CALEIDOSCOOP. Caleidoscoop GODSDIENST A-STROOM. Didier Pollefeyt Eline De Bruyne. Pieter Bruyland Ghislaine Dillen Maarten Lacres Jurgen Peeters

Transcriptie

1 Didier Pollefeyt Eline De Bruyne Pieter Bruyland Ghislaine Dillen Maarten Lacres Jurgen Peeters CALEIDOSCOOP GODSDIENST A-STROOM v 2 Caleidoscoop 1

2 Caleidoscoop Caleidoscoop kalos (mooi) eidos (beeld) skopein (zien) kijker die eenvoudige daarin gelegde voorwerpjes veelvoudig weerspiegelt en zo regelmatige, bij de geringste beweging telkens afwisselende figuren vertoont 3 Godsdienst onderwijzen is als het uitnodigen van jonge mensen om naar het leven te kijken door een caleidoscoop - scherper zien - dieper zien - kleurenspel door licht 4 2

3 Godsdienst onderwijzen is als bij een caleidoscoop het leven in beweging brengen - totaal ander beeld door kleine draai - uniek beeld dat nooit meer weerkeert - elk nieuw perspectief overtreft het vorige in schoonheid 5 Godsdienst onderwijzen is als godsdienstleerkracht - geïnspireerde verhalen brengen als vele kleuren en nieuwe vormen - richtingen aanduiden die aan de caleidoscoop helder licht geven 6 3

4 Methode Caleidoscoop De vijf componenten Elke thematiek wordt in het leerlingengedeelte vanuit vijf verschillende perspectieven behandeld. De leerkracht kiest zelf in welke richting het traject doorlopen wordt. 8 4

5 De kleurenkaart brengt de thematiek in kaart: - aansluiting bij de leefwereld van de leerling De kleurenkaart zet aan tot levensbeschouwelijke bedachtzaamheid: - een vraag naar zingeving bij de leerling

6 Doel van kleurverschillen: leerlingen laten ontdekken dat er rond de thematiek interpretatie- (of kleur)verschillen bestaan die gradueel en soms radicaal zijn en daardoor tot gesprek en soms tot interpretatieconflicten leiden

7 De kleurindex = kern van elk thema Blootleggen en indexeren van levensbeschouwelijke visies achter de kleurenverschillen

8 Ruime aandacht voor de positie van de grote religieuze tradities Voorkeursoptie voor de christelijke traditie(s) Aandacht voor het humanisme en het atheïsme 15 8

9 Aanzetten geven tot integratie en persoonlijke levensbeschouwelijke groei Vanuit de confrontatie met de wonderlijke mogelijkheden die de levensbeschouwelijke werkelijkheid onthult

10 De GIDS-methode Gouden draad door de methode Aansturing op - Gesprek - Innerlijkheid - Diepte - Samenhang 19 De GIDS-methode A) Stimuleren van gesprek rond levensbeschouwelijke thema s Drie dimensies: - Weder-zijds : aanmoedigen gesprek leerlingen - klas - leerkracht: hoe omgaan met elkaar, met de waarheid en met het verschil? (Kleurverschillen) - Inner-zijds : het gesprek met zichzelf - Ander-zijds : je kunt de Ander niet aanwijzen noch onderwijzen, je kunt enkel geraakt worden. Creëren van open momenten waarin deze ontmoeting met de Andere tot de mogelijkheden behoort (Kleurenspectrum) 20 10

11 De GIDS-methode B) Innerlijkheid: uitnodigen om de resultaten van het leerproces bij de leerlingen persoonlijk te verinnerlijken en zelfstandig te verankeren (Kleurenpracht) C) Gericht op levensbeschouwelijke diepte - Peilen naar de binnenkant van de thematiek - Doel: leerlingen laten raken door wat er in het levensbeschouwelijk en spiritueel geding is en uitgenodigd worden tot levensbeschouwelijke verdieping (Kleurenkaart) D) Veel belang aan het creëren van samenhang in de levensbeschouwing die men ontwikkelt over verschillende thema s heen (Kleurindex) 21 Sterke punten van de methode Geen keurslijf, wél een duidelijk kader Methode wordt in alle jaren aangehouden Er is doorheen de thema s veel variatie voorzien Icoontjes zorgen voor duidelijkheid (ook voor leerlingen) Ontworpen vanuit het leerplan In de methodiek zelf zijn de basisdoelen van het leerplan verweven: Pluraliteit van het zinaanbod: Kleurenkaart, Kleurverschillen, Kleurenspectrum Zinaanbod van het christelijk geloof: Kleurindex, Kleurenspectrum Eigen levensbeschouwelijk profiel: Kleurenpracht 22 11

