3. Wat is volgens de minister de oorzaak van de overschrijdingen? Hoe denkt men deze situatie te verhelpen?

Transcriptie

1 Vraag nr. 235 van 7 augustus 2003 van de heer JOHAN MALCORPS Spaanplaatbedrijven Emissies Volgens het Milieuhandhavingsrapport 2001 van de afdeling Milieu-inspectie werden in de loop van 2001 controlemetingen uitgevoerd bij verbrandingsinstallaties van spaanplaatbedrijven. In deze verbrandingsinstallaties wordt doorgaans h o u t s t o f, s c h u u r s t o f, houtafval en zware stookolie v e r b r a n d. "Door de bestaande verwarring over het statuut van de brandstoffen (grondstoffen, s e c u n- daire grondstoffen of afvalstoffen) en de onduidelijke normering, is er heel wat discussie over de emissiegrenswaarden waaraan deze verbrandingsinstallaties of drogers moeten voldoen", zo stelt men in het rapport. Anderzijds toonde de meetcampagne aan dat bij vrijwel alle installaties overschrijdingen voorkomen van één of meerdere e m i s s i e g r e n s w a a r d e n. De ernst van de overschrijdingen hangt af van de grenswaarden die men hanteert. Verder lezen we in het rapport dat "bij de productie van spaanplaten bij alle bedrijven gebruik wordt gemaakt van behandeld houtafval. Maar de resten van de spaanplaten worden volgens V l a r e m 2 gecatalogeerd als onbehandeld houtafval. Op die manier kunnen, naargelang het geval en de capacit e i t, zowel de voorwaarden voor verbranding van behandeld houtafval, verbranding van onbehandeld houtafval, houtdrogers en stookinstallaties op vaste brandstoffen (onbehandeld hout, als grondstof of secundaire grondstof) in aanmerking worden genomen". M i l i e u-inspectie zou in de loop van 2002 een grondige scanning van de sector doorvoeren om haar bevindingen te kunnen terugkoppelen naar de beleidsmakers. 1. Kan de minister meedelen wat meer in detail de resultaten van de emissiemetingen waren in 2001 en in 2002? 2. Volgens het Milieu-inspectieplan 2002 zou vooral gelet worden op de uitstoot van stof, k o o l w a t e r s t o f f e n, stikstofoxiden (NO x ), k o o l- stofmonoxide (CO) en dioxinen. Zijn er ook gegevens beschikbaar over de uitstoot van arseen (As), chroom (Cr) of koper (Cu)? 3. Wat is volgens de minister de oorzaak van de overschrijdingen? Hoe denkt men deze situatie te verhelpen? 4. Werd de bestaande onduidelijkheid waarvan sprake in het handhavingsrapport, o p g e h e v e n door de omzetting van de Europese richtlijn (2000/76/EG) betreffende het verbranden van afvalstoffen in Vlarem? 5. Welke emissiegrenswaarden zullen nu concreet gehanteerd worden voor de verbrandingsinstallaties van de spaanplaatbedrijven? Antwoord 1. In 2001 liet de afdeling Milieu-inspectie emmissiemetingen uitvoeren bij telkens één installatie van de vijf grote We s t-vlaamse spaanplaatbed r i j v e n. In 2002 en 2003 liet de afdeling M i l i e u-inspectie een beperkt aantal aanvullende emissiemetingen uitvoeren in eigen opdracht. Daarnaast werd de klemtoon vooral gelegd op de opvolging van de saneringsmaatregelen bij deze bedrijven en op de uitvoering van emissiemetingen door de exploitanten zelf, in het kader van hun verplichtingen inzake zelfcontrole. Het oorspronkelijk door de afdeling Milieu-i n- spectie voor 2002 geplande project bij de spaanplaatbedrijven werd bijgestuurd. De aandacht ging hierbij volledig naar de uitstoot van formaldehyde bij zowel de verbrandingsinstallaties, de drogers, als de persen van deze bedrijven. I n deze context zijn in het voorjaar van 2003 bij alle bedrijven formaldehyde-e m i s s i e m e t i n g e n uitgevoerd in opdracht van de afdeling Milieuinspectie ; deze opdracht zal worden afgerond tegen eind Een overzicht van de resultaten van de emissiemetingen in 2001, 2002 en 2003 in opdracht van de afdeling Milieu-inspectie op de v e r b r a n d i n g s- en drooginstallaties van de spaanplaatbedrijven wordt als bijlage in een tabel gegeven. Zoals aangegeven bij de tabel zijn alle concentraties uitgedrukt bij een gehalte van 11 vol% z u u r s t o f, zijnde het Vlarem II-r e f e r e n t i e z u u r- stofgehalte bij afvalverbranding. A f h a n k e l i j k van de aard van de installatie en de brandstoffen zijn de geldende Vlarem II emissiegrenswaarden soms bij een ander zuurstofgehalte uitgedrukt (bv. 17 vol% zuurstof voor de emissiegrenswaarde voor stof bij direct gestookte drooginstallaties).

2 2. De beschikbare meetgegevens voor A s, Cr en Cu bij de metingen in opdracht van de afdeling M i l i e u-inspectie in 2001, 2002 en 2003 zijn opgenomen in de bijgevoegde tabel. Er werden hierbij geen opvallend verhoogde meetwaarden vastgesteld. 3. Voor het drogen van het verspaanderde hout dat dient voor de aanmaak van de spaanplaten, beschikken de spaanplaatbedrijven over drooginstallaties die ofwel op directe, ofwel op indirecte wijze worden verwarmd. Als brandstof in de bijbehorende verbrandingsinstallaties gebruikt men hoofdzakelijk het schuurstof afkomstig van het vlakschuren van de platen, a a n g e- vuld met plaatresten of ander houtafval. In sommige gevallen wordt bijgestookt met fossiele brandstoffen (zware stookolie). Bij de indirect gestookte drooginstallaties zorgen de rookgassen van de verbrandingsinstallatie voor de opwarming van de thermische olie, waarmee de drogers worden verwarmd. D e z e rookgassen komen dus niet in contact met de te drogen spanen en worden rechtstreeks via een schouw geloosd in de atmosfeer. Bij de direct gestookte drooginstallaties gaan de rookgassen van de verbrandingsinstallatie via een mengkam e r, met bijvoeging van extra lucht, naar de droogtrommel waarin de spanen zich bevinden. Er is hier dus wel rechtstreeks contact tussen rookgassen en te drogen materiaal, waardoor de temperatuur van het hout hoger zal oplopen, e n dit veroorzaakt een verhoogde vrijstelling van verontreinigende stoffen uit de spanen. H i e r- door hebben de afgassen van een directe droger een andere samenstelling dan de rookgassen van de klassieke verbrandingsinstallaties. Zoals reeds geciteerd door de vraagsteller uit het Milieuhandhavingsrapport 2001 van de afdeling Milieu-i n s p e c t i e, hangt de ernst van de overschrijdingen sterk af van de emissiegrenswaarden die men voor deze installaties hant e e r t. In het bijzonder zijn twee aspecten van b e l a n g. Enerzijds speelt voor alle verbrandingsinstallaties de classificatie van de brandstoffen/ afvalstoffen een rol, met name als onbehandeld dan wel als niet-gevaarlijk behandeld houtafval. Anderzijds is specifiek voor de direct gestookte spaandrooginstallaties de classificatie als "afvalverbrandingsinstallatie" (Vlarem II, a f d e l i n g 5.2.3) of als "houtdrooginstallatie" (Vlarem II, hoofdstuk 5.19) bepalend. Bij de klassieke houtafvalverbrandingsinstallaties (geen directe droging) spelen de aard van het verbrande houtafval, de werking van de ontstoffingsapparatuur en vooral de kwaliteit van de verbranding de grootste rol in de uitstoot van verontreinigende stoffen. Een betere selectie van het te verbranden materiaal en aanpassingen aan de verbrandingskamer en/of sturing van de installatie leveren meestal een aanzienlijke emissiebeperking op. Het verminderen van de hoeveelheid verbrand schuurstof (met stikstofhoudende bindmiddelen zoals ammoniumnitraat) kan nodig zijn om de emissie van stikstofoxiden te beheersen. Bij de direct gestookte drooginstallaties zijn de belangrijkste probleememissies stof, s t i k s t o f o x i- d e n, koolwaterstoffen en soms dioxinen. O o k hier is de optimalisatie van de verbranding een eerste vereiste, om de vorming van CO en dioxinen te beperken. Aangezien heel wat verbrandingsinstallaties bij de spaanplaatbedrijven van een ouder type zijn, is een volledige vervanging van de verbrandingskamer soms de enige uitw e g. De stofemissie kan verder worden beperkt via betere nageschakelde technieken, z o a l s natte elektrofilters of wassers. Dit zal ook verder de uitstoot van zware metalen en dioxinen verminderen en kan zelfs een gunstig effect hebben op de VO S-e m i s s i e. Vanaf 1 januari 2005 geldt voor de directe drogers in elk geval een verstrengde emissiegrenswaarde van 50 m g / N m 3 stof (bij 17 vol% zuurstof). ( VOS : v l u chtige organische stoffen ; m g / N m 3 : m i l l i - gram/normaal kubieke meter red.) De hoge NO x -emissie houdt ook hier verband met het gebruik van ammoniumnitraat bij de s p a a n p l a a t p r o d u c t i e. De hoge VO S-u i t s t o o t heeft vooral te maken met het vrijkomen van terpenen en formaldehyde uit het gedroogde h o u t m a t e r i a a l. Dit leidt soms ook tot geuroverlast in de omgeving. Bij de indirect gestookte drooginstallaties blijken de emissie van stof en VOS (in het bijzonder formaldehyde) soms problematisch te zijn. De stofemissie kan worden beperkt door aanpassingen aan de bestaande ontstoffingsapparatuur (cy c l o n e n ). Emissiebeperking van VOS is opnieuw moeilijker, aangezien deze verbindingen in belangrijke mate rechtstreeks uit het natuurlijke hout vrijkomen. Bij de meeste bedrijven lopen momenteel saner i n g s p r o g r a m m a ' s, waarbij in een gehele of gedeeltelijke vervanging van de bestaande ver-

