Factsheets & notities Monitoring Pilotprojecten 2008 Bijlage bij hoofdrapport

Transcriptie

1 Factsheets & notities Monitoring Pilotprojecten 2008 Bijlage bij hoofdrapport Uitgevoerd in opdracht van: Platform Agrologistiek. Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Den Haag, december 2008 Buck Consultants International 1

2 Inhoudsopgave Blz. Hoofdstuk 1 Introductie Factsheets Bedrijvencluster ZuidGroningen Zuivelpark Hoogeveen (DOC Kaas) FloraHolland Eelde Eiwitcorridor A Agriport A Gezinsbedrijf plus Greenport Venlo/ Klavertje vier Kuijpers Kip Nieuw Gemengd Bedrijf Groene Hoed/ Mijnboer UnitNet ACT, Amsterdam Connecting Trade Florilog Greenport Betuwse Bloem 36 Buck Consultants International 2

3 Hoofdstuk 1 Introductie Factsheets In de factsheets is naast een beschrijving van de huidige situatie deels gebruik gemaakt van beschikbare gegevens van het monitoringstraject dat heeft plaatsgevonden in De factsheets bestaan uit factsheets aangevuld met projectinformatie en notities op basis van de gesprekken met projectleiders. Tabel 1.1 Korte projectomschrijving Projectnaam Korte beschrijving 1 Bedrijvencluster Zuid Groningen project gericht op ontwikkeling van een industrieel ecosysteem waarin bedrijven gebruik maken van elkaars reststromen. 2 Zuivelpark Hoogeveen clustering van verschillende stappen uit de productieketen op 1 locatie. 3 Flora Holland Eelde optimalisatie van aan en afvoer van florastromen rondom het comple in Eelde. 4 Eiwitcorridor A1 koepelproject gericht op optimalisatie van eiwitketens rond de A1. 5 Agriport A7 clustering van groenteketen in de Wieringermeer. 6 Gezinsbedrijf plus clustering van 6 varkensbedrijven op 1 locatie in Overijssel. 7 Greenport Venlo/ Klavertje ruimtelijke ontwikkeling van agroactiviteiten op vier verbonden terrei vier nen in Venlo. 8 Kuijpers Kip clustering van schakels uit de pluimveeketen op 1 locatie. 9 Nieuw Gemengd bedrijf opzet van een cluster van verschillende agrobedrijven die middels een kringloop van stofstromen met elkaar verbonden zijn. 10 Groene Hoed/Mijnboer project gericht op het opzetten van een korte regionale voedselketen waarin regionale agroproducten direct van het land de keuken/winkel in gaan. 11 UnitNet Initiatief gericht op samenwerking tussen modaliteiten, specifiek gericht op de distributie van fruitproducten op het traject van Spanje naar Nederland en verder. 12 Amsterdam Connecting Trade ACT is een gebiedsvisie met daaraan gekoppeld een uitvoeringsorganisatie gericht op het verbeteren van de efficiëntie in en van de multimodale logistieke knoop in de Schipholregio waarbij een koppeling gelegd wordt met Greenports (o.a. Aalsmeer) 13 Florilog Florilog is een programma gericht op het verbeteren van sierteeltlogistiek door o.a. bevorderen van transparantie, standaardisering en verbeteren van infrastructuur en systemen bij verschillende ketenpartijen. 14 Greenport Betuwse Bloem Ondernemersplatform en een kernteam die voor vijf tuinbouwclusters projecten en samenwerking in regio Betuwe/ Arnhem faciliteren op verschillende schaalniveaus met daarbij specifieke aandacht voor agrologistiek, energie, scholing. Buck Consultants International 3

4 Figuur 1.1 Pilotprojecten in kaart Landelijk/Europees Florilog UnitNet Pilot Flora Holland Eelde Agriport A7 Groene Hoed/Mijn Boer Amsterdam Connecting Trade Betuwse Bloem Greenport Venlo/ Klavertje Vier Zuivelpark Hoogeveen Gezinsbedrijven plus Eiwit corridor A1 Bedrijvencluster ZuidGroningen Kuijpers Kip Nieuw gemengd bedrijf Buck Consultants International 4

5 1.1 Bedrijvencluster ZuidGroningen Omschrijving, Wat is de essentie van het project? Op het Bedrijvencluster ZuidGroningen is Ten Kate gevestigd, een bedrijf dat slachtbijproducten van de varkenshouderij met een hoog vetgehalte verwerkt tot ingrediënten voor bijvoorbeeld de veevoeder industrie. Ten Kate heeft zich met andere bedrijven uit de keten gevestigd op bedrijventerrein ZuidGroningen. Daarnaast zijn de bedrijven een samenwerking aangegaan met Avebe en tussen de verschillende bedrijven is er een complee uitwisseling van stofstromen. Door uitwisseling van product, energie en warmte op één bedrijventerrein worden aanzienlijke besparingen gerealiseerd tijdens het productieproces en op transport. Deelnemende Partijen en projecttrekker Ten Kate (producent van hoogwaardige dierlijke vetten, vetspecialiteiten en vleeseiwitten). Avebe (Dobbestroom warmtekrachtcentrale). Gelita Nederland BV (gelatineproducent). Applied Food Biotechnology. 1 Clusteren/ synergie tussen verschillende bedrijven op een bedrijventerrein 2 Verbinden (verticale ketenintegratie) 3 Regionale ontwikkeling Oude keten versus nieuwe keten Oude Keten Nieuwe Keten Vocht Energie Stoom Afnemers vetten Afnemers vetten Varkenshouder Slachterij Verwerker Dierlijke vetten Vocht Energie Stoom Gelatineproducent Varkenshouder Slachterij Verwerker Dierlijke vetten Gelatineproducent Bedrijvenpark ZuidGroningen Avebe Dobbestroom Kwalitatieve effecten Het bedrijvencluster levert onder meer de volgende voordelen op: Besparing door producten op procestemperatuur uit te wisselen. Transport besparing doordat verwerker van gelatine bij de productielocatie is gevestigd waardoor gedurende de productieprocessen geen vervoer noodzakelijk is en er alleen eindproduct vervoerd moet worden. Brandstof besparing door gebruik van stoom en energie van de nabij gelegen Dobbestroom/Avebe. Verbetering van kwaliteit door kortere doorlooptijd en minder temperatuurschommelingen tijdens het productieproces. Kwantitatieve effecten: Besparing van liter brandstof. Dit zou ongeveer overeenkomen met 1.2 miljoen ritkilometers bij een gemiddeld verbruik van 1 op 4. (bron Ten Kate) Besparing per ton verwerkte grondstof op elektriciteitsgebruik van 35%, stoomgebruik van 52% en C02 gebruik van 55%. C02 jaarlijkse besparing op transport van 780 ton. Bij omrekening van 1.2 m ritkilometer komt men uit op een kostenbesparing van miljoen euro. Agenda/ Fasering Het project is afgerond. Idee Plan Organisatie Business Plan Pilot Effecten Opschaling Brede Implementatie Toekomstige Plannen Geen specifieke plannen. Bioenergiecentrale heeft naar verwachting te hoge kosten Contactgegevens Gerard van Eerden Ten Kate Holding BV Sluisstraat AA Musselkanaal g.vaneerden@tenkate.nlte.nl Buck Consultants International 5

