Adviesrapport Accreditatie HBO OPLEIDING MODE VORMGEVING TWEEDE FASE. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO OPLEIDING MODE VORMGEVING TWEEDE FASE ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem

2 Adviesrapport Accreditatie HBO OPLEIDING MODE VORMGEVING TWEEDE FASE voltijd CROHO: Hobéon Certificering BV Datum: december 2007 Auditteam: G.J. Stoltenborg, voorzitter L. Brouwer L. Huiskens M. Regouin R.F.H.M. Stapert, secretaris

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Aanpak Beslisregels Hobéon Certificering Een korte schets van Faculteit BKV Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 9 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 10 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 10 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 10 Facet 1.2. Niveau Master 14 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 16 Onderwerp 2: Programma 18 Facet 2.1. Eisen HBO 18 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 20 Facet 2.3. Samenhang Programma 22 Facet 2.4. Studielast 24 Facet 2.5. Instroom 25 Facet 2.6. Duur 26 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 27 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 29 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 31 Facet 3.1. Eisen HBO 31 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 32 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 33 Onderwerp 4: Voorzieningen 35 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 35 Facet 4.2. Studiebegeleiding 36 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 38 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 38 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 40 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 41 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement Oordeelschema Voortgezette Opleiding Fashion Design & Strategy INTEGRAAL OORDEEL/ ADVIES AAN NVAO 45 BIJLAGE I Curriculum Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaring auditoren BIJLAGE II Programma Visitatie 22 mei 2007

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, in casu de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving, verzorgt de Voortgezette HBO opleiding Fashion, Tweede Fase Opleiding Modevormgeving (Fashion, Design & Strategy FD&S) ) te Arnhem (voltijd). 1 Het onderhavige rapport heeft betrekking op: HBO Opleiding Modevormgeving, Tweede fase - voltijd Croho nr De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de documenten die de opleiding Hobéon ter beschikking heeft gesteld. Zie Kortheidshalve zal in het hierna volgende naar de betreffende opleiding worden verwezen met de afkorting FD&S. FD&S werkt sinds een jaar nauw samen met FIA (voortgezette opleiding Fashion Institute Arnhem) en met het lectoraat Modevormgeving, met name voor theorie en reflectie Aanpak Bij zijn beoordeling van de opleiding is Hobéon Certificering, i.c. het door hem geformeerde auditteam, uitgegaan van het NVAO- Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een HBO-master opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de betreffende opleiding als voldoende kan worden beoordeeld Met betrekking tot het specifieke referentiekader van FD&S geldt het volgende: Er is geen landelijk formeel vastgesteld en/of landelijk formeel erkend opleidingsprofiel met een beschrijving van beroepsgerichte competenties voor een opleiding FD&S op master niveau. FD&S heeft het beroepsprofiel, de doelstelling en de opleidingscompetenties samen met het beroepenveld opgesteld en heeft daarbij tenminste de bachelor kwalificaties (Modevormgeving) als startpunt genomen. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vervolgens vastgesteld, dat het in voldoende mate gespecificeerd is en ook passend is voor een opleiding Vormgeving op HBO-master niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet Zie ook 1.5. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

5 De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van de door de opleiding aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review 2007; Visitatierapport 2002; Programmabeschrijving; Onderwijs- en Examenreglement OER; de in het kader van de interne sturingscyclus opgeleverde managementrapportages; onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt; - interne organisatie; - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende evaluaties en verbetermaatregelen; - ontwikkelingen in het beroepenveld; - beroeps- en opleidingsprofielen; - validatie eindkwalificaties; - curriculumontwikkeling en - actualisering; - didactisch concept en werkvormen; - toetsing en beoordeling; - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid; - externe relaties / alumni; - internationalisering; - instroombeleid; - studiebegeleiding; - rendement. De documentatie is Hobéon Certificering ter beschikking gesteld via het digitale documentbeheersysteem DigOport van ArtEZ en additionele schriftelijke informatie. Op basis van deze door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, werkveldrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een eendaagse visitatie 2, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Modevormgeving en het daaraan gerelateerde Kunstonderwijs, een student uit een verwante opleiding, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één auditor / onderwijsdeskundige, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Laatstgenoemde trad ook op als secretaris. 2 Visitatie heeft plaatsgevonden op 22 mei Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

6 Onder controle moet hier worden verstaan dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door hetzelfde onderwerp meerdere malen en met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele (tijdens de visitatie verstrekte) documentatie en -daar waar het de ruimtelijke en materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. Hieronder volgen enkele voorbeelden van de door het auditteam tijdens en/of onmiddellijk na de visitatie geraadpleegde additionele documentatie: overzicht van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules; portfolio s van studenten en de (schriftelijke weergave van de) beoordeling daarvan door docenten; afstudeerwerkstukken; literatuurlijst. Aldus had Hobéon Certificering voldoende instrumenten om zich op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Hobéon Certificering heeft alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp is gegeven. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van Hobéon Certificering met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

