Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Maritiem Officier - MAROF voltijd

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maritiem Officier - MAROF voltijd Hogeschool van Amsterdam Amsterdamse Hogeschool voor Techniek Unit Engineering & Logistics

2 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Maritiem Officier - MAROF voltijd CROHO nr Hogeschool van Amsterdam Amsterdamse Hogeschool voor Techniek Unit Engineering & Logistics Hobéon Certificering BV Juni 2005 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen T.W.A. Westra Drs. R.F. Stapert J.W. Verhaar

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Bereik van de beoordeling Aanpak Voortraject: nulmeting Beoordelingsprocedure en werkwijze Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 15 oktober Beslisregels 5 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 6 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 6 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 6 Facet 1.2. Niveau Bachelor 10 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 12 Onderwerp 2: Programma 14 Facet 2.1. Eisen HBO 14 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 16 Facet 2.3. Samenhang Programma 18 Facet 2.4. Studielast 20 Facet 2.5. Instroom 21 Facet 2.6. Duur 22 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 23 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 25 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 27 Facet 3.1. Eisen HBO 27 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 29 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 30 Onderwerp 4: Voorzieningen 32 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 32 Facet 4.2. Studiebegeleiding 34 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 36 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 36 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 38 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 39 Onderwerp 6: Resultaten 40 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 40 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema Maritiem Officier, voltijd Integraal oordeel / advies aan NVAO 43 BIJLAGE I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaring externe auditoren. BIJLAGE II: Programma visitatie 15 oktober 2004.

4 1. INLEIDING 1.1. Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Amsterdam, in casu de Amsterdamse Hogeschool voor Techniek (AHT) verzorgt de HBO bachelor opleiding Maritiem Officier. 1 De MAROF-opleiding is een voltijd opleiding en is ondergebracht in de Unit Engineering & Logistics van de AHT. Hobéon Certificering heeft als Visiterende en Beoordelende Instantie (VBI) de MAROF-opleiding onderzocht en beoordeeld. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de MAROF-opleiding. De beoordeling, in het onderhavige rapport weergegeven, is gericht op een accreditatiebeslissing met betrekking tot de HBO bachelor opleiding Maritiem Officier, voltijd CROHO nr Aanpak Voortraject: nulmeting Ter voorbereiding op het traject leidend tot een accreditatiebeslissing door de NVAO met betrekking tot de bachelor opleiding Maritiem Officier heeft Hobéon Certificering op verzoek van de opleiding op 25 maart 2004 een nulmeting uitgevoerd die met name was gericht op het door de opleiding gehanteerde kwaliteitszorgsysteem en de onderliggende processen. Inhoudelijke toetsing door vakspecifieke deskundigen maakte geen onderdeel uit van de nulmeting. Doel van de nulmeting was na te gaan of het de opleiding naar het oordeel van Hobéon Certificering voldoende was voorbereid op het feitelijke accreditatietraject. Uit de nulmeting concludeerde Hobéon Certificering, dat de MAROF-opleiding met betrekking tot enkele opleidingsaspecten de wijze van kwaliteitsborging niet voldoende had gedocumenteerd. Het betreft hier zaken als validering eindkwalificaties, operationalisering beroepenveldcommissie en toetsen en beoordelen. Ter afsluiting van zijn voorbereidingen op het feitelijk accreditatie-onderzoek heeft de opleiding de documentatie op deze punten aangevuld. De nulmeting werd verricht door Wienke Blomen en Willem van Raaijen, beiden respectievelijk als directeur en senior adviseur verbonden aan Hobéon Certificering. Als secretaris traden op Annegreet van der Ros en Robert F. Stapert, beiden eveneens verbonden aan Hobéon Certificering respectievelijk als adviseur communicatie en senior adviseur. Hierbij zij aangetekend, dat conform de met de NVAO gemaakte afspraken de samenstelling van het auditteam in het kader van het accreditatie-onderzoek een grotendeels andere samenstelling had. Zie In het rapport kortheidshalve MAROF-opleiding of de opleiding genoemd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

5 Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de MAROF-opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatie-kader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en bij elk onderwerp de facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin, per facet, de criteria opgenomen aan de hand waarvan een VBI moet bepalen, of de basiskwaliteit van de onderzochte opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Om de beoordeling voor alle partijen inzichtelijk te maken heeft Hobéon Certificering bovengenoemd Accreditatiekader nader uitgewerkt in een checklist ( Checklist Accreditatie HBO Bachelor ) waarin per facet het betreffende NVAO-criterium nader is gespecificeerd in zogeheten deelvragen. Voorafgaand aan het feitelijk accreditatie-onderzoek heeft Hobéon Certificering de Hogeschool van Amsterdam, de Unit Engineering & Logistics en de MAROF-opleiding ervan op de hoogte gesteld, dat deze checklist bij de beoordeling van de MAROF-opleiding gehanteerd zou worden Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de MAROF-opleiding geldt het volgende: de MAROF-opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en onderwijskundige doelstellingen gebaseerd op tenminste het landelijk MAROF-beroepsprofiel en de daaraan gerelateerde opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de maritierme HBO-opleidingen en het beroepenveld (zie facet 1.1.: Domeinspecifieke eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke MAROF-referentiekader beoordeeld en vervolgens vastgesteld, dat het in voldoende mate gespecificeerd is en ook passend is voor een MAROF-opleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het betreft hier een analyse en beoordeling van de door de MAROF-opleiding geleverde schriftelijke informatie: (i) Management Review, (ii) de in het kader van de interne HvA-kwaliteitscyclus opgeleverde periodieke managementverslagen en (iii) de onderliggende documentatie die o.a. betrekking had op: strategische keuzen en de positie in de markt, interne organisatie, systematiek interne kwaliteitszorg, ontwikkelingen in het beroepenveld, beroeps- en opleidingsprofielen, (validatie) eindkwalificaties, curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, werkvormen, stagebeleid, toetsing en beoordeling, kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, internationalisering, instroombeleid, studiebegeleiding, rendement. Op basis van de door de MAROF-opleiding aangeleverde documentatie kon het auditteam zich een goed beeld vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, werkveldrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