6 Opmerkingen Adviseur Algemeen In feite was het project bedrijvencluster ZuidGroningen al in 2006 afgerond. Een mogelijke investering voor een bioenergiecentrale is door te hoge kosten stilgelegd. Op dit moment is men vooral actief met het uitbreiden van productie en producten. ( bijvoorbeeld geur en smaakstoffen en productieuitbreiding), varkensolie. Men produceert/verwerkt varkensolie (1 Jan 2009) zoals gepland. Het project is positief ervaren. Voor afnemers speelt het geen rol qua prijzen maar het schept vertrouwen bij klanten etc. De samenwerking op de cluster is goed maar bij de onderhandelingen met naastliggende bedrijven rondom uitwisseling van energie, warmt etc. staat bedrijfsbelang voorop. Het project toont aan dat economie en duurzaamheid samen gaan. Dat je geld kan verdienen met iets dat duurzaam is. Er zijn geen specifieke knelpunten of obstakels te benoemen. Niet echt bekend met obstakels bij de bouw en vergunningen. Gemeente staat welwillend tegenover ontwikkelingen. Als de wil er is komt men er wel uit. Verder heeft men weinig contact met het platform of specifieke ideeën om op korte termijn te pakken. Buck Consultants International 6

7 1.2 Zuivelpark Hoogeveen (DOC Kaas) Omschrijving, Wat is de essentie van het project? Coöperatie DOC kaas is een zuivelcoöperatie in Hoogeveen die zich sterk richt op eport van kaas. Naast kaas wordt met ultrafiltratietechnieken de wei (restproduct) verwerkt tot onder andere eiwitconcentraat voor o.a. sportdranken en permeaatpoeder. Het project Zuivelpark Hoogeveen is gericht op het ontwikkelen van een zuivelpark in Hoogeveen waar verschillende bedrijfsonderdelen van DOC kaas samengevoegd worden op één geheel nieuwe productie locatie. Door combineren van activiteiten op één locatie en het toepassen van nieuwe productieprocessen wordt het productieproces duurzamer. Daarnaast worden nieuwe activiteiten ontwikkeld en zullen op het zuivelpark meerdere bedrijven aangetrokken worden. Deelnemende Partijen en projecttrekker Projecttrekker is de coöperatie DOC kaas Daarnaast is de investering in DV Nutrition een investering met VOLAC international. Betrokken partijen zijn: Gemeente, Subsidieverstrekkers, Volac 1 Clusteren 2 Verbinden (verticale ketenintegratie) 3 Regionale ontwikkeling Oude keten versus nieuwe keten Oude Keten Zuivelpark Toekomst Nieuwe Keten Energie & Water Verwerking weipoeder DV Nutrition Warmtekrachtcentrale DOCKaas1 Verwerking weipoeder Melkveehouders DOCKaas Rijpingspakhuis Waterrecycling Snijderij Verpakking DOCKaas2 Rijpingspakhuis Snijderij Kwalitatieve effecten Met het zuivelpark worden de volgende voordelen behaald: Het verhogen van de productie Verminderde kosten per product door schaalvergroting en clustering bedrijfsonderdelen. Verbetering van kwaliteit door vernieuwing en stroomlijnen van de keten. Duurzaam productieproces met verminderde belasting op het milieu (waterhuishouding, energie etc.). Transportbesparing. Parkmanagement, aantrekken van gerelateerde bedrijven. Verbreding in de keten naar activiteiten die grotendeels door derden worden uitgevoerd zoals rijpen en snijden van kaas. Kwantitatieve effecten: Het zuivelpark is ontwikkeld in Hoogeveen op een terrein van 18 hectare. Met meer dan 1000 aangesloten leden heeft de coöperatie een bereik van heel Nederland en een deel van Duitsland. Agenda/ Fasering Het project is afgerond. Wel zal het bedrijventerrein ( zuivelpark) zich naar verwachting verder ontwikkelen en zal de volledige verhuizing naar de nieuwe locatie komende jaren worden afgerond. Idee Plan Organisatie Business Plan Pilot Effecten Opschaling Brede Implementatie Toekomstige Plannen Continueren verplaatsen activiteiten naar nieuwe locatie Uitbreiden nieuwe activiteiten (folieverpakking) Verkennende fase biogasinstallatie Contactgegevens Jannes Oosterveld DOC Kaas Alteveerstraat AB Hoogeveen info@dockaas.nl Buck Consultants International 7

8 Opmerkingen Adviseur Algemeen In 2006 is een pakhuis in gebruik genomen voor natuurgerijpte kaas. Met de projecten heeft DOC kaas haar capaciteit voor productie en rijping fors uitgebreid. In 2007 is ook een foliepakhuis in gebruik genomen. Hierdoor heeft DOC kaas een vestiging elders kunnen sluiten. De transporten over de weg vinden nu intern plaats wat een aanzienlijke transportbesparing oplevert. Ongeveer 60 tot 70% van de productie vindt nu plaats in de nieuwe fabriek op het zuivelpark en 30% op een oude locatie. Terugkijkend op de ontwikkeling is het bedrijf veel sterker geworden. De omzet is gegroeid en men heeft zowel door schaalvergroting (volume), nieuwe activiteiten en efficiency maatregelen het bedrijf versterkt. Een volgende stap is een nieuwe kaaslijn. Zowel voor leden van de coöperatie als afnemers zijn enthousiast over het project. Het nieuwe zuivelpark straalt toekomstbestendigheid van het bedrijf en daarmee vertrouwen uit naar leden en afnemers. men heeft aan DOC kaas een betrouwbare toekomstgerichte partner. Met het park heeft schaalvergroting gerealiseerd, ketenintegratie en besparingen. DOC kaas klimt op in toegevoegde waarde met kaas en wei producten voor bijvoorbeeld sportdranken. Daarnaast is er in tegenstelling tot de oude locaties veel uitbreidingsruimte op de locatie en zijn er goede verbindingen naar bijvoorbeeld Duitsland. De nieuwe locatie is veel meer gemechaniseerd dan de oude locatie waardoor er veel minder handwerk plaats vindt. Dit is wennen voor werknemers maar met goede begeleiding en sturing staat men er positief tegenover. Het project levert nu veel energiebesparing en waterbesparing op in het proces waardoor het bedrijf ook een stuk duurzamer is geworden. Ook dit draagt bij aan de toekomstbestendigheid van het bedrijf. Afnemers zien deze toekomstbestendigheid ook. Enkele klanten hebben zich gevestigd op steenworp afstand van DOC kaas. Het is niet te zeggen dat dit komt door de nieuwe locatie maar dit kan zeker een bijdrage geleverd hebben. De goede locatie en de verbinding (A37) naar Duitsland zal daar ook een rol in spelen In november vindt er een verhuizing plaats van een aantal corporatieactiviteiten naar de nieuwe vestiging. In de omgeving is men in een verkennende fase voor een biogasinstallatie/wkk. Rol Platform agrologistiek Met subsidieverstrekkers en vergunningverlening heeft men slechte ervaring. Dit is een zeer bureaucratisch en juridisch proces. Zo moet na 7 jaar de bestemmingsplannen nog steeds definitief aangepast worden. Ook zijn eerder toegezegde subsidies voor agrologistieke projecten niet (volledig) nagekomen (bijvoorbeeld Co2 besparing en investeringssubsidies) of conflicteerden deze. Hier zou het platform wel een rol in kunnen spelen. Kansen voor opschaling of kopiëren van project De opschaling van dit project ligt hem in het aantrekken van bedrijven op het zuivelpark en het ontwikkelen van nieuwe activiteiten (bijvoorbeeld verpakking). Het kopiëren van het concept vergt een aanzienlijke investering en is een strategische beslissing die enkel te kopiëren is wanneer het bij vergelijkbare bedrijven noodzakelijk is en past binnen de bedrijfsstrategie. Ondernemen Dit project is geleid vanuit de coöperatie DOC kaas. Er is dan ook geen sprake van individueel ondernemerschap. Knelpunten De uitvoering van het project heeft geen onverwachte knelpunten opgeleverd. De bestemmingsplanprocedure duurt wel zeer lang en met subsidieregelingen heeft men slechte ervaringen (langdurig proces, papierwerk). Buck Consultants International 8

9 1.3 FloraHolland Eelde Omschrijving, Wat is de essentie van het project? Kwekers en telers van sierteeltproducten zetten hun producten af via meerdere marktkanalen om risico te spreiden en om specifieke markten te bedienen. Zo leveren veel telers in de noordelijke provincies aan veilingen in het westen van Nederland. Dit zorgt voor een onbalans in geconditioneerde ladingstromen tussen NoordNederland en WestNederland. In het project Flora Holland Eelde is onderzocht op welke manier de sierteeltlogistiek van, naar, en binnen NoordNederland efficiënter plaats kan vinden. Het project is een initiatief vanuit Flora Holland Eelde (een coöperatieve bloemenveiling) om transport van en naar de regio te verbeteren. Binnen het project is een pilot gestart om sierteelt te bundelen richting west Nederland. Deelnemende Partijen en projecttrekker Flora Holland Eelde Agrologistiek Productions (Dhr. Broens) Telers en logistiek dienstverleners in Noord Nederland A&F, TNO, Deloitte, Has Kennistransfer 1 Clusteren/ synergie tussen verschillende bedrijven op een bedrijventerrein 2 Verbinden (verticale ketenintegratie) 3 Regionale ontwikkeling Oude keten versus nieuwe keten Oude Keten Nieuwe Keten Veiling Eelde Veiling westen Handelaar Eport Veiling westen Handelaar Eport Kwekers Kwekers Kwalitatieve effecten Kwantitatieve effecten: Bij opschaling van samenwerking van 50 hectare in Groningen/Drenthe is er een potentiële besparing van 1,3 miljoen km, 868 ton C bewegingen en 1,3 miljoen besparing op transportkosten Agenda/ Fasering Het project is afgerond. Idee Plan Organisatie Business Plan Pilot Effecten Opschaling Brede Implementatie Toekomstige Plannen De pilot is afgerond. Voor opschaling is op dit moment te weinig draagvlak doordat prioriteiten van kwekers nu niet bij samenwerkingsprojecten liggen en omdat er binnen de sector al integratie plaats vindt van teeltstromen. Contactgegevens Cees Hoekstra, Flora Holland Eelde Burg. J.G. Legroweg TD Eelde ceeshoekstra@floraholland.nl Buck Consultants International 9

10 Opmerkingen Adviseur Algemeen In 2006 was net een pilot gestart. Deze heeft een korte periode geduurd en van opschaling is nu geen sprake door verschillende oorzaken. Allereerst is 2008 is een lastig jaar voor kwekers. Men werkt minder collectief samen. Een bijdrage aan collectieve projecten is niet meer zo vanzelfsprekend. Prioriteiten liggen nu bij eigen bedrijf en niet bij nieuwe projecten. Verder vindt op dit moment in de sector integratie plaats (o.a. fusie Aalsmeer en FloraHolland) Dit zorgt voor meer samenhang in de logistiek, fuststromen en retourstromen. Vanuit de markt vindt er ook steeds meer verbeteringen plaats. Voorbeeld RFID. Op dit moment zijn er geen nieuwe agrologistieke projecten binnen FloraHolland Eelde of een bepaalde rol voor het platform. Buck Consultants International 10

11 1.4 Eiwitcorridor A1 Omschrijving, Wat is de essentie van het project? EiwitcorridorA1 is een continu overkoepelend platform waarin verschillende projecten worden ontwikkeld en uitgevoerd rondom verschillende eiwitketens in Gelderland en Overijssel. Binnen het platform worden ideeën gevormd en ontwikkeld tot projecten waarbij het netwerk en de partners ondersteuning bieden in onder andere projectbegeleiding, financiering, kennisontwikkeling en juridische/vergunningtechnische ondersteuning. Belangrijke deelprojecten zijn: Ruraal park Twente: clustering verschillende schakels uit de keten op 1 locatie. Gezinsbedrijf +: clustering van 46 verschillende varkensbedrijven. Mengvoederproject: transportbesparing door samenwerking mengvoederbedrijven. Valorisatie slachtbijproducten: vergisting van slachtbijproducten voor de winning van energie. Keratine: onderzoek naar gebruik van Keratine als bioplastic. Vleeskalveren project: benutten van mogelijkheden binnen het hoogwaardige vleeskalveren cluster in de Veluweregio. Dutch Poultry Centre: ontwikkeling van concepten voor het pluimvee cluster rondom Barneveld op gebied van marketing, verpakking en logistiek. Vito Mega project: project rondom een nieuwe specialistisch varkenshouderij concept dat gericht is op productie en het vermarkten van hoogwaardig varkensvlees met speciale vetzuurketens Deelnemende Partijen en projecttrekker Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland (Oost NV). Kennisinstellingen als Wageningen Universiteit en Researchcentrum, Universiteit Twente, TNO. Bedrijven uit de ketens (veehouders, mengvoederproducenten, slachterijen, vleesverwerkers etc.) Brancheorganisaties (bijvoorbeeld LTO). Overheden (Provincie Overijssel, Provincie Gelderland, Gemeenten). Intermediairs zoals consultants en ingenieursbureaus bijvoorbeeld Arcadis, BCI. 1 Paraplu van projecten 2 Horizontal en verticale samenwerking 3 Clusteren/ synergie tussen verschillende bedrijven op een bedrijventerrein 4 Regionale ontwikkeling 5 Technische innovatie Oude keten versus nieuwe keten Oude Keten Energieproducent Nieuwe Keten Bio Energie Centrale Energie Mest Verwerker Mest slachtafval Verwerker slachtafval Mest Energie slachtafval Veehouder Vee Slachterij Vlees Groothandel Vlees Supermarkt Veehouder Vee Slachterij Vlees Groothandel Vlees Supermarkt Kwalitatieve effecten Kwantitatieve effecten: Agenda/ Fasering Doorlopende deelprojecten, projectbegeleiding zal wellicht worden geoutsourced Idee Plan Organisatie X Business Plan Pilot Effecten Opschaling Brede Implementatie Toekomstige Plannen Diverse projecten waaronder: Productontwikkeling en innovaties met Dutch Poultry Centre Contactgegevens Jans Hoekman Ontwikkelings Maatschappij Oost Nederland BV Keulenstraat 11a, 7418 ET Deventer jans.hoekman@oostnv.nl Buck Consultants International 11

12 Opmerkingen Adviseur Algemeen A1 eiwitcorridor heeft haar aandacht geconcentreerd op huidige projecten. Ook personele bezetting en mogelijkheden hebben geleid tot minder nieuwe initiatieven. Juist nieuwe initiatieven vergen etra menskracht. Vanuit aandeelhouders van ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland is het takenpakket veranderd waardoor er minder ruimte is voor dit type project. Project zal waarschijnlijk worden geoutsourced. Deelprojecten leiden tot innovaties Voortgang bestaande Projecten: A Ruraal park loopt in samenwerking met Groene Hoed/Mijnboer. B Valorisatie slachtbijproducten: Deze pilot loopt goed maar omgeving klaagt onder andere over geuroverlast. C Het Keratine project: Dit onderzoek loopt. D Mengvoedertranspor:t Samenwerking mengvoederbedrijven is niet van start gegaan. E Vleeskalvercluster: De samenwerking loopt moeizaam door een aantal factoren: prioriteit, risicomijdende partijen. Minder gericht op innovatie, gebrek aan interesse voor samenwerking van andere partijen. F Vito mega project: Loopt en wordt verkocht aan keurslagers, moeilijk om gezondheid te claimen van deze producten.je ziet dat grote merken daar ook moeite mee hebben. Nieuwe projecten: Pluimvee organisatie. Dutch Poultry Center heft zich heel goed ontwikkeld. Het is nu een landelijke organisatie met veel deelnemers en enthousiasme. Binnen het programma vindt veel innovatie plaat zoals de ontwikkeling van een biologische kipnugget en overige baanbrekende vertrouwelijke innovaties. Er is een succesvol beurs bezoek georganiseerd naar Moskou. Er vindt kennisuitwisseling plaats van het Dutch met andere sectoren, eport georiënteerd. Men heeft een marktcafé elke maand. Er zijn ook enkele geheel nieuwe initiatieven gestrand, zo is er een plan geïnitieerd rondom de vraag: Hoe kan je veeteelt inpassen in landelijk gebied? Ook met oog op negatieve effecten als stank, stikstof en emissie eisen. Men had een interessant plan en het idee om een programma te starten Boer zoekt Stal en was ver met samenwerking met o.a. provincie. Uiteindelijk is dit stuk gelopen. Deels ook omdat het onderwerp gevoelig was. Project Gezinsbedrijven Plus van Johan Pegge geeft aan dat bestemmingsplannen samenhangen met agrologistiek. De status van de LOG s zijn in praktijk niet of nauwelijks anders dan die van een niet LOG. Belangrijk voor succes is Projectmatige ondersteuning. Goede partijen (bijvoorbeeld in Dutch Poultry Centre zijn veel toeleveranciers en verwerkers actief die echt ook gericht zijn op innovatie). Financiering en voldoende marges (partijen die het moeilijk hebben staan soms minder open voor nieuwe ideeën). Dierenwelzijn in projecten. Van het platform agrologistiek is beperkt gebruik gemaakt. Suggesties: 1 Suggestie vanuit ervaring om een andere modaliteit te stimuleren namelijk breedband. 2 Ze hebben zelf ervaring met het project Fiber to the farm, nodigt Platform Agrologistiek van harte uit en zou ook wel iets zien in landelijke opschaling. 3 Concrete ondersteuning voor agro industriegebieden rondom Poultry Centre Barneveld. Er is weerstand tegen vee op agroindustrieterreinen. Dit zou bestemmingsplantechnisch en juridisch ondersteund kunnen worden. Buck Consultants International 12

13 1.5 Agriport A7 Omschrijving, Wat is de essentie van het project? Het project AgriportA7 is ontstaan vanuit de strategie van Hiemstra BV, een teelt, opslag en overslagbedrijf van vollegrondsgroente om meerdere vestigingen van het Hiemstra BV te verplaatsen naar één nieuwe locatie, centraal gelegen aan de A7. Na de vestiging van Hiemstra BV is men gestart met de ontwikkeling van een nieuw glastuinbouwgebied dat zou voldoen aan de vraag naar grootschalige glastuinbouw in NoordHolland. De ontwikkeling van het gebied is gericht op meerdere stappen in de agroketen, waaronder grootschalige glastuinbouw, verwerking en tevens distributie van agroproducten. Vooral glastuinbouwbedrijven van groente profiteren optimaal van de unieke schaalgrootte en kunnen hierdoor beter concurreren. AgriportA7 is een samenwerking aangegaan met Veiling Zon om zo producten van AgriportA7 en het nabij gelegen glastuinbouwgebied het Grootslag gebundeld te vervoeren naar Veiling Zon (Venlo). 1 regionale ontwikkeling 2 innovatie 3 schaalvergroting 4 horizontale en verticale ketenintegratie 5 duurzame teelt De locatie heeft een aantal voordelen voor glastuinbouw: Gunstige locatie voor tuinbouw door het etreme zeeklimaat als gevolg van invloed van Waddenzee, Noordzee en IJsselmeer. Juist een vlak klimaat is gunstig voor de glastuinbouw i.p.v. hete zomers koude winters. Hoge lichtopbrengst (+8%) Aanbod van grootschalige percelen (>50 ha) Goed arbeidsaanbod Welwillende (regionale) overheid Deelnemende Partijen en projecttrekker Projecttrekker was oorspronkelijk Hiemstra BV (telen en vermarkten van vollegrondsgroente, logistiek dienstverlener) Projectleiding ligt nu bij AgriportA7 Betrokken partijen zijn Provincie NoordHolland, Gemeenten, Glaskwekers Grontmij Veiling Zon Glastuinbouwgebied Het Grootslag Toeleveranciers Oude keten versus nieuwe keten Oude Keten Nieuwe Keten Agriport A7 Groentesnijderij Groentesnijderij Hiemstra BV Verpakking, Opslag En Transport Voedingstuinbouw Groothandel Supermarkten Voedingstuinbouw Supermarkten Kwalitatieve effecten Uitstraling naar sector Kwantitatieve effecten: Het bedrijf Hiemstra BV realiseert een besparing op transport van 10 tot 15%, ritkilometer en Besparing 222 ton C02 AgriportA7 als geheel heeft een aanzienlijk economisch effect, realiseert werkgelegenheid. Tevens vindt aanzienlijke energiebesparing plaats door schaalvergroting, nieuwe kassen en warmtepompen Transportbesparing vindt plaats door clustering. Wel is de afstand tot afzetmarkten iets groter dan in het Westland. Agenda/ Fasering Doorlopende deelprojecten, projectbegeleiding zal wellicht worden geoutsourced Idee Plan Toekomstige Plannen Fase 2 Organisatie Business Plan Pilot Effecten Opschaling Brede Implementatie Buck Consultants International 13

14 Contactgegevens Anton Hiemstra, Jack Kranenburg AgriportA7 BV Koggenrandweg 8F 1775 RG Middenmeer T Info@agriporta7.nl Opmerkingen Adviseur Algemeen De factsheet rondom agriport a7 is gebaseerd op deskresearch en het monitoringsverslag van De projectleider was niet beschikbaar voor aanvullende informatie. In november 2008 is het plangebied van Agriporta7 rondom Middenmeer geopend. In zomer van 2008 zijn de eerste bedrijven volledig in gebruik genomen. AgriportA7 zal naar verwachting 3880 directe en 1000 indirecte banen opleveren. Fase 2 Fase 2 is van start gegaan waarbij in de Wieringermeer enkele honderden hectare nieuwe grond wordt uitgegeven. Buck Consultants International 14

15 1.6 Gezinsbedrijf plus Omschrijving, Wat is de essentie van het project? De Stichting Gezinsbedrijf Plus, een samenwerkingsverband van For Farmers, LTO noord, Vion en Rabobank is een project gestart om vier tot zes gezinsbedrijven in de varkenshouderij te clusteren op één locatie. Hiermee worden zes bedrijven van 2500 vleesvarkenplaatsen geclusterd op één locatie met vleesvarkenplaatsen. Door vestiging van meerdere bedrijven op één terrein worden besparingen gerealiseerd op gebied van transport, energie, investering in werktuigen en arbeid. Het project levert daarmee een bijdrage aan de concurrentiekracht en continuïteit van de varkenshouderij in de regio. Het heeft tevens een positief effect op toeleverende bedrijven (mengvoeder, slachterij) in de regio. 1 Varkenscluster 2 Clusteren/ synergie tussen verschillende bedrijven op een bedrijventerrein 3 Regionale ontwikkeling Naast clustering van gezinsbedrijven is men actief om een vergistinginstallatie te ontwikkelen voor verwerking van de mest ter plekke. Met de vergistinginstallatie worden kosten, energie en transportbesparingen gerealiseerd. Het project wordt ontwikkeld in Hof van Twente, op korte afstand van de veevoederproducent For Farmers en van een slachterij van Vion. Deelnemende Partijen en projecttrekker De Stichting Gezinsbedijf Plus, een samenwerkingsverband van For Farmers, LTO noord, Vion en Rabobank. Varkenshouders in de regio. Provincie Overijssel en gemeente Hof van Twente. Het platform EiwitcorridorA1 en ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland. Oude keten versus nieuwe keten Oude Keten Nieuwe Keten Mengvoeder Mengvoeder Slachterij Supermarkt (DC) Varkenshouderij Slachterij Supermarkt (DC) Varkenshouderij Vereenvoudigde keten: (T)opfok is niet meegenomen. Vereenvoudigde keten: (T)opfok is niet meegenomen. Kwalitatieve effecten Uitstraling naar sector Kwantitatieve effecten: Het project leidt tot een besparking van ritkilometer op jaarbasis of tonkilometer besparing. Dit komt overeen met 60% besparing op tonkilometer en 58% op ritkilometer. Het levert een besparing op van 1334 ritten of 14%. Naast transportbesparing zijn er bedrijfseconomische effecten. Door gezamenlijke inkoop van machines en meerdere bedrijven op een enkele locatie is personeel professioneel en fleibel in te zetten. Agenda/ Fasering De bouw zal naar verwachting komend jaar van start gaan. Idee Plan Organisatie Business Plan Pilot Effecten Opschaling Brede Implementatie Toekomstige Plannen In eerste instantie wordt dit project gerealiseerd. Contactgegevens Johan Pegge Stichting Gezinsbedrijf Plus Knibbeldijk NG Laren j.pegge@planet.nl Buck Consultants International 15

16 Opmerking Adviseur Algemeen Qua kenmerken is het nog steeds een zelfde ontwerp( 350 zeugen gesloten systeem).wel is door de architect een kenmerkende constructie ontworpen met de middelen die beschikbaar zijn. Afgelopen juni was een belangrijk moment in de raad. Deze laatste stap van de inrichtingsplannen Men is verdergegaan met het inrichtingsplan. Met de voorwaarden van gemeente. Architect. Welstand, gemeente en initiatiefnemers. In juni in raad Inrichtingsplan met architectonische uitgangspunten( groen, water etc.) Nu is men in de fase van het in beeld brengen van bestemmingsplannen. Vervolgens volgt de MER en een bestemmingsplanwijziging. Terugkijkend had men in eerste instantie verwacht dat het sneller zou gaan. Door ruimte van politiek is het een jaar opgeschoven. Dit had wel consequenties omdat o.a. de deadlines rondom varkensrechten en aankoop grond afliepen. Gelukkig zijn deze verlengd. In de omgeving was er veel weerstand tegen het project. Met directe omgeving is wel een goed contact. Er is onder meer een actiecomité van boeren en burgers in de buurt (straal van 3 km) Het politieke proces was wel spannend en deze weerstand heeft er mede voor gezorgd dat het langer duurde. In de sector is men argwanend en heeft men geen correct beeld van alle aspecten. Het imago zou iets anders moeten. Zo denkt men dat het een gezamenlijke eploitatie is terwijl het gewoon 5 heel onafhankelijke bedrijven/ondernemingen worden. Op gebied van mineralenbalans zal wel samengewerkt worden. Reactie omgeving De aanpak van het project is uniek. Zo werkt de overheid mee aan het zoeken van een geschikte locatie in plaats van enkel het wel/niet goedkeuren van plannen. Hierdoor is veel beter en opener een geschikte locatie te vinden. In praktijk kopen veel partijen nu grond, dienen een aanvraag in (niet openlijk) en vervolgens starten ze een bedrijf. Door samenwerking is veel beter een geschikte locatie te vinden en dit project zou als voorbeeld kunnen dienen. Op dit moment heeft LNV niet een zeer heldere positie ingenomen rondom milieu/ruimte en grootschalige intensieve veehouderij. Plaatsen voor intensieve veehouderij worden nu gezocht o.a. met DLG. Om weerstand te voorkomen zouden geschikte plekken gezocht kunnen worden in plaats van het enkel goed/afkeuren van locaties die door ondernemers zelf worden aangekocht. 3 hectare per locatie is genoeg. De ondernemers van de bedrijven komen uit het Hof van Twente. In overeenkomst met de provincie is afgesproken dat ondernemers waar mogelijk uit bepaalde gebieden komen. Het project zal nog twee kavels over houden voor mogelijk toekomstige invulling. Het platform heeft onder andere financiële, juridische en netwerk ondersteuning geboden. O.a. juridische en technische mogelijkheden rondom het verpompen van mest met een pijpleiding. Erg tevreden over de rol van Platform Agrologistiek als o.a. ingang in Den Haag. Persoonlijke motivatie: Creëren van plekken waar intensieve veehouderij mee vooruit kan. Investeren en op korte termijn ermee aan de slag. Met Radbout Vorage is het een goed koppel. Trots om dit te bereiken en enthousiasme is steeds volop aanwezig. Met bestuurders en ambtenaren in de regio zijn goede contacten. Men is ( helder en eerlijk) prettig om mee samen te werken en komt tot oplossingen. Verder valt op dat eterne omstandigheden veranderen negatief en positief. Vijf jaar geleden was fijnstof geen onderwerp nu wel. Financiering van biovergisting is veranderd. Maar het biedt bij nieuwe ontwikkelingen ook kansen zoals rondom het gebruik van vloeibare fractie. De regelgeving veranderd en je moet daarom fleibel blijven. Achteraf zou met de wetenschap van nu aan aantal zakken sneller kunnen maar in de aanpak zijn er geen zaken die heel anders kunnen. Het is een apart fenomeen om politiek te bewandelen (bijv. lobby). Op veel zaken is wel invloed uit te oefenen. Wel is men natuurlijk verplicht om regelgeving op te volgen zoals verplichte onderzoeken uit te voeren etc. dat kan men niet veranderen. Als het bestemmingsplan rond is zal er veel aandacht zijn ( succes kent vele vaders) het platform is wel een partij die echt heeft geholpen. De sector moet er kennis van nemen. Het project zal via agrarische media vanzelf al aandacht krijgen. Buck Consultants International 16

17 1.7 Greenport Venlo/ Klavertje vier Omschrijving, Wat is de essentie van het project? Greenport Venlo / Klavertje Vier is een project gericht op een duurzame lange termijn ontwikkeling van het agro en foodcomple in de regio Venlo door samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en de overheid. Het project is gericht op het regionaal coördineren en integreren van verschillende gebiedsontwikkelingsprojecten in de regio Venlo. Het beslaat: Projectvestiging Californië (glastuinbouwgebied). Projectvestiging Siberië (glastuinbouwgebied). Businesspark Venlo. Tradeport Venlo Noord. 1 Clusteren/ synergie tussen verschillende bedrijven op een bedrijventerrein 2 Verbinden (verticale ketenintegratie) 3 Regionale ontwikkeling Bij de ontwikkeling van de gebieden staan verschillende onderwerpen centraal en wordt door middel van deelprojecten gezocht naar regionale oplossingen op gebied van: Water Energie CO 2 Afval Landschapsinrichting Verkeer en vervoer Daar bij gebruik makend van mogelijkheden als: Meerjarenprogramma Publiek programmabureau Vereveningfonds Grondhandelsbank Coördinatoren op gebied van de thema s Deelnemende Partijen en projecttrekker Provincie Limburg en Greenport Venlo (projecttrekker) Gemeenten: Venlo, Horst aan de Maas, Maasbree en Sevenum Bedrijfsleven (Veiling Zon, FloraHolland, groothandel etc.) glastuinbouwondernemers Oude keten versus nieuwe keten Oude Keten Niet van toepassing Nieuwe Keten Productie locatie Handelslocatie1 Handelslocatie 2 Afzet via knooppunt Kwalitatieve effecten Het project heeft zeker ook door communicatie een bijdrage geleverd aan de dynamiek van het agrocomple Venlo. Wel is niet precies aan te geven in hoeverre het project Greenport Venlo / Klavertje Vier een rol gespeeld heeft. Project zorgt voor een gestructureerde regionale aanpak veel aandacht te schenken aan thema s als energie, water, CO 2 landschappelijke inpassing, verkeer en vervoer. Cradle to Cradle concept wordt toegepast bijvoorbeeld door recycling/zuivering afvalwater, lokale energieopwekking etc. Kwantitatieve effecten: Greenport Venlo heeft een belangrijk economisch effect op de regio. In totaal gaat het in klavertje vier om het realiseren van 1000 hectare werklandschap voor teelt en bedrijventerreinen. Agenda/ Fasering Goedkeuring masterplan en businessplan in deelraden Oprichting uitvoeringsorganisatie Californie Siberië Veiling Zon/ FH Tradeport Noord Logistieke dienstverlener Binnenvaart Terminal Niederrhein Idee Plan Organisatie Business Plan Pilot Effecten Opschaling Brede Implementatie Toekomstige Plannen Het gehele project kent een lange termijn en heeft een termijn tot Buck Consultants International 17

18 Ze is ontwikkeld om mogelijkheden te bieden voor Groei Schaalvergroting en concentratie Gefaseerde ontwikkeling met ruimte voor invulling van concept afhankelijk van marktontwikkelingen Contactgegevens Tom Mineur Provincie Limburg Postbus MA Maastricht Opmerkingen Adviseur Algemeen Ontwikkelingen die plaats hebben gevonden zijn o.a.: Cradle to Cradle workshops met grondleggers van deze thematiek. Verdere Inpassing Kwaliteit & duurzaamheid. Vanuit de gebiedsvisie heeft men nu een ruimtelijk ontwerp ontwikkeld op lager schaalniveau, Dit wordt op alle aspecten uitgewerkt naar een masterplan en bijpassend businessplan. De typologie van Klavertje vier staat daarbij overeind. Een onderdeel van het programma is financiering van groen door een ruimtelijk vereveningsfonds. Het ruimtelijk masterplan en businessplan staan nu ter goedkeuring van 4 gemeenteraden en provinciale state. Daarnaast is men actief met het oprichten van een NV die het project zal uitvoeren. Deze NV is onder andere verantwoordelijk voor uitgifte van grond. Ze zal naast gemeenten en provincie ook het rijk als financier en aandeelhouder krijgen. De NV is een uitvoeringsorganisatie en onder andere verantwoordelijk voor: Gronduitgifte Parkmanagement Vastgoed Advies Uitvoering van deelthema s en samenwerking met derden Het ontwerp kent in praktijk de volgende speerpunten Inhoudelijk plan Financieel (uitvoering)organisatie Draagkracht Klavertje vier, met Californië en Siberië nu benoemd als hart van greenport Venlo is centraal gesitueerd ten opzichte van de gehele greenport Venlo. In feite wordt deze typologie verder uitgebreid. In Limburg is greenport Venlo de enige locatie waar een dergelijke schaalgrootte kan worden gefaciliteerd. Echte knelpunten of problemen zijn nu niet aan de orde. Grote partijen als ZON (via directeur)zijn vertegenwoordigd in de stuurgroep waardoor eventuele eigen belangen goed kunnen worden ingepast in het project. Besluitvorming is een kwestie van over een langere termijn samenwerken. Op korte termijn is dit niet te realiseren maar over een periode van bijvoorbeeld twee jaar wel. als je echt iets met meerdere partijen wil is het een kwestie van lange adem, het eigene loslaten en gezamenlijk oppakken maar niet te lang Nu de uitwerking concreter wordt en duidelijker spelen lokale belangen wel meer. Het traject ondervangt dit. Als je echt iets wil moet je soms ook lokale belangen laten gaan. Ambities hebben daarmee ook consequenties op lokaal niveau. Qua planologie zijn er enkele innovatieve uitwerkingen van het ruimtelijk ontwerp. Zo is een eenrichtingsverkeerssysteem ontworpen dat daardoor laden/lossen aan alle kanten toelaat en zorgt voor meer verkeersveiligheid en efficiënte doorstroming. De rijksarchitect was zeer enthousiast over de typologie en gaf aan dat dit eigenlijk overal toegepast zou moeten worden. Het projectplan is ingericht op toekomstige inpassing van OV. Buck Consultants International 18

19 Veel aandacht voor synergie tussen bepaalde functies op het gebied ( bijvoorbeeld energie en glastuinbouw met andere bestemmingen). Greenportlane en binnen het ruimtelijk ontwerp is een railterminal en een binnenvaart terminal opgenomen. Landelijk versus regio Er zijn voorbeelden van landelijke ontwikkelingen die invloed hebben op de ontsluiting van dit Plan. Je kunt het regionaal nog zo op orde hebben maar landelijke moeten belangrijke corridors ook ontsloten worden. Nu kan er al geanticipeerd worden op toekomstige ontwikkelingen. Voorbeeld zijn Brabantroute. Ontsluiting landelijk wegennet tot aan Eindhoven. Hoe is Cradle to Cradle ingepast zoals aangegeven in het ruimtelijk ontwerp? Het Cradle to Cradle concept kent meerdere niveaus. Volgens de grondleggers zijn er meer dan punten. Binnen GVK4 is het ingepast in voorbeelden als: Riolering ( minimale uitwisseling met overige regio s. Zorg voor goede oplossingen binnen gebied). Recycling van bijvoorbeeld water. Er is geen sprake van zeer strakke eisen maar er wordt gestreefd naar best mogelijke. Welke ontwikkelingen vallen buiten invloedssfeer? Marktontwikkelingen en investeringen zijn niet te beïnvloeden en zeker niet op een termijn tot Daarbij zorgt GV voor fleibele inpassing van gebieden. Gebieden staan vast maar de keuze voor glastuinbouw of een andere functie is niet per definitie vastgesteld. Wet en regelgeving sluiten niet altijd aan op nieuwe ideeën (vb provisorisch voorbeeld winning van aardwarmte). Voorbeeld 2 men werkt nu samen met meerdere gemeenten en het blijkt dat sommige afspraken ( op provinciaal niveau Men vertegenwoordigd meerdere overheden kunnen worden teruggedraaid. Op gemeenteniveau zijn afspraken wel bindend. Het zou wellicht goed zijn om kennisuitwisseling te realiseren tussen bijv. ACT en greenport Venlo. Buck Consultants International 19

20 1.8 Kuijpers Kip Omschrijving, Wat is de essentie van het project? Het Kuijpers Kip Project is een project gericht op het combineren van verschillende bedrijfsonderdelen van Kuijpers Kip en het vestigen van een slachterij en verkoop/bezoekerslocatie om zo ketenonderdelen (broederij, vleeskuikens, slachterij, verkoop) van de vleeskuikenhouderij samen te brengen en in de markt te zetten als nieuw kwaliteitsproduct. Hiermee wordt een korte pluimveeketen gerealiseerd. Deze korte, gesloten keten zorgt ondermeer voor betere kwaliteitscontrole over de keten en voorkomt transport van levende dieren. Ook wordt het ruimtebeslag van de verschillende ketenonderdelen aanzienlijk verminderd. De kipproducten worden dagelijks vers regionaal afgezet. 1 Clusteren/ synergie tussen verschillende bedrijven op een bedrijventerrein 2 Verbinden (verticale ketenintegratie) 3 Combineren landelijke en stedelijke functies Het project heeft een aantal uitgangspunten: Elke dag verse kip. Gesloten korte keten (geen transport van levende dieren en slachting op locatie). Concurrerend op kostprijs met grote slachterij (economisch duurzaam). Deelnemende Partijen en projecttrekker Projecttrekker is Kuijpers Kip. Knowhouse is met Nieuw Gemengd Bedrijf trekker van overkoepelend project. Verschillende instanties hebben onderzoek verricht naar het project (zoals de ketenstudie van WUR/AKK). In de toekomst zullen ook afnemers en toeleveranciers sterk worden betrokken in het project. Oude keten versus nieuwe keten Oude Keten Nieuwe Keten verwerker verwerker Kipdelen Kuijpers kip Kipdelen Ouderdieren Kuikens Vleeskuikens Verwerkte kipdelen Ouderdieren Kuikens Vleeskuikens Kipdelen Verse kip Vermeerderaar Broederij Vleeskuikenstallen Slachterij Distributie Centrum Supermarkt Vermeerdering Broederij Vleeskuikenstallen Slachterij Regionale supermarkt Kwalitatieve effecten Duurzamere productie Combineren van stedelijke en landelijke functies Project roept tevens weerstand op van omgeving Er vindt veel minder diertransport plaats met een positief effect op dierwelzijn. Wel is het aantal dieren op locatie groter. Kwantitatieve effecten: Het project zal naar verwachting leiden tot een besparing van: ritkm of 69% 471 ton CO2of 69% 1427 voertuigbewegingen of 34% besparing Besparing op directe logistieke kosten van 891 duizend euro. Agenda/ Fasering Men is bezig met vergunningaanvraag en bestemmingsplannen. Idee Plan Organisatie Business Plan Pilot Effecten Opschaling Brede Implementatie Toekomstige Plannen In principe richt men zich komend half jaar op goedkeuring van vergunningen en bestemmingsplannen. Contactgegevens Marcel Kuijpers, Kuijpers Kip Jan van den Boomstraat VZ HeeswijkDinther marcel@kuijperskip.comw.tenkate.nl Buck Consultants International 20

21 Opmerkingen Adviseur Algemeen Marcel Kuijpers geeft aan dat er sinds 2006 een behoorlijke verandering heeft plaats gevonden in het verloop van het project, in het proces. In eerste instantie was men vooral bezig met technische aspecten, en communicatie op een niveau waarbij feiten en het technisch aspect centraal stonden. In eerste instantie leek veel technische regelgeving onmogelijk maar er zijn oplossingen gezocht en gevonden waardoor het project binnen regelgeving valt. Eigenlijk vanaf de startnotitie MER is de meer feitelijke en technische discussie sterk veranderd. Bij deze startnotitie was een zeer grote groep personen aanwezig, waar normaal ongeveer vier personen aanwezig waren. Deze groep was zeker in grote mate gemobiliseerd door actiegroep(en) Media en de actiegroepen voeren de discussie veelal op een emotioneel niveau. Met de media heeft Marcel Kuijpers voornamelijk negatieve ervaringen gehad. Vaak werden onwaarheden uitvergroot of knipte men in interviews om een bepaald beeld naar buiten te brengen. Helaas is er geen partij die echt die een tegengeluid geeft op de onwaarheden. Het zou goed zijn als een meer onafhankelijke partij kan zorgen dat de discussie feitelijk blijft. Ook al is het beeld dat veel geschetst wordt niet gebaseerd op feiten, de negatieve effecten van deze beeldvorming wordt wel degelijk ondervonden. Nu het project zeer ver gevorderd is en procedures doorlopen zijn zullen de afspraken ook waar gemaakt moeten worden ( bijvoorbeeld rondom uitgifte grond, quota rechten etc.). Het is een zeer innovatief project en het belang daarvoor is al eerder erkend en er zijn ook vóór de meer emotionele discussie toezeggingen hiervoor gedaan in lijn met de visie op Landbouw Ontwikkeling Gebieden. Op politiek niveau ( regionaal maar ook landelijk) zal men haar rug recht moeten houden en dit vraagt om stevige bestuurders. Bestuurlijk vraagt dit wel onderscheid tussen het project en de meer emotionele discussie en politieke achterban. Vanuit andere ondernemers komt steeds meer het besef dat dit een goed project is dat antwoorden biedt voor het huidig ondernemerschap. Naast de logistieke, energie en dierwelzijneffecten biedt het een toekomstmogelijkheid voor professionalisering van de sector. Een mogelijkheid om als pluimveehouder je beroep economisch, sociaal en duurzaam uit te voeren. De huidige pluimveehouderij/ varkenshouderij kan niet zo doorgaan. Boeren raken sociaal geïsoleerd en worden door de bedrijfsgrootte slaaf van hun bedrijf doordat ze bijna alle werkzaamheden moeten uitvoeren en bijna continu op het bedrijf aanwezig moeten zijn. Het huidige bedrijf biedt verder weinig mogelijkheden voor inzet van bijvoorbeeld personeel. Het project biedt meer ruimte om het bedrijf als ondernemer te managen en men kan ook personeel inzetten ( specialisatie, meer ruimte voor innovatie) Het pluimvee vangen is op huidige bedrijven ook een bijna onwerkbare situatie zowel voor mens als dier. Het project is ook door de Astatus in de belangstelling gekomen. Als men had gekozen voor een alternatieve stille aanpak was de discussie nooit zo fel geweest. Die stille aanpak wordt regelmatig door andere bedrijven toegepast: zoek een locatie met ruimte of juridische mogelijkheden rondom bestemmingsplannen, dien vrij ongemerkt een aanvraag in en klaar. Men heeft dan een grote stal op veelal een minder geschikte locatie. Dit is natuurlijk geen oplossing voor de landbouw en omgeving. De effecten en de kilometerberekening blijven hetzelfde als in het oorspronkelijke plan. Met het Blonk Rapport en een duurzaamheidanalyse is aangetoond dat het project duurzaam is. Ondernemer De motivatie voor het project is heel goed. De binding tussen ondernemers en het vertrouwen is geweldig. Het vertrouwen tussen ondernemers is groter geworden. Samenwerking met bureau Knowhouse is positief. Zonder steun van Knowhouse en Transforum zou het project niet van de grond komen. Trudy van Megen is als woordvoerder/ voorlichter erg belangrijk in dit project. Marcel Kuijpers staat zeer open voor meningen van anderen Hij vindt het heel belangrijk dat het hek open blijft en de discussie ook gevoerd wordt. Hij laat zich ook inspireren door mensen met andere inzichten en mensen die het niet zien zitten. Relativeren is van groot belang. Hij beseft dat het project een grote stap is, ver vooruit en zelf was hij ook in eerste instantie verbaasd over aspecten van het project. Bij het oordelen en discussiëren met anderen is het goed om dat ook goed te blijven beseffen. Hij houdt ook wel workshops met algemene voorbeelden ( niet pluimveehouderij) waarbij anderen moeten kiezen tussen verschillende alternatieven. Opvallend is dat vaak niet voor het duurzaamste alternatief wordt gekozen. Een duurzame samenleving met beperkte fossiele Buck Consultants International 21

22 energie vraagt om nieuwe bedrijfsvormen maar er wordt niet naar gehandeld en men wil vaak de consequenties niet zien. Platform Agrologistiek Met Frans Tielrooij en Lucy Wassink is er goed contact. Suggestie: Marcel Kuijpers wil graag een keer met vergelijkbare projecten en initiatieven bijeenkomen (zoals bijvoorbeeld gezinsbedrijf plus) om gedachten en ervaringen uit te wisselen met thema s als maatschappelijke relevantie en hoe creëer je draagvlak voor dit type projecten. Daarbij of vervolgens zou ook een visie kunnen worden ontwikkeld en kan ook met tegenstanders een discussie worden aangegaan. Een visie vraagt misschien ook heel andere partijen bijvoorbeeld een meer filosofische benadering om net die stap verder te kunnen kijken. Opmerkingen Het project laat landelijk/regionaal een vooruitgang zien op de meetbare effecten ten opzichte van de huidige situatie ( energie, logistiek, sociaal, economisch). Dit geldt ook voor dierenwelzijn (geen vervoer/vangen van dieren)terwijl dit laatste juist vaak als tegenargument wordt gebruikt. Door clustering zal ook op nationaal niveau meer landelijk aantrekkelijk gebied zijn te realiseren. Op de locatie zelf zal het leiden tot negatieve effecten maar deze effecten kunnen deels ondervangen worden. De positieve landelijke effecten door concentratie kunnen beter naar voren gebracht worden. De discussie vanuit omgeving en bijvoorbeeld milieudefensie komt heel helder naar voren en gaat veel meer over schaalvergroting in de landbouw en economie/ maatschappij en intensieve veehouderij. Deze discussie moet goed erkend worden maar wordt vaak niet objectief gevoerd. Binnen intensieve veehouderij komen tegenargumenten voor schaalvergroting zichtbaarder naar voren dan in andere segmenten maar ook daar is deze vraag heel relevant( zoals bij grootschalige glastuinbouw) De maatschappelijke visie op intensieve veehouderij en schaalvergroting is een veel bredere vraag en de vraag is of deze discussie niet veel meer buiten dit innovatieve voorbeeld project moet plaats vinden. De visie van het platform en reconstructie bieden enerzijds ruimte voor clustering, schaalvergroting maar de consequenties worden nu pas zichtbaar en moeten nu op lokaal niveau worden verdedigd. De vraag is of lokale bestuurders een objectieve beslissing kunnen nemen daarbij de landelijke belangen meewegend. Veel tegenargumenten voor schaalvergroting zijn moeilijk rationeel te maken en objectief te beoordelen maar daar zou wel (buiten dit project) naar gekeken kunnen worden met andere voorbeelden en mogelijke oplossingen uit andere projecten en sectoren die een vorm van schaalvergroting kennen. Dit project en vergelijkbare projecten kunnen een rol hierin spelen maar zouden niet het speerpunt van de discussie moeten zijn of uitvergroot moeten worden. Buck Consultants International 22