Kempisch Erfgoed in Beeld

Transcriptie

1 Ria Berkvens Regionaal Senior Archeoloog SRE Milieudienst Klankbordbijeenkomst erfgoedkaarten- en beleid Bladel, 14 februari 2011 Kempisch Erfgoed in Beeld

2 Onderwerpen Toelichting erfgoedkaart Discussie erfgoedkaart Pauze Toelichting Beleidsplan Discussie

3 Opdracht Samenwerkende Kempengemeenten Gezamenlijke digitale gemeentelijke erfgoedkaart: Archeologiekaart, bestaande uit: Inventarisatiekaart Archeologische waarden- en verwachtingenkaart Archeologische beleidskaart Cultuurhistoriekaart, bestaande uit: Inventarisatiekaart Cultuurhistorische waardenkaart Inhoudelijk Rapport Catalogus Beleidsplan archeologie/erfgoed: Archeologie/erfgoedverordening Bestemmingsplanparagraaf archeologie en cultuurhistorie Handleiding archeologische en cultuurhistorische beleidskaart Richtlijnen archeologisch onderzoe Gebruik van archeologie en cultuurhistorie in ruimtelijke ontwikkeling Regionale onderzoeksbalans en agenda Erfgoed meetlat

4 Proces tot nu tot nu toe Bureau inventarisatie erfgoed Op kaart zetten van elementen en koppeling met tekst Controle en bijstellen Overleg gemeentelijk werkgroepen ZLTO inventarisatie verstoringen Veldwerk o.a. mmv heemkundekringen

5 Digitale erfgoedkaart toegankelijk via internet:

6 Indeling erfgoedkaart Toelichting met beschrijving regionale bewoningsgeschiedenis hele Kempen en A2 Per gemeente: Catalogus erfgoed per gemeente Overzicht van archeologische onderzoeken Overzicht van wettelijk beschermde monumenten Overzicht van waardevolle gebieden Overzicht geïnventariseerde verstoringen Resultaat booronderzoek Kempen Verstoringenkaart Themakaarten erfgoed Archeologische verwachtingen- en waardenkaart Archeologische beleidskaart Cultuurhistorische waarden- en beleidskaart

7 Overzichtskaart fysisch landschap Kempen gemeenten Thema naam De lage zandgronden De lage dekzandruggen De hoge dekzandruggen Duinen en stuifkoppen Laagte op het Hoge Dalen op het Hoge Beken De moeren op het Hoge Hei in 1794 Hei in 1650 Restbossen

8 Thema naam Oude infrastructuur Doorgaande wegen Lokale wegen Gegraven waterlopen Molens Gehuchten Heerlijkheden Landgoederen Bosbouw De oude akkers Ontginningssystemen De beemden Bestuurlijk Militair Kerkelijk Meubilair Grondstofwinning Industrieel Woonwijk Historische bouwkunst Historisch landschap

9 Thema s Bos en Heide Thema s Akkers, beemden en ontginningen

10 Thema s wegen en gehuchten Fysisch landschap

11 Archeologisch landschap Thema naam Bewoning (inclusief verdediging) Religie (cultus/heiligdom) Begraving Infrastructuur Agrarische productie en voedselvoorziening Grondstofwinning Industrie en nijverheid Depot Onbekend

12 Kempen en A2: 2393 unieke vindplaatsen Waar hebben we het over?

13 Archeologisch onderzoek in Kempen: een overzicht Diepteligging archeologische waarden

14 Waar hebben we het over? Kempen: aantal archeologische monumenten naar datering en type

15 Waar hebben we het over? Kempen: aantal archeologische vindplaatsen naar datering en type

16 Waar hebben we het over? Kempen: aantal historische gebouwen naar thema en type

17 Inventarisatie verstoringen

18

19 Relicten en Ensembles Hulsel Hulsel

20 Archeologische verwachtingen- en waardenkaart

21 De oude en nieuwe archeologiekaart van de Kempen

22 Cultuurhistorische waardenkaart

23 Vergelijk provinciale en regionale CHW

24 Kansen Hoogeloon: Romeinse villa, Kabouterberg, kerk(hof), pastorie met veste, bronzen bijlen en brug. Verhalen als kabouters, Koning Kyrie, Katten- en heksendansen, Netersel: omgrachte hof, kerk, en pastorie. Cartierheide met verdwenen gehucht De Pan, sneppenvijver, Bredase Baan. Erfgoed Wiki (Oral History )

25 Een website waar je over een erfgoed onderwerp informatie kunt vinden (tekst, foto s, video), gekoppeld aan de erfgoedkaart. En die je via je smartphone de weg naar een object in de buurt wijst. Maar je kunt ook zelf info toevoegen, dus interactief. Een wiki over erfgoed

26 Wat voor leuks kun je er op straat mee doen? In de wiki is plaats voor verhalen over de geschiedenis (en foto s) In de wiki kun je die informatie plaatsen die niet in de gemeentelijke erfgoedkaart terecht komt De wiki geeft mogelijkheid om data te corrigeren In de wiki kun je delen van je publicaties plaatsen: - kinderen raadplegen wiki s voor spreekbeurten, - volwassenen zoeken naar info over hun omgeving Organiseer een wandeling aan de hand van interessante locaties in Layar / Mobiel VVV s wijzen toeristen op de Layar-laag die hen de weg wijst langs het erfgoed in de gemeente Bedenk een thema excursie a.d.h.v. de layar symbolen

27 Discussie

28 Opdracht Samenwerkende Kempengemeenten Gezamenlijke digitale gemeentelijke erfgoedkaart: Archeologiekaart, bestaande uit: Inventarisatiekaart Archeologische waarden- en verwachtingenkaart Archeologische beleidskaart Cultuurhistoriekaart, bestaande uit: Inventarisatiekaart Cultuurhistorische waardenkaart Inhoudelijk Rapport Catalogus Beleidsplan archeologie/erfgoed: Archeologie/erfgoedverordening Bestemmingsplanparagraaf archeologie en cultuurhistorie Handleiding archeologische en cultuurhistorische beleidskaart Richtlijnen archeologisch onderzoek Gebruik van archeologie en cultuurhistorie in ruimtelijke ontwikkeling Regionale onderzoeksbalans en agenda Erfgoed meetlat

29 Onderzoeksgrenzen archeologie Cat. Naam Dubbelbestemming archeologie Ontgravingen diepte dan (in cm) Esdekgebieden Diepte in cm Omgevingsvergunning voor de activiteiten bouwen, slopen en aanleggen: totaal te vergraven oppervlak in m 2 Omgevingsvergunning tbv bestemmingsplanwijzigingen: projectgebied oppervlak in m 2 1 Beschermd monument Ja Vergunning RCE Vergunning RCE Vergunning RCE Vergunning RCE 2 Archeologische waarden Ja 30 cm 30 cm 100 m² 100 m² 3 Hoge verwachting, historische kern Ja 30 cm 30 cm 250 m² 250 m² 4 Hoge verwachting Ja 30 cm 50 cm 500 m² m² 5 Middelhoge verwachting Ja 30 cm 50 cm 2500 m² m² 6 Lage verwachting Ja Vrijstelling Vrijstelling Vrijstelling m² 7 Geen verwachting Nee Vrijstelling Vrijstelling Vrijstelling Vrijstelling

30

31 Beschermen cultuurhistorische relicten Dmv: 1.Bouwvoorschriften Onderhoud voor vernieuwing Geen aantasting cultuurhistorische waarden 2. Sloopvergunning: bouwhistorisch/cultuurhistorisch onderzoek Advies Monumenten com. 3. Aanlegvergunning: ophogen, afgraven, egaliseren aanleggen, verbreden en/of verharden van wegen graven, verbreden, verdiepen of dempen van waterpartijen en watergangen.

32 Selectiebeleid Kempen Er zijn ondergrenzen in oppervlakte en diepte bepaald die gelden voor archeologisch onderzoek (plangrens varieert per soort verwachting/waarde van 100, 250, 500, 2500 m² tot m²). De ondergrens ligt op 30 en 50 cm. Er is een eerste aanzet tot een onderzoeksagenda opgesteld. In deze onderzoeksagenda zijn, op grond van de bestaande kennis, nieuwe onderzoeksrichtingen geformuleerd. In de handleiding voor het archeologisch proces en het gebruik van de kaart is schematisch weergegeven wat de meest geschikte onderzoeksmethode is bij een bepaalde archeologische verwachting.

33 Is selectie in archeologie mogelijk?

34 Stroomschema onderzoek Definitie Archeologisch onderzoek noodzakelijk? Gespecificeerde archeologische verwachting Eerste Onderzoekstap* Gebied met archeologische waarde Bij bodemingrepen groter dan 100 m² en dieper dan 30 cm maaiveld Jagers en verzamelaars Landbouwers Nieuwe tijd Waarderend proefsleuvenonderzoek. Gebied met een hoge archeologische verwachting Bij bodemingrepen groter dan 500 m² en dieper dan 30 cm maaiveld (50 cm bij esdek) Jagers en verzamelaars, bebouwd Jagers en verzamelaars, onbebouwd Landbouwers, bebouwd Landbouwers, onbebouwd Bureauonderzoek, incl. verkennende boringen Karterend en waarderend booronderzoek Bureauonderzoek, incl. verkennende boringen Karterend en waarderend proefsleuvenonderzoek Nieuwe tijd, bebouwd Bureauonderzoek Nieuwe tijd, onbebouwd Karterend en waarderend proefsleuvenonderzoek Gebied met een middelhoge archeologische verwachting Bij bodemingrepen groter dan m² en dieper dan 30 cm maaiveld (50 cm bij esdek) Jagers en verzamelaars, bebouwd Jagers en verzamelaars, onbebouwd Landbouwers, bebouwd Landbouwers, onbebouwd Verkennend booronderzoek Karterend booronderzoek Verkennend booronderzoek Verkennend en karterend proefsleuvenonderzoek Nieuwe tijd, bebouwd Bureauonderzoek Nieuwe tijd, onbebouwd Verkennend en karterend proefsleuvenonderzoek + Richtlijnen voor uitvoering als aanvulling op de KNA

35 Erfgoedverordening: Mogelijkheid gemeentelijke monumenten toe te voegen Richtlijnen en eisen archeologisch onderzoek Criteria om erfgoed integraal te kunnen waarderen Legesverordening: Doorberekening kosten archeologie

36 Rol van amateurs/vrijwilligers? Amateurs mee laten graven bij professioneel onderzoek Gebruik maken van hun kennis bij vooronderzoek en Programma s van Eisen Waarnemingen verrichten toestaan en zorgen voor ondersteuning in vorm van negatief selectiebesluit (opgravingsvergunning amateurs), geld, personeel en interesse Amateurs betrekken bij planvorming Educatie en publieksbereik

37 Te maken keuzen tav archeologie en erfgoed? Oppervlakten en diepten onderzoeksgrens archeologie Legesheffing wel of niet Borging van kennis binnen gemeente Noodfonds voor archeologie (excessieve kosten, onderzoek amateurs, maar ook pr) Borging van cultuurhistorie in bestemmingsplan/structuurvisie Erfgoedverordening (aanwijzen gemeentelijke monumenten) Subsidie niet alleen voor gebouwd erfgoed maar ook voor onderhoud cultuurhistorische elementen en gebieden (hakhoutwallen, bolle akkers en archeologische monumenten). Subsidie voor zichtbaar maken van erfgoed bij ontwikkelingen: streekfonds erfgoed. Erfgoedkaart is leidraad bij ontwikkelingen en gemeente regisseert Uitbreiding beleid richting erfgoed

38 Voordelen van de erfgoedkaart 1. Samenhang in de deelaspecten van erfgoed inzichtelijk. 2. Belangenafwegingen mogelijk 3. Risico s in beeld 4. Lastenverlichting gemeente en burgers toe: noodzaak onderzoek 5. Draagvlak 6. Interesse provincie en Universiteit 7. Erfgoedkaart biedt mogelijkheden: 1. ruimtelijke ontwikkelingen, 2. projectontwikkelingen 3. subsidiemogelijkheden 8. Past naadloos in de visies: Economisch hart van de Kempen en Brainport Cultuurhistorie= rendabel. Het brengt geld op door recreatie en toerisme en door een beter leef-woon en werkklimaat.

39 Kansen Economische impuls Herkenbaarheid van dorpen Kennisverwerving Verbeelding van het verleden Versterking ruimtelijke kwaliteit Betrokkenheid bewoners en bezoekers bij (de geschiedenis van) de omgeving Input voor toerisme en recreatie Educatie scholen

40 Planning project

41 Cultuurhistorie en archeologie is een uitgelezen kans om iets nieuws toe te voegen aan de lokale identiteit!