Vragen nav de artikelen? Neem contact op met Ruud van de Ven via of

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vragen nav de artikelen? Neem contact op met Ruud van de Ven via ruud.vandeven@kempen.nl of 020-348 8836"

Transcriptie

1 E-KCM news > Jaargang 2 > nummer 1 > Amsterdam > februari 2011 Vragen nav de artikelen? Neem contact op met Ruud van de Ven via ruud.vandeven@kempen.nl of u Functioneren bestuur en toezicht In het najaar van 2010 vond bij Van Lanschot in Den Haag een unieke Masterclass plaats van Montae Bestuurscentrum, Kempen... Andrew Mackay Lees meer u Duurzaam vermogensbeheer De afgelopen jaren is de aandacht voor het verantwoord beleggingsbeleid van verenigingen en stichtingen explosief gegroeid... Lukas Koppens Lees meer u Visie op het beleggingsjaar 2011 Aan het begin van 2010 was Kempen Capital Management defensief gepositioneerd. Halverwege het jaar werden wij voorzichtig positiever... Lars Dijkstra Lees meer u Goede doelen: verplicht afkicken van overheidssubsidie? Volgens het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) financiert de overheid via subsidies bijna de helft van de uitgaven van de goededoelenorganisaties... Ruud van de Ven Lees meer

2 u Functioneren bestuur en toezicht In het najaar van 2010 vond bij Van Lanschot in Den Haag een unieke Masterclass plaats van Montae Bestuurscentrum, Kempen Capital Management en Van Lanschot Bankiers. Ruim 25 bestuurders van stichtingen met zeer uiteenlopende doelen en een bevlogen presentator kwamen in korte tijd tot een aantal relevante punten voor goed bestuur. De Masterclass stond onder leiding van Sander Baars, partner bij Montae en gespecialiseerd in governancevraagstukken voor verenigingen en stichtingen. Baars heeft in de afgelopen jaren in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen veel studie verricht naar good governance in de charitas-sector. Aan de hand van verschillende vragen en discussies kwam de centrale stelling van de middag naar voren: De kans neemt toe dat de aandacht van het publiek zal worden gevestigd op maatschappelijke organisaties, nu beursgenoteerde ondernemingen (met de code Tabaksblat) en recentelijk de besturen van pensioenfondsen onder het bestuurlijke vergrootglas hebben gelegen. Publiek vraagt om verantwoording Wat merken bestuurders van de houding van het publiek ten aanzien van governancevraagstukken? Hierop waren de reacties eenduidig: door de financiële crisis is de discussie rond goed bestuur actueler geworden en is governance inmiddels een maatschappelijk fenomeen. Bij de meeste fondsbestuurders is het besef gegroeid dat zij de volgende kunnen zijn waar de media zich op gaan richten. Met name fondsenwervende instellingen ervaren dat ze publiekelijk ter verantwoording kunnen worden geroepen. Of zoals een bestuurder opmerkte: Als bestuurder heb je altijd in je achterhoofd dat je aan een journalist moet kunnen uitleggen hoe je het geld besteedt. vermogensbeheerder. Daar staan de bestuurders tegenover voor wie een goed beleggingsresultaat losstaat van de kwaliteit van het bestuur. Uit onderzoek in de pensioenwereld door de Rijksuniversiteit Groningen en Montae blijkt dat goed bestuur tot ten minste 1% meer rendement (net value added) op beleggingen leidt, onder andere omdat goed functionerende besturen regelmatig zichzelf en hun adviseurs evalueren. Een goed functionerend bestuur, zo blijkt, hoeft niet per definitie het werk van de beheerder of van de bank zelf te doen. Onderkennen dat het bestuur niet zelf de kennis in huis heeft voor het onderhouden van een portefeuille kan ook een professionele houding zijn. Wat levert goed bestuur op? Betere kwaliteit dankzij evaluatie Volgend punt was of goed bestuur alleen maar geld kost, of ook iets oplevert. Naar aanleiding van de stelling Leidt een beter functionerend bestuur tot betere beleggingsresultaten? bleken er twee stromingen te bestaan. Er zijn bestuurders die van mening zijn dat good governance leidt tot betere financiële prestaties, omdat een bestuur dat kritisch is op het eigen functioneren ook altijd kritisch zal kijken naar het functioneren van zijn Volgens Baars is zelfevaluatie een van de belangrijkste tools om de kwaliteit van het bestuur te verbeteren. Veel bestuurders vinden zelfevaluatie belangrijk en zien het ook als een plicht. Toch gebeurt het lang niet altijd. Hoe kan een bestuur zelfevaluatie toepassen? Aangedragen oplossingen waren onder meer maximale termijnen voor bestuurders en periodieke benoemingen van nieuwe bestuurders om te voorkomen

3 dat kwesties door oude bestuurders worden weggemoffeld. Een andere bestuurder vertelde dat zijn organisatie het eigen functioneren jaarlijks door een extern bureau laat evalueren volgens criteria die het bestuur zelf het meest relevant vindt. Manieren om tot zelfevaluatie te komen bij een collectief zijn bijvoorbeeld een 360 graden teamassessment, dat het zelfbeeld afzet tegen het beeld dat buiten het bestuur bestaat. Deze aanpak is echter zeer intensief en lastig uitvoerbaar. De methode is toepasbaar mits er een buitenstaander wordt aangetrokken als evaluator. Een andere mogelijkheid is het gebruiken van een kwalitatieve vragenlijst zoals de Board Functioning Index. Dit is een anonieme online vragenlijst, waarbij de uitkomsten gezamenlijk en onder begeleiding worden besproken. Voordeel van deze methode is dat het veilig en anoniem is. Daarnaast creëert het gebruik van een benchmark een objectieve spiegel. Duidelijk profiel voor bestuurder wenselijk Tot slot werd ingegaan op de vraag wat de beste omvang is van een bestuur? Volgens Sander Baars verschilt dit per situatie. In het algemeen geldt dat ieder bestuurslid iets moet toevoegen. Drie is vaak te weinig en negen meestal te veel. In de praktijk zie je vaak vier tot acht bestuurders. Een maximale zittingstermijn voorkomt dat mensen hun taak te licht gaan opvatten. Bij een vacature is het gewenst dat er een duidelijke profielschets wordt gemaakt voor de te vinden nieuwe bestuurder. Een belangrijk doel van de middag was om concreet invulling te geven aan de behoefte om bewust en gestructureerd de kwaliteit van het bestuur te verbeteren. Diverse tools om een dergelijk proces op gang te brengen en onder controle te houden werden uitgewisseld. Vrijwel elke bestuurder is met een aantal interessante ideeën en gedachten naar zijn of haar eigen bestuur teruggekeerd. < Andrew Mackay Private Wealth Manager, Van Lanschot Bankiers Den Haag

