABP. Niet iedereen zal door deze maatregel een lager pensioen krijgen. Zo zal de korting niet worden doorgevoerd bij gepensioneerde militairen die vóór 1 juni 2001 met pensioen zijn gegaan. Dat is het gevolg van de toenmalige afspraken van de bonden met Defensie in verband met de overgang naar het ABP. Collega s die later met pensioen zijn gegaan worden niet gekort over het pensioendeel van vóór 1 juni 2001, slechts over het deel vanaf die datum. Consequenties AOW-gat Vanaf dit jaar wordt de AOW-leeftijd geleidelijk verhoogd naar 67 jaar, om te beginnen in 2013 met een maand. Daardoor kunt u te maken krijgen met een AOWgat: u krijgt dan na het bereiken van de leeftijd van 65 jaar enige tijd nog geen AOW-uitkering. Dat is op zich al vervelend genoeg, maar er zitten nog meer nadelen aan deze situatie. Uw ABP-pensioen bijvoorbeeld valt in die situatie ook nog eens netto lager uit dan u had verwacht. Totdat u de AOW-leeftijd bereikt wordt over dat pensioen namelijk nog 17,9 procent AOW-premie ingehouden. Het overzicht van het ABP speelt daar (nog) niet op in en geeft dus nog het bedrag zonder de aftrek van de nog te betalen premie (in 2013 dus één maand). De AOW-premie van 17,9 procent wordt ook geheven als men bijvoorbeeld vanaf 65 jaar een lijfrentepolis laat uitbetalen. Gebeurt dat vóór de AOW-begindatum, dan is dat prima. Zo niet, dan kan het nadelig uitvallen. Wij adviseren dan ook om bij uw financieel adviseur of de instantie waar de polis is afgesloten navraag te doen of het mogelijk is de lijfrente-polis pas te laten uitbetalen vanaf de pensioengerechtigde leeftijd. Kamervragen UGM-uitkering Op 27 februari hebben de AFMP, de MARVER en Abvakabo de Tweede Kamer een gezamenlijke brief gestuurd over het AOW-gat. Daarin lieten de bonden hun ongenoegen blijken over een eerdere brief van minister Hennis- Plasschaert aan het parlement, waarin ze de einddatum van de UGM-uitkering ineens koppelde aan de beginleeftijd van het ABP-pensioen en niet langer Brief AFMP leidt tot maar liefst 45 kamervragen aan de beginleeftijd van de AOW. Mede dankzij deze brief kreeg de bewindsvrouw maar liefst 45 Kamervragen over dit onderwerp op haar bordje. Een daarvan was de AFMP uit het hart gegrepen: Op 3 november 2010 stelde u dat de UGM-uitkering een werkgeversvoorziening is in de vorm van een overbruggingsuitkering tussen het ontslagmoment en het bereiken van de AOW-leeftijd. Heeft er sinds 3 november 2010 een wijziging in de regelgeving plaatsgevonden waardoor het einde van de UGM-uitkering niet de AOW-leeftijd, maar de pensioenleeftijd is geworden? Zo ja, is dit gebeurd in overleg met de Centrales van Overheidspersoneel? Zo niet, betreft de UGM-uitkering nu een uitkering tot aan de pensioenleeftijd of tot aan de AOW-leeftijd? Alle gestelde Kamervragen vindt u op de website onder de menuknop Pensioendossier. Daar vindt u te zijner tijd ook de antwoorden van de minister. vervolg Veelgestelde vragen over de WUL belastingvoordeel voor werknemers doordat de werkgever de vergoeding voor verplichte zorgpremies rechtstreeks afdraagt aan het Zorgverzekeringsfonds. De zorgpremie die gepensioneerde militairen moeten betalen was tot voor kort vijf procent en is met ingang van 1 januari 2013 verhoogd naar 5,65 procent. Deze verhoging staat op zich los van de invoering van de WUL, maar valt wel samen met een negatief effect daarvan: de verhoging van de eerste twee schijven in de loonbelastingtabellen met respectievelijk 3,9 procent en 0,05 procent. Al met al houden gepensioneerde militairen sinds begin dit jaar netto aanzienlijk minder van hun pensioenuitkering over. Dit komt neer op een inkomensachteruitgang die volgens het ABP varieert van 5 tot 7 procent. Worden post-actieve militairen gecompenseerd voor de negatieve inkomenseffecten van de WUL? Post-actieve militairen met een UGW-uitkering krijgen de komende drie jaar (2013, 2014, 2015) een tegemoetkoming in de vorm van een heffingskorting van maximaal 182 in 2013, 121 in 2014 en 61 in Drie druppels op een gloeiende plaat. Voor de gepensioneerden is tot op heden nog geen enkele compensatie geregeld, zelfs geen tijdelijke. De AFMP legt zich daar uiteraard niet bij neer. 08 oplinie

9 Exclusief voor AFMP-leden! Stoere aanbieding Leden van de AFMP kunnen vanaf deze maand voordelig denimkleding kopen bij topmerk G-Star. Bij aanschaf online kunnen de exclusieve kortingen oplopen tot 45 procent, bij aanschaf in de outlinewinkels tot wel 90 procent! G-Star is een Nederlands bedrijf en hét moderne denimmerk van nu. Bij deze fabrikant ligt de nadruk op innovatie en vakmanschap op denimgebied, vandaar haar filosofie: Just the product alleen het product. De unieke kijk van G-Star op constructie en ontwerp gaat overigens veel verder dan alleen denim. Ze vormt ook het uitgangspunt voor het maken van schoenen, accessoires en andere garderobe-onderdelen. De AFMP biedt haar leden in samenwerking met G-Star de exclusieve mogelijkheid om voordelig G-Star restvoorraden, samples en b-kwaliteiten aan te schaffen in alle outletwinkels in Nijmegen, Amsterdam en Spijkenisse. Dat kan door online shoppen (met kortingen tot 45 procent) en door naar de winkels zelf te gaan (kortingen tot wel 90 procent).»let op: je krijgt alleen toegang tot de outletwinkels met een geldige AFMP-ledenpas. Bij online aankopen wordt naar je lidmaatschapsnummer gevraagd. Vraag vandaag nog een exclusieve lidmaatschapskaart aan op www. outletmembership.g-star.com. Dat kost vijf euro, maar daar staat tegenover dat je bij inschrijving een kortingsbon van dezelfde waarde krijgt. In feite is het aanvragen dus GRATIS! Bij het inschrijven moet je gebruikmaken van de bedrijfsnaam -AFMP- en het wachtwoord NLD1036. Check voor meer informatie onderstaande advertentie. exclusief lidmaatschap G-StAr raw FACtOry OutLet U bent uitgenodigd om lid te worden van GSFO, de exclusieve G-Star RAW Factory Outlet. GSFO verleent alleen toegang aan outlet membercard houders. Als member kunt u online shoppen op GSFO. com of een van onze winkels bezoeken. De eenmalige kosten voor de member card bedraagt 5. In ruil daarvoor ontvangt u een kortingsvoucher ter waarde van 5. Online registratie Bedrijfsnaam: -AFMP- Wachtwoord NLD1036 AMSTERDAM SPIJKENISSE NIJMEGEN GSFO.COM ALLEEN LEDEN GRATIS VERZENDING BIJ MEER DAN 150 BINNEN 14 DAGEN GRATIS RETOUR oplinie 09

