gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders d.d. 28 september 2004; gezien het advies van de commissie Inwonerszaken d.d.

Transcriptie

1 Gemeente Boxmeer Onderwerp: Vaststelling Verordening Handhaving Wet werk en bijstand. Nummer: 13. De Raad van de gemeente Boxmeer; gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders d.d. 28 september 2004; gezien het advies van de commissie Inwonerszaken d.d. 2 november 2004; gelet op de Gemeentewet, de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en artikel 8a van de Wet werk en bijstand; overwegende dat met betrekking tot bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand, alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet, in het kader van het financieel beheer regels gesteld dienen te worden, welke in een verordening worden neergelegd; vast te stellen de: B E S L U I T: Verordening handhaving Wet werk en bijstand. Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Artikel 1: Begripsomschrijving In deze verordening wordt verstaan onder: a. de wet: de Wet werk en bijstand; b. het college: het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Boxmeer; c. bijstand: de bijstand zoals genoemd onder artikel 5 onder b van de WWB; d. belanghebbende: degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken is; e. recidive: het binnen een periode van 1 jaar wederom verwijtbaar niet nakomen van de inlichtingenplicht; f. benadelingsbedrag: het nettobedrag aan bijstand dat ten onrechte of tot een te hoog bedrag is verleend; g. inlichtingenplicht: de verplichtingen genoemd in artikel 17 lid 1, 2 en 4 van de WWB en de artikelen 28 lid 2 en 29 lid 1 van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen; h. afstemmingsverordening: de verordening gebaseerd op artikel 8 lid 1 onder b van de WWB. Verordening Handhaving Wet werk en bijstand 1

2 Hoofdstuk 2 Voorlichting en controle Artikel 2: Voorlichting Het College draagt zorg voor een goede voorlichting aan de belanghebbende. Tijdens aanvragen en heronderzoeken wordt belanghebbende geïnformeerd over de rechten en plichten die aan het ontvangen van bijstand verbonden zijn, en over de consequenties van misbruik en oneigenlijk gebruik. Artikel 3: Controle bij de aanvraag, tijdens en na beëindiging van de bijstand. 1. Bij de beoordeling van iedere aanvraag draagt het College zorg voor de uitvoering van een eenduidige wijze van controle en een eenduidige handelswijze bij inconsistenties in de aanvraag. 2. Het College voert onderzoeken uit om de rechtmatigheid van de uitkering te controleren, alsmede onderzoeken naar de reden van beëindiging van de uitkering, binnen de door het College nader te bepalen termijnen en neemt op basis daarvan besluiten met betrekking tot de rechtmatigheid van de uitkering en de wederzijds tussen het College en de belanghebbende resterende verplichtingen en de afhandeling daarvan. Artikel 4: Controlemiddelen 1. In het onderzoeksplan beschrijft het College de wijze van controle. 2. Het College maakt ter controle voorts gebruik van bestandsvergelijkingen met actuele gegevens en van de samenloopsignalen die daaruit voortkomen. 3. Het College onderzoekt overige signalen en tips die relevant zijn voor het recht op bijstand. Hoofdstuk 3 Terugvordering, verhaal en invordering Artikel 5: Terugvordering van de uitkering 1. Voor zover zich daar geen andere wettelijke regeling tegen verzet, vordert het College de kosten van bijstand terug in de gevallen die in de artikelen 58 en 59 van de WWB zijn aangegeven indien het benadelingsbedrag meer bedraagt dan Indien het benadelingsbedrag gedurende het lopende kalenderjaar niet volledig kan worden ingevorderd, wordt het resterende deel, met toepassing van artikel 58 lid 4 WWB, na afloop van voornoemd kalenderjaar, verhoogd met de verschuldigde loonbelasting, de premies volksverzekering alsmede de ziekenfondspremie. Artikel 6: Verhaal Het College verhaalt de kosten van bijstand tot het tijdstip waarop de artikelen 56, 61 en 62 van de WWB in werking treden in de gevallen en overeenkomstig de regels aangegeven in de artikelen 92, tweede en derde lid, tot en met 105 en 141 van de Abw, voorzover zich daar geen andere wettelijke regeling tegen verzet. Artikel 7: Terugvordering, verhaal en invordering 1. Het College stelt zich ten doel om de teruggevorderde en op derden verhaalde bijstand in te vorderen. 2. Het College bepaalt de wijze waarop terugvordering, verhaal en invordering plaatsvindt. Verordening Handhaving Wet werk en bijstand 2