4 u Duurzaam vermogensbeheer voor verenigingen en stichtingen: maatschappelijk relevant, financieel interessant! De afgelopen jaren is de aandacht voor het verantwoord beleggingsbeleid van verenigingen en stichtingen explosief gegroeid. De VFI (de branchevereniging van goede doelen) heeft in reactie hierop de Handreiking Verantwoord Vermogensbeheer Fondsenwervende Instellingen gepubliceerd, die sinds 2010 van kracht is. Deze handreiking ondersteunt fondsen in het maken van een zorgvuldige afweging tussen relevante financiële en niet-financiële doelstellingen in het licht van het vertrouwen tussen de instellingen en donoren, de overheid, maatschappelijke organisaties en het publiek. In de media wordt uitgebreid aandacht besteed aan dit onderwerp. In de veelbesproken Zembla-uitzending uit 2007 en de uitzending Uitgesproken VARA in november 2010 is besproken in hoeverre instellingen zich houden aan de richtlijnen, zoals in deze Handreiking geformuleerd. Principles for Responsible Investment Als vermogensbeheerder onderkent Kempen Capital Management de noodzaak en het nut van verantwoord vermogensbeheer. Noodzaak omdat wij het belangrijk vinden een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de maatschappij op een manier die aansluit bij de wensen en eisen van onze relaties, nut omdat wij ervan overtuigd zijn dat verantwoord beleggen niet ten koste hoeft te gaan van financieel resultaat. In 2005 hebben de Verenigde Naties aan een aantal van de grootste institutionele beleggers in de wereld gevraagd om een kader samen te stellen dat als leidraad kan dienen voor beleggers die ESG- (Environmental, Social, Governance) criteria in hun beleggingsbeleid opnemen. Dit heeft geleid tot de Principles for Responsible Investment (PRI). Ook wij hebben deze PRI ondertekend. Kempen Capital Management kiest voor een duurzame aanpak die past bij onze identiteit als vermogensbeheerder. Onze definitie luidt: De duurzame beleggingsstrategie is gericht op het nastreven van een optimale verhouding tussen rendement en risico, waarbij de uitvoering van de beleggingsstrategie gecombineerd wordt met substantiële aandacht voor sociale onderwerpen, milieuvraagstukken en corporate governance. Kiezen voor actieve dialoog Om duurzaam beleggen concreet vorm te geven hebben wij gekozen voor de aanpak die gebaseerd is op engagement. Deze aanpak van duurzaam beleggen gaat een stap verder dan bijvoorbeeld uitsluiting waarbij bepaalde bedrijfstakken of specifieke ondernemingen op voorhand zijn uitgesloten, of best in class, waarbij binnen een specifieke sector de meest duurzaam opererende ondernemingen worden geselecteerd. Engagement is gebaseerd op het aangaan van een dialoog met ondernemingen waarin belegd wordt. Beleggers die kiezen voor deze aanpak zetten zich in om langs deze weg een veranderingsproces bij de onderneming te bewerkstelligen. Ondernemingen die weten dat hun aandeelhouders hen zullen aanspreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, hebben een goede reden zich meer in te spannen in termen van ESG-criteria. Met deze benadering bieden wij instellingen de mogelijkheid om bedrijven aan te spreken op hun gedrag en hun activiteiten. Onafhankelijke screening Daarbij hebben we als fundering gekozen voor de UN Global Compact, aangevuld met een bepaling inzake controversiële wapens. Wij zijn ervan overtuigd dat engagement de meest

5 effectieve manier is om de ESG-criteria in onze beleggingen toe te passen en op lange termijn een maatschappelijk verantwoorde portefeuille voor onze relaties te realiseren. Dit zal uiteindelijk ook tot betere financiële resultaten leiden in een samenleving die meer en meer gericht is op duurzaamheid. Om een onafhankelijke beoordeling op duurzaamheid te waarborgen, maken wij gebruik van een externe gespecialiseerde engagement manager (het Zweedse GES dat onder andere ook voor de Zweedse AP-fondsen werkt) die namens ons en onze relaties optreedt. Het is onze overtuiging dat wij een interessante partner kunnen zijn voor verenigingen en stichtingen die streven naar een meer verantwoord vermogensbeheer zonder daarbij de financiële doelstellingen aan te tasten. < Lukas koppens Senior Account Manager Verenigingen & Stichtingen Succes staat of valt met commitment In onze vermogensbeheerindustrie draait het om commitment. De enige echt onderscheidende factor tussen vermogensbeheerders is de cultuur. Een van de cruciale elementen daarin is de vraag of we bereid zijn een partnership aan te gaan, ook wanneer het gaat om duurzaam beleggen. Onze aanpak is helder: aan de hand van onafhankelijke criteria gaan wij in de samenwerking met onze partner GES een actieve dialoog aan met fondsmanagers en ondernemingen. Succes op lange termijn staat of valt met het commitment. Wij geven dat commitment af! In lijn met de Handreiking Prof. Dr. Harry Hummels van het European Centre for Corporate Engagement (ECCE) van de universiteit van Maastricht stond samen met een aantal Nederlandse geldwervende organisaties aan de wieg van de Handreiking Vermogensbeheer Fondsenwervende Instellingen. Hij zegt over onze aanpak op het gebied van verantwoord vermogensbeheer het volgende: Met de op engagement gerichte benadering wordt fondsenwervende instellingen de mogelijkheid geboden om bedrijven aan te spreken op hun gedrag en hun activiteiten. Daarbij is als fundering gekozen voor de UN Global Compact, aangevuld met een bepaling inzake controversiële wapens. Zowel de keuze voor de Global Compact als de engagement benadering (en de verantwoording daarover) passen uitdrukkelijk binnen het door de Handreiking aangereikte kader.