10 Werk en inkomen Tekst Alex Groothedde De Mars voor Waardering in Den Haag op 25 mei 2011 was de directe aanleiding voor het onderzoek Foto: Peter Roek Doe mee aan onderzoek over onrechtvaardigheid We roepen onze leden op om mee te werken aan een onderzoek naar de vraag hoe militairen omgaan met onrechtvaardigheden die ze ervaren bij de uitoefening van hun beroep. De afdeling Sociologie van de Vrije Universiteit Amsterdam voert dit onderzoek uit in samenwerking met de AFMP, MARVER en ACOM. W aarom tekent de ene militair bezwaar aan tegen een beslissing en roept hij of zij de hulp in van de vakbond, en besluit de andere militair om niets te doen en stilletjes zijn of haar lot te ondergaan? En: waarom kiest de ene militair om de krijgsmacht te verlaten en blijft de ander? Het zijn vragen die promovendus Igor Petrovic en zijn promotoren prof. dr. Bert Klandermans en dr. Jacquelien van Stekelenburg bewogen een meerjarig onderzoek op te zetten. Daarin wordt naast ervaren onrechtvaardigheid- ook bekeken wat het effect is van deze ervaren onrechtvaardigheid op de bereidheid om offers te brengen. Dat zijn natuurlijk ook voor de AFMP interessante vragen, vandaar dat wij dit onderzoek van harte ondersteunen en onze leden oproepen om hieraan mee te doen. Ergernissen Petrovic gaat ervan uit dat militairen, net als andere Nederlanders, bepaalde ergernissen hebben en onrechtvaardigheid ervaren tijdens de uitoefening van hun beroep. Denk bijvoorbeeld aan de reorganisatie en de problemen die daarmee gepaard gaan, of aan dagelijkse situaties op de werkvloer die ergernissen veroorzaken. Gewone Nederlanders hebben best veel mogelijkheden om collectief tegen onrechtvaardigheid op te treden, bij militairen ligt dat, zoals bij jullie leden wel bekend is, toch net anders. Ze mogen bijvoorbeeld niet 10 oplinie

11 het is een meerjarig onderzoek waardoor we ontwikkelingen binnen defensie kunnen volgen staken en er wordt van ze verwacht dat ze orders opvolgen. Binnen die omgeving is het interessant om te kijken wat militairen als onrechtvaardig ervaren en wat er aan gedaan wordt. Spanningsveld Petrovic en zijn promotoren maken deel uit van de onderzoeksgroep Social Conflict and Change (SCC) van de afdeling sociologie van de Vrije Universiteit. Deze groep doet veel onderzoek naar verschillende vormen van collectieve actie als reactie op gebeurtenissen die individuen en groepen onrechtvaardig vinden. Zo bestuderen ze al jarenlang de arbeidstevredenheid onder de Nederlandse werknemers en de ontwikkelingen rondom de Nederlandse vakbonden. Ook wordt er onderzoek gedaan naar demonstraties die plaats vinden in Nederland en verschillende andere landen. De Mars voor Waardering in Den Haag op 25 mei 2011 was de directe aanleiding voor het onderzoek. Igor Petrovic: Onze onderzoeksgroep Social Conflict and Change doet breed onderzoek naar diverse vormen van protest in Nederland en andere landen. Een militaire manifestatie zoals die in 2011 maken we niet vaak mee zelfs onze ervaren onderzoeker vond de Mars bijzonder. Dit omdat overeenkomstig de militaire ethiek militairen zich niet publiekelijk uitspreken tegen de politiek. Toch kwamen veel militairen op de manifestatie af. Dat is een interessant spanningsveld. Voor ons was het één van de drijfveren om contact op te nemen met de vakbond. Interviews Petrovic: Een flink aantal groepen in de samenleving roert zich, omdat veel rechten die normaal en vanzelfsprekend waren, de afgelopen twee jaar zijn verdwenen als gevolg van de bezuinigingen. Veel mensen lijken zich druk te maken over het verlies van hun baan, of omdat ze denken minder te gaan verdienen, maar hoe zit dat bij het defensiepersoneel? Petrovic heeft vanaf februari jl. leden uitgenodigd om met hem in gesprek te gaan. Dat gebeurt in de vorm van individuele interviews en groepsgesprekken. De bedoeling is erachter te komen wat er op dit moment onder de mensen leeft en wat de relevante vraagstukken zijn. Op basis daarvan stelt hij een vragenlijst samen die de komende drie jaar uitgezet wordt. Petrovic: Wij willen de vragen herhalen, zodat we de ontwikkelingen binnen Defensie kunnen blijven volgen, ook omdat we sommige effecten alleen door de jaren heen kunnen bekijken. De eerste keer dat de vragen worden gesteld is in het tweede kwartaal van van 2013, en vervolgens in het voorjaar van 2014 en De drie bonden zijn natuurlijk zeer geïnteresseerd in de onderzoeksresultaten. Er hoeft niet te worden gewacht op de voltooiing van het onderzoek; de onderzoeker verwacht de eerste resultaten deze zomer naar buiten te kunnen brengen. Positie Nederlandse militair Het doel van dit onderzoek is om op een wetenschappelijk verantwoorde wijze een goede indruk te krijgen van wat er op dit moment speelt binnen de krijgsmacht. Door licht te werpen op zowel de sterke als zwakke kanten van de arbeidspositie van de Nederlandse militairen worden de drie bonden (AFMP, MARVER en ACOM) die het onderzoek begeleiden ook ondersteund in hun rol als belangbehartiger van individuele en collectieve belangen. Ook andere militaire bonden kunnen voordeel halen uit de resultaten. Op deze wijze hoopt de onderzoeker een bijdrage te kunnen leveren aan de betere positie van de Nederlandse militair. Onderzoeker Igor Petrovic: Het is interessant om te kijken wat militairen als onrechtvaardig ervaren en wat er aan gedaan wordt. Spoor je collega s aan»omstreeks mei/juni zullen de ACOM, de AFMP en MARVER hun leden per mail vragen om deel te nemen aan het onderzoek door een online vragenlijst in te vullen. Ook wordt dan gevraagd om collega s die niet lid zijn van een vakbond, aan te sporen de vragenlijst in te vullen. Uiteraard garanderen de vakbonden en de onderzoeker dat de verstrekte gegevens vertrouwelijk behandeld worden. Iedereen die vragen heeft of meer wil weten over het onderzoek kan contact opnemen met Igor Petrovic (i.petrovic@vu.nl). Foto: Alex Groothedde oplinie 11

12 blikopener Tekst Alex Groothedde Hoe kan ervoor worden gezorgd dat ontgroeningen niet uit de hand lopen? En kan een ontgroening ook op een andere manier gebeuren, zodat niemand beschadigd raakt maar toch de nodige druk voelt? De NLDA neemt die vragen serieus. De militaire opleidingsinstituten borgen de sociale veiligheid van cadetten doordat de ontgroening in leerdoelen is opgenomen en er continu begeleiding is. We kunnen spreken van een morele professionalisering bij Defensie. Morele professionalisering: Meer grip op ontgroeningen Aankomende militairen worden in het begin van het eerste jaar van hun initiële opleiding zwaar beproefd. Zo zwaar dat men zich kan afvragen in hoeverre het doel van de ontgroening de middelen heiligt. Dat is een ethische vraag, die Defensie zichzelf ook stelt. Daar vraagt men zich ook af hoe excessen bij ontgroeningen kunnen worden voorkomen. De aangewezen persoon om hierop antwoord te geven is Désirée Verweij, professor Stanford Prison Experiment Verweij maakt een vergelijking met het beruchte Stanford Prison Experiment uit 1971, waarbij in een nagebouwde gevangenis een rollenspel werd gespeeld met gevangenen en bewakers. Dit spel liep volkomen uit de hand, waarbij de cipiers vreselijke straffen uitdeelden. De vraag of je met die macht kunt omgaan is heel erg belangrijk, maar er gaat wat de ontin filosofie en (militaire) ethiek aan de Nederlandse Defensie Academie NLDA. Ontgroeningen zijn volgens haar praktijken met een lange traditie waar tot tientallen jaren geleden nauwelijks over werd nagedacht en waarover zelden of nooit iets naar buiten kwam. Nu, in dit tijdperk van mobiele telefoons en social media waardoor berichten zich razendsnel verspreiden, is dat andere koek. Verweij: Het belangrijkste is om mensen die met ontgroeningen bezig zijn in een organisatie als Defensie te leren wat het betekent als je iemand vernedert en hen dwingt om dingen te doen die ze niet willen doen. Daarbij is het belangrijk om machtsmisbruik te voorkomen. Anderen accepteren tot op zekere hoogte dat ze worden gedwongen bepaalde dingen te doen; dat zijn de spelregels. De vraag is alleen of je iedereen die macht kunt toevertrouwen. Want zowel bij degene die de vernedering ondergaat als degene die het afdwingt, gebeurt psychologisch heel veel. Leidinggevenden op opleidingsinstituten moeten goed op de hoogte zijn van de psychosociale processen in dit soort situaties. 12 oplinie

13 Foto: AVDD»De AFMP staat in beginsel niet afwijzend tegen ontgroeningen, zolang ze natuurlijk niet uit de hand lopen. In het licht van het grote verloop op militaire opleidingen (er zingen percentages van 30 tot 35 rond, die overigens niet worden bevestigd door de geïnterviewden), vragen we ons af of de invulling ook anders kan. Nu Defensie door de bezuinigingen en de massale ontslagen minder aantrekkelijk wordt als werkgever, is het handig als van de introductieperiode geen afschrikwekkende werking uitgaat. Prof. Désirée Verweij: Een spelvorm in de coördinatieperiode kan dicht in de buurt komen van machtsmisbruik. De vraag is dan ook hoe je kunt komen tot een vorm waarbij het niet uit de hand loopt. Foto: AVDD groeningen betreft een vraag aan vooraf: wat is het doel van die periode? Als je die vraag stelt aan militairen krijg je normaal gesproken een algemeen antwoord in de trant van dat het te maken heeft met een traditie en het smeden van een groepsband. Maar is een ontgroening in de huidige vorm de manier om dat doel te bereiken? Kan het ook op een andere manier? Wanneer het doel is om iemand ontberingen te laten ondergaan kunnen ook grensverleggende activiteiten worden gekozen. Een spelvorm in de coördinatieperiode kan dicht in de buurt komen van machtsmisbruik. De vraag is dan ook hoe je kunt komen tot een spelvorm waarbij het niet uit de hand loopt. Minder excessen Op de KMA is de coördinatiecommissie verantwoordelijk voor de organisatie van de introductieperiode. Deze commissie ziet ook toe op het goede»volgens Sander Dalenberg (NLDA) zijn de effecten van socialisatie in het algemeen en ontgroening in het bijzonder moeilijk vast te leggen. Psychologisch werkt het zo dat als je een niet zo leuke introductieperiode beleeft, je beter kunt zeggen dat het aan mensen lag dan aan omstandigheden. Dan ligt de oorzaak immers voor een deel ook buiten jezelf en hoef je wellicht niet toe te geven dat je bent veranderd door een lastige of zware periode. Tegen het thuisfront vertellen de cadetten daarentegen dat ze wel degelijk zijn veranderd door het militaire introductiebivak. Dat is een interessant spanningsveld. Het is hierdoor lastig om het effect van socialisatie van de nieuwe rekruten vast te pinnen. Minder ontgroeningen Dat er minder excessen bij ontgroeningen zijn, is ook toe te schrijven aan het feit dat er tegenwoordig ze niet meer in totale afzondering plaatsvinden. Dat is de constatering van Sander Dalenberg. Als oorzaak noemt hij de afbrokkeling van het totale instituut dat de militaire academie ooit was. Je werd geïnternaverloop van die periode. Lt. kol. Sander Dalenberg, docent Leidinggeven en Ethiek aan de NLDA, is adviseur van deze commissie. Hij stipt aan dat de introductieperiode op de KMA wezenlijk anders is ingebed dan het geval is in een studentenvereniging. 24 uur per dag treden één of twee officieren op als begeleider. Een ontgroening staat dus niet op zichzelf, waardoor - voor zover ons bekend - ongewenst gedrag schaars is. In mijn perceptie is er de afgelopen twee, tweeënhalf jaar niemand de dupe van geweest. Dat neemt niet weg dat af en toe een individu zich onheus bejegend voelt. Mijn indruk is dat ongewenst gedrag eerder buiten dan tijdens de introductieperiode plaatsvindt. Creatieve oplossing Lkol Dalenberg doet onderzoek naar ervaringen van cadetten tijdens de coördinatieperiode onder de werktitel Socialisatie in opleiding, waar hij op promoveert. Dat doet hij samen met medeonderzoeker cadet vaandrig Anne Bik, die op afstudeert op een deelonderwerp binnen dat project. Volgens Dalenberg zijn de vernederingen, het zogenoemde feutengedrag, de laatste tijd veel minder geworden. Hij heeft daar zelf een bijdrage aan geleverd door met de (ouderejaars) cadetten te praten over onder meer het schreeuwen tegen, en het blootstellen aan ontberingen van eerstejaars. Ik vroeg hen welk effect ze daarmee wilden bereiken. De cadetten denken nu na over manieren om tot andere, creatieve oplossingen te komen waardoor de druk kan worden opgebouwd. Een mogelijk alternatief kan zijn om cadetten tijdens hun coördinatieperiode een presentatie te laten houden voor een groep van twee- à driehonderd man. Dat is een mentale druk die reëel is om aan aspirant-officieren te vragen, omdat het een activiteit is die te koppelen is aan wat ze later moeten doen. Ik kijk naar het effect op eerstejaars. Schreeuwen levert geen reële druk op, omdat er dan een plaat voor iemands hoofd gaat en het niet bijdraagt aan wat iemand echt wilt leren. oplinie 13

14 blikopener instructeurs moeten voorkomen dat iemand een pispaal wordt liseerd, er was geen scheiding tussen privé en werk. Mobieltjes bestonden nog niet en dus bestond contact met de buitenwereld niet of nauwelijks. Als je maar lang genoeg ergens binnen was, werd het normaal je te gedragen zoals het eraan toe ging. Maar nu is die scheiding er wel. Die complete afzondering is er niet meer waardoor het contact met de buitenwereld meer onder de aandacht blijft. De kans dat er dan ongewenste activiteiten ontplooid worden is kleiner omdat er geen sprake is van een volledige eigen wereld. Aan deze ontwikkeling kleven voor- en nadelen. Het doel van een ontgroening is het smeden van een groepsgevoel, en een hechte groep komt sneller tot resultaat. De betrokkenheid bij het Corps wordt groter. Sommige onderzoeksbronnen geven aan dat uit ontgroeningen om die reden ook gewenst gedrag voortkomt, bijvoorbeeld dat men elkaar niet snel laat vallen. De praktijk lijkt echter weerbarstiger. Dalenberg en Bik kregen tijdens hun onderzoek van veel ondervraagden te horen dat ze als deelnemer van de introductieperiode niet zoiets als een hechte groep ervoeren, en ook niet later in het eerste jaar. Veel mensen zeggen dat ze het zo druk hadden tijdens de introductieperiode dat ze elkaar niet hebben leren kennen. Dat is interessante feedback. De coördinatiecommissie is nu van plan meer opdrachten er in te stoppen, bijvoorbeeld om in de groep iets over een ander te vertellen. Daar kunnen we tijdens de introductieperiode net zo goed druk mee opbouwen. En het biedt praktische voordelen, want bijvoorbeeld voor een pelotonscommandant is het van belang te weten wat er speelt bij het personeel. Die kennis is belangrijk voor de inzet en voor de teamgeest. Volgens Dalenberg is de cultuur op de KMA wat de introductieperiode aangaat merkbaar veranderd. Het proces is anders ingericht en dat levert een beter product op. Morele professionaliteit Toch kan Defensie niet tevreden achteroverleunen. Op het gebied van opleidingen is blijvende aandacht nodig. Zo moeten instructeurs en kaderleden voorkomen dat iemand tijdens de militaire opleiding als zondebok wordt gebrandmerkt, of anderszins een pispaal wordt. Defensie heeft in dat opzicht, juist doordat ze een geweldsmonopolie heeft gekregen, een zekere verantwoordelijkheid tegenover de samenleving. Ook kan onverantwoordelijk gedrag van het kader tot een hoger opleidingsverloop leiden. Désirée Verweij: De maatschappij heeft behoefte aan militairen die ook in moreel opzicht professioneel zijn. Op het moment dat mensen worden opgeleid die niet aan die eisen voldoen, rol je van het ene debacle in het andere. Daarbij speelt de instructeur een belangrijke rol. Hij moet ongewenst gedrag afremmen en gewenst gedrag stimuleren. Die vormende taak stelt nogal wat eisen aan de instructeur in kwestie. Je kunt het vormen van mensen dan ook niet zomaar aan iedereen over laten. Daar moet je dus in investeren en dat gebeurt ook wel degelijk, maar het moet in meerdere mate en op alle verschillende niveaus. Jonge militairen kunnen lessen militaire ethiek volgen, maar als er instructeurs en kaderleden rondlopen die het met ongewenst gedrag niet zo nauw nemen bereik je erg weinig. Het werk van militairen is de laatste tijd veel complexer geworden, door een grotere complexiteit van technologie en culturele en moreel-ethische aspecten. Het is voor een commandant wel even Lt. kol. Sander Dalenberg spreekt van een positieve ontwikkeling op de KMA.»In de aanwijzing Inwijdingsrituelen van de Secretaris Generaal staat dat ontgroeningsrituelen zijn toegestaan, mits er duidelijke doelen zijn, toezicht en er geen sprake is van ongewenst gedrag. Wilt u reageren op dit artikel? Stuur een naar info@afmp.nl Foto: Alex GrootheddE wat ingewikkelder dan een pelotonnetje de hei over sturen. De militaire praktijk wordt te ingewikkeld om de vorming over te laten aan instructeurs en kaderleden die daar eigenlijk niet echt voor zijn opgeleid. Zeker als mensen worden opgeleid, vindt Verweij, moet je op die opleidingsplaatsen mensen neerzetten die weten hoe groepsdynamiek werkt en die moreel en psychologisch inzicht hebben. Morele ontwikkeling verschilt van persoon tot persoon, maar als organisatie kun je mensen wel degelijk moreel/ethisch en sociaal-psychologisch vormen via onderwijs en trainingen. Die inhaalslag is mogelijk, al vergt het flinke investeringen. Rol vakbond Désirée Verweij ziet haar faculteit Militaire Wetenschappen als een plek waar niet alleen onderwijs wordt gegeven en onderzoek gedaan wordt, maar waar door de jaren heen ook een redelijk grote expertise is opgebouwd op het gebied van onder andere technologie, ethiek, krijgswetenschappen en militair recht. Ideaal zou zijn als we die expertise defensiebreed kunnen inzetten; dat wij een plek zijn waar Defensie ook terecht kan met hun vragen. De faculteit kan een bijdrage leveren bij het oplossen van bepaalde vragen en problemen. En daar ziet de vakbond ook het belang van in. De AFMP kan via de Krijgsmachtsalliantie (voorheen Stichting Homosexualiteit en Krijgsmacht) een rol spelen bij een expertisecentrum militaire ethiek. De Krijgsmachtsalliantie is een warm voorstander van een dergelijk centrum, dat kan zorgdragen voor monitoring en effectmeting. Hierdoor kan bij Defensie een cultuur worden bevorderd waarin ongewenst gedrag wordt geminimaliseerd. 14 oplinie

15 werk en inkomen Tekst Dick harte Defensie overweegt rechtspositionele gevolgen Weinig animo voor Defensie conditieproef In 2012 zakten militairen voor de jaarlijkse Defensie Conditieproef (DCP). Ruim collega s lieten de verplichte test aan zich voorbij gaan. De AFMP was onaangenaam verrast door deze cijfers, maar begrijpt wel waarom de animo zo laag is: De DCP is een eenvoudig sportexamen; hij bestaat uit opdrukken, sit-ups en hardlopen. Hij zou voor iedere gezonde militair makkelijk te doen moeten zijn, maar in de praktijk brengt een flink aantal het er belabberd van af, meldde het Algemeen Dagblad op woensdag 13 februari. Dezelfde avond gaf AFMP-vicevoorzitter René Schilperoort in het tv-programma Hart van Nederland zijn kijk op de zaak. Hij vertelde dat de AFMP het uiteraard geen goed nieuws vond dat in 2012 een derde van alle militairen niet was komen opdagen voor de DCP. Tegelijkertijd zette hij vraagtekens bij de juistheid van dat aantal. Het registratiesysteem van Defensie is zover onder de maat dat het exacte aantal spijbelaars moeilijk vast te stellen is. Goedpraten wil de AFMP het ontlopen van de conditieproef niet, maar enig begrip voor een gebrek aan enthousiasme heeft Schilperoort wel: Je kunt niet verwachten dat je personeel gemotiveerd dat soort tests komt doen als je jarenlang bezuinigt op hun arbeidsvoorwaarden en ze het gevoel geeft dat je hun werk niet serieus neemt. De politiek beweert bij hoog en bij laag dat er meer waardering moet komen voor het werk van militairen, maar weigert zelf de daad bij het woord te voegen. De AFMP twijfelt er niet aan dat de fysieke gesteldheid van de operationele eenheden dik in orde is. Daar wordt nog wel regelmatig in de tijd van de baas wordt gesport. Volgens Schilperoort zijn het vooral de oudere collega s die jarenlang operationele functies hebben vervuld en nu in staf- en ondersteunende functies terecht zijn gekomen die de Defensie Conditieproef links laten liggen. Door alle bezuinigingen is hun werkdruk zo hoog opgelopen dat ze gewoon geen tijd hebben voor het sporten in de tijd van de werkgever. De AFMP vindt dat commandanten zich zouden moeten inspannen om deze mensen alsnog te bewegen een keer per jaar de DCP te doen. Dat kunnen ze doen door voor hen verplichte sporttijd in te roosteren, aldus Schilperoort. Ook kunnen ze het goede voorbeeld geven door zelf de DCP te doen, ze zouden begeleiding kunnen regelen als dat nodig is en ze zouden medewerkers kunnen aanspreken als die verzuimen om te sporten. Rechtspositionele gevolgen bij het zakken voor de DCP zijn voor de AFMP onbespreekbaar. slechte registratie maakt inschatten van omvang probleem lastig Volgens generaal Tom Middendorp is meer serieuze aandacht voor het afleggen van de proef noodzakelijk. Defensie hoopt dat te bereiken door personele consequenties te verbinden aan het niet halen van de test, zoals het niet in aanmerking komen voor deelname aan een missie of voor een bepaalde volgende functie. Dat kan echter alleen in overleg met de militaire vakbonden en die voelen daar niet veel voor. Schilperoort: Om de DCP met succes te kunnen afleggen moet je één keer per jaar fit genoeg zijn. De werkgever zou ernaar moeten streven dat zijn medewerkers constant fysiek fit zijn. De mogelijkheden om die fitheid op peil te houden worden echter al meer dan tien jaar ondermijnd door bezuinigingen en inkrimpingen. Daardoor zijn er onvoldoende faciliteiten beschikbaar. Zolang dat niet verbetert, stemmen wij niet in met het koppelen van rechtspositionele gevolgen aan het zakken voor de Defensie Conditie Proef. Foto: AVDD oplinie 15

16 Individuele belangenbehartiging Tekst dick harte Recht op vaste baan met succes bevochten Na drie tijdelijke aanstellingen kan Defensie iemand alleen maar in dienst houden door hem een vaste baan aan te bieden. De werkgever kan die regel niet ontduiken door tussentijds de duur van de derde tijdelijke aanstelling te verlengen. Dat heeft de Centrale Raad van Beroep op 24 januari 2013 bepaald in een door de AFMP aangespannen rechtszaak. De zaak betrof een collega laten we hem in dit artikel Ton noemen die na zijn functioneel leeftijdsontslag als militair een burgerfunctie was gaan vervullen bij het Ministerie van Defensie. In eerste instantie op basis van een tijdelijk contract van zeven maanden. Dat contract werd vervolgens twee maal verlengd, achtereenvolgens met twaalf maanden en met vier maanden. Toen Ton een discussie aanzwengelde over de einddatum van zijn derde tijdelijke contract, bleek de werkgever bereid hem nog eens vier maanden langer in dienst te houden. Per kreeg hij een interne nota thuisgestuurd waarin de Hoofddirecteur Personeel instemde met zijn verlengde aanstelling. Officieel besluit Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) nam met deze gang van zaken geen genoegen, waarna Ton de werkgever alsnog verzocht om een officieel besluit. Toen die brief arriveerde, bleek dat daarin opnieuw werd gesproken over een tijdelijke aanstelling van vier maanden, in dezelfde bewoordingen als bij de eerdere drie besluiten. Volgens Ton was dat in strijd met artikel 7 lid 8 van het Burgerlijk ambtenaren-reglement defensie (het BARD). Dat schrijft namelijk voor dat een aanstelling in tijdelijke dienst wordt omgezet in een aanstelling in vaste dienst als meer dan drie aanstellingen in tijdelijke dienst elkaar opvolgen met tussenpozen van niet langer dan drie maanden. In zijn geval had er tussen de vier tijdelijke contracten zelfs geen tussenpoos gezeten. In plaats van een nieuwe