Commissie voor Mobiliteit en Financiºn

Transcriptie

1 Griffie Commissie voor Mobiliteit en Financiºn Datum commissievergadering : - Document nummer : Behandelend ambtenaar : M.A.P.M. Spijkers Directie/bureau : Middelen/ Bureau Financiºn Planning & Control Nummer commissiestuk : MF-0110 Datum : 18 september 2012 Bijlagen : Onderwerp: Openstaande vragen en toezegging ten aanzien van treasury. Voorstel van GS aan PS: X Ter kennisneming X uitvoerende rol Europa paragraaf Nee Opmerkingen van het Presidium/Griffie: Griffier van Provinciale Staten, namens deze, mr. J.W.L.M. Zwepink

2 Notitie ten behoeve van de Commissie voor Mobiliteit en Financiºn in verband met openstaande vragen en een toezegging ten aanzien van treasury. 1. Inleiding In deze notitie willen GS u graag informeren over een aantal openstaande vragen en een toezegging. Tijdens de behandeling van de Jaarstukken 2011 in de vergadering van Provinciale Staten op 22 juni 2012 is onder meer het beleggingsbeleid van de provincie aan de orde gekomen. Vanuit verschillende fracties zijn opmerkingen gemaakt over het beleggingsbeleid in relatie tot de kredietwaardigheid van obligaties die zijn aangekocht en het rendement op de obligatieportefeuilles. De zorgen van de statenleden werden enerzijds ingegeven door berichten over lagere credit ratings van grote Nederlandse banken en anderzijds het onder druk komen te staan van de rendementen op de uitzettingen. Door de heer Van Heugten (GS) is toegezegd dat als blijkt dat de AAA-beleggingen te weinig rendement opleveren vanuit de treasurycommissie besluitvorming door de Staten over mogelijke aanpassing van het Treasurystatuut zal worden voorbereid. Zoals we hieronder uiteenzetten zal het Treasurystatuut vooralsnog niet hoeven te worden gewijzigd. Wel willen we door u hierover te informeren tegemoet komen aan de toezegging. Naast deze toezegging zijn vanuit de Commissie voor Mobiliteit en Financiºn vragen gesteld die in het verlengde van dit onderwerp kunnen worden beschouwd. Deze vragen betreffen de rendementen die gehanteerd worden bij de uitzettingen van de provincie, de rekenrente die gehanteerd wordt bij het beoogde PPS project A58 en de rendementen die gehanteerd worden voor het beheer van het Nazorgfonds Gesloten Stortplaatsen. Tot slot zijn in het Treasury Committee een aantal onderwerpen besproken die een relatie hebben met de genoemde onderwerpen en waarover het College van GS de leden van Provinciale Staten graag actief wil informeren. Dit betreft de positie van de Franse staatsobligaties in de portefeuille van de provincie en de ontwikkelingen rond de invoering van verplicht schatkistbankieren. 2. Kwaliteit van de beleggingen Met betrekking tot kwaliteit van de beleggingen van de provincie zijn twee thema s aan de orde gesteld: het rendement van de AAA-obligaties en de belegging in Franse staatsobligaties. 2.1 AAA-rendement Bij de bepaling van het beleggingsbeleid van de provincie in 2009 en 2010 zijn financiºle doelstellingen geformuleerd die behaald zouden moeten worden met de uitzettingen van de provincie. Die doelstellingen zijn het structureel compenseren van het dividend dat eerder werd ontvangen vanuit het aandeelhouderschap Essent en het beschikbaar krijgen van voldoende middelen voor de realisatie van de investeringsagenda. Op dit moment kunnen de doelstellingen met de huidige uitzettingen nog steeds worden gerealiseerd. De middelen zijn langjarig weggezet in (staats)obligaties met een vast rendement. Het rendement op de obligaties in de immunisatieportefeuille bedraagt op dit moment 3,74% met een gemiddelde looptijd van 7 jaar. De obligaties in de investeringsagendaportefeuille hebben een rendement van 3,11% met een gemiddelde looptijd van 5,9 jaar. Vergelijkende rendementen op AAA-beleggingen indien de portefeuille nu zou worden opgebouwd zijn respectievelijk 1,75% en 1%. 2/7