6 u Visie op het beleggingsjaar 2011 Aan het begin van 2010 was Kempen Capital Management defensief gepositioneerd. Halverwege het jaar werden wij voorzichtig positiever en pasten het assetallocatiebeleid hierop aan. In een paar stappen zijn toen risicodragende categorieën zoals aandelen en onroerend goed toegevoegd aan de portefeuille. Onze verwachting was dat het economisch herstel zou doorzetten, een verwachting die wij in het vierde kwartaal bevestigd zagen. Aangezien de waardering van aandelen aantrekkelijk was, hebben wij toen besloten om een deel van de positie in (dure) staatsobligaties te verkopen en een tweede stap in aandelen te zetten. we nu ook banengroei in de dienstensector. Ook dit is een extra bevestiging voor de duurzaamheid van het herstel. Wij verwachten dat de dienstensector de komende tijd voor meer banen en dus lagere werkloosheid zal zorgen, zowel in Europa als in de VS. Natuurlijk blijven er ook zorgen. De huizenmarkt in de VS is nog steeds zwak. Daarnaast is er in de opkomende markten op dit moment sprake van oververhitting van de economie. Hierdoor gaan de centrale banken in deze landen sneller over op een meer restrictief monetair beleid. Ook voor de komende tijd blijven wij overwegend optimistisch. Een flink aantal leidende indicatoren, bijvoorbeeld de ISM en de IFO, staan er goed voor. Daarnaast trekt de wereldhandel aan, zoals blijkt uit hoge en stijgende prijzen voor industriële grondstoffen. Ook de nieuwe orders in de VS en Europa zijn vertonen een stijgende lijn. Voor het eerst sinds het begin van de crisis is de afgelopen maanden de kredietgroei aan zowel consumenten als bedrijven weer aan het aantrekken. Tot slot zien Al met al zijn wij op dit moment overwegend positief over de mondiale economische vooruitzichten voor In het assetallocatiebeleid vertaalt zich dit in een onderweging in staatsobligaties en een overweging in aandelen en onroerend goed. Natuurlijk houden wij de komende tijd alle ontwikkelingen goed in de gaten, zodat we tijdig kunnen bijsturen wanneer nodig. < Lars Dijkstra Chief Investment Officer Kempen Capital Management

7 u Goede doelen: verplicht afkicken van overheidssubsidie? Volgens het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) financiert de overheid via subsidies bijna de helft van de uitgaven van de goededoelenorganisaties. Deze geldstroom zal de komende jaren fors dalen. Wat betekent dit voor de goede doelen? Kan wellicht het bedrijfsleven het stokje overnemen? Ondanks de economische crisis is in 2009 door ruim 800 fondsenwervende instellingen voor een recordbedrag van 3,1 miljard aan goede doelen besteed. Ondanks een lichte daling van de inkomsten uit eigen fondsenwerving was er bijna 100 miljoen meer geld beschikbaar voor goede doelen dan in De fondsen konden meer besteden dankzij positieve beleggingsresultaten en doordat zij 8% meer subsidie ontvingen dan in Goede doelen (sterk) afhankelijk van overheid Wervingskosten nemen toe Deze vraag wint aan actualiteit dezer dagen. Het CBF waarschuwt dat de komende jaren minder geld beschikbaar is voor goede doelen als gevolg van teruglopende overheidssubsidies. Een extra tegenvaller is een toename van de wervingskosten te midden van een economische crisis. Men moet zich meer inspannen om geld binnen te halen in een stagnerende en meer concurrerende markt, zegt CBF-directeur Adri Kemps. Dat betekent dat de goededoelenorganisaties moeten schrappen in hun programma s. De terugloop van de subsidie is niet op te vangen met een eventuele groei van baten uit eigen fondsenwerving. Er zal dus minder geld beschikbaar zijn voor de doelstellingen. Van de beleggingsresultaten moeten ook geen wonderen worden verwacht bij een lange rente van ongeveer 3,5%. In totaal is de afgelopen tien jaar het subsidiebedrag voor alle organisaties samen verdubbeld. Maar de goededoelenorganisaties blijken in toenemende mate en inmiddels voor bijna dan de helft van hun inkomsten afhankelijk te zijn van overheidssubsidie: organisaties op het gebied van welzijn & cultuur en internationale hulp zelfs voor respectievelijk 62% en 52%. Organisaties in deze sectoren zijn ook nog eens verantwoordelijk voor meer dan 70% van alle uitgaven. Goede doelen die zich richten op gezondheid (16% subsidie) en in mindere mate natuur (41%) kunnen veel beter zelf de broek ophouden. Het valt natuurlijk toe te juichen dat de overheid zo haar betrokkenheid met de goede doelen toont en de bemoeienis van de overheid met de manier waarop de gelden worden besteed is (nog?) niet hinderlijk Toch leidt de jaarlijkse geldstroom wel tot een gevaarlijke eenzijdige afhankelijkheid bij de goede doelen zelf. Blijkt dan dat de sector aan deze vanzelfsprekende geldstroom verslaafd is geraakt en niet meer zonder kan? Neemt het bedrijfsleven het stokje over? Vooral organisaties die fondsen werven voor internationale hulp en ontwikkeling, en voor welzijn en cultuur zullen een stap terug moeten doen. Door de aangekondigde bezuinigingen zullen meer organisaties een beroep doen op de bereidwilligheid van particulieren en bedrijven. Cijfers over recente jaren laten echter zien dat in tijden van economische stagnatie nauwelijks groei van de particuliere fondsenwerving mag worden verwacht. Goededoelenorganisaties vinden echter wel steeds makkelijker hun weg naar het bedrijfsleven. De gezondheidssector is hier al ver mee gevorderd, zij is overigens ook het minst afhankelijk van subsidies. Internationale hulp en natuur kunnen het wel eens zwaar krijgen. In tijden van recessie wordt natuur gemakkelijk een jaartje overgeslagen, terwijl internationale hulp toch ineens iets verder weg komt te liggen.

