Van Klacht tot Diagnose
|
|
- Mirthe van de Velden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Van Klacht tot Diagnose Rationale voor de diagnostische procedure in het CVS/ME Medisch Centrum Inleiding De ziekte of ziekten waarnaar de namen Chronisch Vermoeidheid Syndroom (CVS) [1], Myalgische Encephalitis (ME) [2, 3] en Systemic Exercise Intolerance Disease (SEID) [4] verwijzen zijn nog niet bekend. Het proces dat in 1988 [5] begon, heeft, ook na analyse van de literatuur in 2015 [4] nog niet geleid tot een uitgekristalliseerd concept. Procedures die leiden tot de diagnose van een onbekende ziekte zijn niet te toetsen bij gebrek aan een goudstandaard. Discussies over deze procedures, zowel vragenlijsten als objectieve testen zijn alleen zinvol als men eerst tot een gelijke opvatting komt over de veronderstelde aard van de ziekte. Het grote verschil tussen sommige psychologen die meenden dat er sprake was van een gedragsprobleem en biomedische wetenschappers die een chemische/immunologische oorzaak veronderstelden leidde tot verschillende diagnostische en therapeutische benaderingen. De voorgestelde criteria zijn daar een weerslag van. De consensus criteria van 1994 [1] vormen de weerslag van een compromis tussen beide stromingen in die tijd. In 2003 [2] en 2011 [3], nadat de gedragsstoornis als oorzaak was verworpen door de leidende onderzoekers, werden criteria overeengekomen die gebaseerd waren op waargenomen stoornissen in somatische processen. De 2015 criteria vormen daarvan een hanteerbaar instrument voor de dagelijkse praktijk [4]. Wij zijn van mening dat men met verschillende criteria onderscheiden populaties definieert, die men dan beter ook anders kan benoemen. Daarom gebruiken wij de termen CVS, ME en SEID naast elkaar, afhankelijk van de gebruikte criteria. De meest recente SEID criteria [4] definiëren een ziektetoestand met verminderd functioneren, geen verbetering door slaap en verslechtering door inspanning en plaatsen het probleem in het brein met denkproblemen en centrale disregulatie met orthostatische intolerantie. De onderbouwing van deze laatste twee criteria wordt gevonden in een recente studie van Japanse onderzoekers waarin de plaats van de laesies in het brein bepalend was voor het symptoom en de uitbreiding voor de ernst [6]. Deze bevindingen werden bevestigd [7]. Ons baserend op de recente literatuur en gesprekken met andere onderzoekers is voor ons het concept van een activiteit van het immuunsysteem met een ziekterespons nu leidend als oorzaak van CVS, ME en SEID. Daarin verschilt CVS/ME/SEID niet van andere ziekten met aangetoonde immuunactiviteit [8-10]. Wij volgen het Institute of Medicine van de National Academies in de VS in haar oordeel dat gedrag geen oorzaak is en dat cognitieve gedragstherapie en toenemend trainen niet meer zijn dan additioneel in de behandeling van een beperkt deel van de patiënten [4].
2 Diagnostiek Bij onze diagnostiek zetten wij breed in met gevalideerde vragenlijsten die informatie verschaffen over zoveel mogelijk aspecten van het ziek zijn en de specifieke symptomen van CVS, ME en SEID, zoals gedefinieerd. Vragenlijsten alleen zijn niet voldoende voor een medische diagnose. Daarom zijn een sociale en medische anamnese en een lichamelijk onderzoek onderdeel van de procedure. Vier symptomen kunnen met gevalideerde metingen worden getoetst, fysieke beperking met een ergospirometrie test [11], postexertional malaise met een na 24 uur herhaalde ergospirometrie test [11-14], vertraagd denken met een neuropsychologische meting [15, 16] en orthostatische intolerantie met een kanteltafel test [17, 18]. Het onderzoek leidde tot de diagnose CVS bij 51%, ME bij 53% SEID bij 66% van de patiënten die zich in het centrum meldden met chronische moeheid. Belastbaarheid en beperking De objectiviteit van de metingen is een terugkerend discussiepunt bij de bepaling van de belastbaarheid van patiënten met CVS, ME en SEID. De ergospirometrie test is een internationaal geaccepteerde standaard voor de meting van de inspanningscapaciteit [19, 20]. De test is volledig geautomatiseerd en niet beïnvloedbaar door de proefpersoon of de onderzoeker [21]. Gebruik van de relatie van O2 opname en toenemende belasting tijdens de gehele test vormt, naast momentane metingen, voldoende garantie voor een oordeel over de betrouwbaarheid van de maximaal gemeten O2 opname [22]. Een test hertest maximaal V O2 verschil van 4,7% bij 