7 1.4. Beslisregels Hobéon Certificering Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 3 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 3 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (60 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een HBO master opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

8 1.5. Een korte schets van de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving De Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving van ArtEZ kortweg ArtEZ BKV is de resultante van een fusie tussen de kunstacademies in Arnhem, Enschede en Zwolle. De Faculteit BKV biedt bacheloropleidingen aan op het gebied van Autonome Kunst, Vormgeving, Docent Beeldende Kunst en Vormgeving alsmede de master opleiding Typografie en 2 e fase opleidingen Autonome Beeldende Kunst (Dutch Art Institute) en Fashion (Fashion Institute Arnhem) en Mode, Vormgeving en Strategie/ Fashion, Design & Strategy). De Faculteit BKV heeft momenteel circa 1700 studenten, verspreid over drie locaties (Arnhem, Enschede, Zwolle), waar de respectieve academies zijn gevestigd. Academies met ieder een eigen profiel en accenten in de identiteit die borg staan voor differentiatie in het opleidingenaanbod: Arnhem: kunst, ontwerp en praktijk (beroepspraktijk en creative industry); Enschede: kunst, experiment, interactie (pionierend individu); Zwolle: kunst, beelden en betekenis (samenleving en reflectie). Sinds een tweetal jaren werkt BKV met een meer integrale aanpak, waarbij per vakgebied -over de grenzen van de locaties heen- wordt samengewerkt in zeven vakgroepen. Het accent in de organisatie verschuift daarmee van academies naar opleidingen. Onderdeel van dit proces is, dat de academies zich niet zozeer als academie profileren, maar hun profilering verankeren in de programma s van de opleidingen. Anders gezegd, in de communicatie treedt ArtEZ naar buiten met het samenhangende assortiment opleidingen en niet iedere academie voor zich. Het auditteam vindt dit een, voor positie en naam van de Hogeschool ArtEZ, goede zaak. Studenten en andere relaties zijn ook gebaat bij eenduidige communicatie op het niveau van het moederinstituut en de opleidingen. Visitatie 2002 De opleiding is in 2002 beoordeeld. De belangrijkste conclusies waren: Arnhem overwegend positief. Sterke punten: beroepsbeeld, interactie met beroepspraktijk. Aandachtpunten: - wetenschappelijke oriëntatie - interne kwaliteitszorg. Mede naar aanleiding daarvan heeft de faculteit op basis van een faculteitsbrede sterkte-zwakte analyse de volgende aspecten in kaart gebracht: (i) positie in kunst &cultuur, in het onderwijs, in de regio en internationaal, (ii) profilering, (iii) onderwijskundige/didactische benadering, (iv) interne organisatie, (v) bedrijfsvoering, (vi) personeel en (vii) kwaliteitszorg. Voor elk van deze componenten heeft de Faculteit BKV een goed omlijnd actieplan vastgesteld, dat -zo verwacht het auditteam- de Faculteit BKV èn haar opleidingen op een hoger plan zal brengen. Sleutelwoord is professionalisering als onderwijsaanbieder en als bedrijf. Kernpunten van dit actieplan zijn o.a.: (i) versterking externe oriëntatie, (ii) professionalisering personeelsbeleid, (iii) professionalisering interne kwaliteitszorg. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

