Schoolondersteuningsprofiel CBS Wakersduin

Transcriptie

1 Schoolondersteuningsprofiel CBS Wakersduin Noordwijk 14 maart 2013 Postbus CA Amersfoort Utrechtseweg 29-G 3811 NA Amersfoort T F info@inschool.nl

2 2

3 1. Inleiding Algemene gegevens Algemene gegevens van de school Onderwijsvisie/Schoolconcept Kengetallen leerlingenpopulatie van de afgelopen schooljaren Leerling aantallen Gewicht leerlingen Aanmeldingen ZAT Aanmeldingen PCL en verwijzingen SBO Leerlingen met verwijzingen SO of een rugzakje Aantal gediagnosticeerde leerlingen Basisondersteuning Basiskwaliteit volgens de inspectie Planmatig werken Standaarden van de schoolorganisatie Standaarden handelingsgericht werken Preventieve en licht curatieve interventies Onderwijsondersteuningsstructuur Deskundigheid Groepsgrootte en formatie Voorzieningen Mogelijkheden van het schoolgebouw Samenwerkingsrelaties Ondersteuningsarrangementen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Leren en ontwikkeling Fysiek en Medisch Sociaal-emotioneel en gedrag Werkhouding Thuissituatie Conclusie

4 4

5 1. Inleiding In dit schoolondersteuningsprofiel wordt een beeld gegeven van de mogelijkheden, grenzen en ambities die de school heeft als het gaat om het bieden van passend onderwijs aan leerlingen met specifieke (extra of aanvullende) onderwijsbehoeften. Uit dit document blijkt of de school voldoet aan de basisondersteuning die door het schoolbestuur en het samenwerkingsverband is vastgesteld of nog wordt vastgesteld. Bovendien wordt aangegeven voor welke leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften het team een arrangement heeft. Dit schoolondersteuningsprofiel geeft ook de ambities van het team weer. Deze ambities staan geformuleerd in concrete doelen van het schoolbeleid. Op basis van dit document kan de school een goede gesprekspartner zijn voor bestuur, ouders, het samenwerkingsverband, het speciaal onderwijs en organisaties voor welzijn en zorg. De optelsom van de gegevens van meerdere scholen van het samenwerkingsverband geven een beeld van het onderwijsondersteuningscontinuüm op het niveau van het schoolbestuur, de gemeente en het samenwerkingsverband. Op basis van dit overzicht kan het samenwerkingsverband bepalen voor welke kinderen op welke plek voorzieningen aanwezig zijn. Het schoolbestuur en het samenwerkingsverband kunnen vervolgens beleid ontwikkelen om te voldoen aan de zorgplicht voor het bieden van passend onderwijs aan alle leerlingen uit de regio. Zo vormen de schoolondersteuningsprofielen van alle scholen samen een belangrijke bouwsteen voor het ontwikkelen van beleid op onder andere de ondersteuningstoewijzing, de verdeling van middelen en het arrangeren van een goed antwoord op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Het schoolondersteuningsprofiel van de school is opgesteld door een adviseur van Inschool en de school op basis van de ingevulde facts & findings en een gesprek hierover met de directeur en Ib-er(s). De conceptrapportage is voorgelegd aan de school, alvorens deze definitief is gemaakt. 5

6 2. Algemene gegevens 2.1. Algemene gegevens van de school School: Brin: Directeur: Intern begeleider(s): Bestuur: Samenwerkingsverband: Auditor SOP: CBS Wakersduin 10ZU Leo Kruithof Kees Guijt Stichting Protestants Christelijk Primair Onderwijs Duin- & Bollenstreek te Lisse WSNS Duin- & Bollenstreek Egbert W. Vleeming 2.2. Onderwijsvisie/Schoolconcept De Wakersduin is een christelijke basisschool waar gewerkt wordt met een leerstofjaarklassensysteem. De school geeft aan dat zij werkt met differentiatie in instructie, verwerking en evaluatie. Dit alles wordt voor de vakken rekenen, lezen en spelling vastgelegd in groepsplannen. De Wakersduin geeft aan voor kinderen een veilig baken en (thuis) haven te zijn. Zij biedt de kinderen een veilige leeromgeving en biedt daartoe een ordelijke leeromgeving, waar rust, regelmaat en structuur heersen Kengetallen leerlingenpopulatie van de afgelopen schooljaren Leerling aantallen per 1 okt per 1 okt per 1 okt per 1 okt Leerling aantallen

7 De figuur op de vorige pagina laat zien dat het leerlingen aantal vanaf 2009 is gedaald van 219 leerlingen in 2009 naar 200 leerlingen in De directie van de school geeft aan dat de verwachting is dat het leerlingenaantal verder zal dalen naar rond de 190 leerlingen. Dit is te zien in onderstaand figuur. per 1 okt per 1 okt per 1 okt Verwachte leerling aantallen De school geeft aan dat er weliswaar wel scholen in de buurt zijn, maar dat de scholen geen concurrenten van elkaar zijn. De Wakersduin staat open voor alle kinderen en vraagt de ouders de grondslag van de school te respecteren. Binnen Noordwijk is er binnen het directeuren overleg contact met elkaar. Hier worden de meer zakelijke en technische aspecten, zoals het vakantierooster en het verkeersexamen, besproken. De meer onderwijsinhoudelijke zaken komen in het directeurenoverleg van het eigen bevoegd gezag aan de orde. De IB-ers hebben hun eigen netwerkbijeenkomsten Gewicht leerlingen per 1 okt per 1 okt per 1 okt per 1 okt Aantal gewichtleerlingen 0, Aantal gewichtleerlingen 1,

8 De figuur op de vorige pagina laat het aantal leerlingen met een leerlinggewicht zien van de afgelopen vier jaar. Op dit moment zijn er 10 kinderen met een leerlinggewicht 0,3. Dat komt overeen met 5 % van de schoolpopulatie; landelijk gemiddelde daarvan is 6,9% (bron: leerlinggewichten ), er zijn geen kinderen met een leerlinggewicht 1,2. Het landelijk gemiddelde daarvan is 5,4% (bron: idem). De schoolpopulatie bestaat uit een gemiddelde afspiegeling van de Noordwijkse samenleving en er zijn weinig tot geen allochtone gezinnen. Wel ziet de school een toename van Poolse kinderen in groep 1. De school wordt ook bevolkt door enkele Engelse en Franstalige kinderen van ouders die in de regio bij buitenlandse bedrijven komen werken Aanmeldingen ZAT Aantal besproken leerlingen per schooljaar in het ZAT Sinds werkt de school met een ZAT. Hier worden kinderen besproken wanneer de school vastloopt in haar aanpak. In de afgelopen vier jaar is er één leerling besproken, hetgeen neerkomt op een gemiddelde van 0,25 leerling per jaar. De school geeft aan dat het ZAT in hun situatie niet werkte en in hun beleving überhaupt niet werkte in Noordwijk. De school had het idee dat sommige procedures sneller konden worden doorlopen, hetgeen niet zo bleek te zijn. De school geeft verder aan dat bij sommige casussen de regie ontbrak. De school geeft aan in staat te zijn in de meeste gevallen de problemen zelf op te lossen en dat de zwaarte van de problemen binnen de school wel mee valt. De school geeft aan geen pilotschool MZT te zijn en ook intern niet te spreken van zorgcommissie. De directeur, de IB-er en de R.T.-er bespreken de ondersteuningsvragen van de leerlingen met zijn tweeën en wikkelen vervolgens zaken af. Er vindt naar aanleiding van een hulpvraag overleg plaats met de ouders, waarbij gezamenlijk het Werkdocument Afstemming wordt ingevuld. De school heeft minstens drie maal per jaar een clb-overleg gepland met orthopedagoge mw. drs. Marjon Faas Barnhoorn (Praktijk voor Orthopedagogiek Teylingen) en verder zijn er zeker drie maal per jaar overlegmomenten gepland met de PAB-er van het WSNS. Indien nodig worden er externen uitgenodigd. 8

9 De school geeft aan de verwachting te hebben dat het MZT oplossing kan gaan brengen in die situaties waarbij de school echt vast komt te zitten. En dan is er behoefte is aan een soort casemanager met doorzettingskracht. De school geeft aan dat zij in de regel meestal voldoende bekend zijn in het eigen netwerk, dat zij zelf de oplossing weet te vinden Aanmeldingen PCL en verwijzingen SBO Aantal aanmeldingen PCL Aantal verwijzingen SBO Aantal verwijzingen SBO ingezet als 'meer handen in de klas' Aantal terugplaatsingen per schooljaar vanuit SBO In de afgelopen vier jaar meldde de school 7 leerlingen aan bij het PCL en verwees de school 5 kinderen naar het SBO. Dat komt overeen met een verwijzingspercentage van ongeveer 1% per jaar en dat is meer dan het landelijk gemiddelde dat 0,51% bedraagt (bron: aantal leerlingen verwezen naar het zelfde of een ander samenwerkingsverband , het percentage is is nog niet bekend). De school geeft aan dat wanneer het aangepaste programma geen (of onvoldoende) effect meer heeft op de schoolontwikkeling van het kind en zijn/haar welbevinden in gevaar komt, zij de leerling door verwijst naar het SBO. Hierbij wordt door de school het welbevinden van de leerling als zwaarwegendste factor in ogenschouw genomen. De school geeft aan dat het SBO in de hierboven genoemde gevallen tot meer in staat is dan zij zelf. Het kind is binnen het SBO minder een uitzondering en hoeft zich ook minder te meten aan de andere kinderen. De school maakt gebruik van Meer handen in de klas en spreekt de wens uit dat dit ook in de toekomst zou moeten blijven bestaan. De school heeft sinds 2009 geen leerlingen teruggeplaatst gekregen uit het Speciaal Basisonderwijs (SBO). 9

10 Leerlingen met verwijzingen SO of een rugzakje Verwijzingen SO cluster Verwijzingen SO cluster Verwijzingen SO cluster Verwijzingen SO cluster De school verwees volgens opgave van de directie sinds twee leerlingen naar het Speciaal Onderwijs (SO), naar cluster 4. Het betrof hierbij leerlingen die grensoverschrijdend gedrag lieten zien, waar de school geen antwoord meer op had. 1 oktober oktober oktober oktober 2012 Aantal rugzakjes cluster Aantal rugzakjes cluster Aantal rugzakjes cluster Aantal rugzakjes cluster Er is op dit moment één kind met een indicatie (rugzakje), van cluster 3. Dit komt neer op 0,5 % van de schoolpopulatie. Het landelijk gemiddelde van kinderen met een rugzakje in het basisonderwijs is 1,4% (bron: passendonderwijs.nl, totaal aantal leerlingen met een rugzak, zowel op het BO als SBO, schooljaar ). De school geeft aan bij toelatingen van een leerling met een rugzak zeer zorgvuldig te werk te gaan. Het is zeker niet zo dat zij daarbij over één nacht ijs gaan. De vraag 10

11 of de school de ondersteuningsvraag van het kind kan beantwoorden is daarbij leidend: Welke aanpassingen zijn noodzakelijk? Welke middelen zijn nodig? Welke ondersteuning is binnen / buiten de groep nodig? Wat betekent dit voor deze groep en deze leerkracht? De school geeft verder aan dat wanneer zij eenmaal ja heeft gezegd zij er dan ook voor de volle 100% voor gaat. In de voorkomende gevallen heeft de school vanuit de ouders over de zorgvuldige procedure complimenten gekregen. De school geeft aan dat ten gevolge van het aannemen van rugzakleerlingen er wel een andere manier van kijken naar kinderen binnen het team in ontstaan. Aanvankelijk werd er nogal eens de vraag gesteld of zij het wel aan konden. Achteraf bleek dan dat de school het zich zwaarder had voorgesteld en bleek de ondersteuningsvraag wel mee te vallen. De school geeft aan dat zij zich op dit punt dan ook ontwikkeld heeft. De expertise van de preventief ambulant begeleider van het samenwerkingsverband en die van het S.O. hebben hieraan bijgedragen. Met betrekking tot de ambitie van de school als het gaat om passend onderwijs geeft de school aan dat zij bij elke leerling zichzelf de vraag stelt: Kunnen we voor dit kind een veilige haven zijn? In HGW termen stelt de school zichzelf de vraag: Wat heeft dit kind, in deze groep, bij deze leerkracht nodig? De school geeft aan dat zij door alle ontwikkelingen sinds WSNS en LGF sterk ontwikkeld heeft waardoor zij steeds meer in staat zijn om kinderen met bijzondere ondersteuningsvragen binnen boord te houden Aantal gediagnosticeerde leerlingen Aantal leerlingen met dyslexieverklaringen Aantal leerlngen met dyscalculie/rekenstoornis Aantal meerbegaafde leerlingen (IQ groter dan 130) Aantal met een hulp- of ondersteuningsvraag op het gebied van sociaalemotionele ontwikkeling 1 oktober oktober oktober oktober

12 Op de school zitten momenteel acht kinderen met een dyslexieverklaring. Er zitten momenteel geen kinderen met een verklaring voor dyscalculie op de school. De school kent ook geen leerlingen met een diagnose hoogbegaafdheid. Er zijn negen leerlingen met een gediagnosticeerde hulp- of ondersteuningsvraag op het gebied van sociaal emotionele ontwikkeling. Voor leerlingen met dyslexie volgt de school het dyslexieprotocol en biedt men de compenserende maatregelen die daaruit volgen. De leerlingen die daarvoor in aanmerking komen (vergoeding)wordt de gelegenheid geboden zich extern te laten begeleiden. De school heeft voor elke leerling een zogenaamde dyslexiekaart die van klas tot klas meegaat. De school houdt speciale voortgangsgesprekken met ouders rondom de dyslexie, buiten de standaard rapportbesprekingen. De school kent op dit moment nog geen specifieke aanpak voor leerlingen met dyscalculie en geeft aan hieraan wel te werken. Zodra dit gereed is zal de school zich hieraan conformeren. De school geeft aan in de kleutergroep al alert te zijn op mogelijke signalen die te maken zouden kunnen hebben met dyscalculie. De leerkrachten van groep 1 t/m 6 volgen momenteel de cursus Met sprongen vooruit van J. Menne. Voor de meer hoogbegaafde leerlingen heeft de school een aanpak ontwikkeld. Kinderen die meer uitdaging nodig hebben, werken in hun eigen groep met een programma van compacten en verrijken volgens de richtlijnen van het DHH protocol. Dat betekent dat ze versneld door de basisstof werken en daarnaast verrijkingsstof voor rekenen, lezen en/of spelling aangeboden krijgen. Leerlingen van groep 3 t/m 8 bij wie de leer- en persoonlijkheidseigenschappen die de school toeschrijven aan (hoog) begaafde leerlingen zichtbaar zijn, komen in aanmerking voor deelname aan het Plusklasprogramma. Op basis van een protocol voor signalering en diagnostiek (Digitaal handelingsprotocol Hoogbegaafdheid) stellen ouders en school gezamenlijk vast of deelname aan het Plusklasprogramma voor het kind wenselijk is. In de Plusklas werken kinderen met voor hen geselecteerd spelmateriaal dat gericht is op inzicht en een hoog denkniveau, maken ze projecten en zijn er bijzondere activiteiten zoals Spaanse les. Bij de projecten wordt gewerkt volgens het zogenaamde TASC model (Thinking Actively in a Social Context). Dit model is een verzameling van activiteiten gericht op leren leren, met een sterke sociale context, waarbij kinderen van en met elkaar leren. De school geeft aan dat zij een voldoende aanbod heeft als het gaat om leerlingen met een hulp of ondersteuningsvraag op het gebied van sociaal emotionele ontwikkeling. In de afgelopen jaren heeft de school een pakket aan maatregelen ontwikkeld waar zij mee uit de voeten kan. Als voorbeelden noemt de school: Eigen werkplekken voor leerlingen; Het bieden van structuur (bij de taakaanpak, bij de instructie, de dagindeling etc.); Werken met picto s; Gebruik van koptelefoons; 12

13 Werkafspraken met leerkrachten-ouders en kinderen hoe om te gaan met vragen rondom de sociaal-emotionele problematiek. De school geeft verder aan dat de mogelijkheden iedere keer afhankelijk zijn van: De mate van de ondersteuningsbehoefte van het kind; De mogelijkheden van de groep en de leerkracht. 13

14 3. Basisondersteuning De basisondersteuning geeft het niveau van ondersteuning weer, waaraan alle scholen in het samenwerkingsverband (gaan) voldoen. Mede op basis van de schoolondersteuningsprofielen van alle deelnemende scholen stelt het samenwerkingsverband het niveau van basisondersteuning vast. De basisondersteuning omvat vier aspecten: 14 basiskwaliteit (het oordeel van de inspectie over de school); planmatig werken (het volgen van de resultaten van de leerlingen en het inrichten van het onderwijs op basis daarvan); preventieve en licht curatieve interventies (zoals een aanpak voor pesten of dyslexie) en onderwijsondersteuningsstructuur (goede afspraken over de organisatie binnen de school en samenwerking met specialisten) In de vragenlijst die voor deze rapportage is gebruikt, zijn deze vier aspecten van basisondersteuning bevraagd. De school heeft kunnen aangeven wat het meest recente oordeel van de inspectie was over de basiskwaliteit van de school. Vervolgens heeft de school het planmatig werken in beeld gebracht aan de hand van een aantal standaarden. Ten eerst door middel van een zelfbeoordeling op de standaarden onderwijs zorg die de Inspectie hanteert en vervolgens op de standaarden Handelingsgericht werken, welke zijn gerelateerd aan het schematisch overzicht ondersteuningsstructuur in de Duin- en Bollenstreek (groene schema, sept 2012). Daarna heeft de school kunnen aangeven welke preventieve en licht curatieve interventies zij aanbiedt. Tot slot is de onderwijsondersteuningsstructuur in beeld gebracht door gegevens over aandacht/tijd, voorzieningen, mogelijkheden van het schoolgebouw en samenwerkingsrelaties van de school weer te geven Basiskwaliteit volgens de inspectie De Inspectie heeft de basiskwaliteit van de school tijdens haar laatste oordeel op 13 februari 2012 als voldoende bevonden. Verbeterpunten voor de onderwijskwaliteit Naast deze positief beoordeelde aspecten vraagt de inspectie aandacht voor enkele onderdelen waarvan de kwaliteit verbetering behoeft. Analyse en planmatige zorg Zoals gesteld is de leerlingenzorg nagenoeg op orde. Deze kwaliteit wordt voornamelijk veroorzaakt door de deskundigheid van de intern begeleider. Zo liggen veel analyse- en diagnose-activiteiten nog bij hem. De analysevaardigheden van de leerkrachten zijn overwegend te mager van kwaliteit. Analyses die mogelijk wel worden uitgevoerd worden niet vastgelegd, waardoor de relatie tussen leerprestatie en het klassenmanagement en de zorg niet helder zijn. De school heeft er voor gekozen om te werken met groepsplannen. Voor het klassenmanagement en de lichte zorg zijn deze groepsplannen van goede

15 kwaliteit. Uitgezonderd voor lezen worden nu door de school nauwelijks handelingsplannen meer gemaakt voor individuele leerlingen. Deze keuze heeft tot gevolg dat voor die leerlingen die wel extra zorg nodig hebben, dit nu niet meer planmatig wordt uitgevoerd en vastgelegd. In de groepsplannen staat voor die leerlingen namelijk geen individueel doel vermeld, wat gebaseerd is op een analyse en diagnose van dat individuele probleem. Ook wordt vervolgens de kortdurende individuele aanpak gemist. De handelingsplannen die wel zijn aangetroffen zijn van voldoende kwaliteit en worden ook systematisch geëvalueerd. Sociale veiligheid De school heeft haar veiligheidsbeleid op orde. Zij baseert dit echter niet op voldoende geobjectiveerde kennis van het welbevinden van leerkrachten en leerlingen. Voor de leerlingen wordt binnenkort een nieuw volgsysteem aangeschaft. Voor de leerkrachten zal de frequentie van de bevraging verhoogd moeten worden van één maal in de vier jaar naar één maal in de twee jaar. (Uit: Rapport Onderzoek in het kader van het Onderwijsverslag de CBS Wakersduin 13 februari 2012) De school geeft aan zich in de rapportage van de inspectie te herkennen en werkt momenteel aan de verbeterpunten. De school merkt bij het inspectierapport verder op: In januari 2013 is een Risico- inventarisatie & Evaluatie uitgevoerd met behulp van de Arbomeester. In 2012 hebben de leerkrachten, ouders van de MR en leerlingen uit de bovenbouw deelgenomen aan de ITS-Veiligheidsmonitor. Verder is er inmiddels een nieuw Volgsysteem aangeschaft, nl Zien (Parnassys). 15

16 3.2. Planmatig werken Standaarden van de schoolorganisatie Onderstaand schema geeft aan hoe de school zichzelf beoordeelt op een aantal standaarden uit het toezichtkader van de Inspectie van het onderwijs. Zwak Voldoende Goed Excellent 1.1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingpopulatie verwacht mag worden 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden 2.4 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerling-gewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen 4.5/6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen en afhandelen van incidenten in en om de school 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan 5.1 De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof 5.2 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer 5.3 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 7.1 De school gebruikt een samenhangend systeem genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in ontwikkeling van de leerlingen 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen 8.3 De school voert de zorg planmatig uit 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg 8.5 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerling-niveau haar eigen kerntaak overschrijden 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerling-populatie 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen 9.3 De school evalueert regelmatig het leerproces 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit Directie en IB beoordelen de school op 24 van de 27 bovenstaande inspectie 16

17 indicatoren als goed en 3 als voldoende. Hiermee geeft men aan dat men vindt dat de basisondersteuning in orde is. De Wakersduin geeft aan trots te zijn op de goede kwaliteit van het leesonderwijs op de school. Daarnaast noemen zij het succes van de Plusklas als voorbeeld van consistent gedrag. Wanneer de Wakersduin eenmaal ergens voor gaat, dan gaat zij ook er voor de volle 100% voor. Keuzes worden zorgvuldig gemaakt, waarna vervolgens gehandeld wordt. De school geeft aan niet zomaar met alles mee te lopen Standaarden handelingsgericht werken Onderstaande schema's geven per ondersteuningsniveau weer hoe de school zichzelf op dit moment beoordeelt betreffende de ontwikkeling van handelingsgericht werken (HGW). Ondersteuningsniveau 1: Algemene preventieve ondersteuning in de groep Zwak Voldoende Goed Excellent 1. Leerkrachten werken samen met hun leerlingen. Ze betrekken hen bij de analyse, formuleren samen doelen en benutten de ideeën en oplossingen van leerlingen 2. Leerkrachten verkennen en benoemen de onderwijsbehoeften van leerlingen o.a. door observatie, gesprekken en het analyseren van toetsen 3. Leerkrachten bekijken en bespreken de wisselwerking tussen de leerling, de leerkracht, de groep en de leerstof om de onderwijsbehoeften te begrijpen en daarop af te stemmen 4. Leerkrachten werken samen met ouders. Ze betrekken hen als ervaringsdeskundige en partner bij de analyse van de situatie en het bedenken en uitvoeren van de aanpak 5. Leerkrachten benoemen hoge, reële SMARTI-doelen voor de lange (einde schooljaar) en voor de korte (tussendoelen) termijn. Deze doelen worden gecommuniceerd en geëvalueerd met leerlingen, ouders en collega's 6. Leerkrachten werken met een groepsplan waarin ze de doelen en de aanpak voor de groep, subgroepjes en mogelijk een individuele leerling beschrijven 17

18 Ondersteuningsniveau 2: Extra ondersteuning in de groep Zwak Voldoende Goed Excellent 1. Leerkrachten signaleren op basis van de verzamelde gegevens vroegtijdig leerlingen die in het groepsoverzicht de komende periode extra instructie, ondersteuning en /of begeleiding nodig hebben om de gestelde doelen te bereiken, dan wel excellente leerlingen die extra uitdaging nodig hebben om aanvullende doelen te bereiken 2. Leerkrachten signaleren leerlingen die qua gedrag, sociaalemotionele ontwikkeling en werkhouding extra aandacht nodig hebben 3. Leerkrachten maken bij het signaleren van leerlingen gebruik van standaarden, criteria en ijkpunten die in school afgesproken zijn ten aanzien van de (leer)ontwikkeling van leerlingen 4. Leerkrachten zijn zich bewust van de grote invloed die zij op de ontwikkeling van hun leerlingen hebben 5. Leerkrachten reflecteren op hun eigen rol en het effect van hun gedrag op dat van leerlingen, ouders, collega s 6. Tijdens de uitvoering van de groepsplannen vinden regelmatig klassenbezoeken plaats door de intern begeleider en/of leidinggevenden, teneinde zicht te hebben op en/of de leerkrachten te begeleiden bij het doelgericht uitvoeren van het groepsplan en bij het afstemmen van hun instructie, aanbod, onderwijstijd en klassenmanagement op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Ondersteuningsniveau 3: Speciale ondersteuning in overleg met de IB-er Zwak Voldoende Goed Excellent 1. Leerkrachten bespreken minstens drie keer per jaar hun vragen betreffende het opstellen, uitvoeren en realiseren van hun groepsplannen met de intern begeleider 2. Leerkrachten stellen (incidenteel), als een leerling een bijzonder aanbod nodig heeft dat zich niet laat specificeren in een groepsplan, doelgericht een (tijdelijk) individueel handelingsplan op. Ouders en leerling zijn betrokken bij het opstellen en evalueren van dit plan. 3. Tijdens de groepsbespreking worden, indien nodig, leerlingen tijdig aangemeld voor de leerling-bespreking (of zorgteam van school). Het betreft onder meer leerlingen die (herhaald) onvoldoende profiteren van de extra zorg die zij ontvangen hebben, leerlingen met vragen over hun ontwikkelingsperspectief en specifieke onderwijsbehoeften, leerlingen met vermoedens van een ernstige problematiek of stoornis of vermoedens van problematiek in de thuis- of buurtsituatie. 4. Voorafgaand aan de leerling-bespreking vindt een gesprek met de ouders plaats en worden hun verwachtingen en vragen in kaart gebracht. 5. In de leerling-bespreking zijn tenminste de intern begeleider en leerkracht aanwezig. De begeleidingsvraag van de leraar staat centraal. De bespreking is gericht op het handelen van de leerkracht. 6. Na afloop van de leerling-bespreking vindt een gesprek met de ouders plaats over wat de bevindingen zijn, welke besluiten en afspraken gemaakt zijn en op welke wijze school en ouders kunnen samenwerken. 18

19 Ondersteuningsniveau 4: Schoolnabije ondersteuning Zwak Voldoende Goed Excellent 1. De school werkt structureel samen met externe partners in onderwijs en zorg (waaronder het CJG) ten aanzien van de ondersteuning van leerling, leerkracht, ouders en school. 2. In de leerling-bespreking (of zorgteam op school) wordt, indien nodig, de expertise van deze partners ingeroepen om de vraag van een leerling, leerkracht en/of ouders te kunnen beantwoorden. 3. Het ontwikkelingsperspectief van de leerling wordt (indien nodig) in de leerling-bespreking (of zorgteam) vastgesteld of gevolgd en nagegaan hoe de leerkracht in een groepsplan en/of individueel handelingsplan hieraan tegemoet komt. 4. Ouders geven toestemming voor bespreking van hun kind in de leerling-bespreking (of zorgteam). 5. Ouders zijn uitgenodigd voor deelname aan het zorgteam en ondertekenen het verslag van dit overleg. Handelingsgericht werken in de school - Algemeen Zwak Voldoende Goed Excellent 1. De onderwijs- en begeleidingsstructuur is voor eenieder duidelijk. Er zijn heldere afspraken over wie wat doet, waarom, waar, hoe en wanneer 2. Alle teamleden zoeken, benoemen en benutten de sterke kanten en interesses van de leerlingen, de leerkrachten, de ouders en het schoolteam 3. Alle teamleden zijn open naar collega s, leerlingen en ouders over het werk dat gedaan wordt of is. Motieven en opvattingen worden daarbij inzichtelijk gemaakt 4. Leerkrachten krijgen de mogelijkheid om competenties te ontwikkelen gericht op uitvoering van het handelingsgericht werken met groepsplannen gekoppeld aan het opbrengstgericht werken en worden hierin gestimuleerd en gefaciliteerd 5. De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie 6. De school evalueert regelmatig de resultaten van externe interventies op het gebied van leerling- en leerkrachtbegeleiding De school geeft aan dat zij op het gebied van HGW nog volop in ontwikkeling is. De cruciale rol die de leerkracht in dit proces heeft wordt voor eenieder steeds duidelijker. Zowel bij het analyseren van allerlei gegevens die tot een juiste afstemming moeten leiden, als bij het reflecteren op eigen handelen. De vraag wat de ondersteuningsvraag van het kind nu voor de eigen leerkracht betekent, wordt daarbij steeds vaker gesteld. De school geeft aan dat de HGW termen steeds vaker gehoord worden: Niet denken in tekorten, maar meer de vraag wat heeft dit kind nodig? en Wat kan ik doen als leerkracht? De school probeert steeds meer het kind en de ouders bij het maken van plannen te betrekken. Het team heeft zich laten scholen met betrekking tot het houden van kind gesprekken Preventieve en licht curatieve interventies De school geeft aan ondersteuning aan leerlingen met rekenhulpvragen (dyscalculie) conform het protocol te bieden. Vanaf groep 1 krijgen kinderen indien nodig extra instructie volgens een groepsplan. De school geeft aan dat zij vanaf volgend jaar (er komen studiebijeenkomsten georganiseerd door WSNS D & B) volgens een te ontwikkelen protocol gaat werken. 19

20 De school geeft aan conform het dyslexieprotocol ondersteuning aan leerlingen met leeshulpvragen (dyslexie) te bieden. De school geeft aan geen protocol voor medische handelingen te hebben. De school geeft aan dat het gebouw geen belemmeringen kent met betrekking tot fysieke toegankelijkheid voor leerlingen die dit nodig hebben. De school geeft aan dat er binnen de groepen aangepaste werk- en instructieruimtes zijn voor leerlingen die dit nodig hebben De school heeft een aanpak gericht op sociale veiligheid en werkt sinds kort met het sociaal emotionele volgsysteem ZIEN. De school onderzoekt welke methode voor het voorkomen van gedragsproblemen (pesten) kan worden aangeschaft. De school geeft aan een onderwijsprogramma en leerlijnen te hebben die zijn afgestemd op leerlingen met een minder dan gemiddelde intelligentie. De school geeft aan dat dit iedere keer opnieuw maatwerk is. De school werkt in voorkomende gevallen vanaf groep 6 met een ontwikkelingsperspectief. De school geeft hierbij aan dat het succes van deze aanpak mede afhankelijk is van de ontwikkeling van het welbevinden van deze leerlingen. De school geeft aan onderwijsprogramma en leerlijnen te hebben die zijn afgestemd op leerlingen met een meer dan gemiddelde intelligentie. De school heeft een Plusklas en werkt met het zogenaamde DHH protocol ( Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid) Onderwijsondersteuningsstructuur Deskundigheid Orthopedagoog Psycholoog aanwezig zonder diploma aanwezig met diploma niet aanwezig Schoolmaatschappelijk werker Remedial teacher Motorische Remedial Teaching Intern Begeleider Taal/leesspecialist Rekenspecialist Gedragsspecialist Sociale vaardigheden specialist Hoogbegaafdheid specialist Dyslexie specialist Speltherapeut Coaching en Video Interactie Begeleiding De school geeft aan dat de IB-er en RT-er ook geschoold zijn in coaching vaardigheden. Binnen hun opleiding was er ook ruimte voor VIB, ze zijn voor dat 20

21 laatste echter niet gecertificeerd. De IB-er en RT-er hebben veel eigen expertise in huis of weten die te halen, om ook kinderen met rekenproblemen / gedragsproblemen / sociale problemen te begeleiden. De school geeft verder aan dat er binnen het team twee collega s zijn die de master SEN-opleiding hebben gevolgd, er twee gecertificeerde Plusklasbegeleiders zijn en er één Plusklasbegeleider in opleiding is. Er is op de Wakersduin een open sfeer en wordt er veel gebruikt gemaakt van collegiale consultatie Groepsgrootte en formatie Het team bestaat uit 23 medewerkers en heeft in totaal een formatie van 13,11 FTE. De gemiddelde groepsgrootte is 23. Op de school wordt gewerkt met jaarklassen, waarbij de extra ondersteuning voornamelijk binnen de groep plaatsvindt. Naast de eigen leerkracht wordt er gebruik gemaakt van: Collegiale consultatie; De IB-er; PAB vanuit het eigen samenwerkingsverband (zéér gewaardeerd door de school); AB-ers vanuit het SO; Externen daar waar nodig (logopediste, fysiotherapeut, CJG etc) In onderstaande tabel is aangegeven hoeveel formatie er is voor de eerder genoemde deskundigheid. niet aanwezig wel aanwezig geen formatie 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 meer dan 0,5 meer dan 1 meer dan 2 Orthopedagoog Psycholoog Schoolmaatschappelijk werker Remedial teacher Motorische remedial teacher Intern begeleider Taal/leesspecialist Rekenspecialist Gedragsspecialist Sociale vaardigheden specialist Hoogbegaafdheid specialist Dyslexiespecialist Speltherapeut Coaching en video interactie specialist 21

22 De school heeft zich het afgelopen jaar geschoold in het voeren van kind gesprekken en recent is de aandacht gericht geweest op leesproblemen, dyslexie en begrijpend lezen. Op dit moment richt de aandacht zich vooruitlopend op het te ontwikkelen dyscalculie protocol op het vakgebied rekenen. De school geeft aan dat zij de binnen het samenwerkingsverband geldende regel hanteert van één dag ib per 100 leerlingen. De school geeft daarbij aan dat in de praktijk blijkt dat dit, gelet op het takenpakket, te weinig is Voorzieningen In onderstaande tabel is aangegeven of en hoeveel leerlingen gebruik maken van beschikbare voorzieningen/aanpakken: n.v.t meer dan 20 Preventieve ambulante begeleiding (door SBO) Ambulante begeleiding (rugzak) Preventieve ambulante begeleiding (door SO) Plusklas Hoogbegaafdengroep Daarnaast maakt de school gebruik van andere voorzieningen/aanpakken: Zoals: Schoolmaatschappelijk werk; Cardea. ergotherapeut, schoolarts, AED cluster 2, 3 en 4 De school geeft aan dat zij indien dat noodzakelijk is voldoende in staat is om externe ondersteuning te mobiliseren Mogelijkheden van het schoolgebouw De mogelijkheden van het schoolgebouw zijn weergegeven in onderstaande tabel: Er is ruimte in de groep voor één-op-één begeleiding Er is ruimte op de gang voor één-op-één begeleiding Er is een prikkelarme werkplek Er is ruimte voor een time-out De lokalen zijn aangepast voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften Er zijn ruimten met specifieke functies voor bewegings- en leerbehoeften (fysiotherapie, schooltuin, enzovoort) Er zijn werkplekken voor leerlingen beschikbaar op de gang of in flexibele ruimten Anders (vul in bij Toelichting) De school beoordeelt de werkruimten en lokalen als volgt: 22

23 Slecht Matig Voldoende Goed Zeer goed Zijn de werkruimten afgestemd op de onderwijsbehoeften van kinderen? Is de inrichting van de lokalen afgestemd op de onderwijsbehoeften van kinderen? De school geeft aan dat de ruimtelijke omgeving van het schoolgebouw voldoende mogelijkheden biedt voor passend onderwijs voor leerlingen met speciale en/of aanvullende onderwijsbehoeften Samenwerkingsrelaties De school werkt samen met onderstaande onderwijs partners en externe instanties: Swv PO (Leiden, Kennemerland, Haarlemmermeer, Reformatorisch) swv VO (Duin- en Bollenstreek) (V)SO SBO AED (Ambulante Educatieve Dienst) Ambulante Dienst Leidse Buitenschool Schoolbegeleidingsdienst Particuliere RT- en/of psychologenpraktijk Opleidingsinstituten (Pabo's, SO-opleidingen, etc.) Lokale overheid/gemeente Bureau jeugdzorg Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Maatschappelijk werk Huisarts(en)praktijk GGD/Jeugdgezondheidsdienst (GGD HM) GGZ (kinderen en jeugd Rivierduinen) Curium Kristal Leerplicht (Regionaal Bureau Leerplicht) Politie Club- en buurthuiswerk Bibliotheek Buitenschoolse opvang (voor-, tussen- en naschoolse opvang) De school geeft aan uiterst tevreden te zijn over de preventieve ambulant begeleider van het eigen samenwerkingsverband. De school ervaart deze collega als een generalist en hoopt dan ook dat deze voorziening voor het samenwerkingsverband behouden blijft. De school is minder tevreden over Bureau Jeugdzorg en geeft daarover aan dat deze externe partner teveel vast zit aan allerlei procedures. De school geeft aan dat zij wanneer zij vast lopen, behoefte heeft aan een collega die de regie overneemt en enige doorzettingsmacht heeft. De school geeft aan in zijn algemeenheid voldoende mogelijkheden te zien om voor leerlingen met een speciale en/of aanvullende onderwijsbehoeften andere noodzakelijke samenwerkingspartners bij de school te betrekken. 23