6 Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een ééndaagse visitatie 2, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten één externe onafhankelijke deskundige op maritiem gebied, één student, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één auditor onderwijs (tevens secretaris), eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. Hieronder volgen enkele voorbeelden van de tijdens de visitatie geraadpleegde additionele documentatie: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de MAROF-opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; portfolio s van studenten en de (schriftelijke weergave van de) beoordeling daarvan door docenten; stageverslagen en -beoordelingen; de zogeheten beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten; Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het MAROF-opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs vermelde facetten beoordeeld op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een concept-rapport dat aan de Unit Engineering & Logistics en MAROF-opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 2 Visitatie heeft op 15 oktober 2004 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

7 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld. Voorzitter: Drs. Willem van Raaijen senior adviseur Hobéon Certificering. Leden: Tjitso Westra Joost Verhaar Drs. Robert Stapert (domeindeskundige), directeur operationele zaken Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders KVNR; (studentlid) afgestudeerd aan de Haagse Hogeschool, Bestuurskunde/ Overheidsmanagement, thans student aan de Universiteit van Amsterdam, Sociologie; (onderwijsdeskundige), senior adviseur Hobéon Certificering. Secretaris: Drs. Robert Stapert senior adviseur Hobéon Certificering. Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de MAROF-opleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Enerzijds expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context), anderzijds expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het MAROFprogramma in relatie tot het specifieke domein). De domeindeskundige, Westra, heeft zich in zijn beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programmainhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien heeft hij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Westra heeft op grond van zijn ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan MAROF-professionals op HBO-niveau. De deskundige onderwijs, Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Stapert heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programma-opbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers van de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 15 oktober 2004 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

8 Beslisregels Met als uitgangspunt de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader 3 heeft Hobéon Certificering de volgende beslisregels toegepast. A. De scores op de per onderwerp gerubriceerde facetten leiden tot een score op het betreffende onderwerp en wel volgens de regels onder C. B. Binnen de beoordeling van een facet is er ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie; (beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven dan omgekeerd); primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. C. Van facetten naar onderwerp. Hier geldt het volgende: een onderwerp krijgt de score voldoende indien alle facetten tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits er een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende ; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien één facet onvoldoende heeft gescoord en er geen acceptabel verbeterplan voor dit facet beschikbaar is; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien meer dan één facet onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. D. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, dan wordt dat met inachtneming van de regels onder E, als extra aantekening vermeld. E. Met betrekking tot de extra aantekening geldt het volgende: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 4 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent als alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 3 Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een Onderwerp uitsluitend onvoldoende of voldoende scoren; een Facet kan volgens diezelfde regels onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. 4 In het NVAO-Accreditatiekader worden bij Onderwerp 2 ( Programma ) acht Facetten onderscheiden. Eén van die Facetten (Facet 2.6.) betreft de duur van de opleiding. Het daarbij behorende criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil die opleiding überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie-onderzoek. Duur is dus van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Rendement of Kwaliteit Personeel. Bij de beslissing of het Onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het Facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

9 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De basis voor de eindkwalificaties van de MAROF-opleiding wordt gevormd door het landelijk overeengekomen beroepsprofiel en de daarvan afgeleide beroepscompetenties van de maritiem officier. 5 Het MAROF-beroepsprofiel en de MAROF-beroepscompetenties zijn in 2003 in onderling overleg tussen de HBO-maritieme opleidingen opgesteld samen met vertegenwoordigers van enkele toonaangevende rederijen. In juni 2004 heeft het landelijk beroepenveld (i.c. de KNVR 6, VBKO 7 en de FWZ 8 ) dit MAROF-profiel goedgekeurd. Anders gezegd, dit profiel is met collega-opleidingen opgesteld en door het landelijk werkveld gevalideerd. Overigens wil dit niet zeggen, dat het landelijk MAROF-profiel een uitsluitend Nederlandse aangelegenheid is. Integendeel, de in het STCW-Verdrag 95 9 internationaal overeengekomen MAROF-competenties (Bachelor of Maritime Operations) 10 vormen de grondslag voor het Nederlands profiel. Het Nederland profiel, evenwel, omvat niet alleen de STCW-competenties maar ook de competenties die verband houden met het opereren op een schip, waarbij het schip wordt gezien als (zie ) een economisch systeem en als een sociaal systeem. Voorts zijn in het Nederlands profiel opgenomen de landelijk vastgestelde generieke HBO-ingenieurs competenties. Sinds 2001 werkt de MAROF-opleiding nauw samen met het Noordzee College (vmbo) en het NOVA College (mbo). Deze drie partijen hebben hun (maritieme) activiteiten gebundeld in de Maritieme Academie Amsterdam e.o. MAA, waarvan sinds 2003 ook ROC Kop van Noord-Holland deel uitmaakt. De Adviesraad van de MAA, waarin het maritieme werkveld is vertegenwoordigd, heeft het landelijk overeengekomen MAROF-profiel en de daarvan afgeleide competenties eveneens goedgekeurd. Hetzelfde geldt voor de Opleidingsadviesraad waarin ook het werkveld is vertgenwoordigd en die de opleiding op strategisch niveau adviseert. De goedkeuring door deze twee Raden betekent, dat ook op regionaal niveau het MAROF-profiel is gevalideerd. 5 Hierna te noemen: de marof. 6 KVNR: Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders. 7 VBKO: Vereniging Waterbouwers in Bagger-, Kust- en Oeverwerken. 8 FWZ: Federatie van Werknemers in de Zeevaart. 9 STCW: Standards for Training, Certification and Watchkeeping. 10 Het gaat hier om 40 competenties waarover iemand dient dient beschikken om de Vaarbevoegdheid te verwerven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