9 Doelstelling De doelstelling is helder: de Faculteit BKV streeft naar hoogwaardig kunstonderwijs in een veranderende context met de volgende componenten: (i) culturele diversiteit, (ii) kenniseconomie en creative industry, (iii) ICT in relatie tot beeld- en mediacultuur en (iv) internationalisering. Het zijn deze vier dimensies waar de Faculteit BKV zich als Faculteit sterk wenst te maken. Anders gezegd, op deze vier dimensies stuurt de Faculteit BKV de opleidingen op de drie locaties aan. Iets wat met name zichtbaar is gemaakt in het Actieplan en in Visie en Ontwikkeling Faculteit BKV, Dit actieplan waarin ook de aandachtspunten uit de visitatie 2002 expliciet zijn opgenomen, heeft naar het oordeel van het auditteam over de gehele linie tot een substantiële verbetering van de (disciplines binnen de) opleiding geleid, wat bijvoorbeeld blijkt uit: de goed doordachte en toekomstgerichte (!) beroepsbeelden voor de onderscheiden disciplines; de goed en concreet uitgewerkte doelstellingen; de -daar waar nodig- strakkere programmering van de onderscheiden disciplines; de gestructureerde en transparante wijze van toetsen en beoordelen; de versterking van de theoretische component; de kwaliteitsborging van het buitenschools curriculum; professionalisering van het personeelsbeleid; de versterking van de relatie met het werkveld (reactivering werkveldcommissie per discipline) professionalisering van de interne kwaliteitszorg met het daarbij behorende instrumentarium. Thans bereidt de faculteit de nieuwe beleidscyclus voor. Eén belangrijk mechanisme hierbij is de hierboven reeds vermelde instelling van de zeven locatieoverstijgende advies-/vakgroepen. Deze facultaire vakgroepen (de primaire gesprekspartner van de respectieve werkveldcommissies) zijn de motor voor de onderwijsontwikkeling en voor de versterking van de faculteit als onderwijsorganisatie. Lectoraten De faculteit onderhoudt nauwe relaties met de ArtEZ-lectoraten Kunst & Reflectie, Modevormgeving en (sinds kort) Kunsteducatie ). Het lectoraat Modevormgeving is bijzonder betrokken bij de opleiding Fashion, Design & Strategy. Het lectoraat is behulpzaam geweest bij het versterken van de wetenschappelijke oriëntatie van de opleiding en bij het uitwerken van de diverse, beroepsgerichte keuzemogelijkheden in het curriculum. Het oordeel van het auditteam over dit lectoraten is positief. En wel om de volgende redenen: het lectoraat kenmerkt zich door een grote productiviteit (in termen van o.a. cursussen, workshops, conferenties, symposia, publicaties) ten behoeve van docenten en studenten, maar ook ten behoeve van collega-instellingen en professionals in het werkveld; het lectoraat heeft zich in hoge mate gericht op de deskundigheidsbevordering van docenten. Via de hierboven genoemde activiteiten en mede via zijn kenniskring; het lectoraat is sterk naar buiten gericht en mede daardoor heeft de faculteit haar professioneel netwerk substantieel kunnen uitbreiden; het lectoraat heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van specifieke vakken, minoren en pilot programma s. Deels zijn zij reeds in de betreffende opleiding opgenomen, deels moet dat nog gebeuren. Het lectoraat Modevormgeving opereert op een relatief onontgonnen terrein en het heeft dan ook een sterk innovatieve werking. Het lectoraat heeft een nieuwe discipline (Mode theorie) ontwikkeld en het heeft ten gevolge daarvan de wetenschappelijke oriëntatie binnen de betreffende modeopleidingen (bachelor en master) aanzienlijk is versterkt. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

10 Algemeen beeld van de opleidingen van de faculteit BKV Hobéon Certificering heeft gedurende de periode 22 t/m 25 mei 2007 de volgende zes opleidingen gevisiteerd en beoordeeld: Autonome Beeldende Kunst (bachelor), Vormgeving (bachelor), Docent Beeldende Kunst, Vormgeving (bachelor), Autonome Beeldende Kunst (2 e fase), Modevormgeving (2 e fase) en de Voortgezette Opleiding Fashion. De beoordeling en visitaties zijn uitgevoerd door auditteams met (afhankelijk van de aard van de opleiding) telkens andere externe vak- en werkvelddeskundigen. Eén externe vakdeskundige (drs. M Regouin) was bij alle visitaties betrokken. Het algemeen beeld na de vier visitaties is, dat het hier gaat om zes goede opleidingen, die afgestudeerden afleveren die ontegenzeggelijk op bachelor respectievelijk master niveau gekwalificeerd zijn. De betreffende opleidingen hebben sinds 2005, mede dankzij de sturende kracht van de faculteit, een significante kwaliteitsverbetering gerealiseerd op die punten die tijdens de visitatie in 2002 nog als zwak werden beoordeeld. Voor alle zes beoordeelde opleidingen geldt, dat zij thans (i) een transparant en -en daar waar nodig en nuttig- strak programma kennen, (ii) de theoretische component aanzienlijk hebben versterkt, (iii) gericht zijn op een duidelijk beroepsbeeld, (iv) een gestructureerde en dus verifieerbare methode van toetsen & beoordelen hanteren en (v) in belangrijke mate het ArtEZ kwaliteitszorgsysteem hebben ingevoerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

