Waarom een andere aanpak?

Transcriptie

1 Evolueren van technisch lezen naar functionele leesvaardigheid met evaluatie! 1 17 november 2009 Daniëlle DANIELS Waarom een andere aanpak? Ervaring uit de praktijk Klasjuf Remedial teacher Boekenjuf Stafmedewerker CEGO : WB en BT Procesbegeleider leesbevordering & taalvaardigheid Peilingsonderzoek lezen en luisteren (Nederlands) in het basisonderwijs in opdracht van Frank Vandenbroucke Minister van Onderwijs 7 juni D.D. Lager onderwijs 1

2 Peilingsonderzoek 7 juni 2007 Bij de peiling Nederlands van 7 juni 2007 werden de vaardigheden begrijpend lezen en luisteren getoetst Voor begrijpend lezen in het basisonderwijs was deze peiling een herhaling van de allereerste peiling in 2002 In totaal nam een representatieve steekproef van bijna 3000 leerlingen van het zesde leerjaar uit 105 lagere scholen deel aan het onderzoek. Alle leerlingen van de deelnemende scholen legden zowel lees-als luistertoetsen af Daarnaast vulden de leerlingen, hun ouders en leerkrachten een vragenlijst in 3 Peilingsonderzoek 7 juni 2007 (vervolg) Met deze peiling wil de overheid een antwoord krijgen op vragen als : Kunnen lln. informatie halen uit schema s en tabellen ten dienste van het publiek? Kunnen ze de informatie in studieteksten ordenen? Kunnen leerlingen reclameteksten die rechtstreeks verband houden met hun leefwereld beoordelen? Kunnen leerlingen de informatie achterhalen in een voor hen bestemde mededeling met betrekking tot het school- en klasgebeuren? Kunnen ze een uiteenzetting of instructie van de leerkracht op een persoonlijke en overzichtelijke wijze ordenen? 4 D.D. Lager onderwijs 2

3 Peilingsonderzoek 7 juni 2007 (vervolg) Kunnen ze een door leeftijdsgenoten geformuleerde oproep beoordelen? Presteren de huidige zesdeklassers voor begrijpend lezen even goed als hun leeftijdsgenoten die in 2002 deelnamen? Hebben onze leerlingen de eindtermen van lezen en luisteren (Nederlands) op het einde van het zesde leerjaar bereikt? Slagen de scholen erin de getoetste eindtermen bij hun leerlingen te realiseren? Welke eindtermen zitten goed? Waarmee hebben leerlingen het moeilijk? Met welke leerling-, klas- en schoolkenmerken hangen verschillen in leerlingprestaties samen? 5 De resultaten Voor luisteren bereikt 87% van de leerlingen de eindtermen Begrijpend luisteren is niet zo vanzelfsprekend als wel eens gedacht wordt Voor begrijpend lezen is dat 89% OPVALLEND is dat deze resultaten overeenstemmen met het oordeel van de leerkrachten van de deelnemende leerlingen 6 D.D. Lager onderwijs 3

4 De resultaten (vervolg) Zowel voor luisteren als voor lezen presteren anderstalige leerlingen minder goed dan leerlingen die thuis uitsluitend Nederlands spreken Slechts 55% van de leerlingen die thuis geen Nederlands spreken, halen de eindtermen luisteren Voor lezen is dat 70% Daarentegen staat dat meer dan 90% van de leerlingen die thuis enkel Nederlands spreken de eindtermen lezen en luisteren onder de knie heeft Algemene bevindingen voor lezen Verbeteracties zijn nodig Leerlingen die opgroeien in een gezin met een sterke leescultuur scoren gemiddeld hoger op de lees- en luistertoetsen Investeer in een sterke leescultuur op school en gebruik de ervaren lezers als boekencoach/leespromotor Leesbevorderingsacties in samenwerking met ouders Ook leesplezier gaat samen met goede resultaten Investeer in leesplezier en durf kritisch te kijken naar de AVI-terreur. Wat meten we momenteel? 8 D.D. Lager onderwijs 4

5 Algemene bevindingen voor lezen (vervolg) 1% van de kinderen verklaart geen enkel boek thuis te hebben 16% minder dan 10 boeken Kindvriendelijk bibliotheekbezoek met vrij lezen op school Leesbevorderingsacties niet alleen richten op de kinderen maar ook specifiek op het gezin en de ouders Brede school Samenwerking met de bibliotheek/gemeente Uit het peilingsonderzoek blijkt dat kinderen die één of meer jaren achter zijn op leeftijd ondanks deze extra leertijd de getoetste eindtermen nog steeds niet bereiken De specifieke behoeften van deze kinderen worden door zittenblijven niet weggewerkt. Meer zorg op maat nodig! 9 Algemene bevindingen voor lezen (vervolg) Luisteren en lezen zijn vaardigheden. Om deze vaardigheden te stimuleren is het belangrijk boeiende en uitdagende onderwerpen te kiezen aansluitend bij de leefwereld van de kinderen AVI-lezen versus vrij lezen Voorbeeld Harry Potter en Geronimo Stilton Lees- en luisterstrategieën zijn sleutels tot procesbeheersing: ze bieden hulp bij het beantwoorden van vragen, bij het verwerven en verwerken van informatie Ook strategieën aanbieden tijdens het vrij lezen Lees :Aidan Chambers 10 D.D. Lager onderwijs 5

6 Leestraject met 8 scholen Doelgroep: leerkracht tweede of derde graad samen met de zorgcoördinator/gokleerkracht Welke aanpassingen zijn er nodig binnen je leesonderwijs om te evolueren van technische deelvaardigheden naar functionele leesvaardigheid? Wat doe je met de leeszwakke kinderen in de tweede en derde graad? Hoe kan je literatuureducatie inbouwen in je huidig onderwijs? Welke strips zijn interessant voor kinderen van de tweede en derde graad? Hoe breng je het leesproces van een kind in beeld om vervolgens dit proces te evalueren met het kind en de ouders? 11 Goed leesonderwijs Positief, veilig leesklimaat Betekenisvolle leestaken Ondersteuning door interactie met leerkracht, klasgenoten, tutor, bibmedewerker, vrienden, familie. 12 D.D. Lager onderwijs 6

7 doos of box Wie is dit kind in mijn klas? Waar houdt dit kind (niet) van? Wat vindt dit kind (niet) leuk? Wat doet dit kind (niet) graag? Wie zijn de helden van dit kind? Welke leescultuur is er bij dit kind thuis? Waar leest dit kind thuis? Welke boeken leest dit kind (nooit)? Welke boeken heeft dit kind gelezen? Leest dit kind een boek uit? Gaat dit kind (met of zonder ouders) naar de bibliotheek? Heeft dit kind persoonlijk boeken? Welke?. Inhoud van de doos Leesfiches Welke auteur leest het kind? Titel van het boek Welk genre? Dikte van het boek? Leestempo van het kind? Zelfevaluatie na het lezen Informatie uit de bibliotheek (Voorleeskrant ) Creatieve uitwerking bij een leesopdracht Boekbespreking op maat van de kinderen Co-evaluatie (leerkracht-kind)bij leesopdrachten Peer evaluatie (kind-kind) bij leesopdrachten D.D. Lager onderwijs 7

8 Doel van de doos Praten met het kind over zijn/haar leeservaringen met behulp van de inhoud Praten met de ouders met behulp van concreet leesmateriaal van het kind Op een MDO een leeszwak kind breed evalueren en een zorgaanpak op maat uitstippelen Leeszwakke kinderen in de tweede en derde graad Leerkracht : boekencoach Leerkracht (kind goed kennen!!!) Klasgenoten (kennen het kind soms beter) Tutor (helpt vanuit eigen referentiekader) Onderwerpen/materialen moeten aansluiten bij de interesse van het kind Kwaliteitsvolle materialen in de klas? Diversiteit in de klas vraagt een grote diversiteit aan materialen D.D. Lager onderwijs 8

9 Leeszwakke kinderen in de tweede en derde graad (vervolg) Vrij lezen inroosteren in de uurrooster Praten over de teksten, boeken om de inhoud te verdiepen Blijven zoeken naar het juiste boek tot er leesplezier observeerbaar is Succeservaringen geven Een visie op technisch en begrijpend lezen gedragen door het schoolteam Uitgeschreven leerlijn in Totem Taal Boek in de kijker Boekbespreking: leesbevorderend of leesremmend? Is de huidige boekbespreking een bespreking of een schriftelijk boekverslag? Internetgebruik? Kritisch leren omgaan met internet! Van boekbespreking naar een boekverslag: een groeiproces dat begeleiding vraagt! Rol van de ouders? GOK! D.D. Lager onderwijs 9

10 Stichting Lezen : 3 belangrijke leesbevorderingsacties Voorleesweek in november - Samenwerking school, gezin en bibliotheek mogelijk - Ieder jaar een voorleeskrantje met mooie boeken (bib) Gedichtendag in januari - Lessuggesties op de website van Gedichtendag - Navorming volgen rond poëzie Jeugdboekenweek in maart - Lessuggesties op de website van SL - Ondersteunend materiaal te bestellen bij SL - Krantje met boeken rond het thema (bib) Strips Vroeger taboe Strips aanwezig in de klas? Strips zijn leesstimulerend! Lkr. hebben weinig achtergrond over strips Kinderen wegwijs maken in de wereld van de bekende en minder bekende strips D.D. Lager onderwijs 10

11 Evaluatie: cijfers op hun nummer gezet Cijfers maken onderscheid tussen kinderen (AVI-indeling) Cijfers delen kinderen in in groepen (AVI-indeling) Cijfers zijn vaak afstraffend voor een zwakke leerling Ouders weten heel weinig over het leesproces met een cijfer Goede evaluatiepraktijken die de vooruitgang van het kind CONCREET in beeld brengen die focussen op de ontwikkeling van talenten, competenties, aspiraties die cijfers gebruiken met mate en binnen een context die zinvol is D.D. Lager onderwijs 11

12 Goede evaluatiepraktijken (vervolg) Observeren Welbevinden (zelfbeeld) Betrokkenheid Materiaalkeuze Analyseschema gebruiken voor technisch/begrijpend lezen Bij problemen verdere screening Portfolio /leesbox Zelfevaluatie Peerevaluatie Co-evaluatie Het kind niet vergelijken met anderen maar kijken of het kind in ontwikkeling is en vooruitgang boekt Uitspraken van Guus Kuijer Uit: Hoe word ik gelukkig? Het voordeel van het lezen van boeken is dat je in korte tijd met honderden levens kunt meeleven. Je ontwikkeling gaat sneller dan wanneer je niet leest. Je komt in allerlei culturen terecht, in verschillende tijdperken en zelfs in het andere geslacht. Goede verhalen nestelen zich in je geheugen en gaan tot je eigen geschiedenis behoren. D.D. Lager onderwijs 12

13 D.D. Lager onderwijs 13