capaciteit, benutting & behoefte

Transcriptie

1 capaciteit, benutting & behoefte

2 Inleiding In het Kwaliteitskader voor de organisatie van netwerken en consultatie in de palliatieve zorg (VIKC 2004) wordt aangeven dat netwerken inzicht geven in het aanbod en mogelijkheden van het netwerk De gegevens met betrekking tot capaciteit, benutting en behoefte vormen in dit verband belangrijke parameters. Het netwerk palliatieve zorg Amsterdam/Diemen heeft reeds in 2003 een eerst aanzet gemaakt met het verzamelen van opname- en bezettinggegevens van de verschillende gespecialiseerde intramurale voorzieningen voor palliatief terminale zorg in het netwerkgebied. Hoewel de intramurale instellingen een belangrijk onderdeel van het netwerk palliatieve zorg Amsterdam/Diemen vormen is het aantal patiënten dat in deze instellingen overlijdt minder dan 20% van alle patiënten die in Amsterdam overlijden aan een vorm van kanker (Amsterdam in cijfers 2005). Over 2005 is dezelfde dataset verzameld als in Naast de gegevens met betrekking tot de intramurale productie zijn deze rapportage nu ook gegevens opgenomen over de inzet van vrijwilligers en de ondersteuning van mantelzorgers. Het betreft dan met name de inzet geleverd van uit Markant en het Buddyproject van hospice kuria december 2006 Drs. Wim J.J. Jansen, coördinator netwerk palliatieve zorg Amsterdam/Diemen 2

3 I. Intramurale zorg 1.1. Capaciteit Capaciteit: Onder capaciteit wordt verstaan: Het totaal aantal beschikbare verpleegdagen in de instellingen met specifieke voorzieningen voor palliatieve terminale zorg. Het gaat hierbij om de gezamenlijke capaciteit van de in het netwerk palliatieve zorg Amsterdam/Diemen participerende instellingen. Deze vormen de capaciteit van het netwerk. In 2005 hebben zich geen mutaties in de beschikbare capaciteit voorgedaan: De Buitenhof, zorgcentrum unit palliatieve zorg 6 plaatsen De Die, zorgcentrum unit palliatieve zorg 2 plaatsen Evean Ed. Douwes Dekker, zorgcentrum unit palliatieve zorg 4 plaatsen (1) Kuria high-care hospice 9 plaatsen Leo Polakhuis, zorgcentrum unit palliatieve zorg 5 plaatsen Het Lindenhofje kinderhospice 10 plaatsen Slotervaart, verpleeghuis unit palliatieve zorg 4 plaatsen (2) St. Jacob, zorgcentrum unit palliatieve zorg 4 plaatsen (2) Veerhuis bijna-thuis-huis 4 plaatsen (1) unit is onderdeel van psychogeriatrische (p.g.) afdeling en specifiek gericht op terminale p.g. patienten (2) door combinatie met revalidatieafdeling kan capaciteit op basis van vraag vergroot cq.verkleind worden. De mogelijkheid van het verpleeghuis Slotervaart en zorgcentrum St. Jacob om de capaciteit van de unit palliatieve zorg uit te breiden ten koste van de revalidatie-unit heeft consequenties voor de feitelijke capaciteit van het netwerk ten opzichte van de formele capaciteit zoals bovenstaand is weergegeven. Op basis van de maandelijkse bezettingscijfers van de beide instellingen is voor de maanden dat er een bezetting van > 100% was een herberekening van de capaciteit gemaakt. Dit leidt tot een herziene capaciteit van het verpleeghuis Slotervaart van 5,2 plaatsen en voor zorgcentrum St. Jacob van 4.4 plaatsen. De feitelijke capaciteit van het netwerk Amsterdam/Diemen komt hiermee: plaatsen voor terminale patienten of respijtzorg; - 4 plaatsen voor terminale p.g.-patienten; - 10 plaatsen voor respijtzorg/terminale zorg tbv kinderen. 3