10 Het beroepsprofiel beschrijft datgene waar de HBO-marof, als operationeel ingenieur, primair bij betrokken is, te weten: de bedrijfsvoering van een schip, waarbij het schip telkens in een andere context moet worden gezien, namelijk als: object: scheepsbouw, inrichting en onderhoud; varend systeem: navigatie, bepalingen ter voorkoming van aanvaringen, milieu; vervoerssyteem: laden, stuwen, stabiliteit en sterkte; technologisch systeem: voortstuwing, hulpsystemen, electronica, elektrotechniek, onderhoud; economisch systeem: transport-economie, jurisprudentie, optimalisering; sociaal systeem: leidinggeven, veiligheid, teamwork, internationale/multiculturele bemanning. Het MAROF-beroepsprofiel omvat voorts de eisen die het maritieme werkveld stelt aan de beginnende marof en aan de marof met 5 jaar werkervaring. Deze beroepseisen zijn geclusterd rond een tiental facetten van het marof-beroep. Zoals: (i) de multidisciplinaire context waarbinnen de marof multifunctioneel inzetbaar moet zijn, (ii) de verantwoordelijkheid van de marof als leidinggevende met extra aandacht ook voor veiligheid en milieu, (iii) de complexiteit van de marof-taken die een groot beroep doet op het probleemoplosssend vermogen van de marof, (iv) de technologische ontwikkelingen die het noodzakelijk maken dat de marof kennis heeft van de voortdurende aanpassingen m.b.t. apparatuur en installaties, (v) de overheidsregulering via o.a. IMO/ILO/MARPOL-regelgeving 11, de Arbo-wetgeving en (locale) voorschriften m.b.t. veiligheid e.d., die van de marof grondige kennis van de ontwikkelingen op dit gebied vragen, (vi) de internationalisering waarbij de bemanningen in toenemende mate internationaal zijn samengesteld, vereist dat de marof een goede vaardigheid heeft van het Engels en een goed begrip van andere culturen en gewoonten. Vervolgens beschrijft het MAROF-profiel op basis van het bovenstaande een zestal specifieke marofkerntaken: het voeren van veilige navigatie (nader uitgewerkt in o.a. nautische en technische deelcompetenties met betrekking tot voorbereiding en uitvoering); het zorgen voor veilige belading (nader uitgewerkt in deelcompetenties mbt o.a. laden, lossen en logistiek); het beheren van de techniek (nader uitgewerkt in deelcompetenties mbt o.a. bediening van systemen, installaties, machines en werktuigen, het verrichten van metingen, interpretatie en toepassing van gegevens); plegen van stelselmatig en preventief onderhoud (nader uitgewerkt in termen van o.a. onderhoud, reparatie en inspectie); handelen bij calamiteiten (nader uitgewerkt in deelcompetenties mbt o.a. risico-analyse, effectief optreden bij calamiteiten, preventie van en zorg bij letsel en ziekten, leiding geven aan veiligheidsoefeningen); zorgen voor een goede bedrijfsvoering (nader uitgewerkt in deelcompetenties mbt o.a. voorraadbeheersystemen, administratie, scheepsmanagementsystemen, implementatie van safety and security systems ). Analyse van het landelijk overeengekomen MAROF-profiel laat zien, dat het profiel met het onderscheiden van deze zes kerntaken rechtdoet aan de specifieke eisen die binnen het maritieme domein (nationaal en internationaal) worden gesteld aan marofs op HBO-niveau. Het MAROF-profiel en de daarvan afgeleide competenties bestrijken, ook naar het oordeel van het auditteam, het totale palet van beroepsuitoefening met een voldoende balans tussen de specifieke MAROF-competenties (inclusief de managerial en sociale competenties) en de meer generieke HBO-competenties. 11 IMO: International Maritime Organisation. ILO: International Labour Organisation. MARPOL: Maritime Pollution. 12 Die, zoals reeds is aangegeven, ook de STCW-competenties omvatten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

11 Dat de MAROF-opleiding ook in haar programma het landelijk MAROF-profiel, de landelijk overeengekomen MAROF-beroepscompetenties en eindkwalificaties als uitgangspunt hanteert, blijkt uit het zogeheten Leerplan: Schema en Analyse, dat richtinggevend is voor de inrichting van haar onderwijs en waarin per semester en per onderwijsblok (10 weken) een relatie wordt gelegd tussen onderwijs en competentie(s). Het blijkt voorts uit de gedetailleerde programmabeschrijving in de Studiegids. Daarin wordt, op modulenniveau, telkens en expliciet een relatie gelegd tussen inhoud, werkvorm en competentie(s) De MAROF-opleiding heeft zich aantoonbaar aan de landelijk overeengekomen eindkwalificaties 12 gecommitteerd, en deze eindkwalificaties geheel in haar programma verankerd, zo concludeert het auditteam De MAROF-opleiding leidt op tot maritiem officier die bijvoorbeeld als stuurman of scheepswerktuigbouwkundige een leidinggevende functie vervult, die een hoog niveau van nautische en technische kennis vooronderstellen. Datzelfde geldt voor wal-functies zoals: nautisch inspecteur en technisch inspecteur. De MAROF-competenties waar de opleiding zich op richt, laten daar geen misverstand over bestaan Het hart van de MAROF-competenties -en daar bedoelt het auditteam die compententies mee waardoor de opleiding zich onderscheidt van andere (technische) opleidingen- wordt gevormd door de internationaal vastgestelde STCW-standards. Daarmee zij aangegeven, dat de MAROF-opleiding in haar eindkwalificaties in hoge mate internationaal georiënteerd is. Op programmaniveau wordt dit zichtbaar; bijvoorbeeld in de programma-onderdelen die expliciet op taalverwerving (nl. het Scheepvaart Engels) zijn gericht of in de twee halfjaarlijkse zeestages, die in een internationale context plaatsvinden. Het auditteam constateert, dat binnen de MAROF-opleidingsstrategie samenwerking met verwante opleidingen in het buitenland geen substantiële plaats heeft. De prioriteiten van de opleiding liggen elders: o.a. het competentiegericht maken van het onderwijs, optimaliseren van de kwaliteitszorg en het verder ontwikkelen van maritieme Minors die expliciet op wal-functies zijn gericht. Het auditteam kan zich vinden in de gekozen prioriteitstelling en hecht voorlopig meer gewicht aan de opleidingsinspanningen gericht op de interne kwaliteit dan aan acties richting buitenlandse partners, temeer daar onderwijsinhoudelijk de internationale dimensie voldoende aandacht krijgt. Bijvoorbeeld in projecten als Nautische Oriëntatie en Maritieme Communicatie maar ook via Basic Training Safety, Engelstalige Simulatie-trainingen, Training Record Book. Voorts geldt voor studenten die bij Shell en Nedlloyd afstuderen, de verplichting in het Engels te communiceren en het afstudeerwerkstuk en de presentatie ervan in het Engels uit te voeren De AHT, in casu de Unit Engineering & Logistics, heeft in 2002 besloten om naast de MAROF-opleiding (gericht op de marof als zeevarende), ook onderwijs aan te bieden gericht op maritieme wal-functies: Maritiem Engineering (ME) en Maritiem Management (MM). Het auditteam acht deze verbreding van het assortiment binnen de Unit Engineering & Logistics zinvol zowel voor de student (niet alle studenten met een maritieme belangstelling ambiëren een zee-functie) als voor de arbeidsmarkt (voor wat betreft ME: toenemende vraag naar professionals op het gebied van onderhoudsmanagement, marine surveying, scheepsinstallaties, nautische ICT; voor wat betreft MM: toenemende vraag naar professionals op het gebied van: scheepsfinanciering, maritieme logistiek, maritieme economie, internationaal recht en scheepvaartwetgeving). Het ME- en MM-onderwijs maakt overigens geen deel uit van de MAROF-opleiding zelf en blijft bij de beoordeling van de MAROF-opleiding dan ook buiten beschouwing. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

12 Oordeel: goed Het auditteam beoordeelt dit facet als goed. De eindkwalificaties van de MAROF-opleiding zijn aantoonbaar de resultante van het landelijk door de Nederlandse maritieme opleidingen overeengekomen beroeps- en opleidingsprofiel, waarmee haar eindkwalificaties voldoen aan de eisen die door vakgenoten uit andere verwante opleidingen worden gesteld. Het exclusief MAROF-onderdeel van bedoelde eindkwalificaties en -competenties is de resultante van internationale afspraken (STCW 95), waarmee zij aangegeven, dat de MAROF-opleiding in haar eindkwalificaties aantoonbaar aansluit bij de eisen die internationaal zijn vastgelegd. De MAROFopleiding is dan ook internationaal erkend door de IMO, de International Maritime Organisation. De landelijk overeengekomen kwalificaties zijn voorts door het beroepenveld gevalideerd; landelijk, maar ook regionaal : door de Adviesraad van de Maritieme Academie Amsterdam e.o. en door de Opleidingsadviesraad. De eindkwalificaties van de opleiding zijn concreet en gedetailleerd uitgewerkt en vormen daardoor, naar het oordeel van het auditteam, een helder referentiepunt voor het curriculum van de MAROFopleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

13 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de MAROF-opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de Dublin Descriptoren worden de onderstaande dimensies onderscheiden, bij elk waarvan hieronder een beschrijving wordt gegeven in relatie tot de respectieve eindkwalificaties. Voor zover het sector-overstijgende kwalificaties betreft zijn de MAROF-kwalificaties gebaseerd op de 10 generieke kwalificaties zoals door de commissie Franssen vastgelegd in haar rapport Prikkelen, presteren en profileren. In de HTNO-sector wordt in dat verband gesproken van Algemene Ingenieurs Competenties. Het in vermelde Leerplan: Schema en Analyse en de MAROF-programmabeschrijving waarin de 18 beroepsspecifieke en de 10 generieke kwalificaties zijn uitgewerkt naar deelcompetenties (inclusief de 40 STCW-competenties) vormden de basis voor de analyse van het auditteam. Kennis en inzicht De bijzondere eindkwalificaties zijn geformuleerd in 18 beroepsspecifieke competenties en wel zodanig, dat zij niet kunnen worden verworven zonder gedegen kennis van en inzicht in bijvoorbeeld: scheepsbouw, -inrichting en -onderhoud; nautica: navigatie & daaraan gerelateerde kennisgebieden; vervoer-systemen: laden, stuwen, stabiliteit en sterkte; voorraadbeheer-systemen; technologische systemen: voortstuwing, hulpsystemen, electronica, elektrotechniek; transport-economie. Op programmatisch niveau is dit verankerd o.a. via de theorie-modulen en de daaraan gekoppelde les- en practicum-opdrachten, de afstudeeropdracht en de stage instructieboeken. Toepassen Kennis en inzicht De beroepsspecifieke competenties zijn onderverdeeld in deelcompetenties, alle expliciet gericht op professionele toepassing van kennis en inzicht. Een toepassing die de studenten via het maken van de in de eindkwalificaties genoemde beroepsproducten moeten demonstreren. (Voor enkele voorbeelden: zie onder facet 2.1. en 3.1.) Op programmatisch niveau is deze dimensie van de Dublin Descriptoren verankerd. Immers het opleidingsprogramma kent, naast de twee halfjaarlijkse stages (waar het toepassen van MAROF-kennis en - inzicht centraal staat), ook praktische perioden op de opleidingsschepen Gyrinus en Van Kinsbergen. Deze praktische perioden (vier in totaal) vinden reeds in de beginfase van de opleiding plaats, waardoor de opleiding reeds in een vroeg stadium een sterk beroepsgericht en -dus- toepassinggericht karakter heeft. Tenslotte maakt de opleiding intensief gebruik van de nautische infrastructuur in de locatie IJmuiden en in het Maritiem Simulatie- en Trainingscentrum op Terschelling: simulatortrainingen waarbij studenten geconfronteerd worden met een veelheid aan MAROF-praktijksituaties (bijvoorbeeld: belading, navigatie, routeplanning). Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

14 Oordeelsvorming Zowel de (generieke) HBO-competenties als de beroepsspecifieke competenties behelzen vaardigheden expliciet gericht op het maken van keuzes in de beroepsuitoefening op tactisch en operationeel niveau. Dit veronderstelt, dat de student in staat is problemen te analyseren en mogelijke oplossingsstrategieën tegen elkaar af te wegen. Dit neemt in de STCW-competenties (ook wel STCW- standards genoemd) en dus ook in de competenties van de MAROF-opleiding een substantiële plaats in. Communicatie In de eindkwalificaties krijgt professionele communicatie grote aandacht. Iets wat tot uiting komt doordat de MAROF-opleiding in haar programma en werkvormen expliciet anticipeert op het opereren van de marof in internationale en multidisciplinaire teams waar professionele communicatie een zeer belangrijke kritische succesfactor is. Leervaardigheden Voor de MAROF-opleiding geldt, dat de te verwerven competenties een aantal metavaardigheden van de studenten veronderstellen die expliciet op het eigen leren zijn gericht opdat de student in staat is vervolgstudies op een hoger niveau te doorlopen. Deze metavaardigheden staan in de eindkwalificaties vermeld in termen van de eigen ontwikkeling als professional. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de MAROF-eindkwalificaties bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en voorts met een diepgang die overeenkomt met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; De MAROF-eindkwalificaties hebben een sterk internationaal karakter (STCW); de MAROF-eindkwalificaties zijn tot op modulenniveau uitgewerkt in deelcompetenties en daarmee heeft de MAROF-opleiding een concreet en gedetailleerd referentiekader geoperationaliseerd; de MAROF-eindkwalificaties zijn aantoonbaar verankerd in het MAROF-programma. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

15 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende eindkwalificaties van de MAROF-opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven, dat de MAROF-opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. Beroepsonderwijs De eindkwalificaties van de MAROF-opleiding zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd: landelijk en (via de Adviesraad van de MAA en de Opleidingsadviesraad) regionaal. Voorts sluiten de MAROF-eindkwalifcaties direct aan bij de STCW-standards. Daarmee is op het niveau van de opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de marof relevante (internationale) werkveld geborgd. Voor het overige wordt de Oriëntatie HBO in het programma van de MAROF-opleiding zichtbaar. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. De bevindingen van het auditteam, beschreven onder facet 6.1, laten zien dat de MAROF-eindkwalificaties aansluiten bij het niveau dat door het werkveld van een beginnende marof wordt verwacht. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de MAROF-eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door het relevante (ook internationale) beroepenveld opgestelde beroepsprofiel van de marof en wel op een wijze die door het Auditteam (zie onder facet 1.1.) als goed werd gekwalificeerd; De MAROF-eindkwalificaties impliceren een niveau en complexiteit van beroepsuitoefening die (zie facet 1.2.) meer dan voldoende overeenkomen met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke deelkwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar (marof) geformuleerd. (Zie facet 1.1.) Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

16 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de MAROF-opleiding als voldoende. De MAROF-opleiding heeft goed zicht op de (internationale) ontwikkelingen in het werkveld en zij heeft haar inzicht qua thematiek en diepgang aantoonbaar en consequent vertaald naar opleidingsdoelstellingen waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken (landelijk en regionaal) en waarbij zij ook direct aansluit bij de internationaal overeengekomen STCW-standards/competenties. De opleidingsdoelstellingen, vertaald in MAROF-eindkwalificaties, zijn tot op modulenniveau in termen van deelcompetenties uitgewerkt, waardoor die doelstellingen stevig in het programma zijn verankerd. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie onder D en E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam deze kwalificatie als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

17 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen HBO; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De programmabeschrijving van de MAROF-opleiding laat zien, dat de opleidingsstructuur veel openingen biedt naar de beroepspraktijk. Het curriculum van de opleiding kent een thematische opbouw, waarbinnen de studenten op projectmatige wijze werken aan beroepsproducten. (Zie ook ) Het 1 e jaar kent één centraal thema: Beroepsoriëntatie met daarbinnen een viertal subthema s die betrekking hebben op de nautische-, technische- en management-dimensie van de marof-functie. In de 1 e helft van het 2 e jaar volgen dan thema s als Reisvoorbereiding en -uitvoering en Logistiek Management. Aan deze subthema s zijn projecten gekoppeld bijvoorbeeld: Schip met averij. Elk project behelst een opdracht die ontleend is aan reële beroepssituaties. Op die wijze creëert de opleiding reeds in de aanvang een leeromgeving met een zichtbare interactie tussen opleiding en werkveld De thematische opbouw en de daaraan gerelateerde projecten zijn, zoals gezegd, in de MAROFopleiding het leidende beginsel. Het auditteam heeft kunnen constateren dat de projecten gericht zijn op het maken van reële beroepsproducten en/of opdrachten zoals: (i) reis- en routeplanning, (ii) toetsen van stabiliteitseisen van een (geladen) schip, (iii) het verwerken van klimatologische en oceanografische informatie bij het plannen van een reis. (Zie voor andere voorbeelden: facet 3.1.) Overigens komen in de hoofdfase van de MAROF-opleiding de opdrachten veelal in samenwerking met het beroepenveld tot stand. Daardoor wordt de reeds in de propedeuse aangevangen interactie tussen de opleidingen en het werkveld versterkt De MAROF-opleiding kent in het 1 e jaar en in het 2 e jaar in totaal vier (meerdaagse) vaarpraktijkperiodes waarbij gebruik wordt gemaakt van de eerdergenoemde opleidingsschepen Voorts kent de MAROF-opleiding 2 stageperiodes ( zeestages of natte stages) van elk een half jaar die plaatsvinden in het 2 e semester van het 2 e jaar en het 1 e semester van het 4 e jaar De afstudeerfase van de opleiding is gewijd aan een nadere specialisatie en aan de afstudeeropdracht die door de student wordt uitgevoerd binnen het bedrijf of de organisatie in opdracht waarvan de student zijn eindwerkstuk/beroepsproduct maakt. De externe opdrachtgever en de Beroepenveld Commissie zijn bij de beoordeling van de afstudeeropdracht betrokken. (Zie ook: ) Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

