Wetenschappelijke verhandeling

Transcriptie

1 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN SOCIALE MEDIA VAN A TOT Z: DE ROL VAN MEDIACOACHES IN DE VERSPREIDING VAN SOCIALE MEDIAGELETTERDHEID, BINNEN DE BIBLIOTHEEK ALS ORGANISATIE Wetenschappelijke verhandeling aantal wrden: ANNABEL GEORGES MASTERPROEF COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN afstudeerrichting NIEUWE MEDIA EN MAATSCHAPPIJ PROMOTOR: PROF. DR. PIETER VERDEGEM COMMISSARIS: FREDERIK DE GROVE ACADEMIEJAAR

2 - 1 -

3 - 2 -

4 - 3 -

5 Abstract Sciale media wrden steeds vaker aangewend dr bedrijven en rganisaties m zich nline te prfileren. Ok een tenemend aantal medewerkers uit Vlaamse penbare biblitheken zijn actief p sciale media. Via het mediacachprject kregen deze biblitheekmedewerkers de kans m zich bij te schlen rnd sciale media(geletterdheid). Het primaire del van het prject is m de mediacaches p te leiden als centraal aanspreekpunt ver mediageletterdheid en sciale media in hun biblitheek. In dit nderzek wrdt bestudeerd in welke mate sciale mediageletterdheid wrdt verspreid nder cllega s en wat de rl van de mediacaches hierin is. Dit wrdt enerzijds nderzcht aan de hand van een vragenlijst en een sciale netwerkanalyse bij alle biblitheekmedewerkers in zes Vlaamse penbare biblitheken. Als aanvulling p vrige methden wrden er anderzijds k diepte-interviews van acht mediacaches geïmplementeerd in het nderzek. Uit de analyses blijkt dat er weinig gecmmuniceerd wrdt nder cllega s ver sciale media. De biblitheekmedewerkers werden k pgedeeld vlgens hun niveau van sciale mediageletterdheid. Hieruit cncluderen we dat actren met een laag niveau, minder uitleg ver sciale media krijgen van cllega s dan biblitheekmedewerkers die ver een hger niveau van sciale mediageletterdheid beschikken. Uit de analyse van de rl van de mediacach, stellen we vast dat afhankelijk van hun functiemschrijving binnen hun biblitheek, de mediacaches een centrale tt zeer centrale rl spelen in het geven van uitleg ver sciale media aan hun cllega s. De uitleg die wrdt gegeven, heeft vral betrekking p praktische en cgnitieve cmpetenties

6 - 5 -

7 Wrd vraf Znder de hulp van enkele persnen, was mijn masterpref nit gewrden zals hij nu is. In de eerste plaats bedank ik Hadewijch Vanwynsberghe. Dankzij haar kn ik stage lpen bij LINC vzw in samenwerking met MICT, de nderzeksgrep vr Media en ICT van de vakgrep cmmunicatiewetenschappen van de universiteit van Gent. Het was k Hadewijch Vanwynsberghe die me hielp bij het verzamelen van de kwantitatieve data en me in het verdere verlp van het nderzek ndersteunde. Vervlgens wil ik Laure Van Hecke en Sandrijn Vanwaeg, de cntactpersnen vanuit LINC vzw, bedanken mdat ze me de kans gaven m als stagiaire nderzek te veren rnd het mediacachprject. Verder ben ik uiteraard k prf. dr. Pieter Verdegem dankbaar. Bij hem kn ik steeds terecht m vragen te stellen met betrekking tt mijn masterpref. Tt slt wil ik mijn familie bedanken die me ndersteunde tijdens het schrijven van deze masterpref

8 - 7 -

9 Inhudstabel Abstract Wrd vraf Inhudstabel Inleiding Prject mediacach Prbleemstelling Literatuurstudie Wat zijn sciale media (Media)geletterdheid Sciale mediageletterdheid Wat is sciale mediageletterdheid Belang van sciale mediageletterdheid Sciale media(geletterdheid) binnen de biblitheeksectr Sciaal kapitaal Sciale netwerkanalyse Methdlgie Onderzekspzet Algemene nderzekspzet Verlp nderzek De nderzekseenheden Prcedure Vragenlijst en variabelen Sciale netwerkanalyse binnen dit nderzek Diepte-interviews Resultaten Niveau van sciale mediageletterdheid bij biblitheekmedewerkers Scial media wrkers Scial media laggards Scial media literates Scial media leisures Cnclusie typlgie

10 De algemene verspreiding van sciale mediageletterdheid binnen biblitheken Sciaal kapitaal en het verspreiden van sciale mediageletterdheid Niveau van sciale mediageletterdheid en geven van uitleg He centraal staat de mediacach in de verspreiding van sciale mediageletterdheid? De mediacach als schakel in de verspreiding van sciale mediageletterdheid Welke cmpetenties wrden er verspreid Bespreking Kritische evaluatie van het nderzek Aanbevelingen naar vlgend nderzek te De bijdrage van dit nderzek vr het mediacachprject Cnclusie Referenties Bijlagen Bijlage 1: Digimeter Bijlage 2: Survey Bijlage 3: Vragenlijst interview Bijlage 4: Cdebek diepte-interviews Bijlage 5: Netwerken van de biblitheken Bijlage 6: Degree centraliteit per biblitheek Bijlage 7: Betweenness centrality per biblitheek Bijlage 8: De rl van de mediacach als brker

11 Inleiding Prject mediacach Deze masterpref situeert zich binnen het kader van het prject mediacach. Dit prject wrdt gesubsidieerd dr de Vlaamse verheid en is een samenwerking tussen LINC (een vzw die werkt rnd Lezen, INfrmatie en Cmmunicatie), Bibnet, Jeugdwerknet en de KHLeuven. De site van LINCvzw (LINC, n.d.) mschrijft het prject als een pleiding vr prfessinelen die werken met jngeren en mediawijsheid willen integreren in hun eigen werkpraktijk. Het del van de pleiding is drieledig. Ten eerste is het de bedeling m prfessinelen te trainen p het vlak van mediawijsheid. Een tweede del is m de mediacaches p te leiden zdat ze kunnen fungeren als aanspreekpunt vr sciale media en mediawijsheid binnen hun rganisatie. Eveneens met de cach in staat zijn m de verwrven kennis en vaardigheden ver te dragen aan zijn cllega s. Tt slt wrden k verschillende sectren (nderwijs, biblitheek en jeugdwerk) samengebracht m z kennis en ervaringen uit te wisselen (Van Hecke, 2011). Om tegemet te kmen aan deze delstellingen, vrzag de pleiding verscheidene sessies waarin steeds een ander thema besprken werd. De verschillende sessies zijn: media-identiteit en privacy, infrmatievaardigheden, mediaprductie, media en spel, media en relaties en ten sltte media, burger en samenleving. Vrafgaand aan deze themasessies werden er twee inleidende sessies vrzien. Deze handelden rnd media(wijsheid) en jngerencultuur (LINC, n.d.). De deelnemers dienen aan het einde van de pleiding k een eigen ntwikkeld prject vr te stellen, waarna ze hun cmpetentiedcument mediacach ntvangen. In dit nderzek wrden de mediacaches aanzien als experts in sciale media. Dit mdat ze dr het vlgen van de verscheidene sessies, de cntacten met de andere mediacaches in spé en het ntwikkelen van een eigen prject p verschillende vlakken hun sciale mediageletterdheid hebben uitgebreid. Dit nderzek kadert binnen de stage die ik als masterstudent Nieuwe media en maatschappij vlgde aan de universiteit van Gent. Ik vlgde stage bij LINC vzw, in samenwerking met de nderzeksgrep MICT van de vakgrep cmmunicatiewetenschappen van de UGent. Het merendeel van de verzamelde data in deze masterpref, werd dan k gegenereerd tijdens de stageperide

12 Prbleemstelling Sciale media zijn vr velen niet meer weg te denken uit hun dagelijks leven. Steeds meer Vlamingen zijn actief p deze media. Vlgens Digimeter 5 1 (iminds-ilab., 2012) heeft ngeveer 63% van de Vlamingen een accunt p Facebk, 27% beschikt ver een twitteraccunt en 22% ver een LinkedInaccunt. Hierdr wrdt het vr rganisaties steeds relevanter m zich k te te spitsen p cmmunicatie via sciale media. Één van die rganisaties zijn biblitheken. Op de website van de VVBAD, de Vlaamse Vereniging vr Biblitheek, Archief & Dcumentatie (VVBAD, n.d.) wrdt aangegeven dat de Vlaamse penbare biblitheken de specifieke taak hebben m in alle infrmatiebeheften van alle inwners van hun werkgebied te vrzien. Drdat sciale media de vrbije jaren aan belang zijn tegenmen, vrmen deze media nieuwe mgelijkheden vr biblitheken m te cmmuniceren met hun bezekers en z ng beter tegemet te kmen aan hun infrmerende taak. Z zijn er tal van biblitheken die beschikken ver een eigen Facebkpagina, waar ze regelmatig updates psten mtrent bijvrbeeld de evenementen die ze rganiseren, literair nieuws en nieuwe items die zijn binnengekmen in de biblitheekcllectie. Om efficiënt en kritisch m te gaan met bijvrbeeld een Facebkpagina, hebben biblitheekmedewerkers nd aan kennis en vaardigheden ver sciale media. Dit is het terrein van de sciale mediageletterdheid. Gebaseerd p de verschillende elementen van mediageletterdheid, aangereikt dr Livingstne (2004b), wrdt sciale mediageletterdheid gedefinieerd als: The practical, cgnitive & affective cmpetences needed t access, analyze, evaluate and create scial media cntent acrss a variety f cntexts (Vanwynsberghe & Verdegem, 2013). Het is echter nmgelijk m te verwachten dat alle biblitheekmedewerkers ver een gelijk niveau van sciale mediageletterdheid beschikken. Tch is het van belang dat ze er enige ntie van hebben en er zich bewust van zijn mdat ze naar de biblitheekbezeker te een infrmerende functie hebben. Het mediacachprject geeft dan k de kans aan biblitheekmedewerkers m zich hierver bij te schlen en te fungeren als een aanspreekpunt binnen de biblitheek ver sciale media (LINC, n.d.). Als aanspreekpunt is het de bedeling dat de mediacach zijn kennis en vaardigheden ver sciale media zal verspreiden nder zijn cllega s. Om p die manier de algehele sciale mediageletterdheid van de cllega s te verhgen. Echter, tt nu te is er amper nderzek geverd naar he sciale mediageletterdheid wrdt verspreid nder cllega s. De centrale vraag 2 in dit nderzek is dan k: Wat is de rl van mediacaches in het verspreiden van sciale mediageletterdheid, binnen de biblitheek als rganisatie? Om een antwrd te frmuleren p deze nderzeksvraag, zal er gebruik gemaakt 1 Zie bijlage 1 2 De deelvragen wrden drheen de literatuurstudie gefrmuleerd

13 wrden van sciale netwerkanalyse en diepte-interviews. Via de netwerkanalyse brengen we de psitie van de mediacach en zijn cllega s in kaart vr wat betreft het verspreiden van sciale mediageletterdheid. Z wrdt het duidelijk f de mediacach, f net een andere biblitheekmedewerker, centraal staat in het netwerk van de biblitheek. De diepte-interviews bieden ns de mgelijkheid m de netwerken verder uit te diepen m z ng een beter beeld te krijgen van de cncrete invulling van de relaties uit de netwerkanalyse. Na deze krte inleiding vlgt de literatuurstudie. Hierin wrdt ten eerste besprken wat sciale media zijn. Vervlgens wrdt dieper ingegaan p geletterdheid en mediageletterdheid m z het cncept sciale mediageletterdheid te definiëren. In een vlgend gedeelte van de literatuurstudie wrdt dieper ingegaan p de implementatie van sciale media in de biblitheeksectr. Vervlgens wrdt besprken wat sciaal kapitaal en sciale netwerkanalyse is, m deze later te implementeren in de analyses. Tijdens de literatuurstudie wrden de deelvragen weergegeven. In het vlgend luik van de masterpref bespreken we de methdlgie. Hierin wrdt de algemene nderzekspzet weergegeven. Vervlgens wrdt er dieper ingegaan p de verschillende methdes die aangewend wrden. Na de methdlgie bespreken we de resultaten uit de analyses. Deze resultaten zijn pgedeeld per nderzeksvraag. Vervlgens vlgt er een kritische bespreking van de masterpref waarin de tekrtkmingen en aanbevelingen naar vlgend nderzek te besprken wrden en tevens de rl van het nderzek vr het mediacachprject wrdt mschreven. Tt slt sluiten we deze masterpref af met een cnclusie waarin de resultaten van de deelvragen aangewend wrden m een antwrd te frmuleren p de centrale vraag

14 - 13 -

15 Literatuurstudie Wat zijn sciale media Vrdat de term sciale mediageletterdheid gedefinieerd kan wrden, dient er eerst een eenduidige definitie te zijn van het begrip sciale media. In de wetenschappelijke literatuur vinden we verschillende definities terug met elk hun eigen kenmerken. Een veel geciteerde definitie is deze van Kaplan en Haenlein (2010, p. 61), zij definiëren sciale media als: a grup f Internet-based applicatins that build n the idelgical and technlgical fundatins f Web 2.0, and that allw the creatin and exchange f User Generated Cntent. In deze definitie staan er twee elementen centraal, namelijk Web 2.0 en User generated cntent (UGC). Web 2.0 verwijst vlgens de auteurs naar a platfrm whereby cntent and applicatins are n lnger created and published by individuals, but instead are cntinuusly mdified by all users in a participatry and cllabrative fashin (2010, p. 61). Hierbij denken we bijvrbeeld aan Wikipedia. Dankzij de samenwerking tussen vele participanten en the wisdm f the crwd, slaagt deze nline encyclpedie erin een grte heveelheid infrmatie nline te plaatsen. Bvendien kan infrmatie die incrrect f nvlledig is, aangepast wrden dr de gebruikers f dr technlgische sftware f bts (Niederer & Van Dijck, 2010). Dit hangt k nauw samen met het tweede element uit de definitie van Kaplan et al. (2010), nl. UGC. User generated cntent wrdt gedefinieerd als the sum f all ways in which peple make use f Scial Media (2010, p. 61). Gebaseerd p Vickery en Wunsch-Vincent (2007), stellen Kaplan et al. (2010, p. 61) dat UGC met vlden aan drie vrwaarden. Ten eerste met de cntent gepubliceerd wrden p een sciale netwerk site, een website die publiekelijk tegankelijk is f tegankelijk is vr een grep mensen. Ten tweede met de cntent enige vrm van creativiteit mvatten en tt slt met deze gecreëerd wrden utside f prfessinal rutines and practices (Kaplan et al., 2010, p. 61). Dit laatste element van UGC heeft betrekking p cntent met een cmmercieel deleinde (Kaplan et al., 2010). Naast deze definitie zijn er ng andere definities van sciale media. Z stellen Sweetser en Lariscy (2008, p. 179) dat scial media are centered arund the cncept f a read-write Web, where the nline audience mves beynd passive viewing f Web cntent t actually cntributing t the cntent. Lindsay (2010, p. 288) stelt dan weer dat sciale media refereren naar Internet-based applicatins that enable peple t cmmunicate and share resurces and infrmatin. Bvenstaande definities bevatten gelijkenissen met deze van Kaplan en Haenlein (2010), zals het participatieve karakter van sciale media, maar zijn minder diepgaand. Hward en Parks (2012, p. 362) bieden ng een andere kijk p sciale media. Zij stellen in hun werkdefinitie dat scial media may be defined in three parts, cnsisting f (a) the infrmatin infrastructure and tls used t prduce and distribute

16 cntent; (b) the cntent that takes the digital frm f persnal messages, news, ideas, and cultural prducts; and (c) the peple, rganizatins, and industries that prduce and cnsume digital cntent. Deze definitie is vergelijkbaar met deze van Kaplan en Haenlein (2010). Z zijn bijvrbeeld de tls m cntent te prduceren en distribueren (a), vergelijkbaar met internetapplicaties gebaseerd p Web 2.0 zals in de definitie van Kaplan et al. (2010). We willen er wel de aandacht p vestigen dat bij Kaplan en zijn cllega (2010) de nadruk sterker gelegd wrdt p het participatieve karakter van sciale media. Minstens even belangrijk zijn de aspecten waarin beide definities verschillen van elkaar. Z wrdt in het tweede element van Hward en Parks (2012) persnlijke bdschappen als vrbeeld van cntent aangehaald. In de definitie van Kaplan et al. (2010) wrden persnlijke bdschappen die niet publiekelijk tegankelijk zijn (vb. privéberichten p Facebk) niet gezien als UGC. Tt slt, en waarschijnlijk het meest pmerkelijke verschil, is dat Kaplan et al. (2010) vral de nadruk leggen p UGC, gecreëerd buiten cmmerciële deleinden 3, terwijl Hward en Parks (2012) k rganisaties en zelfs industrieën die digitale cntent prduceren en cnsumeren pnemen in hun definitie. Dit element is vr dit nderzek van belang mdat het zich net situeert binnen het sciale mediagebruik van de biblitheek als rganisatie. Ondanks de vernieuwende elementen die Hward en Parks (2012) aanreiken in hun definitie, verkiezen we vr dit nderzek de benadering van Kaplan et al. (2010). Enerzijds mdat de definitie van Hward et al. (2012) een werkdefinitie is, tegenver de definitie van Kaplan et al. (2010) die reeds een grt wetenschappelijk draagvlak heeft verwrven. Anderzijds mdat het participatieve karakter van sciale media amper vermeld wrdt dr Hward et al. (2012), en dit vlgens ns één van de belangrijkste kenmerken is van sciale media. Naast de definitie van sciale media, maakten Kaplan en haenlein (2010) k een classificatie van sciale media vlgens twee dimensies. Enerzijds de mate van sciale aanwezigheid en mediarijkheid van het medium, anderzijds de zelfpresentatie en de mate waarin persnlijke infrmatie wrdt vrijgegeven ( self-disclsure ). Z kwamen de auteurs tt zes verschillende srten sciale media, nl. blgs, sciale netwerksites 4, virtuele sciale werelden, cllabratieve prjecten, cntent 3 Een nuancering hierbij is echter wel dat Kaplan et al. (2010) stellen dat sciale media UGC telaten, en dus sluiten ze niet uit dat cmmerciële bdschappen niet mgen vrkmen bij sciale media. Bvendien kan de vraag gesteld wrden f de cmmunicatie van publieke biblitheken p sciale media gezien kan wrden als cmmerciële bdschappen. 4 Byd en Ellisn definiëren sciale netwerksites als web-based services that allw individuals t (1) cnstruct a public r semi-public prfile within a bunded system, (2) articulate a list f ther users with whm they share a cnnectin, and (3) view and traverse their list f cnnectins and thse made by thers within the system (2008, p. 211)

17 cmmunities en virtuele game werelden (Kaplan et al., 2010, p. 62). We vermeden dat sciale netwerksites een belangrijk sciaal medium is vr biblitheken, maar mdat k blgs vaak gebruikt wrden, verkiezen we m in dit nderzek de term sciale media te hanteren. Om deze sciale media ptimaal te gebruiken, is het aangewezen dat de biblitheekmedewerkers ver een bepaald niveau van sciale mediageletterdheid beschikken. In de vlgende nderdelen van de literatuurstudie bespreken we wat geletterdheid is, he dit begrip is geëvlueerd ver de tijd, m z te kmen tt een cnceptualisering van het begrip sciale mediageletterdheid

18 (Media)geletterdheid De term geletterdheid kent reeds een lange geschiedenis. Vr de kmst van de audivisuele media, cncentreerde geletterdheid zich vral p de vaardigheden m te kunnen lezen en schrijven (Livingstne, 2004a). Sinds het midden van de twintigste eeuw, werd de aandacht k gevestigd p audivisuele media en meer bepaald p het kritisch mgaan met en het lezen van audivisueel materiaal (Livingstne, 2004a, p. 1). Het kunnen mgaan met traditinele media wrdt vaak mschreven via vlgende termen: audivisuele, kritische, visuele, rale, culturele en printgeletterdheid (Livingstne, 2004a, p. 2). De kmst van het internet en andere nieuwe media zrgden vr het ntstaan van nieuwe srten geletterdheid, nl. cmputer, internet, cyber, netwerk, infrmatie en digitale geletterdheid (Livingstne, 2003, 2004a, p. 1). Binnen de wetenschappelijke literatuur bestaan er dus verscheidene begrippen gerelateerd aan geletterdheid, elk met een eigen invulling. Bawden (2001, p. 2) mschrijft het als vlgt: Althugh the meaning f literacy may appear bvius at first sight, the term, and the varius cncepts which it describes, have had a variety f meanings, cnsiderably altering ver time. Om een verzicht te krijgen van de invulling van al deze verschillende cncepten, stelt Livingstne (2004a, p. 3) dat er nd is aan een cnceptueel kader dat alle aspecten van de hedendaagse mediamgeving mvat. Livingstne (2004a, p. 3) is van mening dat het cncept geletterdheid daarvr het meest aangewezen is mdat Literacy seems t d the wrk required here: it is panmedia in that it cvers the interpretatin f all cmplex, mediated symblic texts bradcast r published n electrnic cmmunicatin netwrks; at the same time, because histrically is has been tied t particular media frms and technlgies, literacy fregrunds the technlgical, cultural and histrical specificity f particular media as used in particular times and places. We besluiten dan k dat geletterdheid als cncept ng steeds relevant is en k tegepast kan wrden p dit nderzek naar sciale media. Dit mdat via sciale media symblische tekst (vb. ft s, filmpjes, statusupdates, tweets) via een gemedieerd kanaal (Facebk, Blgger, Wikipedia) verstuurd wrdt ver het internet. De fcus in dit nderzek ligt dus p sciale media. Dr de cnvergentie tussen traditinele en nieuwe media, zien we dat kranten, televisiemrepen en radizenders k aanwezig zijn p het web en p sciale media (Jenkins, 2006). We denken bijvrbeeld aan het delen van een nline krantenartikel p Twitter f Facebk f het nline herbekijken van het jurnaal f andere televisieprgramma s. Het is dan k belangrijk dat een cncept ver geletterdheid in het

19 hedendaagse medialandschap rekening hudt met zwel de traditinele, niet-digitale media 5 als met de digitale, nieuwe media. Daarm pteren we vr infrmatie- en mediageletterdheid. Beide termen zijn grtendeels gelijkaardig, maar mediageletterdheid richt zich meer p de vaardigheden m mediacntent te prduceren en interpreteren, terwijl infrmatiegeletterdheid zich meer richt p het praktisch aspect van het vinden en rganiseren van infrmatie (Ala-Mutka, 2011). Ok Livingstne, Van Cuvering en Thumin (2005, p ) maakten de vergelijking tussen mediageletterdheid en infrmatiegeletterdheid, zij kwamen tt de cnclusie dat er grte gelijkenissen zijn tussen de twee begrippen, vb. elektrnische media wrden in beide termen pgenmen. Mediageletterdheid wrdt dan gezien als een lens van waaruit men de wereld bekijkt en zichzelf uitdrukt, met de nadruk p het begrijpen, kritisch inzicht hebben in en de creatie van mediaprducten. Terwijl infrmatiegeletterdheid infrmatie ziet als een middel m met de wereld m te gaan, met de nadruk p identificatie, lcatie, evaluatie en het gebruik van mediaprducten gericht p infrmatie (Livingstne et al. 2005). Een belangrijk nderdeel van infrmatie- en mediageletterdheid is digitale geletterdheid. Ala-Mutka (2011) maakte, aan de hand van nderzek van Bawden (2001, 2008), Martin (2006) en Martin & Grudziecki (2006) een pdeling van de verschillende srten digitale geletterdheid. Er werd een nderscheid gemaakt tussen vijf vrmen van digitale geletterdheid, nl. Cmputer literacy/ict literacy, Internet literacy/netwrk literacy, Infrmatin literacy, Media literacy en Digital literacy (Ala-Mutka, 2011). ICT-geletterdheid fcust zich hfdzakelijk p de technische kennis en gebruik van cmputers. Internetgeletterdheid cncentreert zich eveneens p de meer technische vaardigheden alsk de mgelijkheid m succesvl te functineren binnen de genetwerkte mediamgeving. Infrmatiegeletterdheid en mediageletterdheid zijn grtendeels gelijklpend, maar infrmatiegeletterdheid legt meer de nadruk p infrmatie, terwijl mediageletterdheid de nadruk legt p het prduceren en interpreteren van mediacntent. De laatste vrm van geletterdheid uit de cnceptualisering van Ala-Mutka (2011) is digitale geletterdheid, dat vele aspecten van vrige srten geletterdheid mvat. Onderstaande figuur tnt aan dat de verschillende srten geletterdheid elkaar verlappen, ndanks hun eigen invalshek. Bvendien bevatten infrmatie- en mediageletterdheid k niet-digitale aspecten die gerelateerd kunnen wrden aan de traditinele 5 Hierbij meten we wel rekening huden met het feit dat traditinele media in een nline cntext interactief zijn. Mensen kunnen bijvrbeeld artikels delen, eigen cmmentaren geven, zelf de rl van jurnalist p zich nemen f hun eigen audivisuele cntent nline plaatsen

20 vrmen van geletterdheid. Dit wrdt duidelijk gemaakt drdat een gedeelte buiten de cirkel van digitale geletterdheid valt (Ala-Mutka, 2011, p. 30). Figuur 1: mapping digital literacy tgether with ther related main cncepts (Ala-Mutka, 2011, p. 30) We cncluderen dat infrmatie- en mediageletterdheid zich zwel p traditinele als p digitale media fcussen. Z stelt Livingstne (2003, p.1) dat within bth academic and plicy discurses, the cncept f media literacy is being extended frm its traditinal fcus n print and audivisual media t encmpass the internet and ther new media. In een lezing ver mediageletterdheid, maakte Livingstne (2005) pnieuw de vergelijking tussen media- en infrmatiegeletterdheid. Daarin stelde de auteur dat as media and infrmatin technlgies cnverge and pse new prblems and challenges fr citizens in their everyday understanding f thse technlgies tw particular traditins are cnverging (2005, p. 10). Met name dr de kmst van digitale technlgieën zijn infrmatie- en mediageletterdheid gaan cnvergeren. We kzen dan k vr de definitie van Livingstne (2003, p. 1) van mediageletterdheid, nl. Media literacy is the ability t access, analyse, evaluate and create messages acrss a variety f cntexts. Deze definitie is gebaseerd p de definitie die gelanceerd werd p een cnferentie 6 in de VS in 1992, nl. media literacy is the ability t access, analyse, evaluate and cmmunicate messages in a variety f frms (Aufderheide, 1993). Livingstne wijzigde de cmpnent cmmunicate messages naar cntent creatin. Dit m de nadruk ng meer te leggen p het creëren van cntent (Livingstne, 2003). Bvendien kmen drie van de vier kernelementen uit 6 Natinal leadership Cnference n Media Literacy (Aufderheide, 1993)

21 infrmatiegeletterdheid ( access, understanding & creatin ) terug bij deze definitie van mediageletterdheid (Livingstne, 2005). Belangrijk in een gecnvergeerd medialandschap is dat een definitie van mediageletterdheid enerzijds mediumafhankelijk is, maar anderzijds k tegepast kan wrden p zwel traditinele als p nieuwe, digitale media (Livingstne, 2003). Of zals Kltay (2011, p. 214) het gebaseerd p Livingstne (2004a) stelt: Media literacy seems t cver panmedia, as it includes the interpretatin f all types f cmplex, mediated symblic texts made available by traditinal r electrnic (digital) means. Vr dit nderzek is dus gepteerd m de pvatting van mediageletterdheid vlgens Livingstne te hanteren, mdat deze het meest almvattend is. Ze peilt immers niet alleen naar de tegang tt media, maar k naar de mate waarin mensen media berdelen, kritisch benaderen en de mate waarin men zelf in staat is m media te creëren. Dit laatste aspect (cntent creatie) is nmisbaar in een definitie van mediageletterdheid in de huidige mediamgeving waar UGC een beduidende rl speelt. Daarnaast mvat deze definitie k kernelementen van infrmatiegeletterdheid (Livingstne, 2005; Ala-Mutka, 2011). Een ander aspect is het feit dat deze definitie tegepast kan wrden p allerhande srten van mediacntent. Zeker in de gecnvergeerde mediamgeving - waar digitalisering ervr zrgde dat cntent ls kmt te staan van het medium waarp het geraadpleegd kan wrden is dit van grt belang (Jenkins, 2006). Dit mdat de nline mediacntent niet alleen tekstueel, maar k audivisueel materiaal mvat (al dan niet UGC). Hiernder wrden de vier aspecten uit de definitie van Livingstne (2003) verder geanalyseerd. Access (tegang): Livingstne (2003) benadrukt dat tegang niet enkel betrekking heeft p de fysische tegang tt bepaalde media, maar dat het ruimer dient pgevat te wrden. Het is een dynamisch en sciaal prces waarbij bijvrbeeld het updaten en aanschaffen van nieuwe hard- en sftware een rl spelen, evenals bijvrbeeld de mate waarin uders hun kinderen regels pleggen met betrekking tt hun mediagebruik. Tegang mvat dus zwel sciale, culturele als technlgische dimensies (Livingstne, 2003). Prblematisch hierbij is dat vanwege scidemgrafische ngelijkheden (sciaal, symblisch & materieel), er een ngelijke tegang tussen verschillende grepen is (Livingstne, 2003; 2004a; 2004b). Enkele vrbeelden met betrekking tt tegang zijn: het kunnen aanmaken van een accunt p een sciaal medium en de invled van vrienden en kennissen in het al dan niet aanmaken van een accunt

22 Analyse (analyseren): Hier gaat het m de meer analytische vaardigheden, het interpreteren van mediacntent m z het meeste uit media-ervaringen te halen. Bij analyse speelt de aard en de kwaliteit van het mediagebruik een cruciale rl (Livingstne, 2003; 2004a; 2004b). Vr bijvrbeeld audivisuele media is het belangrijk m rekening te huden met het media-agentschap, de - categrie, -technlgie, -taal, -publiek en representaties (Buckingham, 1998; Bazalgette, 1999). Tegepast p sciale media gaat dit bijvrbeeld m het analyseren van een Facebkpagina. Waar vind ik mijn tijdlijn? Op welke manier kan ik een bericht plaatsen? He tag ik mensen in een bericht? Bij het analyseren gaat het m weten wat je met een bepaald sciaal medium kan den en he dit sciaal medium is pgebuwd. Evaluate (evalueren): Bij evalueren is het vral van belang m kritisch m te gaan met mediacntent. De twee vrgaande aspecten van mediageletterdheid kunnen hier dan k aan gekppeld wrden. Hierbij rijzen er echter vragen met wat (esthetisch, ecnmisch, plitiek, idelgisch) geëvalueerd dient te wrden en wat het del ervan is. Het evalueren van cntent is geen eenvudige vaardigheid (Livingstne, 2003; 2004a; 2004b, p.3). De basis vr een kritische evaluatie ligt in een brede kennis. Hier refereert Livingstne (2003, p.13) naar Bazalgette (1999) die het heeft ver cntextualisatie, waarin er k aandacht met gaan naar de sciale, culturele, ecnmische, plitieke en histrische cntext waarin mediacntent werd/wrdt geprduceerd. Inzake sciale media denken we dan bijvrbeeld aan de mate waarin persnlijke infrmatie vrijgegeven wrdt f wie een tweet plaatst p Twitter. Is dit een persn die kennis heeft ver de zaken waarver hij tweets plaatst f is hij eerder een leek? Create cntent (maken van cntent): Er zijn twee redenen waarm Livingstne (2004b, p. 3) dit aspect tevegt aan de definitie van mediageletterdheid. Enerzijds is ze van mening dat mensen een beter begrip krijgen van mediacntent indien ze zelf gecnfrnteerd wrden met de verdiensten van prfessineel geprduceerd materiaal. Anderzijds biedt het internet een ngeziene mgelijkheid vr mensen m zelfgeprduceerde cntent nline te plaatsen (Livingstne, 2003; 2004a; 2004b). In het kader van sciale media denken we aan het aanpassen van bepaalde tpics p Wikipedia, f het plaatsen van een zelfgemaakt filmpje p Yutube m het dan k bijvrbeeld te delen p je eigen Facebkpagina. Het geven van een statusupdate kan k gezien wrden als een vrm van cntentcreatie

23 Belangrijk te vermelden, is dat deze vier aspecten met elkaar verweven zijn. Z zu bijvrbeeld het hebben van gede analytische en evaluatieve vaardigheden ervr zrgen dat mensen nieuwsgierig wrden, en k zelf mediacntent zullen maken (Livingstne, 2003). Kltay (2011, p. 219) legt de link tussen mediageletterdheid en nieuwe digitale technlgieën en stelt dat Media literacy is imprtant fr all citizens wh intentinally, r withut knwing it, cnsume media, the presence f which has becme wider and mre diverse with the new digital technlgies and the grwing participatin f laypersns. Bvendien wrdt k het belang van mediageletterdheid benadrukt. Enerzijds mdat leken steeds meer aanwezig zijn p nieuwe digitale technlgieën. Anderzijds mdat nieuwe digitale technlgieën een beduidende rl spelen in de huidige mediamgeving. Livingstne en haar cllega s (2005, p. 7) argumenteren dat mediageletterdheid bijdraagt tt drie zaken in de samenleving. Enerzijds leidt het tt demcratie, participatie en actief burgerschap. Mediageletterde individuen hebben de vaardigheden m nline p zek te gaan naar infrmatie, m z tt een eigen pinie met betrekking tt plitieke zaken te kmen, die dan weer nline gedeeld kan wrden. Anderzijds draagt mediageletterdheid bij tt de kennisecnmie, cmpetitiviteit en keuze (Livingstne et al., 2005, p. 7). Individuen die beschikken ver mediageletterdheid, gaan k beter presteren in de kennisecnmie en dus vrdelen behalen p de arbeidsmarkt. Het laatste del van mediageletterdheid is levenslang leren, culturele expressie en persnlijke bevrediging (Livingstne et al., 2005, p. 8). Het is het begrijpen en kritisch mgaan met media m er z betekenis aan te geven 7. Mediageletterdheid vervult dus verscheidene delen vr individuen binnen de samenleving. In het vlgend gedeelte wrdt dieper ingegaan p wat sciale mediageletterdheid en het belang ervan is. 7 In het gedeelte mtrent sciale mediageletterdheid wrdt er dieper ingegaan p deze drie zaken, gekppeld aan sciale media

24 Sciale mediageletterdheid Wat is sciale mediageletterdheid Sciale mediageletterdheid is een relatief jng begrip, dat rnd 2009 zijn ingang maakte in de wetenschappelijke literatuur. Er zijn nauwelijks brnnen terug te vinden waarin de term cncreet mschreven wrdt. Bridges (2012, p. 50) ziet sciale mediageletterdheid bijvrbeeld als een vrm van geletterdheid nder de bredere paraplu van infrmatiegeletterdheid. Vanwynsberghe en Verdegem (in press) stelden als één van de eersten een definiëring en een cnceptueel kader van het begrip sciale mediageletterdheid p. Dit nieuw paradigma werd ntwikkeld m leerkrachten te helpen m sciale mediageletterdheid p te nemen in hun lessenpakket (Vanwynsberghe et al., in press). Gebaseerd p Livingstne (2003) stellen Vanwynsberghe en Verdegem (in press) dat sciale mediageletterdheid mschreven kan wrden als the practical, cgnitive & affective cmpetences needed t access, analyze, evaluate and create scial media cntent acrss a variety f cntexts. Verder nderscheiden Vanwynsberghe et al. (in press) vier vrmen van sciale mediageletterdheid, nl. infrmatie, cmmunicatie en creatieve sciale mediageletterdheid, daarbij vegen de auteurs ng een vierde vrm die handelt rnd het mgaan met de gevlgen van het gebruik van sciale media. Een vrbeeld hierbij zijn de privacyinstellingen die mensen hanteren p sciale media 8. Elke vrm van sciale mediageletterdheid bestaat uit praktische, cgnitieve en affectieve cmpetenties. Vanwynsberghe et al. (in press) mschrijven de cgnitieve cmpetenties als de kennis die het resultaat is van het verwerven van infrmatie dr leerprcessen. De cgnitieve cmpetenties handelen rnd het mgaan met de cntent p sciale media en wrden pgedeeld in drie srten kennis, de wat-, waarm-, en he-kennis. De he- en waarm-kennis verwijzen naar de meer kritische vaardigheden ( analyze & evaluate ), terwijl de wat-kennis de basiskennis is m tegang te krijgen tt mediatechnlgie, -cntent en -diensten ( access ). Met praktische cmpetenties verwijzen Vanwynsberghe et al. (in press) naar het technisch gebruik van sciale media f met andere wrden, de knppenkennis. De laatste grep cmpetenties in het cnceptuele mdel, zijn de affectieve cmpetenties, waarbij een nderscheid wrdt gemaakt tussen attitudes en mtivaties. Zwel attitudes als mtivaties tegenver sciale media, kunnen het gedrag beïnvleden. 8 Indien je privacyinstellingen ingesteld zijn zdat wat je p Facebk plaatst, penbaar is, kan dit vr veel inkijk zrgen, bijvrbeeld k dr je (tekmstige) werkgever

25 Figuur 2: A cnceptual framewrk f scial media literacy (Vanwynsberghe en Verdegem, in press) Binnen deze masterpref baseren we ns p het cnceptueel kader van Vanwynsberghe et al. (in press), dit mdat de definitie en het cnceptueel kader van sciale mediageletterdheid dat dr de auteurs wrdt aangereikt theretisch gegrnd is, zals de elementen van Livingstne (2003). Hewel dit cnceptueel kader betrekking heeft p het nderwijzen van sciale mediageletterdheid in een educatinele mgeving, zijn we van mening dat we de sciale mediavaardigheden van biblitheekmedewerkers k kunnen indelen vlgens dit cnceptueel kader. Aangezien de definiëring van sciale mediageletterdheid van Vanwynsberghe et al. (in press) een nieuwe invalshek vrmt in de wetenschappelijke literatuur, vergelijken we de definitie met de prbleempunten bij de definiëring van mediageletterdheid. Ptter (2010) stelt dat digitalisering en cnvergentie vr ingrijpende veranderingen hebben gezrgd binnen de sectr van de massamedia, waardr er k geen cnsensus bestaat mtrent de invulling van het begrip mediageletterdheid. Daarm bestudeerde Ptter (2010) enkele definities die reeds gebruikt werden m het begrip te mschrijven. Hij kwam tt de cnclusie dat er drie prbleempunten zijn bij de definiëring van mediageletterdheid nl. Over welke media gaat het? Wat wrdt er bedeld met geletterdheid? En wat is het del van mediageletterdheid? Deze drie prbleempunten wrden hiernder tegepast p het begrip sciale mediageletterdheid zals het gedefinieerd werd dr Vanwynsberghe et al. (in press). Het eerste prbleempunt handelde rnd de vraag: ver welke media gaat het? Sciale mediageletterdheid fcust zich, zals de term het zegt, p sciale media. Het begrip sciale media werd hierbven reeds gedefinieerd als a grup f Internet-based applicatins that build n the idelgical and technlgical fundatins f Web 2.0, and that allw the creatin and exchange f User Generated Cntent (Kaplan et al., 2010, p. 61). Het tweede prbleempunt handelt rnd de

26 vraag: wat wrdt er bedeld met geletterdheid? Hier heeft geletterdheid betrekking p het hebben van tegang tt sciale media (sciaal, cultureel & technlgisch), m de cntent te kunnen analyseren en evalueren en tt slt het in staat zijn m zelf sciale mediabdschappen te creëren (Livingstne, 2003, 2004a, 2004b; Vanwynsberghe et al., in press). Het derde prbleempunt behandelt het del van sciale mediageletterdheid. Hier beschuwen we als del het aanleren van praktische, cgnitieve en affectieve cmpetenties van sciale media die ndig zijn m de geletterdheid met betrekking tt sciale media p te buwen (Vanwynsberghe et al., 2013). Ter vlledigheid bespreken we k enkele termen die gerelateerd wrden aan sciale mediageletterdheid, zals sciale mediavaardigheden en scial netwrking literacy cmpetencies. De laatstgenemde term werd gehanteerd dr Murphy en Mulaisn (2009) en handelt m vaardigheden met betrekking tt sciale netwerksites. Aangezien deze sites behren tt sciale media (Kaplan et al., 2010), gaan we hier niet dieper p in. De term sciale mediavaardigheden kmt frequenter vr dan de term sciale mediageletterdheid. Enkele nderzeken mtrent sciale mediavaardigheden, zijn deze van Siculian (2011) en Zerfass, Fink & Linke (2011). Siculian (2011) is van mening dat er binnen een bedrijf f rganisatie k mensen meten zijn met sciale mediavaardigheden, mdat sciale media een middel zijn m brand awareness p lange termijn p te buwen. Daarm is het vlgens Siculian (2011) van belang dat een bedrijf beschikt ver persneel dat begrijpt he hun cntent p sciale media wrdt gecnsumeerd, zdat ze zelf betere cntent kunnen prduceren en de aandacht van het publiek naar hen gericht wrdt. Uit nderzek naar het gebruik van sciale media in Duitse bedrijven blijkt dat 54% van de bedrijven uit het nderzek actief zijn p sciale media. Echter, 41.3% van de ndervraagden (waarvan het merendeel PR manager is), schatte hun eigen sciale media vaardigheden laag in, en 41.9% schatte deze middelmatig in (Zerfass et al., 2011). Naast deze nderzeken wrdt de term sciale mediavaardigheden k ng in andere publicaties gehanteerd. Van belang is dat de sciale mediavaardigheden die in deze nderzeken aangehaald wrden, gerelateerd zijn aan de aspecten van praktische en cgnitieve cmpetenties van Vanwynsberghe et al. (in press). Meestal wrdt er bij het begrip sciale mediavaardigheden geen rekening gehuden met de affectieve cmpetenties die het gebruik van sciale media mee bepalen. Daarm verkiezen we het begrip sciale mediageletterdheid, bven sciale mediavaardigheden. In deze masterpref wrdt er gesteund p de definiëring en cnceptualisering van sciale mediageletterdheid vlgens Vanwynsberghe en Verdegem (in press). Ten eerste mdat beide steunen p een sterk theretisch fundament. Ten tweede mdat de prbleempunten vlgens Ptter

27 (2010) bij de definiëring van mediageletterdheid, ingevuld wrden vr wat betreft sciale mediageletterdheid. Ten derde hudt de cnceptualisering k rekening met de affectieve cmpetenties (in tegenstelling tt sciale mediavaardigheden). Tt slt zijn de cmpetenties uit het cnceptuele mdel implementeerbaar in het nderzek. Hieruit leiden we dan k de eerste deelvraag af: Q1: Wat is het algemeen niveau van sciale mediageletterdheid bij biblitheekmedewerkers? Belang van sciale mediageletterdheid De pkmst en stijgende ppulariteit van sciale media, zrgt ervr dat k sciale mediageletterdheid van grt belang is in nze samenleving. Z stelt Bryant (2011, p60) dat every internet user needs t imprve their scial media literacy, en dat sciale mediageletterdheid ndig is m het participatieve karakter van sciale media te beschermen. Ok Vrvreanu, Clark & Bisvenue (2012) benadrukken het belang van sciale mediageletterdheid, dit in de cntext van het managen van de eigen nline identiteit. Z meten mensen zich bewust zijn vr de nline cntext en het publiek dat in aanraking kan kmen met hun cntent (Vrvreanu et al., 2012). Indien we de delen van mediageletterdheid vr de samenleving vlgens Livingstne en haar cllega s (2005) gaan tepassen p sciale media, stellen we vast dat sciale media bijdragen tt enerzijds demcratie, participatie en actief burgerschap. Twitter bijvrbeeld is een sciaal medium waar mensen hun mening delen ver bepaalde nieuwsfeiten en met elkaar hierver discussiëren. Anderzijds dragen sciale media k bij tt culturele expressie en persnlijke bevrediging. Yutube en Facebk maken het bijvrbeeld mgelijk m UGC te delen met anderen. Tt slt zrgt een hg niveau van mediageletterdheid ervr dat mensen meer te bieden hebben in hun werkmgeving (Livingstne et al., 2005, p. 8). Tegepast p sciale media biedt LinkedIn een gede presentatie van de eigen vaardigheden en werkervaringen. Indien mensen weten dat z n sciaal medium bestaat en ze zijn in staat m een accunt aan te maken en dit te nderhuden, kan dit hen een vrdeel bieden p de arbeidsmarkt. Algemeen besluiten we dat dr de tenemende mate waarin sciale media in het dagelijks leven verschijnen, het zwel m private als m prfessinele redenen belangrijk is m ver vldende sciale mediageletterdheid te beschikken. Als het gaat m private redenen, denken we bijvrbeeld aan de kennis van privacyinstellingen p sciale media-accunts; hanteren van de meest gepaste instellingen, vb. bij evenementen (dan denken we vral aan de case van het uit de hand gelpen verjaardagsfeest te Haren); kritisch kunnen analyseren van cntent die verschijnt p micrblgging

28 sites zals Twitter; nadenken ver wie de cntent die je nline plaatst allemaal kan bekijken en wat de gevlgen daarvan kunnen zijn. Het del van sciale mediageletterdheid m prfessinele redenen mvat eveneens verschillende aspecten. Z kan het bijvrbeeld van belang zijn dat prfessinelen weten welke maatregelen ze kunnen nemen m hun vlgers/likes/shares te laten tenemen; dat prfessinelen weten dat ze via bepaalde tls p Facebk hun evlutie van likers kunnen meten p hun Facebkpagina en dat rganisaties weten he ze hun publiek p de juiste manier aanspreken. In dit nderzek stellen we dat biblitheekmedewerkers die een hg niveau van sciale mediageletterdheid hebben, deze media k beter gaan kunnen implementeren in hun werking. We besluiten dan k dat he hger het niveau van sciale mediageletterdheid, he beter biblitheekmedewerkers bvenstaande delen kunnen verwezenlijken. Hieraan kppelen we vlgende deelvragen: Q2.1: In welke mate wrdt sciale mediageletterdheid verspreid nder cllega s binnen de biblitheek? 9 Q3: Speelt het niveau van sciale mediageletterdheid van biblitheekmedewerkers een rl in de mate waarin ze sciale mediageletterdheid gaan drgeven aan cllega s? In het nderdeel sciale media(geletterdheid) binnen de biblitheeksectr zal verder wrden uitgelicht he biblitheken en hun biblitheekmedewerkers mgaan met sciale media en sciale mediageletterdheid. 9 Q2.2 wrdt later tegelicht

29 Sciale media(geletterdheid) binnen de biblitheeksectr Vlaamse penbare biblitheken hebben als taak te vrzien in de infrmatiebeheften van alle inwners in hun werkgebied (VVBAD, n.d.). De kmst van het internet zrgde vr een extra dimensie in die infrmerende taak. Een vrbeeld hiervan is de prichting van Bibnet (Bibnet, n.d.), een rganisatie van de Vlaamse verheid die handelt rnd biblitheken en de digitale wereld. Belangrijk is dat de tepassing van sciale media in biblitheken k behren tt de werking van Bibnet. Dit vertaalt zich nder andere in hun deelname aan het mediacachprject en bijvrbeeld het beschikbaar stellen van een inspiratiegids rnd het gebruik van Facebk vr biblitheken. Het is dan k duidelijk dat sciale media nieuwe cmmunicatie- en infrmatiekanalen vr biblitheken zijn. Ondanks de aanwezigheid van een grt aantal penbare biblitheken p sciale media, is er amper nderzek naar de implementatie van sciale media dr deze biblitheken (Ari-Veikk & Reij, 2011, p. 91). In het kader van de infrmerende functie, vervullen sciale media bepaalde delen in publieke biblitheken. Ari-Veikk et al. (2011) frmuleren hierbij vier delen. Ten eerste cmmunicatie en het verzenden van krte bdschappen (vb. chatten, Twitter). Ten tweede maken sciale media het mgelijk m cntent te delen (vb. Blgs, Yutube, Flickr). Als derde del is er scial netwrking (vb. Facebk). Het laatste del is m via crwdsurcing de diensten van de penbare biblitheken te ptimaliseren. Rmer (2011, p ) stelt dan k dat het integreren van sciale media in de biblitheekwerking met leiden tt het verbeteren van de prducten en diensten die biblitheken aanbieden en tt een betere gebruikerservaring. Verder pneert hij dat de gekzen sciale media meten aansluiten bij de delstellingen van de biblitheek. En stelt dat in general, the tls f mst interest will be thse prviding the library with a space fr dialg, a space t talk abut bks and culture and t share infrmatin and dcuments (Rmer, 2011, p. 149). Het gebruik van Blgs, Facebk, Twitter en tls m linken en bestanden te rganiseren medigt de auteur dan k aan. Uit bvenstaande literatuur blijkt dat de implementatie van sciale media dr biblitheken bijdraagt tt het vervullen van de infrmatiebeheften van biblitheekbezekers. Deze implementatie wrdt vaak in verband gebracht met het begrip library2.0 (biblitheek2.0), afgeleid van de term Web2.0. Hlmberg, Huvila, Krnqvist-Berg en Widén-Wulff (2009) maakten een verzicht van de reeds gefrmuleerde definities rnd de biblitheek 2.0. Hieruit cncludeerden ze dat er een verscheidenheid aan pvattingen ver de term bestaan. Via c-wrd analyse gingen de auteurs p zek naar wrden die het meest gerelateerd wrden aan het begrip biblitheek2.0 bij

30 medewerkers 10 aan Finse biblitheken (zwel universitair als publiek). Z kwamen Hlmberg et al. (2009) tt zeven kerncmpnenten van biblitheek2.0. Aan de hand daarvan definieerden ze de term als vlgt: Library 2.0 is a change in interactin between users and libraries in a new culture f participatin catalysed by scial web technlgies (Hlmberg et al., 2009, p. 677). De definitie van Hlmberg en zijn cllega s (2009) dient echter genuanceerd te wrden. Nesta en Mi (2011) stellen dat wegens een gebrek aan participatie dr sciale mediagebruikers p de sciale media van academische biblitheken, er geen sprake kan zijn van de term biblitheek 2.0. Een ander nderzek rnd biblitheek2.0 is dit van Nguyen, Partridge en Edwards (2012). Zij nderzchten enkele mdellen mtrent library2.0, nder andere het mdel van Hlmberg en zijn cllega s (2009). Ze kwamen tt de cnclusie dat de vrgaande nderzeken een minimale empirische basis hebben, en dat de term participatie in alle mdellen als (het meest) belangrijk naar vren wrdt geschven. Daarm ntwikkelden de auteurs een participatief biblitheekmdel, met een vldende empirische nderbuw (Nguyen et al., 2012, p. 3). De auteurs maakten een nderscheid tussen vijf factren van de participatieve biblitheek. De eerste factr die beschreven wrdt, is de technlgische factr, waarmee men de hardware, sftware, and web 2.0 and scial media bedelt (Nguyen et al., 2012, p. 5). Een tweede grep factren zijn de menselijke factren. Hiermee verwijzen de auteurs naar de gebruikers en de biblitheekmedewerkers. Een derde grep factren zijn deze gericht p educatie. De auteurs zijn van mening dat a gd educatin prgram can prduce qualified librarians wh are able t facilitate and prvide better services t users (Nguyen et al., 2012, p. 6). Bij z n educatieprgramma denken we bijvrbeeld aan het mediacachprject. Een vlgende grep factren zijn de sciaalecnmische. Deze factren hebben betrekking p de financiële middelen, het bewustzijn van sciale media en het beleid. De mgevingsfactren vrmen de laatste grep factren. Uiteindelijk wrdt gesteld dat alle vrgaande factren ervr zrgen dat er een psitief klimaat wrdt gecreëerd die de implementatie van sciale media in biblitheken kan faciliteren (Nguyen et al., 2012). De tepasbaarheid van deze factren in de Vlaamse publieke biblitheken dient ng verder nderzcht te wrden. Tch zijn we van mening dat de aangereikte factren een gede basis vrmen vr het begrijpen van de aanwezigheid van biblitheken p sciale media en het gebruik van sciale media binnen de biblitheek. Deze factren wrden dan k meegenmen in het nderzek. 10 Al deze respndenten namen k deel aan een wrkshp mtrent biblitheek

31 Belangrijk in dit nderzek is dat de aanwezigheid van biblitheekmedewerkers (menselijke factr) die de pleiding tt mediacach (educatieve factr) vlgen, er mede vr zrgen dat er een mgeving gecreëerd wrdt waarin het gebruik van sciale media dr biblitheken gestimuleerd wrdt. Eveneens benadrukt Chi (2012, p. 5) dat biblitheekmedewerkers meten beschikken ver de ndige sciale mediacmpetenties en -vaardigheden. En m alle medewerkers mee te krijgen in het sciale mediaverhaal stelt de auteur dat biblitheken het best beschikken ver een strategisch plan 11 mtrent sciale media. We besluiten dan k dat het van belang is dat sciale mediageletterdheid wrdt verspreid nder cllega s m die psitieve mgeving ten pzichte van sciale media te creëren 12. In dit nderzek wrden de mediacaches beschuwd als experts in sciale media in hun biblitheek (zie inleiding). Ze wrden dus verndersteld ver een hg niveau van sciale mediageletterdheid te beschikken. Daarm is het belangrijk dat k de mediacaches sciale mediageletterdheid gaan verspreiden nder hun cllega s. We stellen ns dan k vlgende vragen: Q4: He centraal staan de mediacaches in de verspreiding van sciale mediageletterdheid in hun biblitheek? Q5: Welke cllega s verbinden de mediacaches met betrekking tt het drgeven van sciale mediageletterdheid? Vanuit dit nderzek mtrent de verspreiding van sciale mediageletterdheid binnen de biblitheek, bestuderen we hiernder enkele basisvaardigheden van de biblitheekmedewerker2.0. Murphy en Mulaisn (2009) stellen dat the scial netwrking literate librarian has the skills t prvide services in and with a variety f nline scial netwrking sites. Gebaseerd p de ACRL Infrmatin Literacy Cmpetency Standards fr Higher Educatin (ACRL, n.d.) bespreken Murphy en Mulaisn (2009) de basisvaardigheden waarver een sciaal mediageletterde biblitheekmedewerker met beschikken, nl.: Understanding and articulating scial netwrking sites and their rles; Creating cntent; Evaluating infrmatin; Applying infrmatin ethically; Searching and navigating; Interactin; Teaching; Prviding services & Flexibility. Opmerkelijk is dat de cgnitieve cmpetenties uit het cnceptueel mdel van sciale mediageletterdheid vlgens Vanwynsberghe et al. (in press) duidelijk terugkmen, vb. evaluating infrmatin, understanding and articulating scial netwrk sites and 11 Dit strategisch plan kunnen we plaatsen nder de sciaalecnmische factren uit het participatief biblitheekmdel van Nguyen et al. (2012). 12 Dit wrdt eveneens geïmplementeerd in Q2.1 en Q3-30 -