Samen zorgen voor elkaar. Het versterken van sociale structuren door samenwerking

Transcriptie

1 Samen zorgen voor elkaar en Het versterken van sociale structuren door samenwerking Een visie op de rol van technologie en planloze zorg in de toekomst van zorg op afstand en langer zelfstandig wonen in de participatiemaatschappij. Door Frans Stravers oktober 2014 TKH Care Solutions V2.1 1

2 Deze introductie geeft een visie op de toekomst van de zorg in het kader van de nieuwe regelgeving in Nederland. Uitgangspunt is de participatiemaatschappij waarbij technologie een optimale bijdrage levert aan vraaggestuurde zorg. Hierdoor worden structuren in de samenleving versterkt en is de zorg voor elkaar betaalbaar in een maatschappelijke context waarbij financiële waarden gelijk zijn aan maatschappelijke waarden. Deze visie is gebaseerd op de meer dan 15 jaar ervaring van de auteur op het gebied van technologie en zorg, zorg op afstand in intramurale en extramurale settings. Het is een blik in de toekomst. Een poging om Out of the box de lijnen naar de toekomst te zien. Een roadmap naar steeds meer individuele vraaggestuurde ondersteuning in een participatiemaatschappij waarin onderling afhankelijk leven steeds meer van belang wordt. Deze introductie is geschreven door Frans Stravers (TKH Care Solutions). Frans is al meer dan 15 jaar bezig met de ontwikkeling van diensten en technologie voor langer zelfstandig thuis wonen, zorg thuis en zorg op afstand voor verschillende doelgroepen zoals ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en chronisch zieken. 2

3 In Nederland zijn veel gesubsidieerde domoticaprojecten uitgevoerd. Veel overheidsgeld is gestoken in het ontwikkelen van technologie en methoden om domotica bij mensen thuis te brengen. Veel van deze projecten zijn een stille dood gestorven nadat de subsidie beëindigd werd. Een aantal andere projecten zijn wel doorgegaan. Als we kijken naar de projecten die gelukt zijn kunnen we een aantal succesfactoren aanwijzen die deze projecten gemeenschappelijk hebben. Wat opvalt, is dat geen van deze factoren te maken hebben met technologie. Ze hebben veel meer te maken met de wijze waarop de gebruikers de technologie in hun levenspatroon geïntegreerd hebben. Het gaat veelal over dagelijks gebruik van de technologie en over het eigen maken van de technologie. Het is dan niet meer de technologie die men gekregen heeft van een ander, maar het is de eigen technologie geworden. Om deze incorporatie in het levenspatroon te bereiken zijn een aantal randvoorwaarden aan te wijzen. Zo moet dagelijks gebruik het uitgangspunt zijn bij het vormgeven van de technologie en de diensten in het project. De aangeboden technologie en diensten moeten individueel af te stellen zijn op de individuele vraag van de gebruiker. De aangeboden diensten moeten een positieve lading hebben en dat betekent dat zorg alleen niet voldoende is omdat dit vaak een negatieve lading heeft. Eigenlijk mag het geboden dienstenpakket geen zorglading hebben. Het mag wel zorgdiensten bevatten maar de nadruk moet daar niet op liggen. Alle communicatie over en met het dienstenpakket moet een positieve lading hebben. Het gaat er daarbij niet om wat het is en hoe het werkt maar veel meer over wat je er aan hebt. 3

4 Tenslotte is het betrekken van de omgeving van de doelgroep onmisbaar. Niemand leeft in een vacuüm, dus zonder een betrokken omgeving gaat het niet lukken. Wat die omgeving is, is afhankelijk van de gebruiker. Soms is dat de familie, soms zijn dat andere gebruikers en soms zijn het de buren. Ook dit is per individuele gebruiker anders en moet dus ook als zodanig bekeken worden. 4

5 Na onderzoek en op basis van de vele projecten die we tot nu toe gedaan hebben in de intramurale en extramurale zorg, zijn we op dit ontwikkelmodel uitgekomen. Deze figuur laat de voorwaarden zien die idealiter vervuld moeten zijn om een gebruiker zelfstandig te laten wonen. In deze figuur is gebruiker X te zien. Voor elke gebruiker is deze figuur anders. Als eerste zien we dat, om langer zelfstandig te wonen, iedere gebruiker op een breed scala ondersteund moet worden, waarbij zorg en veiligheid maar een onderdeel vormen. Communicatie, sociale inbedding en entertainment nemen een even belangrijke plaats in. Verder zien we dat elke gebruiker op al deze gebieden een eigen vermogen heeft en een ondersteuningsvraag heeft. De ondersteuning moet exact aasluiten bij de vraag. Te veel ondersteuning is net zo funest als te weinig ondersteuning. Hierdoor ontstaat er een profiel van de gebruiker. Deze wordt weergegeven door de stippellijn in de figuur. Dit profiel is voor elke gebruiker anders. Het pakket van diensten en technologie zou perfect moeten aansluiten bij dit profiel. Het gaat hierbij niet alleen om de inhoud maar ook om de vorm. Op die manier krijgt de gebruiker de diensten en technologie die hij nodig heeft, die hij begrijpt en die hij bedienen en dus gebruiken kan. Een veel gemaakte fout bij dit model is dat men bij projecten aan de gebruiker gaat vragen wat hij nodig heeft. Dit vanuit de veronderstelling dat de gebruiker het beste zijn eigen behoeften kan aangeven. Echter dan treedt het effect op dat is weergegeven door de roze vlakken in de figuur. Door allerlei effecten zullen de gebruikers niet exact vertellen wat ze nodig hebben. Bijvoorbeeld door het geven van sociaal wenselijke antwoorden of door een beperkte kennis van de mogelijkheden. 5