8 Aantal instellingen Subsidies van overheden Baten uit eigen fondsenwerving Overige baten Som der baten in euro s Welzijn en cultuur 81 61,7% 15,5% 22,7% 903 Internationale hulp 98 52,4% 31,2% 16,4% Natuur, milieu en dierenbelangen 70 41,2% 26,0% 32,7% 528 Gezondheid 39 16,3% 70,3% 13,4% Voor cultuur is altijd wel een sponsor te vinden! De sector die wellicht nog de beste papieren heeft om zich te onttrekken aan de bezuinigingsdrift van de overheid is welzijn en cultuur. Terwijl hongerige buiken in Afrika en bedreigde eikelmuizen in Limburg voor het bedrijfsleven lastige marketingtools zijn, kan het bedrijfsleven met kunst en cultuur veel beter uit de voeten. Opvallend daarbij is dat het juist de financiële sector is die, nadat zij eerst door de overheid is gered, nu blijkbaar weer voldoende budget heeft om iets aan cultuur te doen voor haar relaties. Zo ondersteunt de Rabobank de Nederlandse Bachvereniging (regionaal beter inzetbaar dan het Van Gogh Museum) en heeft Deutsche Bank een exclusief partnership afgesloten met het Concertgebouw. Deutsche Bank verantwoordt dit als een investering in het Nederlandse cultuurlandschap onder het kopje maatschappelijk verantwoord ondernemen. We moeten natuurlijk niet al te hoog opgeven over het filantropisch karakter van deze instellingen, voor wie het gewoon een vorm van sponsoring is. Het zal wel toeval zijn dat met name de happy few het meest profiteren van cultuurinvesteringen. Laat dat nu net de doelgroep zijn die de financiële instellingen willen bereiken. Zo snijdt het mes mooi aan twee kanten en komen bovendien de gelden die de overheid in de financiële sector heeft gepompt, toch nog via een omweg bij (een klein deel van) de bevolking terecht! Het advies voor de goededoelenwereld luidt: Giet een cultureel sausje over uw goededoelenzorg en stap hiermee naar het bedrijfsleven voor een exclusief sponsorship. Op deze manier bent u in staat het wegvallen van de overheidssubsidies op te vangen. < Ruud van de Ven Directeur Verenigingen & Stichtingen

Populair beleggingsplan

Populair beleggingsplan Populair beleggingsplan versie oktober 2015 1 Inhoudsopgave Waarom belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen

Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties Beleid voor verantwoord beleggen Inhoudsopgave 1. Doel van verantwoord beleggen... 3 2. De pijlers van het beleid voor verantwoord beleggen... 3 3. Integratie

Nadere informatie

Populair beleggingsplan

Populair beleggingsplan Populair beleggingsplan versie 22 november 2013 1 Inhoudsopgave Wat belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?

Nadere informatie

Jaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen

Jaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen Jaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid

Nadere informatie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfspensioenfonds AVH 1. Introductie 1.1 Inleiding Deze verklaring inzake de beleggingsbeginselen geeft beknopt de uitgangspunten weer van het

Nadere informatie

11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen

11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen 11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen

Nadere informatie

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 14 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Engagement... 4 Uitsluiting... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel

Nadere informatie

Hoe wij waarde creëren

Hoe wij waarde creëren Hoe wij waarde creëren Onze impact gekwantificeerd 16 maart 2017 Achtergrond Maatschappelijke impact In ons jaarverslag hebben we onze maatschappelijke impact beknopt en schematisch weergegeven. Zie met

Nadere informatie

Jaarverslag verantwoord beleggen 2015

Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Ook in 2015 heeft Pensioenfonds Vervoer in het beleggingsbeleid en de uitvoering ervan weer een impuls kunnen geven aan maatschappelijke verantwoord beleggen. Nadat

Nadere informatie

Beleggingsstatuut Longfonds (voorheen Astma Fonds)

Beleggingsstatuut Longfonds (voorheen Astma Fonds) Beleggingsstatuut Longfonds (voorheen Astma Fonds) April 2012 Inhoud 1. Algemeen...3 1.1 Inleiding...3 1.2 Wet- en regelgeving...3 2. Financiële middelen...3 2.1 Algemeen...3 2.2 Schulden en reserves...4

Nadere informatie

De Vries Investment Services, Voor objectief en onafhankelijk beleggingsadvies

De Vries Investment Services, Voor objectief en onafhankelijk beleggingsadvies De Vries Investment Services is een onafhankelijk en objectief beleggingsadvieskantoor. Wij begeleiden beleggers bij het realiseren van hun financiële doelstellingen en bieden een service die banken niet

Nadere informatie

Risicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte

Risicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte Risicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte Inleiding Onze risicoprofielen 1. Wat is een risicoprofiel? 2. Wat zijn vermogenscategorieën? 3. Welke risicoprofielen gebruiken wij? Uw risicoprofiel 4.

Nadere informatie

INFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN

INFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN INFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN Informatie voor werkgevers Ingangsdatum 1 januari 2016 Als uw werknemer niet kiest voor een gegarandeerde uitkering wordt zijn premie belegd. Dit

Nadere informatie

Strategisch Pensioenmanagement

Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement is samenbrengen. Strategisch Pensioenmanagement De belangrijkste taak van Strategisch Pensioenmanagement is ervoor te zorgen dat u in control

Nadere informatie

Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324

Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324 Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleid maatschappelijk verantwoord beleggen... 3 2.1. Maatschappelijke verantwoordelijkheid...

Nadere informatie

Beleid Duurzaam Beleggen. Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd

Beleid Duurzaam Beleggen. Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd Beleid Duurzaam Beleggen Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd 28 maart 2018 1. Inleiding Dit document beschrijft het beleid van Delta Lloyd Pensioenfonds op het gebied van duurzaam beleggen. Het fonds heeft

Nadere informatie

Duurzaam beleggen. Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact.