278 metingen op opeenvolgende dagen bewijst de kwaliteit van de meting in ons centrum [23]. Beperking van de maximale inspanningscapaciteit, gemeten als de maximale O2 opname, wordt vastgesteld aan de hand van gepubliceerde referentiewaarden van gezonde niet sportende mannen of vrouwen van gelijke leeftijd en postuur [24, 25]. De oorzaak van de beperking wordt vastgesteld op basis van gepubliceerde flowdiagrammen [21]. Bij onze metingen bleek dat de inspanningsbeperking bij CVS/ME en SEID patiënten zelden verklaard werd door beperking van de functie van longen, hart of circulatie. Aanvulling van de standaardmetingen met een continue meting van de cardiac output [26, 27] stelde ons in staat om de zuurstofopname te berekenen uit het bloed dat langs de spiercellen stroomt [28]. Van deze zuurstofextractie door de spiercellen bij maximale inspanning zijn referentiewaarden gepubliceerd [21]. Uit de literatuur blijkt dat de verminderde zuurstofextractie door de spiercellen bij maximale inspanning wordt veroorzaakt door inactiviteit en verkregen of aangeboren stoornissen in de energieproductie in de spiercellen. Onderscheid tussen deze oorzaken is eenvoudig te maken door het berekenen van de toename van de cardiac output in relatie tot de toename van de zuurstofopname uit de lucht. Een waarde van 5 L/L wordt niet overschreden bij inactiviteit als oorzaak van een lage zuurstofextractie. Een maximale zuurstofextractie van minder dan 10 ml/10ml is niet beschreven bij inactiviteit [21]. Deze aanvullende meting is van grote betekenis gebleken
3 omdat het aantoont waarom chronisch zieke mensen fysiek beperkt zijn, ondanks een normale functie van hart, longen en circulatie [28-30]. Er is weinig bekend over de relatie tussen diagnose, fysieke en cognitieve beperking en arbeidsbelastbaarheid bij patiënten met CVS, ME en SEID. Voor lichamelijke arbeid is het aannemelijk dat een belasting tot de anaerobe drempel, gemeten bij een tweede ergospirometrie test na 24 uur, enige tijd volgehouden kan worden. In de praktijk is de hartslag daarvoor bruikbaar. Voor de belastbaarheid bij cognitieve activiteit bestaat geen objectieve maat. In onze patiëntengroep was 51% vertraagd en 37% ernstig vertraagd (respectievelijk 1 en 2 standaarddeviaties trager dan de referentie) bij meting van de reactietijd met de Shifting Attentional Set Visual van de Amsterdamse Neuropsychologische Taken (ANT) [15]. De relevantie van deze vertraging wordt in ons centrum onderzocht met een research rijsimulator (Carnetsoft BV, Groningen). Uit analyse van de eerste 40 testen op twee opeenvolgende dagen blijkt dat de reactietijd tijdens het besturen van een auto in de simulator gecorreleerd is met de reactietijd van de Shifting Attentional Set Visual (Pearson: r = 0,781; (P < 0,001). Dit betekent dat een nog onbekend deel van de patiënten beperkt is m.b.t. het hanteren van machines en het besturen van een voertuig. CVS/ME Medisch Centrum Waalstraat BR Amsterdam T: E: info@cvsmemc.nl 1. Fukuda K, Straus SE, Hickie I, Sharpe MC, Dobbins JG, Komaroff A, Schluederberg A, Jones JF, Lloyd AR, Wessely S et al: The chronic fatigue syndrome: A comprehensive approach to its definition and study. Annals of Internal Medicine 1994, 121(12): Carruthers BM, Jain AK, De Meirleir KL, Peterson DL, Klimas NG, Lemer AM, Bested AC, Flor- Henry P, Joshi P, Powles ACP et al: Myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome: Clinical working case definition, diagnostic and treatment protocols. Journal of Chronic Fatigue Syndrome 2003, 11(1): Carruthers BM, Van de Sande MI, De Meirleir KL, Klimas NG, Broderick G, Mitchell T, Staines D, Powles ACP, Speight N, Vallings R et al: Myalgic encephalomyelitis: International Consensus Criteria. Journal of Internal Medicine 2011, 270(4): Committee on the diagnostic criteria for Myalgic Encephalmyelitis/Chronic Fatigue Syndrome IoM: Beyond Myalgic Encephalomyelitis/Chronic Fatigue Syndrome. Redefining the illness: The National Academies Press, Washington, DC; Holmes GP, Kaplan JE, Gantz NM, Komaroff AL, Schonberger LB, Straus SE, Jones JF, Dubois RE, Cunningham-Rundles C, Pahwa S et al: Chronic fatigue syndrome: A working case definition. Annals of Internal Medicine 1988, 108(3): Nakatomi Y, Mizuno K, Ishii A, Wada Y, Tanaka M, Tazawa S, Onoe H, Fukuda S, Kawabe J, Takahashi K et al: Neuroinflammation in Patients with Chronic Fatigue Syndrome/Myalgic Encephalomyelitis: An 11C-(R)-PK11195 PET Study. the Journal of Nuclear Medicine 2014, 113(13): Zeineh MM, Kang J, Atlas SW, Raman MM, Reiss AL, Norris JL, Valencia I, Montoya JG: Right arcuate fasciculus abnormality in chronic fatigue syndrome. Radiology 2015, 274(2):