11 1.6. Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Studentlid Deskundige onderwijs / secretaris: G.J. Stoltenborg M. Regouin, vakdeskundige L. Huiskens, werkvelddeskundige L. Brouwer R.F.H.M. Stapert Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen dat de voor de beoordeling van de opleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Stoltenborg heeft een groot aantal (accreditatie-)audits binnen en buiten het hoger onderwijs geleid, een aantal malen als onderwijsdeskundige, maar in de regel als voorzitter. De vakdeskundige Regouin en de werkvelddeskundige Huiskens hebben zich in hun beoordeling, vanuit vakgebied en werkveld, met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Regouin en Huiskens hebben op grond van hun (internationale) kennis van de verschillende disciplines binnen (Mode)vormgeving een goed en breed zicht op (recente) ontwikkelingen in het domein. Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft een grote, ook internationale, onderwijservaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO- master opleidingen worden gesteld. Brouwer heeft zich als studentlid vooral gericht op zaken als studiebegeleiding, informatievoorziening, studentfaciliteiten. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

12 1.7. Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

13 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau master; 3. oriëntatie master. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Inleiding FD&S is een kleine, internationaal gerenommeerde 2-jarige opleiding die sinds de start in 1990 elk jaar 10 à 15 studenten succesvol heeft zien afstuderen. Eén van de doelen van FD&S is de beste Nederlandse en buitenlandse (mode)ontwerpers (met bachelor diploma) verder op te leiden tot een master niveau. Het belangrijkste verschil met de bachelor opleiding: de bachelor opleiding leidt talentvolle studenten op tot modeontwerper, terwijl de master opleiding talentvolle modeontwerpers opleidt tot (internationalaal) toonaangevende professionals in een vier richtingen: (i) Futurizing on Trend Watching, (ii) Branded Concepts design for a brand, (iii) Fashion & Curation en (iv) Fashion and Journalism. Alle studenten volgen een general main course (60% van het curriculum) en sluiten de opleiding af in één van de vier hierboven genoemde richtingen. FD&S leidt studenten op voor functies binnen de internationale Fashion wereld. Bijvoorbeeld: product manager, product developer, creative director, concept designer, fashion stylist, media stylist, journalist, fashion editor, forecaster, trend watcher. FD&S zoekt deze ambitie te realiseren door haar programma als volgt in te richten: a social science component that aims at familiarization with social and cultural issues and preparing for strategy development; a cultural science component that aims at analysis and interpretation of images and that prepares for generating and applying (own) images; specialized / applied fashion studies; design projects in co-operation with fashion brands related organisations; independent word and study trips abroad in order to provide students with a routine for researching, collecting and organizing information forming the basis for continuity and innovation in the fashion industry; interdisciplinary knowledge of the product-process, proving insight into the importance of individual activity in terms of the total result; workshops to (i) clarify the insight into the (personal) individual possibilities and (ii) in order to stimulate co-operation; development of knowledge and skills in the areas of business strategy, brand & concept development, communication and product innovation in order to enable the students to think and to act at an executive level. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

14 FD&S gebruikt de internationale markt waar de afgestudeerden zullen (moeten) opereren, telkens als referentiekader en streeft ernaar deze markt ook in haar programmering en via de inzet van docentprofessionals zo dicht mogelijk te benaderen, daarbij het wijde internationale FD&S-netwerk ten volle benuttend. Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van FD&S bouwen voort (verdieping en verbreding) op de eindkwalificaties van de bachelor opleiding. Hieronder volgt een korte samenvatting van de bachelor kwalificaties met daarbij (in cursief) de master verdieping en verbreding. Creërend vermogen: maakt beeldend concepten voor een product, reeks producten of totaal concept en gaat daarbij uit van zowel en eigen idee, visie of thematiek als van de beoogde gebruiker; maakt beeldend concepten voor een product, reeks producten of totaal concept en gaat daarbij uit van zowel en eigen idee, visie of thematiek als van de beoogde gebruiker; gaat vanuit een artistieke visie constructief, inventief, creatief en alert om met uitgangspunten en plaatst die in een breder cultureel en maatschappelijk perspectief; transformeert onderzoekend, experimenterend en beschouwend kennis, intuïtie, indrukken en emoties tot een ontwerp; grijpt artistieke en technische problemen aan om er integrale oplossingen voor de ontwikkelen; demonstreert dat hij/zij gebruik maakt van kennis en inzicht in: (i) de manier waarop de gebruikte beelden, vormen, materialen, verhoudingen en kleuren ervaringen veroorzaken en betekenissen overdragen, (ii) voorkomende productiemethoden, constructies en materiaaleigenschappen, (iii) de functionaliteit van gehanteerde vormgevings- en productietechnieken; The graduate from FD&S develops his/her own style by experimenting with various different ways of working; is able to develop his/her own design ideas on a constant basis; is an applied designer with his/her own vision that relates to developments in the (fashion)world of work, the arts and society; is able to provide his/her own authentic response to criticism from fellow students, tutors, clients an colleagues; is able to produces complete concepts according to his/her views and to the wishes of clients. Vermogen tot kritische reflectie: de student is in staat het eigen werk en dat van anderen te analyseren en te beoordelen. reflecteert beeldend en in woord en geschrift op de grenzen en mogelijkheden van het vak en op de eigen visie, specialismen en technische capaciteit; verdiept zich in (i) tradities en theorieën m.b.t. het vak, (ii) uiteenlopende visies op en benaderingen van het beroep ontwerper, vanuit zowel historisch als contemporain perspectief, (iii) filosofische inzichten (met name ethiek en esthetiek) die voor een vormgever van belang (kunnen) zijn; The graduate from FD&S is able to reflect on the choices made during the development of concepts; is able to see the consequences of his/her choices and decisions and to justify these convincingly throughout the whole process; is able to assess the power of conviction of his/her ideas and concepts; is able to select relevant (professional) literature and to make use of it; is able to choose the right research tools to carry out properly fashion related research; is able to form his/her own vision on the developments in de field. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