3 Hoofdstuk 4 Slotbepalingen Artikel 8: Afzien van terugvordering en verhaal 1. Het College kan van terugvordering en verhaal afzien indien; a. elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, of b. daarvoor dringende redenen aanwezig zijn. 2. Indien het College afziet van terugvordering of verhaal wordt de belanghebbende daarvan schriftelijk mededeling gedaan. Artikel 9: Bevoegdheid College In gevallen waarin deze verordening niet voorziet beslist het College. Artikel 10: Evaluatie Deze verordening wordt binnen twee jaar na inwerkingtreding geëvalueerd. Artikel 11: Inwerkingtreding Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 januari Artikel 12: Citeertitel Deze verordening kan worden aangehaald als: Verordening Handhaving Wet werk en bijstand. Aldus besloten door de Raad van de gemeente Boxmeer in zijn openbare vergadering van 18 november De Raad voornoemd, De Griffier, de Voorzitter, Verordening Handhaving Wet werk en bijstand 3

4 Toelichting Verordening Handhaving Wet werk en bijstand Algemene toelichting Bij amendement is artikel 8a in de Wet werk en bijstand opgenomen waarbij de gemeenteraad regels dient te stellen voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet. In de toelichting bij dit amendement is verwezen naar artikel 212 Gemeentewet. Strekking van laatstgenoemd artikel is dat de verordening dient te waarborgen dat aan de eisen van rechtmatigheid, verantwoording en controle wordt voldaan. Deze verordening regelt hoe wordt omgegaan met gevallen waarbij sprake is van het tot een ten onrechte of tot een te hoog verleend bedrag aan bijstand als gevolg van het verwijtbaar niet-nakomen van de inlichtingenplicht. Uitgangspunt is dat verplicht wordt teruggevorderd of verhaald. Deze verordening regelt ook de wijze waarop de controle op de rechtmatigheid van de uitkering gestalte krijgt. Slechts bij hoge uitzondering kan van terugvordering of verhaal worden afgezien. Artikelsgewijze toelichting Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Artikel 1: Begripsomschrijving Dit artikel spreekt voor zich. Hoofdstuk 2 Voorlichting en controle Artikel 2: Voorlichting Dit artikel gaat over fraudepreventie. Het bestrijden van fraude verlegt zich meer en meer naar het moment waarop de potentiële klant een beroep doet op bijstand. Een goede controle op de aanvraag voorkomt dat de klanten ten onrechte in de bijstand komen. De controle wordt voorafgegaan door de voorlichting en heldere communicatie over het fraudebeleid van de gemeente Boxmeer. Artikel 3: Controle bij de aanvraag, tijdens en na beëindiging van de bijstand Dit gaat over de controle bij de aanvraag om uitkering, maar ook hoe tijdens en na beëindiging van de bijstandsuitkering controle plaatsvindt. Controle vindt plaats door middel van het verrichten van periodieke onderzoeken naar de rechtmatigheid van de verlening van uitkering, het maandelijks inleveren van zogenaamde rechtmatigheidonderzoeksformulieren (ROF) en beëindigingsonderzoeken. Verordening Handhaving Wet werk en bijstand 4

