ZP Facts Zelfstandig Professionals in de zakelijke dienstverlening

Transcriptie

1 ZP Facts Zelfstandig Professionals in de zakelijke dienstverlening 2015 Editie 1

2 002 VOORWOORD Beste lezer, Met trots presenteert HeadFirst de eerste kwartaalmonitor voor Zelfstandig Professionals (ZP ers) in de zakelijke dienstverlening: ZP Facts. De toename van het aantal zelfstandigen in Nederland is de afgelopen 10 jaar aanzienlijk geweest en lijkt voorlopig niet af te nemen. Naast een meerderheid van vak- en ambachtsmensen, is een derde van de zelfstandigen kenniswerker. Zij verhuren hun specialistische kennis in management, bedrijfskunde of een ander vakgebied. Ook in deze groep is er een sterke toename van zelfstandigen geweest. Wij noemen deze groep kenniswerkers Zelfstandig Professionals, ofwel ZP ers. HeadFirst is al vele jaren een kennisbemiddelaar tussen opdrachtgevers en professionals, en heeft hiermee enerzijds veel expertise opgebouwd, maar anderzijds ook een indrukwekkende database. hebben we de samenwerking met de Universiteit van Tilburg gezocht. Alle cijfers en bevindingen die je in dit rapport gaat lezen, zijn getoetst en gevalideerd door wetenschappers van de universiteit. Duizenden profielen van professionals en ontvangen en uitgevoerde opdrachten zijn wetenschappelijk geanalyseerd. Hiermee biedt ZP Facts een unieke kijk op de markt, dat veel verder gaat dan onderzoek uit enquêtes en interviews. Omdat dit de eerste editie is hebben wij de cijfers bekeken van de afgelopen 2 jaar om meer inzicht te geven over hoe de markt de afgelopen 2 jaar heeft gepresteerd. Ik wens u veel leesplezier toe. De database bevat info van meer dan tienduizend zelfstandig professionals die zich in de afgelopen jaren hebben ingeschreven. Daarnaast beschikt HeadFirst over informatie van nog eens ruim tienduizend professionals die via een leverancier werken. Big data omzetten in een betrouwbare monitor voor de markt van Zelfstandig Professionals - wat ZP Facts moet gaan worden - is niet gemakkelijk. Daarom Rick Kruiswijk Directeur HeadFirst Hoofddorp, januari 2015 De bevindingen zijn gebaseerd op zorgvuldig opgebouwde data van meer dan tienduizend professionals uit het netwerk van HeadFirst. De data is geanonimiseerd met het oog op de privacy van de professionals.

3 003 SAMENVATTING Waar er in 2013 nog sprake was van een toename van het aantal opdrachten, vindt er in 2014 wel enige afname plaats. De afname was groter in de private sector dan in de publieke sector. Terwijl het aantal opdrachten daalt, stijgt het aantal ZZP ers in Nederland. Ook het aantal Zelfstandig Professionals dat zich inschrijft bij HeadFirst laat een continue stijgende lijn zien. Naarmate professionals ouder worden, wensen zij meer te verdienen. We zien een stijging in het gewenste tarief tot de professionals ongeveer 56 jaar oud zijn. Opdrachtduur nam in de loop van 2013 af van 521 dagen naar 461, en fluctueert over 2014 tussen de 457 en 526. De afgelopen twee jaar zelfs 492 dagen (gemiddeld) oftewel 16,5 maanden. Het gemiddeld aantal contractuele uren per week daalde licht in de afgelopen twee jaar. Vrouwen hebben een werkweek van 29 uur, mannen 33 uur. Schaarste op deelmarkten: Het aantal van de opdrachten uitgezet voor werving en selectie wordt iets groter. Netwerken om opdrachtgevers te vinden, blijft echter belangrijk. Het gemiddelde uurtarief dat professionals ontvangen neemt continue af sinds 2013, m.u.v. de energie sector. Gemiddeld leggen professionals zo n 63 km enkele reis af naar hun opdrachtgevers, en zijn hier 45 minuten mee bezig, vertragingen niet meegenomen. ZP FACTS 2015 Editie 1

4 004 GROEI ZP ERS ZAKELIJKE DIENSTVERLENING De stijging van het aantal zelfstandigen is in lijn met die van de ZZP ers in Nederland, zoals die door het CBS wordt gesignaleerd. Met dit verschil dat HeadFirst een sterkere groei waarneemt in het aantal (veelal hoogopgeleide) kenniswerkers die hun eigen arbeid aanbieden. Dat hoeft ook geen verbazing te wekken als men weet dat de initiële investeringen in de dienstensector relatief laag zijn. Met een laptop komen veel ZP ers al een heel eind. Het startersrisico blijft daardoor tot een minimum beperkt. Grootste groei was te zien in de Randstad, met name in Zuid-Holland. Ook Noord-Brabant en Overijssel gaven een toename van het aantal ZP ers te zien. Figuur 01 Inschrijvingen van ZP ers bij HeadFirst t.o.v. aantal ZP ers (CBS). Aantal ZZP'ers in Nederland (CBS) Inschrijvingen ZP'ers bij Headfirst 4.79% 5.44% 5.18% 6.45% 5.73% 4.41% 4.61% 5.34% 4.40% 4.42% 4.49% 0.37% -0.93% 2.43% -0.53% 2.12% 0.39% 2.45% 0.00% -0.38% 1.90% 2012k2 2012k3 2012k4 2013k1 2013k2 2013k3 2013k4 2014k1 2014k2 2014k3 2014k4 IT S A MAN S WORLD Wie is de ZP er in de zakelijke dienstverlening? Het leeuwendeel van de ZP ers is man (86%) en hoofdzakelijk werkzaam in de IT. In dat opzicht is er een lichte discrepantie met de CBScijfers van het aantal ZZP ers, waar het vrouwelijk aandeel rond de 33% schommelt. De meeste professionals zijn van middelbare leeftijd (rond de 45 jaar). Met een gemiddelde leeftijd van 47,2 jaar (vrouwen 45,3 jaar, mannen 47,5 jaar) zijn ZP ers in de database van HeadFirst wel ouder dan de gemiddelde werknemer in Nederland van 41,7 jaar. Veel werknemers worden pas op latere leeftijd zelfstandig. Ervaring en kunde is een vereiste voor iedere succesvolle zelfstandige. In die zin is dan ook verklaarbaar dat 69% van de zelfstandigen tot de leeftijdscategorie behoort, terwijl dat percentage op 48% ligt voor werknemers.

5 005 Figuur 02 Vergelijking professionals (bron: HeadFirst) en werknemers (bron: CBS). Percentage professionals in leeftijdscategorie Werknemers Zelfstandig professionals 21% 17% 15% 1% 23% 35% 25% 34% 16% 13% 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar ERVARING HEEFT WAARDE Zelfstandig Professionals geven HeadFist altijd een indicatie van het uurtarief waarvoor zij zich wensen te verhuren aan opdrachtgevers. Dit geeft een goed beeld van de waarde die men aan zijn/ haar diensten hangt. Figuur 03 toont het gemiddelde op basis van leeftijd (n.b. voor de daadwerkelijke tarieven verwijzen wij naar het hoofdstuk over verdiensten). Naarmate professionals ouder worden, wensen zij meer te verdienen. Tot ongeveer 56 jaar signaleren wij een stijging in de door professionals gewenste tarieven. Na die leeftijd dalen de tarieven geleidelijk. Mannen wensen gemiddeld een uurtarief dat bijna 6 euro hoger is dan dat van vrouwen. Figuur 03 Gemiddelde gewenste uurtarieven van zelfstandig professionals Gemiddeld gewenst uurtariel Leeftijd professionals