aanstelling in tijdelijke dienst had Ton dus automatisch een vaste aanstelling moeten krijgen. Bezwaar niet-ontvankelijk? Samen met de afdeling Individuele Belangenbehartiging van de AFMP startte Ton een bezwaarprocedure tegen het besluit van de werkgever. Die verklaarde het bezwaar niet-ontvankelijk. Volgens hem was zijn besluit niet gericht op een verandering in Ton s rechtspositie, maar slechts op een administratieve wijziging van de einddatum van zijn derde tijdelijke aanstelling. Om op basis van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) via een bezwaarprocedure te worden aangevochten moet een besluit leiden tot een bepaald rechtsgevolg en daarvan was dus geen sprake beweerde de werkgever. De AFMP spande namens Ton een rechtszaak aan. Daarin werd de argu- mentatie van de werkgever zowel door de rechtbank als door de Centrale Raad van Beroep de hoogste rechter in ambtenarenzaken met de grond gelijk gemaakt. Elk nieuw aanstellingsbesluit leidt per definitie tot een verandering in iemands rechtspositie, aldus de Centrale Raad. Een werkgever die een bezwaar tegen zo n besluit niet-ontvankelijk verklaart vanwege het ontbreken van rechtsgevolg slaat de plank dus faliekant mis. Recht op een vaste aanstelling De Raad noemde het heel goed mogelijk ( niet onvoorstelbaar ) dat de werkgever in zijn vierde besluit per ongeluk de bewoordingen van de drie eerdere besluiten had hergebruikt. Dat maakte echter geen enkel verschil voor de kern van de zaak: een vierde tijdelijke aanstelling moet volgens het BARD worden omgezet in een vaste aanstelling. Dat voorschrift zou ook van toepassing zijn geweest, aldus de Raad, als de werkgever in zijn besluit duidelijker had gesteld dat het ging om een verlenging van het derde tijdelijke contract. Ook dan was er sprake geweest van een vierde tijdelijke aanstelling en had Ton dus aanspraak gekregen op een vast contract. Uiteindelijk is Ton dan ook in vaste dienst genomen, met terugwerkende kracht tot de datum waarop zijn derde tijdelijke contract afliep. Alle salarisnabetalingen zijn verricht en er is met spoed naar nieuw werk voor hem gezocht. 16 oplinie

17 verenigingsnieuws Contributieaanpassing H In 2012 is de eindejaarsuitkering voor Defensiepersoneel verhoogd. Volgens het huishoudelijk regelement leidt dit tot een lichte aanpassing van de contributies met ingang van 1 april 2013.» Matroos / Soldaat / Korporaal KL/KLu of overeenkomstig; Burgerambtenaren schaal 1 en 2 was 7,96 wordt 8,02» Korporaal KM / Sergeant / Wachtmeester of overeen- Komstig; burgerambtenaren schaal 3 en 4 was 10,23 wordt 10,31» Sergeant 1 / Wachtmeester 1 / Sergeant-Majoor of overeenkomstig; Burgerambtenaren schaal 5 en 6 was 11,36 wordt 11,45» Adjudant / Luitenant / Kapitein of overeenkomstig; Burgerambtenaren schaal 7 t/m 10 was 13,64 wordt 13,75» Majoor en hoger of overeenkomstig ; Burgerambtenaren schaal 11 en hoger was 15,91 wordt 16,03» Gepensioneerden / Postactieven / niet actief dienenden / leden van het korps nationale reserve / overige reservisten / leden met uitkering UKW, wachtgeld- en/of overeenkomstige uitkeringen was 7,96 wordt 8,02» Nabestaanden was 5,69 wordt 5,73 Meld u aan voor onze nieuwsbrief!» Vele duizenden AFMP-leden ontvangen al regelmatig onze nieuwsbrief. Dit kalenderjaar, bij het sluiten van dit blad, hebben wij er al zeven verstuurd. Onderwerpen waren onder meer de WUL en pensioenzaken. Ons streven is u vaker zo spoedig mogelijk op de hoogte te brengen van actuele ontwikkelingen op het gebied van werk en inkomen. De nieuwsbrief is hiervoor het medium bij uitstek. Wij versturen de nieuwsbrief op basis van de gegevens in onze ledenadministratie. Van veel leden hebben wij echter nog geen adres, of het adres is niet meer in gebruik, of er is aangegeven dat men geen bondsgerelateerde informatie wenst te ontvangen. Wij vinden het jammer dat we hierdoor een flink aantal leden niet tijdig kunnen bijpraten over de zaken die voor hen op dat moment van belang zijn. Misschien hoort u daar ook bij. Als u de nieuwsbrief wenst te ontvangen, doet u dan het volgende: >> Houd uw lidmaatschapsnummer bij de hand (staat op uw ledenpas) >> Ga naar en ga via de menuknop Publiciteit naar de menuknop Nieuwsbrieven. Klik op deze knop. Boven het kopje Nieuwsbrieven ziet u de knop Verzenden aanmelding. Klik hierop. >> Vul op het formulier dat dan verschijnt in: uw achternaam, lidmaatschapsnummer en het adres waarop u de nieuwsbrief wenst te ontvangen. Na ontvangst van het formulier zullen wij uw gegevens aanpassen in de ledenadministratie (waarbij wij er dan vanuit gaan dat u bondsgerelateerde informatie wenst te ontvangen). Vacature Algemeen Bestuur» Volgens rooster zal in 2013 van de huidige leden van het Algemeen Bestuur aftreden de heer B.J.A. (Bert) van Hees. Hij heeft aangegeven voor herbenoeming beschikbaar te zijn. Het Algemeen Bestuur roept leden op zich kandidaat te stellen voor een functie in het Algemeen Bestuur en dat kenbaar te maken bij de secretaris de heer Skip Springer (secretaris@ afmp.nl). Het agendapunt benoeming leden Algemeen Bestuur zal aan de orde zijn in de 29e Bondsvergadering die zal worden gehouden op vrijdag 31 mei 2013 te Amersfoort. Aanvulling kaderraad Sector Landmacht gezocht H De Sector Landmacht heeft 13 zetels beschikbaar in de kaderraad waarvan er momenteel 4 vacant zijn. Daarom zijn wij op zoek naar collega s die willen meewerken, om de AFMP en in het bijzonder de Sector Landmacht nog beter op de kaart te zetten om zodoende de belangen van onze leden maximaal te kunnen behartigen. Ben je werkzaam bij de landmacht en lijkt het je wat, meld je dan aan en stel je kandidaat voor de verkiezing van kaderraadslid. De verkiezing zal gehouden worden tijdens het kaderberaad van 10 april Voor vragen over de positie, rol en inhoud van kaderraadslid kun je terecht bij het Sectorhoofd Landmacht. Elze Mulder Sectorhoofd KL Telefoon emulder@afmp.nl oplinie 17