3 Al de uitzettingen betreffen AAA-obligaties met uitzondering van obligaties van de Rabobank. De obligaties van de Rabobank hebben een AA-rating hetgeen nog steeds een erg goede kredietwaardigheid is en ook nog binnen de kaders van Wet Fido en de Ruddo valt. Besloten is om deze vooralsnog in portefeuille te houden omdat wij niet verwachten dat de Rabobank niet aan haar verplichtingen zal voldoen. De obligaties van banken waarnaar door de Statenleden is verwezen en waarvan de kredietwaardigheid zou zijn afgenomen betreffen alle obligaties van Nederlandse banken. Voor deze specifieke obligaties in de beleggingsportefeuille van de provincie geldt dat de Nederlandse staat zich garant heeft gesteld of geldt dat aan deze obligaties extra zekerheden zijn verbonden. Daardoor hebben al deze obligaties een AAA-rating. 2.2 Franse staatsobligaties Binnen het Treasury Committee worden de obligatieportefeuilles van de provincie nauwlettend gevolgd. Daarbij is de afgelopen periode met speciale aandacht gekeken naar de positie die de provincie heeft in Franse staatsobligaties. De vraag was of hierbij sprake is van een toenemend risico en op welke wijze dit risico zou kunnen worden verlaagd. Deze vraag is voorgelegd aan de externe vermogensbeheerders van de provincie (BNG Vermogensbeheer en Robeco) en aan Bureau Zanders (Treasury adviseur). Door de vermogensbeheerders is aangegeven dat vanuit de visie op kredietwaardigheid er geen (economische) redenen zijn om de Franse staatsobligaties af te bouwen. Dit advies is door het Treasury Committee overgenomen. De financiºle markten verwachten op de korte termijn geen problemen voor de Franse staat. Voor de langere termijn zijn er wel zorgen over de houdbaarheid van de Franse staatsfinanciºn. Een downgrading naar AA is mogelijk. Er wordt echter ook aangegeven dat Frankrijk en Duitsland de pijlers van de Euro zijn. Door de aangekondigde verplichting tot schatkistbankieren zou, in het geval van een tussentijdse verkoop van de Franse Staat, uitsluitend geruild kunnen worden met Nederlandse staatsobligaties die op dit moment een aanmerkelijk lager rendement genereren. Het aankopen van Nederlandse staatsobligaties door het verkopen van de Franse staatsobligaties levert een lager toekomstig rendement op. Door het inzetten van de gerealiseerde boekwinst is het mogelijk om dit lagere rendement tot en met 2018 volledig te compenseren. Daarna valt het rendement van dit deel van de portefeuille terug naar het niveau van de Nederlandse staat (van 3,7% naar minder dan 2%). 2.3 Bevestiging beleggingsbeleid Gelet op de hoge kredietwaardigheid van de obligatieportefeuilles van de provincie en het feit dat de beoogde doelstellingen vooralsnog zullen worden bereikt en de mogelijke invoering van verplicht schatkistbankieren zien wij geen reden om het beleggingsbeleid nu aan te passen. 3. Schatkistbankieren De voornemens van de regering tot het invoeren van verplicht schatkistbankieren voor de decentrale overheden (provincies, gemeenten en waterschappen) zijn uitgewerkt in een concept wetswijziging die ter consultatie is aangeboden aan de koepels van de decentrale overheden: IPO, VNG en UvW. Aan deze koepels is gevraagd uiterlijk medio september te adviseren. Uit de voorstellen en de toelichting erop kunnen de volgende hoofdpunten worden genoemd: - Invoering van verplicht schatkistbankieren wordt doorgezet door de regering; - Er komt geen compensatie op gederfde rente inkomsten; 3/7

4 - De bestaande obligatieportefeuilles hoeven niet versneld te worden afgebouwd; - Rente vergoeding bij schatkistbankieren is minimaal 0% (dus geen negatieve rente); - Fondsvorming ten behoeve van de publieke taak door deelname in eigen en vreemd vermogen in fondsen blijft mogelijk; - Streekrekeningen worden niet expliciet genoemd en zijn volgens de huidige voorstellen niet toegestaan. Op 4 juni 2012 heeft het ministerie van Financiºn een bericht in de Staatscourant gepubliceerd waarbij werd gemeld dat uitzettingen en beleggingen van decentrale overheden van voor 4 juni 2012 zullen worden gerespecteerd. Beleggingen en uitzettingen van na die datum zullen direct na de invoering van het verplicht schatkistbankieren, i.c. 1 januari 2014, in de schatkist moeten worden gestort. Het invoeren van verplicht schatkistbankieren zal grote impact hebben op het financieel beleid van de provincie. De autonomie op financieel terrein wordt ingrijpend aangetast en de verwachting op dit moment is dat de rendementen op de uitzettingen op langere termijn onder grote druk zullen komen te staan met alle gevolgen van dien voor de budgettaire ruimte van de provincie. De provincie Noord-Brabant is niet principieel tegen schatkistbankieren maar is wel principieel tegen verplicht schatkistbankieren. Dat is ook weergegeven in een motie die PS hierover hebben aangenomen op 22 juni jl. en in de brief die GS hebben gestuurd aan de minister van Financiºn bij de uitvoering van die motie. Wij zouden graag in overleg treden met het Rijk om de mogelijkheden te bespreken om gezamenlijk de beoogde doelstellingen te bereiken. Een reactie hebben we nog niet ontvangen. Gezien de goede kredietwaardigheid van de obligatieportefeuilles en de lange resterende looptijd adviseert het Treasury Committee om vooralsnog de obligatieportefeuilles in stand te houden en pas over te gaan tot het verplichte schatkistbankieren op het moment dat de bedragen uit die obligaties vrijvallen. In de tussentijd kunnen omstandigheden zich wijzigen zoals het naar elkaar toe bewegen van de rendementen van de Nederlandse en Franse staatsobligaties. Die zouden kunnen leiden tot posities waarbij het wel zinvol is om voortijdig obligaties te verkopen en om te zetten in Nederlandse staatsobligaties of deze alvast te plaatsen in de schatkist. In dat geval zijn transacties nodig die afwijken van het vastgestelde buy and hold beleid en is een aanpassing van de Verordening Treasury Noord-Brabant en van het Treasury Statuut nodig. Indien het verplicht schatkistbankieren daadwerkelijk wordt ingevoerd voor de provincie zullen aan Provinciale Staten de daarvoor benodigde voorstellen worden voorgelegd. 4. Vragen uit Commissie M&F Op 31 augustus 2012 lagen in de Commissie Mobiliteit en Financiºn de volgende vergaderstukken voor: - MF 0097 het Treasury Jaarverslag 2011, ter kennisneming; - MF 0088 de jaarstukken 2011 Nazorgfonds gesloten stortplaatsen, ter kennisneming en; - Statenvoorstel 44/12 inzake Voorfinanciering A58. 4/7

5 Voorafgaand aan deze vergadering zijn door statenlid de heer Ten Harmsen van der Beek vragen gesteld over de rendementen die in deze drie dossiers worden genoemd. 4.1 Immunisatieportefeuille De immunisatieportefeuille is - samen met de investeringsagendaportefeuille - ingericht nadat de verkoop van Essent heeft plaatsgevonden in 2009 en eerste halfjaar Het doel van de immunisatieportefeuille is om het weggevallen dividend van Essent te compenseren, voor een bedrag van 122,5 miljoen. De immunisatieportefeuille bestaat naast (1) beleggingen in obligaties ook uit (2) een aandeelhouderslening aan Enexis en (3) dividend uit Enexis en Attero - beide afgesplitst voor de verkoop van Essent. Het gewogen totale rendement op de portefeuille bedraagt 3,94% en bestaat uit 3,74% rendement op obligaties en 4,65% over de aandeelhouderslening. Het ontvangen dividend wordt niet weergegeven als rendementspercentage. In verband met aflossingen op de aandeelhouderslening aan Enexis en het vrijvallen van de overige obligaties wordt jaarlijks een deel van de portefeuille herbelegd. In het rekenmodel wordt gerekend met 4,5% rendementsverwachting over de herbeleggingen. Dit is gebaseerd op de gemiddelde historische rendementen op 10 jaarsleningen. Door de aanhoudend lage rente op de kapitaalmarkt zullen de rente inkomsten in de toekomst onder druk komen te staan. In paragraaf 3.3 wordt ingegaan op het effect daarvan. 4.2 Voorfinanciering A58 De provincie is met het Rijk (ministerie IM en Rijkswaterstaat), omliggende gemeenten en het bedrijfsleven (kamer van Koophandel en BZW) in overleg om te bezien of op twee trajecten in Noord-Brabant op de A58, de geplande uitbreiding eerder kan worden gerealiseerd. De onderbouwing daarvoor is in Statenvoorstel 44/12 opgenomen. De provincie is - onder voorwaarden - bereid om de kosten voor de vervroegde (2 tot 5 jaar) uitbreiding voor te financieren. De voorfinancieringskosten dienen gedekt te worden door innovatieve maatregelen die private partijen wensen toe te passen en die leiden tot lagere kosten over de gehele periode (30 jaar). Bij de eerste berekeningen zijn wij uitgegaan van een vergoeding voor de provincie van 4,5%, zijnde het rendement dat gehanteerd wordt voor de herbeleggingen die gedaan worden binnen de immunisatieportefeuille. 4.3 Ontwikkelingen op de kapitaalmarkt De laatste jaren is de rente op de kapitaalmarkt (> 2 jaar) en ook op de korte termijn geldmarkt, fors gedaald. Dit zet het rendement op onze geplande herbeleggingen onder druk, waardoor wellicht het weggevallen dividend niet volledig wordt gecompenseerd. Maar om de volgende redenen denken wij dit probleem onder controle te hebben: - wij verwachten dat de dividenduitkeringen van Enexis de komende jaren hoger zullen zijn dan nu in onze meerjarenraming staan opgenomen; - een deel van de portefeuille wordt kortlopend belegd in deposito s ter dekking van ons verwacht liquiditeitstekort. Hierdoor hoeft de provincie geen geld te lenen en vallen de daarmee geplande financieringskosten vrij ten gunste van de immunisatieportefeuille; - Sinds de Najaarsnota 2011 hanteren wij een zogenaamd gesloten rentesysteem waarbinnen mee- en tegenvallers elkaar compenseren. Binnen dit systeem wordt in ieder geval gezorgd voor volledige compensatie van de immunisatieportefeuille. 5/7

6 Wij verwachten hiermee een robuust beleggings- en rentebeleid te hebben dat ook de komende jaren de inkomsten voor de provincie zeker stelt. Uiteraard zal schatkistbankieren wel een zeer groot effect hebben op onze verwachte rendementen. In paragraaf 4 van deze notitie komt dit terug. Met de huidige kennis weten we dat de negatieve consequenties daarvan zich pas over drie tot vier jaar zullen manifesteren. 4.4 Rendementen Nazorgfonds Het Nazorgfonds Gesloten Stortplaatsen is een afzonderlijke organisatie die is opgericht met uitsluitend het doel om het vermogen te beheren dat is bestemd voor de eeuwigdurende nazorg van negen aangewezen stortplaatsen in Noord-Brabant. Door de zeer lange (eeuwigdurende) horizon van dit fonds zijn door het Ministerie van BZK en van Financiºn aangepaste regels geformuleerd voor het vermogensbeheer. Door het Algemeen bestuur van het Nazorgfonds is in 2009 een nieuw beleggingsbeleid vastgesteld. Het nieuwe beleggingsbeleid is gericht op het verminderen van het risico bij het vermogensbeheer en de exploitanten van de stortplaatsen de mogelijkheid te geven te kiezen voor een risicoreductie bij de beleggingen naarmate de sluiting van de stortplaats nadert. Er zijn drie risicoprofielen geformuleerd: een standaard risicoprofiel en twee risicoprofielen met een verminderd risico. Drie van de negen stortplaatsen hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om te kiezen voor een aangepast risicoprofiel. Bij de vaststelling van het nieuwe beleggingsbeleid is ook gekozen voor een passief beleggingsbeleid: uitsluitend beleggen in beleggingsfondsen die een rendement genereren dat gelijk is aan algemene marktontwikkelingen. Bij de vaststelling van het beleggingsbeleid is een inschatting gemaakt van de verwachte rendementen bij de verschillende profielen. Bij het standaard profiel werd uitgegaan van een verwacht rendement van 5%; bij de profiel met een verminderd risico respectievelijk 4% en 1%. De jaarlijkse rendement van het nazorgfonds laten grote schommelingen zien. Het gewogen gemiddelde rendement van het nazorgfonds komt vanaf de start in 2000 uit op 3,6% per jaar. Bij de vaststelling van het beleggingsbeleid in 2009 is afgesproken om na drie jaar het beleid te evalueren. Op 1 juni 2012 heeft het Dagelijks bestuur van het Nazorgfonds besloten om de evaluatie te starten. EØn van de te behandelen issues is de te verwachten rendementen bij de beleggingen. Deze rendementen zijn immers van groot belang voor de beschikbaarheid van voldoende middelen bij de uitvoering van de eeuwigdurende nazorg van de stortplaatsen. Tot het formele moment van sluiting van de stortplaatsen is dit een verantwoordelijkheid van de exploitanten. Na sluiting is dit een verantwoordelijkheid van de provincie. De provincie is verantwoordelijk voor het fondsbeheer voor en na sluiting. Bij de evaluatie worden de exploitanten van de stortplaatsen betrokken en een externe adviseur. De uitkomsten van de evaluatie zullen aan de provincie kenbaar worden gemaakt met daarbij mogelijk het advies om dat te betrekken bij de vaststelling van de doelvermogens die beschikbaar moeten zijn bij sluiting van de stortplaatsen. De stortplaatsexploitanten betalen de doelvermogens door middel van de opgelegde nazorgheffing. Wij verwachten dat de evaluatie in oktober 2012 door het Dagelijks bestuur van het Nazorgfonds kan worden vastgesteld en in november 2012 door het Algemeen bestuur. 6/7

7 Beoogd effect: Invulling geven aan een toezegging aan PS en invulling geven aan de actieve informatieplicht van GS aan PS s-hertogenbosch, 18 september 2012, Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant 7/7