6 006 DE ZP ER ADVISEERT Bij HeadFirst worden ZP ers geautomatiseerd ingedeeld in rollen en segmenten op basis van hun CV. De rollen worden hier onderverdeeld in vijf categorieën, te weten Adviserend, Ondersteunend, Uitvoerend IT er, Project- Programma en Portfoliomanagement en Lijnmanagement. Meer dan 43% van de database heeft een adviserende rol, zoals te zien is in Figuur 04. De verdeling van rollen is overal in Nederland redelijk gelijk, er zijn geen provincies met relatief hoge aantallen professionals in een bepaalde rol. De professionals zijn werkzaam in de segmenten Bancair, Financieel- Administratief, Human Resources, Inkoop, IT, Juridisch, Marketing- Communicatie en Training-Opleiding. Dit zijn de belangrijkste segmenten in de zakelijke dienstverlening. Figuur 04 Rollen UITVOEREND 15 % IT-ER 28 % PROJECT MANAGEMENT 43 % ADVISEREND 3 % ONDERSTEUNEND 10 % LIJN MANAGEMENT

7 007 DALEND OPDRACHTENAANBOD Het aantal opdrachten in de ICT (o.m. technologie en telecom) en energie (energie leveranciers) blijven redelijk stabiel, terwijl de financiële sector (banken, verzekeraars) een lichte daling te zien geeft (Figuur 05). Het absolute aantal opdrachten in de energie sector bleef de afgelopen twee jaar stabiel, maar nam af voor andere sectoren. Het relatief aantal opdrachten met verschillende contracturen per week blijft redelijk constant (Figuur 06). Wel is een afname in opdrachten met veel uren per week waarneembaar. Daar staat een groei - zowel relatief als absoluut gezien - van meer parttime contracten tegenover. Figuur 05 Opdrachtenaanbod per sector (relatief) 100% 90% 80% Financieel 70% 60% 50% 40% Overheld 30% 20% 10% 0% 2013k1 ICT 2013k2 2013k3 2013k4 2014k1 2014k2 Energie 2014k3 2014k4 Figuur 06 Opdrachtenaanbod - uren per week (relatief) 100% 90% 80% Minder dan uur 70% 60% uur 50% 40% 30% 20% 40 uur of meer 10% 0% 2013k1 2013k2 2013k3 2013k4 2014k1 2014k2 2014k3 2014k4

8 008 PROFESSIONALS WERKEN MERENDEELS FULLTIME Gemiddeld heeft een professional een werkweek van 31,6 uur. Vergeleken met de werkuren van werknemers in vaste dienst is het verschil gering. Professionals tussen de 35 en 55 jaar hebben meer contracturen dan 55-plussers. De 55-plussers zijn minder gaan werken na een piek in begin Contracturen in de non-profit sector zijn lager dan in de profit sector m.u.v. begin Het verschil bedraagt gemiddeld 1,3 uur. ICT heeft gemiddeld de meeste contracturen per week beschikbaar, gevolgd door de energie sector, de financiële sector en tot slot de overheid. Zowel in de energie als de financiële sector is het aantal uren de laatste 2 jaar toegenomen. Het verschil tussen contracturen bij mannen en vrouwen is vrij klein vergeleken met wat dat is voor werknemers. Terwijl zelfstandige vrouwen maar gemiddeld 4 uur minder contracturen hebben, werken vrouwelijke werknemers wel 10 uur minder dan mannen, zoals bleek uit onderzoek van het CBS in Figuur 07 Uren per week per sector 40.0 Uren per week ICT Overheid Energie Financieel December 2012 Februari 2013 April 2013 Juni 2013 Augustus 2013 Oktober 2013 December 2013 Februari 2014 April 2014 Juni 2014 Augustus 2014 Oktober 2014 December 2014 Energie ICT Overheid Financieel

9 009 BELANG WERVING EN SELECTIE NEEMT TOE Er zijn twee manieren waarop professionals via HeadFirst aan het werk gaan bij een opdrachtgever. Wanneer een professional en een opdrachtgever elkaar reeds kennen of gevonden hebben, verzorgt HeadFirst de contractuele en financiële afhandeling. HeadFirst garandeert dat het contract juridisch correct afgehandeld wordt en dat de professional tijdig betaald krijgt. HeadFirst garandeert dat het contract juridisch correct afgehandeld wordt en dat de professional tijdig betaald krijgt. In de meeste gevallen komt een opdracht op deze manier tot stand, wat wel aangeeft hoe belangrijk het is (en blijft) voor professionals om een sterk netwerk te hebben om opdrachten te vinden. Het komt evenwel steeds vaker voor dat de opdrachtgever voor een opdracht nog geen geschikte professional heeft gevonden. HeadFirst verzorgt dan de werving en selectie om de juiste professional voor de opdracht te vinden. Het feit dat het aantal opdrachten via werving en selectie een steeds groter deel inneemt van alle opdrachten, terwijl het aanbod ZP ers stijgt, kan een indicatie zijn dat opdrachtgevers (in deelmarkten) steeds meer moeite hebben met het vinden van geschikte professionals. Anderzijds wordt dit niet gereflecteerd in de uurtarieven van professionals, gezien deze gemiddeld blijven dalen. ZP ER WERKT BIJNA 1,5 JAAR AAN OPDRACHT Zelfstandigen werkten de afgelopen twee jaar gemiddeld 492 dagen, oftewel 16,5 maanden, aan een opdracht. Dat is meestal op basis van meerdere contracten - gemiddeld worden er 4,8 contracten met een professional afgesloten om de opdracht tot een goed einde te brengen. Hoewel in verschillende sectoren eind 2013 en begin 2014 een daling in de opdrachturen waarneembaar was, is de financiële sector redelijk gelijk gebleven, bevindt de ICT zich op het hoogste punt in twee jaar en neemt de opdrachtduur bij de overheid weer redelijk stabiel toe. Zie figuur 08. Een duidelijk verschil is zichtbaar tussen projectmatige rollen (Projectmanagement, Uitvoerend IT er en Adviserend) en professionals in bedrijfsmatige rollen (Ondersteunend en Lijn management). Opvallend is dat voor bedrijfsmatige rollen professionals gemiddeld enkele maanden langer ingehuurd worden dan projectmatige rollen.

10 010 Figuur 08 Opdrachtduur in maanden Gem. opdrachtduur in maanden Adviserend K1 K2 K3 K4 K1 K2 K3 K4 Lijn management Ondersteunend Project mangement Uitvoerend IT-er VERDIENSTEN: DALING TARIEVEN ZET DOOR Er is een continue daling in uurtarieven sinds 2013 we spreken over meer dan 10 euro per uur. De relatieve toename in werving en selectie duidt er op dat er eerder sprake is van schaarste in deelmarkten, in plaats van absolute schaarste op deze markt omdat de mismatch tussen vraag en aanbod dan de tarieven omhoog zou drijven. Er is een continue daling in uurtarieven sinds 2013 we spreken over meer dan 10 euro per uur. Figuur 09 Gemiddelde omzet per dag Omdat de uurtarieven in de laatste jaren gemiddeld met meer dan 10 euro per uur zijn afgenomen en het aantal uren per week niet gestegen is, daalt de maximaal te behalen omzet ook. We moeten echter concluderen dat professionals niet al hun contractuele uren declareren. Daarom hebben we een schatting gemaakt van de daadwerkelijke gemiddelde omzet van ZP ers (Fig. 09). Geschatte omzet professional per dag Geschatte omzet professional per dag Januari 2012 Februari 2013 Maart 2013 April 2013 Mei 2013 Juni 2013 Juli 2013 Augustus 2013 September 2013 Oktober 2013 November 2013 December 2013 Januari 2014 Februari 2014 Maart 2014 April 2014 Mei 2014 Juni 2014 Juli 2014 Augustus 2014 September 2014 Oktober 2014 November 2014 December 2014 Januari Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December

11 011 ALWAYS ON THE ROAD In de afgelopen jaren zijn er meerdere onderzoeken uitgevoerd naar de mobiliteit en reisafstanden van werkenden, onder meer door het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid en de ING. Deze onderzoeken tonen aan dat de gemiddelde Nederlander ongeveer 22,6 km moet afleggen naar het werk, of hemelsbreed ong. 14 km. Uit onderzoek van CBS blijkt dat een verplaatsing van of naar het werk 18,59 km bedraagt. Dat zelfstandigen verder reizen dan werknemers is oud nieuws, en eigenlijk ook een vanzelfsprekendheid gegeven wat we weten over zelfstandigen. Omdat opdrachten van tijdelijke duur zijn is het voor ZP ers vaak niet interessant om richting hun werkgever te verhuizen. De zelfstandige werkt op basis van de opdracht en de opdrachtduur op vele plekken tijdens zijn/haar carrière. Bovendien hebben ZP ers relatief vaak een koopwoning, en de huidige markt voor woningen en hypotheken zal velen van hen tegenhouden om te verhuizen. Zelfstandig professionals reizen gemiddeld 63 km enkele reis van en naar hun opdrachtgevers. De gemiddelde reistijd met de auto komt daarmee op drie kwartier (vertragingen niet meegerekend). Dat is bijna drie keer zoveel als de gemiddelde Nederlander. Met het groeiende aantal zelfstandigen, waarvan velen met de auto reizen, zal de filedruk op de Nederlandse snelwegen alleen maar toenemen. Groningen en Friesland spannen wat betreft reistijd de kroon. De reistijd heen en terug kan daar makkelijk oplopen naar drie uur per dag. Een ander opvallend aspect is dat professionals in Limburg en Zeeland opdrachten zoeken die dichter in de buurt van hun woonplek zijn. Mogelijk komen zij voor werk in de Randstad niet in aanmerking wegens de grote reisafstand, en profiteren zij anderzijds mogelijk van schaarste aan aanbod van professionals in hun eigen regio. Tabel 01 Gemiddelde reisafstand en duur naar opdracht Gem. afstand Hemelsbreed (KM) Gem. reisafstand (KM) Gem. reisduur (min) Drenthe 40,00 82,50 53,63 Flevoland 32,19 60,27 46,13 Friesland 64,13 142,73 84,40 Gelderland 50,53 78,93 53,40 Groningen 64,40 143,60 87,20 Limburg 30,63 54,43 37,87 Noord-Brabant 54,83 81,93 55,03 Noord-Holland 31,80 52,07 39,63 Overijssel 54,47 97,97 63,00 Utrecht 40,93 52,23 38,70 Zeeland 19,13 50,07 35,67 Zuid-Holland 44,40 60,53 43,60 Total 41,20 62,83 44,73

12 012 OVER HEADFIRST HeadFirst maakt zich sterk voor Zelfstandig Professionals (ZP ers) én voor organisaties die hen in willen huren. Ze verbinden ZP ers en leveranciers (bedrijven met professionals op de payroll) rechtstreeks aan MKB, middelgrote en grote opdrachtgevers. Daarbij dekt HeadFirst alle risico s, die gepaard gaan met externe inhuur, af en dragen we zorg voor een vlekkeloze administratieve afhandeling. HeadFirst heeft 20 jaar ervaring in het bij elkaar brengen van beide partijen voor tijdelijk werk en hebben dan ook een groot onafhankelijk kennisnetwerk opgebouwd. OVER DE UNIVERSITEIT VAN TILBURG OVER ZP FACTS De Universiteit van Tilburg draagt bij aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Dat doen ze vooral door het ontwikkelen en overdragen van kennis en het samenbrengen van mensen uit verschillende vakgebieden en organisaties. De universiteit nodigt bedrijven, overheden en burgers uit gezamenlijk te werken aan nieuwe inzichten en waardevolle antwoorden voor de maatschappij. Die innovatie wordt gevonden door te onderzoeken, te leren en te begrijpen: Understanding Society. INITIATIEFNEMERS ZP facts is een samenwerking tussen kennisbemiddelaar HeadFirst en de Universiteit van Tilburg. Het biedt een kwantitatieve inzage in de markt voor Zelftstandig Professionals (ZP ers ) in de zakelijke dienstverlening. De bevindingen zijn gebaseerd op zorgvuldig opgebouwde data van meer dan tienduizend professionals uit het netwerk van HeadFirst. De data is geanonimiseerd met het oog op de privacy van de professionals. De cijfers zijn getoetst en gevalideerd door wetenschappers van de Universiteit van Tilburg. Hiermee biedt ZP Facts een unieke kijk op de markt, dat veel verder gaat dan onderzoek uit enquêtes en interviews. Het verschijnt vier keer per jaar. Niets uit deze rapportage mag worden gebruikt zonder toestemming en/of bronvermelding

13 Contact Telefoon: