Jaarverslag Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel Sainctelettesquare Brussel 02/

Transcriptie

1 Jaarverslag 2015 Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel Sainctelettesquare Brussel 02/

2 Inhoud: 1. Voorwoord 3 2. Het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel 5 3. Cijfergegevens 6 a. Enkele beschouwingen vooraf 6 b. Meldingen 7 c. Kinderen 13 d. Gevolggeving en diagnostiek 15 e. Onderzoek maatschappelijke noodzaak en case-management 17 f. Realiteit achter de cijfers Nupraatikerover.be VK Brussel in verbinding a b. Coaching Kind & Gezin 28 c. Kinderdagverblijven 29 d. Afstemming UZ Brusselse ziekenhuizen 30 e. VAPH jaarverslag 32 f. ICT en info-veiligheid 33 g. Sensibilisering 34 h. Netwerking Kennismaking, overleg, vieringen, vertegenwoordiging Gevolgde opleidingen, workshops, studiedagen Opleidingen, workshops, georganiseerd door VK Brussel Giften 40 2

3 1. Voorwoord: In dit jaarverslag vindt u opnieuw een heleboel cijfers en wetenswaardigheden over de werking van VK Brussel. We hopen u daarmee een zicht te geven op onze activiteiten, beleidskeuzes en uitdagingen. Deze teksten, tabellen en grafieken in dit verslag zijn een soort achteraf-menu : een beschrijving van datgene dat VK Brussel in de loop van 2015 kreeg voorgeschoteld. De werking van een VK is echter niet à la carte : we gaan aan het werk met datgene wat zich aandient. In het geval van meldingen dienen we dit letterlijk te nemen: iedere vraag over een kind verdient een correct, professioneel en zorgzaam antwoord. De maat voor ons handelen is het belang en de veiligheid van het betrokken kind. Procedures en methodieken zijn ondersteunend voor de hulpverlening maar horen deze niet in de weg te staan. Het Decreet Integrale Jeugdhulp, dat in 2015 zijn tweede jaar inging, stelde ons en andere partners op dit vlak voor heel wat uitdagingen. De grondige hertekening van het landschap van de jeugdhulpverlening en bijgaande regelgeving diende in 2015 opgenomen te worden in de eigen werkingsprocessen. Dit vergde veel overleg met externe partners maar bovenal was er intern nood aan afstemming en duidelijkheid. Dit was ook voor de andere vijf vertrouwenscentra het geval en uitwisseling van ervaring en kennis was vast onderdeel binnen het forum van de VK-directies en in het overleg met Kind & Gezin. De afstemming tussen de VK onderling leidde in 2015 tot het besef dat de chronisch hoge werkdruk binnen de centra niet langer houdbaar was. Op 1 juni 2015 werd deze problematiek aangekaart bij Minister Vandeurzen. Het is zeer terecht maar ook betekenisvol dat de minister, in deze budgettair krappe tijden, oor had naar deze verzuchtingen. De VK werden voor de uitdaging gesteld om hun werkingen in een overkoepelende vzw te versterken. In ruil hiervoor zouden extra middelen worden vrijgemaakt. De aanloop naar wat lang de 7de vzw werd genoemd vroeg veel energie en tijd, van directies en bestuursraden. De actief faciliterende rol die K&G op zich nam vormde een belangrijke ondersteuning. In een schrijven van 3 november 2015 kon Prof. Emeritus Ben Van Camp als vertegenwoordiger van de centra aankondigen dat het voorbereidende werk klaar was. In de maanden nadien kon worden overgegaan tot oprichting van de nieuwe vzw. Intussen is het Vlaams ExpertiseCentrum Kindermishandeling (VECK) een feit. De potentiële meerwaarde van deze boorling ten volle ontwikkelen zal van alle partijen veel inzet vragen. Ideeën dienen verder uitgewerkt en omgezet te worden in concrete realisaties. De centra worden hiermee uitgedaagd om hun regionale autonomie binnen een nieuwe evenwichtsoefening in te schrijven in een groter verhaal. De aanpak van kindermishandeling in Vlaanderen en Brussel verbeteren, het fundament van het VECK, zal, om betekenisvol te zijn, extra middelen vergen. Wat zich eind 2014 aandiende, maar waarin we in de loop van 2015 veel tijd en energie staken is de chatbox nupraatikerover.be voor getuigen en slachtoffers van seksueel geweld. Dit initiatief dat we overnamen van Child Focus injecteerden we in 2015 met een flinke scheut VK-DNA. De resultaten leerden ons dat we hiermee op de goede weg zijn. We vinden Nupraatikerover.be belangrijk genoeg om er 3

4 in dit jaarverslag een apart hoofdstuk aan te wijden. Ook tal van andere projecten, die u verderop uitgebreider beschreven vindt, werden in 2015 verder uitgewerkt en versterkt: de afstemming met UZ Brussel en het protocol seksuele agressie, het stappenplan voor kinderdagverblijven, de sensibilisering van kleuter- en lagere scholen, het coachingsproject voor regioverpleegkundigen K&G Sommige van deze projecten zijn relatief recent, anderen lopen al enkele jaren. Het engagement: doen wat (het meest) nodig is! Een menukaart kan veelbelovend lijken, the proof of the pudding is in the eating. Terugblikkend was 2015 een boeiend jaar. Er werd veel gerealiseerd, wat goed was konden we bestendigen en er werden tal van nieuwe aanzetten gegeven. Onder meer vanuit het VECK kunnen de VK zich versterken en de aanpak van kindermishandeling in Vlaanderen en Brussel beter maken. VK Brussel zelf wil sterk blijven inzetten op de aanpak van kindermishandeling binnen de Brusselse context. Diegenen die het willen weten erkennen dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een compacte, complexe en soms moeilijke realiteit is. Het toegenomen aantal meldingen uit het BHG in 2015 interpreteren we niet zozeer als een grotere prevalentie van kindermishandeling in onze regio (al kunnen we dat ook niet uitsluiten) maar wel als een groter besef en betrokkenheid van diverse professionelen waarbij VK Brussel gezien wordt als een belangrijke partner. Dit partnerschap vraagt veel inzet, dient steeds opnieuw geïnvesteerd te worden en willen we de komende jaren blijven waarmaken. Nieuwe ontwikkelingen kondigen zich hierbij aan: Family Justice Centers, de kindgerichte aanpak van vechtscheidingen, hervormingen binnen de geestelijke gezondheidszorg, de huizen van het kind, Samen met anderen willen we expertise bundelen voor een betere aanpak van kindermishandeling. Het is traditie om dit voorwoord te eindigen met een dankwoord. Het is echter bijzonder gemeend! Ik dank iedere medewerker van het Brusselse VK-team voor haar en zijn kennis, inzet en loyaliteit. Werken op een VK is niet op elk moment even prettig en kan belastend zijn. Maar een engagement in onderlinge verbondenheid is ongetwijfeld een meerwaarde, het geeft steun en houvast en is deugddoend. Ik ben daarnaast ook alle leden van de Raad van Bestuur en in het bijzonder onze voorzitter, Prof. Emeritus Van Camp zeer erkentelijk: een bestuursraad vormt het fundament waarop beleid kan ontwikkeld worden. Zonder alle partners, binnen en buiten de jeugdhulp zouden we ons werk niet kunnen doen. Ook bij hen zien we deskundigheid, inzet en betrokkenheid die onze appreciatie verdient. De gezinnen, kinderen en jongeren dank ik voor het vertrouwen dat zij ons in 2015 opnieuw geschonken hebben. Erik Van Dooren 4

5 2. Het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel In 2015 maakten volgende mensen de werking mogelijk: De Raad van Bestuur: Prof. Emeritus Ben Van Camp, voorzitter Dr. Jan Schots, ondervoorzitter Filip Sans, penningmeester Christiaan Schotte, secretaris Frank Van Holen Johan Van Der Sypt Lieve Pellens Monica Minner Het team: Anja Ringoot, secretariaat en onthaal Eden Venneman, maatschappelijk werker Erik Van Dooren, directeur Evi Verdoodt, psycholoog Fabian Colle, Vertrouwensarts (6-11/2015) Goedele Keymolen, maatschappelijk werker Ilse Van Campenhout, psycholoog Johan Galle, maatschappelijk assistent Jolien Scheers, maatschappelijk werker Karolien De Ruyck, psycholoog Karolien François, orthopedagoog Liselot Desmet, orthopedagoog 5

6 3. Cijfergegevens a. Enkele beschouwingen vooraf Er is een groeiende vraag naar kwantificering van activiteiten, ook binnen de social profitsectoren. Aan kwantificering gaat registratie vooraf. Harde data moeten verzameld worden want daaraan dient efficiëntie en effectiviteit getoetst te worden. Meten is immers toch weten? Meerwaarde creëren met het schaarser wordend belastinggeld is op zich een valide vraag. Het transparant maken van processen helpt om deze kritisch te evalueren en verbeteringen aan te brengen. Wanneer dit eenzijdig wordt vertaald in cijfermatige analyses die op hun beurt resulteren in handelingsprotocollen en standaardprocedures dan vormen deze geen houvast meer voor cliënt en hulpverlener maar herleiden ze een complexe en door waarden gedragen menselijke realiteit tot een te beheren interactie. Het opsplitsen van hulpverlening in het turven van activiteiten, het registreren van gesprekken waarvoor een standaardtijd voorzien is, het aantal te bespreken casussen op een dossierbespreking, een quotum van te geven adviezen of te ontvangen meldingen etc. betekenen een miskenning van het wezen ervan. Kwaliteitsvolle hulpverlening is immers een kwestie van maatwerk, waarbij deze maat, zeker op een VK, bepaald wordt door de veiligheid en het belang van het kind. Efficiëntie en effectiviteit vragen hierbij een juiste interpretatie waarbij naast kwantitatieve maatstaven evenzeer een kwalitatieve toets noodzakelijk is. In de volgende paragrafen vindt u cijfers en duidingen die een beeld geven op instroom, verwerking en uitstroom. In dit jaarverslag gebruiken we waar mogelijk de cijfers die ons ter beschikking gesteld zijn door Kind & Gezin (K&G), dit komt de uniformiteit ten goede en de vergelijking tussen de centra onderling. Wij deden dit een eerste keer in het jaaroverzicht 2014 waardoor een vergelijking tussen beiden jaren mogelijk is. 6

7 b. Meldingen Tabel 1: meldingen en gemelde kinderen over de voorbije werkingsjaren Aantal gemelde kinderen Aantal meldingen NA 2012 Unieke minderjarige kinderen Unieke meldingen TOTAAL Sedert 2012 stabiliseert het totaal aantal meldingen bij VK Brussel zich: in 2015 ontvingen we 523 meldingen over 707 kinderen (Tabel 1). Onder een melding verstaan we iedere contactname met het VK betreffende één of meer concrete kinderen. Dit kan zowel een anonieme adviesvraag zijn, een vraag naar coördinatie of coaching in een dossier waarin ook andere hulpverleners betrokken zijn, als een vraag naar actieve tussenkomst. Onderstaande grafiek (Grafiek 1: Evolutie meldingen BHG) geeft een overzicht van de evolutie van het aantal meldingen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG). 7

8 Totaal meldingen/kinderen Meldlingen Brussel/Halle-Vilvoorde Ondanks de beperkte vermindering van het globaal aantal meldingen in vergelijking met 2014 werd er 39 keer meer gemeld (432 vs. 393) vanuit het BHG, een stijging met 10 %. Vergeleken met 2013, toen we het grootst aantal meldingen ooit kregen uit BHG, zijn er dit 6 minder (2013: 438 meldingen uit BHG). Verderop in dit jaarverslag beschrijven we de voornaamste initiatieven die gericht zijn op sensibilisering en op bekendheid van het VK in onze regio. Onze dienst biedt namens de vertrouwenscentra de chatbox nupraatikerover.be aan, de contactnames met de chat kan men beschouwen als meldingen maar werden niet in deze cijfers opgenomen (zie verder). Grafiek 1: Evolutie melding BHG Totaal meldingen Totaal kinderen Meldingen Brussel Meldingen Halle-Vilvoorde 8

9 Meldende Instanties Tabel 2 Meldende instantie hoofdcat omschr Unieke meldingen 2014 Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Schoolse en buitenschoolse voorziening ,86% Gezondheidszorg ,83% Welzijnsorganisaties ,06% Primaire omgeving v/h kind ,07% Bijzondere Jeugdzorg ,02% Justitiële instanties ,68% ,15% Voorschoolse voorziening ,96% Persoon uit omgeving v/d dader 0 1 0,19% Onbekend 3 1 0,19% Som: Percentage: 100,00% Bovenstaande tabel (Tabel 2) geeft een algemeen overzicht van wie er bij het VK Brussel gemeld heeft en hoe dikwijls. Verderop (Tabel 3) wordt dit meer gedetailleerd weergegeven. Hieronder staan we stil bij de globale cijfers en verwijzen we waar nodig naar enkele subcategorieën. Meldingen door burgers vormden op VK Brussel altijd al een minderheid. Deze contactnames door de primaire omgeving van het kind liepen in 2015 verder terug. Met de installatie van 1712, hulplijn /meldpunt voor geweld, misbruik en kindermishandeling op 12 maart 2012 hebben burgers die vragen hebben over kindermishandeling een gespecialiseerd aanspreekpunt. Vanaf 2015 worden burgers (familielid, kennis, buur ) die ons contacteren om kindermishandeling te melden ook door ons zo naadloos mogelijk doorverwezen naar Hierop zijn twee grote uitzonderingen, nl. wanneer blijkt dat de beller al door een andere hulpverlener (naar het VK) werd doorverwezen of wanneer het gaat over de slachtoffers zelf. Verder staan de principes van zorgzaamheid en zorgvuldigheid voorop, zeker bij een contactname door een burger zelf verwees in 2015 slechts 6 keer een situatie door naar ons VK. Een specifiek meldpunt kindermishandeling als aanspreekpunt voor de burger? Vorig jaar gold dit alleszins niet voor de Brusselse inwoner! Verderop in dit jaarverslag geeft Jolien Scheers enkele beschouwingen over haar opdracht binnen Net als de voorgaande jaren blijft het schoolmilieu, en dan voornamelijk het CLB, de belangrijkste partner in het detecteren van kindermishandeling. Ondanks de bijkomende opdrachten die deze sector door het decreet Integrale Jeugdhulp (IJH) heeft gekregen, blijven deze collega s oog hebben voor kinderen in precaire situaties en zijn zij een door ons zeer gewaardeerde partner. Dit laatste kunnen we ook stellen voor de collega s, artsen, verpleegkundigen en sociale dienst van het UZ Brussel. Binnen de categorie gezondheidszorg zijn zij de grootste groep. Sedert wij met het UZ een meer formeel kader voor afstemming en samenwerking ontwikkelden worden signalen van (mogelijke) kindermishandeling niet alleen meer opgepikt maar ervaren we ook een meer adequate reactie op deze verontrusting, inclusief meer overleg en doorverwijzing naar ons VK. Eveneens tot 9

10 deze categorie behoren de regioverpleegkundigen van K&G waarmee we sedert jaren een bijzondere samenwerkingsrelatie hebben opgebouwd. Het aantal meldingen door K&G valt de laatste jaren echter sterk terug. Reden om in 2016 de afstemming met deze bijzondere partner onder de loep te nemen. Bovenstaande groepen van melders staan samen in voor 75.9% van het totaal aantal meldingen. Daarnaast zijn er diverse welzijnsorganisaties die bij het VK melden (16,06% van het totaal) en hebben organisaties uit de bijzondere jeugdzorg ons in keer gecontacteerd (4,02%). Bij de eerste groep zijn de 12 meldingen door het eigen VK zeker te vernoemen: dit zijn interne doorverwijzingen naar de procedure maatschappelijke noodzaak. Bij de justitiële instanties (2.68% van de meldingen) is het jeugdparket de belangrijkste partner: 12 meldingen. Dit zijn doorverwijzingen binnen de opdracht als gemandateerde voorziening met een vraag naar onderzoek maatschappelijke noodzaak (decreet IJH, art. 42, 1). Bij de voorschoolse voorzieningen ging het de voorbije jaren uitsluitend over kinderdagverblijven. Deze meldingen kennen een grote terugval: van 19 naar 5. Hiermee zitten we opnieuw op het niveau van het aantal meldingen van voor In dat jaar hebben wij aan deze sector in Brussel het stappenplan voor kinderdagverblijven voorgesteld. Dit had toen duidelijk een effect op het bewustzijn en de aandacht binnen deze sector voor verontrustingen kindermishandeling. Deze vaststelling sluit aan bij ervaringen die we ook in het verleden al hadden: kindermishandeling dient actief onder de aandacht gehouden te worden. Tabel 3 Hoofdcategorie CLB Gewoon onderwijs Buitengewoon onderwijs Andere schoolse voorziening Buitenschoolse voorziening Schoolse en buitenschoolse VZ Unieke meldingen 2014 Unieke meldingen 2015 Percentage ,82% ,59% ,06% 3 4 2,02% 1 3 1,52% Hoofdcategorie Unieke meldingen 2014 Percentage: 37,86% Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Ziekenhuisarts, verbonden aan het VK ,79% Kind en Gezin ,26% Sociale dienst kinderziekenhuis Andere preventieve gezondheidszorg ,62% Kinderpsychiatrie ,77% Andere algemene gezondheidszorg 2 0 Huisarts 8 9 5,77% Arts van het kinderziekenhuis 6 8 5,13% Ander ziekenhuispersoneel 9 4 2,56% Sociale dienst van het ziekenhuis 1 4 2,56% Ziekenhuisarts 1 3 1,92% 10

11 Psychiatrie 2 3 1,92% CGG: kinderdienst 8 3 1,92% CGG: volwassendienst 3 2 1,28% Andere curatieve gezondheidszorg 0 2 1,28% Andere (o.a. privé-therapeut) 2 1 0,64% Geneesheerspecialist 0 1 0,64% CGG: daderhulp 0 1 0,64% CGG: algemeen 2 1 0,64% Thuisverpleging 1 1 0,64% Gezondheidszorg Unieke meldingen 2014 Percentage: 29,83% Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Hoofdcategorie Niet-residentiële dienstverlening aan personen met een handicap ,48% Eigen Vertrouwenscentrum Kindermishadeling 12 14,29% Centrum kinderzorg en gezinsondersteuning ,10% Autonoom centrum voor algemeen welzijn ,71% Ander Vertrouwenscentrum Kindermishandeling 5 8 9,52% Buitenlandse dienstverlening 2 5 5,95% Andere dienstverlening t.a.v. kinderen/jongeren 2 4 4,76% Child Focus 2 3 3,57% Jeugdvereninging 1 3 3,57% Sportvereniging 1 Residentiële opvang voor personen met een handicap 3 3 3,57% Andere algemene sociale dienstverlening 2 3 3,57% CAW Crisisopvangcentrum 1 2 2,38% CAW Hulpverlening aan seksueel delinquenten 1 CAW Ambulante hulpverlening gezin 2 2 2,38% Integrale jeugdhulpverlening 1 1,19% Centra voor vluchtelingen 1 1,19% Centra voor integrale gezinszorg 1 1 1,19% O.C.M.W ,19% CAW Scheidingsbemiddelaar 1 1 1,19% CAW Residentiële opvang 1 CAW Ambulante hulpverlening aan jongeren 1 1,19% CAW Begeleid zelfstandig wonen 1 Andere algemeen welzijnswerk 1 Andere instelling voor bijzondere opvang 1 Dienstverlening t.a.v. specifieke groepen 1 Divers nog te definiëren 11 Welzijnsorganisaties Percentage: 16,06% 11

12 Hoofdcategorie Unieke meldingen 2014 Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Biologische moeder ,62% Vader van het kind ,92% Buren, personen uit woonomgeving ,81% Vader en moeder van het kind 1 Ander familielid ,81% Grootouders, niet-inwonend ,81% Kennissen 3 3 8,11% Stiefvader 0 2 5,41% Ander persoon uit de primaire omgeving 3 1 2,70% Ander gezinslid 0 1 2,70% Grootouders inwonend 0 1 2,70% Pleegvader 0 1 2,70% Partner van de biologische moeder 1 Partner van de biologische vader 1 1 2,70% Primaire omgeving vh K Percentage: 7,07% Hoofdcategorie Unieke meldingen 2014 Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Voorziening voor plaatsing en begeleiding ,90% Niet-residentiële voorziening voor BJB ,57% Sociale dienst voor BJB 0 1 4,76% Comité BJB/OCJ 3 1 4,76% Bijzondere Jeugdzorg Percentage: 4,02% Hoofdcategorie Unieke meldingen 2014 Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Parket ,71% Advocaat 1 7,14% Federale en lokale politie 1 7,14% Justitiële instanties Hoofdcategorie Unieke meldingen 2014 Percentage: 2,68% Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Meldpunt ,00% Meldpunt 4 6 Percentage: 1,15% Hoofdcategorie Unieke meldingen 2014 Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Kribbe, peutertuin ,00% Voorschoolse voorziening 19 5 Percentage: 0,96% Hoofdcategorie Unieke meldingen 2014 Unieke meldingen 2015 Percentage 2015 Persoon uit omgeving vd dader 1 100,00% Persoon uit omgeving vd dader 1 Percentage: 0,19% 12

13 Hoofdcategorie Onbekend Onbekend Unieke meldingen 2014 Unieke meldingen 2015 Percentage ,00% 3 1 Percentage: 0,19% Som: Percentage: 100,00% c. Kinderen Onderstaande tabel (Tabel 4) geeft op kindniveau weer wat door de melder op het moment van de melding als belangrijkste problematiek werd aangegeven. Verhoudingsgewijs zien we weinig verschillen met het vorige jaar. Bij meer dan een derde van de gemelde kinderen maakt de melder zich zorgen over fysieke mishandeling of verwaarlozing (respectievelijk 28,01% en 8.06%, samen 36,07%). Emotionele vormen van geweld waarvan kinderen het slachtoffer zijn, waartoe we ook het getuige zijn van partnergeweld rekenen, wordt bij 29% van de kinderen gemeld. Kinderen die seksueel geweld ondergaan werden 93 keer gemeld (13,15%) en situaties waarbij de melder een risico voor een kind vermoedt: 63 keer (8,91%). Bij onbekende, onduidelijke en andere problemen (7.36%) kan het om uiteenlopende situaties gaan. Bijvoorbeeld over zeer vage verontrusting over kinderen of echtscheidingssituaties. Een minderheid van de gemelde kinderen worden door de contactnemer beschreven als zelf grensoverschrijdend (4,81%). In deze laatste groep vallen de minderjarige plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag op. In vorige edities hadden we het al over het relatief groot aantal meldingen fysieke mishandeling. Wat ons zorgen baart is het ontbreken van meldingen van een geïnduceerde/gefalsificeerde aandoening (Münchausen by proxy) en van niet-accidenteel craniaal letsel (de zgn. shaken baby s ). Dit ondanks een goede afstemming met het UZ. We kijken hierbij uit naar (toekomstige) goede expertise-deling tussen de partners uit het medische werkveld en de eigen vertrouwensarts. Tabel 4 Belangrijkste probleem vlg M (P1-M) 01.0 Lichamelijke mishandeling 01.1 Geïnduceerde/ gefalsificeerde aandoening 01.2 Niet-accidenteel (intra) craniaall letsel 02.0 Lichamelijke verwaarlozing 03.0 Emotionele mishandeling 03.1 Getuige van geweld 04.0 Emotionele verwaarlozing 05.0 Seksueel misbruik 05.1 Incest 05.2 Geen incest Aantal kindregistraties percentage 29.64% 0.25% 0.13% 9.54% 11.45% 9.29% 9.67% 1.78% 5.47% 5.98% Aantal kindregistraties 2015 Percentage: ,01% 57 8,06% 77 10,89% 54 7,64% 74 10,47% 8 1,13% 28 3,96% 57 8,06% 13

14 06.0 Risicosituatie 07.0 Verwerkingsproblematiek 08.0 Onbekende/Onduidelijke/Andere problematiek 09.0 Grensoverschrijdend gedrag door minderjarige zelf 09.1 Lichamelijke mishandeling 09.3 Seksueel misbruik - Incest 09.4 Seksueel misbruik - Geen incest Niet ingevuld Som: 6.74% 1.02% 5.73% 0.38% 0.25% 0.38% 2.16% 0.13% 100% 63 8,91% 4 0,57% 52 7,36% 1 0,14% 7 0,99% 6 0,85% 21 2,97% 707 Percentage: 100,00% In tabel 5 wordt de genderverhouding van de gemelde kinderen weergegeven. In 2015 werden er meer jongens dan meisjes gemeld. Dit was ook in 2014 het geval, zij het minder uitgesproken. Tabel 5 Geslacht omschrijving Vrouwelijk Mannelijk Onbekend Som: Unieke kinderen percentage 43.90% 44.96% 11.14% 100% Unieke kinderen 2015 Percentage ,90% ,87% 36 5,23% 688 Percentage: 100,00% Globaliserend kan men stellen: hoe jonger kinderen zijn, des te kwetsbaarder. In deze leeftijdsgroep zijn preventie en vroegdetectie zo mogelijk nog belangrijker. De -3-jarigen vertegenwoordigen 13,81% van het totaal. Dit is o.a. de leeftijdsgroep die binnen de professionele aandacht van K&G en de kinderdagverblijven valt. Kinderen die binnen de scope van kleuter- en lagere school vallen vertegenwoordigen samen 58,43%, de populatie die terug te vinden is in het secundaire onderwijs 24,71%. Deze verhoudingen blijken vrij stabiel te zijn over de tijd. Vijf jaar geleden bedroeg het aantal -3-jarigen 13,3%, de 3- tot 12-jarigen 55,8% en 21.1% 12- tot 15- jarigen (eigen cijfers). Toch kan men zich hier de vraag bij stellen of de echt jonge groep van baby s en peuters voldoende wordt opgemerkt. Eenzelfde bedenking kan men maken aangaande de adolescenten. Dit is zeker een aandachtspunt in de werking voor de volgende jaren. 14

15 Tabel 6 berekende leeftijdscategorie Unieke kinderen 2015 Percentage < 1 jaar 36 5,23% 1 < 3 jaar 59 8,58% 3 < 6 jaar ,28% 6 < 9 jaar ,22% 9 < 12 jaar ,93% 12 < 15 jaar 91 13,23% 15 < 18 jaar 79 11,48% ongeboren 4 0,58% onbekend 4 0,58% 18 jaar en ouder 13 1,89% Som: % d. Gevolggeving en diagnostiek In volgende tabellen worden twee elementen uit de gevolggeving in beeld gebracht: de reactie op de melding en de uitkomst van het diagnostisch proces. In de eerste tabel (Tabel 7), Gevolggeving bij melding, zien we in vergelijking met het jaar ervoor, een verschuiving naar meer coördinatie en minder eigen actieve betrokkenheid. Ook het verlenen van advies bleef een belangrijke gevolggeving. Hierin merken we voornamelijk de impact van het op 1 januari 2014 in werking getreden decreet IJH en de samenwerking met UZ Brussel. Het decreet bepaalt dat het omgaan met verontrusting (kindermishandeling) een opdracht is voor elke jeugdhulpaanbieder. Dit betekent tot op vandaag het zoeken naar een goede afstemming en het afbakenen van ieders verantwoordelijkheid. In een eerste reactie zag de brede instap (K&G, CAW en voornamelijk CLB) zich geappelleerd om situaties van kindermishandeling zoveel mogelijk zelf aan te pakken. Deze aanpak werd mede gesteund vanuit een onterechte (!) profilering door IJH van de vertrouwenscentra als louter gemandateerde voorzieningen. Daarmee werd (en wordt nog steeds) de eigen expertise van de VK miskend alsook werd er onvoldoende rekening gehouden met eigen grenzen aan expertise en mandaat van het bredere werkveld in de aanpak van kindermishandeling. Voldoende vrijwilligheid bij het gezin volstaat immers niet om kwaliteitsvolle hulpverlening te kunnen bieden in een situatie van misbruik, mishandeling of verwaarlozing. Hiervoor is de nodige 15

16 expertise en mandaat nodig. Anderzijds zijn we vanuit de eigen werking eveneens zoekende geweest naar afstemming en werden adviesvragen of meldingen vanuit de brede instap naar hen terug verwezen. De evaluatie die momenteel, samen met een aantal Brusselse partners, gemaakt wordt is dat de actieve inbreng van een VK bijzonder wenselijk blijft en meer op de voorgrond mag staan. Daarnaast vinden we in deze cijfers ook de afstemming met het UZ terug: voor hen zijn we een bevoorrechte partner bij de inschatting van de ernst van (een vermoeden van) kindermishandeling en nemen we geregeld de verdere coördinatie op ons. Coördinatie kan gepaard gaan met een tussenkomst vanuit het VK (201 keer), t.t.z. overleg en eventueel een eigen traject met het gezin. Daarnaast is het ook mogelijk dat we coördineren zonder deze tussenkomst, bijvoorbeeld wanneer het een dossier betreft van buiten de eigen regio. Dan zullen we niet tussenkomen (145 keer) maar toch maken dat de nodige hulpverlening kan worden opgestart. Het onderscheid tussen een coördinatie met tussenkomst in het gezin en behandeling is in de praktijk niet altijd even makkelijk te maken en wordt binnen onze dienst vooral bij het voeren van een diagnostisch proces gelegd. Tabel 7 - Gevolggeving bij melding Advies aan, ondersteuning van een lid of leden van de familie en/of andere betrokken niet hulpverleners Advies aan, ondersteuning van de hulpverleners * bij de diagnosestelling 5 9 * bij de behandeling * bij de diagnosestelling en behandeling Coördinatie van de hulpverlening * met tussenkomst in het gezin door het centrum * zonder tussenkomst door het centrum Behandeling : het centrum werkt met een lid of leden van de familie en/of andere betrokkenen niet-hulpverlener(s) * op korte termijn; crisistermijn 44 6 * op lange termijn; begeleiding * op korte en lange termijn In de tweede tabel (Tabel 8) geven we de mishandeling die we zien nadat we met het gezin gewerkt hebben, dit kan verschillen van datgene wat ons aanvankelijk werd gemeld. Zie hiervoor ook tabel Belangrijkste probleem volgens melding op bladzijde 13. Beide tabellen naast elkaar zetten zou echter niet correct zijn: de dossiers die op een VK in onderzoek werden genomen zijn slechts een deel van de totale instroom. Bijzonder is dat in 15% van de dossiers waarbinnen diagnostiek werd uitgevoerd het VK niet tot het besluit van kindermishandeling gekomen is, omdat het gaat om een onduidelijk of ander probleem. 16

17 Hierbij willen we ook aanstippen dat er dringend nood is aan een betere afstemming tussen de VK wat er precies onder diagnose begrepen wordt. Binnen VK Brussel werd er in 2015 hieronder verstaan: een traject met alle betrokkenen (dus ook het kind) waarbij er een diagnostisch programma (individuele gesprekken, testing, ) doorlopen wordt. Tabel 8 - Diagnose 2014 % 2015 % Lichamelijke mishandeling 25 21% 18 17% Lichamelijke verwaarlozing 6 5% 7 6% Emotionele mishandeling 20 17% 18 17% * Getuige van geweld 7 6% 8 7% Emotionele verwaarlozing 18 15% 19 17% Gefalsificeerde geïnduceerde aandoening Seksueel misbruik (onbekend incest of niet) Seksueel misbruik (incest) 3 2% 2 2% Seksueel misbruik (extrafamiliaal) 14 12% 9 8% Risico 5 4% 9 8% Onbekende, onduidelijke, andere problematiek 15 12% 16 15% Niet-accidenteel (intra) cranieel letsel Verwerkingsproblematiek 1 1% - - Grensoverschrijdend gedrag door minderjarige zelf 1 1% 1 1% * seksueel misbruik 4 3% 2 2% * lichamelijke mishandeling 2 2% - - TOTAAL % % e. Onderzoek maatschappelijke noodzaak en casemanagement Als Gemandateerde Voorziening (GV) hebben de VK de opdracht om onderzoeken te doen naar Maatschappelijke Noodzaak (mano) wat vervolgens kan resulteren in case-management (CM). In onderstaande tabel (Tabel 9) geven we, opgesplitst volgens leeftijd, het aantal mano-onderzoeken dat in 2015 werd opgestart. Dit gaat over kinddossiers, wat verschillend is van het aantal aanmeldingen: een mano-melding kan immers over meer dan één kind gaan. Deze leeftijdsverdeling valt wat de min- 6 jarigen betreft samen met het geheel van instroom op het VK. Binnen mano worden relatief iets meer 6- tot 12-jarigen gemeld en iets minder 12- tot 18-jarigen (zie ook tabel x pagina 15). 17

18 Tabel 9 - Aantal opgestarte mano-onderzoeken op kindniveau Aantal kinderen % ongeboren < 6 jaar 13 28,26 6 < 12 jaar 25 54,35 12 < 18 jaar 8 17,39 verlengd minderjarig 0 0 onbekend 0 0 TOTAAL % Wat de aanmelders voor een onderzoek maatschappelijke noodzaak betreft zijn er twee grote groepen: in eerste instantie het jeugdparket en ook het VK zelf (samen 78,26%). Bij dit laatste gaat het om dossiers die behandeld worden op het VK maar waarin een ernstige problematiek én onvoldoende medewerking vanuit het gezin maken dat deze dossiers onvoldoende werkbaar zijn. Wanneer dit niet om echt acute situaties gaat dan kan men binnen het VK doorverwijzen naar een onderzoek mano. In 2015 ging dit over 17 kinderen in 12 dossiers (zie ook tabel 2 meldende instanties, p9). Een onderzoek mano betekent dan een extra inschatting (doorgaans door twee andere medewerkers van het VK) en tevens is het een ultieme poging om deze dossiers in de vrijwillige hulpverlening te houden. Tabel 10 - Wie meldt aan Aantal meldingen % Parket 19 41,3 Interne doorverwijzing 17 36,96 K&G CAW CLB 7 15,22 CGG VAPH JWZ 3 6,52 TOTAAL % Een onderzoek naar de maatschappelijke noodzaak dient een antwoord te vinden op drie vragen: is er een verontrustende situatie, is er hulpverlening noodzakelijk en is er voldoende (vrijwillige) medewerking? Een dossier kan aldus worden afgesloten met de conclusie dat er geen maatschappelijke noodzaak is (bij 2 kinderen in 2015). Een mogelijkheid is ook dat het VK oordeelt dat er een ernstig probleem is waarvoor hulpverlening noodzakelijk is maar dat ouders/het gezin/de jongere onvoldoende meewerken om tot een afdoende oplossing te komen. In dat geval wordt het dossier overgemaakt aan 18

19 het Openbaar Ministerie. Een derde mogelijkheid is dat het onderzoek mano tot het besluit komt dat het probleem ernstig en hulpverlening noodzakelijk is en dat men met de betrokkenen tot afdoende hulpverleningsafspraken kan komen binnen observerend of interveniërend case-management. Dit laatste was het geval bij 42.22% van de in 2015 binnen mano-onderzoek aangemelde kinderen. Tabel 11 - resultaten onderzoek mano Aantal % Observerend CM 5 11,11 Interveniërnd CM 14 31,11 Melding parket 24 53,33 Geen Mano 2 4,44 TOTAAL % f. Realiteit achter de cijfers De gevolggeving aan meldingen op een VK bevat een veelheid aan activiteiten en deze zijn slechts ten dele in cijfers te vatten. Verderop in dit jaarverslag vindt u interessante bijdragen van verschillende medewerkers aangaande kleinere en grotere projecten en engagementen. De kern van een VK-werking vinden we terug in de missie van de centra. Deze is vierledig: meldingen opnemen, veiligheid installeren, herval vermijden en waar mogelijk herstel initiëren. In wat volgt geven we wat duiding bij de betekenis hiervan in de praktijk. Het begrip melding is voor de VK altijd belangrijk geweest. De voorbije jaren is de praktijk ervan echter sterk gewijzigd. Door invoering van het decreet IJH kan nu ook het parket dossiers overmaken aan het VK met een vraag naar onderzoek maatschappelijke noodzaak (Decreet IJH, art. 42) en kan het VK zelf dossiers overmaken aan het Openbaar Ministerie ook al is er voor het betrokken kind geen acuut gevaar (zie hoger, e.). Deze verbindingen tussen hulpverlening en justitie gaan doorgaans gepaard met een breed opgevatte informatieoverdracht: doorstroming van relevante info is immers belangrijk voor het vervolgtraject, zowel binnen de vrijwillige als binnen de gedwongen hulpverlening. Dit is een hele stap voor een sector die zo n 30 jaar geleden is ontstaan als alternatief voor een juridische/politionele aanpak van kindermishandeling! Burgers worden gesensibiliseerd om bij vragen over geweld, misbruik of kindermishandeling contact op te nemen met Deze 1712 profileert zich, voornamelijk onder impuls van het CAW, als een hulplijn. Voor de sector algemeen welzijn is het idee van een melding moeilijk te rijmen met hun hulpverleningscultuur die echter geënt is op volwassenen-werking. Voor de VK ligt dit anders: een gegronde bezorgdheid over een kind moet je als burgers ergens kunnen neerleggen, wetende dat het nodige zal gedaan worden. Sedert het begin van 2015 verbinden wij burgers die ons contacteren door naar dit meldpunt. De doorverwijzingen van burgers door het VK naar 1712 worden niet in de cijfers van het VK opgenomen. 19

20 Sedert september 2014 kunnen minderjarige slachtoffers of getuigen van seksueel misbruik zich wenden tot de chat nupraatikerover.be die we vanuit VK Brussel voor Vlaanderen en Brussel bemannen. Verderop in dit jaarverslag (pagina 21) vindt u een uitgebreid relaas over de werking ervan. Een melding kan een zeer algemene en geanonimiseerde verontrusting inzake één of meer kinderen betreffen tot een zeer gedetailleerd dossier met een veelheid aan informatie betreffende een ernstige en concrete situatie van kindermishandeling waar er nog weinig ruimte is om vanuit hulpverlening kansen te creëren. Het kan gaan om intrafamiliale situaties tussen kinderen en (stief)ouders, (stief)broers en zussen, verder familieleden en inwonenden. Er kunnen situaties worden aangemeld van slachtoffers van extrafamiliale mishandeling door volwassenen extern aan de familie, al dan niet professioneel op het kind betrokken, meestal vanuit onderwijsmiddens. We krijgen, spijts de aanwezigheid van het thema in de media, weinig meldingen van mishandeling in sport- en vrije-tijdsmiddens. Er wordt beroep gedaan op ons wanneer er zich ernstige grensoverschrijdende problemen voordoen tussen kinderen en jongeren onderling (doorgaans met seksuele connotatie) en we worden geregeld geraadpleegd wanneer men vindt dat organisaties of de maatschappij zich onvoldoende goed of correct van hun taak kwijten en dit kinderen in onveiligheid brengt (vroeger werd dit door de VK geregistreerd als institutionele mishandeling ). In dit kader kunnen we niet nalaten te verwijzen naar het schrijnende gebrek aan vervolghulpverlening, zowel ambulant als residentieel. De wachtlijstenproblematiek vinden we een aanfluiting van de basisrechten van kinderen die nood hebben aan maatschappelijke ondersteuning en bescherming. Al deze meldingen vragen om een eigen antwoord op maat waarbij de veiligheid en belangen van het betrokken kind steeds de belangrijkste overweging zijn. Een meldingsgesprek houdt dan ook dikwijls een element van onderhandeling, van afstemming met de melder in: hoe wordt deze situatie best aangepakt, wat is daar minimaal voor nodig, wie doet wat en op welke termijn? Het vervolgtraject op een VK is minstens even gedifferentieerd. Een melding kan op het VK afgerond worden met een eenvoudig en kort advies aan de melder zowel als dat er een maandenlang traject aangegaan wordt met veelvuldige contacten met (stief)ouders, al dan niet met huisbezoeken, gesprekken en diagnostiek met kinderen en waar nodig met contacten of observaties op school. Veiligheid kan nooit absoluut gewaarborgd worden en recidive is nooit geheel uit te sluiten. We proberen wel maximale garanties in te bouwen, bijvoorbeeld aan de hand van een veiligheidsplan. Soms zijn we langdurig op gezinnen betrokken: niet alle gezinnen zijn zondermeer doorverwijsbaar. Daarvoor is de problematiek soms te complex, klampen ouders/jongeren ons zelf aan. Er wordt veelvuldig en uitgebreid afgestemd met andere betrokken diensten (K&G, CLB, CAW, psychiatrie, ) wat gepaard gaat met het organiseren van hulpverleners- of cliëntoverleg. Geregeld worden er tolken betrokken in de gesprekken, in 2015 was dit 47 keer. Dit is het geval wanneer het gesprek noch in het Nederlands, Frans of Engels kan doorgaan. We komen ook tussenbeide wanneer er binnen organisaties kindermishandeling optreedt: grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen of van een werknemer naar kinderen. We bieden ondersteuning aan bestuur, directies en leidinggevenden in het omgaan met dergelijke crisissen, 20

21 inclusief het uitwerken van de communicatie naar alle betrokkenen alsook dat we een actieve gesprekspartner zijn naar betrokken ouders, kinderen en eventueel medewerkers van de organisatie. 4. Nupraatikerover.be In september 2014 nam het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel de chatbox nupraatikerover.be over van Child Focus. Nupraatikerover.be richt zich op minderjarigen die vragen hebben over of slachtoffer zijn van seksueel misbruik. De voorbije maanden werd sterk geïnvesteerd in de uitbouw. We presenteren trots de eerste cijfergegevens daterend van september 2014 tot en met december De chatgesprekken in cijfers Onderstaande tabel geeft een overzicht van de gevoerde chatgesprekken per maand. Vanaf de start tot eind december 2015 werden in totaal 228 chatgesprekken gevoerd met 92 verschillende oproepers. De gemiddelde duur bedraagt 1 uur per gesprek. 25 Aantal chatgesprekken per maand In de eerste helft van deze periode (september 14 - april 15) vonden 99 gesprekken plaats, in de tweede helft (mei 15 december 15) 129 gesprekken. Dit komt neer op een stijging van 30%. Vanaf maart 2015 is een stijging merkbaar. Dit is te verklaren door een affichecampagne die gevoerd werd in Vlaams-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Daarnaast is er een globale stijging op jaarbasis (werkjaar 2015) van 87% ten opzichte van de jaarcijfers van Child Focus in De aanklampende aanpak van de chatwerking biedt hier een verklaring voor. Dit houdt in dat er vaak een chatproces met de oproeper aangegaan wordt. De specifieke problematiek en de specificiteit van het 21

22 medium vragen veelal om meerdere gesprekken met eenzelfde oproeper. Dit is bovendien nodig om tot een kwaliteitsvolle doorverwijzing of toeleiding naar face-to-face hulpverlening te komen. Deze diagram toont de verdeling van het aantal gesprekken per oproeper: Aantal chatgesprekken per oproeper 7% 4% 28% 61% Van de 92 oproepers had 61% een eenmalig gesprek. Deze groep bestaat uit zowel minderjarigen (65% van de oproepers) als meerderjarigen (35%). De gesprekken met meerderjarigen worden zo vaak als mogelijk beperkt tot een eenmalig gesprek, meestal worden deze oproepers onmiddellijk doorverwezen. Ongeveer de helft is doorverwezen naar 1712 of rechtstreeks naar een Vertrouwenscentrum Kindermishandeling aangezien het volwassenen betrof die zich zorgen maakten over mishandeling of seksueel misbruik van een minderjarige. De andere helft van de meerderjarigen (18-25 jaar) blijkt zich niet geholpen of aangesproken te voelen door het volwassen hulpverleningsaanbod en zoekt liever aansluiting bij hulpverlening gericht op minderjarigen. Dit duidt mogelijks op een hiaat in de online hulpverlening. Bovendien passen sommige oproepers hun leeftijd aan (ze geven aan dat ze minderjarig zijn, hoewel ze meerderjarig zijn) opdat ze met hun problemen op de chatbox terecht zouden kunnen. In de situaties waarbij we op de hoogte waren van de werkelijke leeftijd, werden deze bij de meerderjarigen opgeteld. De chatprocessen met minderjarigen worden beperkt tot maximum tien gesprekken, uitzonderlijk is een langduriger traject noodzakelijk. Profiel van de oproepers Hieronder worden enkele cijfergegevens over de oproepers weergegeven. De oproepers hebben de mogelijkheid om hun naam of nickname in te vullen, woonplaats, geslacht en leeftijd. Dit is niet verplicht; jongeren zijn vrij om informatie te delen, informatie anders door te geven dan dit in werkelijkheid is of om anoniem te blijven. De gegevens zoals ingevuld door de jongeren stemmen dus niet steeds overeen met de realiteit. Uit de gegevens blijkt de meerderheid van de oproepers vrouwen te zijn (86%). Van de 92 oproepers zijn er 11 mannen (12%). Van twee oproepers is het geslacht niet gekend. 65% van de oproepers was minderjarig, 35% meerderjarig. 22

23 Deze cijfers tonen aan dat de beoogde doelgroep al grotendeels bereikt wordt. Leeftijd van de oproepers 15% 4% 6% 20% 25% 30% Nupraatikerover.be genereert twee doelgroepen, namelijk jongeren waarbij de chat een eerste kennismaking is met hulpverlening en jongeren waarbij de hulpverlening vastgelopen is. Jongeren die al in hulpverlening zitten ervaren vaak nog drempels om specifiek rond het thema seksueel misbruik te werken. Bij deze groep wordt een faciliterende rol opgenomen door bijvoorbeeld samen op zoek te gaan naar wat hen belemmert in hun proces naar herstel. Het chatgesprek is met andere woorden deel of opstart van hulp. Tijdens het chatproces wordt met de jongere verkend welke hulp (in het eigen netwerk of in hulpverlening) het beste bij hem/haar aansluit. 33% van de oproepers was al in de hulpverlening, waarvan 25% langdurig (m.a.w. een hulpverleningstraject zoals therapeutische begeleiding); bij 56% van de oproepers was het ofwel een eerste kennismaking met de hulpverlening (8%), ofwel was het niet bekend (48%). Onderstaand diagram toont de verdeling in detail: Al in hulpverlening? 8% 48% 25% 19% Kortdurend Langdurig Neen Geen info/onbekend 23

24 Mailbox nupraatikerover.be Nupraatikerover.be is 8,5 uur per week bereikbaar. Jongeren kunnen ook per mail contact opnemen via Sommige jongeren vinden het gemakkelijker om eerst een mailtje te sturen alvorens te komen chatten. Anderen laten na een gesprek nog iets van hen horen, stellen nog een vraag, Ook meerderjarigen sturen mails met bezorgdheden over minderjarigen uit hun omgeving. Thematieken Het merendeel van de oproepers is zelf slachtoffer of slachtoffer geweest van seksueel misbruik (73%). 14 oproepers waren kennis van een slachtoffer (15%) en 11 oproepers kwamen op de chat terecht voor een andere reden, niet gerelateerd aan misbruik of geweld (12%). Seksueel misbruik bij minderjarigen houdt in dat een volwassene een minderjarige dwingt tot seksueel contact of dat de minderjarige betrokken wordt bij seksuele activiteiten die niet passen bij diens leeftijd en die kaderen binnen de behoeftebevrediging van de volwassene. Dat kunnen verschillende dingen zijn en seksueel misbruik kent vele gradaties. De problematieken die door de oproepers het meest gemeld zijn, betreffen: Intrafamiliaal misbruik (misbruik in de gezins- of familiale context) Extrafamiliaal misbruik (misbruik door een persoon die niet verwant is aan het slachtoffer) Seksueel grensoverschrijdend gedrag (SGG, seksueel misbruik tussen minderjarigen) Viraal misbruik (misbruik via online kanalen: grooming via sociale media, online plaatsen van naaktfoto s, ) Daarnaast gaat het verhaal van seksueel misbruik vaak samen met fysieke en/of emotionele mishandeling. Op de chatbox komen zowel oproepers terecht waarbij het misbruik gaande is ( ongoing misbruik ) als waarbij het een tijd geleden plaatsgevonden heeft. Bij deze laatste groep betreft het een probleem in de verwerking van een situatie/trauma uit het verleden. Zij ervaren heel wat fysieke en mentale klachten (nachtmerries, bedplassen, gebrek aan concentratie, ). Deze verwerkingsproblematiek gaat ook vaak gepaard met automutilatie en suïcidegedachten. Bij deze oproepers is de chat soms de eerste ervaring met hulpverlening, ook wanneer het misbruik enkele jaren eerder plaatsvond. Anderen worden of werden al begeleid in hulpverlening, maar durven niet over het thema te spreken of voelen dat hun traject vastgelopen is. De chatbox is dan vaak de eerste plaats waar ze over het misbruik spreken. De verdeling van ongoing misbruik en problemen in de verwerking ervan is evenredig. Daarnaast is ook de verdeling van het aantal oproepers die chatten over ongoing intra- en extrafamiliaal misbruik evenredig. Gevolggeving vanuit de chat Nupraatikerover.be wil het nodige mogelijk maken. Om de mogelijkheden tot verdere hulpverlening te maximaliseren wordt samen met de minderjarige nagegaan welke eerste stap in diens situatie het meest aangewezen en haalbaar lijkt. Dit kan gaan van een passieve naar een actieve doorverwijzing tot een telefonisch of face-to-face gesprek om de jongere persoonlijk te begeleiden in de stappen naar verdere hulpverlening. Binnen het chatproces is de veiligheid van de minderjarige één van de centrale thema s waar naartoe gewerkt wordt. Een minderjarige is veilig als het seksueel misbruik stopt en als er zowel fysieke als emotionele veiligheid is. De chatmedewerkers trachten samen met de minderjarige een veiligheidsinschatting te maken en bekijken de opties om deze veiligheid te maximaliseren. Soms is het niet mogelijk om via de chatbox de veiligheid te vergroten. Het chatteam zal een inschatting maken of er ingegrepen moet worden, zelfs indien de jongere dit (nog) niet wenst. Dit 24

25 wordt in de mate van het mogelijke met de jongere besproken. Op dat moment kan het parket ingeschakeld worden ter beveiliging van de minderjarige. In de periode september 2014 december 2015 werd met 36% van de oproepers een chatproces doorlopen. Deze processen resulteerden meestal in adviesverlening en passieve en actieve doorverwijzingen. Met twee oproepers was er telefonisch contact. Het blijkt niet evident voor jongeren om de overstap te maken van chat naar face-to-face hulpverlening. Voor sommigen voelt het veiliger om via een computer over hun emoties te praten dan face-to-face. Bij deze jongeren wordt motiverend en pre-therapeutisch gewerkt. Dit houdt in dat er met de jongeren toegewerkt wordt naar het bespreekbaar maken van de problematiek in een therapeutische begeleiding (die al dan niet reeds lopende is). In 2015 werden twee meldingen gedaan bij het parket met de vraag naar beschermende maatregelen. Daarnaast wordt in veel chatgesprekken psychoeducatie gegeven over seksueel misbruik, verwerkingsproblematiek en psychotrauma. Er wordt een grote nood ervaren bij jongeren aan een duidelijke uitleg over symptomen en gevolgen van trauma. Vaak volstaat een chatgesprek hierbij niet. Vanuit de vaststelling dat psychoeducatie en pre-therapeutisch werken met jongeren via de chatbox een grote invloed heeft op het functioneren van jongeren, wordt bij sommige jongeren een samenvatting gemaakt van het chatproces. Dit wordt via mail bezorgd. In de samenvatting is aandacht voor de gegeven psychoeducatie en voor de thema s die tijdens de chatgesprekken aan bod kwamen. Jongeren koppelen terug dat de samenvatting zeer helpend is, dat ze deze voorgelezen hebben bij de therapeut, of afgegeven hebben,... Als slotsom kan gesteld worden dat er een onderscheid is tussen de gevolggeving tijdens de chatgesprekken en naast de chatgesprekken. Tijdens de chatgesprekken wordt voornamelijk informatie, advies en psychoeducatie gegeven. In de gevolggeving naast de chatgesprekken worden jongeren aangemeld bij andere diensten of actief doorverwezen naar een ander VK. Soms is er telefonisch contact met een betrokken hulpverlener of met de jongere zelf. Ook het beantwoorden van de mails en het opstellen van een samenvatting hoort hierbij. Nupraatikerover.be heeft een samenwerkingsakkoord met de andere VK. Er werden reeds verschillende oproepers aangemeld bij andere VK. De chatmedewerkers nemen veelal het eerste contact op met de andere dienst en vervolgens sluit het VK-traject er naadloos op aan. Terugblik en toekomstperspectieven De voorbije zestien maanden werd sterk geïnvesteerd in de uitbouw van nupraatikerover.be. Er werd gezocht naar de eigen accenten, pijlers en bouwstenen van een chatbox over seksueel misbruik binnen de Vertrouwenscentra Kindermishandeling. Dit resulteerde in de missie en visietekst van nupraatikerover.be en een deontologische code die zowel het werkingskader als de ethische richtlijnen omvat waarop nupraatikerover.be gebaseerd is. De eerste cijfers illustreren reeds positieve resultaten wat betreft de brugfunctie naar face-to-face hulpverlening. Verschillende jongeren werden zowel passief als actief doorverwezen. Via mail hielden sommigen ons op de hoogte van hun eerste ervaringen in de hulpverlening. Uiteraard blijft het een uitdaging om via de chatwerking jongeren toe te leiden naar face-to-face hulpverlening. Het is een evenwichtsoefening om de aanklampenheid niet als een gebrek aan vertrouwen of controle te laten aanvoelen. Er is sterk geïnvesteerd in expertiseopbouw, zowel expertise in seksueel misbruik als in het werken via het online medium, en in het nieuwe werkjaar staat dit ook voorop. In 2016 wordt opnieuw voorzien in opleidingen, workshops en supervisie. 25

26 Om de hulpverlening te optimaliseren wordt naast inhoudelijke verdieping ook de kwaliteit van de hulpverlening nagegaan bij de oproepers. De oproepers krijgen na het chatgesprek de mogelijkheid om een feedbackformulier in te vullen. Deze vragenlijst peilt naar de tevredenheid van de oproepers en biedt ruimte voor suggesties. Nupraatikerover.be wil zo veel mogelijk jongeren bereiken. In maart 2015 werd een affichecampagne gevoerd in Vlaams-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In 2016 zal een affichecampagne plaatsvinden in de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Limburg. In 2016 wordt nupraatikerover.be ook in een nieuw jasje gestoken zodat de website aantrekkelijker en toegankelijker is voor minderjarigen. Karolien François Coördinator Nupraatikerover.be 26

27 5. VK Brussel, in verbinding. a De start van 2015 betekende een nieuwe wending voor 1712 Brussel: sinds 1 januari 2015 vormen 1712 Vlaams-Brabant en 1712 Brussel immers samen één integrale hulplijn. Deze hulplijn komt tot stand door een nauwe samenwerking tussen CAW Oost-Brabant, VK Leuven en VK Brussel Vlaams-Brabant/Brussel verwelkomde daarnaast een aantal nieuwe collega s. Zo nam ik in september voor VK Brussel de fakkel over van Eden Venneman. In deze bijdrage geef ik een korte beschouwing van mijn visie en ervaringen binnen Zoals blijkt uit de algemene cijfers, verwerven we steeds meer bekendheid bij het grote publiek. Bovendien blijkt de hulplijn een belangrijk kanaal om een vermoeden rond kindermishandeling aan te kaarten. Meer dan de helft van de oproepen heeft namelijk betrekking op kindermishandeling (Algemeen Jaarverslag 1712). Uit de huidige cijfers kan ik niet afleiden of dit ook het geval is voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, uit de eigen cijfers van VK Brussel blijkt er slechts een gering aantal meldingen door 1712 (6 keer). Ik hoop dat we in de toekomst manieren vinden om de Brusselse regio beter te bereiken. Ondanks de samenvoeging met Vlaams-Brabant, vind ik het belangrijk dat we Brussel niet uit het oog verliezen. De groeiende instroom blijft 1712 uitdagen om een gepast antwoord te bieden. Een burger die de moed vindt om ons te bellen, heeft immers recht op een kwaliteitsvolle hulpverlening. Binnen het 1712 team komen we hieraan tegemoet door de wekelijkse teamvergaderingen, waar ruimte is voor casusoverleg en intervisie. In 2015 hebben we bovendien sterk ingezet op interne vorming en expliciete uitwisseling van ieders expertise binnen het team. Zo zochten we naar manieren om nieuwe informatie samen te bundelen en voor iedereen gemakkelijk toegankelijk te maken. Op de teamvergaderingen planden we tevens tijd in voor vormingsmomenten rond specifieke thema's. De beslissing om 1712 in 2016 via een kindvriendelijke website beter af te stemmen op kinderen en jongeren, stelt het team het komende jaar voor extra uitdagingen. Hoewel ik als VK-medewerker beschik over de nodige kennis en vaardigheden in het werken met (getraumatiseerde) kinderen, is een kortdurend telefoongesprek een beperkter medium dat specifieke competenties vraagt. Naast interne vorming, investeerden we het voorbije jaar in het optimaliseren van de samenwerkingsverbanden tussen de verschillende partners. Dat gebeurde onder meer door ontmoetingsmomenten met de Centra voor Leerlingenbegeleiding, ITER (centrum voor daderhulp), en teleonthaal. Ook in 2016 willen we deze trend verder zetten. Het profiel van ons doelpubliek vraagt immers om een uiterst zorgzame doorverwijzing, dat naar mijn mening enkel mogelijk is door een goede afstemming met het hulpverleningslandschap. Jolien Scheers 27

28 b. Coaching K&G Het samenwerkingsproject tussen Kind & Gezin en VK Brussel is een belangrijke hoeksteen in de vroegdetectie van kindermishandeling in het BHG. Net zoals bij de kinderdagverblijven zetten we daarmee extra in op de jongste en ook meest kwetsbare doelgroep. Specifiek voor Brussel is de concentratie van (kans)armoede, illegaliteit en vluchtelingenproblematiek bij gezinnen die in soms schrijnende en uitzichtloze situaties overleven. Het is duidelijk dat in deze omstandigheden ook de basisrechten van kinderen geschonden worden. Reken daar bovenop nog tal van andere risicofactoren voor kindermishandeling. De coaching van de regioteams wil een bijdrage leveren in hun ondersteuning en vormt een belangrijk onderdeel van de samenwerking. Dit houdt in dat drie afgevaardigden van het team van VK Brussel tijdens het werkjaar op regelmatige basis aanwezig zijn in de drie Brusselse regioteams voor coaching. Deze coaching vindt ongeveer tweemaandelijks plaats. Tijdens de coaching kunnen de verpleegkundigen casussen bespreken waarbij er verontrusting is inzake kindermishandeling. Door de aanwezigheid van een VK-medewerker binnen het regioteam wordt de drempel om de verontrusting met het VK te bespreken voor de verpleegkundigen verlaagd. Aan de hand van deze casusbespreking wordt de expertise van de verpleegkundigen m.b.t. kindermishandeling verhoogd, waardoor deze binnen het team casus-overstijgend ingezet kan worden. Daarnaast laat de regelmatige uitwisseling ook toe elkaars werking beter te leren kennen en te appreciëren. Jaarlijks wordt nagegaan of er nood is aan bijkomende vormingen rond kindermishandeling ten aanzien van de regioverpleegkundigen van de drie Brusselse regio s en blijft een aanbod wissel-leren gelden. In 2016 zal het samenwerkingsproject opnieuw geëvalueerd worden en zal nagegaan worden of aanpassingen wenselijk zijn. Ook de daling van de meldingen door de regioverpleegkundigen zal onderwerp van evaluatie zijn. Evi Verdoodt 28

29 c. Kinderdagverblijven Vanuit het VK werden drie workshops ontwikkeld om op een interactieve manier hetzij leidinggevenden, hetzij medewerkers te laten kennismaken met het stappenplan voor Kinderdagverblijven. Er kan op twee manieren ingetekend worden op deze workshops, hetzij via het vormingsaanbod van de VGC, hetzij via een vraag naar een workshop in het kinderdagverblijf. In 2015 bereikte het VK via deze weg 18 verschillende kinderdagverblijven, 2 peutertuinen en 1 IBO. Het interactieve karakter van de workshops wordt positief geëvalueerd door de deelnemers en enkelen onder hen gaven aan zich ingeschreven te hebben op basis van de positieve feedback van collega s die in 2014 deelnamen. Vanuit K&G kwam de vraag om het stappenplan in Vlaanderen te verspreiden. Alle betrokkenen gaven hierrond hun akkoord. In dat kader werd er gewerkt aan een korte handleiding om de implementatie van het stappenplan te faciliteren: de proefversie werd eind 2015 voorgelegd aan de verschillende VK. In 2016 zal deze proefversie gefinaliseerd en verspreid worden. Binnen het VK ondervinden we dat kinderdagverblijven bij een adviesvraag geregeld verwijzen naar het stappenplan. Omgekeerd wordt in contacten van het VK met kinderdagverblijven melding gemaakt van het stappenplan. Het stappenplan en het vormingsaanbod staat tevens vermeld op de website van VK Brussel. Vanuit de interesse van de IBO s voor het stappenplan werd een workshop op maat uitgewerkt. Daarbij werd rekening gehouden met de oudere leeftijdsgroep en de andere organisatie van IBO s. Deze workshop op maat werd op locatie aangeboden aan de verschillende afdelingen van een IBO. De reacties waren enthousiast en de medewerkers gaven aan zich gesterkt te voelen in het omgaan met verontrusting. Voor het jaar 2016 staat de verspreiding in Brussel en Vlaanderen van het stappenplan met de handleiding op de planning en hopen we zoveel mogelijk Brusselse kinderdagverblijven te kunnen bezoeken met onze workshop. Daarnaast zijn de workshops opnieuw opgenomen binnen het vormingsaanbod van de VGC en blijft het aanbod om deze on-site te brengen. Op basis van de evaluaties van de deelnemers wordt een aangepaste workshop voor medewerkers ontwikkeld die dieper ingaat op verontrusting. Evi Verdoodt Liselot de Smet 29

30 d. Afstemming UZ Brusselse ziekenhuizen Ook in 2015 heeft het VK aanzienlijk geïnvesteerd in de afstemming met een aantal diensten binnen het UZ Brussel. Het VK werd vertegenwoordigd door 2 vaste medewerkers, met name Goedele Keymolen (sociaal werker met medische achtergrond) en Fabian Colle (vertrouwensarts). De keuze voor een vast team kent zijn oorsprong in het geloof van de meerwaarde van continuïteit. Het engagement van wekelijkse aanwezigheid in het ziekenhuis bleef behouden: de VKmedewerkers waren aanwezig tijdens de stafvergadering pediatrie, overleg met de verantwoordelijke van de pediatrische spoedeisende hulp en de sociale dienst. Tijdens deze overlegmomenten werden nieuwe meldingen besproken, de stand van zaken van eerdere meldingen overlopen, etc. Ook andere diensten deden beroep op de aanwezige VKmedewerkers maar eerder incidenteel zoals bv. de dienst Neonatologie. Daarnaast wordt ook geïnvesteerd in het opleiden/sensibiliseren van artsen (in opleiding) en verplegend personeel van de spoedeisende hulp. Er werden vormingen gegeven aan meer dan 40 personeelsleden (spoedverpleegkundigen en spoedartsen). Ook dit jaar werd ervoor gekozen om de vorming praktijkgericht te houden. De vorming werd gebracht door een VK-medewerker in samenwerking met een pediater. Topics die uitvoerig aan bod kwamen, zijn het herkennen van signalen van kindermishandeling, de concrete aanpak bij een vermoeden, het bespreekbaar maken van ongerustheden. De sessies werden opnieuw positief onthaald. In 2013 presenteerden zich op de spoedeisende hulp van het Universitair Ziekenhuis Brussel kinderen tussen 0 en 15 jaar. Als we de geschatte prevalentie van kindermishandeling hierop toepassen betekent dit dat artsen, verplegers en paramedisch personeel jaarlijks in aanraking komen met zo n 525 kinderen die slachtoffer zijn van minstens één ernstige vorm van mishandeling, misbruik of verwaarlozing. In 2013 werden 104 situaties (128 kinderen) gemeld vanuit het UZ Brussel. Dit zijn er 32 meer dan in In 2014 kregen we 105 meldingen uit het UZ Brussel en afgelopen jaar werden we door UZ Brussel 119 keer gecontacteerd voor 142 kinderen. Analyses van bovenstaand cijfermateriaal onderstrepen het belang van een aangehouden sensibilisering in het herkennen van signalen van kindermishandeling en de aanpak ervan. Wij zijn ervan overtuigd dat fysieke aanwezigheid van de VK-medewerkers hierin een belangrijke en drempelverlagende rol speelt. Ook in 2015 werd er in samenwerking met de pediatrisch spoedeisende hulp van UZ Brussel voortgewerkt aan het protocol Aanpak op spoed van (vermoeden van) seksuele agressie bij minderjarigen. De wortels van het protocol liggen in 2014 waarbij beide diensten, pediatrische spoedeisende hulp en VK Brussel, de handen in elkaar slaan na een aantal ervaringen van situaties van seksueel geweld en vooral het besef dat de aanpak beter kan. Het uitwerken van het protocol vroeg bijzonder veel overleg met diverse stakeholders en er is veel tijd en energie in gestoken. Naast het minutieus uitschrijven van opvang en begeleiding van kind/jongere binnen de spoed pediatrie, was het overleggen met 30

31 verschillende interne en externe diensten van cruciaal belang om tot een gefundeerd, beargumenteerd en gedragen protocol te komen. Overleg met de dienst Gynaecologie, Pediatrie, Urologie, Labo, het Parket, Sociale dienst, IT UZ Brussel, werd verder gezet. Hierdoor houdt het protocol rekening met zowel medische, socio-emotionele als juridische aspecten van het slachtofferschap van seksueel misbruik. Het protocol heeft als doel de patiënt zo discreet en humaan mogelijk te benaderen (lees: zo snel mogelijk de patiënt omringen met deskundigen zodat het hernemen van het verhaal zo min mogelijk dient te gebeuren). In 2015 en begin 2016 werd het protocol betreffende aanpak van seksueel misbruik gefinaliseerd zodat het geïmplementeerd kan worden op de werkvloer: introductie bij de werknemers van Spoed Pediatrie, Pediatrie, Gynaecologie en Verloskunde, sociale dienst van het ziekenhuis en andere disciplines die betrekking kunnen hebben op de medische en socio-emotionele behandeling van een patiënt met een vermoeden van seksueel misbruik. Naast introductie van het stappenplan zal er eveneens aandacht moeten voorzien worden in het blijvend vormen en coachen van de (assistent) pediaters en de andere disciplines in de verscheidene aspecten die het stappenplan omvatten. De geschiedenis van VK Brussel maakt dat de keuze voor het partnerschap met UZ Brussel een vanzelfsprekendheid was en is. Maar VK Brussel wenst ook andere Brusselse ziekenhuizen beter te leren kennen en een samenwerking uit te bouwen. In 2015 werden hierin opnieuw stappen gezet. Aan de hand van concrete casussen werd samengewerkt met HUDERF en Erasmus Ziekenhuis. Ervaringen werden uitgewisseld en een engagement werd uitgesproken langs beide kanten om elkaar beter te leren kennen. Deze intentie concretiseren zal dan ook een uitdaging vormen voor Het vertrek van Fabian Colle als vertrouwensarts bij het VK maakt dat dit proces werd vertraagd. In het najaar van 2016 start een nieuwe arts bij het VK en werd de opdracht tot betere afstemming met de Brusselse ziekenhuizen expliciet ingeschreven in het takenpakket. In het najaar 2015 heeft VK Brussel zich geëngageerd als permanent lid van het Uitvoerend Netwerk Comité van Bru-Stars. Op die manier wenst VK Brussel onder meer een brug te slaan naar de psychiatrische diensten van verschillende Brusselse ziekenhuizen. Het aangaan van partnerschappen met andere ziekenhuizen zal dan ook een aandachtspunt zijn voor de komende jaren. Karolien De Ruyck 31

32 e. VAPH-werkgroep: transitie noodinternaten Ook dit jaar kregen de VK de opdracht van het kabinet Welzijn, Volksgezondheid en Gezin om een vormingsaanbod te organiseren voor de Internaten met Permanente Opvang (IPO) van het Gemeenschapsonderwijs (GO!). In tegenstelling tot vorige editie zijn deze internaten ondertussen opgesplitst van 4 naar 8 IPO's. De personeelsleden zijn dus deels verhuisd naar een nieuwe IPO, de populatie van het personeel bleef echter hetzelfde. Er werden 2 groepen van opvoeders samengesteld die ieder 6 vormingsdagen kregen en een groep van leidinggevenden die 3 intervisiemomenten volgden. Vanuit de personeelsgroep werd gekozen voor een verdieping van de thema's die vorig jaar reeds aan bod kwamen. Bij thema's zoals bijvoorbeeld contextbegeleiding werd vooral gewerkt met rollenspelen en andere actieve oefeningen gebaseerd op theoretische modellen die gepresenteerd werden. Aanvullend werd er ruim aandacht besteed aan voorstelling van de Sociale Kaart. Dit werd voornamelijk gerealiseerd door externe sprekers die hun dienst kwamen voorstellen. Zo was er ondermeer een aanbod van de Kinderrechtenwinkel die het Decreet Rechtspositie Minderjarigen (DRM) kwamen voorstellen. Daarnaast kwamen ook het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg, pleegzorg, crisisnetwerk Integrale Jeugdhulp (IJH) en het jeugdparket zich voorstellen. Dit waren zonder uitzondering boeiende uitwisselingsmomenten die door de begeleiders zeer gesmaakt werden en die getuigen van hun openheid en leergierigheid. We zijn de collega s uit diverse sectoren en organisaties ook erkentelijk voor de tijd en energie die ze in deze presentaties investeerden! Op de slotdag werd gekozen voor een lezing door Professor Adriaenssens, directeur VK Vlaams-Brabant, die een bijdrage bracht over epigenetica. Dit vormingstraject werd door de deelnemers als zeer positief ervaren. Naast het externe aanbod werd ondermeer ook het uitwisselen van ervaringen in de groepen, die samengesteld waren uit mensen van verschillende IPO's, als bijzonder positief beleefd. Vooral de kennismaking met de Sociale Kaart en het nieuwe landschap binnen de IJH werd als zeer positief geëvalueerd. Ook de werkvorm van dit project was voor iedereen een positieve ervaring. Van mezelf en van de andere collega s die in dit project betrokken zijn, vroeg dit werk een grote inzet en tijdsinvestering. Dat dit niet altijd makkelijk af te stemmen was met het andere VK-werk, en daardoor ook heel wat flexibiliteit vroeg van de rest van het Brusselse team, werd in een vorige bijdrage al beschreven. Echter, ook in 2015 werd dit werk met de IPO s bovenal ervaren als een boeiende uitdaging, een aangenaam samenwerken met collega s uit andere VK s en belendende sectoren en als verruimend voor de professionele ontwikkeling binnen de eigen VK-opdracht. Goedele Keymolen 32

33 f. ICT en info-veiligheid In 2015 vond er een grote verandering plaats binnen VK Brussel op vlak van ICT. Twee jaar na onze verhuis uit het UZ Brussel werd er beslist beroep te doen op een externe ICT-firma en niet langer gebruik te maken van de ICT-dienst van het UZ Brussel. Bij deze willen we de collega s van het UZ Brussel bedanken voor de jarenlange ondersteuning op dit vlak. Aan de wissel ging heel wat voorbereidend werk vooraf. Er werden verschillende opties overwogen en uitgetest met oog op een goede telefonische bereikbaarheid (dit is immers een essentieel onderdeel van een VK-werking), werkcomfort voor medewerkers en informatieveiligheid. Er werd een firma gevonden, een nieuw telefoonnummer en mailadressen gekozen en in oktober 2015 vond de overschakeling plaats. Na wat kinderziektes die de eerste weken verholpen moesten worden, kunnen we zeggen dat deze verandering een positieve invloed heeft gehad op onze werking en het comfort van de werknemers. Zo werd er gekozen voor draadloze headsets, zodat medewerkers makkelijk kunnen noteren bij het voeren van een telefoongesprek. Daarnaast werd er een interne mailserver opgezet, met bijhorende gedeelde agenda s zodat het inplannen van afspraken en permanenties vlot kan verlopen. Tot slot hadden we bij alles oog voor informatieveiligheid. Het is immers onze taak om de gevoelige persoonsgegevens waarmee we werken op een veilige manier te verwerken en bewaren. Hiertoe werd er o.a. een back-up systeem opgezet om het verlies van data te voorkomen. In 2015 werd er daarnaast VK-overkoepelend verder gewerkt rond informatieveiligheid. Via de VK-nieuwsbrief werd er aan alle collega s uitleg gegeven over informatieveiligheid en via quick-wins duidelijk gemaakt wat medewerkers zelf individueel konden toepassen om deze veiligheid te vergroten. Als veiligheidsconsulent bezocht ik de verschillende VK om stil te staan bij het veiligheidsplan en de algemene aandachtspunten en specifieke aandachtpunten per VK (wachtwoordbeheer, toegang van cliënten tot archieven, ). Daarnaast werd er een veiligheidsbeleid opgesteld waarin we als VK aangeven wat we belangrijk vinden binnen informatieveiligheid. In samenspraak met de werkgroep informatieveiligheid werden procedures opgesteld, zoals rond thuiswerk. In het komende werkjaar zullen deze procedures verder op punt gezet worden en gecommuniceerd worden naar de VKmedewerkers. Een ander belangrijk werkpunt voor 2016 is het onder de loep nemen van het E-dossier vanuit het oogpunt van informatieveiligheid. Ilse Van Campenhout 33

34 g. Sensibilisering onderwijs De school blijft de uitgelezen partner bij het opvangen van signalen van kindermishandeling gezien de veelvuldige contacten met leerlingen en/of hun ouders. Een goede afstemming tussen school, CLB en VK is essentieel wanneer er in het kader van een verontrusting rond kindermishandeling een plan van aanpak wordt opgesteld om de veiligheid van de kinderen te vergroten en met het betreffende gezin een hulpverleningstraject mogelijk te maken. Een blijvende sensibilisering van de partners binnen de scholen (leerkrachten, toezichthouders, zorgleerkrachten, directies ) rond het thema kindermishandeling blijft bijgevolg cruciaal. In het project wordt een grote nadruk gelegd op de driehoek: school CLB VK. Meldingen en adviesvragen naar aanleiding van verontrusting en kindermishandeling in scholen bereiken ons voornamelijk via het CLB. In 2014 deed het CLB 175 keer een beroep op het VK voor nieuwe meldingen over 256 kinderen. Dit weerspiegelde 23.6% van het totaal aantal meldingen. Tijdens 2015 ontvingen we 163 meldingen over 217 kinderen (eigen cijfers). Dit is 31% van de totaal aantal gemelde kinderen. Ook dit jaar betreft het grotendeels meldingen over kinderen in het kleuter- en lager onderwijs. Voor 2016 zullen we ons samen met triptiek bezinnen over de vraag hoe secundaire scholen hun rol t.a.v. verontrusting kindermishandeling opnemen. Tijdens het jaar 2015 hebben 2 scholen ingetekend voor het sensibiliseringsproject. Dit maakt het totaal bereikte scholen over de verschillende jaren heen op 21 scholen met 406 deelnemers. Hiermee halen we niet de beoogde 30% van alle Brusselse lagere scholen (40) maar komen we wel in de buurt van het aantal beoogde deelnemers (500). Deze cijfers contrasteren met onze inspanningen om scholen over het aanbod te informeren en ook met de verwachtingen - gezien de enthousiaste feedback vanuit de betrokken scholen alsook de CLB-koepels. De koepels hadden zich in 2014 opnieuw geëngageerd om scholen te motiveren om deel te nemen. Het is moeilijk te achterhalen wat maakt dat de meerderheid van de scholen niet intekent op dit aanbod. Een mogelijke verklaring is de werkdruk t.a.v. scholen en CLBmedewerkers die maakt dat andere prioriteiten gesteld worden (bv. CLB als Brede Instap IJH, invoering van het M-decreet voor scholen en CLB-medewerkers, uittredende en nieuwe CLB-directies voor 2 van de 3 koepels). Gezien de verschillende betrokken partijen het belang van deze campagne blijven onderschrijven, blijven we dit aanbod verder zetten tijdens de komende jaren. VK Brussel zal deze campagne blijven kenbaar maken via de website en mondeling aan CLB-medewerkers en scholen waarmee we in contact komen. In 2016 zal het gesprek aangegaan worden met de CLB-koepels op welke manier we deze campagne kunnen toespitsen op zorgleerkrachten binnen de basisscholen. Op die manier hopen we zorgleerkrachten van verschillende scholen te sensibiliseren zonder dat volledige schoolteams zich dienen vrij te maken. 34

35 De vignettenstudie, dewelke gekoppeld was aan de sensibiliseringscampagne, werd afgesloten in 2014 (cfr. Evaluatie 2014). Verderzetting van het onderzoek op zich zou de resultaten compromitteren w.b. betrouwbaarheid en validiteit. In totaal hebben 279 respondenten deelgenomen aan de vignettenstudie en dit verspreid over 17 scholen. statistische molen te draaien en dit alles in een wetenschappelijk artikel te gieten. Echter, deze klus is omvangrijker dan eerst ingeschat en is niet evident in te passen binnen de VKwerkzaamheden. De resultaten zullen daarom gepresenteerd worden op het feestelijk congres n.a.v. 30 jaar VK Brussel dd. 2 dec Het was de ambitie van de projectgroep, in nauwe samenwerking met de stuurgroep (professoren Johan Vanderfaeillie en Chris Schotte), om in 2015 de database door de Karolien De Ruyck 35

36 h. Netwerking Diverse bijdragen in dit jaarverslag staan uitgebreid stil bij de sensibiliserings-, ondersteunings- en vormingsinitiatieven ten aanzien van diverse Brusselse partners. Daarnaast is er ook op andere fora afstemming en bekendmaking. Binnen IJH zetelt het VK in het IROJ Brussel en zijn er diverse afstemmingscontacten met het OCJ en andere partners. We nemen het voorzitterschap op en zijn aanwezig op BIKA (Brusselse Intervisie Kinderen en Adolescenten) dat 10 maal per jaar aan de brede jeugdhulpverlening een platform praktijkoverleg aanbiedt. In de aanloop naar de Huizen van het Kind hebben we diverse afstemmingscontacten met andere initiatiefnemers (CAW, CKG, K&G ) en houden we de vinger aan de pols. Er zijn doorlopende contacten met CAW Brussel. Gezien zij afzagen van actieve vertegenwoordiging in de Hulplijn 1712, geweld, misbruik en kindermishandeling zijn wij de vertegenwoordigers voor Brussel in het met Vlaams-Brabant geïntegreerde meldpunt. Wanneer het over daderhulpverlening gaat dan is ITER een begrip in de ruime regio. Wij maken deel uit van het sectoroverleg van deze belangrijke partner. Binnen LINK Brussel, nemen we deel aan casusoverleg tussen GGZ en andere partners IJH. Daarnaast blijven wij een goede samenwerking behouden mét en zetelen wij actief in de stuurgroep van het crisismeldpunt IJH Brussel. We blijven actief aansluiting zoeken met politiediensten: er is immers een duidelijke overlap van populatie. Na diverse informele contacten was er overleg op 29/07 met Mevr. Coppieters, Hoofdcommissaris Algemene Directie Territorialiteit politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene en op 30/11 hadden we afstemmend overleg met de Brusselse politiediensten, diensten slachtofferbejegening en jeugdbrigades. Hierbij aansluitend houden we er aan om de goede relatie met het Jeugdparket Brussel te benadrukken: ook al hebben hulpverlening en justitie een duidelijk onderscheiden kader, waar nodig en wettelijk mogelijk vinden we elkaar in het belang van het kind. Een initiatief van Moderator dat zich eveneens afspeelt op het raakvlak hulpverlening justitie is de Projectgroep buitengerechtelijke dialoog. Moderator is een bemiddelingsdienst voor slachtoffer en daders in geval van een veroordeling (vroeger Suggnomé). In de huidige werkgroep zetelen Moderator, VK Brussel, CAW Brussel Slachtofferhulp, CAW Brussel jusitieel welzijnswerk, CAW Halle-Vilvoorde, Iter, Alba bemiddeling minderjarigen en het parket Brussel. VK Brussel is o.a. samen met het CAW en Païka één van de weinige Nederlandstalige vertegenwoordigers in het Brusselse CGGnetwerk Brustars dat er een bijzonder drukke agenda en dito vergadertempo op nahoudt. De werking van Brustars kondigde zich in het voorjaar 2015 heel plots aan en leek ons dermate belangrijk dat we hierin betrokken wilden blijven (via het uitvoerend netwerk comité). Ter uitbreiding van het netwerk en het kenbaar maken van de werking aan Brusselse hulpverleners beogen we in 2016 een folder voor professionelen te realiseren. Erik Van Dooren 36

37 6. Kennismaking, overleg, vieringen, vertegenwoordiging Voorzitterschap Forum, overleg directies VK Erik Van Dooren Sectoroverleg, overleg Forum en K&G Erik Van Dooren Voorzitterschap Vormingscel VK Johan Galle BIKA, Brussels ppo Karolien François, Johan Galle (voorzitter) Overleg SAJ en OCJ Erik Van Dooren Overleg met kabinet minister Vandeurzen, WVG Erik Van Dooren IROJ Brussel Erik Van Dooren, Johan Galle VK-dag Vormingscel VK s voltallige team Postgraduaat audiovisueel verhoor ( Brigitte De Clercq) Goedele Keymolen, Karolien De Ruyck, Liselot Desmet Dialoog departement WVG Erik Van Dooren Vlaams Forum Kindermishandeling Erik Van Dooren Sectoroverleg ITER Johan Galle Stuurgroep 1712 Erik Van Dooren Werkgroep E-dossier Karolien François Kwaliteitscel Ilse Van Campenhout Seminarie voorstelling SA en protocol Spoeddienst Goedele Keymolen en Karolien De Ruyck Casustafels IJH Erik Van Dooren 7. Gevolgde opleidingen, workshops, studiedagen Secretariaatswerk, balie en onthaal Interactie Academie Anja Ringoot Omgaan met verbale agressie Escala Anja Ringoot 37

38 Systeemtheoretische therapie Interactie Academie Evi Verdoodt Beleidsdag Jeugdhulp SOM SOM Erik Van Dooren Supervisie chat Stijn Tondeur Ilse Van Campenhout, Karolien François, Eden Venneman, Liselot Desmet Vorming onlinehulpverlening voor welzijn en gezondheid 1813 Ilse Van Campenhout Congres onlinehulpverlening voor welzijn en gezondheid Flanders Care Ilse Van Campenhout, Karolien François, Eden Venneman Omgaan met grenzen en begrenzing op de chat Hilde Leonard Ilse Van Campenhout, Karolien François, Liselot Desmet, Eden Venneman Vorming chathulpverlening Daniella Provoost Ilse Van Campenhout, Karolien François, Liselot Desmet, Eden Venneman Vlaams congres kinder- en jeugdpsychiatrie VUB Ilse Van Campenhout Verstoord ouderschap na scheiding Allianza Ilse Van Campenhout Geweld, misbruik en verwaarlozing in gezinnen Interactie Academie Jolien Scheers, Fabian Colle Studiedag Tools voor de aanpak van intrafamiliaal geweld APART (Thomas More), Quadri (UC Leuven-Limburg), provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg en Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Karolien De Ruyck Jaaropleiding Omgaan met de verwerking van seksueel misbruik Educatieve Academie Karolien François Studiedag Psychotrauma en therapie Karolien François Debatlunch Verslaving Jongerenwelzijn Liselot Desmet Vorming online hulpverlening en suïcide Suïcidepreventie CGG West-Vlaanderen Eden Venneman Begeleiden van verwerken seksueel misbruik Educatieve Academie Eden Venneman 38

39 Jaaropleiding Verwerking van seksueel misbruik Interactie Academie Eden Venneman 8. Opleidingen, workshops, georganiseerd door VK Brussel Voorstelling VK aan HUB (Odissee Dilbeek) 3 e jaarsstudenten Eden Venneman Coaching K&G team Zuid Liselot Desmet Coaching K&G Team Noord Johan Galle en Ilse Van Campenhout Coaching K&G team Centrum Evi Verdoodt Vorming Politieschool Opleidingscentrum voor politie Liselot Desmet Aan de slag met het stappenplan Medewerkers KIK Liselot Desmet Studiedag: VK in het vernieuwde hulpverleningslandschap Medewerkers CLB Liselot Desmet Wat te doen bij een vermoeden van kindermishandeling? Medewerkers KDV via VGC Liselot Desmet en Evi Verdoodt Wat te doen bij een vermoeden van kindermishandeling? Leidinggevenden KDV Liselot Desmet en Evi Verdoodt Wat te doen bij een vermoeden van kindermishandeling? Leidinggevenden KDV en verzorgsters IBO s Karolien François Munchhausen by proxy Team Plan Aid Jette Liselot Desmet Sensibilisatie De kracht van de leerkracht BS Sint-Ursula Laken Karolien De Ruyck Coaching rollenspel Huisartsen Anderlecht LOK Huisartsen Anderlecht Karolien De Ruyck Debatpanel na filmvoorstelling partnergeweld Studenten Gezinswetenschappen Odisee Karolien De Ruyck 39

40 Sensibilisatie De kracht van de leerkracht BS Sint-Pieterscollege Jette en Laken Karolien De Ruyck Sensibilisatie De kracht van de leerkracht voor het Buitengewoon Basis en Secundair Onderwijs + hoe ouders en kinderen aanspreken De Mens Karolien De Ruyck Algemene vorming kindermishandeling Erasmushogeschool Studenten Kleuteronderwijs en Studenten Leerkracht Esthetiek en Haartooi Ilse Van Campenhout Kindermishandeling, signalen opvangen en gepast reageren Urgentie-artsen UZ Brussel Goedele Keymolen Ondersteuningsaanbod noodinternaten van het GO! Medewerkers noodinternaten Goedele Keymolen 9. Giften VK Brussel ontvangt een enveloppesubsidiëring van K&G. Daarnaast maakt de bijkomende financiële ondersteuning van de Vlaamse Gemeenschapscommissie het mogelijk om extra inspanningen te doen ten aanzien van de complexe realiteit van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In 2015 ontvingen we van CERA de toezegging voor een gift van Deze gift zal in 2016 onder meer gebruikt worden voor de bekendmaking en verdeling van het Stappenplan Kinderdagverblijven en de bijbehorende handleiding. 40

41 Met de steun van: Brusselse Hoofdstedelijke Regering Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Brussel