18 werk en inkomen Tekst alex groothedde Juist nu is de vakbond je beste verzekering Lid zijn van een militaire vakbond is meer dan ooit nodig. Of je nu militair bent of burger. Juist nu, in deze tijd van bezuinigingen en reorganisaties met gedwongen ontslagen is een lidmaatschap onontbeerlijk. Neem de WUL, waar we als bond een beter resultaat hebben bereikt dan aanvankelijk door Defensie was voorgesteld. Een vakbond is de beste bescherming voor je baan en je inkomen. Vergeet ook de vele andere voordelen niet. L id van de vakbond ben je natuurlijk allereerst voor jezelf. Zeker in deze tijd waarin niets meer zeker is. Je baan kan zomaar aan een zijden draadje bungelen. En als je je baan al behoudt is het maar afwachten welke nieuwe functie je krijgt, of op welke afgelegen locatie je terechtkomt. Opkomen tegen besluiten van Defensie is een titanenklus als je er helemaal alleen voor staat. Om nog maar te zwijgen van andere situaties waarin je door de werkgever of door collega s onrecht wordt aangedaan. Dit komt zo leert de praktijk van de afdeling Individuele Belangenbehartiging helaas maar al te vaak voor. De kosten voor rechtsbijstand kunnen gierend uit de klauw lopen; advocaatkosten van vele duizenden euro s zijn niet ongewoon. Je kunt dan denken: met een rechtsbijstandsverzekering zit ik toch goed? Maar dat is zeer de vraag. Niets ten nadele van juristen die door verzekeringsmaatschappijen worden opgetrommeld, maar bij de AFMP weet je zeker dat een betrokken expert je terzijde staat. Reken maar gerust op een gepokt en gemazelde specialist die het juridische steekspel met Defensie beheerst. Iemand die dag in dag met Defensie bezig is en die op de hoogte wordt gehouden van andere arbeidsrechterlijke zaken bij Defensie waar zijn collega s zich in vastbijten. De Interessante kortingen»op het moment van schrijven zijn er interessante kortingen op onder meer een schadeverzekering van Univé, groene energie van Greenchoice, vakanties bij KRAS.nl, onbeperkte computerzorg, een zorgverzekering bij Menzis, bij Kwik Fit, Pluto Sport, NTI, Matra Bike en Landal. Verder zijn er altijd tijdelijke voordelen, zoals bijvoorbeeld op een antislipcursus of op diverse uitstapjes. Collectieve kracht De AFMP komt op voor uw rechten. De laatste jaren hebben we ons onophouenorme know-how en de grote mate van professionaliteit die dat uitstraalt blijken tegenover de rechter vaak ijzersterke troeven. Die zekerheid geeft gewoon een veilig gevoel. Vraagt u maar Verder kunt u bij ons terecht met uw arbeids- en inkomensgerelateerde vragen, zoals over arbeidsomstandigheden, werktijden en salaris. Ook dat is van niet te onderschatten waarde. Via de vakbond kunt u vaak met korting allerlei werkgerelateerde cursussen, workshops en loopbaantrainingen volgen. Verder ondersteunt de AFMP de medezeggenschap bij Defensie. Wilt u zich ontwikkelen in de MC, dan bent u als lid verzekerd van onze steun. En in het algemeen geldt dat wij u altijd snel op de hoogte houden van actuele zaken op het gebied van arbeidsvoorwaarden bij Defensie. Dat doen wij via OpLinie, nieuwsbrieven (heeft u zich al aangemeld?) en de website (wanneer was de laatste keer dat u onze website bezocht heeft?). Houd ook de tweets van onze onderhandelaar René Schilperoort in de Die vindt u overigens ook op onze website. Gratis belastingservice Wie graag zelf de belastingaangifte doet kan deze alinea overslaan, maar voor al degenen die daar tegenop zien is er de FNV Belastingservice. Let wel, deze dienst staat kwalitatief op grote hoogte en is desondanks gratis. Zonder kleine lettertjes of andere voetangels. Kom daar nog maar eens om in deze tijden. En het mooie is: de bondscontributie van een heel kalenderjaar verdien je er al gauw mee terug. Overigens is die ledenbijdrage voor werkenden fiscaal aftrekbaar, omdat deze van het brutoinkomen wordt ingehouden, zodat je een belangrijk deel van de contributie in je eigen zak houdt. De hoogte van dat bedrag hangt af van het inkomen en varieert van 37 procent (bij een relatief laag bruto salaris) tot 52 procent. Het is maar even dat u het weet.» Over financieel voordeel gesproken: wat gedacht van het uitgebreide FNV Voordeel programma? Zie het kader. 18 oplinie

19 Een takje is eenvoudig te buigen of zelfs te breken. Een stevige boom is standvastig en heeft meer invloed op zijn omgeving. Een AFMP-lid Het lid zijn van een bond geeft mij steun, indien nodig. Als er vragen of problemen zijn, is er altijd iemand bij wie ik te rade kan gaan. Dat stelt mij gerust. Fester Bos, vakbondslid sinds 1972 (Ons Belang en AFMP) delijk verzet tegen het vasthouden aan de nullijn door de werkgever en met succes want in 2012 is nog een loonsverhoging tot stand gekomen. Een ander winstpunt is het nieuwe SBK. Dit Sociaal Beleidskader was zonder onze inbreng een stuk minder ruimhartig geweest. Ook bij reorganisaties heeft de AFMP een vinger in de pap. Wij hebben zitting in de BCO en daarmee komen we op voor uw belang. Ook op het gebied van Arbo staan wij ons mannetje. We streven bijvoorbeeld altijd naar een zo veilig mogelijke werkplek, zonder dat Defensie moet inleveren aan militaire kracht. Ook denken we mee over vakbekwaamheid, kwaliteit van het werk en vakethiek. Via onder meer de Krijgsmachtsalliantie (voorheen Stichting Homosexualiteit en Krijgsmacht) blijven we hameren op gelijkwaardige behandeling van welke groep militairen ook. WUL En zoals u ongetwijfeld heeft gemerkt, zijn we de afgelopen maanden intensief met het WUL-dossier bezig geweest. Zo ondersteunen we ook het collectief aanspannen van juridische procedures, zoals in het geval van de WUL in de vorm van een bezwaarschrift tegen loonstrook, en het opkomen tegen de fiscus. Omdat het belang van onze leden voorop staat, vragen we u bij belangrijke beslissingen om advies. Daar hebben we onder meer onze kaderberaden voor. Als lid heeft u dus invloed op bijvoorbeeld de onderhandelingen over een nieuw arbeidsvoorwaardenakkoord. Belangrijke speler Doordat we zijn aangesloten bij de FNV hebben we ook invloed op andere maatschappelijke ontwikkelingen. De FNV is een belangrijke speler in het overleg met de regering en werkgevers. In het polder model spreekt de AFMP dus ook mee. Daarnaast draagt de Federatie met gerichte campagnes bij aan verbeteringen voor bijzondere groepen, zoals Wajong ers. Of neem de recente campagne Gewoon goed werk! De FNV neemt hierin stelling tegen doorgeschoten flexwerk. Het blijft dan niet bij campagnevoeren, want de Federatie eist bij de onderhandelingen in Den Haag meer banen en goed werk voor iedereen. Op de rem trappen Kortom, de AFMP kan voor en achter de schermen en via de Federatie alles uit de kast halen om het ambtelijke en politieke speelveld te bewerken. Dat doen we op veel verschillende manieren, net wat de situatie van ons vraagt. We zetten onze onderhandelingskracht in, waarbij we naar diverse machtsmiddelen kunnen grijpen, zoals het stopzetten van het overleg. Dat doen we niet graag omdat hierdoor langlopende processen zoals»in het sectoroverleg met Defensie besteden wij altijd veel aandacht aan de positie van postactieven, die in onze bond sterk vertegenwoordigd zijn. Daarnaast schuwen wij de juridische weg niet; leden met AOW konden zich bij ons als belanghebbende laten registreren in onze strijd tegen de verhoging van de AOW-leeftijd. Via de FNV hebben wij invloed in de SER en de Stichting van de Arbeid. Ook hebben we een vertegenwoordiger in het bestuur van Zorgzaam en houden wij PA-bijeenkomsten bij u in de buurt. Zeer recent hebben wij de leden van de Vaste Kamercommissie voor Defensie een brief gestuurd, waarin wij de Kamer in het kader van het AOW-gat hebben gewezen op de bijzondere positie van de militair. En met succes. De Kamer heeft mede op basis van die brief de Minister van Defensie met zo n 45 kamervragen bestookt. Deze kunt u vinden op onze website (zie de menuknop Pensioendossier) en in een nieuwsbrief. En via de AFMP kunt u solidair blijven met uw actieve collega s; in het verleden ondervond u die broodnodige solidariteit toen u actief was. Kortom, ook tijdens uw FLO-periode of pensioen blijven wij uw belangen behartigen! reorganisaties worden gestaakt, met nog langer durende onzekerheid voor alle betrokkenen. We trappen daarom alleen op die rem als we vinden dat militairen en burgerpersoneel onevenredig hard worden geraakt door maatregelen van Defensie. Als we het doen, wordt het remgeluid luid en duidelijk gehoord in Den Haag. Eén van de vele redenen om lid te zijn van de AFMP. oplinie 19

20 veteranen tekst Fred Lardenoye Gijzelingsactie van Zuid-Molukkers bij De Punt eindigde bloederig Het voelde net als in een oorlog Was aan eerdere acties van Zuid-Molukkers relatief rustig een einde gekomen, de treinkaping in juni 1977 bij het Drentse De Punt eindigde in een drama. Ook bij deze actie en de tegelijkertijd begonnen gijzeling van een lagere school in Bovensmilde werden veel marechaussees ingezet. Oud-opperwachtmeester Sane de Boer, destijds groepscommandant: Dit was iets wat je nooit vergeet. A lex Jansen (64) maakte als schutter deel uit van de Bijzondere Bijstandseenheid van de krijgsmacht (BBE-K). Hij was afkomstig van de technische dienst van de landmacht en was na een zware procedure geselecteerd. Eerder werd hij al ingezet bij de gijzeling in de Indonesische Ambassade. Ik weet het nog goed dat er een telefoontje kwam in mei 1977 over de treinkaping bij De Punt. Ik was net aan het werk in een mobilisatiecomplex in Weert en moest via mijn huis in Dongen waar ik mijn vrouw nog even goedendag kon zeggen als een haas naar de JWF-kazerne Assen. Je moest als BBE er binnen vier uur op de plek zijn. We gingen met twee man op posten in stelling liggen. Twee uur op en vier uur af. Sane de Boer (78) had net de cursus opperwachtmeester erop zitten. Dat was even slikken toen dit begon te spelen. Je had nog niks meegemaakt, dus dit was iets wat je nooit vergeet. Vanuit de brigade in Den Helder zijn we in de combi naar Assen gegaan. Daar zag je collega s uit alle windstreken en werd een peloton gevormd. We kwamen in de binnenste ring terecht, dus we konden de ontknoping goed zien. De Boer en zijn collega s moesten de opdringerige dagjesmensen op afstand houden. Maar de buitenring met landmachtmilitairen deed dat al, dus wij zagen niemand komen. Bovendien zat er nog een kanaaltje tussen. Ik herinner me nog hoe we lunchpakketten over dat water met een touw werden overgetrokken. Dat zorgde voor wat afleiding. Jansen had met zijn technische achtergrond tussen de diensten door nog tijd om op een van de boerderijen de voederinstallatie te repareren. Wij zaten met het merendeel van de schutters op de nabij gelegen golfbaan. Vanuit onze positie moest de trein onder vuur worden genomen. De onderhandelingen werden gevoerd vanuit een van de boerderijen. Dekking zoeken De Boer moest het verloop van de onderhandelingen in de krant volgen. Wel werden we geïnformeerd toen de bevrijdingsactie aanstaande was. Nadat hij eerder vanwege de mist was De gijzeling bij De Punt H Twee jaar na de treinkaping bij Wijster en de gijzeling van het personeel van de Indonesische consulaat in Amsterdam (zie deel 2), werd Nederland op 23 mei 1977 opnieuw opgeschrikt door een treinkaping, nu door een groep van negen Zuid-Molukse jongeren. Zij gijzelden passagiers van de intercity Assen-Groningen ter hoogte van het Drentse dorp De Punt en wilden daarmee de aandacht vestigen op hun streven naar een vrije Republiek der Zuid- Molukken. Onderhandelingen leidden in dit geval niet tot resultaat, waardoor de regering onder aanvoering van Joop den Uyl zich op 4 juni genoodzaakt zag met militair geweld een einde te maken aan de kaping. Daarbij kwamen zes gijzelnemers en twee gijzelaars om het leven. Naast de Bijzondere Bijstandseenheid (BBE) van het Korps Mariniers, werden ook de BBE van de krijgsmacht, de Starfighters van de Luchtmacht en bijstandeenheden van de Koninklijke Marechaussee uit heel het land ingezet. De bijdrage van de KMar bestond in totaal uit zo n 300 man. Bij de tegelijkertijd begonnen gijzeling van een lagere school in Bovensmilde werden nog eens 100 man ingezet, maar daarover meer in deel oplinie