12 Sterke punten van de methode Flexibiliteit is altijd mogelijk: de opbouw van het boek is niet normatief: Binnen thema s kan de volgorde aangepast worden. Thema s kunnen in een andere volgorde behandeld worden. Men kan bepaalde thema s minder uitvoerig behandelen. Men kan sommige thema s kort aanraken vanuit een ander thema (bijvoorbeeld vanuit het thema over schepping het hebben over onze omgang met de aarde). 23 Sterke punten van de methode Volledig in lijn met de geest van het leerplan Inhoudelijk sterk en diepgaand (recente theologische en (mens)wetenschappelijke inzichten) Samenhang Oog voor diversiteit (klasgroep, maatschappij, levensbeschouwingen) Voorkeursoptie voor het christelijk geloof met respect voor andere tradities Gericht op verdieping van de levensbeschouwelijke identiteit van de leerlingen 24 12

13 Opbouw en inhoud Caleidoscoop 2 De (sub)thema s van het tweede jaar van de eerste graad 1) Uit eerste hand Uit het niets Denken over schepping Met de voeten op de grond! Over onze omgang met de aarde 26 13

14 De (sub)thema s van het tweede jaar van de eerste graad 2) Met de hand op het hart Schone schijn. Over lichaamsbeelden, schoonheid en uiterlijk Ge-voel-t da toch? Onze gevoelens onder de loep 27 De (sub)thema s van het tweede jaar van de eerste graad 3) De handen in het haar Miserie, miserie Omgaan met ziekte, verdriet en lijden De weg van het kruis. Het lijdensverhaal van Jezus 28 14

15 De (sub)thema s van het tweede jaar van de eerste graad 4) (N)iets om handen Dromen van het leven. Over het verschil tussen roeping en ideaal ALTER/EGO? Over de (moeilijke) inzet voor de (lijdende) ander 29 De (sub)thema s van het tweede jaar van de eerste graad 5) Uit handen geven Ssssssttt! Over stilte en gebed Toekomstmuziekjes. Visies op het leven na de dood 30 15

16 Leerplan Leerplan In elk thema worden meerdere terreindoelen gerealiseerd uit elk van de drie terreinen. Bijvoorbeeld: in het thema Dit is mijn lichaam komen meerdere doelen uit het terrein Lichaam/aarde, maar ook uit de terreinen Pijn en Innerlijkheid op een verdiepte manier aan bod. Doorheen het leermiddel worden ook de graadgebonden kerndoelen gerealiseerd. De didactiek van de vijf onderdelen garandeert de realisatie van de basisdoelen en van de levensbeschouwelijke vaardigheden (zie later)

17 Leerplan Na elk thema wordt opgelijst welke leerplandoelen (kerndoelen en terreindoelen) met welke impulsen gerealiseerd kunnen worden. Aan het begin van de handleiding wordt een overzicht gegeven van welke leerplandoelen waar aan de orde komen. Doelen worden doorheen het leermiddel meerdere keren gerealiseerd (flexibiliteit). 33 Leerplan Thema s zijn geen terreinen; zijn geen afgebakende stukken inhoud; zijn middelen voor persoonlijke integratie van de terreinen die in het tweede jaar secundair onderwijs naar voor komen; zijn ondersteuning voor de leerlingen bij de levenbeschouwelijke groei

