Hanze International: Students entertain seniors

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hanze International: Students entertain seniors"

Transcriptie

1 13 de HANZE 12e jaargang 15 maart 2007 redactioneel onafhankelijke krant van de Hanzehogeschool Groningen International paper Four pages in English Pagina 3 Minerva-studenten dirigeren verf op doek Pagina 4 DJ Riso, de beste dj van HG en RuG Dan ben je ineens een held. Pagina 6 Rondvraag: Stage of studeren in het buitenland? Pagina 9 Studeren met beperking MOSS-groep: Geen therapie maar hindernissen wegnemen Hanze International: Students entertain seniors Pagina 11 Pesten op de werkvloer: Waarom dééd je nou niks, slappe zak? Pagina 12 Meer exacte begeleiding eerstejaars HG HG ers genomineerd voor Innovatieprijs HBO-raad Eerstejaars van elf technische opleidingen van de Hanzehogeschool krijgen komend jaar meer les in de vakken wiskunde, natuurkunde, scheikunde en biologie. Het College van Bestuur trekt daarvoor vier fulltime docenten aan. De docenten geven de studenten les in kleine groepen. De lesuren komen bovenop de twintig lesuren die de studenten nu gemiddeld per week volgen. Het lesprogramma wordt opgezet met leraren van middelbare scholen in de regio. De docenten worden ingezet bij de Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek, het Instituut voor Engineering en het Instituut voor Life Science & Technology. Het gebrek aan kennis van de exacte vakken schrikt middelbare scholieren af bij het kiezen van een technische studie. Eerstejaars die wél eindexamen hebben gedaan in de exacte vakken, blijken toch te weinig voorkennis te hebben. Leerlingen uit het middelbaar beroepsonderwijs die in het tweede jaar instromen mogen ook meedoen aan de bijspijkercursus. Eigenlijk zou het middelbaar onderwijs het uitstroomniveau flink moeten verhogen, meent HG-voorzitter Henk Pijlman. Maar daar wachten we maar niet op. De workshop Value in the Valley: Energierijk Leren & Innoveren voor Planet, People & Profit van de Hanzehogeschool is één van de drie genomineerden voor de HBO-innovatieprijs. De prijs wordt op 26 april in de Amsterdamse Beurs van Berlage uitgereikt tijdens het HBOjaarcongres. Hans Drijfhout (Stork Industry Services), Frans Hoetink, Petra Cremers, Eddy Hekman en een student van het Instituut voor Engineering geven daar de workshop die door een onafhankelijke jury zal worden beoordeeld. De andere genomineerden zijn: De Nieuwe Bachelor Built Environment en Praktijkleren van Bert Schroën van de Hogeschool Zuyd en Innoveren En Toch Efficiënt van Luciënne Hoogwerk van de Fontys Hogescholen. Het initiatief of het project dat het meest bijdraagt aan de vernieuwing van het onderwijs en de beroepspraktijk wint een beeldje van de kunstenaar Willem Noyons en een kennisvoucher ter waarde van vijfduizend euro. HG ers kunnen het congres bijwonen (zie: Advertentie GRATIS THEORIECURSUS & HONDERDEN EURO'S BESPAREN! Rijopleidingen v.a. 605,- euro met examen-garantie. Nu voor een zeer laag bedrag p.m. Tel: FEM-studenten trotseren de woestijn in een oude Renault 4

2 2 advertentie 15 maart 2007/13 de HANZE

3 actueel de HANZE 15 maart 2007/13 3 Marc en Hans winnen muziekschilderwedstrijd Dirigeren met een kwast Minerva-studenten omlijsten een componistenwedstrijd in Apeldoorn. Ze leren hoe ze verf op een doek kunnen dirigeren. Toen Minervadocent Geurt van Dijk nog in Oeken woonde, bezocht de schilder ieder jaar de Young Compo- sers Meeting (YCM) in het nabijgelegen Apeldoorn. Sinds hij Gelderland verruilde voor het Groningse Eppenhuizen maakt hij ieder jaar een week vrij om zich te laten inspireren door nieuwe muziek. Muziek die jonge componisten uit alle uithoeken van de wereld in cultuurcentrum Gigant Foto: loexproduxies laten uitvoeren. Ik zoek verbanden tussen muziek en schilderen, zegt Van Dijk, En zeker sinds ik het schilderen opnieuw probeer uit te vinden: niet denken vanuit geel, blauw en rood, maar vanuit uitersten. Licht tegenover donker, warm tegenover koud. Dat heb je ook in muziek. Sinds enige jaren neemt Van Dijk studenten mee naar de YCM. Ze dwarrelen om de componisten heen die een week lang mogen werken met het in modern klassiek gespecialiseerde orkest De Ereprijs. De studenten schetsen en schilderen. Geurt heeft gelijk, zegt Hans Hoekstra, één van de deelnemers op 9 maart tijdens de slotavond van de YCM van 2007, die manier van denken zet me aan tot verhalend werk. Ik schilder muzikaler. Ik zie nu ook eerder muziek in ander werk. Marc den Hamer heeft vrijwel dezelfde ervaring. Het is musiceren met je kwast. Ik probeer verschillende contrasten uit te werken in beeld. Terwijl je kijkt naar de interactie tussen musici en componisten kun je gerust een stilleven maken, of een naakt. De werken van Hans en Marc hangen aan de wand op het podium waar orkest de Ereprijs en vijf Haagse zangstudenten zweten op de werken van de zestien jonge componisten. Als Hikara Kiyama hoort dat de jury zijn oorverdovende compositie Kitty het best vindt, stormt de Japanner het podium op en omhelst juryvoorzitter Louis Andriessen hartstochtelijk. Tijdens de YCM 2008 staat een langer stuk van Kiyama op het programma. Ergens in Gigant hangt dan een kunstwerk van Hans Hoekstra en Marc den Hamer. De winnaars van de YCMschilderwedstrijd mogen voor die gelegenheid verf dirigeren op een doek van vier bij vier meter. Boudewijn Otten Fietsen Scoort voor HG-medewerkers HG er Andrea Deelstra pakt brons op NK Veldloop HG-studenten zoeken naar bedrijventerreinen Hang-it aast op Olympische markt Kennispool van HanzeConnect krijgt keurmerk De Hanzehogeschool doet mee aan de actie Fietsen Scoort 2007 (voorheen Fiets naar je Werk). De HG stelt per gereden kilometer één eurocent beschikbaar. In 2006 fietsten HG-medewerkers kilometer heen en weer van huis naar het werk. Ze verdienden daarmee 2060 euro die wordt besteed aan ontwikkelingssamenwerkingsprojecten. De fietsactie duurt van 1 april tot 1 oktober Anita Kuis heeft deelnemerskaarten voor geïnteresseerden, a.j.m.kuis@pl.hanze.nl, (www. fietsenscoort.nl). Andrea Deelstra is tijdens de Nationaal Kampioenschappen Veldloop in Wageningen derde geworden bij de senioren. De 21-jarige instructeur Technische Vaardigheden van het Instituut voor Sportstudies liep de afstand van 6700 meter op 25 februari in een tijd van 25 minuten en 29 seconden. Deelstra, uitkomend voor de Athlon Loopgroep uit Heerenveen, moest alleen leeftijdsgenote Adrienne Herzog (van Groningen Atletiek) en Selma Borst (van atletiekvereniging Hera uit Heerhugowaard) voor laten gaan op een parkoers op en om de Wageningse Berg dat door de overvloedige regen veel weg had van een modderpoel. Tien studenten van de opleiding Vastgoed & Makelaardij van de Hanzehogschool gaan onderzoek doen voor het Jaarboek Beste Bedrijventerreinen De studenten onderzoeken welke kenmerken van bedrijfsterreinen het meest relevant zijn voor de gebruikers en voor de plaats en regio. De terreinen worden vervolgens aan de hand van de gevonden kwalitatieve criteria objectief beoordeeld. Het project wordt uitgevoerd door het HG-lectoraat VastgoedBeter in opdracht van Elba Media, de uitgever van het jaarboek. ING RealEstate, Goudappel Coffeng, Hanzevast, Tauw, Ecorys en Siemens leveren met kennis en stageplaatsen een bijdrage aan het onderzoek. De publicatie van het boek is in juni Het studentenbedrijf Hang-it wil zijn product slijten aan het Internationaal Olympisch Comité. De fraai vormgegeven magnetische kapstok, iets kleiner dan een kleine sjoelschijf, wordt in 2008 misschien een weggevertje op de Olympische Spelen van Peking. Het studentenbedrijf werd vorig jaar tweede tijdens de Business Match, een wedstrijd voor studentenondernemingen van de opleiding Small Business & Retail Management. Directeur Willem de Vries, inmiddels overgestapt op Sportmanagement: De hang-it bleef in mijn hoofd rondcirkelen. Via-via kreeg ik contact met ondernemers die voor het IOC werken. Binnenkort praat ik met Chinese ondernemers die misschien iets in mijn idee zien. Het project Kennispool van HanzeConnect, de zakelijke dienstverlener van de Hanzehogeschool, heeft het Borea Keurmerk voor re-integratiebedrijven gekregen. Kennispool is een al dertien jaar lopend werkervaringstraject voor werkloze hoger-opgeleiden in Noord- Nederland. De cursisten koppelen via Kennispool hun kennis aan vragen uit het noordelijke bedrijfsleven en de non-profitsector. Tachtig procent van de deelnemers vindt een baan op niveau. Het Borea Keurmerk is een onafhankelijk keurmerk voor re-integratiebedrijven en arbodienstverlening. De Hanzehogeschool is de eerste hboinstelling in Noord-Nederland die het keurmerk krijgt toegekend. Opleidingen van de Hanzehogeschool houden open huis Docenten van het Instituut voor Bedrijfskunde gaan de beroepspraktijk in HG-studenten denken mee over Alzheimer-kussen Op zaterdag 17 maart opent de Hanzehogeschool (HG) haar deuren voor toekomstige studenten en hun ouders. Tussen tien en vier uur kan iedereen een kijkje nemen bij één of meer van de zeventig opleidingen van de hogeschool. De aspirant-studenten kunnen praten met studenten en docenten en informatie inwinnen over toelatingseisen, studiebelasting en carrièremogelijkheden. Bij het Instituut voor Life Science & Technology kunnen ze meedoen aan een CSI-game, bij Bedrijfskundige Informatica aan een bedrijfsspel en bij Bagger-, Kust- en Oeverwerken kunnen de aanstaande studenten voelen hoe je een baggervaartuig bestuurt. Studenten Fiscale Economie helpen met belastingaangiftes en het bij het Frank Mohr Instituut kunnen ze hun portfolio laten beoordelen. Het programma van de Open Dag staat op Alle docenten van het Instituut voor Bedrijfskunde van de Hanzehogeschool oriënteren zich in de Week van de Praktijk op de actuele beroepspraktijk. Van 2 tot en met 5 april draaien ze mee in de toekomstige werkomgeving van hun studenten. Tachtig bedrijven uit de regio, zoals Menzis, Akzo Nobel, Hanzevast Holding, het Martiniziekenhuis en het Waterbedrijf Groningen, doen mee aan de praktijkweek. Ze kunnen hun onderwijswensen kenbaar maken en met praktijkvoorbeelden komen. De docenten van de opleidingen Personeelsmanagement, Vastgoed & Makelaardij, Bedrijfskunde, Management, Economie & Recht en de Sosaopleidingen delen de opgedane kennis op de laatste dag met collega s. Daarna kunnen ze hun lesprogramma s bijstellen met voorbeelden uit de praktijk. Studenten van vier onderwijsinstituten van de Hanzehogeschool (HG) hebben onderzocht welke vereisten een zogeheten muziekkussen moet voldoen. Het kussen, waarvan inmiddels een model is gemaakt, schept een muziekruimte voor mensen die er hun hoofd op leggen. De Groningse psychologe Annemiek Vink heeft ontdekt dat patiënten met dementie kalmeren van muziek. Het Alzheimerkussen kan daarbij een handig hulpmiddel zijn. Studenten Elektrotechniek, Verpleegkunde, Gezondheidsstudies en Informatietechnologie bogen zich onder meer over het comfort van het kussen, het muziekvolume en het gebruiksgemak. HG-bestuurder Henk Pijlman denkt dat de markt voor het kussen groter is dan die van de gezondheidszorg. Het lijkt mij zelf ook wel wat.

4 de HANZE 4 cultuur 15 maart 2007/13 Architectuurstudenten denken mee over de toekomst Fraeylemaborg Deze plannen roepen vragen op Het bestuur van de monumentale Fraeylemaborg in Slochteren nodigde negentien studenten van de masteropleiding Architectuur uit om met ideeën te komen over een nieuw paviljoen. Hun voorstellen zijn verwerkt in een spraakmakende tentoonstelling. De tentoonstelling is tot april te bekijken in de Fraeylemaborg DJ Riso de beste dj van HG en RuG Rik van Sommeren alias DJ Riso (22), vierdejaars Human Technology aan de Hanzehogeschool, wint de DJ-contest van de CAST. Zijn deephouse en minimal-beats overtuigden de jury in Simplon. Echt super dat ik heb gewonnen, ik ben er hartstikke blij mee. Ik wist wel dat ik een kans maakte, maar het blijft natuurlijk een verrassing dat je wint. In de voorrondes ging het hartstikke goed, maar in de finale was ik niet eens zo zeker van mijn zaak. Het was nog een beetje leeg in de zaal toen ik als tweede van de avond moest draaien. Ik hoef vast niet uit te leggen, dat het lekkerder draait voor een volle bak. Al met al draai ik nu zo n vijf jaar. Maar daarvoor was ik ook altijd al met muziek bezig. Zo draaide ik bijvoorbeeld thuis in Nijmegen op schoolfeesten. In 2001 ging ik voor het eerst naar een grote houseparty, Trance Energy in Heerenveen. Na dat feest wist ik dat ik dit ook wilde. Toen is het experimenteren begonnen. Ik heb draaitafels gekocht van mijn eigen spaarcenten en zag in die tijd Tiësto als mijn grote voorbeeld. Eigenlijk ben ik via hem in aanraking met de dance gekomen. Later vond ik zijn muziek iets te toeganke- Foto: Pepijn van den Broeke lijk. In de loop van de jaren heeft mijn smaak en stijl zich ontwikkeld, een beetje een eigen gezicht gekregen. Zo ben ik bijvoorbeeld veel progressiever en rustiger gaan draaien. Laatst was ik aan het draaien in het Newscafé, toen er een meisje naar me toe kwam. Ze vertelde dat ze me al een tijdje aan het volgen was, ze kwam daar echt voor mijn muziek. Dat is te gek om te horen. Zo heb je ineens fans, daar kijk ik best van op. Je krijgt achter de draaitafels sowieso wel wat meer aandacht. Dan ben je ineens een held. Die aandacht komt trouwens ook van jongens hoor, die willen me dan een hand- Om zeven uur s avonds is het doodstil en aardedonker rondom de statige, feeëriek verlichte Fraeylemaborg in Slochteren. Alleen langs de tuinen bij de oprijlaan bewegen lichtgevende linten zachtjes in de wind. Ze zorgden al vóór de opening van de tentoonstelling voor reuring in het Groningse lintdorp aan het Schildmeer. Het zijn de kaders waarbinnen onze studenten hun locaties en ontwerpen hebben opgezet, grinnikt docent Jan Hendrik Bos, één van de vier begeleidende docenten op de presentatieavond voor opdrachtgevers op 26 februari. Sommige linten lopen door op het land van de buren. In de lokale krant stond er al een artikel over. Jaha, de plannen roepen veel vragen op. En dat is precies de bedoeling. Maar het eindresultaat is geen hoofddoel. De tentoonstelling is een leidraad voor de besluitvorming over het bouwen van een tentoonstellingsruimte op het landgoed. Voor ons is het een educatief project. De studenten analyseren en bekritiseren het plan en het eisenpakket van de opdrachtgevers, ze werken met verschillende ontwerpmethodes en ontwikkelen hun eigen beroepshouding. Bij hun presentatie moesten ze rekening houden met het landgoed, de culturele context en de historie. Ze hebben een meterslange tijdsbalk gemaakt van de geschiedenis van de borg. Wat bleek? Bij iedere nieuwe eigenaar werd er meer ingegrepen. Architectuurstudent Ben van der Meer wil juist niet te veel ingrijpen in de omgeving van het landgoed. Ik wilde het bosje naast het koetshuis als monument in stand houden en de ruimte tussen de bomen gebruiken als tentoonstellingspaviljoen. Maar hoe bouw je bij een boom? En hoe houd je de lichtinval goed? In de supermarkt viel mijn oog op doorzichtige plastic bekers. Ik heb ze in mijn ontwerp gebruikt als anamorfose. Je kunt er schilderijen in projecteren die je alleen vanuit een bepaalde hoek kunt zien. En je kunt als het ware door de muren heenkijken. Dus zien en bekeken worden. Rina Tienstra je geven om te laten zien dat ze m n optreden goed vonden. In Hongarije zag ik Michel de Hey (dj, red.) handtekeningen uitdelen. Zo, meisjes trekken spontaan hun bh voor hem uit. Zo ver is het bij mij nog niet gekomen, haha. Voorlopig kijk ik uit naar de kwartfinale van de landelijke Twstd DJ-contest. Ook staat er binnenkort een optreden gepland op het eindfeest van een grote zeilrace, in Panama in Amsterdam. Ik zie het dus wel zitten! Meer informatie over Riso vind je op Marie Smeding Frick HR Solutions Laatst kreeg ik een mailtje van Marian van Os, een e-zine. De meeste e-zines klik ik stantepede weg. En zeker sinds het College van Bestuur me op de hoogte stelde van een workshop sinterklaasgedichten. Het schijnheiligenbericht was ook nog keurig in het Engels vertaald. Voor wie? Misschien dacht het College aan hordes Chinese en Kaapverdiaanse studenten die staan te trappelen om zich in dit oud-hollandse volksgebruik te bekwamen. Het is een duidelijk geval van, zoals Martin Bril zou zeggen: tja. Ook tja zijn e-zines over de een of andere bekende (maar mij meestal volslagen onbekende) HG er die de zaak verlaat omdat hij andere uitdagingen en nieuwe horizonten ziet. Nooit staat daar een waarschijnlijke verklaring bij: Manager X, sinds jaar en dag door zijn ondergeschikten beschouwd als schoolvoorbeeld van chronisch disfunctioneren, is gisteren gesnapt met zijn hand in de kleine kas. Dit konden wij niet over onze kant laten gaan. Daarom staat X nu in verwarde toestand aan de dijk waaraan wij hem gisteravond hebben gezet. Maar ze maken vorderingen, die HG-communicado s. Het e-zine van Marian had als prikkelend onderwerp: jaaropgave 2006 is onvolledig. Ik zat thuis toen ik het las, maar ik had meteen de reactie van mijn collega K. op het netvlies. Hebben ze het eindelijk door? Ik zeg het al járen: ze maken te weinig geld over! En dan ga je lezen, hè? Nou, salarisverwerker PinkRoccade/CASO heeft een foutje gemaakt. Er staat van alles op de jaaropgave, schrijft Marian, maar niet het ongemaximeerde loon Zorgverzekeringswet. Alarmbel 1. Zorgverzekeringswet! Dat is dat gedrocht waardoor ik nu al een jaar lang van het Achmea-kastje naar de Zilveren-Kruis-muur loop. Alarmbel 2! Er staat iets geks wél op de jaaropgave. Het sofi -nummer is vervangen door een burgerservicenummer. Dat riekt naar eindeloos bellen voor vijftien cent per minuut (voor een vraag over uw burgerservicenummer, kies een 1, voor een vraag over uw pseudopremies kies een 2, voor een vraag over uw ongemaximeerde loon, kies een 3). Alarmbel 3! PinkRoccade/CASO? Vorige maand kreeg ik een brief waarin Randstad HR Services meldde dat zij PinkRoccade hebben overgenomen. Voor u heeft dit geen consequenties ( ) Wél zult binnenkort uw salarisspecifi catie ontvangen in een envelop van Randstad HR Solutions. De envelop is duidelijk voorzien van de naam Randstad HR Solutions. Met vriendelijke groet, Randstad HR Solutions. Na zoveel Randstad HR Solutions (dat HR staat vast voor Human Resources) verwacht je nooit meer brieven van of over Pink-slash. Maar Marians e-zine zwijgt hierover in alle talen. Alarmbel 4! Randstad dat is toch een uitzendbureau? En een Human Resources Solution dat kan van alles zijn. Maar gedwongen ontslag kan helaas niet worden uitgesloten. Staan we dadelijk allemaal naast manager X aan de dijk. Tja. Hajo Frick

5 actueel 15 maart 2007/13 de HANZE 5 Studentenbedrijf beweegt scholen Tien daguitjes organiseren en vijf meerdaagse kampen. Zo simpel is het doel van In & Out Adventure, het bedrijf dat zes studenten tot september bestieren. Ze halen alles uit de kast om de prestatie van hun voorgangers te Een medewerker van Outdoor International houdt een scholier in de gaten als hij zijn pijlen richt. Zo waarborgen we kwaliteit en veiligheid. verbeteren. In & Out Adventure is klaar voor de oogst Aan een bureautje onder de dakspanten van de voormalige Welkoop aan de Friesestraatweg 139 buigt Pieter Pontier zich over een witte schootcomputer. De derdejaars Communicatiesystemen heeft een zware missie. Als een internetgebruiker over achttien weken de woorden werkweek, schoolreis en Groningen opzoekt, moeten zoekmachines op de eerste pagina de site vermelden van In & Out Adventure. Laat hem maar rustig doorwerken, adviseert marketingman Bram de Jonge, het is enorm belangrijk dat onze naam bekender wordt. Drie jaar geleden schoot In & Out Adventure vlotjes uit de startblokken. Robert den Dunnen, mede-eigenaar van buitensportbedrijf Outdoor International, gaf de eerste groep tweedejaars Sportmanagement de opdracht om een gedeelte van zijn markt te bedienen. Als je een dagje wilt doorbrengen met sportieve activiteiten, weet ieder bedrijf dat je bij Outdoor International terecht kunt, zegt Bram. In & Out Adventure mag de onderwijsinstellingen veroveren. Wij willen dit jaar tien daguitjes organiseren en vijf meerdaagse kampen. Klimmen, abseilen, kratstapelen, kanovaren, steppen op de kickbike, noem maar op, vrijwel alles wat bij Outdoor International kan, kan ook bij In & Out Adventure. Wij zijn alleen veel goedkoper, zegt Bram, sterker nog, we zijn de goedkoopste van Nederland. Dit omdat de stagiairs ons geen geld kosten. Bij alle activiteiten is een instructeur van Outdoor International aanwezig, zodat we de veiligheid en de kwaliteit kunnen waarborgen. In september hadden de zes studenten rode oren van het bellen van scholen. Heel intensief, drie weken lang hetzelfde verhaal vertellen. Steeds weer enthousiast. Het is duizend keer bellen en misschien tien keer raak, weet Bram. De tien daguitjes hebben de studenten nu, halverwege het jaar, al binnen. De kampen blijven achter, zegt Bram, maar met twintig daguitjes en drie meerdaagse kampen kunnen we ook leven. Het is een goede groep, vindt Den Dunnen. Vanaf nu gaan ze oogsten, dat weet ik zeker. Boudewijn Otten Help In & Out Adventure en win een gratis paintball-arrangement!!!! De student of medewerker van de Hanze Hogeschool die In & Out Adventure aan een klant helpt, mag gratis komen paintballen met een groep tot 35 personen. Voor meer informatie over de actie: kijk op nl onder ACTIE HANZE. ICT en Onderwijszaken wijs met software-upgrade De werkplek kan meer dan je denkt Op elf computers na is het afgerond, de softwareupgrade van alle vaste HG-computers. De afdeling ICT en het team ICT & Onderwijs van stafbureau Onderwijszaken zijn tevreden. Nauwelijks klachten gehad, zegt coördinator Johan Velner. Het principe van eat your own dog food. De afdeling Informatie & Communicatietechnologie heeft de nieuwe softwareomgeving op de Hanzehogeschool eerst zelf uitgeprobeerd. Daarna pas begonnen we eind november met de invoering in de rest van de organisatie, zegt Dave Bakker. Bakker verzorgde de voorlichting over de software-upgrade van de 3500 vaste werkplekken van de Hanzehogeschool, die nu op een oortje na gevild is. Een kleine dertig man was erbij betrokken, zegt projectleider Johan Velner. We waren bijna iedere nacht en bijna ieder weekend in touw om zo weinig mogelijk overlast te veroorzaken. De meeste computers hebben we op afstand ge-upgraded. Die tele-upgrade kon alleen gebeuren als de gebruiker z n pc s avonds liet aanstaan. We zetten de instructies op kaartjes die we op het toetsenbord plaatsten. Na de eerste upgrades kregen ICT toch nog veel telefoontjes. Toen hebben we meteen een nazorgteam in het leven geroepen. Mensen vinden het prettig als er nog even iemand komt informeren of alles naar wens is verlopen. Op elf computers na zit de klus erop. Op die elf computers kun je nu niet meer inloggen. We willen niet met de botte bijl bestanden gaan wissen, zegt Bakker. Dus wachten we nog op een belletje van de gebruikers. Het kan trouwens best zijn dat die een andere computer hebben en daarom niet hebben gereageerd. Het belangrijkste onderdeel van de operatie was de installatie van het zogenaamde Service Pack 2. Dat is een pakket van aanvullingen op Windows XP die de computer stabieler maken. Bovendien beschermen de aanvullingen beter tegen aanvallen van virussen en hackers. Daarnaast staat er een nieuwe Officepakket op de computers, met verbeterde versies van Word, Excel en Outlook. Velner: Er is nauwelijks commentaar geweest op onze werkzaamheden. Dat zien we als ronduit positief. Vrijwel alle reacties die we krijgen, gaan over Outlook (het programma, red.). Dat ziet er namelijk echt anders uit. Het bericht waarop je klikt, staat meteen in een venster. Je kunt ook vlaggetjes zetten bij spoedberichten of bij mail die al is afgehandeld. Veel mensen weten niet dat veel van de kleinere pakketten ook meer mogelijkheden bieden. Zo kun je gebruik maken van een RSS-lezer waarmee je automatisch de laatste info binnenhaalt van de sites waarop je bent geabonneerd, meent Velner. Dat is handig voor mensen die bronnenonderzoek op het web doen. Andere nieuwigheden zijn onder meer de mogelijkheid om een webcam te installeren en Moviemaker, waarmee je video s kunt bewerken. Docenten kunnen met Microsoft Producer een video van een les combineren met een powerpointpresentatie. Handig voor studenten die een les missen. Een docent bij Sportstudies heeft met het programma al een gastcollege vastgelegd. Luuk Steemers Hoe en wat van de vernieuwde HG-werkplek Wie benieuwd is naar de nieuwe mogelijkheden van de HG-werkplek kan op Blackboard, onder HG-Gids en HG-werkplek info, handleidingen en tips vinden. Streaming video van lezing van docent Sportstudies Bart Dikkeboer met powerpoint-presentatie, gemaakt met MS-producer.

6 de HANZE 6 opinie 15 maart 2007/13 Rondvraag Grenzen? Volgend jaar moet zes procent van de HG-studenten in het buitenland vertoeven voor studie. En iedere student moet op zijn minst vijftien studiepunten halen in een internationale onderwijsomgeving. Hoe zit het met jouw internationale ambitie? Sanne Ennik (29), tweedejaars Communicatiesystemen, Multimedia & Vormgeving Ik heb er een tijdje over gedacht om een periode in Tessaloniki te gaan studeren. Maar de taalbarrière is een groot probleem, ze spreken slecht Engels daar. Het is wel goed om een half jaar naar het buitenland te gaan. Stages zijn heel bepalend voor je loopbaan. Aan de andere kant vind ik ook wel dat je studenten moet stimuleren hier in het Noorden stage te lopen. Ze kunnen dan na hun studie hier blijven werken of een bedrijf beginnen en zo Groningen óók op de wereldkaart te zetten. Katharina Barth (22) en Anne Breman (20), eerstejaars Logopedie Katharine: Wij komen uit Duitsland, dus we studeren al in een internationale omgeving. Het is goed dat de Hanzehogeschool de internationalisering wil bevorderen. Het is goed om te zien hoe ze in andere landen werken. Anne: Als logopedist moet je je talen heel goed beheersen. Nederlands leren kost veel tijd, dus is het voor ons niet zo n goed idee om buiten Nederland of Duitsland stage te doen. Dan moet je nóg een extra taal leren. Jeroen van der Meulen (19), tweedejaars Fysiotherapie Ik ben er helemaal vóór. Volgend jaar wil ik het liefst op stage naar Aruba. Ik ken mensen die daar wonen, dus ik heb al onderdak. Het gaat me natuurlijk ook om de zon en de zee, maar het lijkt me ook geweldig om in een andere cultuur te werken. Dat is goed voor je ontwikkeling als professional. Ik wil niet graag naar een land waar ze geen Nederlands of Engels spreken. Mijn Duits en Frans zijn niet zo goed. Janneke Altelaar (23), vierdejaars Fysiotherapie Ik heb drie maanden in Zwitserland stage gelopen en ik merk dat ik veel zelfstandiger ben geworden. In een andere cultuur sta je veel meer op eigen benen. Ook werk je gemotiveerder: alles is nieuw en anders. Ik denk er nu zelfs over om na mijn studie af en toe een tijd in het buitenland te werken. Maar als het bestuur meer studenten naar het buitenland wil krijgen, moet men ook eens kijken naar een betere financiële tegemoetkoming. Zo n buitenlands verblijf is heel kostbaar. Remko de Waal (17), eerstejaars Civiele Techniek Ik heb voor deze opleiding gekozen omdát je hier in een internationale variant kunt studeren. Ik wil European Civil Engineering Management gaan doen. Nederland is me te klein en ik vind het leuk met mensen uit de hele wereld om te gaan. Het lijkt me mooi om een uitwisselingsproject te doen in Zweden. Daarna wil ik nog een universitaire studie doen en dan een eigen bedrijf beginnen of werken voor een internationale onderneming. In 2006 hadden we 964 studenten in het buitenland, 4,6 procent van de studenten Marius Bremmer (49), coördinator Bureau Buitenlandstages Goed dat de HG internationalisering stimuleert en dat er een gevarieerd aanbod komt. Het is mijn toekomstdroom dat iedere student verplicht een deel van de opleiding in het buitenland volgt. De Fachhochschule in Bremen behaalt er goede resultaten mee. Hun studenten vinden eerder werk tegen een hoger aanvangssalaris. En de kwaliteit van de instroom stijgt erdoor. Maar niet iedere student wil graag naar het buitenland. Wij hebben op dit moment meer buitenlandse stageplaatsen dan dat er geïnteresseerde studenten zijn. Jammer, ze lopen geweldige ervaringen mis. Linde Mols (23), tweedejaars Medisch Beeldvormende & Radiotherapeutische Technieken Ik vind vijftien punten in een internationale omgeving wel erg veel. Ik zou ook geen stage in het buitenland willen. Bij de stage doe je contacten op die belangrijk zijn bij het vinden van een baan als je bent afgestudeerd. Omdat ik in Nederland wil blijven, heeft een buitenlandse stage voor mij weinig zin. In het vierde jaar kunnen we een specialisatie doen in Denemarken en Noorwegen. Dat lijkt me wel goed. Dan kun je ook zien hoe ze in het buitenland werken. Goed voor je vakkennis. Het buitenland? Nou nee. Of vooruit: een specialisatie in Denemarken is wel oké Janine Brons (36), hoofd International Student Office Steeds meer studenten gaan voor stage of studie naar het buitenland. In 2006 waren het er 964, 4,6 procent van de studenten. De schools beginnen steeds vroeger met voorlichting, maar ze zouden er ook meer aandacht aan kunnen besteden in hun studieloopbaanbegeleiding. Als het zaadje vroeg wordt geplant, gaat het vanzelf groeien. Dan kunnen studenten een weloverwogen keuze maken. We werken samen met 265 scholen, maar alle uitwisselingsplaatsen worden nog lang niet benut. Wil je de cijfers laten groeien tot zes procent dan zou je het verplicht moeten stellen. Linda van der Woude (20), tweedejaars Facility Management Ik vind het een goed initiatief. Een buitenlandstage of ervaring is erg leerzaam en belangrijk voor je ontwikkeling. Daarom wil ik volgend schooljaar stage lopen op Aruba of Curaçao. Ik denk dat je meer leert van een stage in het buitenland, dan door gewoon in Nederland te blijven. Voornamelijk door het leren kennen van andere culturen en werkwijzen. Ik vind het dan ook een prima idee om buitenlandse stages verplicht te stellen. Recensie Leuk als je bent uitgekeken op de Wehkamp Stout Na al die saaie studieboeken is het tijd voor een spannend boek. Omdat ik de hele lijn Kuifje en Bobby al heb gehad dacht ik aan Stout. Stout is een boek van Heleen van Royen en Marlies Dekkers. De tekst op de cover van het boek belooft een flinke dosis flirten, succes, macht, lingerie en erotiek. Heleen en Marlies dagen de Nederlandse vrouwen uit om na te denken over hun mate van bevrijding. Stout verleidt vrouwen hun seksuele fantasieën en avonturen te delen. Het boek onthult hoe stout elf bekende succesvolle Nederlandse vrouwen zijn. Maar na het lezen van 249 pagina s Stout heb ik nachtmerries over het seksleven van Catherine Keyl en krijg ik visioenen van een wulpse Willeke Alberti. En wil ik wel weten waarom Claudia de Breij het zowel met mannen als met vrouwen heeft gedaan? Verrijkt het mijn leven als ik weet dat Marlies Dekkers er vroeger lesbische relaties op na hield? Bovendien lijkt het boek op een vergulde lingeriecatalogus waar alleen de prijzen van de bh s nog ontbreken. Ik hunker naar tips en trucs van Anita s, Sylvana s en Chazia s die het geheim prijsgeven voor een succesvol bestaan. Jammer genoeg blijven die tips en trucs uit. Wel leer ik hoe ik snel en simpel de zuur verdiende centen kan besteden aan een veel te dure slip bij de lingeriezaak van Marlies Dekkers. Stout, niet echt een literaire aanrader, maar handig voor de student die is uitgekeken op de Wehkamp. Suzanne Stoppels