3 brandingsinstallaties en drooginstallaties is v o o r z i e n. Bij Spano NV werd ondertussen een nieuwe verbrandingsinstallatie en een nieuwe drooginstallatie in gebruik genomen, ter vervanging van drie oude installaties. De nieuwe installaties zijn beter geconcipieerd om een goede verbranding mogelijk te maken. Als nageschakelde techniek is er gekozen voor een natte elektrofilter (WESP), die moet zorgen voor een belangrijke emissiebeperking van stof, d i o x i n e n en in mindere mate van VO S. Het injecteren van ureum of ammoniak in de verbrandingskamer voor de emissiebeperking van NOx ( S N C R : selectieve niet-katalytische reductie) is een optie, maar werd tot nu toe nog niet in de praktijk gebracht. De modulerende werking van de directe drogers naar gelang van de warmtebehoefte maakt dat de omstandigheden voor toepassing van SNCR niet optimaal zijn. De uitvoering van dit project heeft wel duidelijk gemaakt dat dergelijke saneringen niet realiseerbaar zijn binnen een kort tijdsbestek en de effectiviteit van de sanering moet nog worden aangetoond aan de hand van nieuwe emissiemet i n g e n. Het valt dus af te wachten in welke mate de huidige saneringen de bestaande problematiek zullen oplossen. De afdeling Milieu-inspectie blijft de lopende saneringsprogramma's in elk geval van zeer nabij opvolgen. 4. De Europese richtlijn 2000/76/EG omvat enkel de verbranding van houtafval, dat is verontreinigd met zware metalen of gehalogeneerde organische verbindingen ten gevolge van een beh a n d e l i n g. In de andere gevallen wordt het houtafval op Europees niveau geclassificeerd als biomassa, of biomassa-afval en zodoende valt de verbranding ervan niet onder de bepalingen van deze richtlijn. In het door de Vlaamse regering op 18 december 2002 principieel goedgekeurde besluit tot wijziging van titels I en II van V l a r e m, w a a r m e e onder meer de omzetting van de Europese richtlijn 2000/76/EG wordt beoogd, w e r d e n evenwel nieuwe voorwaarden opgenomen voor alle houtafvalverbrandingsinstallaties. Door de invoering van samenstellingscriteria wordt hierin meer duidelijkheid geschapen over het onderscheid tussen de verschillende categorieën h o u t a f v a l. Terwijl de indeling aan de hand van de huidige definities in Vlarem II hoofdzakelijk is gebaseerd op een visuele beoordeling, z u l l e n in de toekomst de resultaten van chemische analyses kunnen worden gebruikt. Gezien het gebrek aan samenstellingsgegevens en de nood aan optimalisatie van sommige bepalingsmethod e n, werd ervoor geopteerd om de samenstellingscriteria voorlopig als richtwaarden in te s c h r i j v e n. De afdeling Milieu-inspectie laat ondertussen al stalen van te verbranden houtafval analyseren op de aanwezigheid van verontreinigende stoffen. De bestaande onduidelijkheid in verband met de te hanteren emissiegrenswaarden voor de direct gestookte drooginstallaties, die verwarmd worden door de verbranding van houtafval, z a l met het nieuwe besluit echter niet geheel worden opgeheven. Hiervoor zal een aanvullende aanpassing van Vlarem II nodig zijn, w a a r b i j wordt uitgeklaard of en hoe de emissies van het v e r b r a n d i n g s- en droogproces afzonderlijk moeten worden geëvalueerd. Indien in deze installaties evenwel verontreinigd houtafval zou worden verbrand, zoals bedoeld in de Europese richtlijn 2000/76/EG inzake afvalverbranding, gelden integraal de voorwaarden uit deze richtl i j n. De richtlijn maakt immers in tegenstelling tot de richtlijn 2001/80/EG inzake de grote stookinstallaties geen uitzondering voor afvalverbrandingsinstallaties waarbij de rookgassen voor directe droging worden aangewend. Ik wil er tot slot op wijzen dat het voornoemde besluit nog niet definitief is goedgekeurd door de Vlaamse regering. 5. Indien in de milieuvergunning geen emissiegrenswaarden als bijzondere voorwaarde zijn o p g e n o m e n, gelden de algemene en sectorale emissiegrenswaarden van Vlarem II. Deze emissiegrenswaarden zijn afhankelijk van de aard van de installatie. Voor de klassieke verbrandingsinstallaties (geen directe droging) hangen ze af van de aard van de brandstof (onbehandeld houtafval, behandeld houtafval, stookolie) en van de capaciteit. De corresponderende emissiegrenswaarden uit Vlarem II kunnen hier ofwel rechtstreeks, ofwel via een mengregel worden toegepast. Voor de direct gestookte spaandrogers, g e k o p- peld aan een houtafvalverbrandingsinstallatie, hanteert de afdeling Milieu-i n s p e c t i e, in afwachting van een mogelijke verduidelijking of aanpassing van de wetgeving, de emissiegrenswaarden uit afdeling 5.2.3, gecombineerd met die uit hoofdstuk D i t betekent dat bij verbranding van houtafval de corresponderende emissie-