18 Leerplan: vaardigheden Vaardigheden worden niet expliciet afgetoetst. Zijn impliciet aanwezig in de methode. 1. Attent worden voor de ervaring van de levensbeschouwelijke dimensie van de werkelijkheid In de Kleurenkaart wordt duidelijk dat de werkelijkheid niet neutraal is en altijd een zekere diepte bevat. 2. De eigen levensbeschouwelijke ervaringen en reflecties uitdrukken Vooral in de Kleurverschillen worden de leerlingen opgeroepen om hun eigen levensbeschouwelijke visie weer te geven en te expliciteren. 3. Luisterend omgaan met de pluraliteit van het zinaanbod In de Kleurindex worden de leerlingen geconfronteerd met het zinaanbod van verschillende levensbeschouwelijke visies, en in het Kleurenspectrum leren de leerlingen omgaan met het zinaanbod van verschillende religieuze tradities. 35 Leerplan: vaardigheden 4. Het eigen verhaal verbinden met de rijkdom van het christelijke verhaal en het ermee confronteren De christelijke traditie neemt duidelijk een voorkeurspositie in binnen Caleidoscoop. Verhalen uit de christelijke traditie komen vooral aan bod in het Kleurenspectrum, maar ook in de andere componenten. Ook in de Kleurenpracht worden de leerlingen uitgedaagd om hun eigen verhaal in verband te brengen met het christelijke verhaal. 5. De eigen positie motiveren t.a.v. levensbeschouwelijke vragen en ervaringen Vooral de Kleurenpracht is erop gericht om de identiteitsopbouw van de leerlingen te bevorderen; zij worden gevraagd om positie in te nemen ten opzichte van levensbeschouwelijke vragen. Ook in de andere componenten komt deze vaardigheid zeer sterk aan bod (bv. in de Kleurverschillen). 6. Consequenties voor het eigen handelen bevragen en vorm geven Het realiseren van een eigen visie loopt doorheen de hele methode en komt uitdrukkelijk in de Kleurenpracht aan bod, waar de leerlingen de integratie doen naar het eigen leven en het eigen handelen

19 Leerboek, werkboek, handleiding en dvd Leerboek De verschillende componenten worden in elk thema anders ingevuld: herhalingseffect vermijden! Grote variatie aan impulsen Teksten, cartoons, tekeningen, afbeeldingen, kunst, Bijbelverhalen, grafieken, muziek, film, dagboekfragmenten, citaten, verhalen, strips, testjes Aanknopend bij de leefwereld en de leeftijd van de leerlingen (Intellectueel) uitdagend en origineel 38 19

20 Werkboek - Variatie: Soorten werkvormen: niet enkel invuloefeningen, maar ook besluiten formuleren, definities maken, citaten aanduiden, tekenen, beschrijven, rooster invullen, poëzie en teksten analyseren, onderlijnen, (eigen mening en) visies beargumenteren, juist of fout, verbindingsoefeningen, chatten, puzzelstukjes invullen, opzoekwerk in Bijbel, dialoogjes, verbanden inschatten, lappendeken vormgeven, spel, creatieve opdrachten 39 Werkboek Moeilijkheidsgraad: zowel aso, tso / sterkere leerlingen, zwakkere leerlingen Al of niet bij een impuls uit het leerboek Bij vele impulsen meerdere werkvormen (flexibiliteit) Mogelijkheid om aan te knopen bij de mogelijkheden en interesses van de klasgroep Extra werkvormen in de handleiding 40 20

21 Handleiding Per thema, bij elk onderdeel: mogelijke werkvormen (ook andere dan werkboek, bv. verdiepende vragen, opdrachten voor groepswerk, voor ICT-opdracht ) uitgewerkte achtergrondinfo Geen extra opzoekwerk nodig voor leerkracht Voldoende toegankelijk voor zij-instromers 41 Handleiding Achtergrondinfo wordt systematisch, overzichtelijk (onderlijnd, vet, puntjes ) én uitgebreid weergegeven Teksten uit achtergrond zijn niet uit bronnen gekopieerd, maar worden verwerkt weergegeven Op het einde van elk thema: oplijsting van welke doelen door welke impulsen gerealiseerd worden suggesties voor evaluatie (product-/procesevaluatie) 42 21

22 Dvd Voor Caleidoscoop is er ook een dvd met extra impulsen extra achtergrondinfo wetenschappelijke artikels schema s beeldfragmenten muziek 43 BZL BZL = perfect mogelijk De diversiteit aan werkvormen in het uitgebreide werkboek leert leerlingen zelfstandig (ver)werken. Sommige thema s kunnen door de leerlingen zelfstandig doorlopen worden, mits enige begeleiding; de ingevulde oefeningen in het werkboek kunnen dienen als evaluatie van het geheel. Bijvoorbeeld: na een klassikale behandeling van het thema over omgaan met ziekte, verdriet en lijden, kunnen leerlingen verder aan de slag met het thema over het lijdensverhaal van Jezus 44 22

23 Beschikbaar: Leerboek = 6 juni Werkboek = 10 juni 23