Beschrijving van de organisatie

Transcriptie

1 Rapport van het toezichtsbezoek aan De Ster Kinderbegeleidingscentrum op 2 maart te Amsterdam door de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie Jeugdzorg Utrecht Mei 2015

2 Inleiding Op 2 maart 2015 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: IGZ) samen met de Inspectie Jeugdzorg (hierna: IJZ) onaangekondigd De Ster Kinderbegeleidingscentrum (hierna: De Ster), te Amsterdam bezocht. Dit in het kader van het toezicht van de beide inspecties op nieuwe/ onbekende toetreders, die vallen onder de Kwaliteitswet zorginstellingen en de Jeugdwet. De inspecties wilden, naast een nadere kennismaking, met het inspectiebezoek nagaan of De Ster voldoende voorwaardenscheppende maatregelen treft om verantwoorde zorg (*1) en verantwoorde jeugdhulp (*2) te bieden. (*1) Kwaliteitswet. Onder verantwoorde zorg wordt verstaan zorg van goed niveau, die in ieder geval doeltreffend, doelmatig en patiëntgericht wordt verleend en is afgestemd op reële behoefte van de patiënt. (*2) Jeugdwet. Onder verantwoorde jeugdhulp wordt verstaan hulp van goed niveau, die in ieder geval veilig, doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht wordt verleend en die is afgestemd op de reële behoefte van de jeugdige of ouder. Beschrijving van de organisatie Organisatie De Ster Kinderbegeleidingscentrum is een stichting, ingeschreven in de KvK onder nummer , inschrijfdatum 26 april Zij stelt zich ten doel opvang en begeleiding te bieden aan kinderen met een geestelijke en/of lichamelijke beperking. De Ster is lid van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Het bestuur van de Ster uit twee leden. Zij richten zich zowel op het ontwikkelen en implementeren van het beleid van De Ster, als op het coachen van de medewerkers op de groepen. Eén van de bestuurders biedt tevens individuele begeleiding aan cliënten. De twee bestuurders hebben elke week managementoverleg. Daarnaast is er elke maand een bestuursvergadering. Verder is er een Raad van Commissarissen, bestaande uit twee leden. Naast De Ster hebben de twee bestuurders ieder nog een eenmanszaak zonder personeel in dienst: Roks4Kids (KvK nummer ) en De Ster Opvang (KvK nummer ). Beide eenmanszaken zijn in afbouw. Personeel/deskundigheid De Ster heeft geen personeelsleden in vaste dienst. De zorg wordt geboden door 10 ZZP ers (SPH ers en Verzorgenden op minimaal niveau 3). Ook de twee bestuurders werken als ZZP er voor de Stichting. De Ster huurt op urenbasis een orthopedagoog (twee keer in de week aanwezig) en een logopediste (een keer in de week aanwezig) in. Ook maakt De Ster waar nodig gebruik van een ergotherapeut en een fysiotherapeut en werkt zij met stagiaires van de Hogeschool Ede. De Ster is voornemens om van een externe personeelsfunctionaris gebruik te gaan maken. Indien externe consultatie nodig is, dan neemt De Ster contact op met het Ouder Kind Team (OKT). Ook werkt De Ster samen met instellingen zoals Philadelphia, De Bascule (ten behoeve van het omgaan met gedragsproblematiek/agressieproblematiek) en de Samen Doen Teams (ten behoeve van de samenwerking aangaande multiprobleemgezinnen). Aanbod De Ster levert persoonlijke verzorging, begeleiding (individueel en groep) en (dag)behandeling aan cliënten met een psychiatrische stoornis, een verstandelijke en soms zintuiglijke of lichamelijke beperking, vallend onder de Jeugdwet, de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) en de Wet langdurige zorg (Wlz). Daarnaast biedt De Ster ook ambulante begeleiding. De organisatie heeft een toelating in het kader van de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) voor bovengenoemde functies en de functie verpleging. De Ster biedt echter in de praktijk geen verpleging (zie overige bevindingen en opmerkingen). Pagina 2 van 15