18 Tenslotte blijkt de oriëntatie op het werkveld ook uit het groot aantal (door de Scheepvaart Inspectie gecertificeerde) beroepstrainingen. Bijvoorbeeld: Advanced Fire Fighting, Basis Safety, Marcom, Radar waarneming. Samenvattend concludeert het auditteam, dat de MAROF-opleiding op deze wijze ruim voldoende mogelijkheden creëert voor de student om zichzelf te scholen (en geschoold te worden) in een interactie met de beroepspraktijk. Een interactie die daarnaast in het binnenschools programma ook nog eens op voortreffelijke wijze wordt gesimuleerd. Zie De interactie tussen de MAROF-opleiding en de beroepspraktijk vindt ook plaats via bijeenkomsten met de Adviesraad van de MAA, samengesteld uit vertegenwoordigers van het beroepenveld. Op grond van de ledenlijst, constateert het auditteam, dat het werkveld op voldoende hoog niveau in de Raad is vertegenwoordigd. De Adviesraad heeft een belangrijke signaal- en klankbordfunctie. Uit de verslaglegging blijkt, dat deze Raad een belangrijke rol speelt in strategievorming en nadere profilering van de MAROFopleiding via het inbrengen van actuele (ook internationale) ontwikkelingen binnen het werkveld die voor de opleiding relevant zijn. Iets waar de opleiding bovendien aantoonbaar gebruik van maakt, gelet op (bijvoorbeeld) de plannen tot het ontwikkelen van MAROF-gerelateerde Minors De MAROF kent naast de Adviesraad ook een Beroepenveld Commissie met vertegenwoordigers uit het maritieme veld, inclusief alumni. De leden van deze commissie (werkzaam op verschillende niveaus binnen het werkveld) leveren, anders dan de leden van de Adviesraad, ook op operationeel niveau hun bijdrage. Zij brengen praktijkcases in, geven gastlessen, leveren stage- en afstudeerplaatsen en treden als werkvelddeskundigen op bij de beoordeling van afstudeerders. Het auditteam heeft een en ander kunnen vaststellen aan de hand van (i) de verslagen, (ii) de projectopdrachten en (iii) het ondersteunende studiemateriaal. De projectopdrachten hebben een grote realiteitswaarde en zijn inderdaad geënt op de actuele taken van een marof Op basis van de literatuurlijsten van de MAROF-opleiding concludeert het auditteam, dat de gebruikte (ook Engelstalige) vakliteratuur in hoge mate werkveld-relevant is en van een niveau dat van een HBO bachelor opleiding mag worden verwacht. Oordeel: goed Het auditteam beoordeelt dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de interactie met de beroepspraktijk wordt aantoonbaar ingezet om de relevantie, de actualiteit en de kwaliteit van het opleidingsprogramma (themakeuze, projecten, practica) te waarborgen; de opleiding is in haar opzet in hoge mate werkveld-georiënteerd via een scala aan praktijkperioden die reeds in een vroeg stadium in het programma zijn opgenomen; zowel op strategisch als op operationeel niveau wordt het werkveld actief bij de opleiding (programmaontwerp en -uitvoering) betrokken; de ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden van de studenten vindt plaats via intensieve trainingen door middel waarvan de beroepspraktijk en -situaties op voortreffelijke wijze worden gesimuleerd, via de gekozen (ook Engelstalige) vakliteratuur, via door de beroepspraktijk ingebrachte projectopdrachten/ afstudeeropdrachten en via aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

19 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen De samen met het beroepenveld opgestelde eindkwalificaties van de MAROF-opleiding zijn uitvoerig gedocumenteerd. Over het bereik, de relevantie en het niveau van deze eindkwalificaties en competenties heeft het auditteam zich reeds eerder in dit rapport positief uitgesproken Analyse van het Leerplan: Schema en Analyse laat vervolgens zien, dat op semester- en blokniveau de onderscheiden eindkwalificaties, zowel de MAROF-specifieke als de HBO-generieke, concreet naar onderwijsdoelen zijn vertaald. Doelen die telkens betrekking hebben op één van de drie hoofdaspecten van het MAROF-beroep: nautisch, technisch, managerial. Het totaal van deze blok- en semesterdoelen bestrijkt het totaal van de 18 specifieke MAROF-eindkwalificaties en de 10 generieke HBO-kwalificaties. In het onderwijsdoel van de afstudeerfase komen deze onderscheiden (nautische, technische, managerial) onderwijsdoelen samen Uit de gedetailleerde programmabeschrijving (Studiegids) blijkt, dat de semester- en blokdoelstellingen nader gespecificeerd zijn in concrete leerdoelen. Per project, theorie-module, simulatietraining, praktijkperiode en practicum is telkens het leerdoel aangeven in een formulering die het mogelijk maakt de relatie tussen deze leerdoelen op micro-niveau en de onderwijsdoelen op meso-niveau te beoordelen. Het auditteam concludeert, dat de leerdoelen op micro-niveau inderdaad rechtstreeks verband houden met en een meetbare detaillering zijn van de onderwijsdoelen op meso-niveau, die -zoals boven reeds werd aangegeven- op hun beurt rechtstreeks zijn ontleend aan de eindkwalificaties en competenties. Alle leerdoelen tezamen bestrijken het totaal aan deelcompetenties inclusief de STCW-standards Het opleidingsprogramma is projectmatig opgezet. Elk project is gericht op een leerdoel (het verwerven van een of meer deelcompetenties) en ook op het maken van een beroepsproduct of op het oplossen van realistische problemen waar een marof mee geconfronteerd wordt. Voorbeelden daarvan werden het auditteam getoond. Op basis daarvan is het auditteam van mening, dat de eisen waaraan deze projectopdrachten voldoen, expliciet anticiperen op die welke in het MAROF-beroepenveld worden gesteld. Ook op deze wijze wordt in het MAROF-programma een direct en zichtbaar verband gelegd tussen de inhoud, het niveau en de oriëntatie van het programma enerzijds en de MAROF-eindkwalificaties anderzijds. Samenvattend merkt het auditteam op, dat de opleiding er meer dan voldoende in is geslaagd op alle niveaus binnen het programma de functionaliteit van de programmaonderdelen (ten opzichte van elkaar en in het perspectief van de MAROF-eindkwalificaties) inzichtelijk te maken. Het auditteam is daar zeer positief over Door de koppeling van de projectresultaten (output) aan de leerdoelen, is de mate waarin de student de leerdoelen heeft gerealiseerd, goed toetsbaar, waarmee het auditteam wil aangeven dat de leerdoelen vertaald zijn naar concreet professioneel gedrag dan wel naar professionele producten. (Zie ook de bevindingen onder facet 2.8.) Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

20 De vormgeving van de blokken en de projecten gaat uit van een leeromgeving waarin het leerproces van de student centraal staat en waarbij de kennis (verworven via ondersteunende modulen) en de vaardigheden (verworven via de practica en de simulatietrainingen), door de student in stelling moet worden gebracht wil hij de projectopdrachten met succes kunnen uitvoeren. Onderdeel van dit leerproces is voorts zelfreflectie en zelfregulatie die de student inzicht geven in zijn eigen leerproces en leerstijl. Op die wijze worden studenten in staat gesteld hun eigen leerproces te sturen. Het totale programma is zodanig opgezet, dat studenten ook deze competentie stap voor stap kunnen verwerven Inhoud en vormgeving van de afzonderlijke theorie-modulen, simulatietrainingen en praktijkperioden bieden de studenten de gelegenheid om de vereiste deelcompetenties te verwerven. De wijze waarop vervolgens de modulen en practica via projecten in een in complexiteit opklimmende reeks in het totale programma van de opleiding zijn gepositioneerd, maakt het de student mogelijk alle eindkwalificaties op het vereiste niveau te verwerven. Oordeel: goed Het auditteam beoordeelt dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: het MAROF-programma en de leerdoelen van de programma-onderdelen zijn een adequate concretisering en wel zodanig dat de relatie met de MAROF-eindkwalificaties telkens tot op microniveau aantoonbaar is; inhoud en vormgeving van de afzonderlijke modulen, practica, simulatietrainingen, projecten en praktijkperioden alsmede hun positionering binnen het totale MAROF-programma stellen de student in zeer ruime mate in de gelegenheid de geformuleerde MAROF-eindkwalificaties op het vereiste niveau te verwerven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni

21 Facet 2.3. Samenhang Programma Criterium Het facet Samenhang Programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen De door de MAROF-opleiding gehanteerde generieke HBO-competenties en de specifieke MAROFberoepscompetenties zijn aantoonbaar ontleend aan het landelijk vastgestelde MAROF-beroepsprofiel. De eisen die aan een marof worden gesteld, zijn in bedoeld profiel beschreven in onderling samenhangende deelcompetenties. Het auditteam is daar positief over. Uit de MAROF-programmabeschrijving blijkt, dat de opleiding een thematische opbouw heeft in zogeheten blokthema s en semester thema s. Dankzij die thematische structuur heeft de opleiding een instrument om de onderlinge samenhang tussen de onderscheiden (aan deelcompetenties gekoppelde) programmaonderdelen te realiseren. Daardoor wordt de horizontale samenhang bevorderd. Het programma is concentrisch opgebouwd: de onderscheiden competenties komen telkens weer aan bod, wat de verticale samenhang tussen de programma onderdelen versterkt. Niet alleen in de programmabeschrijving maar ook in de detailinformatie op micro-niveau (projectopdrachten, theorie-module, practicum, simulatietraining, praktijkperiode) waarover het auditteam tijdens de visitatie kon beschikken, wordt de samenhang zichtbaar gemaakt. En wel als volgt: de projecten (en de flankerende practica, simulatietraining en theorie-modulen) waaruit het programma is opgebouwd, zijn qua onderwerp en inhoud telkens en expliciet ontleend aan het overkoepelend semesterthema; kernelement in de vormgeving van elk blok (en daarbinnen: de projecten en simulatietrainingen) is een sterke interactie tussen theorie en praktijk; de projecten (en de flankerende practica, theorie-modulen en simulatietrainingen) zijn aantoonbaar gericht op realistische werkveldsituaties en -probleemstellingen, hetgeen impliceert dat studenten leren kennis en vaardigheden uit verschillende deelgebieden (bijvoorbeeld: nautisch, technisch, managerial) te integreren; de projecten (en de flankerende practica, theorie-modulen en simulatietrainingen) zijn zodanig ontworpen en in het programma gepositioneerd dat zij ten opzichte van elkaar een anticiperende dan wel verdiepende functie hebben in het leerproces van de student; de programma-opbouw is concentrisch: de leerdoelen en de daaraan gerelateerde opdrachten nemen in complexiteit toe, waardoor de verticale samenhang wordt gewaarborgd; de verticale samenhang zal nog worden versterkt op het moment, dat de opleiding het leerlijnen concept volledig in het programma heeft geïmplementeerd. Het gaat hier dan om een vijftal leerlijnen: (i) de integrale leerlijn met als uitgangspunt beroepsproblemen, (ii) de vaardigheden leerlijn gericht op het verwerven van cognitieve en technisch-ambachtelijke vaardigheden, (iii) de conceptuele leerlijn gericht op het verwerven van de specifieke MAROF- body of knowledge, (iv) de ervarings- reflectie leerlijn gericht op het ontwikkelen van actief professioneel gedrag als marof en (v) de persoonlijke loopbaanontwikkelingslijn gericht op zelfreflectie en ambitie-ontwikkeling; de studieloopbaanbegeleiding richt zich op de samenhang binnen de individuele leerroute van de student; alle projecten (en de flankerende practica, theorie-modulen en simulatietrainingen) alsmede de praktijkperioden bestrijken tezamen alle eindkwalificaties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HvA - HBO bachelor opleiding MAROF, juni