Duurzaam beleggen. Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact. Duurzaam beleggen Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact. Triodos Investment Management bv, dochteronderneming van Triodos Bank nv, is de beheermaatschappij

Nadere informatie

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid 1 Versie Datum Door Status Omschrijving wijziging incl. aanleiding 1.0 17-01-2018 BVC Voorlopig 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Clavis Vermogensbeheer Wij zorgen dat u het beste uit uw vermogen haalt

Clavis Vermogensbeheer Wij zorgen dat u het beste uit uw vermogen haalt Clavis Vermogensbeheer Wij zorgen dat u het beste uit uw vermogen haalt CLAVIS Vermogensstructurering Directievoering Trustdiensten Vermogensbeheer (Infra)structuur Vermogensplanning Transactiebegeleiding

Nadere informatie

Fiduciair Vermogensmanagement

Fiduciair Vermogensmanagement Fiduciair Vermogensmanagement 2 Bank Oyens & Van Eeghen Bank Oyens & Van Eeghen is een professionele vermogensmanager die vanuit een onafhankelijke positie diensten levert aan vermogende particulieren,

Nadere informatie

Beleid Verantwoord Beleggen

Beleid Verantwoord Beleggen Beleid Verantwoord Beleggen 23-10-2018 Vastgesteld 23-10-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Wat is verantwoord beleggen?... 3 3. Waarop richten wij ons in het kader van verantwoord beleggen?... 4

Nadere informatie

De tien gouden regels voor het beleggen in aandelen door Aberdeen Asset Management

De tien gouden regels voor het beleggen in aandelen door Aberdeen Asset Management De tien gouden regels voor het beleggen in aandelen door Aberdeen Asset Management Finance Avenue, 14 november 2015 Christophe Palumbo, Senior Business Development Manager Benelux Aberdeen Asset Management

Nadere informatie

De Geefwet en donaties aan cultuur in Nederland *1. René Bekkers, r.bekkers@vu.nl Saskia Franssen, s.e.franssen@vu.nl

De Geefwet en donaties aan cultuur in Nederland *1. René Bekkers, r.bekkers@vu.nl Saskia Franssen, s.e.franssen@vu.nl De Geefwet en donaties aan cultuur in Nederland *1 René Bekkers, r.bekkers@vu.nl Saskia Franssen, s.e.franssen@vu.nl Sinds giften aan culturele instellingen fiscaal gezien aantrekkelijker zijn geworden,

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid

Maatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid Maatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid 8 januari 205 Inleiding In de Investment Policy Statement heeft SPT de volgende beleggingsovertuiging geformuleerd: Een pensioenfonds is een institutionele,

Nadere informatie

Stichting Spoorwegpensioenfonds. Beleid voor betrokken aandeelhouderschap

Stichting Spoorwegpensioenfonds. Beleid voor betrokken aandeelhouderschap Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap Algemeen Het Spoorwegpensioenfonds (SPF) belegt het pensioenvermogen van haar deelnemers. Een belangrijk onderdeel van deze beleggingen

Nadere informatie

Algemene Vergadering van Deelnemers. 26 juni 2018

Algemene Vergadering van Deelnemers. 26 juni 2018 Algemene Vergadering van Deelnemers 26 juni 2018 1 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling agenda 3. Verslag Algemene Vergadering van Deelnemers d.d. 20 juni 2017 4. Jaarverslag 2017 5. Herbenoemingen bestuur

Nadere informatie

Jaarvergadering 2018

Jaarvergadering 2018 Jaarvergadering 2018 Agenda 1. Opening 2. Verslag beheerder over 2017 3. Organisatiestructuur 4. Vaststelling jaarrekening 2017 5. Decharge beheerder 6. Rondvraag 7. Sluiting Verslag beheerder 2017 Meesman

Nadere informatie

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 28 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel bedrijven worden uitgesloten?...

Nadere informatie

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam bij small cap ondernemingen Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen Agenda De rol van aandeelhouders Betrokken aandeelhouderschap

Nadere informatie

Eerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen

Eerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen eerste halfjaarverslag 2018 maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid op gebied

Nadere informatie

Beleggingsstatuut Longfonds

Beleggingsstatuut Longfonds Beleggingsstatuut Longfonds April 2016 Inhoud 1. Algemeen... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Wet- en regelgeving... 3 2. Financiële middelen... 3 2.1 Algemeen... 3 2.2 Schulden en reserves... 4 2.3 Doel en tijdshorizon

Nadere informatie

De leden van de beleggingscommissie. 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen

De leden van de beleggingscommissie. 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen NOTITIE Van Aan CC Datum Betreft Sjoerd Hoogterp De leden van de beleggingscommissie 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding Het pensioenfonds Werk en (re)integratie (PWRI)

Nadere informatie

BELEGGINGSSTATUUT. Stichting Fonds Oncologie Holland. April 2015. Beleggingsstatuut SFOH 30 april 2015, pag. 1

BELEGGINGSSTATUUT. Stichting Fonds Oncologie Holland. April 2015. Beleggingsstatuut SFOH 30 april 2015, pag. 1 BELEGGINGSSTATUUT Stichting Fonds Oncologie Holland April 2015 30 april 2015, pag. 1 Inhoudsopgave I Beleid.... 3 Algemeen 4 Hefbomen 4 Restricties....4 II Middelenverdeling......5 Strategische asset allocatie

Nadere informatie

Rabo Beheerd Beleggen Actief en Actief Duurzaam

Rabo Beheerd Beleggen Actief en Actief Duurzaam Rabo Beheerd Beleggen Actief en Actief Duurzaam Verstandig beleggen begint bij de Rabobank. Of u nu een beginnende of ervaren belegger bent, of u nu veel of weinig tijd voor uw beleggingen heeft. De Rabobank

Nadere informatie

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R

IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R 2 0 1 8 Introductie Werkzaam bij Kempen, onderdeel van Van Lanschot Kempen Fiduciair manager van NL pensioenfondsen Lid ESG council Kempen

Nadere informatie

Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen

Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen WMP heeft zowel de UN PRI als de UN Global Compact getekend Wealth Management Partners is actief als vermogensbeheerder en vermogensregiseur (investment

Nadere informatie

verantwoord beleggen

verantwoord beleggen verantwoord beleggen Verantwoord beleggen bij Delta Lloyd Delta Lloyd Groep ziet beleggen als een effectieve manier om waarde te vermeerderen, zolang dat op een verantwoorde manier gebeurt. Maar wat is

Nadere informatie

Generali Beleggingsmogelijkheden Pensioen

Generali Beleggingsmogelijkheden Pensioen 1. Algemene informatie over dit document Waarom krijgt u dit document U krijgt deze informatie omdat u via uw werkgever deelneemt aan een pensioenregeling bij Generali. In uw pensioenregeling staat hoe

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten 9-1-2018 Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten ESG-beleid Over dit document Dit document beschrijft het ESG-beleid (Environmental, Social en Governance) van Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

Nadere informatie

ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille

ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille 30 januari 2018 Annette van der Krogt Agenda 1. Algemene ontwikkelingen verantwoord beleggen 2. MVB Investment

Nadere informatie

Methodiek Nominaties Gouden Stier 2015

Methodiek Nominaties Gouden Stier 2015 Methodiek Nominaties Gouden Stier 2015 September 2015 AF Advisors Content - Introductie - Nominatiemethodiek op hoofdlijnen - Methodiek Beste Beleggingsfonds - Methodiek Beste Duurzame Beleggingsfonds

Nadere informatie

Persbericht ABP, eerste halfjaar 2008

Persbericht ABP, eerste halfjaar 2008 Persbericht ABP, eerste halfjaar 2008 Hoofdpunten Rendement over eerste helft 2008 is 5,1%. De dekkingsgraad is medio 2008 uitgekomen op 132%. De kredietcrisis eist zijn tol. Vooral aandelen en onroerend

Nadere informatie

beleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord

beleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord beleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord hoe belegt BPL Pensioen Ons maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid BPL Pensioen wil een duurzaam en betrouwbaar pensioenfonds zijn dat de

Nadere informatie

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het jaarverslag legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Beleggingsbeleid Ardanta Risicobewustzijn Doelstellingen Beleggingsbeleid

Beleggingsbeleid Ardanta Risicobewustzijn Doelstellingen Beleggingsbeleid Beleggingsbeleid Ardanta Het beleggingsbeleid van Ardanta is uitbesteed aan de afdeling Financial Markets van ASR Nederland. Jaarlijks stellen wij het beleid in samenspraak met deze afdeling vast, waarna

Nadere informatie

Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de deelnemer

Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de deelnemer Generali beleggingsmogelijkheden pensioen informatie voor de deelnemer Inhoudsopgave Algemene informatie over dit document 2 1. Zorgvuldig beleggingsbeleid 3 2. Algemene informatie over een pensioen op

Nadere informatie

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER,

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, Meting juni 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl 80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, AL ZIEN MINDER

Nadere informatie

1 6 J A N U A R I 2 0 1 2 FONDSHUIS

1 6 J A N U A R I 2 0 1 2 FONDSHUIS FO NDSHUIS PERFORMANCE ANALYSE 1 6 J A N U A R I 2 0 1 2 Beleggingsstrategie Management Strategie De kracht van de beleggingsstrategie is het accumuleren van rendementen tijdens stijgende markten, in welke

Nadere informatie

Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s. Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten

Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s. Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten 8 oktober 2015 Wie geeft deze presentatie? Martijn Rozemuller Oprichter

Nadere informatie

Aandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet

Aandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet Aandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet 7 oktober 2005 - Goed bestuur zoals dat wordt beschreven in de code- Tabaksblat moet van twee kanten komen. De bedrijfsbestuurders moeten hun organisatie

Nadere informatie

Beleggingsupdate Allianz Pensioen

Beleggingsupdate Allianz Pensioen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Beleggingsupdate Allianz Pensioen Beleggingsupdate 2 Rendementen lifecycles Allianz Pensioen Beleggen In deze Beleggingsupdate vindt u tabellen met het 1-, 3- en

Nadere informatie

Propositie Fondsenwerving

Propositie Fondsenwerving Propositie Fondsenwerving Auteur: Onno Ebbens Leeuwarden, 20 juni 2011 Versie 2.0 Onno Ebbens is partner bij CrossOver Holding en heeft zich gespecialiseerd in de optimalisatie van klantcontacten in traditionele

Nadere informatie

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Beleid ten aanzien van Maatschappelijk verantwoord beleggen Inleiding BPF Houthandel draagt

Nadere informatie

Vierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Vierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland Vierde kwartaal 2012 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 24 april 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 24 april 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

ING Private/Business Banking

ING Private/Business Banking ING Private/Business Banking Workshop Duurzaam Beleggen Congres Grip op je Vermogen 5/6 oktober 2012, Den Haag Jan van Hoven, consultant Susanne van de Wateringen, senior analist 1 Welkom op planeet Aarde

Nadere informatie

Voor een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later

Voor een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later Vermogensbeheer Voor een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later Een houdbaar en betaalbaar inkomen voor later. Dat is de belofte van uw pensioenfonds aan uw deelnemers. Verder gaan is nu zorgen voor

Nadere informatie

Triodos Bank Private Banking

Triodos Bank Private Banking Triodos Bank Private Banking Triodos Bank Private Banking biedt een breed pakket van financiële en niet-financiële diensten aan voor vermogende particulieren, stichtingen, verenigingen en religieuze instellingen.

Nadere informatie

PERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro

PERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro PERSBERICHT Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro Op 19 oktober 2008 is bekend gemaakt dat ING haar kapitaal verder heeft versterkt met behulp van de Nederlandse overheid. De solvabiliteit,

Nadere informatie

Pensioen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen. Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen

Pensioen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen. Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen 14 De lijsten van pensioenfondsen met de hoogste en de laagste vermogensbeheerkosten die onder andere door Pensioen Pro en De Nederlandsche Bank (hierna:

Nadere informatie

Welkom bij webinar over beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI over het eerste kwartaal 2016

Welkom bij webinar over beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI over het eerste kwartaal 2016 Welkom bij webinar over beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI over het eerste kwartaal 2016 Bas Endlich Jacob Vijverberg Lex Solleveld 1 Marktontwikkelingen eerste kwartaal 2016

Nadere informatie

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur :

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur : Oktober 2015 Macro & Markten 1. Rente en conjunctuur : VS Zoals al aangegeven in ons vorig bulletin heeft de Amerikaanse centrale bank FED de beleidsrente niet verhoogd. Maar goed ook, want naderhand werden

Nadere informatie

e-kcmnews VERENIGINGEN & STICHTINGEN

e-kcmnews VERENIGINGEN & STICHTINGEN e-kcmnews V E R E N I G I N G E N & S T I C H T I N G E N Jaargang 1 nummer 2 Amsterdam, juli 2010 Beleggingsreserve of spending rule: ik zeg DOEN! Het gebruik van een beleggingsreserve en/of een spending