4 Norm capaciteit Door Zorgverzekeraars Nederland wordt een norm aangehouden van 4-6 plaatsen per inwoners. Voor het netwerk Amsterdam/Diemen betekent dit op basis van inwoners een normcapaciteit 38,4 plaatsen (30,7-46,0). De capaciteit van het kinderhospice buiten beschouwing latend, beschikte het netwerk in 2005 over een capaciteit van 39.6 plaatsen, welke iets ligt boven de landelijke norm van 5 plaatsen per inwoners maar wel nog valt binnen de spreiding van 4-6 plaatsen per inwoners. Stadsdeel aantal inwoners aantal 65+ % 65+ normcapaciteit Centrum Westerpark centrum Noord noord Oost/W gr.meerr Zeeburg oost De Baarsjes Bos en Lommer G veld/sl.meer Osdorp Oud-West Slotervaart Westpoort west Oud-zuid Zuideramstel zuid Zuidoost Diemen zuidoost Totaal Tabel 1. Aantal inwoners per stadsdeel, aandeel inwoners van 65 jaar en ouder in 2005 en Berekende normcapaciteit op basis van het aantal 65+-inwoners (bronnen: O+S, gem. Diemen) 4

5 Uit de verzamelde gegevens blijkt dat het overgrote deel van de opgenomen patiënten ouder dan 65 jaar is. Om die reden is daarom de norm per inwoners omgerekend naar een norm per inwoners van 65 jaar en ouder. Uitgaande van dezelfde normcapaciteit van 38.4 plaatsen komt dit uit op 5 plaatsen per inwoners van 65 jaar en ouder. Tabel 1 geeft een overzicht van het aantal inwoners per stadsdeel en het aandeel inwoners dat 65 jaar of ouder is (bron: Amsterdam in cijfers 2005) en de normcapaciteit per stadsdeel. In tabel 2 wordt de normcapaciteit vergeleken met de werkelijk beschikbare capaciteit per. Hierbij zijn de stadsdelen en Diemen geaggregeerd tot zes stadsgebieden. Stadsgebied aantal inwoners capaciteit norm capaciteit werkelijk locatie(s) centrum St. Jacob noord De Die; Evean EDD oost west zuid Slotervaart; Leo Polak kuria, veerhuis Buitenhof zuidoost Totaal Tabel 2. Normcapaciteit op basis van het aantal 65+-inwoners vergeleken met de werkelijke capaciteit in Op basis van bovenstaande gegevens kan geconcludeerd worden dat in de stadsgebieden centrum en noord de beschikbare capaciteit overeenkomt met de gehanteerde norm. In stadsgebied zuid is sprake van een overcapaciteit en in de stadsgebieden oost, zuidoost en west is er sprake van een ondercapaciteit. 5

6 1.2. Benutting Benutting Het aantal dagen dat de beschikbare capaciteit daadwerkelijk benut is. Hierbij is de periode genomen van dag van opname tot en met de dag van overlijden of overplaatsing. Het komt voor dat overleden bewoners één of meer dagen op de kamer opgebaard zijn. Deze dagen zijn niet meegenomen in de cijfers. De daadwerkelijke beschikbaarheid van de capaciteit is daarom lager. Opnamen Het aantal in dat jaar opgenomen patiënten Verpleegdagen Het aantal gerealiseerde verpleegdagen. Het betreft hier dus ook verpleegdagen van patiënten die in het voorafgaande jaar zijn opgenomen Gemiddelde verpleegduur De gemiddelde verpleegduur is berekend aan de hand van de verblijfsduur van alle in dat jaar overleden of overgeplaatste patiënten. In tabel 3 en grafiek 1 is de benutting van de beschikbare capaciteit in 2005 op netwerkniveau per kalendermaand weergegeven. De gemiddelde bezetting was in de maand december het laagst (68%) en in de maand november het hoogst (94%). J F M A M J J A S O N D 2005 vp.dagen gereal plaatsen beschikb capaciteit beschikb. %bezetting afwijking t.o.v gem.% -12% -4% -6% -6% +1% +7% 0% +8% +7% +9% +11% -15% Tabel 3. Benutting van de beschikbare capaciteit per maand in

7 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% bezet.% gem.% Grafiek 1. Bezettingspercentage per maand in 2005 van de beschikbare capaciteit voor palliatief terminale zorg in Amsterdam/Diemen ten opzichten van het jaargemiddelde. De ontwikkeling van de capaciteit en de benutting in de periode is weergegeven tabel 4. Ten opzichte van 2004 is het bezettingspercentage aanzienlijk gestegen. In 2005 hebben zich geen veranderingen in de capaciteit voorgedaan. De toegenomen bezettingsgraad is toe schrijven aan een toename van het aantal opgenomen bewoners (+ 41) en een stijging van de gemiddelde verblijftijd (+ 7 dagen) Aantal plaatsen Aantal vp.dagen Bezettings% 77% 71% 80% Opgenomen bewoners Gem. verblijftijd Tabel 4. Vergelijking capaciteit en benutting in de periode

8 In tabel 5 wordt een overzicht gegeven per instelling en de totalen voor het netwerk. Conform de gemaakte afspraken binnen het netwerk zijn locaties geanonimiseerd en worden de data zodanig weergegeven dat zij niet herleidbaar zijn tot een instelling. eenheid totaal loc. 1 loc. 2 loc. 3 loc. 4 loc. 5 loc. 6 loc. 7 loc. 8 Opnamen opnameduur gemiddelde dagen opnameduur mediaan dagen 18 Minimale opname duur dagen Maximale opnameduur dagen Opnamen < 5 dagen % Opnamen > 90 dagen % gemiddelde bedbezetting % Mannen % Vrouwen % Leeftijd Gemiddeld jaar Minimaal jaar Maximaal jaar Setting voor opname: Ziekenhuis % thuis % Anders % einde opnameperiode Overleden % overplaatsing % Tabel 5. Gegevens 2005 per geanonimiseerde instelling vergeleken met de gegevens van het gehele netwerk. 8

9 1.3. Behoefte De behoefte aan capaciteit voor palliatief terminale zorg is een moeilijk te definiëren begrip. De Zorgverzekeraars hanteren een globale norm van 5 plaatsen per inwoners. Er zijn verschillende omstandigheden die een nuancering van deze norm rechtvaardigen: grote stad/platteland, leeftijdsopbouw, aandeel alleenstaanden etc. Het netwerk Amsterdam/Diemen heeft per 31 december 2005 een formele capaciteit van 38 plaatsen en een feitelijke capaciteit van 39.6 plaatsen, hetgeen een fractie hoger ligt dan de gemiddelde norm zoals die door Zorgverzekeraars Nederland is vastgesteld. De bezettingsgraad van de beschikbare capaciteit vormt een goede indicatie in hoeverre vraag en aanbod op elkaar zijn afgestemd. Een groter aantal opnamen en een stijging van de gemiddelde verblijfsduur hebben in 2005 geleid tot een toename van de vraag en daarmee een stijging van de bezettinggraad van 71% in 2004 naar 83% in gecorrigeerd voor de feitelijke capaciteit komt de bezettingsgraad uit op 80%. Onduidelijk is wat de omvang van de verborgen behoefte is. Uit een vragenlijst in 2005 verspreid onder huisartsen in Amsterdam en Diemen blijkt de kennis met betrekking tot de mogelijkheden voor palliatief terminale zorg in Amsterdam en Diemen matig is. Conclusies Na een teruggang in bezettingsgraad in 2004, laat 2005 een aanzienlijke toename van 71 naar 80% zien. Deze toename wordt verklaard door een toename van het aantal opgenomen patienten, maar meer nog in een toename van de gemiddelde verblijftijd (28 dagen versus 35 dagen). Voor een indicatie voor terminale zorg wordt gesteld dat er sprake moet zijn van een levensverwachting van maximaal 3 maanden. In 2005 zijn in totaal 29 opnamen langer dan 90 dagen geregistreerd 9% van het totaal aantal opnamen is. In 2004 waren deze cijfers respectievelijk 17 en 6%. De mediane opnameduur is gestegen van 16 dagen in 2004 naar 18 dagen in

