Agroranden goed voor waterkwaliteit

Transcriptie

1 7 Agroranden Informatie voor deelnemers en belangstellenden Nieuwsbrief agrorandenregeling Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee nr 7 augustus 2012 Agroranden goed voor waterkwaliteit Agroranden zijn goed voor het dierenleven in de sloot. Dat blijkt uit onderzoek van Hollandse Delta. Na vier jaar komen er in een sloot met agroranden gemiddeld 25 procent meer diersoorten voor dan in sloten zonder agroranden In september 2011 hebben onderzoekers op twaalf plaatsen in de Hoeksche Waard watermonsters genomen langs sloten met agroranden. Ze hebben de resultaten vergeleken met twaalf watermonsters uit sloten zonder agroranden. De sloten bevatten ongeveer dezelfde hoeveelheid voedingstoffen en chloride. Op Goeree-Overflakkee is geen onderzoek gedaan. Het chloridengehalte van het slootwater is daar vrij hoog en te wisselend. Daardoor komen er in de sloten niet zo veel verschillende soorten waterdieren voor. In deze sloten is het veel moeilijker om eventuele positieve effecten van een agrorand aan te tonen. Positief resultaat Uit het onderzoek blijkt dat er in sloten met agroranden meer kokerjuffers, vlokreeften, libellen, haften, wantsen en watermijten voorkomen dan in sloten die niet langs agroranden liggen. Deze soorten zijn gevoelig voor gewasbeschermingsmiddelen. Daaruit kan worden geconcludeerd dat de dieren in de sloot naast een agrorand minder blootgesteld worden aan stoffen, zoals gewasbeschermingsmiddelen. Het is aannemelijk dat agroranden veel gewasbeschermingsmiddelen opvangen die anders in het water waaien. Hollandse Delta heeft agroranden opgenomen als onderzoeksmaatregel voor het behalen van de ecologische doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Het onderzoek laat zien dat agroranden een gunstige uitwerking hebben op de waterkwaliteit van de sloot. Het waterschap betrekt de uitkomsten van het onderzoek bij de vraag wat er na 2013 met de agroranden gebeurt. De huidige regeling loopt dan af en het is nog niet duidelijk hoe het dan verder gaat. < Heemraad Bert Schelling (waterschap Hollandse Delta) slaat het eerste van de 40 informatiebordjes. 1

2 Internationale aandacht voor agroranden In mei heeft een internationaal gezelschap studenten van Wageningen Universiteit de Hoeksche Waard bezocht. Zij hebben daar onder andere het landschap en de biodiversiteit bestudeerd. De studenten hebben vooral gekeken naar het bodemleven. Ze hebben ook onderzoek gedaan naar het gedrag van de insecten die voorkomen in de agroranden en de gewassen. Bekend is dat in randen en bermen insecten voorkomen die schadelijke insecten in de gewassen kunnen bestrijden. In de Hoeksche Waard zijn veel projecten gericht zijn op het bevorderen van de biodiversiteit. < Bloemen van Hoeksche bodem!? Langs de Schuringsedijk in Numansdorp groeit een bijzonder gewas. Geen bieten, graan of aardappelen, maar bloemen! Het is eigenlijk een paar jaar geleden begonnen, zegt Dick Holster. Samen met Jan de Koning zaait hij namens Deltanatuurbeheer de bloemenranden in voor alle deelnemers. Wij vroeg ons af of we het zaaizaad ook in de Hoeksche Waard konden telen. Dat bleek goed mogelijk. Vandaar dat er inmiddels een heuse bloemencombinatie is ontstaan van vier boeren. Jaap Monteau, Leen van der Waal, Dick Holster en Jan de Koning, oftewel: LeDiJaJa. Net als Holster, hebben ze allemaal een gedeelte van hun land ingezaaid met bloemen. En nu verkopen wij de opbrengst aan Van Dijke uit Sint- V.l.n.r. Leen van der Waal, Jan de Koning, Dick Holster. Jaap Monteau ontbreekt. Annaland, de vaste zaadleverancier voor de agrorandenmengsel. Het is dus niet ondenkbaar, dat een deel van de bloemen in de agroranden hun roots in de Hoeksche Waard hebben! < 2

3 Aanleg en beheer van agroranden Voor het goed laten kiemen en uitgroeien van de ingezaaide soorten, en het minimaal ruimte bieden aan onkruiden, dient de aanleg van akkerranden goed worden voorbereid en uitgevoerd. Een vals zaaibed maken is een goede methode om de kiemende onkruiden aan te pakken. Vooral bij droog weer is het rollen na het zaaien erg belangrijk, zeggen Johan Dam en Hein Mijs. Voorbehandeling Probeer de strook zo veel mogelijk onkruidvrij te houden. Bewerk de grond een maand voor het inzaaien (begin maart) en maak een vals zaaibed om een fijne structuur te verkrijgen Zaaien Zaaien kan vanaf begin april, het liefst kort voordat er regen voorspeld is. Een deel van het zaad is zeer fijn en dient daarom zeer ondiep te worden gezaaid. Eenjarige bloemenranden kunnen op rijen worden gezaaid (er is dan ca. 20% minder zaad nodig). Bij het zaaien wordt de grond weer licht bewerkt (bijv. met rotoreg) en daarna aangedrukt. Onkruidbestrijding In de eenjarige bloemenranden die op rijen zijn gezaaid: binnen 2 maanden twee keer met een schoffelmachine erdoor. Eventueel kan daarnaast ook handmatig gewied worden. Maaien (meerjarige randen) Als de eenjarige soorten het eerste jaar goed aanslaan kan de eerste maaibeurt tot augustus uitgesteld worden. Mocht er toch teveel onkruid optreden kan er al eerder een keer gemaaid worden. Maai niet te kort zodat de kruiden weer snel kunnen uitgroeien. Het maaisel kan het beste worden afgevoerd zodat er verschraling en geen verstikking optreedt. De laatste maaibeurt uiterlijk half september, zodat het gras en de kruiden nog wat kunnen uitgroeien om in winter voldoende dekking te geven aan de nuttige beestjes. < Kaderrichtlijn Water Het Rijk noemt de agroranden als specifieke maatregel, die kan worden ingezet om de agrobiodiversiteit te bevorderen en daarmee de natuurlijke ziekten- en plaagonderdrukking te vergroten. Hierdoor kan het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen worden teruggedrongen. Over de mate waarin, en de manier waarop, is echter nog veel onduidelijk, mede doordat de ervaring met agrorandenbeheer in Nederland nog beperkt is. Waterschap Hollandse Delta heeft agroranden daarom opgenomen als onderzoeksmaat - regel voor het behalen van de KRW doelstellingen. 3

4 Wees er op tijd bij voor 2013 Vanaf 1 oktober 2012 kunnen nieuwe deelnemers zich inschrijven voor de agroranden De huidige deel nemers krijgen in de maand septem ber bericht van het waterschap. Het inschrijvings formulier staat voor agrariërs uit de Hoeksche Waard of Goeree-Overflakkee op de website van waterschap Hollandse Delta. Dit staat op de website van het waterschap: Kilometers agroranden Kilometers Jaren Gras(kruiden) Bloemen Totaal 506 Zaterdag 25 augustus: Rabo fietsdag Bloemetjes en bijtjes De Rabobank Sponsor Fietsdag is in de loop van de jaren uitgegroeid tot een enorm populair evenement. Jaarlijks stappen duizenden mensen op de fiets. En niet alleen om een uitermate gezellig dag te hebben maar ook om hun club naar keuze financieel te steunen. In de Hoeksche Waard zijn drie routes met een lengte van ongeveer 30 kilometer. Onderweg rijdt u ook langs de agroranden. En komt u in de verleiding om zelf een boeketje te plukken? Vraag dan eerst toestemming aan de eigenaar. Op de boerderij van Leen en Joke de Geus aan de Mookhoek in s Gravendeel hoeft dat niet. Daar krijgt u zelfs een zakje zaaizaad mee voor uw eigen tuin! 2012 is uitgeroepen tot het jaar van de bij. De aardhommel is de meest getelde bij tijdens het eerste landelijke bijentelweekend (12 en 13 mei 2012). In totaal zijn meer dan bijen geteld, verspreid over het hele land. De aardhommel werd in meer dan 200 tuinen gezien. De top-3 wordt aangevoerd door de hommels, met de boomhommel als goede tweede, gevolgd door de tuinhommel, akkerhommel en de honingbij. Er treedt regelmatig bijensterfte op zonder een duidelijke oorzaak. Soms is een heel bijenvolk ineens verdwenen. Deze bijensterfte komt overal ter wereld voor met uitzondering van delen van Zuid- Amerika, Afrika en Australië. Het lijkt erop dat de sterfte elk jaar toeneemt. De sterftecijfers variëren tussen de 20-30%, terwijl een normale sterfte ongeveer 8% is. Wetenschappers over de hele wereld zijn verontrust over de hoge sterftecijfers en doen onderzoek naar de mogelijke oorzaken. Bij de samenstelling van het zaad voor de bloemenranden houden we altijd al rekening met bijen. Dit jaar hebben we speciaal de witte onschuld (Omphalodes linifolia) in het bloemenmengsel opgenomen. Bijen zijn dol op deze plant. Ook u kunt het de bijen gemakkelijker maken door het plaatsen van een bijenhotel of door extra veel wilde bloemen te zaaien. In het Nationaal Landschapscentrum in Numansdorp en bezoekerscentrum Klein Profijt in Oud-Beijerland staan voorbeelden van een bijenhotel. < 4

5 Gedeputeerde Han Weber (provincie Zuid-Holland) geeft het startsein voor het akkervogelproject. Bedje gespreid voor akkervogels Een kind kan de was doen, zei gedeputeerde Han Weber van de provincie Zuid-Holland na zijn eerste ritje op een tractor. Hij mocht de eerste akkervogelranden van de Hoeksche Waard inzaaien op het bedrijf van Leen en Joke de Geus in Mookhoek. Twintig akkerbouwers volgen hun voorbeeld. s Winters bieden deze stukjes grond, in totaal 6 hectare, onderdak aan akkervogels als veldleeuwerik, patrijs en gele kwikstaart. Gedeputeerde Weber prijst de samenwerking tussen de landbouw en natuurorganisaties. De natuur heeft boeren nodig en boeren kunnen niet zonder natuur. Hij hoopt dat er in de toekomst binnen het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid ook geld is voor de akkervogelranden. Het aantal akkervogels neemt de laatste jaren gigantisch af. Hoe dat komt, is niet duidelijk. Wel is duidelijk dat vogels voedsel nodig hebben, ruimte om te broeden en een schuilplaats tegen vijanden. Het is de bedoeling dat de akkervogels zich snel thuis voelen in de randen met tarwe, gerst, boekweit, vlas en korenbloemen. De proefprojecten in de Hoeksche Waard liggen rond Goudswaard, bij Oud-Beijerland/Mijnsheerenland en tussen Strijen en s-gravendeel. Het proefproject duurt tot de zomer van In Oost-Groningen liggen al akkervogelranden. De ervaringen van Ben Koks van de Agrarische Natuurvereniging Oost-Groningen (ANOG) zijn hoopvol: Op de Groningse akkers is zelfs de grauwe gors weer terug. Het project is een initiatief van de vakgroep akkerbouw LTO Noord. Verder doen mee het Hoekschewaards Landschap, de Stichting Rietgors (agrarisch natuurbeheer) en de Stichting Hoeksche Waard op de Kaart. De provincie Zuid-Holland en Europa zorgen voor financiële ondersteuning. < 5

6 Onkruid blijft spelbreker Tussen de grassen, kruiden en bloemen groeien ook onkruiden. De tolerantiedrempel ligt niet bij iedereen even hoog. Ooit komt het moment, dat je zegt En nu is het genoeg! Maar hoe krijg je zo n vervuilde rand op biologische wijze weer schoon? De werkgroep agroranden heeft deze vraag voorgelegd aan Sander Beraerts, adviseur biologische landbouw van DLV Plant. Je kan de bloemenmand vervangen door een mengsel van gras en kruiden. Dat moeten wel soorten zijn die je goed kunt maaien en goed kunnen concurreren met het onkruid. Welke rassen deze strijd het best kunnen aangaan, moeten we nog onderzoeken. Een ding is zeker: ze moeten winterhard zijn. Vooral incarnaat-klaver is mooi en bloeit vroeg. En vanwege de biodiversiteit komen haver en een grasmengsel ook in aanmerking. Zo heeft Bernaerts de samenstelling van het mengsel bedacht. Zie het als een tweejarige onderbreking van een permanente bloemenrand, die je qua uitstraling en biodiversiteit zover mogelijk probeert te benaderen. Dit seizoen wordt er ook weer graskruidenmengsel ingezaaid. Een deel bij wijze van experiment om te kijken of het aan de verwachtingen voldoet. < Meerjarig graskruidenmengsel 2012 Eenjarige kruiden: Boekweit Gele ganzebloem Korenbloem Klaproos Meerjarige kruiden: Roomse kamille Venkel Gele kamille Duizendblad Wilde margriet Rolklaver Witte klaver Smalle weegbree Scherpe boterbloem Grassoorten Kamgras Gewoon struisgras Roodzwenkgras Nieuwkomers in het meerjarig graskruidenmengsel zijn de klaproos en korenbloem. Deze brengen meer kleur in de rand. In verhouding is er minder venkel en smalle weegbree opgenomen. Eenjarig bloemenmengsel 2012 Boekweit Ganzenbloem Korenbloem Akkerscherm Zonnebloem Gipskruid Klaproos Meisjesogen Cosmea Hoofjesgilia Saffloer Zomertarwe Gierst Bolderik Vlas Witte onschuld Vergeleken met voorgaande jaren heeft de gele kamille plaatsgemaakt voor vlas. De reden van deze wisseling is om op die manier de agrorand aantrekkelijker te maken voor vogels. COLOFON uitgave Projectgroep Agroranden tekst Werkgroep Communicatie foto s waterschap Hollandse Delta oplage stuks ontwerp Kris Kras Design druk Opmeer Informatie @wshd.nl of telefoon (E 0,10 per minuut) Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. 6