5 Artikel 4: Controlemiddelen Dit artikel omschrijft de wijze waarop fraude wordt bestreden tijdens de uitkering. Middelen die onder andere hiervoor worden ingezet zijn de bestandskoppelingen met het Inlichtingenbureau, maar ook het inschakelen van de sociale recherche. Hoofdstuk 3 Terugvordering, verhaal en invordering Artikel 5: Terugvordering van de uitkering Dit artikel bepaalt onder andere dat de gemeente de ten onrechte verstrekte bijstand terugvordert boven een bedrag van 113. De betreffende nuance voorzover zich daar geen andere wettelijke regeling tegen verzet is opgenomen ter voorkoming van terugvorderingsbesluiten die in strijd zijn met wet- of regelgeving. Te denken valt aan de bepalingen omtrent verjaring in het Burgerlijk Wetboek (BW), of de bepalingen rond het wettelijk traject van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP). Deze opsomming is echter niet limitatief. Aangezien toekomstige wetswijzigingen nog bepalingen kunnen toevoegen, is gekozen voor een algemene formulering. Bijstand in de vorm van een geldlening Aan de bijstand die in de vorm van een geldlening is verleend dient in alle gevallen een terugbetalingsverplichting te worden verbonden. Deze verplichting wordt in het toekenningsbesluit vastgelegd. Eerst wanneer deze verplichting niet wordt nagekomen wordt ten aanzien van het nog resterende bedrag van de lening een terugvorderingsbesluit genomen. Hiermee ontstaat er ten aanzien van het resterende deel van de lening een executoriale titel. Bijstand die voortvloeit uit gestelde borgtocht Ook borgstelling is een vorm van bijstandsverlening. Dit betekent dat in het toekenningsbesluit vastgelegd moet zijn dat de gemeente bijstand heeft verleend in de vorm van een borgstelling. Deze bijstand komt pas tot uitbetaling (aan de geldverstrekker) indien belanghebbende in gebreke blijft met het terugbetalen van de door de geldverstrekker verleende geldlening. Op het moment van uitbetaling van de bijstand ontstaat tevens een vordering die op grond van artikel 58, lid 1, sub c van de WWB en de gemeentelijke beleidsregels kan worden teruggevorderd. In dat geval is, evenals bij de terugvordering van een geldlening, een afzonderlijk terugvorderingsbesluit noodzakelijk. Verleend voorschot ingevolge artikel 52 WWB Een voorschot wordt op grond van artikel 52 WWB van rechtswege (automatisch op grond van de wet) verstrekt als een renteloze geldlening. Dit impliceert dat de belanghebbende deze lening moet terugbetalen. Artikel 52, lid 3 WWB regelt dat het verstrekte voorschot ineens wordt verrekend met de toegekende uitkering over de periode waarop het voorschot betrekking had. Soms behoort verrekening van dit voorschot niet of niet volledig tot de mogelijkheden. Dat kan zijn omdat er geen toekenning van de uitkering tot stand komt, of dat de toegekende uitkering niet toereikend is om het totale bedrag van het voorschot ineens te verrekenen. Het openstaande bedrag van het voorschot wordt dan van belanghebbende teruggevorderd op grond van artikel 58, lid 1, sub d WWB. Wanneer deze omstandigheid zich voordoet dan is een afzonderlijk terugvorderingsbesluit noodzakelijk ten aanzien van het bedrag dat niet (volledig) kan worden verrekend met de toegekende bijstand. Bijstand die anderszins onverschuldigd is betaald en de belanghebbende dit redelijkerwijs kon begrijpen Er kunnen naast de hierboven genoemde omstandigheden andere redenen zijn waarbij de bijstand bij nader inzien onverschuldigd is betaald. Het gaat hierbij met name om situaties waarin er geen reden is om te komen tot herziening of intrekking van het toekenningsbesluit. Er kan sprake zijn van bijvoorbeeld onverschuldigd betaalde bijstand als gevolg van een Verordening Handhaving Wet werk en bijstand 5

6 administratieve vergissing. Op grond van deze beleidsregel dient deze bijstand te worden teruggevorderd. Als restrictie geldt dat alleen kan worden teruggevorderd indien de belanghebbende redelijkerwijs kon begrijpen dat hij ten onrechte bijstand ontving. Voor de hier bedoelde vorm van terugvordering geldt een wettelijke vervaltermijn van twee jaar. Bijstand die anderszins onverschuldigd is betaald in verband met middelen, vergoedingen of tegemoetkomingen achteraf. Ook kan sprake zijn van onverschuldigd betaalde bijstand indien bijstand is verleend in afwachting van het beschikbaar komen van middelen (inkomen of vermogen), of wanneer achteraf een vergoeding wordt ontvangen voor kosten waarvoor in een eerder stadium ook reeds (bijzondere) bijstand is ontvangen. Terugvordering van gezinsleden Op grond van artikel 59, lid 2 WWB kan bijstand die als gevolg van schending van de inlichtingenplicht niet als gezinsbijstand is verleend, maar wel als gezinsbijstand verleend had moeten worden, tevens worden teruggevorderd van degene met wiens middelen rekening had moeten worden gehouden. Dit betekent dat bijstand die aan een alleenstaande is verleend, die achteraf een gezamenlijke huishouding blijkt te voeren, tevens van de verzwegen partner kan worden teruggevorderd. Duidelijk moet zijn dat: de bijstandsontvanger het voeren van een gezamenlijke huishouding met deze partner heeft verzwegen. Alle gezinsleden waarvan in bovengenoemde situaties kan worden teruggevorderd zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de gehele vordering. Dit betekent in de praktijk dat het gehele bedrag van elk gezinslid kan worden teruggevorderd. In gevallen waarin één (of meer) gezinsleden niet in staat zijn om (het volledige) bedrag terug te betalen kunnen andere gezinsleden voor het gehele (restant)bedrag worden aangesproken. In principe dienen alle debiteuren die hoofdelijk aansprakelijk zijn hun aandeel in de aflossing onderling met elkaar te verrekenen. Dit is niet het probleem van gemeente. In gevallen waarin eerst een herzienings- of intrekkingsbesluit aan de orde is (zie artikel 2), kan van een dergelijk besluit reeds worden afgezien wegens dringende reden. In dat geval is er ook geen grond tot het nemen van een terugvorderingsbesluit. Op grond van artikel 10 leden 3 en 4 van de Verordening activering en reïntegratie Wet werk en bijstand 2004 kan ten aanzien van kosten die op grond van de reïntegratietaak verwijtbaar ten onrechte zijn gemaakt, eveneens een intrekking van het besluit worden toegepast en terugvordering van het bedrag worden ingesteld. Artikel 6: Verhaal Ook in dit artikel is de betreffende nuance voorzover zich daar geen andere wettelijke regeling tegen verzet opgenomen ter voorkoming van verhaalsbesluiten die in strijd zijn met wet- of regelgeving. Verhaal vindt plaats in drie situaties: 1. Verhaal op onderhoudsplichtigen. Hierin wijzigt niets ten opzichte van het beleid onder het regime van de Abw, echter totdat de nieuwe alimentatiewetgeving van kracht wordt. Dan zal de taak van de gemeente op het gebied van verhaal op onderhoudsplichtigen beperkter zijn. De verwachting is dat deze wet nog enige tijd op zich zal laten wachten. 2. Verhaal op schenkingen. Als een belanghebbende een schenking doet aan een derde en met deze middelen rekening zou zijn gehouden bij het besluit op de bijstandsaanvraag, wordt de schenking verhaald op degene die deze ontvangen heeft. 3. Verhaal op nalatenschappen. Er vindt verhaal plaats op de nalatenschap van de persoon indien aan die persoon ten onrechte bijstand is of blijkt te zijn verleend. Verordening Handhaving Wet werk en bijstand 6

7 Artikel 7: Terugvordering, verhaal en invordering Dit artikel geeft aan dat gebruik gemaakt wordt van de door de WWB geboden bevoegdheid bijstand terug te vorderen, te verhalen en in te vorderen en dat het college de wijze bepaalt waarop dit plaatsvindt. Hoofdstuk 4 Slotbepalingen Artikel 8: Afzien van terugvordering en verhaal Dit artikel heeft betrekking op het ontbreken van verwijtbaarheid en maakt het mogelijk in het voordeel van de cliënt af te wijken van hetgeen in de verordening is vastgelegd. Van terugvordering en verhaal kan ook worden afgezien indien naar mening van het college sprake is van dringende redenen. De zogenaamde dringende reden om af te zien van terugvordering of verhaal is gelegen in de immateriële omstandigheden van de debiteur, bijvoorbeeld als terugvordering of verhaal tot onaanvaardbare consequenties zou leiden, in relatie tot de geestelijke of lichamelijke gezondheid van belanghebbende. In het terugvorderingsproces kan op twee momenten worden afgezien van terugvordering. Ten eerste kan worden besloten om geen terugvorderingsbesluit te nemen. De vordering komt in dat geval niet tot stand. Ten tweede kan worden afgezien van verdere terugvordering in een later stadium. Deze variant wordt ook wel kwijtschelding genoemd. Slechts bij hoge uitzondering kan van terugvordering en verhaal afgezien worden. Artikel 9: Bevoegdheid College Dit artikel mandateert de bevoegdheid aan het College om een besluit te nemen in gevallen waarin deze verordening onverhoopt niet voorziet. Artikel 10: Evaluatie Dit artikel spreekt voor zich. Artikel 11: Inwerkingtreding De verordening is op grond van artikel 8 Tijdelijke referendumwet (Twr) referendabel. De datum van de inwerkingtreding van de verordening vindt normaliter, met inachtneming van artikel 22 Tijdelijke referendumwet, op tenminste 6 weken na datum publicatie plaats. Echter op grond van artikel 1 van het Inwerkingstredingsbesluit treden de WWBverordeningen per 1 januari 2005 direct in werking. Artikel 12: Citeertitel Dit artikel spreekt voor zich. Verordening Handhaving Wet werk en bijstand 7