6 Hierdoor ontstaan zogeheten excuusdiensten, dit zijn diensten die bijna iedereen noemt maar bijna niemand gebruikt. Deze diensten verschijnen dan hoog in de top tien van de wensen maar blijken in de praktijk nauwelijks gebruikt te worden. Deze diensten vormen voor gebruikers het excuus om wel of niet mee te doen maar men gebruikt ze niet. Zo zijn er ook diensten die men niet noemt en die altijd hoog scoren in het gebruik. Zo noemt er bijna niemand spelletjes maar blijkt uit de gebruiksstatistieken, dat er vrijwel altijd iemand een spelletje zit te spelen. Excuusdiensten zijn vaak diensten die iets positiefs zeggen over de gebruiker zoals de bereidheid om te helpen. De diensten die niet genoemd en toch vaak gebruikt worden, zijn meestal die diensten die te maken hebben met zorg, eenzaamheid en ondersteuning. Kortom iets over de negatieve kant van het leven. De combinatie van techniek en diensten zou dus individueel per gebruiker het profiel zo dicht mogelijk moeten zien te benaderen. Dit zal niet altijd lukken maar het betekent wel dat diensten en technologie voor elke gebruiker anders moeten kunnen zijn. 6

7 Op zoek naar modellen waar mensen diensten en technologie delen met elkaar en inrichten naar hun eigen wensen, kom je al gauw op de sociale media. Hier kunnen mensen kiezen uit een veelvoud aan platforms en diensten binnen platforms. Recentelijk onderzoek naar deze platforms geven aan dat ook hier sprake is van een vergelijkbaar model als bij domoticaprojecten voor langer zelfstandig wonen. Elk van deze afzonderlijke social media probeert alle onderdelen van het model te vullen, alleen legt men de nadruk op enkele ervan. Hierdoor ontstaan er gebruikersgroepen. Zo zullen zakelijke gebruikers meer gebruik maken van Linkedin terwijl mensen meer van facebook gebruik maken om een sociale context op te bouwen en te onderhouden. De definitie van sociale media bevat verder nog een interessante dimensie die door ondergetekende ook is opgetekend in zijn artikel Van intelligente woningen naar user generated content. Namelijk dat dit soort media gedreven wordt door het individueel en in groepen delen en co-creëren van zelf gemaakte inhoud. Om dienstenplatforms voor langer zelfstandig functioneren en wonen te versterken en draaiende te houden is dit mechanisme onmisbaar. Gebruikers moeten met de hulpmiddelen die zij ter beschikking hebben hun eigen inhoud vormgeven, samen met anderen in hun omgeving. Het kan gaan om gezamenlijke afspraken om op elkaar te letten of om samen voor iemand te zorgen of om samen activiteiten te ondernemen. Ontstaan dit soort mechanismen niet dan blijft het een toeleveringsplatform dat nooit geïncorporeerd wordt in het bestaan maar dat slechts getolereerd wordt. 7

8 Als we uit gaan van het feit dat het domoticaplatform alle onderdelen zou moeten bevatten die in het model genoemd zijn, dan betekent dat bijna automatisch dat er niet één enkele organisatie is die alle benodigde diensten of techniek kan leveren. Multidimensionale platforms zijn nodig waarop verschillende organisaties samenwerken. Dit geldt zowel op het gebied van de inhoud als op het gebied van de technologie. Dit gegeven is nieuw voor veel organisaties die er juist op gefocust zijn om aan klanten alleen eigen dienstverlening of techniek te leveren. Echter, dit levert juist vaak de belemmering voor de groei van domoticaplatformen omdat gebruikers dan beperkt worden in hun keuze van diensten en techniek. Organisaties moeten leren om samen te werken. Juist hierin zitten meerwaarde en succes verscholen. Om dit te bewerkstelligen is het van belang dat de eigenaar van een domoticaplatform hierin een belang heeft en onpartijdig is. De gemeente is bijvoorbeeld zo n partij. Zij kan gemakkelijk dienstverleners en technologieleveranciers verenigen op één domoticaplatform waarbij de gebruiker kan kiezen wat hij gebruikt. Maar ook de gebruiker zelf kan zo n partij zijn. Bijvoorbeeld gebruikersorganisaties of gebruikerscoöperaties kunnen zelf domoticaplatforms opstarten die voor verschillende diensten- en technologieleveranciers open staan. Samenwerking met ieder een eigen rol is hierbij de sleutel. Als binnen een samenwerkingsverband elke partij een eigen rol heeft ontstaat er gezamenlijke meerwaarde en kunnen deze organisaties ook samen co-creëren. 8