24 4. Ondersteuningsarrangementen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften In het volgende hoofdstuk wordt in kaart gebracht in hoeverre de school in staat is een aanbod te hebben voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Deze behoeften kunnen betrekking hebben op: leer- en ontwikkelingskenmerken; fysieke en medische kenmerken; sociaal-emotionele en gedragsmatige kenmerken werkhouding en de thuissituatie. Er wordt beschreven welke aanpak de school heeft voor de verschillende aandachtsgebieden. Voor het beschrijven van deze onderwijsondersteuningsarrangementen is informatie verzameld over: deskundigheid die de school heeft of binnen handbereik heeft; tijd en aandacht die de school aan leerlingen kan besteden; specifieke materialen of voorzieningen waarover de school beschikt; mogelijkheden van het schoolgebouw en samenwerking met relevante organisaties Leren en ontwikkeling Leer- en ontwikkelingshulpvragen kunnen betrekking hebben op intellectuele hulpvragen, leerachterstand, ontwikkelinghulpvragen, taalhulpvragen (algemeen en specifiek) en ontwikkelingsvoorsprong. Huidige situatie: De school heeft een aanpak voor leerlingen met uiteenlopende ondersteuningsbehoeften door op maat te werken /adaptief te werken. Deskundigheid De school biedt ondersteuning aan leerlingen met leeshulpvragen (dyslexie) conform het protocol. De school heeft een onderwijsprogramma en leerlijnen die zijn afgestemd op leerlingen met een minder dan gemiddelde intelligentie. De school heeft een taal/leesspecialist. De school heeft een dyslexiespecialist. De school geeft aan dat ze voldoende deskundig is om kinderen met dyslexie te begeleiden. De school heeft een remedial teacher. De school heeft een motorisch remedial teacher (vakleerkracht met specialisatie). De school heeft meerdere gecertificeerde Plusklasbegeleiders. De school heeft twee leraren met een master SEN opleiding. De school volgt een implementatie traject GIP ( van 24

25 groepsgerichte naar individueel gerichte instructie). Aandacht en tijd Gemiddelde groepsgrootte is 23. Er is één professional per groep. Ondersteuning van IB-er. De school startte dit jaar met het voeren van een nieuw type oudergesprekken waarbij het centrale thema is: Wat moet de leerkracht weten om het kind goed te begrijpen en te begeleiden. De specialisten ondersteunen de leerkrachten. Eventueel wordt de R.T-er ingezet. Voorzieningen Extra handen in de klas is mogelijk. De school laat de kinderen onderzoeken en behandelen door oa via het vergoede traject. Daarnaast biedt de school een aantal compenserende en ondersteunende maatregelen. Gebouw Er zijn werkplekken voor leerlingen beschikbaar op de gang of in flexibele ruimten. Samenwerking Schoolbegeleidingsdienst. Ambulante begeleiding. Een goede samenwerking met de ouders van het kind is voor de school een belangrijke voorwaarde voor de begeleiding. Ambitie Door ontwikkelen van het voeren van oudergesprekken. De school geeft aan zich sterk te voelen op het gebied van taal lezen en de Plusklas. Verbeteren van de didactiek via de GIP aanpak Fysiek en Medisch Fysieke en medische hulpvragen kunnen betrekking hebben op hulpvragen met het gehoor, gezicht, spraak, motorische problemen en anders (epilepsie). Huidige situatie: De school heeft nog geen aanpak ontwikkeld voor kinderen met een fysieke ondersteuningsbehoefte op fysiek en medisch gebied. Deskundigheid Aandacht en tijd Voorzieningen Gebouw Samenwerking Ambitie Ervaringsdeskundigheid binnen het team. Gemiddelde groepsgrootte is 23 Er is één professional per groep. Niet van toepassing. De school biedt fysieke toegankelijkheid voor leerlingen die dit nodig hebben. Belemmering is het ontbreken van een lift voor het bereiken van de bovenverdieping. n.v.t. Op dit gebied heeft de school geen ambities. Per geval zal bekeken worden wat het kind nodig heeft en wat mogelijk is 25

26 4.3. Sociaal-emotioneel en gedrag Sociaal-emotionele hulpvragen kunnen betrekking hebben op (faal)angst, teruggetrokkenheid, zelfvertrouwen, weerbaarheid, positie in de groep en contactname (dit zijn leerlingen die emotioneel moeite hebben met het maken en houden van contact, het invoelen van emoties en dit kunnen toepassen). Gedragshulpvragen kunnen betrekking hebben op overactief, impulsief, naar binnen gericht, naar buiten gericht, bizar en storend gedrag. Huidige situatie: De school heeft een aanpak voor kinderen met extra ondersteuningsbehoeften op het gebied van licht werkhoudings- en gedragsproblematiek zoals ADHD, ADD etc. Deskundigheid Ervaringsdeskundigheid van het team De school heeft een aanpak gericht op het voorkomen van gedragsproblemen (Methode ZIEN). De school heeft twee leerkrachten met een master SEN opleiding. Aandacht en tijd Gemiddelde groepsgrootte is 23. Er is één professional per groep. De specialisten ondersteunen de leerkrachten in de vorm van collegiale consultatie. Voorzieningen Indien nodig kan de school gebruik maken van de PAB van het SBO. Gebouw Er zijn binnen de groepen werkplekken voor leerlingen beschikbaar. Samenwerking Gesprekken met ouders, die meegroeien met de ontwikkeling van het kind. Een goede samenwerking met de ouders van het kind is voor de school een voorwaarde voor een goede begeleiding. Ambitie Door ontwikkelen van de methode ZIEN. De school wil kinderen met een ondersteuningsbehoefte op het gebied van sociaal emotionele ontwikkeling zo goed mogelijk begeleiden binnen de grenzen van de mogelijkheden Werkhouding Werkhoudingsvragen kunnen betrekking hebben op concentratie, motivatie en taakgerichtheid. Huidige situatie: De school heeft een aanpak voor kinderen met een ondersteuningsbehoefte op het gebied van werkhouding. 26