10 II. Extramurale zorg In voorgaande jaren is uitsluitend gerapporteerd over de intramurale palliatief terminale zorg. Het netwerk palliatieve zorg Amsterdam/Diemen heeft ook partners die zich met name met de extramurale zorg bezighouden: Amsterdam Thuiszorg: - gespecialiseerd verpleegkundig team - vakgroep oncologieverpleegkundigen Markant: - steunpunt mantelzorg en inzet van vrijwilligers Hospice kuria: - Buddy-project Amsterdam Thuiszorg Binnen Amsterdam Thuiszorg functioneert het Gespecialiseerd Verpleegkundig Team. Verpleegkundigen die deel uitmaken van dit team worden regelmatig ingezet bij terminale patiënten. Met ingang van 2006 worden de inzetten zodanig geregistreerd dat inzicht gegeven kan worden in het aandaal van het GVT-team in de extramurale zorg. In 2005 is binnen Amsterdam Thuiszorg ook de aanzet gegeven om te komen tot een Palliatief Thuiszorg team. Verpleegkundigen die deel uitmaken van dit team hebben voornamelijk een Advies-, Informatie en Voorlichtingsfunctie (AIV). Bedoeling is om het team onderdeel te laten zijn het GVTteam en de vakgroep Oncologie. Markant Markant is een onderdeel van Amsterdam Thuiszorg. Markant ondersteunt mantelzorgers en draagt zorg voor de inzet van vrijwilligers in de thuissituatie. Aantal vrijwilligers ingezet op 1 januari 2005 (start in 2004) 17 aantal nieuwe aanvragen in aantal huisbezoeken 84 aantal tot stand gebrachte koppelingen 79 aantal zorguren door vrijwilligers

11 Buddy-project hospice kuria Aantal aanmeldingen in 2005: 100 diagnose: - kanker 50 - HIV/aids 29 - anders 21 Gemiddelde leeftijd cliënten Gemiddelde duur begeleiding: 55 jr maanden Aantal inzetbare buddy s 54 In 2005 zijn vier interne trainingen voor buddy s gegeven. 11

12 5. Ontwikkelingen In 2005 heeft de capaciteit zich gestabiliseerd op het niveau van eind Binnen het netwerk werd de daling van het bezettingspercentage tot 71% gezien als een signaal om uiterst terughoudend te zijn met uitbreiding van de capaciteit. De units palliatieve zorg in verpleeghuizen hebben door de combinatie met revalidatie-units de mogelijkheid om flexibel in te spelen op de behoefte. Hetgeen kan leiden tot bezettingspercentages van meer dan 100%. In 2005 is op de afdeling oncologie in het VU medisch centrum een unit palliatieve zorg geopend. Deze voorziening is met name gericht op kortdurende opnamen ten behoeve van behandeling van symptomen. Vooralsnog is deze voorziening uitsluitend voor patienten die bij de afdeling oncologie in behandeling zijn. Uitbreiding van de capaciteit wordt pas verwacht met de opening van het Joods hospice begin Deze voorziening is echter niet specifiek gericht op het verzorgingsgebied van het netwerk Amsterdam/Diemen. 12

13 Netwerk palliatieve zorg Amsterdam/Diemen Het netwerk omvat de volgende instellingen en organisaties met specifieke voorzieningen voor palliatief terminale zorg: Hospice kuria Hospice Veerhuis Zorgcentrum De Buitenhof Zorgcentrum de Die Evean Ed. Douwes Dekker Zorgcentrum Leo Polak Zorgcentrum St. Jacob Verpleeghuis Slotervaart Het Lindenhofje VU medisch centrum Amsterdam Thuiszorg Markant high-care hospice bijna-thuis-huis unit in verpleeg- of verzorgingshuis unit in verpleeg- of verzorgingshuis unit in verpleeg- of verzorgingshuis unit in verpleeg- of verzorgingshuis unit in verpleeg- of verzorgingshuis unit in verpleeg- of verzorgingshuis kinderhospice unit in (academisch) ziekenhuis GVT-team, vakgroep oncologie steunpunt mantelzorgers 13