Nadere informatie

Maatschappelijke vorming

Maatschappelijke vorming toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun

Nadere informatie

Voorwoord. Patrick Mol Managing partner

Voorwoord. Patrick Mol Managing partner Voorwoord In 2011 ondertekende Wealth Management Partners (WMP) zowel de United Nations Principles for Responsible Investments (UNPRI) als de UN Global Compact (UNGC). Dit was voor ons de stimulans om

Nadere informatie

VAN HARTE WELKOM! BREUKELEN, 29 SEPTEMBER 2014

VAN HARTE WELKOM! BREUKELEN, 29 SEPTEMBER 2014 VAN HARTE WELKOM BREUKELEN, 29 SEPTEMBER 2014 PROGRAMMA 20.00 uur - 20.10 uur Inleiding: over de VEOV 20.10 uur - 20.30 uur Beleggen na het provisieverbod: in hoeverre staat de cliënt centraal? Hans Dubbeldam,

Nadere informatie

Persbericht. Jaarcijfers 2012 Triodos Investment Management. Triodos Beleggingsfondsen groeien met 7% in 2012

Persbericht. Jaarcijfers 2012 Triodos Investment Management. Triodos Beleggingsfondsen groeien met 7% in 2012 Persbericht Jaarcijfers 2012 Triodos Investment Management Triodos Beleggingsfondsen groeien met 7% in 2012 Zeist, 28 februari 2013 Het totaal aan vermogen van de door Triodos Investment Management beheerde

Nadere informatie

Opening Majesteit, dames en heren, ook ik heet u vandaag van harte welkom op het jaarlijkse pensioenseminar van DNB.

Opening Majesteit, dames en heren, ook ik heet u vandaag van harte welkom op het jaarlijkse pensioenseminar van DNB. Speech Joanne Kellermann Pensioenseminar 2014 Opening Majesteit, dames en heren, ook ik heet u vandaag van harte welkom op het jaarlijkse pensioenseminar van DNB. Voor mij is dit een bijzonder moment:

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid

Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit

Nadere informatie

850 Pensioenfondsbestuurders doen mee aan onderzoek over functioneren van bestuur

850 Pensioenfondsbestuurders doen mee aan onderzoek over functioneren van bestuur 850 Pensioenfondsbestuurders doen mee aan onderzoek over functioneren van bestuur Het delen van informatie, reflectie op het eigen functioneren, onderling vertrouwen, de deskundigheid van bestuurders en

Nadere informatie

Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen

Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen Delen uitkomsten Duurzaam Beleggen door Pensioenfondsen Patrick Corveleijn DNB Toezicht Pensioenen, 14 November 2016 Agenda Introductie: aanleiding en opzet onderzoek Uitkomsten Algemeen beeld Beleid Risicomanagement

Nadere informatie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Verklaring inzake de beleggingsbeginselen 1. Inleiding Ongeveer 2.000 personen hebben pensioenaanspraken opgebouwd bij Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (in deze verklaring voortaan verder pensioenfonds

Nadere informatie

Wat is duurzaamheid en hoe kunt u duurzaam investeren

Wat is duurzaamheid en hoe kunt u duurzaam investeren Wat is duurzaamheid en hoe kunt u duurzaam investeren ING België Finance Avenue 17 november 2018 Waarom zijn economen geïnteresseerd in duurzaamheid? Philippe Ledent Economic Research ING België November

Nadere informatie

Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door onderzoeksbureau Kien Onderzoek.

Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door onderzoeksbureau Kien Onderzoek. Meting juni 2014 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door onderzoeksbureau Kien Onderzoek. DONATEURSVERTROUWEN BLIJFT STIJGEN Het vertrouwen

Nadere informatie

Kwartaalbericht 4e kwartaal 2008

Kwartaalbericht 4e kwartaal 2008 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2008 Dekkingsgraad 92% Belegd vermogen daalt naar 71,5 miljard Geen indexering in 2009 In het vierde kwartaal heeft Pensioenfonds Zorg en Welzijn een verlies op beleggingen

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst. 21 mei 2019

Deelnemersbijeenkomst. 21 mei 2019 Deelnemersbijeenkomst 21 mei 2019 Uitslag verkiezing 2 Agenda 1) Opening 18:30 2) Verantwoording 2018 18:35-18:45 Henk Knol 3) Vermogensbeheer 18:45-19:15 René Starmans 4) Herstelplan / Korten? 19:15-1930

Nadere informatie

FONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid

FONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid FONDS SLUYTERMAN VAN LOO September 2015 Verantwoord Beleggingsbeleid Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid FONDS SLUYTERMAN VAN LOO V E R A N T W O O R D B E L E G G I N G S B E L E I D INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland

Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland 1. Reikwijdte Dit betrokkenheidsbeleid is van toepassing op Aegon Nederland N.V., Aegon Schadeverzekering N.V., Aegon Levensverzekering

Nadere informatie

Beleggingsbeleid in de bedrijfsvoering

Beleggingsbeleid in de bedrijfsvoering De Handreiking Kwaliteit Beleggingsbeleid in de praktijk 26 maart 2015 Alex Poel Beleggingsbeleid in de bedrijfsvoering 1 Achtergrond 2 Dienstverleningsproces 3 Beleggingsbeleid 4 Handreiking beleggingsbeleid

Nadere informatie

Beleggingsstatuut Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds Vastgesteld 9 februari 2016

Beleggingsstatuut Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds Vastgesteld 9 februari 2016 Beleggingsstatuut Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds Vastgesteld 9 februari 2016 I Inleiding De Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds (het Fonds ) heeft ten doel: (i) de financiele ondersteuning

Nadere informatie

Presentatie beleggingsresultaten eerste kwartaal 2018 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI. Bas Endlich Jacob Vijverberg 1

Presentatie beleggingsresultaten eerste kwartaal 2018 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI. Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Presentatie beleggingsresultaten eerste kwartaal 2018 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Agenda Financiële markten Resultaten Vooruitzichten Bron: Bloomberg, Aegon Asset

Nadere informatie

Beleggen bij de Rabobank

Beleggen bij de Rabobank Voordat u bij de Rabobank gaat beleggen, vinden wij het belangrijk dat u weet hoe wij tegen beleggen aankijken, wat we verstaan onder doelrisicoprofielen en hoe wij portefeuilles samenstellen. In dit document

Nadere informatie

Seminar 'Aandeelhouderschap op de schop'

Seminar 'Aandeelhouderschap op de schop' Seminar 'Aandeelhouderschap op de schop' Case study collectief engagement 11 februari 2013 Ger Fehrenbach Senior Advisor Responsible Investment Stelling Institutionele beleggers dragen een grotere verantwoordelijkheid

Nadere informatie

DoubleDividend Management B.V.

DoubleDividend Management B.V. Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, januari 2015 Management B.V. Herengracht 252 1016 BV Amsterdam Tel: +31 20 520 7660 contact@doubledividend.nl KVK nr. 30199843

Nadere informatie

DoubleDividend Management B.V. Stembeleid

DoubleDividend Management B.V. Stembeleid DoubleDividend Management B.V. Stembeleid Amsterdam, 1 januari 2019 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend.nl www.doubledividend.nl

Nadere informatie

Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds

Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Stemmen 6. Engagement 7. ESG-integratie 1.

Nadere informatie

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 DERDE KWARTAAL 2016

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 DERDE KWARTAAL 2016 KWARTAALVERSLAG DERDE KWARTAAL 2016 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 30 september 2016 bedroeg 107,9% Het rendement van 1 juli tot en met 30 september 2016 bedroeg 2,3% Het rendement van 1 januari

Nadere informatie

De AFM en de toekomst van vermogensbeheer. Tim Mortelmans, Paul Schuiling en Elke Geerdink,Toezichtgroepen Financiële Ondernemingen 14 mei 2013

De AFM en de toekomst van vermogensbeheer. Tim Mortelmans, Paul Schuiling en Elke Geerdink,Toezichtgroepen Financiële Ondernemingen 14 mei 2013 De AFM en de toekomst van vermogensbeheer Tim Mortelmans, Paul Schuiling en Elke Geerdink,Toezichtgroepen Financiële Ondernemingen 14 mei 2013 Agenda 1. Context: Thema Vermogensopbouw 2. Enkele specifieke

Nadere informatie

VGZ verantwoord beleggingsbeleid in vergelijking met Code Duurzaam Beleggen VVV. geen. geen

VGZ verantwoord beleggingsbeleid in vergelijking met Code Duurzaam Beleggen VVV. geen. geen VGZ verantwoord beleggingsbeleid in vergelijking met Code Duurzaam Beleggen VVV Code Duurzaam Beleggen VvV onderdeel inhoud verschil artikel 1 De Code Duurzaam Beleggen opgesteld door het Verbond van Verzekeraars

Nadere informatie

1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12

1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12 inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling

Nadere informatie

ABN AMRO Multi Manager Profiel Fondsen. Toegang tot een selectie van de best presterende beleggingsfondsen wereldwijd.

ABN AMRO Multi Manager Profiel Fondsen. Toegang tot een selectie van de best presterende beleggingsfondsen wereldwijd. ABN AMRO Multi Manager Profiel Fondsen. Toegang tot een selectie van de best presterende beleggingsfondsen wereldwijd. Toegang tot een selectie van de best presterende beleggingsfondsen wereldwijd. Beleggen

Nadere informatie

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 DERDE KWARTAAL 2015

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/5 DERDE KWARTAAL 2015 KWARTAALVERSLAG DERDE KWARTAAL 2015 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 30 september 2015 bedroeg 112,6% Het rendement van 1 juli tot en met 30 september 2015 bedroeg -1,6% Het pensioenvermogen

Nadere informatie

Beleggen bij de Rabobank

Beleggen bij de Rabobank Goed dat u erover denkt om bij de Rabobank te gaan beleggen! Beleggen kan helpen om vermogen op te bouwen voor een financieel gezond leven. Nu en later. Wij geloven namelijk dat u zelf regie kunt nemen

Nadere informatie

Verantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds

Verantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds Verantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2016 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stembeleid 1. Inleiding

Nadere informatie

Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen

Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen Generali beleggingsmogelijkheden Generali pensioen informatie voor de deelnemer INHOUDSOPGAVE Algemene informatie over dit document 2 1. Zorgvuldig beleggingsbeleid 3 2. Algemene informatie over een pensioen

Nadere informatie

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2012 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Goed moment high yield obligaties te overwegen

Goed moment high yield obligaties te overwegen Goed moment high yield obligaties te overwegen Het tij zit mee voor hoogrentende bedrijfsobligaties, ofwel High Yield obligaties. Deze categorie bedrijfsobligaties kent een relatief hogere coupon dan reguliere

Nadere informatie

Visie Van Lanschot 2012. BeterBusiness. Haarlem, 19 april 2012

Visie Van Lanschot 2012. BeterBusiness. Haarlem, 19 april 2012 Visie Van Lanschot 2012 BeterBusiness Haarlem, 19 april 2012 Welkom Frank Olde Agterhuis Directeur Van Lanschot Bankiers Haarlem Programma 16.40 tot 17.30 uur Visie Van Lanschot 2012 Slechte economie,

Nadere informatie

Wat we al weten Het onderzoek naar effecten van veranderingen in overheidssubsidies op geefgedrag is kort samengevat in onderstaande figuur.

Wat we al weten Het onderzoek naar effecten van veranderingen in overheidssubsidies op geefgedrag is kort samengevat in onderstaande figuur. Welke invloed hebben overheidsbezuinigingen op het geefgedrag van burgers? René Bekkers, r.bekkers@vu.nl Filantropische Studies, VU Amsterdam 10 november 2013 De participatiesamenleving in actie Het kabinet

Nadere informatie

Toekomstwensen vervullen voor uzelf én voor de wereld

Toekomstwensen vervullen voor uzelf én voor de wereld Toekomstwensen vervullen voor uzelf én voor de wereld Vermogensbeheer met meerwaarde Een vermogen biedt de mogelijkheid om toekomstwensen te vervullen. Voor uzelf én voor de wereld. ASN Vermogensbeheer

Nadere informatie