27 Deskundigheid De school biedt veel structuur, rust, orde en een veilige leeromgeving De school heeft twee leerkrachten met een master SEN opleiding. Aandacht en tijd De gemiddelde groepsgrootte is 23. Er is veel mogelijkheid voor collegiale consultatie. Voorzieningen Indien nodig kan de school gebruik maken van de PAB van het SBO. Gebouw De school heeft beperkte mogelijkheid om kinderen tijdelijk een rustige werkplek te bieden. Samenwerking Een goede samenwerking met de ouders van het kind is voor de school een voorwaarde voor een goede begeleiding. Ambitie De Wakersduin wil de kinderen met een ondersteuningsbehoefte op het gebied van werkhouding zo goed mogelijk begeleiden binnen de grenzen van de mogelijkheden Thuissituatie Bij problemen in de thuissituatie kan het gaan om onderstimulering, pedagogische verwaarlozing en overbescherming. Huidige situatie: De school heeft ervaring met diverse problematische thuissituaties zoals scheiding en pedagogische verwaarlozing. Deskundigheid Aandacht en tijd Voorzieningen Gebouw Samenwerking Ambitie Ervaringsdeskundigheid. De school ziet voldoende mogelijkheden voor samenwerking met de externe partners. Ondersteuning door IB-er mogelijk. Door het MZT kan efficiënter gewerkt worden en zal de onderlinge afstemming verbeteren. In het toekomstige MZT zal worden samengewerkt met Bureau Jeugdzorg en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Er zijn ruimten om te overleggen met ouders. Doel van het MZT is tot een goede samenwerking te komen tussen school, ouders en betrokken externe partners. Ouders en kinderen betrekken bij het onderwijs 27

28 5. Conclusie De Wakersduin geeft aan te voldoen aan de basisondersteuning. De school geeft aan een voldoende basis te hebben voor wat betreft differentiatie, instructiemodel en klassenmanagement. De Wakersduin typeert zichzelf als een veilige school met een sterk pedagogisch klimaat. De basiskwaliteit is door de inspectie van Onderwijs in februari 2012 in orde bevonden. De school geeft aan in voldoende mate op weg te zijn met HGW, maar dat er nog winst te behalen valt bij het versterken van de HGWgrondhouding van de leerkracht. Niet alle leerkrachten zijn hier even ver in. In het kader van Passend Onderwijs ziet de school veel mogelijkheden op het gebied van leren en ontwikkeling. Op dit gebied is veel deskundigheid aanwezig binnen het team. Er is een intern begeleider en een remedial teacher met de volgende specialisaties: 28 Taal / leesspecialist; Dyslexie specialist. Er is een hoogbegaafdheidsspecialist. De school biedt onderwijsarrangementen op het gebied van dyslexie, sociaalemotionele ontwikkeling, gedrag, werkhouding en de thuissituatie. Door de begeleiding van de preventief ambulant begeleider van het Samenwerkingsverband en de extra middelen van Meer handen in de klas, is de school vaak in staat om kinderen met specifieke hulpvragen op het gebied van gedrag binnen de school te houden. Zij laat zich hierbij sterk leiden door zich de vraag te stellen of zij tegemoet kan komen aan de ondersteuningsvraag van het kind: Een veilige haven. De school is geen pilotschool rondom het opzetten van een multidisciplinair zorgteam (MZT), om een efficiënte samenwerking tussen school, ouders en diverse instanties mogelijk te maken en kijkt met belangstelling uit naar de nieuwe inrichting van de ondersteuningsstructuur. De school heeft de ambitie om kinderen met een speciale onderwijsbehoefte de begeleiding te bieden die zij nodig hebben, zowel qua leren als qua sociaalemotionele ontwikkeling. De school geeft daarbij aan dat de mate van samenwerking met de ouders sterk bepalend is voor de kwaliteit en het succes. Tegelijkertijd is de school in ontwikkeling en zal dat in de toekomst blijven. De volgende ontwikkelpunten voor de school kunnen uit het voorgaande worden geformuleerd, ten aanzien van: deskundigheid, aandacht en tijd, voorzieningen, gebouw en samenwerking. Deskundigheid: Verhogen van de kwaliteit van de analyse en evaluatie van het onderwijsleerproces. Borgen en vasthouden van de reeds ingezette ontwikkelingen en werkwijzen. Deskundigheidsvergroting ten aanzien van kinderen met hulpvragen op het gebied van dyscalculie.

29 Verder uitbreiden van de deskundigheid op het gebied van HGW. Deskundigheidsvergroting met betrekking tot het verder ontwikkelen van een professionele werkcultuur: aanspreken van elkaar en leren reflecteren op de eigen rol en het effect van het eigen gedrag op dat van leerlingen, ouders en collega s. Aandacht en tijd: De mogelijkheden onderzoeken voor extra ondersteuning binnen de groepen om de kwaliteit van de begeleiding verder te verhogen. Voorzieningen: Gebouw: De samenwerking met externe instanties borgen en verder uitbouwen. Het ontwikkelen van een dyscalculie protocol. Het gebouw voldoet in voldoende mate aan de eisen. Samenwerking: Verder ontwikkelen van het handelingsgericht werken, met name op het gebied van samenwerking met ouders en kinderen. Het borgen van de goede samenwerking met de externe partners en deze verankeren in het toekomstige MZT. De school geeft aan voor kinderen met dyslexie en kinderen die deel uit maken van de zogenaamde Plusklas een goed aanbod te hebben. Kinderen die gebaat zijn bij een duidelijk gestructureerde leeromgeving vinden hun plaats op de Wakersduin. Veel opvang zal binnen de groep moeten plaatsvinden. Dat betekent dat het aantal kinderen met specifieke en/of aanvullende onderwijsbehoeften dat op de Wakersduin geholpen worden beperkt zal zijn. Bovendien is een nauwkeurige bepaling van de onderwijsbehoeften vooraf noodzakelijk om te kunnen vaststellen of de Wakersduin aan die onderwijsbehoeften tegemoet kan komen. Ten slotte: De Wakersduin geeft aan zich met betrekking tot Passend Onderwijs zorgen te maken over: De bezuinigingen die op het onderwijs afkomen; De aansluiting primair onderwijs richting voortgezet onderwijs. 29