9 Niet alleen diensten- en technologieleveranciers moeten samenwerken maar ook gebruikers gaan samenwerken. Hier moeten veel dienstverleners nog sterk aan wennen, merken we in de praktijk. Van oudsher zijn dienstverleners, met name in de zorg, gewend dat er alleen communicatie en dienstenuitwisseling is tussen de gebruiker en de organisatie. Heeft een gebruiker eenmaal gekozen voor een zorgorganisatie, dan gaat hij al zijn diensten afnemen van deze ene organisatie en volgt hij de adviezen van deze organisatie op. Dit gaat veranderen. Gebruikers gaan ook onderling communiceren en gaan diensten afnemen bij elkaar. Ook gaan zij per dienst kiezen wie voor hen de beste aanbieder is. Unieke relaties tussen gebruikers en dienstverleners zullen niet gebaseerd zijn op een totaal dienstenpakket maar zullen gebaseerd zijn op, voor de gebruiker best passende, diensten waarbij de gebruiker uit het aanbod in zijn omgeving (dienstverleners en andere gebruikers) zijn eigen pakket samenstelt. Binnen de community zijn functies beschikbaar die het gebruikers mogelijk maken om samen te werken zoals mantelzorgondersteuning, marktplaatsen, agendafuncties, groepen, etc. van even groot belang als functies waarbij dienstverleners hun diensten aan kunnen bieden. Co-creatie en onderlinge dienstverlening komen vaak niet vanzelfsprekend op gang omdat veel gebruikers hier nog niet aan gewend zijn. Zij kunnen gestart worden door de community manager. Maar als de motor eenmaal draait zal hij zichzelf onderhouden en blijven draaien. 9

10 Op deze manier kan er rond elke gebruiker een schil van dienstverlening gerealiseerd worden op basis van zijn behoeften, kennis en vaardigheden. Deze schil zorg er voor dat de gebruiker zo zelfstandig mogelijk blijft functioneren, op een voor hem optimaal haalbaar niveau, voor zo lang als dat kan. Dit geldt zowel voor langer zelfstandig thuis wonende ouderen, chronisch zieken, als voor mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking. Dit is geen statisch proces. De schil zal in de loop van de tijd veranderen afhankelijk van de ontwikkeling die de gebruiker doormaakt. Verschillende effecten zijn al bekend. Zo is gebleken dat als mensen ondersteund worden in hun zelfstandigheid, ze zelfstandiger worden omdat zij op een aantal gebieden zelfvertrouwen terugwinnen en zaken zelf gaan oppakken. Ook leert men op het eigen niveau nieuwe vaardigheden aan die een bijdrage leveren. Ook is bekend dat als men meer tevreden is over het eigen bestaan (levensvreugde) men minder ondersteuning nodig heeft. Deze effecten zijn per gebruiker verschillend, afhankelijk van het type gebruiker en zijn mogelijkheden maar ze treden in alle groepen in meer en mindere mate op. Niet alleen positieve effecten treden op. Ook negatieve effecten van ouder worden of van lichamelijke gebreken spelen mee. Hierdoor kunnen individuele diensten en de schil van diensten aangepast moeten worden om een positieve bijdrage te blijven leveren. Een aantal van deze effecten kunnen door de gebruiker zelf opgemerkt worden zodat hij vanuit zich zelf zijn diensten en dienstenschil aanpast. Op andere punten moet de gebruiker hierin door zijn omgeving of dienstverleners ondersteund worden. Om deze effecten te kunnen constateren is het 10

11 van daarom van belang om het levenspatroon van de gebruiker te monitoren. Dit kan door systemen van lifestyle monitoring of door de continue analyse van bigdata rond de gebruiker. Maar ook foutanalyses kunnen van belang zijn. Als gebruikers structureel meer fouten gaan maken bij de bediening van de technologische hulpmiddelen, kan dit een teken zijn dat de hulpmiddelen te ingewikkeld zijn geworden en dus opnieuw aangepast moeten worden aan de kennis en vaardigheden van de gebruiker. 11

12 Door alle hiervoor beschreven ontwikkelingen en mechanismen is ook de technologie sterk in beweging. Niet alleen vanuit het zorgperspectief. Jaren is alleen gedacht en ontwikkeld vanuit intramurale perspectieven. De nadruk lag op bewaking en observatie. Functies als akoestische bewaking, zusterroep, dwaaldetectie, uitbedmeldingen, video-observatie, etc. voerden de boventoon. Begin van deze eeuw heeft een belangrijke verschuiving plaatsgevonden toen de zorg verschoof van intramurale zorg naar steeds meer extramurale zorg en zorg op afstand. Systemen werden hier op aangepast door de intramurale functies te verschuiven en aan te passen voor extramuraal gebruik. Tevens vond een vermenging met huisautomatisering en sociale alarmering plaats. Dit alles wordt zorgdomotica genoemd. Echter, de laatste vijf jaren vindt er een fundamentele verschuiving in de toepassing van technologie plaats. Grote bedrijven als Microsoft, Apple en Google hebben de zorg als groeimarkt ontdekt en steeds meer zorgtechnologie wordt aangeboden in de vorm van sociale media. Hiermee verschuift de focus van de ontwikkeling van de technologie zich steeds meer van een hulpmiddel bij hulp en intensieve zorg naar een ondersteuning van lifestyle en comfort. Wat zal de aard van deze ontwikkelingen in de toekomst worden? Zullen ze zich in een sociaal maatschappelijke richting ontwikkelen waarbij het zwaartepunt van de technologie ligt op het samen delen van diensten en het samen creëren van meerwaarde? Gaan we van onafhankelijk leven naar zorgzame community s? Gaan we naar onderling afhankelijk leven? 12

13 Van de sociaal maatschappelijke toepassingen van technologie zijn legio voorbeelden te vinden. In Nederland zijn er volop community s voor specifieke groepen. Linksboven op de dia is een verzameling te zien van community s voor mensen van 50+. Deze community s begeven zich op verschillende gebieden en hebben hun zwaartepunt op zaken als kennisdeling, vraagbundeling, collectieve ondersteuning van de doelgroep, individuele advisering, etc. Maar ook in Europees verband worden, als onderdeel van het Ambiant Assisted Living programma, technologieën en diensten ontwikkeld met de nadruk op de sociaal maatschappelijke context van gebruikers. In Nederland zijn veel systemen voor zorg op afstand gericht op de maatschappelijke context van de gebruikers. Met diensten zoals de goedemorgen en goedenavond service worden gebruikers ondersteund. Zorg op afstand is vaak zorg met de handen op de rug en dus meer sociaal maatschappelijk dan medisch technisch. 13

14 Of gaat de focus van de technologie richting medisch technische toepassingen. Zoals de dokter uit je smartphone of de mobiele intensive care op zak formaat. Of nog verdergaand, de medische chip die we implanteren onder de huid en die continu bijhoudt wat we doen en hoe het met ons gaat. Dat lijkt allemaal vergezocht maar veel van deze opties zijn al werkelijkheid. Steeds meer medische app s zijn beschikbaar. Steeds meer medische informatie is beschikbaar. De eerste diagnostische applicaties zijn al via internet en smartphone te gebruiken, waarbij de software op basis van de gemeten gegevens aangeeft met welke betrouwbaarheid welke diagnose gesteld kan worden. Wordt het raadplegen van de arts een second opinion ter verificatie van wat de technologie ons vertelt en vertrouwen we de arts nog wel als hij de technologie tegenspreekt? 14

15 Recente onderzoeken tonen aan dat we onze beelden van de zorggebruikers moeten bijstellen als het gaat om het gebruik van technologie. Zo wordt nog vaak gesteld dat de zorggebruikers (met name de ouderen) niet zouden beschikken over internet of mobiele technologie. Onderzoek gepubliceerd in oktober 2014 geeft aan dat 93% van de zorggebruikers beschikt over een internet verbinding. 51% van hen gebruik een smartphone en 49% een tablet. Dit betekent dat de zorggebruikers klaar zijn om via internet op mobiele devices zorgondersteunende diensten te ontvangen en dat zorgalarmering via internet op grote schaal mogelijk is. Dit in tegenstelling tot de opvattingen binnen veel zorgorganisaties dat internet geen goede optie zou zijn. Ook onderzoeken van TNO tonen aan dat internet heden ten dage een goede en betrouwbare drager is (zeker met een UMTS back-up) waarover dit soort diensten geleverd kunnen worden. In het zelfde onderzoek uit oktober 2014 (benchmark in de zorg) wordt duidelijk dat nog maar een beperkt deel van de zorgorganisaties werkt met moderne digitale zorgverleningsdiensten. Dit betekent dat de zorgvragers er klaar voor zijn maar dat de zorgorganisaties nog een inhaalslag te maken hebben. Dit moet beginnen met het bijstellen van de beelden die men heeft van de gebruikers en van hun wensen om ook moderne technologieën te gebruiken in deze processen. Natuurlijk zijn er specifieke groepen waarvoor dit niet geldt maar dan geldt toch zeker dat hun omgeving die wel wil en moeten de diensten en technologieën aangepast worden aan deze specifieke doelgroepen. 15

16 Wij denken dat de focus van de technologie zowel sociaal maatschappelijk als medisch technisch zal zijn. Daarom ontwikkelen wij platforms waarbij beide typen diensten vermengd zijn. Met name de vermenging zal het geheel bruikbaar maken voor grotere groepen gebruikers. De mix kan voor iedereen anders zijn. Deze platforms richten zich met name op gebruikers (en hun omgeving) die in het open internet niet goed hun weg kunnen vinden en een steuntje in de rug nodig hebben om de voor hen juiste diensten op een voor hen juiste manier te gebruiken. Diensten en technologie zijn dan onder te verdelen in drie groepen. Persoonlijke diensten die je geheel zelf onder controle hebt zoals beeldbellen, zorgalarmering, domotica, berichten, foto s, etc. Diensten die je deelt met anderen zoals groepen, agenda, cameramonitoring, contact met je arts, medische applicaties, venster op de wereld, het weer, nieuws, mantelzorgondersteuning, etc. En tenslotte dienstverleners waarmee je contact hebt en waarbij je diensten afneemt op sociaal maatschappelijk en medisch technisch vlak. Dit alles in één omgeving die voor elke gebruiker op maat te maken is. 16