15 Vermogen tot groei en vernieuwing: de student heeft een begin gemaakt met het ontwikkelen van en persoonlijke artistiek visie en toont de wil deze visie verder te ontwikkelen; toont ambitie tot excelleren, gaat constructief om met kritiek van anderen staat open voor nieuwe inzichten en is in staat nieuwe kennis, vaardigheden te verwerven bijvoorbeeld wat betreft technieken, ergonomische materialen en technieken, (milieu)wetgeving, materialen, verwerkings- en toepassingsmogelijkheden, publieksbenadering en beroepsopvatting; The graduate from FD&S has developed a personal social and artistic vision and is able to present it convincingly to clients, public, colleagues; is able to make a personal contribution to the fashion culture by means of a strong authentic use of form and image; is able to reflect on changing elements in the social context and on changing trends and habits; is able to make (quickly and successfully) choices in his/her development of ideas during the concept & design process; is able to continue the development of his/her knowledge, (applied)research & professional skills and insight; is able to apply his/her knowledge, research and skills in changing and complex assignment situations. Organiserend vermogen: de student creëert een vruchtbare balans tussen artistieke en voorwaardenscheppende activiteiten; heeft een begin gemaakt met het ontwikkelen van een eigen werkproces en is in staat alle aspecten van het ontwerpproces en de betrokken disciplines in onderlinge samenhang te zien; toont zich bewust van de noodzaak zakelijke voorzieningen te treffen om op de lange termijn als vormgever werkzaam te kunnen zijn; The graduate from FD&S is able to start and carry out a working process independently; is able to direct, to control and to complete a working process independently; is able to structure and organise a working process independently, whilst finding a balance between design, organisational and business activities and requirements. Vermogen tot samenwerking: de student is in staat de eigen doelen te realiseren in afstemming met anderen; is in staat zijn eigen bekwaamheden in een samenwerkingsverband in te zetten; The graduate from FD&S is able to create concepts, essays and designs in a context of co-operation, whilst doing justice to the visions of equal parties; is able to operate (as co-worker and/or as leading professional) interactively in multidisciplinary international teams; is able to respond in a targeted way to various roles, responsibilities and interests of the people involved in the design and production process, also showing respect to the professionals involved; is able to manage the people involved in de design and production process from both an artistic and organisational point of view. Communicatief vermogen: de student is in staat zijn/haar werk te presenteren en toe te lichten; is in staat een voor zijn/haar beroep als vormgever relevant netwerk op te bouwen en te onderhouden; is in staat met opdrachtgevers en andere belanghebbenden te onderhandelen over organisatorische, financiële en inhoudelijke aspecten. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