3 Cliënten De Ster is een relatief kleine organisatie. Ten tijde van het inspectiebezoek bood zij behandeling en begeleiding aan 40 cliënten variërend in de leeftijd van 2 ½ tot 10 jaar oud (waarbij De Ster aangaf dat zij begeleiding en behandeling kan bieden aan kinderen tot 17 jaar oud). De cliënten van De Ster worden door verschillende organisaties aangemeld. Te denken valt aan MEE, jeugdhulpvoorzieningen zoals Het Kabouterhuis, Ouder- en Kindteams (OKT) of Vroeghulp. Ten tijde van het bezoek had De Ster 17 cliënten die vielen onder de Wlz: 16 cliënten voor de dagbehandeling en 1 cliënt in het kader van Naschoolse Opvang (NSO). Ook had De Ster 23 cliënten in begeleiding die onder de Jeugdwet en de WMO vallen, waarvan een deel ambulant en een deel NSO. De Ster heeft sinds januari 2015 een wachtlijst. Zij kiest er, ondanks de wachtlijst, voor niet verder uit te breiden. De Ster wil kleinschalig blijven om zo haar cliënten voldoende individuele begeleiding te kunnen blijven bieden. Financiering De zorg van De Ster wordt deels gefinancierd vanuit een Persoonsgebonden Budget (PGB), sinds 2013 heeft De Ster productieafspraken met het zorgkantoor Agis/Achmea voor het leveren van Zorg in Natura (ZIN). Met de gemeente Amsterdam heeft De Ster een contract afgesloten voor de uitvoering van zaken die vallen onder de Jeugdwet en de WMO. Verder werkt De Ster voor 1 cliënt als onderaannemer van de zorginstelling Amsta. Ook ontvangt De Ster vanuit de gemeente Amstelveen financiering voor het leveren van zorg aan 1 cliënt. Locaties De Ster heeft drie verschillende groepen verdeeld over twee locaties in Amsterdam Zuidoost. De Sensorische groep (locatie Nilda Pintostraat 2) De Sensospraakgroep (locatie Grubbehoeve 44-45) De Naschoolse Opvang (locatie Nilda Pintostraat 2) Verder heeft De Ster een therapie- en snoezelruimte op de locatie Grubbehoeve 7. De drie groepen verschillen in zorgzwaarte. De problematiek van het kind en de ingeschatte mogelijkheden bepalen in welke groep het kind instroomt. Waar mogelijk stromen kinderen naar lichtere vormen door. De doelen van De Ster richten zich, afhankelijk van de mogelijkheden van het kind, op de volgende vier aspecten: 1. Leren Leven (het op gang brengen van de spraakontwikkeling) 2. Het stimuleren van de spraak/taalontwikkeling 3. Het aanleren van voorschoolse vaardigheden 4. Het doen instromen van het kind in het (speciaal)onderwijs Pagina 3 van 15

4 Bevindingen De inspecties hebben met het management en een aantal zorg/hulpverleners gesproken. Ook hebben zij het beleid van De Ster bekeken en de inhoud van een aantal dossiers getoetst. Op iedere locatie hebben zij een rondgang gemaakt. De inspecties hebben De Ster op meerdere onderwerpen beoordeeld. In dit rapport staat per onderwerp aangegeven of hier documentatie over is aangetroffen en op welke wijze de inhoud van de documentatie zichtbaar is in de praktijk. Indien noodzakelijk wordt de score toegelicht in de kolom toelichting. Overige onderwerpen die naar het oordeel van de inspecties risicovol zijn voor de kwaliteit van zorg en de geboden jeugdhulp binnen de organisatie, benoemen de inspecties onder het kopje overige bevindingen en opmerkingen. Toelichting bevindingen; Daar waar staat vermeld; - *IGZ wordt bedoeld specifiek voor toetsing door IGZ - *IJZ wordt bedoeld specifiek voor toetsing door IJZ Document 1 Aanwezig Ja/deels/nee/nvt 1 Zorgplan /verzorgingsplan/kinddossiers ja Zie sub 1a 1a. Toelichting; De Ster werkt met de GAS-methode. Na plaatsing van een kind start een observatieperiode van zes weken. Na deze zes weken wordt een behandelplan opgesteld en worden in overleg met de orthopedagoge doelen vastgesteld. De doelen worden geconcretiseerd in kleine meetbare stappen (kwantitatieve aanduiding (-2 /0/+2). In de groep wordt de voortgang in de doelrealisatie gescoord. Doelen worden voor een periode van zes maanden opgesteld. De voortgang wordt geëvalueerd waarna doelen worden bijgesteld. 2 Klachtenregeling/klachtencommissie nee Zie overige bevindingen en opmerkingen 3 Medezeggenschap deels Zie ook nr Afspraken tussen hoofdaannemer en onderaannemer 5 Samenwerkingsafspraken met ketenpartners 6 Personeelsopbouw: beschikbaarheid deskundigheid in relatie tot de doelgroep nee deels deels Er is sprake van onderaannemerschap voor 1 cliënt. De overeenkomst met de hoofdaannemer (Amsta) was 3 maanden geldig in Een nieuw geactualiseerd contract ontbrak. Er zijn mondelinge afspraken met een huisarts over acute zorg aan cliënten. Deze afspraken zijn niet vastgelegd. Er is relatief hooggekwalificeerd (orthopedagoog, SPH ers) personeel werkzaam bij De Ster. Omdat er enkel gewerkt wordt met 1 Zie bijlage 1 Pagina 4 van 15

5 ZZP'ers en er sprake van een hoog verloop is het waarborgen van de continuïteit van zorg punt van aandacht. 7 Gedragscode deels De gedragscode is verwerkt in de huisregels van De Ster, maar niet opgesteld in een eigenstandig document. Huisregels zijn in principe bestemd voor de cliënt(vertegenwoordiger), voor personeel gelden (aanvullende) regels zoals relatievorming met cliënten, aannemen van giften, etc. die niet voor cliënten gelden. 8 Opleidingsplan deels Zie sub. 8a. 8a.Toelichting: Het scholingsaanbod wordt opgesteld door het bestuur, mede op basis van de wensen en behoeften van de ingezette zorgverleners. Regelmatig vinden themagerichte cursussen plaats. Sommige zorgverleners volgen naast een groepsaanbod - individuele scholing. In het scholingsplan ontbreekt het echter aan een jaarplanning waarin aangegeven staat wanneer opleidingen en/of cursussen plaats zullen vinden. In het opleidingsplan is de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en het hanteren hiervan niet standaard opgenomen. Ook worden de zorgverleners niet standaard geschoold in het omgaan met (en de-escaleren) van agressief gedrag en het signaleren van (vermoedens van) seksueel grensoverschrijdend gedrag. De zorgverleners kunnen met vragen hierover wel terecht bij de orthopedagoge. 9 Kwaliteitssysteem ja Zie sub 9a. 9.a. Toelichting; De Ster is HKZ-gecertificeerd, model 2008 (begeleiding kleinschalige dagopvang voor kinderen tussen 2 en 13 jaar met ontwikkelingsachterstand. Begeleiding van ouders met een verstandelijke beperking). De Ster maakt gebruik van een interne auditor. In de week dat de inspecties De Ster bezochten vond tevens de interne HKZ audit plaats. In het kader van de transitie van de jeugdzorg heeft De Ster een aantal workshops over kwaliteit van zorg gevolgd, aangeboden door de gemeente Amsterdam en de zorgkantoren. 10 Uitsluitingscriteria cliënten nee Zie sub 10a. 10a. Toelichting; Grenzen aan de zorg, met betrekking tot de doelgroep en de zorghandelingen, zijn niet vastgelegd in de vorm van uitsluitingscriteria. Dit terwijl De Ster wel een aantal uitsluitingscriteria hanteert zoals het niet verrichten van handelingen in het kader van medische problematiek, ernstige gedragsproblematiek (het gedrag moet nog ingeperkt kunnen worden) en GGZ-cliënten. 11 Meldingen incidenten ja cliënten/patiënten (MIC/MIP) * IGZ 12 Uitvoeringsprotocollen van ja voorbehouden en risicovolle handelingen *IGZ 13 Toets bekwaamheid van nvt medewerkers en/of zelfstandigen van voorbehouden en risicovolle handelingen *IGZ 14 Beleid vrijheidsbeperkende nee Zie sub 14a Pagina 5 van 15

6 maatregelen 14a Toelichting; Binnen Stichting De Ster worden geen vrijheidsbeperkende maatregelen toegepast. Er is echter geen beleid waarin dit beschreven staat en wat het niet mogen toepassen hiervan betekent voor de grenzen aan de zorgverlening (uitsluitingscriteria). Kinderen kunnen binnen De Ster wel een time-out krijgen. Deze is altijd onder begeleiding van een medewerker. 15 Medicatiebeleid *IGZ nee Zie overige bevindingen en opmerkingen 16 Meldcode huiselijk geweld en ja Zie sub 16a kindermishandeling 16a Toelichting; De meldcode is in gebruik en toegeschreven naar de eigen organisatie. Daarnaast gebruikt De Ster het Licht Instrument Risicotaxatie Kindveiligheid (LIRIK) als daar aanleiding toe is. In het opleidingsplan is de meldcode en het hanteren hiervan niet standaard opgenomen. In geval van vermoedens van kindermishandeling zegt De Ster gebruik te maken van Matchpoint. Ook geeft zij aan bij vermoedens van kindermishandeling contact op te nemen met Veilig Thuis. 17 VOG (bestuurder en voor deels Zie sub 17a medewerkers o.b.v. Jeugdwet) 17a Toelichting; In de personeelsdossiers was niet van iedere medewerker/zzp er de VOG opgenomen. Van twee ZZP ers is de VOG nog in aanvraag. 18 Gebruik Professionele standaarden *IJZ ja Gewerkt wordt met de Hanenmethode (via MEE), de ABA-methodiek en Totale Communicatie. 19 *IJZ Inzet multidisciplinair overleg ja Zie sub 19a. 20a Toelichting; Eén keer per maand vindt er multidisciplinair overleg plaats (MDO). Voorzitter van dit overleg is één van de bestuurders, Verder nemen aan dit overleg de orthopedagoge deel en de logopediste. Het is aan een ieder om te bepalen welke agendapunten/cliënten zij wil inbrengen. Het behandelplan (vaststellen, evalueren en formuleren doelen) wordt in ieder geval multidisciplinair besproken. Aansluitend aan het MDO vindt de cliëntbespreking plaats (iedere cliënt wordt twee keer per jaar standaard besproken). Bij dit overleg zit ook de mentor van de betreffende cliënt. 20 Inzet risicotaxatie instrument *IJZ ja De orthopedagoge verricht in principe voor ieder een kind een risicoanalyse. De eerste risicotaxatie vindt plaats na het eerste behandelingsverslag (zo n tien à elf weken na aanvang van de hulp). Daarna vindt ieder jaar opnieuw een risicotaxatie plaats. Er vinden geen tussentijdse risicotaxaties plaats. 21 Onafhankelijke vertrouwenspersoon *IJZ nee De Ster wijst haar cliënten niet op het bestaan van de onafhankelijke vertrouwenspersoon. 22 Cliëntenraad deels Zie sub 23a. 23a Toelichting; De Ster heeft een cliëntenraad die op dit moment bestaat uit twee i.p.v. drie leden. De cliëntenraad behoort twee keer in het jaar bijeen te komen. Door privé omstandigheden (van de twee huidige leden) liggen de activiteiten van de raad echter momenteel stil. De Ster is op zoek naar (actieve) leden voor de cliëntenraad. Pagina 6 van 15

7 23 Bewaartermijn dossiers nee Beleid is dat dossiers tot vijf jaar na afsluiting bewaard worden. Dit komt niet overeen met de wettelijke vereisten hiertoe. 24 Privacy *IJZ ja Zie sub 24a. 24a Toelichting; Iedere ouder/wettelijk vertegenwoordiger wordt voorafgaand aan de plaatsing verzocht een toestemmingsformulier in te vullen wat betreft het verstrekken van gegeven aan derden. In geval het verzoek om inzage/afgifte van gegevens een specifiek dossier betreft, wordt altijd toestemming aan de cliënt gevraagd. In praktijk blijkt dat niet alle ouders van clienten de Nederlandse taal machtig zijn. Overige bevindingen en opmerkingen Observatie locaties De verschillende ruimtes maakten in algemene zin een schone en verzorgde indruk. Het (spel)materiaal sloot aan op de doelgroep van De Ster. De interactie tussen de kinderen en de medewerkers verliep positief. Wel stelt de inspectie vast dat de locaties een aantal risico s voor kinderen met zich meebrengen: Het ontbrak de keukenlades aan een kinderbeveiliging; De open kasten en losse materialen konden eenvoudig als klimtoestel worden gebruikt; Niet iedere ruimte kon vanuit 1 positie in zijn geheel geobserveerd worden; Er was nog wat kleinschalig onderhoud noodzakelijk, zoals loszittende plinten; In één van de keukens stond een magnetron en oven opgesteld waar cliënten aan of bij konden komen. Brandveiligheid Binnen De Ster heeft onlangs een ontruimingsoefening plaats gevonden. Ook is een deel van het personeel getraind voor bedrijfshulpverlening. Desondanks verdient de brandveiligheid op de locaties meer aandacht. Zo zijn niet alle vluchtwegen ten tijde van een brand toegankelijk. Op de locatie Grubbehoeve zit de voordeur op slot (en moet de sleutel eerst uit een kast gehaald worden). Bij een andere uitgang moet, in geval van brand, door een raam geklommen worden. Ook ontbreekt het De Ster aan deugdelijke goedgekeurde brandblussers en rookmelders. De inspecties verwachten dat de Ster een extern onderzoek laat doen naar de brandveiligheid van de verschillende locaties. WTZi toelating De WTZi toelating staat op naam van de Ster Opvang (KvK nummer ) en niet op naam van De Ster Kinderbegeleidingscentrum (KvK nummer ). De Ster dient haar WTZi toelating hierop aan te passen. De functie verpleging wordt niet gebruikt. Klachtenregeling/klachtencommissie De Ster heeft een klachtenfunctionaris, maar geen onafhankelijke klachtencommissie conform de Wet klachtrecht cliënten zorgsector (WKCZ) en de Jeugdwet. Een cliënt dient zich echter te allen tijde rechtstreeks tot een onafhankelijke klachtencommissie te kunnen wenden, zonder tussenkomst van Stichting De Ster. Dit dient ook als zodanig naar de cliënt en/of vertegenwoordiger gecommuniceerd te worden. Medicatiebeleid Stichting De Ster dient een medicatiebeleid op te stellen waarin tenminste een beschrijving van de taken, verantwoordelijkheden en afspraken omtrent het gehele medicatieproces is opgenomen, ook Pagina 7 van 15

8 indien er sprake is van medicatie in eigen beheer bij de cliënt. Dit alles in lijn met de richtlijn Veilige principes in de medicatieketen. Conclusies Op basis van bovenstaande bevindingen trekken de inspecties de volgende conclusies: - Uw organisatie voldoet niet of deels aan de voorwaardenscheppende onderwerpen op basis van de Kwaliteitswet en aan de basisvoorwaarden voor verantwoorde jeugdhulp (zie nummers 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 14, 15, 17, 21, 22 en 23). De inspecties vinden dat de zorg van De Ster in de basis voldoende is. Wel zijn zij van oordeel dat De Ster nog niet voldoet aan een aantal randvoorwaarden. De inspecties stellen vast dat De Ster gegroeid is van een kleinschalige organisatie op één locatie naar een voorziening met verschillende locaties/doelgroepen. De inspecties zijn van oordeel dat De Ster de groei van de organisatie nog verder moet vertalen in haar kwaliteitsbeleid en een verdere professionaliseringsslag dient te maken. Hiertoe verwachten de inspecties dat De Ster reflecteert op de vraag hoe zij de continuïteit en kwaliteit van de zorg voor de kinderen binnen de gegroeide organisatie kan borgen en welke beleidsaanpassingen daarvoor noodzakelijk zijn. Zo zijn de inspecties van oordeel dat het besluit van De Ster enkel gebruik te maken van tijdelijk personeel, impliceert dat zij extra hoge eisen moet stellen aan haar opleidingsbeleid en de bestendiging hiervan. De inspecties zijn verder van oordeel dat De Ster het risicobewustzijn kan verbeteren. Zij vinden dat De Ster de risico s die zich op de groepen kunnen voordoen onvoldoende in kaart heeft gebracht. Zij denken hierbij aan het vastleggen van de uitsluitingscritera, het stellen van een leeftijdsgrens en het stellen van eisen aan de matching van de kinderen die samen op één groep verblijven. Ook verwachten de inspecties dat De Ster risico s als gevolg van haar doelgroep zo laag mogelijk houdt, bijvoorbeeld door te investeren in het (leren) omgaan met (en de-escaleren) van agressief gedrag. Indien zich incidenten voordoen, dan verwachten de inspecties dat De Ster deze niet alleen registreert en per incident een verbetermaatregel benoemt. De inspecties vinden het ook belangrijk dat De Ster deze incidenten in breder verband onderzoekt en analyseert op overeenkomsten om zo tot organisatiebrede verbetermaatregelen te komen. Verder vraagt een pro-actief risicobeleid dat De Ster zich inspant om tijdig signalen die kunnen duiden op (het doen ontstaan van) kindermishandeling te herkennen (i.p.v. vooral reactief te reageren in geval van een serieus vermoeden van kindermishandeling). Te nemen maatregelen Het geheel overziende verwacht de inspectie van u uiterlijk 29 juni 2015 te ontvangen: - een klachtenregeling conform de Wet klachtrecht cliënten zorgsector artikel 2, lid 2 en een klachtenreglement opgesteld door klachtencommissie conform de Wet klachtrecht cliënten zorgsector artikel 2, lid 3 en daarbij het bewijs van aansluiting bij de klachtencommissie; - Een overzicht waaruit blijkt dat het personeelsbestand kwalitatief en kwantitatief is afgestemd op de doelgroep: de formatie direct zorggebonden personeel in loondienst en/of ZZP ers met hun opleidingsniveau en het aantal cliënten met hun zorgzwaarte / indicatie; beleid inzake continuïteit van personele inzet en deskundigheid. - beleid vrijheidsbeperkende maatregelen; - medicatiebeleid; - Bevestiging dat van alle medewerkers een VOG aanwezig is; - een regeling waarin beschreven staat op welke wijze de gemeenschappelijke belangen van uw cliënten worden behartigd conform de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen; Pagina 8 van 15

9 - actuele afspraken tussen hoofdaannemer en onderaannemer, in het bijzonder de afspraken inzake kwaliteit; - schriftelijke afspraken met de huisarts over acute medische hulp; - beleid met betrekking tot ontwikkeling van personeel; - gedragscode; - opleidingsplan; - uitsluitingscriteria cliënten. Pagina 9 van 15

10 Bijlage 1 Toelichting 1. Het zorgplan (Besluit Zorgplanbespreking) Het zorgplan (ook wel behandelplan, leefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan genoemd) is een onderdeel van het zorgdossier. Aan de inhoud worden eisen gesteld: De zorgaanbieder is verplicht in samenspraak met de cliënt een zorgplan te maken. Binnen zes weken na aanvang van de zorgverlening moet de zorgaanbieder een zorgplan opgesteld hebben waarin in ieder geval de volgende onderwerpen aan bod komen: a. welke doelen worden met betrekking tot de zorgverlening voor een bepaalde periode gesteld, gebaseerd op de wensen, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt; b. op welke concrete wijze zullen de zorgaanbieder en de cliënt de gestelde doelen trachten te bereiken; c. wie is voor de verschillende onderdelen van de zorgverlening verantwoordelijk, op welke wijze vindt afstemming tussen meerdere zorgverleners plaats, en wie kan de cliënt op die afstemming aanspreken; d. met welke frequentie en onder welke omstandigheden gaat de zorgaanbieder de zorgverlening in samenspraak met de cliënt evalueren en actualiseren. Het zorgdossier bevat voorts alle informatie die voor de zorg aan en de begeleiding en eventuele behandeling van de cliënt relevant is: - persoonsgegevens cliënt; - zorgovereenkomst; - diagnose(s); - toestemming voor uitvoering zorgplan; - naam en toestemming cliëntvertegenwoordiger voor uitvoering zorgplan (indien van toepassing); - verslag evaluatiegesprekken; (het zorgplan wordt minimaal een keer per jaar met alle relevante betrokkenen geëvalueerd en zo nodig bijgesteld) - rapportage; (verslaglegging ten behoeve van de continuïteit van de dagelijkse zorg en uitvoering van het zorgplan) - naam behandelend (huis)arts en eventueel andere behandelaars; - eventuele vrijheidsbeperkingen; - actueel medicatieoverzicht, indien zorgaanbieder (een deel van) het medicatieproces overneemt; (een, door de apotheker geleverd, actueel medicatieoverzicht met soort medicatie, dosering en tijdstippen van medicatieverstrekking, naam voorschrijvend arts en leverend apotheker) - uitvoeringsverzoeken indien er sprake is van voorbehouden handelingen Voor Bopz-aangemerkte instellingen moet het zorgplan tevens voldoen aan de eisen van de Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuis (Wet Bopz). Wanneer de instelling ook kraamzorg levert dient tevens in het dossier aanwezig te zijn: - temperatuurlijst moeder; - temperatuurlijst kind; - LIP-formulier; Pagina 10 van 15

11 - overdracht naar de jeugdgezondheidszorg; - vochtbalans kind; - voedingsgerelateerde gegevens; - informatie over overleg met de verloskundige(n). 2. Klachtenregeling/ klachtencommissie (Wet Klachtrecht cliënten zorgsector) Elke cliënt heeft de mogelijkheid om over de geboden zorg een klacht in te dienen bij de klachtencommissie van de instelling. Een klacht kan door de cliënt zelf of zijn vertegenwoordiger worden ingediend en heeft betrekking op een gedraging van de zorgaanbieder of van voor hem werkzame personen jegens de cliënt. Tijdens het bezoek worden de volgende criteria gehanteerd: - er is een klachtenregeling conform bovengenoemde wetgeving en deze is onder de aandacht van cliënten gebracht; - de zorgaanbieder heeft een klachtencommissie conform bovengenoemde wetgeving. Deze bestaat uit ten minste drie leden waaronder een voorzitter die niet werkzaam is voor of bij de zorgaanbieder; - adres en/of telefoonnummer van de klachtencommissie staat vermeld in de klachtregeling; - zowel de cliënt als iemand die hem vertegenwoordigt, kan rechtstreeks bij de klachtencommissie een klacht indienen tegen de zorgaanbieder of diens personeel. 3. Medezeggenschap (Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen) Medezeggenschap betekent dat zowel cliënten als cliëntvertegenwoordigers als collectief invloed kunnen uitoefenen op besluiten in de organisatie die van invloed zijn op de positie van cliënten. De instelling heeft vastgelegd hoe zij deze medezeggenschap heeft geregeld en op welke onderwerpen zij advies inwint bij cliënt(vertegenwoordigers). De cliënten en hun vertegenwoordigers worden op een voor hen begrijpelijke manier en tijdig geïnformeerd over belangrijke wijzigingen in de organisatie. Tijdens het bezoek wordt gelet op de volgende zaken: - Is er een regeling waarin vastligt hoe de medezeggenschap binnen de instelling is geregeld? - Hebben cliënten aantoonbaar inspraak op het niveau van de eigen woon/zorglocatie (bijvoorbeeld in de vorm van een periodiek overleg met schriftelijke vastlegging)? - Worden relevante beleidsbeslissingen tijdig besproken en heeft de mening van de cliënten een zichtbare invloed op het gevoerde beleid? 4. Deskundigheid personeel in relatie tot de doelgroep Deskundig personeel is in staat om de noodzakelijke en gevraagde zorgverlening en ondersteuning aan cliënten te bieden. Het personeel voldoet aan de eisen die aan de functie(s) worden gesteld en is waar nodig bekwaam en bevoegd om specifieke functie(s) uit te oefenen. Tijdens het bezoek wordt o.a. gelet op de volgende zaken: - kwalitatief en kwantitatief voldoende aandacht voor aanstellingseisen en (bij)scholing van medewerkers gericht op de ondersteuningsvragen van de cliëntgroepen; - de aanwezigheid van gedragscode; - uitsluitingscriteria cliënten; zijn de grenzen aan zorg duidelijk beschreven; - bekwaamheid en bevoegdheid van medewerkers om voorbehouden en risicovolle handelingen uit te voeren. Pagina 11 van 15

12 5. Vrijheidsbeperkende maatregelen Onder de term vrijheidsbeperking of vrijheidsbeperkende maatregelen verstaat de inspectie,o.a.: fixatie met (onrust)band, afzondering in daarvoor bestemde ruimte, afzondering in brede zin (uit woonkamer gezet, in slaapkamer), afsluiten woning, psychofarmaca, gedwongen vocht/voeding, diepe stoel, gebruik tafelblad voor rolstoel, fysieke fixatie (holding), bedhekken, slaapkamer (deur)sensor, chip in schoen/polsband, belmat/sensor, cameratoezicht, uitluistersysteem, sommige beschermende kleding/materialen, hansop, verpleegdeken, beperking omgang met anderen, beperken gebruik van telefoon/internet, (onnodig) beperken privacy of beperken bezoek. Tijdens het bezoek wordt o.a. gelet op de volgende zaken: Heeft de instelling beleid ten aanzien van vrijheidsbeperking zo ja: - welke maatregelen er worden toegepast - bij hoeveel cliënten het wordt toepast - wie de verantwoordelijke in deze is - wie toezicht op de uitvoering uitoefent - dat de maatregelen onderdeel zijn van het zorgplan - dat er aan afbouw en/of alternatieven wordt gewerkt - dat er gerichte scholing plaats vindt - dat er registratie wordt bijgehouden zo nee: - dat dit verwerkt is in de uitsluitingscriteria Indien er cliënten verblijven met een Bopz-status, dient de instelling te voldoen aan de Wet BOPZ. 6. Medicatiebeleid Het medicatiebeleid van de organisatie bevat tenminste een beschrijving van de taken, verantwoordelijkheden en afspraken omtrent het gehele medicatieproces, ook indien er sprake is van medicatie in eigen beheer bij de cliënt. Het beleid moet in lijn zijn met de richtlijn: veilige principes in de medicatieketen en minimaal bestaan uit: Medicatieoverdracht - Dat er bij het starten van de zorg rond medicatie binnen 24 uur een actueel en volledig medicatieoverzicht inclusief doseertijden van de apotheek aanwezig is. - Dat er bij het starten van een voorbehouden handeling met betrekking tot medicatie een uitvoeringsverzoek aanwezig van de voorschrijvend arts is. Medicatieoverzicht - Dat er bij elke nieuwe cliënt bij intake bepaald wordt of het verantwoord is indien hij het medicatiebeheer of een deel zelf regelt en zo ja, op welke wijze dit bepaald wordt. - Dat het medicatieoverzicht op digitale lijsten van de apotheek in het zorgdossier opgenomen is. Uitzetten en toedienen - Dat het uitzetten en toedienen door twee verschillende personen uitgevoerd wordt. - Dat bij het uitzetten en toedienen voor elke geneesmiddel geparafeerd wordt. Bewaring - Dat medicatie veilig wordt bewaard. Scholing - Dat er gerichte scholing plaatsvindt. Pagina 12 van 15

13 Fouten - Dat fouten gemeld en geregistreerd worden. 7. Melding Incidenten Patiëntenzorg (MIP) De zorgaanbieder draagt zorg voor een interne meldingsprocedure voor fouten en (bijna-)ongevallen. De zorgaanbieder is van deze fouten en (bijna-) ongevallen op de hoogte en neemt corrigerende en preventieve maatregelen ter verbetering van de zorgverlening en ter voorkoming van herhaling. Bij het bezoek wordt o.a. gelet op: de aanwezigheid van een MIP-procedure en een MIP-commissie; de beschikbaarheid voor personeel van een meldformulier voor (bijna)incidenten. Pagina 13 van 15

14 Bijlage 2: De IGZ normen zijn gebaseerd op de volgende wet- en regelgeving en veldnormen: Wetgeving: Besluit zorgplanbespreking AWBZ-zorg (2009). Kwaliteitswet zorginstellingen (KWZ; 1996). Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz; 1992). Wet klachtrecht cliënten zorgsector (Wkcz; 1995). Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG; 1993). Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst: Wijzigingswet Burgerlijk Wetboek (WGBO; 1994). Besluit vaststelling van de minimumeisen voor de (verplichte) meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, 18 maart 2013; Wet Langdurige Zorg; Geneesmiddelenwet; Opiumwet; Arbeidsomstandighedenwet. Veldnormen: Kwaliteitsdocument Verpleging, Verzorging en Zorg Thuis; Handreiking ondersteuningsplannen; Veilige principes in de medicatieketen; Bekkema N; De Veer AJE, Francke AL: Verantwoord richtlijngebruik in de gehandicaptenzorg. Utrecht: NIVEL; Handreiking medicatiebeleid gehandicaptenzorg; Hingstman TL; Langelaan M, Wagner C: De dagelijkse bezetting en kwaliteit van zorg in instellingen voor langdurige zorg. Utrecht: NIVEL; Visiedocument 2.0, Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg; Harmonisatie kwaliteitsbeoordeling in de zorgsector (HKZ), versie gehandicaptenzorg 2008; Beleidsdocument veilig melden, KNMG, 2007; Veldnorm Nationaal Epilepsiefonds voor het baden van mensen met epilepsie, ongedateerd; Handreiking werkvoorraad geneesmiddelen, Actiz, GGZ Nederland, VGN, 2010; Richtlijn Overdracht van medicatiegegevens in de keten, ActiZ, GGZ Ned., IGZ, KNMG, KNMP, LEVV, LHV, NFU, NHG, NICTIZ, NPCF, NVVA, NVZ, NVZA, Orde, V&VN, VWS,ZN, FNT, NMT en VGN, 2008; Van incident naar fundament, Movisie, 2005; Convenant preventie seksueel misbruik, VGN, Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad, MEE Ned., Landelijk Steunpunt Cliëntenraden, CNV Publieke Zaak, Nu91, ABVA/KABO FNV, F.B.Z. 2007; Handreiking seksualiteit en seksueel misbruik, VGN, Kennisplein gehandicaptenzorg, 2011; Sturen op aanpak van seksueel misbruik, VGN, Kennisplein gehandicaptenzorg, 2011; Intentieverklaring Zorg voor Vrijheid, samen naar minder vrijheidsbeperking, CG-raad, LOC- LPR, Platform VG, NIP-NVO, NVAVG, NVVA, Sting, V&VN, ActiZ, VGN en IGZ, 2008; Nadenken over vrijheidsbeperking van de cliënt, VGN, 2009; Voorlopige richtlijn wettelijk kader orthopedagogische behandelcentra, VOBC LVG januari 2011; Veldnorm voor afzonderings- en separeervoorzieningen in de Gehandicaptenzorg, TNO, 12 november 2012; Competentiebox; Competentieprofielen VGN, 2009; Hygiënerichtlijnen voor de zorg van mensen met een lichamelijke en verstandelijke handicap, Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV), december 2010; Klachtenrichtlijn gezondheidszorg versie 3.0, KNMG, Pagina 14 van 15

15 Aanvullende circulaires en rapporten: Extra inspanning noodzakelijk voor terugdringen vrijheidsbeperking in langdurige zorg, IGZ, 2012; Cultuuromslag terugdringen vrijheidsbeperking bij kwetsbare groepen in langdurige zorg volop gaande, duidelijke ambities voor 2011 nodig, IGZ, december 2010; Richtinggevend kader vrijheidsbeperking, VWS, 26 maart 2008; Medicatieveiligheid flink verbeterd in herbeoordeelde instellingen langdurige zorg en zorg thuis, IGZ, 2011; Bulletin Het mag niet, het mag nooit: seksuele intimidatie door hulpverleners in de gezondheidszorg, IGZ, augustus 2004; Verantwoord richtlijngebruik in de gehandicaptensector, NIVEL, 2010; De dagelijkse bezetting en kwaliteit van zorg in instellingen voor langdurige zorg, Nivel, Handleiding voorbehouden handelingen bij verpleging, verzorging en thuiszorg, oktober 2012 Actiz, e.a. De IJZ normen zijn ondermeer gebaseerd op de volgende wet- en regelgeving, verdragen, codes, veldnormen en richtlijnen: Wetgeving Jeugdwet Besluit Jeugdwet Verdragen Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind Codes Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Zorgbrede Governancecode Beroepscode voor de jeugdzorgwerker (zie ook Veldnormen en richtlijnen Kwaliteitskader jeugd Guidelines for the alternative Care of Children Kwaliteitskader voorkomen seksueel misbruik in de jeugdzorg Richtlijnen in de jeugdzorg : Richtlijnen/Databank-Instrumenten-en-Richtlijnen-Richtlijnen Pagina 15 van 15