7 onderwijs 15 maart 2007/13 HANZE 7 Bij de les Interview Johan van de Beek is docent Bouwkunde aan de Hanzehogeschool. Daarnaast wordt hij voor twee dagen per week ingehuurd om het vak Mens en Gebouwde Omgeving te doceren bij Human Technology (HT) aan het Instituut voor Engineering. Wat houdt het vak Mens en Gebouwde Omgeving in? Het vak is onder te verdelen in drie thema s. Het eerste thema is op het gebied van Engineering. De studenten onderzoeken dan gebruiksproducten. Ze kijken bijvoorbeeld naar de kracht die je nodig hebt om het product goed te kunnen gebruiken. Het tweede thema is ICT, dan gaan de studenten aan de slag met computers. En nu zijn we dus aanbeland bij het derde thema, huisvesting. Hierbij richten we ons vooral op de sensorische ergonomie. Hoe beïnvloedt de inrichting de communicatie tussen mensen? Ik begreep dat de eerstejaars studenten voordat ze hun lesomgeving gingen evalueren ook al bezig waren geweest met hun studentenkamer. Klopt. Binnen het thema huisvesting vallen drie leertaken. De studenten beginnen met het evalueren van hun eigen studentenkamer. Daarvoor kiezen we omdat het een mooie oefening is in het individueel werken. De tweede leertaak, waar we nu mee bezig zijn, is het evalueren van je onderwijssituatie. Nu moeten de studenten in groepen van zes werken. Aan het einde moeten ze hun werk presenteren op een paneel. Foto s: Pepijn van den Broeke Op een paneel? Dus geen verslagen meer? We gaan sterker inzetten op het visuele in plaats van op vuistdikke rapporten. De huidige cultuur is een visuele cultuur, daar moet je op inhaken. Je moet kijken naar nieuwe mogelijkheden, zoals je ideeën in een filmpje verwerken. Human Technology In de rubriek Bij de Les legt een redacteur z n vergrootglas op de HG-onderwijspraktijk. Chris Wind steekt zijn licht op bij een meubelanalyse tijdens het vak Mens & Gebouwde Omgeving van de opleiding Human Technology. Zodat je opvalt tussen de andere ideeën? Ja, je moet origineel zijn, je opdrachtgever kunnen overtuigen. Als het ware een click met hem kunnen maken. Passen jullie de opleiding vaak aan om bij te blijven met ontwikkelingen? HT bestaat nu zo n vijf jaar. We hebben dit jaar voor het eerst het curriculum aangepast. Eén van de aanpassingen is dat huisvesting nu een prominentere plaats inneemt. Daar bleek bij studenten veel vraag naar. Daarnaast volgen we de vooruitgang van de student veel nauwkeuriger met behulp van zeven dimensies. Vandaag proberen we opstellingen uit, zegt docent Johan van de Beek. Hoe ondersteunt meubilair verschillende opstellingsmogelijkheden? We bekijken dat door één-op-één dingen uit te proberen. Niks geen theorie in deze les, de studenten moeten passen en meten, testen en tekenen. Een Amerikaanse architect die ik ken, werkt zo. Hij komt niet langs met een schaalmodel. Nee, hij neemt zijn klanten een hele dag mee naar het bouwterrein. Daar laat hij ze precies vertellen wat ze willen. Waar willen jullie de hoofdingang? Waar de lobby? Zo heb ik het vandaag ook gedaan, zegt Van de Beek en wijst naar een statafel. Ik heb deze tafel gewoon meegenomen zonder eerst te checken of ik hem hier wel kon krijgen. Past ie wel in de lift? Gewoon proberen. Kan ie door de deur van het klaslokaal? Ik heb hem gewoon voor het lokaal laten staan. Twee studenten hebben de tafel naar binnen gewurmd. Hij paste alleen als je hem schuin naar binnen tilde. Het gaat bij het uitproberen om drie essentiële zaken: observeren, meten en vragen. Mathijs en Wouter mogen aan de tafel gaan staan. De andere studenten moeten observeren. Iedereen heeft meteen een mening of een vraag. Maak het niet te bont, jongens! tempert Van de Beek het rumoer. Wat vinden jullie van de hoogte van de tafel? Voor schrijven is het ideaal, antwoordt Wouter, je kunt een beetje leunen. Maar als je gewoon rechtop wilt staan, is het minder, dan moet je door de knieën. Hij mag wel vier à vijf centimeter hoger. Ga eens tegenover elkaar staan, zegt Van de Beek, werkt dat goed? Een goeie spreekafstand, vindt Wouter. De studenten passen en meten. De afstand Ik denk dat je het aan deze tafel maximaal een half uur volhoudt, dan wordt het oncomfortabel tussen Mathijs en Wouter is 120 centimeter. Een mooie afstand voor zakelijke gesprekken, vindt Mathijs, maar voor een privégesprek is het wel wat ver weg. Tamara is een stuk kleiner dan de twee jongens. Ze vindt het geen ideale werktafel. Je neemt toch een beetje een barhouding aan. Ik denk dat je het maximaal een half uur volhoudt, dan wordt het oncomfortabel, oordeelt Wouter. Van de Beek vindt het opmerkelijk. Jullie zijn de derde groep die dat concludeert. Maar het klopt natuurlijk wel: dit is een receptietafel. De bedoeling is dat de gebruiker beweeglijk is, met meerdere mensen een praatje kan maken. Bij zo n tafel is het dus van belang te kijken naar de toegankelijkheid. Kan ik makkelijk aanschuiven of niet? Jullie staan een beetje zijdelings naar buiten, met één arm op de tafel leunend, dat nodigt uit. De klas heeft vragen te kust en te keur. Kun je ook goed werken met een laptop aan deze tafel? Hoeveel mensen kunnen er omheen staan? De studenten testen en meten. Er passen negen mensen om de tafel, en de omtrek is dan vijf meter vijftig. Wacht even, zegt docent Hans Snackers, die ook bij de les aanwezig is. dat is wel heel strak gemeten, je hebt natuurlijk wel wat bewegingsruimte nodig. Opnieuw komen de meetlinten tevoorschijn. Ditmaal duwt iedereen zijn achterste iets naar achteren en leunt wat meer op de tafel. Het meetlint wordt om alle billen gespannen. Nu is de omtrek zes meter zeventig, toch een behoorlijk verschil. Tijd voor een andere opstelling. Robin en Sander nemen plaats aan een bureau, tegenover elkaar. Ze nemen een comfortabele houding aan. Andere studenten leggen de afstanden vast. 121 centimeter scheidt de jongens, van oog tot oog. Grappig, zegt Van de Beek, dat is dus dezelfde afstand als bij de statafel. Misschien is dat wel een soort standaard psychologische afstand die goed werkt. De studenten verplaatsen het bureau op allerlei manieren, op zoek naar de perfecte opstelling. Ze wegen voor- en nadelen af. Ze delibereren nauwgezet over zaken als te weinig beenruimte en een gevoel van ongelijkheid. Maar een nadeel kan ook een voordeel zijn. Voor jullie is het gevoel van ongelijkheid nu een nadeel, doceert Van de Beek, maar een directeur kan ook opzettelijk een ongelijke opstelling creëren. Wanneer je tafels zo neer zet dat de sollicitant in het licht zit en de baas tegen het raam, dan zijn de emoties van de sollicitant duidelijk zichtbaar, die van de directeur niet. En als de directeur zijn bezoeker echt wil pesten, kan hij hem laten zitten op een licht aflopende stoel. Chris Wind Dimensies? Is dat weer een ander woord voor competenties? Nee, je moet het meer zien als een vervolmaking van het competentiegericht onderwijs. Het is een experiment, wij zijn momenteel de enige opleiding die op deze wijze werkt. Je neemt dus wel veel op je nek, dat vraagt nogal wat van de opleiding en haar mensen. Maar het gaat goed. HT is een vrij nieuwe opleiding. Wat voegen HT-ers toe aan de bouwwereld? Architecten zijn natuurlijk ook wel bezig met de gebruiker, maar niet methodisch. Er worden nu nog vaak al doende dingen besloten. Een architect maakt een schets en de opdrachtgever gaat daarmee akkoord of wil aanpassingen. Een HT-er heeft een hele andere aanpak. Tijdens de les vertelde u over een Amerikaanse architect die zijn opdrachtgevers meenam naar de bouwplaats in plaats van een presentatie te houden met een maquette. Is dat een beetje wat u bedoelt met de HT-aanpak? Ja. Die architect was trouwens Christopher Alexander. Hij is inderdaad iemand die al heel lang de gebruiker voorop stelt. Dat is de HT-aanpak ook. Ik kom zelf uit de bouwkunde, dus ik heb zelf die omslag ook moeten maken. Ik krijg er steeds meer zicht op, ga zelfs meer en meer HT praten. Een term als productgebruikerinteractie (pgi) gebruik ik nu continu. Dat is ook eigenlijk de kern van het HT-model. Worden HT studenten ook ingezet op de Hanzehogeschool om bepaalde ruimtes gebruiksvriendelijker te maken? Jazeker, op de studielandschappen in het Techniekgebouw hebben onze studenten grote invloed gehad. Zij hebben meegedacht tijdens het hele proces. Wij zoeken sowieso altijd naar praktijkopdrachten, we proberen de studenten zo veel mogelijk de klas uit te jagen. Chris Wind

8 8 studenten 15 maart 2007/13 HANZE Naledi Geertsma [19] Naledi, da s vast geen Friese naam. Ik ben geboren in Botswana. Naledi is het Botswaanse woord voor ster. Mijn vader was ontwikkelingswerker. Hij leidde jongeren op tot bouwvakker. Op mijn zevende zijn we naar Nederland gegaan. Maar ik verlang er nog vaak naar terug. Ik weet nog dat we een grote tuin hadden met een hoog hek eromheen. Daar was de wildernis. Op een dag maakte mijn vader me wakker. Aan de andere kant van het hek stond een nijlpaard te grazen. Vijf jaar geleden ben ik nog eens teruggeweest. Ik voelde me gelijk weer thuis. Wat is je grootste uitdaging? Ik zing in een bandje met mijn oom die gitaar speelt. Veel country en nummers uit de jaren zestig en zeventig. Met zingen wil ik verder komen. Niet dat ik naar het Conservatorium wil, maar ik wil wel beter worden zodat ik kan optreden in cafés en zo. In De Lawei in Drachten organiseren ze een talentenfestival, daar wil ik wel eens aan meedoen. Waar woon je? Nu nog bij mijn ouders in Jubbega, tussen Drachten en Heerenveen. Iedere dag met de bus, twee uur heen en twee uur terug. Op zich wel gezellig, s ochtends een beetje bijslapen, en op de terugweg kletsen met een klasgenote die naar Drachten moet. We zijn onderhand goed bevriend geraakt. In september wil ik in Groningen op kamers. Ik ben al aan het rondkijken. Wilde je al lang Sociaal Pedagogische Hulpverlening doen? Nee. Ik heb twee keer eindexamen gedaan. Als ik de eerste keer was geslaagd, was ik Fysiotherapie gaan doen. Dat leek mijn ouders wel een geschikte studie, maar vorig jaar besefte ik dat ik het heerlijk vind om mensen te helpen. Vooral relatieproblemen interesseren me. Als vrienden of vriendinnen me om raad vragen, probeer ik met feedback te komen waar ze wat aan kunnen hebben. Foto: Robert van der Molen SUUS COVER Dertig demente bejaarden Bevalt de studie? Het wordt wel steeds pittiger. In het begin had ik het idee om na SPH Psychologie te gaan doen. Dan zou ik makkelijk relatietherapeut kunnen worden. Maar nu twijfel ik weer. Psychologie is nogal theoretisch, hoor ik. Ik ga een stage doen op een manege met kinderen met lichamelijke en geestelijke beperkingen. Dat lijkt me ook wel interessant. Misschien ga ik uiteindelijk wel die kant op. Wat vragen we volgende keer aan je nicht Ilana? Wat het leven leuk maakt. WIN Luuk Steemers Help In & Out Adventure en win een uur gratis paintballen Daar was laatst een meisje loos, die wou gaan varen, die wou gaan varen. Daar was laatst een meisje loos, eigen schuld dikke bult! Suzanne op zee, geen goed idee. Hoe heb je zo stom kunnen zijn? Ik vraag het me nu al voor de duizendste keer af vandaag, en het is pas half twee in de middag. In een vlaag van verstandsverbijstering heb ik me laten overhalen. Het is dag twee van het jaarlijkse boottripje van het verpleeghuis van bij mij om de hoek, de instelling die maandelijks mijn kamerhuur sponsort. Ik vind het vreselijk, zes dagen op een klotsende en schommelende boot. Treurig denk ik terug aan mijn skitripje naar Oostenrijk. Daar zat ik tussen driehonderd hitsige studenten, nu tussen dertig demente bejaarden. Op een boot nota bene. Ik tel nummer duizend-één van mijn vraag: hoe stom Al jaren worstel ik me onder de familietripjes richting Schiermonnikoog uit. Ik vermeed vakanties naar Terschelling en weigerde pontjes in Frankrijk (waardoor we altijd úren om moesten rijden). Dat allemaal omdat ik een vreselijke afkeer van boten heb. Niet alleen omdat ik lichtelijk claustrofobisch word op zo n onding. Het is meer omdat ik in de verste verte niet beschik over iets wat op zeebenen lijkt. In een halve dag stouw ik er zo een voorraad primatourtjes doorheen. Morgen voor dag en dauw moet ik met weeë benen naar het dorp voor een tweede en misschien ook meteen maar een derde voorraad. Want ik moet en zal deze trip fatsoenlijk uitzitten. Is dit nu allemaal wel de moeite waard? Eigenlijk wel en eigenlijk mag ik helemaal niet zeiken. Want die mensen aan boord zijn zo blij. Alles wat ze nodig hebben is een vakantietripje op open zee. Nee, niet zeiken, even diep zuchten, twee primatour soldaat maken, mijn glimlach opzetten en op naar mevrouw De Vries! Suzanne Stoppels Klimmen, abseilen, kratstapelen, kanovaren, steppen op de kickbike, noem maar op, alles kan. Het door studenten gerunde bedrijf In & Outdoor Adventure organiseert outdooractiviteiten voor lagere en middelbare scholen. De student of medewerker die In & Out Adventure aan een klant helpt, wint een uur gratis paintballen voor maximaal 35 personen. Wie een groep onderwijsmedewerkers, een klas of een afdeling weet te porren voor een dagje outdoor, kan dat melden via www. inenoutadventure.nl of via tel Het Handboek voor doe-het-zelf diva s is gewonnen door: Jacquelien Vis-Rothfusz.

9 4 HANZE I N T E R N A T I O N A L Parking frustrations Motorcycle crash in Mexico Non-EU student? No job Anica s Tiramisu Vol 1 15 maart 2007 independent newspaper of the Hanzehogeschool Groningen de.hanze@org.hanze.nl International students educate and entertain the elderly Scary stories about the tactics of burglars and robbers, international entertainment and of course a game of bingo. The international students from Plutolaan compete with several student houses in Groningen for the title of Student House of Groningen 2007 by organizing an afternoon full of education and entertainment for their senior neighbours. Photos: Pepijn van den Broeke The idea of mingling with international students seems to be pretty exciting for some of the elderly. If it s a goodlooking boy, he can sit next to me!, shouts one of them, when student house manager Jonatan Faas asks the students and elderly to sit together. They have just listened to some serious speeches about safety, now it s time for entertainment. And that s necessary, because some of the older people got a little scared listening to stories about the many inventive ways that robbers get into your house these days. The villains ring the bell and ask for a glass of water, they say they have to check the rollator, they use credit cards to open locks. Very useful information, but after half an hour it feels like there s criminals everywhere. Nora from Uganda sings Eric Clapton songs, two Spanish students do a traditional dance. The old people love it. The event is filmed by a camera crew from OOG TV, the local Groningen TV station. We are involved in this project together with the Groningen city council, program director Onno M. ter Borg explains. The show is called Studentenhuis in Actie ( Student House in Action ). We came up with the idea of a competition, in which seven student houses compete against each other for the title of Student House of Groningen 2007 and five hundred euro. The competition focuses on the interaction between students and their environment. All houses get an assignment that matches with their environment. In the case of Plutolaan that meant they had to do something for their elderly neighbours, program host Elsa Nijhof adds. Their assignment was to help the seniors improve their safety. In general it s all about improving the communication between students and locals, which is something the city council has focused on for over a year now with their project Doe Normaal Ja! ( Yo, Behave! ) After we give the students the assignment, they are free to give the task a personal interpretation, Ter Borg says. We were thinking of organizing something for our senior neighbours for quite some time, house manager Faas reminisces, so this competition came at a good time. There s usually not that much real contact, we just meet each other in the hall sometimes. OOG TV called him after Housing Office recommended the house at Plutolaan. They thought we were the most interesting for this competition because the difference between seniors and students is big. Then Faas has to hurry back for the main event: bingo! For the seniors this is child s play, but most of the international students have some difficulty understanding the purpose of this game. Even Faas has a hard time explaining the rules of bingo, but after ten minutes things are clear and the bingo can start. Even during this game, the central theme is not forgotten. Every time somebody has bingo, they win a price connected to safety. Neon stickers for the senior s rollators, bike lights for the students. Mr. Jonkman is watching from the back of the room with a big smile on his face. This is the first time in two years that we organize something together. And as you can see, the seniors really appreciate it, they all stay until the end. We don t have many problems with the students, but it s still important to have a good relationship with each other. If you know each other a little better, it s easier to tolerate a little bit of noise or other small inconveniences. For instance, last night there was a goodbye party for some students and it got a little noisy at the end. We can just call the manager and it s over before you know it. We don t complain much, we understand that they are young and we are older, we just have a different lifestyle. Jonkman hopes that this is just a start and more events will be organized together. It would be nice to organize a garden party together in the summer, for instance. Some drinks and food, just have a good time together. Chris Wind