16 The graduate from FD&S is able to present his/her work in a professional way and to explain it to experts, clients and the general public; is able to communicate effectively with the (fashion)media. Omgevingsgerichtheid: de student richt zich in zijn ontwerpen op de gebruiker mede met gebruikmaking van de kennis, nodig om adequaat op de gebruikers te kunnen inspelen; laat zich inspireren door uiteenlopende culturele en maatschappelijke bronnen en kan deze in het eigen werk aanwijzen en benoemen; heeft overzicht van de markt en de publiciteitsmedia; The graduate from FD&S is able (i) to explore independently the context of an assignment, (ii) to analyse the possible wishes of users, (iii) to generate alternatives and (iv) to select provisional solutions; is able to integrate cultural and social themes in his/her work; has an insight in the international market, consumer behaviour, cultural trends and publicity media and he/she is able to professionally make use of that insight; is able to profile him/herself as a professional in the field. Zowel uit de eindkwalificaties -hierboven staat slechts een selectie- als uit de programmabeschrijving blijkt, dat de opleiding zich expliciet richt op de ontwikkeling van studenten tot zelfstandig op (inter)nationaal niveau opererende, creatieve, innovatieve professionals, met een sterk ontwikkelde eigen visie op mode en modeontwerp, met een zeer persoonlijke signatuur en met het vermogen hun talenten om te zetten tot grensverleggende vormgevingstaal en visionaire concepten. Oordeel: excellent Het auditteam kwalificeert het facet Domeinspecifieke Eisen als excellent, op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten rechtstreeks aan bij de hoge eisen die op internationaal niveau door vakgenoten binnen het domein worden gesteld aan een master opleiding; de hierboven bedoelde en in samenspraak met het internationale werkveld opgestelde beroepscompetenties zijn, naar het oordeel van het auditteam, veel meer dan alleen maar een goede afspiegeling van de ontwikkelingen binnen de internationale modevormgeving, zij zijn zelfs zodanig, dat zij mede richting (zullen) geven aan de ontwikkelingen in dat internationale domein! Naar het oordeel van het auditteam heeft de opleiding in samenspraak met het beroepenveld een ambitieus, diepgaand, goed uitgewerkt en samenhangend referentiekader voor haar programma ontworpen. Een referentiekader dat niet alleen richtinggevend is voor het opleidingsprogramma, maar ook -en dat is bijzonder- voor het werkveld zelf. Daarmee overstijgen de FD&S-eindkwalificaties het normale master niveau. FD&S streeft, blijkens zijn eindkwalificaties, naar een experimentele, innovatieve, toekomstgerichte, open ambiance, waarbij het onderscheid opleiding en werkveld als het ware is weggevallen. Sterker nog, niet het werkveld als inspiratiebron voor de opleiding maar de opleiding als inspiratiebron voor het werkveld. Reden voor het auditteam de eindkwalificaties van FD&S als excellent te beoordelen. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

17 Facet 1.2. Niveau HBO Master Criterium Het facet Niveau HBO Master is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Master? Bevindingen Onder facet 1.1. is in de beschrijving van de eindkwalificaties een selectie gemaakt. Uit deze selectie moge reeds blijken dat de complexiteit, reikwijdte en de kennis- & attitudedimensies waar de Dublin descriptoren naar verwijzen in de eindkwalificaties zijn verwerkt. Het auditteam concludeert na analyse van alle competenties, dat de eindkwalificaties inderdaad master kwalificaties zijn. Kennis en inzicht De afgestudeerde master student beschikt over een internationaal georiënteerde body of knowledge, niet alleen op het gebied van mode en modeontwerp, kunst en vormgeving, maar uitdrukkelijk ook op het gebied van andere disciplines (zoals sociologie, antropologie) en -breder- op maatschappelijk, cultureel, economisch en marketing gebied. Op het gebied van theorievorming en onderzoek werkt FD&S samen met het lectoraat Modevormgeving en met de Radboud Universiteit Nijmegen. Toepassen Kennis en inzicht De afgestudeerde master student is in staat grondig onderzoek te verrichten en hij/zij is in staat, mede op basis daarvan, tot het ontwikkelen van: (i) brand concepts, (ii) exhibition concepts, (iii) magazine concepts, (iv) theoretical (visually embedded) essays. Oordeelsvorming De master student is in staat zijn/haar eigen visie, motivatie en productie kritisch te beschouwen. Voor zichzelf, maar ook ten overstaan van medestudenten, professionele begeleiders en professionals uit het veld. Ook is hij/ zij in staat mode-contextuele ontwikkelingen op hun merites te beoordelen en te analyseren op hun eventuele functie voor de eigen keuzen, ontwikkeling en positionering. Communicatie Een master student is in staat tot analyse van en communicatie over de kernvraag over de eigen identiteit; de condities van het proceswerken; de financiële onderbouwing; het ontwerp, de ontwerpen, de collectie; Een master student is in staat tot overtuigende (interne en externe) presentatie van de collectie aan representanten uit de keten; leereffectieve zelfreflectie; doelgerichte interactie met docenten en publiek in binnen- en buitenland; doelgerichte interactie met het werkveld (opdrachtgevers, collega s, fabrikanten, productie ateliers, persbureaus, media, impresariaten enzovoorts). Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