4 8. Lasselin J, Laye S, Dexpert S, Aubert A, Gonzalez C, Gin H, Capuron L: Fatigue symptoms relate to systemic inflammation in patients with type 2 diabetes. Brain Behav Immun 2012, 26(8): Druce KL, Jones GT, Macfarlane GJ, Basu N: Patients receiving anti-tnf therapies experience clinically important improvements in RA-related fatigue: results from the British Society of Rheumatology Biologics Register for Rheumatoid Arthritis. Rheumatology (Oxford) Lee KA, Gay CL, Lerdal A, Pullinger CR, Aouizerat BE: Cytokine polymorphisms are associated with fatigue in adults living with HIV/AIDS. Brain Behav Immun 2014, 40: VanNess JM, Snell CR, Fredrickson DM, Strayer DR, Stevens SR: Assessment of functional impairment by cardiopulmonary exercise testing in patients with chronic fatigue syndrome. Journal of Chronic Fatigue Syndrome 2001, 8(3-4): Vermeulen RCW, Kurk RM, Visser FC, Sluiter W, Scholte HR: Patients with chronic fatigue syndrome performed worse than controls in a controlled repeated exercise study despite a normal oxidative phosphorylation capacity. Journal of Translational Medicine 2010, 8: VanNess JM, Snell CR, Stevens SR: Diminished cardiopulmonary capacity during postexertional malaise. Journal of Chronic Fatigue Syndrome 2008, 14(2): Snell CR, Stevens SR, Davenport TE, vanness JM: Discriminative Validity of Metabolic and Workload Measurements for Identifying People With Chronic Fatigue Syndromef. Physical Therapy 2013, 93(11): De Sonneville LMJ: Amsterdam Neuropsychological Tasks: a computer-aided assessment program. In: Cognitive ergonomics, clinical assessment and computer-assisted learning: Computers in Psychology. Volume 6, edn. Edited by Den Brinker BPLM, Beek PJ, Brand AN, Maarse SJ, Mulder LJM. Lisse: Swets & Zeitlinger; 1999: Togo F, Lange G, Natelson BH, Quigley KS: Attention network test: Assessment of cognitive function in chronic fatigue syndrome. Journal of neuropsychology 2015, 9(1): Galland BC, Jackson PM, Sayers RM, Taylor BJ: A matched case control study of orthostatic intolerance in children/adolescents with chronic fatigue syndrome. Pediatric Research 2008, 63(2): Naschitz JE, Rosner I, Rozenbaum M, Naschitz S, Musafia-Priselac R, Shaviv N, Fields M, Isseroff H, Zuckerman E, Yeshurun D et al: The head-up tilt test with haemodynamic instability score in diagnosing chronic fatigue syndrome. QJM - Monthly Journal of the Association of Physicians 2003, 96(2): Oren A, Sue DY, Hansen JE, Torrance DJ, Wasserman K: The role of exercise testing in impairment evaluation. The American review of respiratory disease 1987, 135(1): Balady GJ, Arena R, Sietsema K, Myers J, Coke L, Fletcher GF, Forman D, Franklin B, Guazzi M, Gulati M et al: Clinician's Guide to cardiopulmonary exercise testing in adults: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation 2010, 122(2): Wassermann K, Hansen JE, Sue DY, Stringer WW, Sietsema KE, Sun X-G, Whipp BJ: Principles of exercise testing and Interpretation, Fifth edn. Philadelphia, Baltimore, New York, London, Buenos Aires, Hong Kong, Syndey, Tokyo Wolters Kluwer, Lippingcott Williams & Wilkins; Agostoni P, Bianchi M, Moraschi A, Palermo P, Cattadori G, La Gioia R, Bussotti M, Wasserman K: Work-rate affects cardiopulmonary exercise test results in heart failure. European Journal of Heart Failure 2005, 7(4): Weltman A, Snead D, Stein P, Seip R, Schurrer R, Rutt R, Weltman J: Reliability and validity of a continuous incremental treadmill protocol for the determination of lactate threshold, fixed blood lactate concentrations, and VO2max. International journal of sports medicine 1990, 11(1): Koch B, Schäper C, Ittermann T, Spielhagen T, Dörr M, Völzke H, Opitz CF, Ewert R, Gläser S: Reference values for cardiopulmonary exercise testing in healthy volunteers: the SHIP study. European Respiratoy Journal 2009, 33(2):
5 25. Gläser S, Koch B, Ittermann T, C. S, Dörr M, Felix SB, Völzke H, Ewert R, Hansen JE: Influence of age, sex, body size, smoking, and β blockade on key gas exchange exercise parameters in an adult population. European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation 2009, 17: Bartels SA, Stok WJ, Bezemer R, Boksem RJ, van Goudoever J, Cherpanath TG, van Lieshout JJ, Westerhof BE, Karemaker JM, Ince C: Noninvasive cardiac output monitoring during exercise testing: Nexfin pulse contour analysis compared to an inert gas rebreathing method and respired gas analysis. Journal of Clinical Monitoring and Computing 2011, 25(5): Truijen J, van Lieshout JJ, Wesselink WA, Westerhof BE: Noninvasive continuous hemodynamic monitoring. Journal of Clinical Monitoring and Computing 2012, 26(4): Vermeulen RCW, Vermeulen-van Eck WG: Decreased oxygen extraction during cardiopulmonary exercise test in patients with chronic fatigue syndrome. Journal of Translational Medicine 2014, 12(20). 29. Pothoff G, Wasserman K, Ostmann H: Impairment of Exercise Capacity in Various Groups of HIV-lnfected Patients. Respiration 1994, 61: Cade W, Fantry LE, Nabar SR, Keyser RE: Decreased peak arteriovenous oxygen difference during treadmill exercise testing in individuals infected with the human immunodeficiency virus.. Archives of Physical Medicin and Rehabilitation 2003, 84(11):
Nieuwe inzichten over chronischevermoeidheids- syndroom en myalgische encefalomyelitis
HOOFDARTIKEL Nieuwe inzichten over chronischevermoeidheids- syndroom en myalgische encefalomyelitis Samenvatting De kennis van de pathogenese van chronischevermoeidheidssyndroom en myalgische encefalomyelitis
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieUitgebreide toelichting van het meetinstrument. Bruce Test. 1 Algemene gegevens
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Bruce Test 11-08-2011 Review: EJCM Swinkels-Meewisse Invoer: E v Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën
Nadere informatieMindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht
Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,
Nadere informatieMultidimensional Fatigue Inventory
Multidimensional Fatigue Inventory (MFI) Smets E.M.A., Garssen B., Bonke B., Dehaes J.C.J.M. (1995) The Multidimensional Fatigue Inventory (MFI) Psychometric properties of an instrument to asses fatigue.
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieDepressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten
Depressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten Marij Zuidersma Promotoren: Peter de Jonge, Johan Ormel, Henk Jan Conradi Interdisciplinary center for psychiatric epidemiology University
Nadere informatieHet hoofd en het hart. F.C. Visser Stichting CardioZorg Amsterdam
Het hoofd en het hart F.C. Visser Stichting CardioZorg Amsterdam Inleiding Veel CVS/ME patienten hebben klachten van: Duizeligheid/licht in het hoofd bij staan, overeind komen, lopen Verwardheid, niet
Nadere informatieHet meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA
Het meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA Measuring quality of life in children with JIA Masterthese Klinische Psychologie Onderzoeksverslag Marlot Schuurman 1642138 mei 2011 Afdeling Psychologie
Nadere informatieDokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen
Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Oorzaken chronisch moeheid : > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue)
Nadere informatieICHOM en het belang voor de patiënt
DE PATIENT CENTRAAL Maarten de Wit Lent 12 oktober 2017 ICHOM en het belang voor de patiënt T2T Overarching principle B. The primary goal of treating patients with rheumatoid arthritis is to maximize long-term
Nadere informatieDE BEHANDELING VAN ME: WAAROM GEEN CGT VOOR CVS EN GET, EN WAT DAN WEL?
DE BEHANDELING VAN ME: WAAROM GEEN CGT VOOR CVS EN GET, EN WAT DAN WEL? De organisaties van ME-patiënten in Nederland dringen al langere tijd aan op herziening van de Richtlijn CVS uit 2013 en, vooruitlopend
Nadere informatieRespiratoire revalidatie.
Respiratoire revalidatie Iris.coosemans@uzleuven.be Inactiviteit bij COPD Pitta, AJRCCM 2005 Gevolgen van inactiviteit COPD Ventilatoire noden Flow limitatie Air Trapping Hyperinflatie Dyspnoe Deconditionering
Nadere informatieDingen zien die er niet zijn bij psychotische stoornissen. Even voorstellen.. Inhoudsopgave. Introductie. Doel onderzoek.
Dingen zien die er niet zijn bij psychotische stoornissen Even voorstellen.. Marouska van Ommen Promotie-onderzoek tijdens studie Geneeskunde Onderzoek bij afdelingen Neurologie en Psychiatrie, UMC Groningen
Nadere informatieMeten van explosiviteit bij top indoor balteamsporters. H.T.D. van der Does, MSc. Dr. M.S. Brink S.H. Doeven, MSc. Dr. K.A.P.M.
Meten van explosiviteit bij top indoor balteamsporters H.T.D. van der Does, MSc. Dr. M.S. Brink S.H. Doeven, MSc. Dr. K.A.P.M. Lemmink Indoor Balteamsporten karakteristieken Volleybal explosieve bewegingen:
Nadere informatieDiabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
Nadere informatieNo part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Bedankt voor het downloaden van dit artikel. De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding)
Nadere informatieTriage Risk Screening Tool (TRST)
Triage Risk Screening Tool (TRST) Meldon (2003) Meetinstrument Triage Risk Screening Tool Afkorting TRST Auteur Meldon Onderwerp Functionele, mentale, psychosociale beoordeling Doelstellingen Meten van
Nadere informatieDuitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2. Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3. VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1
Functionele mitrale regurgitatie VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1 Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2 Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3 Hartfalen is een aandoening die wereldwijd
Nadere informatieFysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid
Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Wat is fysieke activiteit? Een door skeletspieren geproduceerde beweging (dynamisch) en/of houding (statisch) die gepaard gaat met een toename
Nadere informatieIs het depressie? Dr. M. Zuidersma, UMCG of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Maar is dit wel zo? Disclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker Is het depressie? of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Marij Zuidersma Interdisciplinary Center Psychopathology and Emotion regulation (ICPE) 7 mei 2019 (potentiële)
Nadere informatieUitgebreide toelichting van het meetinstrument. Ästrand fietstest. 1 Algemene gegevens
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Ästrand fietstest 22-12-2011 review: EJCM Swinkels-Meewisse invoer: E v Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën
Nadere informatieWelke scores zijn voor een patiënt het belangrijkste?
Welke scores zijn voor een patiënt het belangrijkste? Maarten de Wit 31 mei 2013 Lokatie Tilburg University Overzicht 1. Wat is het patiëntenperspectief? 2. Hoe krijg je als onderzoeker toegang tot de
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatieBETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN
BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN ehealth bij hartrevalidatie: meer deelnemers, minder terugval, beter eindresultaat? KNMG ehealth congres Donderdag 28 juni 2018 Evoluon
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Achtergrond Fenotype = grote variabiliteit Niet alle symptomen
Nadere informatieCOPDnet transmuraal ketenzorgmodel
COPDnet transmuraal ketenzorgmodel integrale zorg in een geïntegreerde zorgketen LAN, Conferentie, 19 januari 2018 dr. A.J. (Alex) van t Hul Uitgangspunten/ aannames: 1. Uitkomsten van zorg voor mensen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatieIs het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn?
Is het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn? Lotte Bloot, MSc Marianne Heins, Phd Rogier Donders, Phd Gijs
Nadere informatieFCE in internationaal perspectief
FCE in internationaal perspectief Dr Paul Kuijer, p.p.kuijer@amc.nl Academisch Medisch Centrum (AMC) voor Arbeid en Gezondheid Polikliniek Mens en Arbeid Amsterdam, Nederland Financiële belangen bij FCE?
Nadere informatieVisual Analogue Scale for Fatigue (VAS-F)
Visual Analogue Scale for Fatigue (VAS-F) Lee KA, Hicks G, Nino-Murcia G. (1991) Validity and reliability of a scale to assess fatigue. Meetinstrument Visual Analogue Scale for Fatigue (parfois Lee Fatigue
Nadere informatiePublications. Publications
Publications Publications Publications De Bildt, A., Mulder, E.J., Scheers, T., Minderaa, R.B., Tobi, H. (2006) PDD, behavior problems and psychotropic drug use in children and adolescents with MR, Pediatrics
Nadere informatieAlexithymie, type D persoonlijkheid en cognitieve problematiek bij SSS. Mogelijkheden voor de behandeling! Lars de Vroege
Alexithymie, type D persoonlijkheid en cognitieve problematiek bij SSS. Mogelijkheden voor de behandeling! Lars de Vroege Mogelijkheden voor de behandeling? Alexithymie? Type D persoonlijkheid? Cognitieve
Nadere informatiebij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven
Neuropsychologische Behandeling en Sociaal Emotioneel Welzijn bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie Neuropsychological Treatment and Social Emotional Well-being of Children with a Severe Form
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatieGrenzen stellen bij hartfalen patienten. Anne van Vegchel Sportarts
Grenzen stellen bij hartfalen patienten Anne van Vegchel Sportarts cv 2000-2006 geneeskunde 2007-2011 sportgeneeskunde 2008-heden bondsarts KNKV 2011-heden sportarts Bravis 2015-heden sportarts Sportsclinic