17 Omdat de gebruiker, en de door hem gewenste dienstverlening, centraal staat is de vorm van de technologie vloeibaar. Elke oplossing voor een bepaalde groep gebruikers heeft zijn eigen vorm en structuur. Hier zijn een aantal voorbeelden weergegeven die per gebruiker verschillen in hun eindvorm. Tegelijkertijd staan ze niet vast maar blijven ze zich aanpassen aan de wensen en mogelijkheden van de gebruikers. De vorm waarin de technologie gegoten wordt evolueert hierdoor constant en beweegt mee met de groep gebruikers waarvoor hij bedoeld is. Technologie is niet meer zoals hij is maar zoals hij gewenst wordt door de gebruikers. 17

18 Dit geldt ook voor de hardware. Alle hardware en alle operating systemen moeten gebruikt kunnen worden. Bring Your Own Device (BYOD) is het uitgangspunt. Immers de meeste gebruikers hebben al een device. Voor sommige doelgroepen zijn nog bijzondere apparaten nodig zoals het hier weegegeven apparaat met een handhoorn dat speciaal bedoeld is voor gebruikers die niet geloven dat als je een knop op een aanraakscherm indrukt een gesprek beëindigd is maar als je de hoorn ophangt wel. Of die geen prijsstellen op een handsfree gesprek. Het gebruik van bepaalde apparaten zal veel meer gekoppeld worden aan de gewenste dienstverlening. Zo zullen de eisen voor apparaten waarmee men sociale beeldbelgesprekken voert anders zijn dan de apparaten voor zorgalarmering. Als men van een dienstverlener bepaalde garanties wil hebben zoals bij zorgalarmering, zal deze dienstverlener eisen gaan stellen aan de gebruikte apparaten. Hierdoor zal het accepteren van technologie in de directe woonomgeving gemakkelijker worden omdat toe te voegen apparatuur duidelijk gekoppeld is aan een gewenste specifieke dienst. De overige benodigde technologie is vaak al aanwezig in de woonomgeving. Hierdoor zal het negatieve imago dat aan (zorg)technologie kleeft sterk afnemen en zal zorgtechnologie steeds onherkenbaarder worden omdat ze opgaat in de gebruikelijke technologie in elke woning of leefomgeving. Daarnaast zal de technologie steeds mobieler en dus minder locatie afhankelijk zijn. Denken we nu bij beeldzorg nog aan een zorgcentrale die naar een gebruiker thuis belt. In de nabije toekomst zal het een zorgmedewerker worden die vanuit de auto belt met een gebruiker die met de trein 18

19 onderweg is. Door de toevoeging van GPS data zal een gebruiker niet alleen meer thuis kunnen alarmeren maar ook onderweg. Zo zal het meenemen van de zorgtechnologie naar de plek waar je bent steeds normaler worden. Een zorgalarmeringtoestel gekoppeld via internet is niet meer locatie gebonden en doet het thuis maar ook op de camping. Een zorgcentrale gekoppeld via internet met gegevens in de cloud is niet meer omgeving of locatie gebonden. Een connectie met internet is bepalend. Dit opent deuren naar een totaal nieuw proces en een nieuwe relatie tussen zorgvrager en zorgverlener. 19

20 De nieuwe mogelijkheden van de technologie zullen leiden naar nieuwe betekenisvolle structuren in de maatschappij. We gaan zaken op een andere manier doen. Dit zal zijn uitstraling hebben op de wijze waarop de markt van dienstverlening en zorg er uit gaat zien en dit zal invloed hebben op de regels die we hanteren. Als we terugkijken naar de afgelopen 10 jaar zien we dat met name nieuwe regels en nieuwe ideeën bij de overheid en de ontwikkeling van nieuwe technologieën bepaald hebben hoe de maatschappij en de (zorg)dienstverlening zich ontwikkeld hebben. Nu zitten we op een omslagpunt waarbij via empowerment een nieuwe generatie gebruikers het heft in handen gaat nemen en vanuit nieuwe betekenisvolle structuren van onderling afhankelijk leven invloed gaat uitoefenen op dienstverlening en regels die gehanteerd worden. 20

21 Door deze verschuiving in de democratische driehoek zijn nieuwe businessmodellen mogelijk om te bepalen wanneer concepten van dienstverlening rendabel zijn. Hierbij zijn financiën even belangrijk als maatschappelijke meerwaarde. Door maatschappelijke meerwaarde te creëren kan de overheid veel geld besparen. Hoe beter gebruikers gefaciliteerd kunnen worden om zaken gezamenlijk met hun omgeving op te pakken en door onderlinge dienstverlening te realiseren, hoe minder er een beroep gedaan gaat worden op individuele ondersteuning. Dit past in het idee van de participatiemaatschappij. Aan de andere kant zijn er dienstverleners die gebaseerd zijn op het economisch principe. Dit gaat in steeds grotere mate ook gelden voor overheden en non-profit organisaties. Elke oplossing kent zijn eigen businessmodel dat via de methode businessmodel Canvas opgesteld kan worden dat altijd een balans vormt tussen maatschappelijke meerwaarde en economisch rentabiliteit. 21

22 Voor de commnity platformen die door TKH Care Solutions ontwikkeld zijn hebben we een maatschappelijke businesscase gebouwd waarin de belangen van alle partijen tot hun recht komen. De businesscase is opgebouwd vanuit het gebruikersperspectief en voegt de verschillende onderdelen op een gebalanceerde manier bij elkaar. Uitgangspunt is dat niet de dienstverleners maar de klanten het succes bepalen. Dat de nieuwe technologische ontwikkelingen ontregelend werken op bestaande patronen en processen en dat er veel belanghebbenden zijn in een diverse markt. En dat de zorg en overheid in transitie zijn. In Europees verband is deze businesscase betrokken in een onderzoek naar nieuwe modellen van zorgverlening met behulp van technologie. In dit project (ICTechnolAge) is gekeken naar veel modellen die in Europa ontwikkeld zijn. Gekeken is naar haalbaarheid, reproduceerbaarheid in verschillende situaties en toekomstvastheid. Het hier gepresenteerde businessmodel is uitgeroepen tot het meest kansrijke van centraal Europa. 22

23 Bij de ontwikkeling van nieuwe modellen voor dienstverlening op basis van het eerder voorgestelde ontwikkelmodel hebben we zo veel mogelijk gebruik gemaakt van co-creatie met organisaties en gebruikers. Centraal thema bij veel gebruikers is de mantelzorg. De informele zorg in de omgeving van de gebruiker. Met de nieuwe regelgeving wordt er veel meer een beroep gedaan op de omgeving van de gebruiker en hoe leiden we dat in goede banen zonder de negatieve effecten die dit kan hebben. Co-creatie brengt goede resultaten in het zoeken naar innovatieve oplossingen. 23

24 De (extramurale) zorg is complexer geworden als we dat vanuit een technologie oogpunt bekijken. Zoals al eerder aangegeven waren de functiegroepen waarin technologie gebruikt werd vroeger eenvoudiger. Nu hebben we het over technologie voor sociale alarmering, zorgalarmering, beeldbellen, zorg op afstand, camera monitoring, domotica, E-health, M-health, community s en meer. Dit betekent dat een grote verscheidenheid aan technieken gecombineerd moet worden tot één geheel. Dit vergt een brede expertise en vergt dus een groep bedrijven die dit ieder vanuit hun eigen kennis gebied oppakken. TKH care solutions is een dergelijke groep bedrijven die gezamenlijk werken aan een open technologisch platform waarin de expertise van de TKH bedrijven is verwerkt en dat openstaat voor de technologie van anderen om het platform verder aan te vullen. 24

25 Co-creatie als methode om gezamenlijk met gebruikers te ontwikkelen levert een aantal voordelen op. Niet alleen voor het eindresultaat maar ook voor het proces en de organisatie. Zo gaan ontwikkelaars veel meer vraaggestuurd denken en ontwikkelen. Dit levert veel meer relevantie en draagvlak op. Het motiveert de organisatie op basis van positieve feedback van de doelgroep. Daarnaast draagt het bij aan een beter resultaat tegen minder kosten. Tenslotte is co-creatie een marketingtool op zich omdat het betrokkenheid bij de gebruikers stimuleert. Co-creatie levert als resultaat concrete diensten op die afgestemd zijn op de wensen van de eindgebruikers. Maar bovendien levert het toekomstgerichte ideaal beelden op die de weg wijzen naar toekomstige ontwikkelingen. 25

26 Door co-creatie wordt innoveren complexer omdat het niet meer alleen gaat om duidelijke probleemstellingen die om een eenduidig technologisch antwoord vragen maar om een veelvoud aan individuele wensen van gebruikers die vertaald moeten worden naar flexibele technologische concepten. Dit betekent een tussenstap tussen wat gebruikers wensen en wat ontwikkelaars kunnen maken. Klantgedreven innoveren heeft geleid tot een centrale vraagstelling in de ontwikkeling van technologie voor zorg en ondersteuning. Namelijk de vraag Hoe kunnen we zorg en ondersteuning delen? 26

27 Co-creatie heeft in de afgelopen jaren geleid tot een uitgebreid dienstenpalet. Deze diensten worden niet door de technologie geleverd maar wel door de technologie in ons platform ondersteund. Inmiddels ondersteunen we meer dan 130 verschillende diensten met techniek. Deze diensten worden geleverd door dienstverlenende organisaties (welzijn, zorg, commercie, etc.), door mantelzorgers in de omgeving van gebruikers en door gebruikers onderling. De diensten zijn in dit overzicht gerelateerd aan de acht peilers in het ontwikkelmodel en hebben ieder hun eigen waarde maar worden in combinatie vaak krachtiger. Ook de vorm waarin de diensten geleverd en dus technologisch ondersteund worden verschilt per groep gebruikers en dienstverlenende organisaties. 27

28 Bij zorg en dienstverlening, intramuraal en thuis, denken we nu nog in termen van geplande en ongeplande zorg. Geplande en ongeplande zorg zijn termen die zijn bedacht door organisaties om de zorg en dienstverlening gemakkelijker te kunnen organiseren. Ze zijn vaak te weinig gestoeld op individuele klantwensen. Daarom zou er een transitie plaats moeten vinden naar planloze zorg waarbij de vraag van de klant centraal staat en de zorg en dienstverlening ter plekke en terstond georganiseerd wordt aan de hand van de actuele (en soms acute) vraag van de klant. Niet elke dag de steunkousen aantrekken tussen en uur maar de steunkousen aantrekken op het tijdstip dat de cliënt het graag wil op basis van zijn actuele vraag. Dus de ene dag om en de volgende dag om of een keer niet, het is maar wat de klant aangeeft. Is planloze zorg het zelfde als onvoorspelbare zorg? Nee, uit ervaring en onderzoek blijkt dat zorgvragen en zorgvragers patronen kennen maar dat deze pas zichtbaar worden op basis van bigdata. Als we de patronen in zorg en dienstverlening herkennen wordt planloze zorg voorspelbaar. Elke populatie, of dit nu de bewoners van een intramurale instelling zijn of de bewoners in een wijk, heeft een bioritme. Intramuraal is al aangetoond dat je personeelsinzet kunt afstemmen op dit bioritme waardoor je duimendraaien en achter de feiten aanhollen kunt vermijden. Planloze zorg en dienstverlening onmogelijk? Nee, maar voor planloze zorg moet er wel een grotere integratie zijn van moderne nieuwe technologieën en werkmethoden. Out of the box dus. Los van bestaande patronen. Geen strak onderscheid meer tussen informele mantelzorg en professionele zorg. Het gaat veel meer om het beste en snelste antwoord op de actuele vraag van de gebruiker. 28

29 Wat hebben we voor planloze zorg nodig? Een nieuw proces maar vooral een nieuwe denkwijze. Praktische toepassingen van technologie zoals Wie is wie, wie is waar en wie kan wat? of een dynamische toewijzing toegang tot de woning op basis van vraag, alarmering en allocatie van medewerkers en veel meer. Al dit soort technologie is beschikbaar maar is nog niet geïntegreerd en aangepast aan het (zorg)proces. Als we weten wie alle informele en professionele zorgverleners, die bij een gebruiker horen, zijn. Als we weten waar zij zich bevinden, als we weten over welke vaardigheden zij beschikken en als we weten of ze beschikbaar zijn. Dan kunnen we de actuele vraag van de gebruiker toekennen aan de dichtstbijzijnde professionele of informele zorgverlener die beschikt over de juiste vaardigheden en die beschikbaar is. Kort gezegd; Taakallocatie op basis van vraag, vaardigheden en beschikbaarheid van professional en mantelzorger. Dit heeft het voordeel voor de gebruiker dat zijn vraag snel beantwoord wordt door een persoon die over de juiste vaardigheden beschikt. Het voordeel voor de zorgverlener is dat hij alleen als hij beschikbaar is naar een vraag in de buurt gezonden wordt die hij kan oplossen. Hiervoor is een nieuwe manier van denken over het proces nodig maar ook de verdergaande toepassing van nieuwe technologie. Veel van deze technologie is er al maar moet in een nieuw proces bij elkaar gebracht worden. 29

30 We eindigen deze presentatie met een aantal concrete bewezen technologieën die een bijdrage kunnen leveren aan het concept van planloze zorg maar die ook ingezet kunnen worden voor betaalbare zorg op afstand door de combinatie van monitoring, diensten en technologie. Op dit moment werken we aan de doorontwikkeling van deze diensten en technologie naar een geïntegreerd systeem voor planloze zorg. 30

31 Binnen het platform zijn verschillende technologieën beschikbaar voor dwaaldetectie en persoonsbeveiliging. Dit zijn technologieën voor zowel de gebruikers als de medewerkers. Deze technologie is volledig geïntegreerd. Meldingen kunnen gezonden worden naar zorgcentrales, mantelzorgers of andere gebruikers. 31

32 Mantelzorgondersteuning is een dienst om de zorg voor een gebruiker te delen en te organiseren door een combinatie van diensten door mantelzorgers en professionele zorgverleners. Middels het definiëren en toewijzen van taken ontstaat een verdeling van de benodigde zorg. Tevens is er communicatie mogelijk rechtstreeks tussen de betrokken personen. De mantelzorgontvanger blijft altijd op de hoogte van de aanstaande gebeurtenissen. 32

33 Cameramonitoring is eenvoudig en snel aan te brengen in elke woning of instelling. De camera kan draadloos en bedraad aangebracht worden. Het systeem is volledig beveiligd tegen ongeoorloofd inkijken. De camera heeft een privacystand als er niet gekeken wordt. Hierdoor kan de gebruiker altijd zien wanneer er ingekeken wordt. Cameramonitoring kan geschieden door mantelzorg en door een professionele achterwacht. Op deze manier kan men samen zorgen op afstand. De mantelzorger kan met zijn eigen PC of laptop inkijken bij cliënten waarvoor hij geautoriseerd is. Ook kan hij via een tablet inkijken. De professionele zorg kan via een zorgloket inkijken. Ook hier kan een PC, laptop of tablet gebruikt worden. Op deze manier kunnen zorgverleners ook onderweg inkijken bij cliënten. 33

34 De VieConnector is zorg, domotica, personenalarmering, draadloze beveiliging en veiligheid in één compact product. De VieConnector is minder stigmatiserend dankzij een modern design en multifunctionaliteit. Communicatie verloopt via internet of een lokaal netwerk dankzij full-ip. Er zijn Back-up mogelijkheden via UMTS. De VieConnector is eenvoudig te koppelen met draadloze randapparatuur. Online controle op werking van de VieConnector en de randapparatuur. Volledige akoestische bewaking, welzijnsknop, zusterroep, valdetectie mogelijk. Altijd bereikbaar en volledige aansturing van domoticacomponenten. 34

35 De IDQare is een intelligente medicatiedispenser die ondersteuning biedt voor gebruikers bij het nemen van medicatie volgens hun medicatierichtlijnen. Het bevat een rol met blisters met de geneesmiddelen voor de gebruiker, meestal voor één of twee weken. De dispenser geeft de gebruiker een bericht wanneer de medicatie moet worden ingenomen en een waarschuwing als de gebruiker vergeten is om de medicatie te nemen. Met behulp van draadloze communicatie geeft de IDQuare door welke medicatie wanneer genomen is. Dit genereert statistieken die zeer waardevol zijn bij de controle en eventuele aanpassing van therapieën. Ook medicatieondersteuning op afstand is mogelijk. De mantelzorger of zorgprofessional ontvangt dan bericht wanneer het tijd is voor de medicatie en kan de dispenser op afstand bedienen. Ook kan men een bericht ontvangen als de gebruiker zijn medicatie vergeet in te nemen. 35

36 Ontwikkelconcept: Op basis van unieke identificatoren weet het systeem welke medewerker zich waar bevindt. Tevens zijn de vaardigheden van de medewerker bekend en is bekend of de medewerker inzetbaar is. Op basis van deze gegevens wordt bepaald welke medewerker naar welk incident gezonden wordt. Het systeem zorgt ervoor dat de betreffende medewerker geautoriseerd is om de betreffende locatie te betreden. 36

37 Geen sleutelkluis bij de deur en toch toegang voor zorgverleners als dat nodig is. VieDome heeft hiervoor in samenwerking met Assa Abloy de oplossing voor, die toegepast kan worden op bijna alle deuren zonder aanpassingen aan de deur en zonder dat het van buitenaf zichtbaar is. Middels een smartphone en een code kan een zorgmedewerker toegang krijgen tot een woning als dat nodig is. Vanuit de zorgcentrale kan de juiste medewerker geautoriseerd worden. De bewoner kan een sleutel blijven gebruiken om toegang tot zijn woning te krijgen. Familie kan ook geautoriseerd worden voor toegang. 37

38 Het CareBox systeem herkent de dagelijkse activiteiten, gebaseerd op data van intelligente sensoren. Deze basisactiviteiten genereren activiteitenpatronen, die automatisch en continu aangeleerd worden door het CareBOX systeem. Veranderingen in activiteitenpatronen worden direct gerapporteerd aan de informele verzorgers of de zorgcentrale. Tevens is de CareBOX een valdetectiesysteem op basis van intelligente draadloze sensoren. Het systeem is onder anderen bedoeld voor dementerende senioren die zelfstandig thuis leven. 38

39 Binnen het platform kunnen meerdere functies en technologieën gecombineerd worden in scenario s die aansluiten bij de zorg- of bewakingsvraag van de gebruiker. In een extramurale situatie kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een scenario waarbij iemand het bed wel mag verlaten maar waarbij er een melding komt als hij binnen een bepaalde tijd niet bij het toilet arriveert. Of bij meerdere mensen in een woning waarbij het fornuis uitgeschakeld moet worden als de dementerende partner alleen thuis is. Intramuraal kan gedacht worden aan scenario s als het verlaten van de kamer waarbij er pas een melding komt als er meerdere personen gelijktijdig op de gang zijn of de duur van toiletbezoek waarbij er een melding komt als een bewoner zich te lang op het toilet bevindt. 39

40 Uiteindelijk ontstaan er beelden zoals hier zichtbaar. Het kan gaan om een zorgcentrale die let op een groot aantal zelfstandig wonende personen. Het kan gaan om een variëteit van sociale alarmering tot 24-uurs bewaking van vitale functies. Het geheel kan georganiseerd zijn in kleinschalige buurtinitiatieven maar ook in grootschalige verbanden gekoppeld aan grote zorgcentrales. 40

41 Wat levert al deze technologische mogelijkheden nu op dit moment op? Het levert op dat men de zorg met elkaar kan delen (mantel-mantel / mantel-professional / mantelgebruiker / gebruiker-professional / gebruiker-gebruiker) in allerlei verbanden op allerlei innovatieve manieren. Het levert oplossingen op maat op voor elke gebruiker, mantelzorger, professionele zorgorganisatie en dienstverlener. Het levert nieuwe perspectieven op zorgen voor jezelf en zorgen voor elkaar op. 41

42 En het belangrijkste dat al deze mogelijkheden zouden moeten opleveren is sociale verbondenheid met elkaar. Want het is geruststellend om zeker te weten dat er altijd iemand is die op je let als dat nodig is. 42

43 43