18 Leervaardigheden De master student beschikt in grote mate over authenticiteit; initiatief; pro-actieve attitude; discipline en doorzettingsvermogen; flexibiliteit; motivatie tot verdere ontwikkeling, verruiming en verscherping van zijn/haar professioneel blikveld; motivatie tot eigen profilering als zelfstandig ontwerper dan wel binnen teamverband; FD&S legt in zijn eindkwalificaties en in zijn programma extra accent op (kort samengevat): individual, authentic vision and approach; research skills; fashion theory; specific awareness of fashion as a cultural and industrial phenomenon; consistency in the communication about and in the presentation of ideas and concept, both in words and in visuals; graduates from the tracks Fashion and Curation and Fashion and Journalism are eligible to apply for an University AIO post in the field of Fashion Studies and/of Visual Culture. De hierboven beschreven componenten die de master dimensie van de HBO-opleiding markeren, zijn zoals gezegd, reeds in de in 1.1 gepresenteerde eindkwalificaties zichtbaar. Anders gezegd, de eindkwalificaties van de opleiding zijn qua bereik en complexiteit volledig in overeenstemming met het bereik en de complexiteit waarnaar de Dublin Descriptoren verwijzen. Iets wat vervolgens, zie bij Onderwerp 2, in de programmering van de opleiding op voortreffelijke wijze wordt geoperationaliseerd. In feite impliceert het oordeel (excellent) van het auditteam over de eindkwalificaties (facet 1.1.) en de motivering die het auditteam daarbij heeft gegeven, een zelfde beoordeling van het facet 1.2. Oordeel: excellent Het auditteam kwalificeert het facet Niveau Master als excellent en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding bevatten alle master elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik en diepgang die in feite het master niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen, overstijgen; de opleiding heeft voorts de master dimensies zorgvuldig uitgewerkt naar deelcompetenties; de opleiding heeft de master dimensies en de nadere uitwerking daarvan in deelcompetenties, aantoonbaar in een rechtstreeks verband gebracht met het opleidingsprogramma en de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

19 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Master Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO Master kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Master Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een zeer hoog en complex niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het master niveau in de Dublin Descriptoren, ja overstijgen dat niveau zelfs. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het master onderwijs. De opleiding heeft de master dimensies rechtstreeks in verband gebracht met het programma en met de daarin gehanteerde werkvormen. In de programmabeschrijving wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze heeft de opleiding de dimensie master onderwijs aantoonbaar in haar programma verankerd. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld, nationaal maar voora internationaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. Oordeel: excellent Het auditteam kwalificeert het facet Oriëntatie HBO Master als excellent en wel op grond van de volgende observaties: het auditteam beoordeelde reeds het niveau, het domeinspecifieke karakter en de professioneelinnovatieve dimensies van de FD&S-eindkwalificaties als excellent. de opleiding heeft voorts de brede en verdiepende inhoud, het grote bereik en het hoge niveau van de eindkwalificaties in het programma en de gehanteerde werkvormen geoperationaliseerd en daaruit blijkt, dat FD&S het beroepsprofiel in zijn programma heeft verankerd en daarbij ook het internationale beroepenveld heeft betrokken en betrekt. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

20 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding als voldoende. De opleiding heeft voortreffelijk zicht op de ontwikkelingen in de praktijk en ook, daarmee samenhangend op de eisen die gesteld worden aan een innovatief ontwerper met een eigen signatuur. De opleiding heeft dat inzicht qua bereik, thematiek en diepgang op voortreffelijke wijze vertaald naar opleidingsdoelstellingen (en naar programmaonderdelen!) waarbij zij het internationale werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie 1.4. onder E) een kwalificatie excellent voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam deze kwalificatie als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

21 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen HBO; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO - Master Criteria Het facet Eisen HBO- Master is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Interactie met de beroepspraktijk is een belangrijk element in de opleiding en wordt als volgt gerealiseerd: de docenten (toonaangevende professionals) zijn zelf werkzaam in de beroepspraktijk en brengen daardoor hun kennis en ervaring op een vanzelfsprekende en natuurlijke wijze in binnen de opleiding. Docenten worden met name op dit aspect (actief in de modewereld) geselecteerd; de opleiding maakt veelvuldig gebruik van gastdocenten met een kortdurend en specifiek/specialistisch assignment bijvoorbeeld in de vorm van workshops; jaarlijks worden buitenlandse werkbezoeken georganiseerd; FD&S interageert met de modewereld op velerlei wijzen, bijvoorbeeld met MEXX, HEMA en FHV / BBDO; FD&S werkt samen met the University of Art & Design (Helsinki), Fashion Institute of Technology, New York, London College of Fashion, Radboud Universiteit Nijmegen en Designskolen Kolding, Denemarken; Projecten, uitgevoerd op verzoek van externe opdrachtgevers, vormen een belangrijk onderdeel van de opleiding. Samenvattend: de 2-jarige continue interactie tussen student en docent impliceert in feite al een voortdurende confrontatie van de student met de praktijk. Dat is de kracht van FD&S. Daarnaast worden voor de student bijzonder veel mogelijkheden gecreëerd om zich buiten de school te profileren via externe projecten, presentaties en internships. Sterker nog, als een student geen gebruik maakt van die mogelijkheden -iets wat bij FD&S-studenten overigens ondenkbaar is- kan hij/zij de opleiding niet met succes afronden. Het auditteam heeft inzage gehad in de literatuur en (andere) studie- en onderzoeksmaterialen die studenten tijdens de opleiding gebruiken. De vakliteratuur is niet alleen actueel, veelzijdig en van hoog niveau, maar ook -daar waar het gaat om theorievorming- wezenlijk vernieuwend. De studiematerialen zijn aantoonbaar aan de praktijk ontleend. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

22 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert voor de opleiding het facet Eisen HBO als goed en wel op grond van de volgende observaties: het FD&S-programma biedt de studenten zeer veel mogelijkheden om zich te ontwikkelen en zich als mode / concept vormgever te profileren in interactie met de beroepspraktijk, zowel binnen de school (docenten uit de beroepspraktijk, projecten, workshops) als daarbuiten ( internships, presentaties, werkbezoeken, excursies e.d.); de opleiding is sterk gericht op het door studenten laten uitvoeren van reële praktijkopdrachten en op externe presentaties door studenten van hun werk; de opleiding heeft zich aantoonbaar ontwikkeld in samenspraak met het beroepenveld; de gebruikte vakliteratuur is up-to-date, van hoog niveau, zeer veelzijdig en -daar waar het gaat om theorievorming- sterk vernieuwend. de opleiding schakelt gedurende het hele programma systematisch en frequent gastdocenten uit de beroepspraktijk in. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december

23 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen FD&S kent een gestructureerd programma-aanbod met geplande thema s, studie- en onderzoeksopdrachten (w.o. fashion theory, fashion analysis, sociologie, visuele cultuur, management & strategie, branding & marketing, thesis), vaardigheidsopdrachten (w.o. vaktechnisch, communicatief), contacturen en beoordelingsmomenten. Uit de voorhanden documentatie heeft het auditteam zich op gedetailleerd niveau een beeld kunnen vormen over de inhoud van dit FD&S-programma. Duidelijk is, dat de opleiding leerdoelen heeft geformuleerd die herkenbaar aansluiten bij de ambitieuze eindkwalificaties en dat zij die leerdoelen per semester en per programmaonderdeel heeft uitgewerkt. Belangrijk aspect van deze FD&S-leerdoelen is voorts, dat zij geformuleerd zijn in meetbare termen. De opleiding heeft niet alleen kunnen aantonen, dat de leerdoelen binnen het programma traceerbaar zijn richting competenties, zij heeft tevens de competenties, werkvormen en inhoud heel nadrukkelijk aan elkaar gerelateerd. Dat geldt ook voor de theoriecomponent, die in alle (!) fasen een prominente plaats inneemt. De vormgeving van de programmaonderdelen gaat uit van een omgeving waarin het leer- en ontwikkelingsproces van de student centraal staat en waarbij hij/zij de verworven kennis, vaardigheden, attituden en inzichten dient te activeren, wil de student de (complexe) praktijkopdrachten en presentaties met succes kunnen uitvoeren. Onderdeel van het leerproces is tevens een hoge mate van zelfreflectie en zelfregulatie die de student inzicht geven in zijn eigen ontwikkelingsproces en professionele mogelijkheden. Inhoud en vormgeving van de afzonderlijke programmaonderdelen bieden de student de gelegenheid om de vereiste competenties en doelstellingen te verwerven, de wijze waarop vervolgens de programmaonderdelen in een in complexiteit opklimmende reeks in het totale programma zijn gepositioneerd, maakt het de student mogelijk de competenties en de hiervan afgeleide doelstellingen te verwerven. Overigens vermeldt het auditteam hier expliciet, dat FD&S een weliswaar een zeer zorgvuldig gestructureerd programma kent, maar dat FD&S zijn programma niet volledig heeft dichtgetimmerd. FD&S streeft er immers naar, dat de studenten zich (kunnen) ontwikkelen tot eigen persoonlijkheden en de FD&S creëert daartoe een open, experimentele ambiance met een op de vraag van de individuele student toegesneden coachingsbenadering. Dit impliceert dat het ook aan de student is zijn/haar leerdoelen te formuleren en vervolgens samen met de docenten een op die leerdoelen gericht programma uit te stippelen. Het auditteam vindt dat een sterk punt. Passend bij een master opleiding waar studenten gericht en geconcentreerd zoeken naar hun eigen profiel als professional. Het beeld is duidelijk: het programma is geheel in lijn met de eindkwalificaties en de successieve leerdoelen zijn aantoonbaar afgeleid van die eindkwalificaties. Hobéon Certificering Adviesrapport Tweede fase HBO opleiding FD&S, ArtEZ december