Nadere informatieBevordering van de Lichaamsbeweging Clinical Assessment Protocol (CAP) = 1
Bevordering van de Lichaamsbeweging Clinical Assessment Protocol (CAP) = 1 De informatie over deze CAP-code wordt opgesplitst in drie delen: (I) Betekenis: De betekenis van code 1 bij de Bevordering van
Nadere informatieLeuven protocol Cardiovasculaire preparticipatie screening en evaluatie van sporters boven 35 jaar goedgekeurd door ALV op 17 september 2015
Leuven protocol Cardiovasculaire preparticipatie screening en evaluatie van sporters boven 35 jaar goedgekeurd door ALV op 17 september 2015 Goedgekeurd door ALV op 17-09-2015 (VSG6816) 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieRichtlijn Inspanningstest met ECG-registratie
Richtlijn Inspanningstest met ECG-registratie Introductie Welke vraag wordt beantwoord? Doelpopulatie: leeftijd, geslacht, klinisch beeld, co-morbiditeit Hoe wordt rekening gehouden met perspectief en
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Thorax/buik/organen. Circulatie en ademhalingsstelsel Longaandoeningen
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Lung Information Needs Questionnaire (LINQ) Longziekten Informatie Behoefte Questionnaire Juli 2015 Review: 1. Dijcks B 2. Jungen MJH Invoer: Bokhorst ML
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatieEerste semester = week Week &
Uurrooster afstudeerrichting REVAKI bij inwendige aandoeningen academiejaar 2011-2012 * VUB studenten semester 1: plichtenleer, praktijkbeheer en management sem 1 6 SP: wekelijks op maandag van 11u30 13u
Nadere informatie25 jaar whiplash in Nederland
25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale
Nadere informatieSport en Bewegingsstimulering voor Gezonde Ouderen
Sport en Bewegingsstimulering voor Gezonde Ouderen Johan de Jong Lectoraat Praktijkgerichte Sportwetenschap Instituut voor sportstudies Hanzehogeschool Groningen Onderwerpen - Achtergrond - Groepsinterventie
Nadere informatieHartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken
1 Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken Smoking Cessation in Cardiac Patients Esther Kers-Cappon Begeleiding door:
Nadere informatieVoorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel
Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,
Nadere informatieEen triagetool: het Kompas Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Frits Boer & Frank Verhulst 8 oktober 2015 Ede
Een triagetool: het Kompas Kinder- en Jeugdpsychiatrie Frits Boer & Frank Verhulst 8 oktober 2015 Ede Bij vermoeden psychische stoornis is de vraag: Is het nodig Jeugd-GGz/KJP te betrekken? Is het nodig
Nadere informatie19/03/2012. Integratie van ICF in het kinesitherapeutisch. dossier en klinisch redeneren INHOUD
Integratie van ICF in het kinesitherapeutisch dossier en klinisch redeneren Schroyen Valentin Lic. Kinesitherapie Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Kinesitherapeuten (WVVK) Opleiding Kinesitherapie
Nadere informatieHet zit zeker tussen mijn oren? De rol van stress bij lichamelijk onbegrepen klachten en syndromen
Het zit zeker tussen mijn oren? De rol van stress bij lichamelijk onbegrepen klachten en syndromen Anamnese/ Laatste maand toenemend last van pijn voeten, daarbij al langer bestaande moeheid, nekpijn,
Nadere informatiePatient reported Outcomes in Cognitive Impairement (PROCOG)
Patient reported Outcomes in Cognitive Impairement (PROCOG) Bowman, L. (2006) "Validation of a New Symptom Impact Questionnaire for Mild to Moderate Cognitive Impairment." Meetinstrument Patient-reported
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Bovenste extremiteit
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Shoulder Function Assessment (SFA) maart 2014 Review: Emonts W Invoer: Bokhorst ML 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende
Nadere informatieDe Relatie tussen het Adaptief en Cognitief Functioneren van Dak- en Thuisloze Jongeren en het Wel of Niet Hebben van een Psychiatrische Diagnose
De Relatie tussen het Adaptief en Cognitief Functioneren van Dak- en Thuisloze Jongeren en het Wel of Niet Hebben van een Psychiatrische Diagnose The Relationship between Adaptive and Cognitive Functioning
Nadere informatieNawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten.
Nawoord 171 Wat ik met dit boek duidelijk heb willen maken, is dat verschillende personen een verschillende stofwisseling hebben. Net zoals er benzinemotoren bestaan en dieselmotoren. Verschillende motoren
Nadere informatieRanglijst woongebied land van matena 1 januari 2019
Toelichting Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Hieronder treft u de geanonimiseerde ranglijst per 1 januari 2019 aan voor het woongebied van Land van Matena. Het betreft een momentopname.
Nadere informatiePart A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes?
Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes? Part B: Evaluation of point-of-care instruments for glycated hemoglobin A1c testing in an ambulant hospital setting
Nadere informatieOnderzoek naar de oorzaak van (chronische) lage rugpijn
Onderzoek naar de oorzaak van (chronische) lage rugpijn In de laatste 13 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de oorzaak van lage rugpijn. Voornamelijk het veelvuldig voorkomen van lage rugpijn en het
Nadere informatieHet ontwikkelen en valideren van een vragenlijst
Het ontwikkelen en valideren van een vragenlijst een praktijkvoorbeeld Dr. Marie Louise Luttik, Senior Onderzoeker Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek/Projectleider IWP Familiezorg, Hanzehogeschool Groningen
Nadere informatieValidatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners
Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners van Somatische en Psychogeriatrische Afdelingen Validation of the Depression List (DL) and the Geriatric
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Overige, ongespecificeerd
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Maastricht Social Participation Profile (MSPP) Augustus 2013 Review: G.M.J. Mars Eveline van Engelen Invoer : Marsha Bokhorst 1 Algemene gegevens Het meetinstrument
Nadere informatieFarmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic
Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie Critically Appraised Topic Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieKanker en Sport. To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem
Kanker en Sport To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem Kanker en Sport Inleiding Kanker en Sport Effecten van bewegen,
Nadere informatieKlinische inspanningstesten in de (kinder)revalidatie
Klinische inspanningstesten in de (kinder)revalidatie Kinderen en jongvolwassenen met een fysieke beperking, zoals cerebrale parese (CP), ervaren vaak loopproblemen in het dagelijks leven. Veelgehoorde
Nadere informatieINTERACT-in-HF. Improving knowldege To Efficaciously RAise level of Contemporary Treatment in Heart Failure. A European Heart Failure Network
INTERACT-in-HF Improving knowldege To Efficaciously RAise level of Contemporary Treatment in Heart Failure A European Heart Failure Network RECAP - Regional Care Portals InterReg IVB, e-ucare, WP2 Inhoudsopgave
Nadere informatieTot slot. 72 tot slot. M. Zeevalking, Autisme: hoe te verstaan, hoe te begeleiden?, DOI / , 2000 M.A. Zeevalking, Schiedam
Tot slot Terwijl ik dit boekje over autisme en hulpverlening bij autisme schrijf, wordt me opnieuw duidelijk hoeveel er over dit onderwerp valt te vertellen en hoeveel er in dit bestek niet werd verteld.
Nadere informatieRecente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek
Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht j.j.m.vandelden@umcutrecht.nl Inleiding Medisch-wetenschappelijk
Nadere informatieAgressie en extreem gedrag bij Huntington
Agressie en extreem gedrag bij Huntington Welmoed Liefrinck Neuropsycholoog/GZ-Psycholoog 8 HNN 11-06-2018 Agressie Veel voorkomend probleem bij de ziekte van Huntington 22-66% Vroeg stadium van de ziekte
Nadere informatieRepeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status (RBANS)
Repeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status (RBANS) Randolph C. (1998) Randolph, C., Tierney, M. C., Mohr, E., and Chase, T. N. 1998. "The Repeatable Battery for the Assessment of
Nadere informatieME/cvs bij kinderen. 9 juni 2016
9 juni 2016 ME/cvs bij kinderen Dr David Bell, inmiddels gepensioneerd, heeft veel onderzoek gedaan naar ME/cvs en vele patiënten, waaronder kinderen, behandeld. Hij was arts tijdens een van de uitbraken
Nadere informatiePRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten
PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard
Nadere informatieGebruik van PROMs individueel versus groepsniveau. Riekie de Vet
Gebruik van PROMs individueel versus groepsniveau Riekie de Vet Klinimetrie: meten in de geneeskunde Het meten van symptomen, diagnostiek, uitkomsten van behandelingen, gezondheidsstatus en bijvoorbeeld
Nadere informatie4/07/2013. intensiteit
Trainen met hartslagmeting Herentals - juni 2013 Trainingsdoel Indeling in trainingszones volgens hartslag * % HR max * % HRR (Karvonen) * % VO 2 max * volgens aërobe/anaërobe drempel Welke problemen zijn
Nadere informatieEBM II: Korte casus 1. Kaat De Groot Laurens Deprost
EBM II: Korte casus 1 Kaat De Groot Laurens Deprost EBM II: Inleiding tot klinisch denken Titularis: Prof. Dr. Nicole Pouliart Tutor: Chelsey Plas 05/12/2014 Inhoud Casus Differentiaaldiagnoses oesofageale
Nadere informatieGeautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc
Geautomatiseerde medicatiereviews bij polyfarmacie patiënten in de eerstelijn: een retrospectieve studie Eerstelijnsgeneeskunde (ELG) Radboudumc Jorrit Harms OSV: Dr. Kees van Boven Inhoud Achtergrond
Nadere informatieInhoud. predictie predictie afasie predictiemodel ontwikkeling predictiemodel afasie predictiemodel afasie conclusies aanbeveling
VOORSPELLEN VAN VERBAAL COMMUNICATIEVE VAARDIGHEID VAN AFASIEPATIËNTEN NA KLINISCHE REVALIDATIE AfasieNet Netwerkdag 31.10.2014 Marieke Blom-Smink Inhoud predictie predictie afasie predictiemodel ontwikkeling
Nadere informatieUitgebreide toelichting van het meetinstrument. Global Perceived Effect (GPE)
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Global Perceived Effect (GPE) 31-03-2014 Review: R.A.H.M. Swinkels Invoer: E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende
Nadere informatie2. oplossingsgerichte therapie en enkele algemene werken
literatuur Bibliografie 1. auteurs stafleden van het Korzybski Instituut 2. oplossingsgerichte therapie en enkele algemene werken 3. opvoeding en onderwijs 4. oplossingsgericht coachen 5. oplossingsgericht
Nadere informatieHet Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het. Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met. een Psychotische Stoornis.
Het Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met een Psychotische Stoornis. The Effect of Assertive Community Treatment (ACT) on
Nadere informatieCognitieve achteruitgang: ook verlies van het persoonlijk netwerk?
Cognitieve achteruitgang: ook verlies van het persoonlijk netwerk? M. J. Aartsen, TG. van Tilburg, C. H. M. Smits Inleiding Veel mensen worden in hun dagelijks leven omringd door anderen waarmee ze een
Nadere informatieDeze test werd ontwikkeld en aangewend om het medicatiemanagement en de verschillende aspecten hiervan te evalueren in de ambulante zorg.
Drug Regimen Unassisted Grading Scale (DRUGS) Edelberg HK, Shallenberger E, Wei JY (1999) Medication management capacity in highly functioning community living older adults: detection of early deficits.
Nadere informatieConfusion State Evaluation (CSE)
Confusion State Evaluation (CSE) Robertsson B, Karlsson I, Styrud E, Gottfries CG. (1997) Confusional State Evaluation (CSE): an instrument for measuring severity of delirium in the elderly. Meetinstrument
Nadere informatiePneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen
Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen dr.ir. Jenny T. van der Steen VU medisch centrum, EMGO+ Instituut Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde Definitie pneumonie bij onderzoek Definitie bepaalt
Nadere informatieBOHS-NVVA DOCUMENT. Testing Compliance with Occupational Exposure Limits for Airborne Substances
BOHS-NVVA DOCUMENT Testing Compliance with Occupational Exposure Limits for Airborne Substances Margreet Sturm Lead Industrial Hygienist Europe/Russia WIE BEN IK? Margreet Sturm Lead Industrial Hygienist
Nadere informatieTrain uw Brein: Cognitieve Training als een behandeling voor depressie. Marie-Anne Vanderhasselt
Train uw Brein: Cognitieve Training als een behandeling voor depressie Marie-Anne Vanderhasselt Vanderhasselt, M.A., De Raedt, R., Namur, V., Lotufo, P.A., Bensenor, Vanderhasselt, M.A., De Raedt, R.,
Nadere informatieGeslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive
1 Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive Femke Boom Open Universiteit Naam student: Femke Boom Studentnummer: 850762029 Cursusnaam: Empirisch afstudeeronderzoek:
Nadere informatieEffecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en
Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers
Nadere informatieDe Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior
De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:
Nadere informatieYour snow shovel is killing you! A winter wonderland horror story. Sander Wout AIOS Anesthesiologie 15 december 2017
Your snow shovel is killing you! A winter wonderland horror story Sander Wout AIOS Anesthesiologie 15 december 2017 Casus: Reanimatie na sneeuwscheppen Patient, 1950 Buiten sneeuwscheppen, onwelwording
Nadere informatieHet nagaan van het verloop van borstvoeding bij de pasgeborene
INFANT BREASTFEEDING ASSESSMENT TOOL (IBFAT) Matthews M.K. (1988) Developing an instrument to assess infant breastfeeding behavior in early neonatal period. Midwifery, 4, 154-165. Meetinstrument Afkorting
Nadere informatieMindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.
Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende
Nadere informatieVERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling VERMOEIDHEID DEFINITIE VERMOEIDHEID
VERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling Mw.dr. Jetty van Meeteren, Revalidatiearts, Rijndam, RVE Erasmus MC VERMOEIDHEID Komt bij 60 tot 80% van de patienten voor Het
Nadere informatieThe Mini-Cog : a cognitive vital signs measure for dementia screening in multilingual
Mini-COG Borson S, Scanlan J, Brush M, et al. (2000) The Mini-Cog : a cognitive vital signs measure for dementia screening in multilingual elderly. Meetinstrument Afkorting Auteur Onderwerp Doelstelling
Nadere informatieOnderzoekers: diverse onderzoekers, in binnen- en buitenland onder leiding van Prof. Dr. C. Vlaskamp, Dr. A. van der Putten & Drs. P.
Alle projecten richten zich op personen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen en staan onder leiding van Prof. Dr. C. Vlaskamp en/of Dr. A. van der Putten. Lopende projecten 1.
Nadere informatieChronificatie van postoperatieve pijn
Chronificatie van postoperatieve pijn Dr. Baeyens Malika, ASO Dienst anesthesie 5 december 2017 Wat is pijn? IASP definition (1994) An unpleasant sensory and emotional experience associated with actual
Nadere informatieLandelijk Diabetes Congres 2016
Landelijk Diabetes Congres 2016 Insuline Pompen, zelfcontrole en sensoren, need to know Thomas van Bemmel, Internist Gelre Ziekenhuis Apeldoorn Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling zie hieronder
Nadere informatieAls beweging patiënten met CVS zieker maakt, hoe kan de kinesitherapeut dan helpen?
Als beweging patiënten met CVS zieker maakt, hoe kan de kinesitherapeut dan helpen? Jo.Nijs@vub.ac.be 22-2-2010 1 revalidatie F A S E veilig bewegen = fysieke activiteiten verantwoord uitvoeren correct
Nadere informatieDiagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst
Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Rooden, Stephanie Maria van Title: Clinical patterns in Parkinson s disease Date:
Nadere informatie