10 2 opinion HANZE I N T E R N A T I O N A L 15 maart 2007/4 House Raiders Kornoeljestraat Housing Office s student houses Location: Kornoeljestraat 2. It is an international student house located in the north of Groningen, near Zernike and Paddepoel. Most people refer to it and know it as the Photos: Andreea Puscasu Blue Building. Rent: around 230,- to 270,- all inclusive (some of the rooms are furnished) Positive aspects - Building has its own bar with bartender - Drinks in this bar are cheap - Security of the building is good (lot of different keys) - Every room has its own mailbox on the ground floor - Internet connection is the best in Groningen (some say of the country) - Double windows on one side to block the noise from the road - Cleaners tidy the common areas once a week - Large bike shed with separate parts for each floor - Bus stop right in front of the building - An amazing view over Groningen, including the Green Tower on Zernike Negative aspects - People do not visit the bar much because of lack of interest in the building - People can get into the corridor of the other wing without a key via the balconies - Vandalism of the mailboxes by people from outside the building - Theft by people who sneak into the building - Rooms get very hot in summer - Little contact between the residents - Laundry costs are 1,- per washing for which people have to buy coins - People on the first floor have little privacy - The house committee is having a hard time finding new members - Some people can only stay for a year or so Number of students: about 300 to 320 Description: the building stands out from a distance with its obvious blue colour and a total of ten floors, all separated into a south and north wing. The ground floor contains a laundry room, a gigantic bike shed for people wishing to participate in this very noticeable aspect of Dutch culture and a bar, which is open three times a week and can be rented for parties. Rimt Smolders, International Communication Link: (in Dutch) Opinion Vanilla, Strawberry or Chocolate? When you are young, it can be very hard to choose between vanilla and chocolate ice-cream. Chocolate ice-cream just feels right to you, but everybody is telling you that the big money is made with vanilla. Finally you are so confused that when you see a wealthy, smiling person selling strawberry icecream in a small pink ice-cream shop, you see yourself being the strawberry king. The pink cream looks so smooth and sweet and sexy that you decide to stick with strawberry ice cream for the rest of your life. That is in a way how you pick your university study too. When you start studying you are absolutely sure that strawberry icecream is the best thing in the world, and everybody will love it. But after a while alarm bells start ringing in your mind: the sweet chocolate flavor feels so sweet on the back of your tongue and you love the flavor so much. Now you start thinking whether it was a good choice to invest so much time and effort in strawberry. Suddenly you think that being a strawberry king just wasn t the right choice and you want to switch. The problem is that you have already told everybody that strawberry ice-cream is the best thing in world, and you are going to be the strawberry king. Now it will be a shame to admit you made a mistake. You know how successful you can become if you decide to be the chocolate king. But you still continue to waste your time with the strawberry, even though you know this is not the thing that can inspire you every morning to go to work happily. Now your whole study continues in a mediocre way, you are neither good, nor bad, and you feel some kind of moderate dissatisfaction when you are alone in your student room. You realize that you will not be like the man that became rich and happy with strawberry ice-cream, because you are just not a strawberry kind of person. You are a chocolate person! That is why after graduation you will continue living an average life because you will have to deal with strawberry ice-cream every day. Is it too late to switch to chocolate? You realize now that you are just perfect for being the chocolate king. Change your life. Don t wait anymore because in time strawberry will only get more disgusting and chocolate will start looking sweeter and sweeter. You have just one life and you should spend it with something that makes you happy. You know that you have to go where you love to go, not where the people around you expect you to go. These people haven t even heard of the chocolate kingdom because all their life they have been carrying strawberry ice-cream boxes. Look beyond the crowd and find your chocolate because otherwise you will just be a product of the stupid expectations of society. The second richest man in the world Warren Buffett has a secret to his success: do what you love and do it well. Now it is up to you to wake up and inspire the world with your own chocolate flavour. Stoyan Nedin, IBS Opinion Parking Frustrations Parking your car on Zernike campus has become an expensive investment on the way to your degree lately. Full parking lots lead to an involuntary contest of the six or more participants driving around the parking trying to find an empty gap. Some of them only win the consolation prize of a fifty euro fine. There is a jury present as well! In the corner of the car park, police officers are waiting, observing and distributing yellow cards. They are not there to help or assist you. It is more like an eagle waiting for an easy prey. This event does not take place on a daily basis, but students have reported that they experienced it themselves or know friends or other students who had to participate in this unintended competition and had to pay the price for it. The exhausting, time-consuming and often unsuccessful cruising around for a parking spot forces students and visitors to park in a way that is not completely proper, such as next to a driveway, or not exactly within the markings. But since you have to be in time for your class, you take the risk. When you return to your car, there is a big chance you will have a yellow ticket underneath your wiper. The hunt hits the financially unstable, the students, the hardest. But what can you do about it? I guess it s best to take twenty minutes extra when you go to Zernike and keep fifty euro aside just in case you get fined. Finally, you might also consider making an appointment with a therapist to deal with the frustration. Julia Borgdorf, International Communication

11 students HANZE 15 maart 2007/4 I N T E R N A T I O N A L 3 Several months ago IBS students were shocked to hear the news that fellow student Tim Eggen had a serious traffic accident during his placement period in Mexico. Tim regained consciousness in the hospital after a week. His parents, sister and others were there to tell him what had happened. He himself only remembers getting on his motorcycle after a night out. IBS student recovering after motorcycle crash in Mexico Last September Tim set out for his placement in Bacalar, Mexico, a small town near the border with Belize. Here Tim was responsible for the financial management, promotion and a real estate project for a small hotel called Amigos. He quickly discovered he loved the tranquilo atmosphere and liked how friendly and genuine the local people were. But one-and-a-half months into the placement disaster struck. On the way home from a night out, Tim had a bad accident with his motorcycle. He cannot remember what happened exactly but from the tracks on the road police assumed that he attempted to evade some obstacle. This caused him to move from one side of the road to the other, crashing into a tree. Tim had not been drinking that night, so it remains a mystery why and how it happened. Tim was found by a local who recognized him from the hotel. An ambulance took him to a public hospital. Unfortunately at this location there were no specialists that could deal with his condition. He had to be transferred to a private hospital where he needed an operation within the next seventeen hours. This wasn t easy. The private hospital was seven hours away and for the transfer a respirator was required which had to be collected from Cancun. After the respirator arrived, a doctor and nurse had to travel with Tim in the ambulance to the hospital in Merida. In the meantime his family was contacted by the Dutch embassy. They were told he was in a really critical condition and that they should come to Mexico as soon as possible. The insurance company immediately arranged flights for his parents and sister. For a week Tim was kept in an artificial coma. Miraculously his body did not suffer any major damage, but every bone in his face was broken. His face was so damaged, it needed titanium plates. For three weeks Tim stayed at the hospital in Merida. Contrary to what many people would assume, the hospital was very good and Tim actually prefers it to the Dutch hospitals he knows. The staff was extremely friendly and treated Tim like family. After he was discharged from the hospital, he had to stay in Mexico for three to four weeks, since he was not yet allowed to fly. The road to recovery is long. Tim still suffers from tunnel vision and loss of smell and taste. It is uncertain whether or when these functions will return. He hopes that he can start his final year at IBS soon and once he is completely recovered, he wants to return to Mexico since there is still so much traveling he had planned. Is there a lesson to be learned from this drama? Tim thinks so. He has an important advice for all students wishing to go abroad. It is extremely important to have good insurance; in some cases they will not help you at all if you do not have it. Rosemary Landeweerd, IBS Photos: Andreea Puscasu Non-EU students have diffi culties fi nding work Do you have a work permit? It s the first question International Communication student Nil Kassem from Turkey got confronted with when she entered a local Uitzendburo to ask for work. No, I don t, she replied. Well, it s a lot of paperwork, so we cannot help you. Plus, we have enough employees at the moment. It s just one example, but it s an example of a problem that many non-eu students are facing when studying in the Netherlands: nobody wants to hire them. The International Student Office provides information about legal work issues. In a brochure for employers it says that employers first have to check if a job can be done by a European student. If no European is willing or able to do the job, the employer is allowed to employ a non-eu person with a work permit. Hanze employers are therefore forced to engage European students. Non-EU students weren t even invited to the next meeting about student jobs, an anonymous student from the Info Desk in IBMS said. When another IBS student applied for a job at the info desk, she got an back with just one question: Do you have a work permit?. She did not have one, so she didn t get a job. Based on the opinion of these students, it seems like non-eu students have no chance to get a job even at Hanze University itself. Lynn de Vries-Carstens, responsible for the students working behind the IBS Info Desk, claims this is not the case. IBS would be happy to have more non-eu students working behind the Info Desk, but only a few are applying, she says. The students who apply should have good grades so that they won t get in trouble with school work. She adds that it is also useful to speak English, Dutch and German in order to be able to communicate with the clients. Another requirement is that the students already know the school, so they need to be a student at Hanze University for at least six months already. The character of a student also plays an important role in our choice of candidates. If students really want to work here, they should show me their motivation and proof they have customer service skills. But I am very fair, everybody should have a chance, Lynn assures. Linda Hallwass, International Communication

12 4 backspace HANZE I N T E R N A T I O N A L 15 maart 2007/4 Legal alien International Development programme. In the future I want to work with an international relief organization such as Oxfam. Did you notice any typically Dutch habits? People never shut their curtains. You can literally see through the houses. Another surprise was the number of bicycles. We ve become bicycle lovers ourselves. They re wonderful. We need no car. The pretty countryside here is easy to ride around. We are looking forward to taking Jeremy out to the country side in spring. We love it because everything is so neat. Even the washing lines are neat with socks hanging in pairs. Everything is so well organised here. For longer distances we often travel by train. If the Dutch knew how bad the Australian railways are, they would never complain about NS anymore. Could you live here for ever? If I had to, I could as long as I could travel to a warm country in winter. Culturally the Netherlands is very similar to Australia. I never feel a foreigner here. But, obviously, I would have to learn to speak the language better. Vanessa Veldman (30) Position: educational support assistant IBS Native country: Australia, 20.2 million inhabitants, 186 times the size of the Netherlands Loves: to be active in international development Hates: Dutch weather, clouds and rain Hero: Rock singer Peter Garrett who turned into an activist Last time you were in Australia? A year and a half ago my husband Tim and I went back for a six weeks trip. We visited friends and relatives and travelled and enjoyed the weather. It was winter, but still 21 degrees and sunny. Tim is half-dutch and half-australian, but he grew up in Australia. I met him when SOG presses for compensation Nijenborgh students Student party SOG wants a compensation for international students living at Nijenborgh, the newspaper of the University of Groningen, UK, reports. The refund should be paid on account of the poor housing conditions. The rent for a room in Nijenborgh is about 335 euro, but the emergency barracks, built in 2002, are in a bad state of repair. Security is also a problem, there have been a number of burglaries recently. Moreover, the walls are so thin that the tenants hear everything that happens in the next room. The behaviour of networks In a Studium Generale lecture, Ian Stewart (1945), professor of Mathematics at the University of Warwick, will describe some of the current research on the dynamics of networks. Many scientists today desperately need to understand how networks behave. There are all kinds of networks. An epidemic is a disease that spreads through a network of people, linked by their contacts. The Internet is a network of computers, linked by phone lines. Mobile phones rely on a network of base stations. Living creatures function because of networks of genes, ecosystems are driven by predator-prey food webs, and the brain is a gigantic network of neurons. Only recently have some of the basic principles of networks been understood. The lecture will avoid mathematical technicalities. a friend of mine married his sister. We will visit Australia again this summer with our son Jeremy who was born last October. My family see him grow up through our webcam. Why did you come to Groningen? It is a very popular thing among Australians Date: Tuesday 27 March. Time: p.m. Venue: Academiegebouw, Broerstraat 5. Further info at: studium.hosting.rug.nl/. Hang-it wants to penetrate Olympic Games market Student company Hang-it wishes to sell its product to the International Olympic Committee. The magnetic designer coat hooks, just a bit bigger than a draughts piece, may become a promotion present at the next Olympics in Beijing. The student company ended up second at Business Match, a competition for student companies of Small Business & Retail Management. General Manager Willem de Vries: In a roundabout way I met entrepreneurs working for the IOC. In the near future I will talk with Chinese entrepreneurs who may be willing to market the hooks. Film festival focusses on Humor without Words CAST (Cultural Activities for STudents) will host a film festival entitled Humor Zonder Woorden (Humour Without Words). A number of movie fragments with Buster Keaton, Jacques Tati and Mister Bean will be shown. These three comedians do not need words to be funny. On Tuesday 20 March the films will be on show in the Hanzeborg canteen, on Wednesday 21 March in the Wiebengacomplex canteen and on Thursday 22 March in the canteen of the Economics building. Time: hrs. to go to Europe for a while. Tim s parents live in Meppel. He wanted to spend some time with them, which is why we decided to go to Holland after we got married in We left without a real plan. What did you expect when you came here? We expected to end up in Amsterdam, everyone seems to. But we like Groningen much better. Not so touristy and much more authentic. Coming from a multi-cultural society like Australia, I was a bit surprised at the xenophobia and racism in the Netherlands. I expected the same open-mindedness here. But maybe the explanation is that Australia is a country that has always welcomed and even Dish Scott s International Student Boat Dinner Due to a lack of space, the last Dish was only about the main course that Scott Euser served during one of his boat dinners. But that wasn t all. Second-year IBS student Anica Franken (21) treated the sixteen guests to a very nice Tiramisu after they finished the Mac & Cheese with Broccoli. Usually Dish focuses on a traditional recipe from the student s country, but for Anica we make an exception. She is German, and Tiramisu is as Italian as pasta, pizza and pesto, but Anica knows how to prepare it just as well as any Italian. Put half of the sponge fingers into an oven dish. Mix 300 mm of very strong espresso with two tablespoons of amaretto and soak the fingers in half of the liquid. Separate the eggs and mix the egg yolk with vanilla sugar, mascarpone and regular sugar. Then beat the egg whites until they are stiff and carefully add this to the mascarpone mixture with a spoon. Put half of the mixture on top of the cookies, then add another layer of cookies and soak them with the remaining coffee mixture. Cover this with the rest of the mascarpone mixture and sprinkle cocoa powder on top. Guten Appetit! relied on large numbers of immigrants from all over the world. Are you still happy with your choice? Sure, things are going well for us. Tim s a violinist in the North Netherlands Orchestra. He was very lucky to find a job like that. Being a musician is a competitive business. I also managed to find a nice job with the International Business School. I m involved with exchange programmes. Recently we get more and more students from further afield. We have even two Australians here. In my leisure time I m taking a Master s degree programme, by correspondence, at the royal Melbourne Institute of Technology. It s an part II Tiramisu 1 pack of sponge fingers Espresso coffee Amaretto 6 eggs 60 grams of sugar 2 packs of vanilla sugar 500 grams of mascarpone cheese Cocoa powder Biggest mistake for us to make in Australia? Can t think of anything. Australians do not take offence easily. They understand tourists quite well. Give us an Australian proverb. Well it s not really a proverb, but Australians always say: she ll be right, mate. It means: don t worry, things will fix themselves. That mentality really epitomizes Australia. What s your motto in life? I have none. Life is too complicated for a simple motto. Luuk Steemers