4 grenswaarden uit afdeling van Vlarem II gelden (afhankelijk van de aard van het houtafval en de capaciteit), met uitzondering van de parameters waarvoor in artikel van V l a- rem II specifieke emissiegrenswaarden zijn opgenomen voor drooginstallaties (met name stof en CO). Voor de parameters waarvoor noch bij a f v a l v e r b r a n d i n g, noch bij droging emissiegrenswaarden zijn vermeld, wordt teruggegrepen naar de algemene emissiegrenswaarden. Enig voorbehoud wordt gemaakt voor de TO C-emissiegrenswaarde (totaal organisch e koolstof red.), die is vermeld bij afvalverb r a n d i n g, aangezien deze grenswaarde eigenlijk slaat op de onverbrande koolwaterstoffen, a l s een middel om de kwaliteit van de verbranding te verzekeren. Bij het droogproces worden echter ook heel wat andere organische stoffen (gemeten als TOC) geëmitteerd, die vrijkomen uit het gedroogde hout zelf, waardoor toetsing aan de voornoemde grenswaarde betwistbaar is. In elk geval blijft de noodzaak groot om duidelijke en aangepaste emissiegrenswaarden uit te werken voor deze drooginstallaties. De vele bestaande studies kunnen hierbij als basismateriaal dienen.

5

6 (*) alle resultaten in mg/nm 3 droge rookgassen, omgerekend naar 11 vol% zuurstof (referentiegehalte voor afvalverbranding), tenzij anders aangegeven voor omrekening van de resultaten naar vol% zuurstof (referentiegehalte voor direct gestookte drooginstallaties) moeten de meetwaarden worden gedeeld door 2,5 ( N m 3 /h : normaal kubieke meter/uur ; O 2 : z u u r - stof ; CO : k o o l s t o f m o n oxide ; N O x : s t i k s t o f ox i - den ; S O 2 : z w a v e l d i oxide ; HCl : w a t e r s t o f ch l o r i - de ; HF : waterstoffluoride ; TOC : totaal organi - s che koolstof ; As : arseen ; Cr : chroom ; Cu : koper ; PCDD/F : p o l y chloor dibenzo d i ox i n e s en dibenzofuranen ; ng : nanogram ; TEQ : t ox i - cologisch equivalent red.)