Methodiek Kritisch Denken met Rationale

Transcriptie

1 Inhoud Methodiek Kritisch Denken met Rationale Sytske Teppema Hanze Hogeschool, 19 oktober Introductie 2. Belang Kritisch Denken (KD) 3. Wat is KD? 4. Hoe ontwikkel je KD-vaardigheden? Theorie 5. Hoe ontwikkel je KD-vaardigheden? Praktijk 6. Methodiek KD met Rationale (KDmR) en gestructureerd schrijven 7. Methodiek KDmR en 8. Invoering KDmR: opties 9. Informatie en verder Stichting Kritisch Denken 2. Belang Kritisch Denken Specifiek: Onderzoekstaak HBO en KD - Kritisch leren denken is taak van (hoger) onderwijs - Bestaande lacunes in denk- en schrijfvaardigheid - HBO & Onderzoek KD en innovatie van beroepspraktijk: nieuwe professionals gevraagd In HBO-onderwijs: introductie van KD en : KD is noodzakelijke - geen voldoende - voorwaarde voor Vormen van kritisch denken Testen van hypothesen Probleem oplossen Verwerken van statistische informatie Redeneren, onderbouwen & oordelen Analyseren van besluiten Toepassen van waarschijnlijkheidsleer Reflecteren Vragen: Ontwikkelen we nu kritische denkvaardigheden bij studenten? Hoe? Doen we het goed? Hoe doen we het beter? Evidence-based: introductie KDmR op basis van Samenwerking Universiteit van Melbourne Onderzoekstraditie Critical Thinking Standaardtesten CCTST 1

2 KDmR : evidence-based 3. Wat is kritisch denken? Statistical gains in CCTST (California Critical Thinking Skills Test) Kritisch denken is de kunst van het juist oordelen Kritisch denken is het actief en deskundig toepassen van fundamentele en algemeen geldige methodes die de beste garantie bieden om tot een juist en nauwkeurig oordeel te komen. KD: houding, vaardigheid en kennis KD: Houding de wil om de waarheid te achterhalen (nieuwsgierigheid) de bereidheid anderen te willen begrijpen open te staan voor alternatieve informatie en verklaringen de bereidheid om eigen inzichten en die van anderen ter discussie te stellen door ze op hun juistheid te en de wil om eigen blinde vlekken te compenseren en de moed om voor gevonden inzichten uit te komen. KD: Vaardigheid 1. logisch groeperen van gegevens, 2. opzetten van redeneringen, 3. herkennen van redeneringen in teksten, 4. splitsen van redeneringen in onderdelen (premissen en stelling), 5. analyseren van gebruikte begrippen, 6. opsporen van verborgen vooronderstellingen, 7. inductief en deductief redeneren, 8. vaststellen van geldigheid van redeneringen, 9. herkennen van drogredenen, 10. evalueren van vooronderstellingen, van betrouwbaarheid van informatiebronnen en van betrouwbaarheid van conclusies, 11. opbouwen, visueel weergeven en verantwoorden van een eigen betoog, juist oordelen. KD: Kennis KD: Uitwerking in KDmR Kennis van relevante begrippen, theorieën en methoden voor zover die bijdraagt aan het ontwikkelen van kd-houding en -vaardigheid 2

3 Voorbeeld: logisch groeperen. Hoe het dierenrijk te ordenen? Uit een oude Chinese encyclopedie met de titel Hemels emporium van welwillende kennis : Op die vervlogen bladzijden staat geschreven dat de dieren onderverdeeld zijn in (a) die de Keizer toebehoren, (b) gebalsemde, (c) tamme, (d) speenvarkens, (e) meerminnen, (f) fabeldieren, (g) zwerfhonden, (h) die in deze indeling voorkomen, (i) die trillen alsof ze gek zijn, (j) ontelbare, (k) die met een fijn kameelharen penseeltje zijn getekend, (l) andere, (m) die juist een kruik gebroken hebben, (n) die vanuit de verte op vliegen lijken. Jorge Luis Borges Meer bruikbaar voor het verkrijgen van nieuwe kennis: Niveauconsistentie Hiërarchische groepering moet, in het algemeen, uitgaan van het abstractieprincipe. Hoger = meer algemeen of abstract Lager = meer specifiek of concreet Hetzelfde niveau? Dan consistentie in de mate van algemeenheid. De elementen zijn van het zelfde abstractieniveau 4. Hoe ontwikkel je kd-vaardigheden? Theorie Artikel T. van Gelder: - Oefenen - Visualiseren - Apart en geïntegreerd in vakinhoud aanbieden 5. Hoe ontwikkel je kd-vaardigheden? Praktijk Op basis van : Methodiek Kritisch Denken met Rationale 3

4 6. KDmR en gestructureerd schrijven Gebruik van Rationale met name in de pre-writing fase Citaten: Concreet uitgewerkt Opzet redenering/betoog/artikel maken met een groepeerof redeneerschema Onderzoeken en evalueren van redeneringen mbv. analyseschema Een redeneerschema naar tekst omzetten (exporteren naar Word) Indeling van tekst (hoofdstukken, paragrafen) maken Sjablonen gebruiken voor leren schrijven Voorbeeld Stel: Je geeft als docent een opdracht aan een student om een advies te schrijven over het al dan niet verstrekken van een gratis laptop aan studenten, die zich bij een IT opleiding inschrijven. Voorbeeld toepassing Rationale in schrijfonderwijs: Als concept of als bijlage bij het rapport krijg je dit redeneerschema: Voordelen van werken met Rationale? dwingt studenten helder te redeneren maakt systematisch betoog schrijven gemakkelijker maakt feedback geven eenvoudiger maakt herhaald oefenen van kd in gehele curriculum mogelijk 4

5 7. Methodiek KDmR en Kd is noodzakelijke, geen voldoende voorwaarde voor KDmR ondersteunt ontwikkeling kd-/svaardigheden, bv.: - Ordenen van informatie - Onderbouwen van beweringen met goede bronnen - Oefeningen met hypothesevorming - Redeneren - Expliciteren van verborgen vooronderstellingen - Schrijven van sverslag KDmR oefensite Kennis & Redeneren: - Wat is kennis? Waarheidstheorieën, (pseudo)wetenschap 8. Invoeren KD: opties A. Aanbieden voor zelfstudie Rationale voor studenten en docenten laagdrempelig beschikbaar stellen B. Verbeteren curriculum Methodiek inzetten in workshops, een cursus, trainingen voor studenten Training docenten C. Vernieuwen curriculum Leerlijn KD & Onderzoeksvaardigheden of KD & Schrijven KD in beoordelingscriteria & Toetsbeleid 9. Informatie en verder Rationale & boek: via Surfspot.nl Methodiek: licenties via SURFdiensten Opleiding, faculteit, instelling Trainingen: Docenten KD (opleiding tot docent kd) Docenten die KD integreren in eigen vakgebied (workshops / training) Scholingsaanbod Kritisch Denken met Rationale tbv. Hanze Hogeschool Leerdoelen: Leren redeneren met Rationale via het maken van redeneerschema's Eigen redeneringen vervolgens in een betoog leren omzetten Leren om studenten bij de ontwikkeling van deze vaardigheden te begeleiden Tweedaagse training in februari 2011 Meer info: J. Sennekool en Stichting Kritisch Denken 5