13 achtergrond 15 maart 2007/13 de HANZE 9 Zorg voor Diversiteit De MOSS-groep voor studenten met een functiebeperking is onderdeel van het project Zorg voor Diversiteit, dat loopt van september 2006 tot december De Hanzehogeschool krijgt vierhonderdduizend euro van het Ministerie van Onderwijs om te besteden aan projecten. Zorg voor Diversiteit wil beperkingen wegnemen voor bijzondere groepen studenten zodat meer studenten in het hbo in- en doorstromen. Het gaat om een zeer diverse groep: studenten met een lichamelijke handicap, een taalachterstand, dyslexie, ADHD, autisme of een andere beperking, maar ook bijvoorbeeld allochtone studenten, meiden die een technische studie doen en topsporters. Op 19 april is er een groot congres, de officiële aftrap van het project. Lotgenotengroep voor studenten met beperking start in april Je hebt al gauw een hokje van eenzaamheid In april start vanuit Stafbureau Studentenzaken een lotgenotengroep voor studenten met een lichamelijke of psychische beperking. De studie staat centraal, niet de beperking. Begeleider Janneke Holtman en studente Bettine, die twee jaar geleden in een MOSS-groepje zat, weten wat het is om met een beperking te studeren. Veel studenten schrikt het toch af. Ze zijn misschien bang voor een stigma of denken dat het gaat om mensen die opgenomen zijn geweest. Ik raad de lotgenotengroep aan als je graag praat met mensen die in het zelfde schuitje zitten, als je af en toe je hart wilt luchten. Alleen als je over je problemen durft te praten kun in een praatgroep met lotgenoten oplossingen verwachten. Bettine (25) zat twee jaar geleden in een MOSS-groep voor studenten met een functiebeperking. MOSS staat voor Met Onderlinge Steun Studeren. De decanen van de Hanzehogeschool organiseren de MOSS-groepen. Ze vallen onder het project Zorg voor Diversiteit. Bipolaire stemmingsstoornis Bij Bettine werd drie jaar geleden een bipolaire stemmingsstoornis vastgesteld, beter bekend als manische depressiviteit. Dat was een hele klap voor de student Medicijnen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ik ben een jaar gestopt om het een plek te kunnen geven. Dat was het begin van een heel behandeltraject, met veel begeleiding en gesprekstherapie. In zo n jaar houd je jezelf constant onder de loep. Dat heeft me veranderd. Ik ben er ouder en serieuzer geworden. Je leert op tijd en volgens een vast patroon medicijnen te gebruiken en regelmatig te leven om manisch gedrag en depressies te voorkomen. Met vrienden tot diep in de nacht feesten is voor mij geen goed idee. In dat jaar heb ik geleerd om ruimte voor mezelf te nemen als de studie niet loopt. Maar de opleiding houdt daar geen rekening mee. De tentamens lopen gewoon door. Het is moeilijk daarin een balans te vinden. Daarbij kwam dat ik na dat jaar in een heel nieuwe groep kwam met mensen die niets over mijn achtergrond wisten. Als ze me meevroegen naar een feest, moest ik steeds smoezen verzinnen. Ik voelde me behoorlijk alleen. Nachtwerk Bettine sloot zich aan bij een MOSSgroep. Het was een klein groepje, vijf studenten, maar wel zeer gemotiveerd, en daar gaat het uiteindelijk om. Het idee dat je niet de enige bent met een psychiatrische achtergrond gaf me al geweldig veel steun. Het gaat erom dat je je studie volhoudt. In de gesprekken hoor je daarover goeie tips. Eentje daarvan was voor mij heel nuttig. Ik vond het altijd heel lastig als ik tegen de andere leden van een projectgroepje moest verantwoorden als ik een afspraak had met de psychiater. De anderen weten dan dat je iets anders doet dan college volgen. Dus wat zeg je dan? Iemand vertelde dat ie gewoon zei: ik heb een afspraak, punt. In het begin was dat lastig, maar het ging steeds beter, zeker toen ik merkte dat de groep het eigenlijk helemaal niet gek vond. Zelfs op financieel terrein kun je nuttige tips opdoen. Een groepsgenoot hoorde tijdens een MOSS-bijeenkomst voor het eerst dat studenten met een functiebeperking recht hebben op extra financiële ondersteuning. Veel studiebegeleiders weten dat kennelijk niet. Het gaat nu goed met Bettine. Al met al heb ik maar een half jaartje vertraging opgelopen. Ik ben een bijtertje. Binnenkort begin ik met mijn co-schappen. Dan krijg ik vast meer inzicht in mijn toekomst. Misschien is dermatologie iets voor me, of revalidatie. In ieder geval valt alles af wat veel nachtwerk met zich meebrengt. Janneke Holtman (26) begeleidt de MOSS-groep die in april van start gaat. Ze zochten een jong iemand, liefst ook een ervaringsdeskundige. Zo kun je mij wel noemen. Ik heb in het verleden depressies gehad als het gevolg van moeilijke gezinsomstandigheden. De studie werd toen erg zwaar. Die heb ik tijdelijk moeten afbreken. Door de steun van mijn familie en vrienden kon ik de draad weer oppakken waardoor ik weer een beetje in het spoor kwam. Dat was nog voor het ongeluk. Gebroken knie In 2002 brak Janneke haar knie. Ineens schoot mijn knie naar achteren, herinnert Janneke zich. Ik hoorde een knappend geluid en dacht: dat is foute boel. De knie bleek op acht plaatsen gebroken. De dokter zei dat ik nooit meer zou kunnen lopen. Uiteindelijk is dat nog meegevallen. Ik kom nu met een kruk zo n vijfhonderd meter. Maar het wordt alleen maar slechter. Ze kunnen waarschijnlijk geen kunstknie plaatsen. Uiteindelijk is mijn toekomst de rolstoel door een combinatie van mijn spierziekte (dystonie/dystrofie, red.) en mijn knie. Janneke studeerde Sociaal Pedagogische Hulpverlening toen het ongeluk gebeurde. Na een jaar revalideren in een verzorgingstehuis besloot ze Maatschappelijk Werk & Dienstverlening te gaan doen. Bij SPH is je lichamelijk functioneren belangrijker. MWD is gemakkelijker te doen vanuit een rolstoel. Janneke, inmiddels afgestudeerd, is zelf nooit lid van een lotgenotengroep geweest. Ik wist van het bestaan van MOSS-groepen, maar ik was bang dat het vooral gericht was op therapie, en daar had ik weinig behoefte aan. Ik heb nu wel genoeg gepraat over mijn beperkingen, dacht ik. Achteraf is dat jammer, want zo zitten de MOSS-groepen niet in elkaar. Niet je beperking maar het studeren staat centraal, hindernissen wegnemen. In zo n groep hoor je nuttige en praktische tips die bij anderen werken. Maar het belangrijkste is dat je gaat beseffen dat je niet de enige bent. Met een functiebeperking heb je gauw een hokje van eenzaamheid om je heen. Het lijkt alsof het iedereen om je heen van een leien dakje gaat, terwijl jijzelf alles-op-alles moet zetten. Er zijn schattingen dat wel één op de drie studenten problemen heeft die invloed hebben op de studie. Neutraal terrein De bijeenkomsten zijn eens per drie weken ergens buiten school, op neutraal terrein. Vooral meiden vinden het vervelend om in het donker over het Zernikecomplex naar huis te fietsen, vandaar dat we een plek in de binnenstad hebben gezocht., legt Janneke uit. Op de bijeenkomsten staan telkens één of twee thema s centraal. Die thema s brengen de groepsleden zelf in. Concentratieproblemen bijvoorbeeld, of de vraag wie je inlicht over je functiebeperking en wie niet. Omdat ik ervaringsdeskundige ben, heb ik natuurlijk ook de nodige tips en adviezen. Maar het is niet de bedoeling dat ze alleen naar mij komen luisteren. Ze moeten vooral van elkaar leren. Mijn functie is gespreksleider zodat iedereen zich kan uiten in een goede sfeer. De studenten moeten een gevoel van veiligheid krijgen. Dan komen ze makkelijker op de proppen met zaken die ze dwarszitten. Overeenkomsten Tot nu toe waren de MOSS-groepen uitsluitend bestemd voor studenten met een psychiatrisch verleden of heden. De groep die in april van start gaat, is voor het eerst ook toegankelijk voor studenten met een lichamelijke handicap. Janneke: Het gaat dus niet om therapie, maar om het wegnemen van studiehindernissen. Daarom zijn de overeenkomsten tussen de deelnemers groter dan de verschillen. Zowel studenten met een lichamelijke als een psychische beperking kampen met concentratiestoornissen, angsten, chronische vermoeidheid of het gevoel alleen te staan. Het maakt bij het zoeken naar oplossingen niet uit of je slechtziend bent, in een rolstoel zit of depressief bent. Dat denken we tenminste. Dit is nog een try-out. Als blijkt dat de groep toch te divers is, dan kunnen we de zaak altijd nog opsplitsen. Luuk Steemers Om privacyredenen is de naam Bettine gefingeerd. Aanmelden of meer informatie? Voor meer informatie en aanmelding kun je contact opnemen met Agnes Sonmez (secretariaat decanaat): telefoon (050) of per moss@org.hanze.nl.

14 10 advertentie 15 maart 2007/13 de HANZE HIER KAN HET Een loopbaan starten die meteen de beste kansen biedt? Bij de onbetwiste koploper in de markt? Met mensen die nét zo gedreven zijn als jij? Hier kan het. Sales Representative m/v Als Sales Representative ben je elke dag onderweg. Jouw doel: zorgen dat onze merken Marlboro, Chesterfield, L&M en Duin optimaal verkrijgbaar zijn. Dit bereik je door het opbouwen van een uitstekende relatie met zo n 400 eigen klanten binnen jouw rayon: tabakspeciaalzaken, tankstations en supermarkten. Jij maakt ons succes. Dit is de ideale startfunctie op HBO-niveau om de markt te leren kennen. Je krijgt volop mogelijkheden om je te ontwikkelen en door te groeien. Ben jij initiatiefrijk, commercieel én weet je van aanpakken? Dan is dit je baan. Alles over werken als Sales Representative in Noord Nederland, vind je op onze carrièresite (klik op job opportunities ). Via deze site kan je meteen solliciteren. Of stuur je motivatiebrief en cv naar Philip Morris Benelux BVBA, t.a.v. Noor van der Wegen, p/a Postbus 18018, 4601 ZA Bergen op Zoom. Voor meer informatie kan je contact opnemen met Noor van der Wegen, telefoonnummer Join us per 1 mei Vanuit ons commercieel kantoor in Antwerpen zetten driehonderd enthousiaste medewerkers zich in voor het succes van Philip Morris Benelux BVBA. Jij ook?

15 achtergrond 15 maart 2007/13 de HANZE 11 Pro-Phaistos speelt Lovely Rita bij Personeelsmanagement Het is jouw koffiebeurt, en straks krijg je nog een andere. Hé, is er wat? Ik hoor geen werkgeluiden. Het was maar een grapje hoor, Brabantiatrut met je dikke reet. Theatergezelschap Pro-Phaistos schetst schokkende scenario s bij Guda Faber als Rita en Maarten Smit als Eduardo in Lovely Rita. Foto: loexproduxies Personeelsmanagement. Foute humor en slappe zakken Golven van ontzetting gaan op 20 februari door de zaal op de netwerkbijeenkomst voor alumni, studenten en werkveldcommissieleden van de opleiding Personeelsmanagement. Op de Brink in de Hanzeborg speelt theatergezelschap Pro-Phaistos Lovely Rita, een themavoorstelling over pesten en intimidatie op de werkvloer. En gepest en geïntimideerd wordt er bij het leven op het podium. Het begint met frustratie, jaloezie, ambitie en een speelse manier van omgaan tussen collega s. Tot het uit de hand loopt, escaleert en de sfeer onherstelbaar is verpest. De kwetsbare rebbelende Rita (Guda Faber), nieuw op de afdeling Schadebeheer, is het slachtoffer van de misselijke pesterijen van collega Eduard. Zeg maar Don Eduardo, lekker ding. Maarten Smit speelt de ranzige, handtastelijke kantoorklerk zo overtuigend dat je bloed ervan gaat koken. Sulletje Bert (Larry Nicolai) lacht angstig om Eduardo s foute humor en opdringerige gedrag en doet niet veel om Rita te helpen. Zijn slappe poging om zijn leidinggevende op de hoogte te stellen van de verziekte werksfeer, strandt op desinteresse. Zijn bitchy baas Nel (Lydia Slier), zorgt er met haar laisser fairemethode voor dat het getreiter maar doorgaat. ( Ach, zo is ie nu eenmaal, bij mij gaat dat het ene oor in en het andere weer uit. Je moet je er niets van aantrekken ). Totdat Rita uiteindelijk, nadat Eduard haar borsten heeft betast, als een geslagen hond achter haar bureau achterblijft. Overplaatsing naar een andere afdeling, in een lager gekwalificeerde functie, is volgens Nel de enige oplossing. Bijna nog schokkender wordt het als de acteurs na de voorstelling, strak in hun rol blijvend, vragen van het publiek beantwoorden. De ervaren en beginnende personeelmanagers bestoken ze met reacties. Ben je als kind soms zelf gepest, Eduard? Wat gaat er in je om als je naar huis gaat?, informeert een bezoekster. Hé, ik zit hier toch zeker niet in therapie? Ze geven suggesties: Nel, denk je dat je je targets gaat halen als de werksfeer op je afdeling zo slecht is?, vraagt een studente. Moet jij eens opletten Hoe oud ben je eigenlijk?, snauwt Nel. Dat is toch niet belangrijk, bitst de studente terug. Rita, waarom zoek je het niet hogerop, of ga je niet naar een vertrouwenspersoon?, oppert iemand uit de zaal. Maar dat is een mán, daar ga ik dit echt niet mee bespreken. Dat snap je toch zeker wel? Gescholden wordt er zelfs. Bert, waarom dééd je nou niks, ik vind jou echt een slappe zak, roept een man uit de zaal. En ik vind dat jouw haar stom zit, dient de onverwacht assertieve Bert hem van repliek. De zaal lacht voor de eerste keer. Als een boer met kiespijn. Pro-Phaistos maakt theater om discussies los te maken. Zakelijk leider Vincent de Boer: Pesten op de werkvloer neemt toe en zorgt, als je niet ingrijpt, voor een hoog ziekteverzuim. We spelen deze voorstelling ook in bedrijven en organisaties die te maken hebben met verziekte arbeidsverhoudingen. Meestal in combinatie met trainingen. In het echt gaat het er soms nog harder aan toe dan hier. Als mensen om de tafel zitten om dit soort problemen op hun afdeling te bespreken, komt er meestal niet zo veel uit. Wij maken met onze voorstelling de emoties los door praktijksituaties uit te vergroten en daardoor dingen open te breken. Mensen durven er dan vaak openlijker over te praten. Daarna kunnen ze gaan werken aan oplossingen. Rina Tienstra Mirjam wint de PM-scriptieprijs Oud-studente Personeelsmanagement Mirjam ten Berg won met haar scriptie Ouderen van nu en van de toekomst over een onderzoek bij de Regiopolitie Friesland, de scriptieprijs, een bedrag van 500 euro. De Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling en de opleiding Personeelsmanagement reiken deze prijs ieder jaar uit. Iris Wijbenga met haar scriptie Meer presteren door effectief leren, een onderzoek bij de Van Mesdagkliniek, en Nynke Postma en Janneke Germeraad met hun Voorstudie Energiebanen, over schaars technisch personeel, werden tweede en derde. Mysore, het mekka van de yoga Face down, shoulders low open your hips Als de oproep voor het ochtendgebed klinkt, pakken ze hun yogamatjes. Hanzeredacteur Loes Voeder en haar vriendin Agnes reizen drie maanden door India, de bakermat van yoga. En dat voelen ze. In Mysore draait alles om yoga, om yoga-leraren en om yoga-goeroes. Mensen vragen hier eerder bij wie je les hebt dan hoe je heet. Onze goeroe is mr. Sheshadri, de grote man van de kleine yogaschool Mandala Yoga Scala. Iedere morgen, als uit de moskee de oproep voor het ochtendgebed klinkt, trekken Agnes en ik de deur van het Nursery Home For Senior Citizens achter ons dicht. We wandelen met onze yogamatjes onder de arm naar Mandala. Om zes uur s ochtends wekken we daar onze slaperige lichamen met zonnegroeten. Als ik me voorover buig, kom ik amper bij de grond. Waarom, vraag ik me af, waarom ga ik niet naar de middagles? Om vijf uur is mijn lichaam warmer en soepeler. Na de zonnegroeten werkt iedereen in zijn eigen tempo en op z n eigen niveau aan de asana s (houdingen). Mr. Sheshadri en z n zoon geven persoonlijk aanwijzingen. Om me heen zie ik sterke lenige lichamen. Schijnbaar zonder moeite manoeuvreren die zich in de meest ingewikkelde posities. Al snel vergeet ik iedereen om me heen, zweet druipt op mijn matje. Mr. Sheshadri is geen leraar voor softies, maar toch zijn alle studenten dol op hem. De ex-wereldkampioen Worstelen staat bekend om zijn stevige adjustments. Zijn bevelen zijn kort en krachtig: face down, shoulders low open your hips, push, swing Hij gebruikt zijn hele lichaam om je in een asana te krijgen. Mijn neus komt op plaatsen waar ie nog nooit is geweest. M n ruggengraat draait voor mijn gevoel 180 graden rond. Mr. Sheshadri tilt me op en rekt me uit, loopt over me heen, gaat op me zitten, buigt mijn rug op de zijne en swingt me rond. Hij drukt m n borst tegen de grond en gebiedt me door te ademen nadat hij alle lucht uit me longen heeft geperst. Als hij aan het eind van de les mijn rug nog even masseert, vraagt hij met een stralende glimlach: Do you hate me? Loes Vader

16 12 achtergrond 15 maart 2007/13 de HANZE FEM-studenten rijden naar Marrakech in een Renault 4 We staan perplex, we mogen door Taalbarrières, norse agenten, stranden in de woestijn en bijna gediskwalificeerd worden. Het was geen makkie, maar de studenten Financieel Economisch Management Max de Haas (24) en Simon van der Zaag (23) brachten de 4L Trophy tot een goed einde. In hun Renault 4 reden ze van Parijs naar Marrakech en terug. Aan boord hadden ze honderd kilo schoolspullen. En hun logboek. 13 februari - Startproblemen De start, oorspronkelijk om acht uur vanochtend, is uitgesteld. Gisteren kwam bij de laatste reparatie een stukje metaal in de motor. Dat móet eruit! Hopelijk halen we vijf uur vanmiddag. Maar de absolute deadline is op vijf uur vannacht. Dit moet te halen zijn. 14 februari - Eindelijk op weg! Om vier uur precies moesten we op La Place de la Défense zijn. Snel gingen we dus maar op weg. In één keer door naar Parijs. Alles ging wel. Helemaal niets aan de hand. Totdat we bij een voorbijgereden afslag het bordje 4L Trophy zagen: met een pijl naar rechts. Onze harten sloegen een slag over. Het was al tien voor vier en de tijd tikte. Tik tok tik tok. Als volmaakte bedrijfseconomen zetten wij onze emotie even tijdelijk uit. Twee keer naar rechts, dan ben je ook in de buurt, was de eerste gedachte. Fout dus. Wij vroegen dus ook maar aan een overstekende, bijna door ons aangereden, vrouw: Où est la Défense? Nous cherchons ça. Ze begreep de vraag, ondanks ons bijzonder slechte Frans. Het antwoord luidde: Lalalaalala. Door haar handgebaren begrepen we dat we moesten keren. Á gauche et tout droit. Bon, bon, zei ik, Merci. Toen vertelde ze het nog een keer. Kennelijk dacht ze dat ik het niet begreep. Ze vertelde het nog twee keer. Ik zeg: Simon keren, snel weg hier. Toen we gekeerd hadden, kwam de oude vrouw weer aangesneld, zover als gezien haar leeftijd nog van haar te verwachten was. Ze voelde zich genoodzaakt het nog een laatste keer te melden. Na kort overleg met Simon, boden wij haar die kans. Daarna vervolgden wij onze weg. Ditmaal met meer succes. 16 februari Etappe naar Algeciras De laatste etappe van Burgos naar Algeciras ging redelijk soepel. We zijn bij Madrid even verdwaald, omdat Simon moeite had met navigeren. Gelukkig rijdt hij het grootste gedeelte in Marokko. Dan zorg ik wel dat hij de goede kant op gaat. Daar ben ik weer beter in. Rijden gaat wel redelijk trouwens. Maar de souplesse die ons Viertje nodig heeft, mis ik. 17 februari Overtocht naar Tanger De boot afrijdend blijken we één van de eerste teams die vertrekt te zijn. Geen probleem. Vooraan de race. Vrolijk zetten we een muziekje op. Sunshine reggae van Bob Marley. Dan horen we opeens geschreeuw aan onze linkerkant. Een politiehond zit achter iemand aan. De vluchter rent heel hard. Politieagenten kijken toe hoe de hond begint aan wat zijn avondmaal lijkt te zijn. Simon is onder de indruk. Maar het leven gaat door. En wij moeten verder. 18 februari Tocht naar Enjil Voor een lange tocht vertrekken we rond twaalf uur richting het binnenland. Al snel beginnen we mensen in te halen. We liggen tweede. Degene voor ons slaat af. Van den zotte, denken wij. De organisatie heeft duidelijk verteld dat je niet van de route mag afwijken. Wij rijden rechtdoor, zoals in het boekje staat. De auto achter ons slaat ook af. Rare mensen. Later komen we een auto van de organisatie tegen bij een tankstation. Ze rijden al weg en schreeuwen iets naar Simon. Niets begrijpend antwoordt Simon Oui. Hij denkt dat het ging over dat we voorop reden. Het zal wel goed zijn. En we rijden weer verder. Direct na het station rijdt Max op zijn eerste kilometer in Marokko een kat aan. Na een half uur beginnen we de andere Viertjes te missen. We denken dat ze hebben afgesneden en zien onze eerste plaats in gevaar komen. We besluiten zelf hetzelfde te doen. We volgen een binnenweg die van de kust naar Fes loopt. Scheelt 75 kilometer. Onderweg staat er om de zoveel kilometer een politiecontrole. Soms wel om de 750 meter. We leggen vrolijk uit wie we zijn en wat we doen. Ze laten ons door. Om zeven uur zien we in het boekje dat het vertrek op de 18e pas om negen uur was. We bellen de organisatie en leggen ons verhaal uit. De Franse mevrouw begrijpt het niet helemaal. We spreken af door te rijden naar het bivak. Daar aangekomen bel ik nog een keer met de organisatie. We zijn bang dat onze race erop zit. De organisatie dreigt genoeg met diskwalificatie. De mevrouw geeft iemand die beter Engels spreekt. Ik leg het verhaal uit. Hij bedankt ons hartelijk voor de informatie en excuseert zich voor zijn slechte Engels. We staan perplex, we mogen door, dat hadden we niet verwacht. Snel zetten we de tent op. 20 februari In de woestijn We komen drie safari-jeeps tegen vol met Nederlanders. Je vindt ze ook overal. Achter het hotel is een kleine duinenproef. We gaan er op grote snelheid doorheen. Aan het einde staat iemand vast. Dwars op onze route. Daardoor komen wij ook nog vast te zitten. De lokale jeugd is zo aardig om ons te helpen. 23 februari Op naar Marrakech! Wij vervolgen onze route. Na vijf kilometer staat een fotograaf van de organisatie, vlak voor een bocht. Wij scheuren er met 110 doorheen. Bijzonder mooie foto s moeten dat worden: een haast uit de bocht vliegende rallybak. Nog wat verder zien we een oude Fransman die we luid toeterend voorbij vliegen. Tevreden kijkt hij om. We vragen ons af wat hij denkt. Maar het brein van een Fransman is ondoorgrondelijk. Wij zullen het nooit weten. Later, vlak voor een voorstad van Quarzata, repareert Simon de door Max gesloopte aansteker. Het is immers van groot belang dat de ipod blijft functioneren. Hij haalt de zekering uit de aansteker. Het plastic kapje laat metalen stukjes achter. Die raken de contactsleutels, waardoor een grote vonkenregen ontstaat. Max schrikt behoorlijk. ***, wat doe je?, schreeuwt hij. Ik kijk weer omhoog. Vlak voor me rijdt een marechaussee-motor recht op me af. Ik moet aan de kant. We willen er niet eens over nadenken wat er zou zijn gebeurd als Max niet toevallig had opgekeken. Simon gaat slapen in de auto. Ik ga liggen in de zon. Drie uur later word ik wakker. De auto s beginnen weer te rijden. Simon gaat er als een kamikazepiloot vandoor. Veilig brengt hij ons naar Marrakech. Max de Haas Simon van der Zaag Het volledige logboek van Max en Simon is te vinden op

17 achtergrond de HANZE 15 maart 2007/13 13 Symposium Carrière + kinderen = crisismanagement? We missen de mannen Nederlandse vrouwen baren gemiddeld 1,7 kinderen, werken vooral voor de leuk en zorgen het liefst zelf voor hun kinderen. En de Nederlandse mán draait werkweken van 49 uur. Een spoedcursus Chinese bordjes draaien voor studentes met een kinderwens. De kopjes thee met Mariakaakjes staan klaar. En de moeders zitten er lekker rustig bij want de kinderopvang op het symposium Carriere + kinderen = crisismanagement? is goed geregeld. Illustratie: Mathieu van der Bij & Xiao Feng Chiu Heleen van Balen, directeur van het Instituut voor Bedrijfskunde, nodigde vijftig vrouwen uit om op 21 februari in de Appel te praten over de combinatie hoogopgeleid zijn en het krijgen van kinderen. Finny Vry, afgestudeerd bij Vastgoed & Makelaardij, en Marloes Stubbe, studente Management, Economie & Recht, lopen stage bij Code 06 dat het HG-symposium organiseert. Ze presenteren een fiks aantal feiten: 53 procent van de Nederlandse vrouwen met kinderen heeft een betaalde baan en ze baren gemiddeld 1,7 kinderen. Finny en Marloes bespreken het ambitieniveau ( Veel vrouwen werken voor de leuk ) en ze nemen de kinderopvang onder de loep ( Nederlanders hebben er vaak morele bezwaren tegen ). En ze laten de resultaten van vrouwvriendelijk personeelsbeleid zien: Een kwart van de werkende vrouwen heeft een managementbaan en we staan daarmee op de vijfde plaats in Europa. Om te kijken wat de bezoekers vinden van de combi carrière en kids, poneert gespreksleidster Miranda Bolhuis ( carrièrevrouw zonder kinderen, mét kinderwens maar zónder man ) stellingen waarbij de bezoekers links of rechts van het podium kunnen gaan staan om te laten zien of ze het er wel of niet mee eens zijn. Hoogopgeleide ervaringsdeskundigen geven eerst hun mening. Heleen van Balen werkt fulltime, Ellis Cazemier is parttimer, Angela Huis (what s in a name?) is fulltime moeder en Suzan Top, hoogzwanger, wil blijven werken en samen met haar vriend voor hun kind zorgen. Hun meningen, en die van de zaal, verschillen behoorlijk. De stelling als ouder kun je het beste gewoon zelf voor je kinderen zorgen levert evenveel voor- als tegenstanders op. Werkende moeders hebben meer ontwikkelingsmogelijkheden waardoor ze hun kinderen meer te bieden hebben vindt veel bijval in de zaal. Maar dat vrouwen die na hun opleiding niet gaan werken, kapitaal vernietigen en dus hun studiefinanciering moeten terugbetalen (een ideetje van staatssecretaris Sharon Dijksma), roept heftige reacties op. Dit moeten we niet willen. Dat heeft een remmend effect op vrouwen die willen gaan studeren én een kinderwens hebben. Dat carrière maken en kinderen opvoeden crisismanagement is, wordt volop beaamd maar ook fel bestreden. Iemand uit de zaal vergelijkt het met het ophouden van borden op stokjes. Ze moeten allemaal blijven draaien en soms laat je er eentje vallen. Een ander wijt het ervaren van crisis aan je mate van perfectionisme. Ontspan, adviseert Joukien Haan, fulltime werkende moeder van drie kinderen. Als laatste programma-onderdeel verzinnen de deelnemers maar liefs 47 tips voor de overheid, werkgevers, studentes met kinderwens en werkende ouders. En nog tien voor de organisatie van het symposium voor een vervolg. We misten de mannen, is tip nummer één. Rina Tienstra Wil je het verslag van het symposium lezen? Stuur een naar: m.e.stubbe@st.hanze.nl. Leidraad COBRA maakt zorginstellingen wegwijs HG helpt Wallage aan megarampengids Weer een zorg minder voor de burgervader van Groningen. Jacques Wallage deelt in zorgcentrum De Ebbingepoort de leidraad COBRA uit, waarin de HG de hand heeft gehad. Niet alleen lezen, hè? Als een ramp de gemeente Groningen teistert, is één ding glashelder. Burgemeester Jacques Wallage is de baas. Dat weet bijna iedereen. Maar wie trekt er aan de touwtjes als het onheil zich uitstrekt over de hele provincie? Juist, Jacques Wallage, voorzitter van de veiligheidsregio Groningen. Het is dus geen wonder dat Wallage de eerste CO- BRA-leidraad uitreikt, een hulpmiddel waarmee verpleeg- en verzorginstellingen zich kunnen voorbereiden op COntinuïteit van zorgverlening Bij RAmpen. Ep de Boer, directeur van de stichting Ludgerus, krijgt de eerste leidraad op 22 februari in zorgcentrum De Ebbingepoort. De cirkel is rond, meent Wallage, want hij is eerder in De Ebbingepoort geweest. In november 2004 viel de stroom in het noorden van de stad uit. Wallage wandelde het zorgcentrum aan de Noorderbinnensingel binnen en ontdekte dat het personeel prima was opgewassen tegen een kleine ramp. Maar stel nu dat die stroomuitval geen uur, maar een paar uur had geduurd?, mijmerde Wallage later. Met het bureauhoofd van de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen & Rampen (GHOR), Sipke Benus, besloot hij dat er in de 25 Groningse gemeenten één handleiding moest komen om ervoor te zorgen dat de zorg voor bewoners ook bij rampen zou kunnen doorgaan. Hans Boonstra, directeur van het Instituut voor Facility Management (FM) van de Hanzehogeschool, schoot Benus te hulp met werk- en denkkracht. GHOR-beleidsmedewerker Anneloes van der Kam en FM-docent Ab Reitsma gingen aan de slag. In het begin was het erg zoeken, zegt ex-fm-student Michiel Gaasendam die in De Ebbingepoort van Reitsma pardoes de titel Geestelijk Vader van COBRA krijgt opgestempeld. We hebben heel wat instellingen bezocht en flink wat interviews afgenomen, voegt de blozende Geestelijk Moeder Doutzen Feenstra eraan toe. Michiel, Doutzen en de niet aanwezige Meike Megens maakten tussen februari en juli 2006 de conceptleidraad, een oerversie van het nu 72 pagina s tellende boekwerk. Twee studenten Facility Management en twee studenten Verpleegkunde hielpen daarna vier instellingen een half jaar bij het invoeren en gebruiken van de leidraad. Zij scherpten de aanpak aan. En nu is ie er, de handzame leidraad COBRA die volgens Reitsma op vier manieren te gebruiken is. Je kunt hem lezen als een quick-scan: zijn we goed voorbereid? Je kunt hem gebruiken als Plan van Aanpak: wie moet wat wanneer doen? Het komt van pas als naslagwerk bij het maken van een zorgcontinuïteitsplan: hoe garanderen we in uitzonderlijke omstandigheden de zorg voor de bewoners? En je kunt hem gebruiken om de gedachten op te frissen: klopt wat we bedacht hebben nog wel? Wallage drukt vertegenwoordigers van betrokken verpleeg- en verzorgingshuizen in de provincie Groningen een exemplaar in handen. Niet alleen lezen, benadrukt hij, crisisbeheersing is voor de helft voorbereiding en voor de andere helft oefenen, oefenen, oefenen. Trek daar tijd voor uit. Een cobra is een eng beest. Het is aan u om het te temmen. Zorginstellingen uit heel Nederland hebben belangstelling voor de leidraad COBRA. Reitsma is er zeer mee ingenomen. Maar ik ben vooral trots op mijn studenten. Echt prima werk! Dan verslikt hij zich in z n koffie. Oeps, ik ben vergeten de tweede groep publiekelijk te bedanken. Dat ga ik nú goedmaken. En de docent beent naar het tafeltje waar vier studenten nababbelen. Boudewijn Otten Een cobra is een eng beest. Het is aan u om hem te temmen. Groningens burgemeester Jacques Wallage geeft zorgdirecteur Ep de Boer (l.) het eerste exemplaar van de leidraad COBRA. Foto: Frank Abspoel

18 14 advertenties 15 maart 2007/13 de HANZE Club Med zoekt voor zijn vakantiebestemmingen in het buitenland deze zomer professionele medewerkers (m/v): Kinderentertainment Barkeepers Receptie Excursiebegeleider Sportleraren (tennis, golf, zeilen, surfen, waterski, mountainbike, fitness) Beleef uw beroep binnen een uitzonderlijke wereld U bent een kei in uw vakgebied en u ontmoet graag andere mensen? Bij Club Med krijgt u de kans om uw passie te delen met onze gasten in een bijzondere omgeving. Maar het is ook een manier om uw vak op een andere manier te beleven en een schat aan ervaringen op te doen. Bent u in het bezit van een diploma en/of heeft u ervaring in uw beroep, heeft u een goede kennis Frans en bent u beschikbaar voor het zomerseizoen. Solliciteer dan nu via : TBWA\CORPORATE Photos Frédéric BERTHET - Bruno VAN LOOCKE Werving en selectie 3 de 2e jaargang 5 oktober 2006 redactioneel onafhankelijke krant van de Ha De Hanze is de tweewekelijkse onafhankelijke krant van de Hanzehogeschool. Kabinet trekt extra geld uit voor hbo In de onderwijsbegroting voor 2007 krijgt het hoger beroepsonderwijs 37,3 miljoen euro extra om de stijgende studentenaantallen op te vangen. Dat bedrag loopt op tot 117 miljoen in Bovendien wordt uit de aardgasbaten 20 miljoen euro uitgetrokken voor oprichting van centres of entrepreneurship bij universiteiten en hogescholen om het vrije ondernemerschap te stimuleren. H kabinet wil daarnaast 3 miljoen topstudenten voor universiteiten en hogescholen: 8,1 miljoen euro. In totaal voorziet de miljoenennota, die op de derde dinsdag van september werd gepresenteerd, in een half miljard extra voor onderwijs. Dat bedrag wordt uitgesmeerd over een aantal jaren. Vijf miljard euro extra denkt de onderwijssector nodig te hebben om het onderwijs op peil te houden. Met dat geld moeten de salarissen van docenten omhoog en extra personeel worden aangenomen. Ook moeten leraren betere mogelijkheden aangeboden krijgen om zich te blijven ontwikkelen en moet er meer geïnvesteerd worden in lerarenopleidingen. Dit schrijft het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarktbeleid (SBO) in haar manifest De lat ligt hoog. Volgens het International page 15 na 2 mmen met Karl Noten. It s raining sweat, halleluja, it s raining sweat organized a small par y manager was fine with it. Pagina 4 Doe met Stem of Sterf. De Hanze zoekt stemmende studenten. Pagina 5 Een ruim aanbod aan ongezonde producten in de HGkantines. Pagina 6 Vrouwen vatbaarder voor verslaving. Op high schools zie je nu dat meiden meer coke en speed gebruiken dan jongens. De redactieraad van de Hanze is op zoek naar studentleden. De redactieraad van de Hanze volgt kritisch de journalistieke koers van de Hanze en geeft adviezen aan de redactie. De raad bestaat uit twee externe deskundigen, twee personeelsleden en vier studenten van de HG. De redactieraad vergadert vijf keer per jaar, er staat een vergoeding tegenover. Onderwijs vraagt om extra impuls van 5 miljard d n van hen. Om daar mee om te kunnen gaan, moet de lat binnen het onderwijs omhoog. Niet alleen moeten docenten beter beloond worden, ook moet de aantrekkelijkheid van het vak verhoogd worden door te zorgen voor betere carrièrekansen binnen het onderwijs. De 27 miljard die het Ministerie van Onderwijs volgend jaar wil uitgeven aan onderwijs en wetenschap is daarvoor niet genoeg volgens het SBO. Pagina 10 GRATIS: het dubbelalbum va Marco V, Combi:NationsII: Een mix van strakke techno tech-trance Pagina 13 Peter Stut neemt afscheid naar 34 jaar Minerva. Gez fanatisme is belangrijk. Weg met die onterecht bescheidenheid. Pagina 16 Leeuw geniet van bier e Dan hoort ze een stem: kijk wat een toeval dat heeft dezelfde jurk aan Ben je geïnteresseerd, neem dan contact op met de redactie (Chris Wind of Loes Vader) telefoon of mail naar de.hanze@org.hanze.nl. STUNT AANBIEDING NU 1029,- 30 RIJLESSEN INCL. EXAMEN HEREXAMEN NU 139,- 10-DAAGSE SPOEDCURSUS 1349,- INCL. EXAMEN EN BIJ ONS 1 GRATIS HEREXAMEN IN DE STAD GEHAALD EN GEBRACHT TIJDELIJK GRATIS PROEFLES J O S L S M I T MELD JE NU AAN!!! EN BEL KIJK OOK OP ONZE WEBSITE: KOM NAAR DE OPEN DAG OP 7 APRIL OP UNIVERSITEIT NYENRODE Je staat voor een moeilijke keuze: of voorlopig alleen werken, of verder studeren. Bij NIVRA-Nyenrode kan het allebei. Onze universitaire deeltijdopleidingen bieden de mogelijkheid om naast je werk als (assistent-)controller de opleidingen Managerial Controlling of de Master of Science in Controlling te volgen. Beide opleidingen worden door je werkgever betaald en bieden volop nieuwe carrièremogelijkheden. Meer weten over onze post-hbo- en masteropleidingen? Meld je dan aan voor onze open dag op zaterdag 7 april op Universiteit Nyenrode, of vraag onze brochure aan via NIVRA-Nyenrode School of Accountancy & Controlling

19 allerhanze de HANZE 15 maart 2007/13 15 Agenda De Agenda is bestemd voor studenten- en personeelsactiviteiten. Informatie voor de uitgave van donderdag 29 maart kun je mailen naar De deadline is donderdag 22 maart. CAST Filmfestival: Humor zonder woorden. Tijdens dit filmfestival wordt een compilatie van Buster Keaton, Jacques Tati en Mister Bean vertoond. Het festival sluit aan bij het thema van de nationale boekenweek: Lof der Zotheid en bij de lezingencyclus over humor van Studium Generale. 20 maart kantine Hanzeborg, 21 maart kantine Wiebengacompex, 22 maart kantine Economie. Tijdstip: uur. Meer info op CULTURELE STUDENTEN WEEK Goedkoop cultuur snuiven. Van 26 t/m 30 maart is het in Groningen Culturele Studenten Week. Studenten kunnen voor weinig geld (op vertoon van hun studentenpas), en in sommige gevallen zelfs gratis, naar o.a. theater-, tentoon-, en filmvoorstellingen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan De Hyena s & Stand-up in het Usva-theater of de voorstelling van Toneelgroep Com.Plot Neerlantis in het Grand Theatre. Van maandag tot en met vrijdag kunnen studenten kiezen uit een gevariëerd programma, met een aanvullende voorstelling van de Matthäus Passion in De Oosterpoort op vrijdag 6 april. Meer informatie over het programma en andere festivals, concerten, theater, dans en films in de stad vind je op NOORDSCHOK Op zondag 8 april vindt de vijfde editie van Noordschok plaats in de Oosterpoort. Internationale headliners zijn Dark Funeral, Destruction en Volbeat naast de dertien geselec- Prikbord GITAARLES AANGEBODEN Privé gitaarles voor elektrisch gitaar door Groninger muzikant. Bel voor meer info: ASHTANGA YOGA Athletic. Powerful. Balancing. Studio Hofstraat 11, ashtanga_groningen@hotmail.com. Class schedule: Mondays 20:15 to 21:45, Thursdays 20:15 to 21:45, Sundays 18:00 to 19:30. teerde Noordelijke hardcore en metalbands. Ticketservice via 150 grotere postkantoren, Free Record Shop en Plato, ticketlijn: Info over festivals en previews: / RKZbios Maandag 19/3 The Warriors - Een film van Walter Hill, VS actie/misdaad. De leider van de belangrijkste straatbende in New York roept een wapenstilstand uit. Bendes uit de vijf wijken in New York gaan naar een illegale bijeenkomst in de Bronx. Wat volgt is een moordaanslag. Eén bende krijgt de schuld en moet zich naar huis zien te vechten uur. Zaterdag 24/3 en maandag 26/3 The Departed - Een film van Martin Scorsese, VS misdaad/thriller. Martin Scorsese is terug met het misdaadgenre dat hem in het verleden zo groot heeft gemaakt. De regisseur van klassiekers als Taxi Driver en Goodfellas heeft met The Departed weer een volbloed maffiafilm afgeleverd, die met veel enthousiasme is onthaald. Colin Sullivan (Matt Damon) werkt voor de grote en beruchte gangster Frank Costello (een maniakale Jack Nicholson) en krijgt de taak te infiltreren in het politiekorps van Boston. Tegelijkertijd werkt undercoveragent Billy Costigan (Leonardo DiCaprio) zich op in de wereld van Costello en probeert diens vertrouwen te winnen. In beide kampen komen ze op den duur tot het besef dat er een verrader in hun midden is. Dat is het begin van een kat-en-muisspel tussen de politie en maffiabaas Costello. Entree 4,50, 10 strippenkaart 30,-, foyer en kassa altijd een halfuur voor aanvang van de film open. Reserveren niet mogelijk. STUDIUM GENERALE Maandag 19/3 Geintje! - Over gevoel voor humor. Lachen, wie heeft het ooit een aap, een hond of een koe zien doen? Bovendien, waarom zouden ze het doen? Het antwoord op deze vraag kan alleen maar gevonden worden door eens goed te kijken naar wat dieren zoal doen, inclusief ons soort dieren uur, Academiegebouw, Broerstraat 5. Kaarten voor studenten gratis, Dinsdag 20/3 Geintje! - Over gevoel voor humor. En daarom lacht de wijze Workshop over filosofie en humor. We zoeken op ludieke wijze naar antwoorden op vragen als: Wat onderscheidt droge humor van cynische of ironische humor? Hoe ontstaat de slappe lach en waarom kunnen we onszelf niet kietelen? uur, Academiegebouw, Broerstraat 5. Kaarten voor studenten gratis, nl/studium. Woensdag 21/3 Film: The night of the Hunter. West-Virginia tijdens de donkere depressiejaren: om zijn familie te kunnen onderhouden pleegt Ben Harper een bankoverval, waarbij twee mensen worden gedood. Zijn kinderen verstoppen de buit. In de gevangenis deelt Harper een cel met de louche predikant Harry Powell die na zijn vrijlating koste wat kost het geld wil hebben. Inleiding: historicus prof. dr. Doeko Bosscher u, Images, Poelestraat 30, kaarten 8 (studenten 6), alleen verkrijgbaar bij Images, ZERE VOETEN? Bel pedicure Brigitte Munzebrock VRIJWILLIGERS GEVRAAGD Verhalen van Ver zoekt (tijdelijk) vrijwilligers die gastsprekers van buitenlandse afkomst begeleiden naar hun gastles op scholen en organisaties. Voor meer infomatie: Nelleke Tomasini en nl. Donderdag 22/3 Dubbellezing: Roemenië en Hongarije. Of de toetreding van Roemenië tot de EU een succes wordt, hangt af van de reactie van de Roemenen op de veranderingen die voor de deur staan. Volgens Dorel Sandor moet er daarom in Roemenië nog een hoop gebeuren. Professor Tamàs belicht de gevolgen van de Hongaarse toetreding tot de EU uur, Academiegebouw, Broerstraat 5. Voertaal Engels, kaarten voor studenten gratis, Dinsdag 27/3 Johann Bernoulli Lezing - All the World s a Network. Van computers tot aan onze hersenen, van mobieltjes tot aan epidemieën, alles in de wereld functioneert op basis van netwerken, met vooral beeldfragmenten uit de biologie. Technische termen worden vermeden uur, Academiegebouw, Broerstraat 5. Voertaal Engels, toegang gratis, Woensdag 28/3 Film: The Death of Mister Lazarescu. Dante Lazarescu is 62 jaar en leeft alleen in een rommelig appartement van een grauw wooncompex. Het is zaterdagavond en Lazarescu voelt zich plotseling niet zo lekker. Hij is bang dat het ernstig is en belt een ambulance. Eenmaal in het ziekenhuis is het overduidelijk dat hij een bijzonder slechte avond heeft uitgekozen om ziek te worden. Inleiding door Dorin Perie uur, Images, Poelestraat 30. Kaarten alleen verkrijgbaar bij Images, USVA Expositie in de USVA. Tot 23 maart zullen de olieverfschilderijen van Minerva-studenten Keiko Urakawa en Guus Smeulders te zien zijn. Daarnaast zullen in het café foto s te zien zijn van projecten van enkele kunststipediumwinnaars. Toegang gratis. Munnekeholm 10, info: PRINS CLAUS CONSERVATORIUM Op zaterdag 14 en zondag 25 maart presenteert het Prins Claus Conservatorium haar jaarlijkse lenteconcerten. Het kamerconcert staat o.l.v. de bekende Duitse dirigent Thomas Klug. Op het programma staan de Pulcinella Suite van Igor Strawinsky, de beroemde Symfonie nr.40 van Wolfgang Amadeus Mozart en het Trompetconcert van Joseph Haydn, met als solisten de jonge talenten Saleem Khan (24/3) en Frank Bos (25/3). Kaarten 7,50, te reserveren via Prins Claus Conservatorium, telefoon: Zaterdag 24/3 om uur, Veemarktstraat 76 in Groningen. Zondag 25/3 om uur, Groate Kerk, Oosteinde 1, St. Jacobiparochie. KLACHTEN OVER HET NIEUWE LEREN Te weinig contacturen of nauwelijks begeleiding? Surf naar en meld je klachten over het nieuwe leren en competentiegericht onderwijs! VAKANTIE? DOE EENS WAT ANDERS! De Internationale Bouworde (IBO) organiseert diverse vrijwilligersprojecten in o.a. Marokko, Roemenië, Polen en Rusland. Interesse? Kom langs op onze informatiedag op 6 april of kijk op Individuele studieloopbaanbegeleiding? Kijk op Huzzel Colofon Horizontaal De Hanze is de redactioneel onafhankelijke krant van de Hanzehogeschool Groningen. De krant verschijnt tweewekelijks. Redactie-adres Zernikeplein 1, H 4, 9747 AS Groningen Postadres Postbus 30030, 9700 RM Groningen telefoon: fax: de.hanze@org.hanze.nl Internet: Redactie Chris Wind - hoofdredacteur c.f.wind@pl.hanze.nl Boudewijn Otten - (eind)redacteur j.b.m.otten@pl.hanze.nl Luuk Steemers - redacteur lu.a.steemers@pl.hanze.nl Rina Tienstra - redacteur r.h.tienstra-de.knegt@pl.hanze.nl Loes Vader - redacteur j.l.c.vader@pl.hanze.nl Marie Smeding - bureaumanager m.k.smeding@pl.hanze.nl Verticaal Fotografie Pepijn van den Broeke - Robert van der Molen loexproduxies Illustraties Mathieu van der Bij & Xiao Feng Chiu Sam Peeters Leo van der Reest Barbara Stok Basis lay-out Art Studio - Groningen Productie Redactie de Hanze & Grafi sche Industrie De Marne B.V. Oplage: Bedrijfsmanagement 1 Leidinggeven 1 De van bedrijfsonderdelen 8 ING- of Koninklijke BAM 2 Nederduits Gereformeerd (afko) 9 Science fiction (afko) 3 Leve de man van de 11 Vestjens Keuken Design (afko) 4 Ik run deze 12 Motorrace in Assen (afko) 5 U edele (afko) 13 Brandgang 6 Tunnelvisie: retintis pigmentosa (afko) 15 Niet glad 7 Een goede manager is een goede 16 ourcing 10 Laaghangend eerst 17 dancing 12 Maatwerk is een kwestie van fine 18 Maria, (drank) 14 Is het var of avatar? 20 Chemin de, Franse spoorweg 15 Reg. Interdisciplinair Fraudeteam (afko) 21 Fryske Gea of een -bedrijf 19 Masaaki, Japanse kaizengoeroe 22 Chr. Mannenkoor Glanerbrug (afko) 22 Guevara 24 Nederlands kampioenschap (afko) 23 Niet-jood (Hebreeuws en Jiddisj) 25 theorie 25 Jansen & of Adriaanse wordt een 26 Zuid-Afrika op internet (afko) De vet gedrukte opgaven hebben met het thema te maken, net als de oplossing. Mail het woord naar: huzzel@org.hanze.nl en ding mee naar de gebundelde studentensoap Martini Drei. Inzenden t/m dinsdag 27 maart. De vorige Huzzel is gewonnen door: M.P.L. Bosma. De oplossing is: SOLITAIRE Advertenties Bureau Nassau info@bureaunassau.nl Abonnementen 40 euro per jaar de.hanze@org.hanze.nl Boudewijn Otten

20 16 achterklap 15 maart 2007/13 HANZE Astromaniac De enige ware studentenhoroscoop 15 maart t/m 29 maart Leeuw Maagd 23 augustus 22 september Jij gaat je boekje te buiten, zonder iets netjes af te sluiten. Foei Maagd, je zou je moeten schamen. Je oude liefde is nog niet eens aan de dijk gezet, of er heeft alweer een nieuwe zijn intrede gedaan. Ach, het overkomt de beste, dus zó vreselijk is het niet. Luister alleen wel naar je innerlijke zelf en bedenk goed wat je wilt. Dat komt, onder andere, jezelf ten goede Weegschaal 23 september 22 oktober Weegschaal, let op je financiën! Je hebt deze tijd werkelijk een groot, gapend gat in je hand. De ene gadget is nog niet uitgepakt of je hebt het al weer voorzien op een volgend pleziertje. Je kunt beter even sparen, zodat je nog eens een leuk reisje kan maken binnenkort. Daar heb je eigenlijk veel meer behoefte aan dan aan de zoveelste mp3-speler of camcorder. Schorpioen 23 oktober 22 november Schorpioenen hebben het erg druk. Constant moeten ze hun medestudenten en collega s achter de broek aanzitten. Gelukkig gaat dat ze beter af dan ze ooit hadden durven dromen! Het lijkt misschien wat vermoeiend, maar de hulp die jij kunt bieden, geeft jezelf ook kracht en energie. Dit is de perfecte periode om achter je verborgen talenten te komen. Maak daar gebruik van, je zult er de zoete en sappige vruchten van plukken! Boogschutter 23 november 22 december Boogschutters hebben het er maar moeilijk mee. Verheugt iedereen zich op de zomer, Boogschutters worden er (nog) niet warm van. Stress over alles wat er vóór die tijd afgesloten en behaald moet worden. Al die tentamens, verslagen en oh jij ziet het even niet meer zitten. Boogschutter, Boogschutter, stress toch niet zo veel, een jaartje studievertraging is niet het einde van de wereld, toch? Steenbok 23 december 22 januari Voor de Steenbok is het aftellen begonnen. Na een kleine winterdip zien zij de lente stralend tegemoet! Voorbij die emotionele rompslomp, dat vasthoudende kuchje of die vervelende spit in je rug. Vanaf nu fluit en huppel je ieder willekeurig moment, het liefst door het Noorderplantsoen. Voor het einde van deze maand heb jij je piek weer behaald en is alles weer fijn zoals het was vóór die eindeloze lange wintermaanden. Waterman 23 januari 22 februari Al houdt de Waterman best van een flinke duik of plens op z n tijd, hij heeft het maar moeilijk met de enorme regenval van de laatste tijd. Dat is te merken! Je hebt duidelijk de bokkenpruik op, chagerijnig als je bent schop je ruzie met iedereen om je heen. Tot overmaat van ramp blijven ook op school je goede prestaties uit. Wen er maar aan, voorlopig wordt het niet beter. Vissen 23 februari 22 maart Een plotselinge ontmoeting zou nog wel eens een behoorlijk staartje kunnen hebben. Pas op met wat je zegt, geef je ogen en oren goed de kost en wees alert op kleine toevalligheden. Deze zouden namelijk wel eens niet zo toevallig kunnen zijn als ze lijken. Zorg dat je de touwtjes in handen houdt, dan kom jij deze verwarrende periode wel door. Ram 23 maart 22 april Rammen zijn in deze periode bijzonder goed gemutst en onmiskenbaar gezellig en zorgzaam. Klaar voor de lente, laat de daarbij behorende lentefeesten en borrels maar komen! Daarnaast zal er een verandering in je woonsituatie plaatsvinden. Maak daar het beste van. Mocht het je even te veel worden, maak dan eens een fijne boswandeling om je gemoederen weer tot rust te brengen. Stier 23 april 22 mei Het is tijd om nu maar eens voorgoed af te rekenen met die slechte gewoonte, lieve Stier. Je weerstand en gezondheid hebben daar baat bij. Al rochelend en hoestend heb jij de laatste weken doorgebracht. Tijd voor bezinning en vitamientjes. Jij weet best wat gezond is, maar nu moet het nóg gezonder. Vitamine-C, ijzer en omega- 3, je wist het wel, maar deed het nie Tweeling 23 mei 22 juni Voor de Tweeling zit er een spannende, maar geweldige tijd aan te komen. Er zullen belangrijke zaken veranderen. Dat geeft niet, je zult er alleen maar beter van worden. Tip: hang appeltjesgordijnen voor je ramen en bakken met geraniums voor buiten. Die vrolijken de boel weer op, en dan is ook voor jou de lente gekleurd begonnen. Kreeft 23 juni 22 juli Stoor je niet aan die lakse huisgenoot, Kreeft. Mopperen helpt niet zoveel. De klusjes stralend en fluitend zelf klaren heeft werkelijk veel meer effect. Mocht je je nog steeds uitgeput voelen, neem dan eens een verfrissend maskertje van wat fijngesneden komkommer met een vleugje koriander en een takje mint. Dit laat niet alleen de poriën ademen, maar heeft ook nog eens een positieve werking op de luchtwegen. Leeuw 23 juli 22 augustus Leeuwen blijven bezige bijtjes deze periode, zo heeft menig Leeuw de grote voorjaarsschoonmaak er alweer opzitten. Dat is maar goed ook, want er komt onverwacht bezoek! Helaas is de kans klein dat het dat lekkere ding uit de collegezaal zal zijn, maak je borst eerder nat voor je schoonmoeder of een oudtante. Zorg dat je wat lekkers in huis hebt en trek je beste pakkie an. Shadrak Wat een eikel, hoor ik een meisje vol overgave roepen terwijl ik op de wc zit. Eigenlijk is zitten een verkeerd woord voor wat ik aan het doen ben. Ik hang boven de wc terwijl mijn beenspieren trillen van inspanning. Ondertussen probeer ik mijn plas in een volle straal de wc in te krijgen, zonder dat het water langs mijn benen loopt. Het grootste probleem waar je als vrouw mee te maken kunt krijgen is niet de ladder in je panty, en niet de man die je verlaat. Nee, het zijn de met kots besmeurde wc s in Shadrak om vijf uur s nachts. Daar denkt het meisje buiten mijn hokje duidelijk anders over. Ze huilt met grote halen. Hoe kan hij dat nou doen?, vraagt ze. Het is geen vraag waar een antwoord op moet komen. Dat weet haar vriendin ook. Die zegt niks. Ze heeft al die tijd nog niks gezegd. Toch weet ik dat ze bestaat: huilende meisjes op wc s zijn nooit alleen. Altijd staan ze in omhelzing met een vriendin die begrijpend knikt, maar intussen ook haar avond naar de tering ziet gaan. Ik ben daar nooit zo goed in, dat troosten op de wc. Eigenlijk ben ik sowieso niet zo n ster in drama s. Ik ben zo iemand die de wc binnen komt rennen, huilende vriendinnen ziet, een korte uitleg aanhoort, om vervolgens te vragen wie er meedoet met een dubbel shot tequila. De beste oplossing naar mijn weten. Inderdaad, ik heb niet veel vriendinnen. En dan nog met zo n hoer, snikt het meisje. Op de wand van de wc krijt ik heel groot: Kloooottuuuuuhh. Ik moet lachen om mezelf. Shit, ik ben dronken. Dan merk ik dat het wc-papier op is. Nu voel ik me echt klote, maar ik roep kut. Het snikken houdt even op dan gaat het op dezelfde hysterische manier verder. Ik besef dat er niks anders opzit dan mijn broek omhoog te trekken. Het voelt nat aan, of komt dat door mijn broek die doorweekt is van het bier? Het is hoog tijd voor het volgende tequilashot. Als ik de deur opendoe, zie ik het tafereel zoals ik het me had voorgesteld. Het meisje zonder betraand gezicht werpt me een blik toe. De blik die zegt: je snapt er niks van, dus donder op. Ik kies ervoor nog even mijn handen te wassen. Dan wend ik me tot de meisjes. Als jullie nog naar de wc moeten, begin ik. Ze kijken me vernietigend aan. Het papier is op. Leonie Veraar

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate.

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate. 1 Test yourself read a Lees de vragen van de test. Waar gaat deze test over? Flash info 1 In the morning I always make my bed. A Yes. B No. C Sometimes, when I feel like it. 2 When I see an old lady with

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst. Wat is de prijs die je kunt winnen? early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have a special

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

VOORZETSELS. EXERCISE 1 Bestudeer de bovenstaande voorzetsels en zinnen goed!

VOORZETSELS. EXERCISE 1 Bestudeer de bovenstaande voorzetsels en zinnen goed! ENGLISH, WE WILL DO BETTER! LESSON EIGHT VOORZETSELS at three o'clock = om drie uur around three o'clock = rond drie uur by three o'clock = tegen drie uur before Saturday = voor zaterdag for a week = voor

Nadere informatie

It s all about the money Group work

It s all about the money Group work It s all about the money Group work Tijdsduur: 45 minuten Kernwoorden: money (geld) coin (munt), banknote (bankbiljet), currency (munteenheid) Herhalings-/uitbreidingswoorden: debate (debat), proposal

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

News: Tours this season!

News: Tours this season! 1 Do you remember? Lees de zinnen en vul de juiste woorden in. Kies uit: like listen presenter too loud great show number next crowd singer. Let op: je houdt twee woorden over. Welcome back to the best

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text.

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. 9006625806_boek.indd 1 31/08/16 15:26 1 6 test This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. living room kitchen bedroom toilet

Nadere informatie

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training 9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training In 9 dagen jezelf volledig op de kaart zetten Je energie aangevuld en in staat om die batterij op peil te houden. Aan het eind heb jij Een goed gevoel in je

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Group work to study a new subject.

Group work to study a new subject. CONTEXT SUBJECT AGE LEVEL AND COUNTRY FEATURE OF GROUP STUDENTS NUMBER MATERIALS AND TOOLS KIND OF GAME DURATION Order of operations 12 13 years 1 ste year of secundary school (technical class) Belgium

Nadere informatie

The secret key. Worksheet. flash info. Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij

The secret key. Worksheet. flash info. Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij 1 The secret key read Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij informatie over buslijnen een game een reclame flash info inside outside cross the road binnen(in) buiten steek

Nadere informatie

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE DUTCH THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE 4 0 0 W O R D S T O G E T S T A R T E D I N A N Y L A N G U A G E BY THE FOREIGN LANGUAGE COLLECTIVE Verbs Werkwoorden To be zijn I ik ben You jij bent He/She/It hij/zij/het

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Beroepsoriëntatie voor 4-havo

havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Beroepsoriëntatie voor 4-havo havo Carrousel schooljaar 2015/2016 Dit schooljaar organiseert jouw school een havo Carrousel. Dat is beroepsoriëntatie voor 4-havo. Tijdens drie bedrijfsbezoeken maak je kennis met beroepen. Ook leer

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie

Handleiding The very hungry caterpillar. Eric Carle

Handleiding The very hungry caterpillar. Eric Carle Handleiding The very hungry caterpillar Eric Carle In the light of the moon a little egg lay on a leaf. One Sunday morning the warm sun came up and pop! - out of the egg came a tiny and very hungry caterpillar.

Nadere informatie

Listen. Twenty One Pilots Niveau 3a Song 4 Lesson B Worksheet. a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord.

Listen. Twenty One Pilots Niveau 3a Song 4 Lesson B Worksheet. a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord. 1 Listen a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord. 1 Leo is a kid / a teenager / a grown-up. 2 Tina is a kid / a teenager / a grown-up. 3 Martin is a kid / a teenager

Nadere informatie

Vergaderen in het Engels

Vergaderen in het Engels Vergaderen in het Engels In dit artikel beschrijven we verschillende situaties die zich kunnen voordoen tijdens een business meeting. Na het doorlopen van deze zinnen zal je genoeg kennis hebben om je

Nadere informatie

4,9. Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december keer beoordeeld

4,9. Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december keer beoordeeld Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december 2010 4,9 210 keer beoordeeld Vak Engels 1. cybercity wheelchair computers older Holland friends Nigeria shop tea 2. 1= false 2= true 3= true 4= false

Nadere informatie

Lists of words from the books, and feedback from the sessions, are on

Lists of words from the books, and feedback from the sessions, are on Vocabulairetrainer www.quizlet.com - handleiding 1. Woordenlijsten van de boeken en de feedback van de les staan op http://www.quizlet.com. Lists of words from the books, and feedback from the sessions,

Nadere informatie

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of:

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of: Document properties Most word processors show some properties of the text in a document, such as the number of words or the number of letters in that document. Write a program that can determine some of

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

'Foreign exchange student'

'Foreign exchange student' 'Foreign exchange student' Most awesome person you will ever meet. Exchange students willingly decide to get off their asses, leave their home country, and go see the world. For that reason, they should

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition)

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C. Huizinga-Arp Click here if your download doesn"t start automatically Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C.

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst Wat is de prijs die je kunt winnen? Flash info early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have

Nadere informatie

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2 Buy Me FILE BUY ME BK Can you resist all those incredible products that all seem to be screaming: Buy Me! Every day we see them on TV during the commercial break: the best products in the world. How would

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

!!!! Wild!Peacock!Omslagdoek!! Vertaling!door!Eerlijke!Wol.!! Het!garen!voor!dit!patroon!is!te!verkrijgen!op! Benodigdheden:!!

!!!! Wild!Peacock!Omslagdoek!! Vertaling!door!Eerlijke!Wol.!! Het!garen!voor!dit!patroon!is!te!verkrijgen!op!  Benodigdheden:!! WildPeacockOmslagdoek VertalingdoorEerlijkeWol. Hetgarenvoorditpatroonisteverkrijgenopwww.eerlijkewol.nl Benodigdheden: 4strengenWildPeacockRecycledSilkYarn rondbreinaaldnr8(jekuntnatuurlijkookgewonebreinaaldengebruiken,maar

Nadere informatie

In the classroom. Who is it? Worksheet

In the classroom. Who is it? Worksheet In the classroom 1 Lees wat de meester doet als hij s morgens op school komt. Lees ook wat een leerling doet. Wie van de twee doet het meest voordat de les begint? First, I go to my desk and take out my

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

Love & Like FILE 2 LOVE & LIKE BK 2

Love & Like FILE 2 LOVE & LIKE BK 2 Love & Like I Like You Come a little closer Honey, come a little closer, let me whisper in your ear. Let me tell it to you quietly, So that no one else will hear. 1 File 2 - Love & Like BK2.indd 1 22-7-2014

Nadere informatie

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesnt start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

possessive determiners

possessive determiners personal pronouns possessive determiners SirPalsrok @meestergijs Ik = I (altijd met een hoofdletter schrijven) I am William. I have no brothers or sisters. I play tennis and love to play videogames. I

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 2.1: My family Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: brother, sister, cousin, mother, father, aunt, uncle, grandmother,

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

TE HUUR. Maliestraat CA Den Haag. 950 p.m. ex.

TE HUUR. Maliestraat CA Den Haag. 950 p.m. ex. TE HUUR Maliestraat 18 2514 CA Den Haag 950 p.m. ex. KENMERKEN Prijs 950 p.m. ex. Postcode 2514 CA Ligging Aan rustige weg, In centrum Woningtype Benedenwoning Woonruimte 40m² Inhoud 120m³ Kamers 1 Oplevering

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 1.1: On my way Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: train, tram, bus, car, bike, plane, boat, underground, stop,

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen 16-06-2018 Enorm leuk om op deze manier ervaring met een bijzonder mens op te doen en de begeleiding is ook enorm goed. Ik heb een heel nieuw inzicht

Nadere informatie

irregular verbs onregelmatige werkwoorden

irregular verbs onregelmatige werkwoorden SirPalsrok @meestergijs Wanneer je een zin maakt, zul je iets moeten doen met een werkwoord. Je kan tenslotte niet het hele werkwoord gebruiken bij elk onderwerp. Bijvoorbeeld: spelen Wij spelen volleybal.

Nadere informatie

Free time! Better skills. Free time with Brenda and Brian. Worksheet

Free time! Better skills. Free time with Brenda and Brian. Worksheet 1 Free time! read a Stel je hebt een dag vrij van school. Schrijf op wat je dan gaat doen. b Lees de tekst en schrijf op welke dingen Brian en Brenda voorstellen om te doen op een vrije dag. Free time

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Value based healthcare door een quality improvement bril

Value based healthcare door een quality improvement bril Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really

Nadere informatie

BEAR. Do you need protection? A bear can help you, because it is big and stands for power. BEAVER

BEAR. Do you need protection? A bear can help you, because it is big and stands for power. BEAVER 1 Power animals Lees de tekst hieronder en beantwoord de vraag. Animal symbol guide Which power animal do you need for help? Discover it in this animal symbol guide. LION BEAR ROOSTER When you are weak,

Nadere informatie

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right.

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right. Mijn Inspiratie Ik kreeg het idee om een variant te maken van een lamp die ik al eerder had gemaakt. Bij de lamp die in de onderstaande foto s is afgebeeld kun je het licht dimmen door de lamellen open

Nadere informatie

Help! FILE 1 HELP! BK 2

Help! FILE 1 HELP! BK 2 Help! Hello! Can you hear me? Do you know where you are? You had an accident. My name is Reep. I m a paramedic. I will examine you and see if we need to get you to the hospital. Can you move your arms?

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 5.1: Shopping, culture, friends Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: restaurant, cinema, book shop, music shop,

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition)

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Ron Schipper Click here if your download doesn"t start automatically Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit

Nadere informatie

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7 Media en creativiteit Winter jaar vier Werkcollege 7 Kwartaaloverzicht winter Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Opbouw scriptie Keuze onderwerp Onderzoeksvraag en deelvragen Bespreken onderzoeksvragen

Nadere informatie

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Jennifer Machielse I am Jennifer Machielse, spontaneous, self-conscious and a go-getter, that s me. I am a fourth-year student Marketing & Communication in Tourism

Nadere informatie

Programmaoverzicht Bachelor Open dag

Programmaoverzicht Bachelor Open dag Programmaoverzicht Bachelor Open dag 11 2017 Ronde en tijd Openingsronde 09.00-09.30 uur Sessies en activiteiten Waarom Tilburg University? Informatiesessie met de rector magnificus en een student van

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

American Hip Hop party

American Hip Hop party American Hip Hop party Media plan Emma Hoefsmit Event management 10-02-2017 Social media Inhoud Ons evenement... 2 Promotie via Social media... 3 Promotie via Facebook... 4 Promotieteksten:... 5 1e promo

Nadere informatie

DAY 06 APRIL Q-FACTORY

DAY 06 APRIL Q-FACTORY Conservatorium van Amsterdam PROGRAMMA www.consam.nl/aema OPEN DAY 06 APRIL 13.00-16.00 Q-FACTORY AMSTERDAM ELECTRONIC MUSIC ACADEMY WELKOM Van harte welkom op de Open Dag van het Conservatorium van Amsterdam

Nadere informatie

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NATUURLIJK SAMEN NATURALLY DUTCH. Koolhaas Natuurlijk is a typically Dutch company: Sober, with a clear vision and no-nonsense. That s what our customers may expect

Nadere informatie

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 +

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 + Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B / B + Het mondeling voor Engels Havo duurt 5 minuten en bestaat uit een gesprek met je docent waarin de volgende onderdelen aan de orde komen: *Je moet een stukje

Nadere informatie

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum Ontpopping Veel deelnemende bezoekers zijn dit jaar nog maar één keer in het Van Abbemuseum geweest. De vragenlijst van deze mensen hangt Orgacom in een honingraatpatroon. Bezoekers die vaker komen worden

Nadere informatie

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 0 - -19 1 WELCOME TO SUNEX DISTRIBUTOR PORTAL This user manual will cover all the screens and functions of our site. MAIN SCREEN: Welcome message. 2 LOGIN SCREEN:

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 167 Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 Task clarity 1. I understand exactly what the task is 2. I understand exactly what is required of

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Dag! kennismaken. Ik ben Eric.

Dag! kennismaken. Ik ben Eric. Vocabulaire Oefening 1 Woordweb Dag! Waar kom je vandaan? groeten Goedemorgen! de ontmoeting Hoe heet je? kennismaken Hoi! mensen Hallo! Ik ben Eric. nieuw Ik kom uit Engeland. Hallo, ik ben Mila. Ik ben

Nadere informatie

Hoe met Windows 8 te verbinden met NDI Remote Office (NDIRO) How to connect With Windows 8 to NDI Remote Office (NDIRO

Hoe met Windows 8 te verbinden met NDI Remote Office (NDIRO) How to connect With Windows 8 to NDI Remote Office (NDIRO Handleiding/Manual Hoe met Windows 8 te verbinden met NDI Remote Office (NDIRO) How to connect With Windows 8 to NDI Remote Office (NDIRO Inhoudsopgave / Table of Contents 1 Verbinden met het gebruik van

Nadere informatie

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur Security Les 1 Leerling: Klas: Docent: Marno Brink 41B Meneer Vagevuur Voorwoord: In dit document gaan we beginnen met de eerste security les we moeten via http://www.politiebronnen.nl moeten we de IP

Nadere informatie

TE HUUR: Prinsengracht 731 D 1017 JX Amsterdam P/M. Super luxury apartment in top location. Netland Makelaars

TE HUUR: Prinsengracht 731 D 1017 JX Amsterdam P/M. Super luxury apartment in top location. Netland Makelaars TE HUUR: Prinsengracht 731 D 1017 JX Amsterdam 2.750 P/M Super luxury apartment in top location Netland Makelaars 2 netlandmakelaars.nl INLEIDING Super luxury apartment of ca 105 m² with six windows to

Nadere informatie

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden.

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden. one English is everywhere Test Luister naar wat Daniel vertelt. Welke Engelse woorden hoor je? Kruis ze aan. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game Lees de tekst. Omcirkel de

Nadere informatie

Things to do before you re 11 3/4

Things to do before you re 11 3/4 Counting Crows 1 Things to do before you re 11 3/4 Lees de tekst en beantwoord de vragen. - Maak deze zin af: De schrijver van de tekst vindt dat kinderen - Welke dingen heb jij wel eens gedaan? Kruis

Nadere informatie

Het Asterix project: methodologie van onderzoek bij zeldzame ziekten. Charlotte Gaasterland, Hanneke van der Lee PGO support meeting, 20 maart 2017

Het Asterix project: methodologie van onderzoek bij zeldzame ziekten. Charlotte Gaasterland, Hanneke van der Lee PGO support meeting, 20 maart 2017 Het Asterix project: methodologie van onderzoek bij zeldzame ziekten Charlotte Gaasterland, Hanneke van der Lee PGO support meeting, 20 maart 2017 Er is veel vraag naar nieuwe medicijnen voor zeldzame

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

General info on using shopping carts with Ingenico epayments Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an

Nadere informatie

> hele werkwoord > werkwoord +s, als het onderwerp he, she of it is. bevestigend vragend ontkennend

> hele werkwoord > werkwoord +s, als het onderwerp he, she of it is. bevestigend vragend ontkennend PRESENT SIMPLE TENSE ( onvoltooid tegenwoordige tijd ) Hoe? > hele werkwoord > werkwoord +s, als het onderwerp he, she of it is!! als een werkwoord eindigt op een s-klank ( s,ch x) werkw. + es!! als een

Nadere informatie

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor

Nadere informatie

studeerkamer open haard bad douche https://www.homeswapinternational.com/greatbritain-cheltenham garage car exchange / use of car study

studeerkamer open haard bad douche https://www.homeswapinternational.com/greatbritain-cheltenham garage car exchange / use of car study Madness 1 Home swap Flash info read Bekijk de website en lees de tekst. Wat is het Nederlandse woord voor home swap? studeerkamer open haard bad douche https://www.homeswapinternational.com/greatbritain-cheltenham

Nadere informatie

DALISOFT. 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool. Connect the TDS20620V2. Start DALISOFT

DALISOFT. 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool. Connect the TDS20620V2. Start DALISOFT TELETASK Handbook Multiple DoIP Central units DALISOFT 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool Connect the TDS20620V2 If there is a TDS13620 connected to the DALI-bus, remove it first.

Nadere informatie

Quick scan method to evaluate your applied (educational) game. Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation Model)

Quick scan method to evaluate your applied (educational) game. Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation Model) WHAT IS LITTLE GEM? Quick scan method to evaluate your applied (educational) game (light validation) 1. Standardized questionnaires Validated scales from comprehensive GEM (Game based learning Evaluation

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie