Onderwijshuisvesting in tijden van krimp, de veranderende rol van de overheid daarbij en de positie van derden.

Transcriptie

1 Onderwijshuisvesting in tijden van krimp, de veranderende rol van de overheid daarbij en de positie van derden. 26 maart 2015 Frans Jozef van der Vaart Henry van Essen Advocaten

2 Aanleiding Afdeling Bestuursrechtspraak RVS 4 juni 2014 Van der Schee q.q./gs van Utrecht 2

3 Maar er is meer. Krimp - Einde babyboom-generatie ( ). - Vergrijzing. - Leegloop platteland. - Einde van de verzuiling. - Ontkerkelijking. - Regelgeving gericht op groei en expansie Grote consequenties 3

4 In de vaklitteratuur verschijnen de eerste artikelen Complex probleem 4

5 Structuur van de wetgeving (I) (Art. 89 e.v.: bekostiging huisvesting) Raad/ B&W draagt zorg voor de voorzieningen in de huisvesting op het grondgebied van de gemeente. NB. Als uitgangspunt is genomen de Wet op de expertisecentra (WEC).WPO, WVO idem dito. NB. WEB, WHW kennen eigen systematiek (lump sum) 5

6 Structuur van de wet (II) (Art. 101: bouwheerschap) bekostiging bouwt Gemeente bevoegd gezag Schoolgebouw huisvesting (voorziening in de huisvesting) NB bouwheerschap art. 101 WEC Uiteindelijk eigendom bij bevoegd gezag. 6

7 Structuur van de wet (III) (Art. 104: onderhoud, vervreemding, bezwaring) - Verplichting van bevoegd gezag tot behoorlijk gebruik, onderhoud. - Vervreemding van gebouwen, terreinen en roerend zaken, waarvoor bekostiging wordt genoten, nietig, tenzij met toestemming B&W - Bezwaring met zakelijk recht m.m. idem, ook nietig. NB uitzondering: bestuursoverdracht. 7

8 Structuur van de wet (IV) (Art. 58: bestuursoverdracht) - Overdracht bij notariële akte. - Overdrager moet alle rechten overdragen betreffende gebouwen, terreinen en roerende zaken. - Akte = akte van levering. - Verkrijger treedt in alle uit de wet voortvloeiende rechten en verplichtingen m.b.t. school van zijn rechtsvoorganger. 8

9 Structuur van de Wet (V) (Art. 108: einde gebruik) - Gezamenlijke akte van B&W en bevoegd gezag waarin verklaard wordt dat gebruik beëindigd wordt. - Administratief beroep bij GS/beroep RvS. - Onverwijlde mededeling door bevoegd gezag aan B&W van einde gebruik. - Inschrijving akte/besluit GS/uitspraak in openbare registers, waardoor eigendom overgaat. - (ingeval van niet vatbaarheid van eigendomsoverdracht, gezamenlijke akte mogelijk, met mogelijkheid van verhuur door bevoegd gezag) 9

10 Structuur van de wet (VI) (Art. 150: beëindiging bekostiging) - Dan eindigt het recht op het gebouw en terrein en worden alle roerende zaken, behalve die welke het bevoegd gezag uit eigen middelen heeft aangeschaft, aan gemeente overgedragen. - Art. 108 is van overeenkomstige toepassing. 10

11 Praktijkvoorbeeld: Stichting De Regenboog Feiten: Stichting exploiteert een school voor primair onderwijs Stichting verkrijgt om niet grond in eigendom van de gemeente Stichting realiseert (al dan niet voor een deel) uit publieke middelen een schoolgebouw op de grond Stichting komt eigendom toe Stichting failleert en staakt onderwijsactiviteiten Curator claimt eigendom (o.g.v. de Faillissementswet) Gemeente claimt eigendom (o.g.v. de Wet op het Primair Onderwijs) 11

12 Praktijkvoorbeeld: Stichting De Regenboog Overwegingen ABRvS: Wet op het Primair Onderwijs gaat vóór de Faillissementswet Economisch claimrecht gemeente Gezamenlijke akte (bevoegd gezag en gemeente) Curator bevoegd gezag? Vervangende toestemming Gedeputeerde Staten en/of rechter Verkrijging eigendom gemeente door inschrijving in de openbare registers Vindplaats: ABRvS 4 juni 2014, ECLI:NL:RVS:2014:

13 Varia: Bevoegd gezag - B&W, krachtens gemeenschappelijke regeling bevoegd orgaan, openbare rechtspersoon, stichting. - Curator treedt niet i.p.v. schoolbestuur, oefent wel dezelfde vermogensrechtelijke rechten uit als stichting (als bevoegd gezag), hooguit bevoegd gezag als er vermogensrechtelijk belang is. - Bestuursoverdracht. 13

14 Varia: School uit eigen middelen bekostigd - Rechtbank Den Haag 17 januari 2007, LJN AZ Hof Den Haag 28 april 2009, LJN B Schoolbesturen kunnen uit eigen middelen investeren in schoolgebouwen. Die schoolgebouwen vallen onder de wet, maar schoolbesturen krijgen vergoeding voor hun investeringen (zie Wijzigingswet 1996). Afgerekend wordt tegen boekwaarde. 14

15 Wat betekent e.e.a. voor: de Overheid? - Kan bouwheer en dan (tijdelijk) eigenaar zijn. - Eigenaar na beëindiging onderwijs - Moet onder omstandigheden eigen investeringen (door school) vergoeden tegen boekwaarde. - Kan school in medegebruik geven. - Niet langer verantwoordelijk voor groot onderhoud. 15

16 Onderhoud onderwijshuisvesting Voorheen: Schoolbestuur verantwoordelijk voor binnenonderhoud (klein onderhoud) Gemeente verantwoordelijk voor buitenonderhoud en aanpassingen aan het gebouw (groot onderhoud) Huidige situatie: Schoolbestuur verantwoordelijk voor binnenonderhoud, buitenonderhoud en aanpassingen aan het gebouw Schoolbesturen krijgen hiervoor rechtstreeks een vergoeding (van het Rijk) Gemeente blijft verantwoordelijk voor o.a. nieuwbouw, uitbreiding en herstel in geval van bijzondere omstandigheden (brand, diefstal, stormschade, etc.) Economisch claimrecht blijft bij gemeente 16

17 Wat betekent e.e.a. voor: het Schoolbestuur (bevoegd gezag)? - Kan bouwheer zijn. - Wordt eigenaar tot einde onderwijsgebruik. - Moet dan meewerken aan overdracht aan gemeente. - Krijgt eventueel compensatie voor eigen investeringen. 17

18 Wat betekent e.e.a. als eigenaar school een ander is? - Einde onderwijsgebruik doet eigendom overgaan op gemeente - Eigen investeringen worden gecompenseerd. 18

19 Wat zijn de kansen bij herontwikkeling? - Ruimtelijke aspecten. - Civiele aspecten. 19

20 20

21 21

22 HARTELIJK DANK VOOR UW AANDACHT EN GRAAG TOT ZIENS! 22