ONDERZOEK VERSLAGGEVING 2015

Transcriptie

1 ONDERZOEK VERSLAGGEVING 2015 NEDERLANDSE PUBLIEK AANGEBODEN BELEGGINGSFONDSEN Relevantie jaarverslag Ook dit jaar volgt het merendeel van de onderzochte beleggingsfondsen de wettelijke eisen grotendeels op en verstrekt hiernaast relevante informatie in het jaarverslag. Beloningen Verbetering is te behalen in het tekstueel en kwantitatief toelichten en informatie te verstrekken over de elementen die invloed hebben op de vaste en variabele beloning. Risico s bestuursverslag Weinig fondsen geven een uitgebreide beschrijving van het systeem van risico management en op welke wijze dit is verankerd in de organisatie.

2 2 3

3 Inhoudsopgave AFKORTINGEN EN TERMEN... 6 VOORWOORD... 7 SAMENVATTING ACTUALITEITEN Tweede jaar AIFMD Beloningen kwalitatieve toelichting Beloningen kwantitatieve toelichting Toelichting inzake waardeveranderingen Verantwoording van de bewaarder Risicoverantwoording (RJ 400) Controleverklaring nieuwe stijl FUND GOVERNANCE & INTERNAL CONTROL Fund Governance Internal Control DETAILUITKOMSTEN UITGANGSPUNTEN VAN ONS ONDERZOEK GEBRUIKTE FONDSEN VOOR HET ONDERZOEK

4 ONDERZOEK VERSLAGGEVING 2014 Afkortingen en termen Voorwoord ABC AFM AIFM AIFMD AuM BGfo DFG DUFAS ICBE Jaarverslag NBA NV COS OOB RJ RvC UCITS Wft Activity Based Costing Autoriteit Financiële Markten Alternative Investment Fund Manager Alternative Investment Fund Managers Directive Assets under Management Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen Dutch Fundreporting Group Dutch Fund and Asset Management Association, Nederlandse branchevereniging van en voor professionele vermogensbeheerders waarvan de leden meer dan 90% van de Nederlandse vermogensbeheerders vertegenwoordigen. Instelling voor Collectieve Beleggingen in Effecten De term jaarverslag zoals in dit rapport wordt gehanteerd, dient te worden geïnterpreteerd als het bestuursverslag tezamen met de jaarrekening, toelichting op de jaarrekening en de overige gegevens alsmede eventuele bijlagen. Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Nadere Verordening Controle- en Overige Standaarden Organisatie van Openbaar Belang Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving Raad van Commissarissen Undertakings for Collective Investment in Transferable Securities Wet op het financieel toezicht Met groot genoegen presenteren wij ons jaarlijks onderzoek over de verslaggeving van in Nederland publiekelijk aangeboden beleggingsentiteiten. Met de resultaten van ons onderzoek willen wij verschillende aspecten bereiken: U informeren over de wijze van verantwoording door de collega s; Het beoordelen van de mate waarin de verslaggevingsregels worden toegepast in de markt voor beleggingsfondsen; Een platform creëren voor het delen van onze visie op en interpretatie van de verslaggevingsregels die in Nederland op beleggingsfondsen van toepassing zijn. Dit jaar hebben wij, naast de aspecten die jaarlijks worden belicht, wederom een aantal actuele thema s onderzocht. Het is alweer twee jaar terug dat de AIFMD is ingevoerd. Dit heeft invloed gehad op de Nederlandse verslaggevingsregels. RJ 615 Beleggingsentiteiten is naar aanleiding hiervan aangepast alsook de wettelijke vereisten met betrekking tot verslaggeving. Wij nemen u mee in onze bevindingen over de verantwoording van beloningen aan beheerders, de rol van de bewaarder en de verantwoording over de belangrijkste risico s. Een ander interessant thema is de vorig jaar geïntroduceerde controleverklaring nieuwe stijl. De controlerend accountant geeft in de nieuwe en meer uitgebreide controleverklaring meer informatie over significante risico s en de wijze waarop hier invulling aan is gegeven in de controlewerkzaamheden. Tot slot besteden wij specifiek aandacht aan Fund Governance en Internal Control. Via LinkedIn onderhouden wij een discussiegroep over de verslaggeving van beleggingsfondsen in Nederland (Dutch Fundreporting Group, DFG). U bent van harte uitgenodigd zich hiervoor aan te melden en te participeren in de diverse discussies. Wij wensen u veel leesplezier en hopen dat u ons onderzoek nuttig vindt. Indien u vragen of suggesties voor vervolgonderzoek heeft, zouden wij deze graag van u vernemen. U kunt hiervoor het adres info@solutional.nl gebruiken. Bij voorbaat dank. Voorburg, oktober 2016 Het Management Team van Solutional, Marco van Empel Roger van den Berg Martin Stravers Bas de Jong 6 7

5 Samenvatting Actualiteiten Wij hebben de volgende positieve- en mogelijke aandachtspunten onderkend: Positieve punten Steeds meer beleggingsentiteiten volgen de wettelijke eisen grotendeels op en verstrekken relevante informatie in het bestuursverslag. Dit is het geval bij het opnemen van: de risicobereidheid; de wijze van toepassing van de Fund Governance code; een uitgebreide controleverklaring; de verklaring inzake de bedrijfsvoering. In dit onderzoeksverslag zijn verschillende good practices te vinden van onderdelen uit jaarverslagen van fondsen waarvan wij vinden dat deze goed zijn uitgewerkt. Aandachtspunten Het onderzoek naar de actuele thema s heeft een aantal Aandachtspunten inzichtelijk gemaakt die wij graag met u willen delen. Onderstaand de belangrijkste Aandachtspunten die verderop in het onderzoek zijn uitgewerkt. Beloningen Inzicht geven in de onderverdeling van groepen medewerkers en daarbij aangeven wie de key risk takers zijn; Verder uitwerken van het beloningsbeleid (tekstueel en kwantitatief) in het bestuursverslag; Aspecten toelichten die invloed hebben op de variabele beloning en aangeven welke aspecten onderdeel zijn van de vaste beloning; Verantwoording van de bewaarder Afleggen van verantwoording door bewaarders door inzicht te geven in de werkzaamheden die zijn uitgevoerd, de (significante) bevindingen die zijn geconstateerd en het oordeel dat de bewaarder heeft op grond van zijn werkzaamheden. Risicoverantwoording Het duidelijk beschrijven van het risicomanagementsysteem in termen van risico s, maatregelen en de effectiviteit daarvan. Controleverklaring nieuwe stijl In de controleverklaring melding maken van de bevindingen en de belangrijkste risico s. De controleverklaring nieuwe stijl in uitgebreide vorm ook toepassen bij niet-oob s. Tweede jaar AIFMD Vrijwel alle beheerders van beleggingsentiteiten hadden in de afgelopen periode te maken met veranderde regelgeving als gevolg van het in werking treden van de AIFMD en/of de wijzigingen in de UCITS regelgeving. De invoering van de AIFMD heeft onder andere tot een grote revisie van RJ 615 geleid. De impact van de ontwikkelingen in regelgeving op de jaarverslagen van beleggingsfondsen was als volgt: Uitbreiding van de reikwijdte van de regelgeving, met als gevolg dat vrijwel alle beleggingsentiteiten RJ 615 moeten toepassen. Nog slechts enkele vrijstellingen zijn mogelijk op basis van de doelgroep van investeerders, de omvang en de verspreidingskring; Opname van een toelichting inzake beloningen, zowel kwalitatief als kwantitatief, voor zowel AIFMD fondsen als ICBE fondsen; Opname van een toelichting inzake waardeveranderingen, gesplitst naar gerealiseerd/ongerealiseerd en naar winsten/verliezen; Afzonderlijk presenteren van kosten uit hoofde van bewaring. Beloningen kwalitatieve toelichting Vanuit de richtsnoeren van de ESMA dient de AIFM informatie aan investeerders beschikbaar te stellen over het beloningsbeleid. Dit kan bijvoorbeeld via de website, maar ook door opname van informatie in het jaarverslag of de jaarrekening. Voor de jaarrekening is het van belang dat, wanneer de AIFM een toelichting opneemt over het beloningsbeleid, het daarin de volgende elementen verwerkt: Gedetailleerde informatie over het beloningsbeleid en de beloningscultuur ten aanzien van medewerkers die het risicoprofiel van de AIF in beheer materieel beïnvloeden; Besluitvormingsproces rondom beloningen; Koppelingen prestatie en beloningen; Op welke wijze rekening is gehouden met toekomstige risico s en eventuele aanpassingen van de beloningen aan de prestatie op langere termijn; Toepassing van kwalitatieve en kwantitatieve indicatoren. Vanuit ons onderzoek naar de jaarverslaggeving over 2014 kwam naar voren dat een groot deel van de beleggingsentiteiten de richtsnoeren nog niet goed hadden toegepast. Een deel had toen overigens nog de mogelijkheid tot vrijstelling, hetgeen een zuivere vergelijking bemoeilijkt. Wij hebben ook dit jaar aan de hand van de hierna opgenomen vragen onderzocht in hoeverre beheerders een toelichting hebben opgenomen waarin wordt ingegaan op de voornoemde aspecten. 8 9

6 Is het beloningsbeleid uitgewerkt in het jaarverslag, de jaarrekening of beschikbaar gesteld op de website? Vorig jaar viel op dat in ruim twee derde van de onderzochte jaarrekeningen de verslaggevingsregels rondom beloningen niet of in onvoldoende mate werden toegepast. De kwantitatieve toelichtingseisen zoals opgenomen in RJ zijn verplicht. Deze gelden overigens als verplichting voor zowel AIFs als voor ICBE s. 7,5% 17,5% 30,0% Jaarverslag Jaarrekening Website Aandachtspunt Inzicht geven in de onderverdeling van groepen medewerkers en daarbij aangeven wie de key risk takers zijn. Dit kan bijvoorbeeld in tabelvorm. In de regelgeving is opgenomen dat een onderscheid duidelijk moet worden gemaakt. De implementatie in 2016 van UCITS V geeft hier ook specifieke eisen aan. Good practice Hieronder is een voorbeeld gegeven hoe de geïdentificeerde medewerkers kunnen worden aangegeven. Dit kan door specifiek de namen te geven van deze medewerkers of bijvoorbeeld bij een grote groep geïdentificeerde medewerkers door het aangeven welk type medewerkers onder de groep geïdentificeerde medewerkers vallen en welke kenmerken daarbij horen. 15,0% 30,0% Meerdere NIET Wij zien een divers beeld, waarbij de opname in het jaarverslag of de jaarrekening geen duidelijke voorkeur geniet. Wel zien wij in 17,5% van de onderzochte verslagen geen informatie, hetgeen een vrij groot percentage is. Ook een verwijzing naar de website geeft naar onze mening onvoldoende invulling aan de eisen van de regelgeving. Ten opzichte van ons onderzoek 2014 zijn de uitkomsten sterk verbeterd, maar de gewenste situatie is nog niet bereikt. Is duidelijk gemaakt wie de key risk takers, ofwel de Identified Staff (geïdentificeerde medewerkers), zijn? Het valt op dat in meer dan de helft van de gevallen niet is aangegeven wie de key risk takers zijn of hoe bepaald is wie key risk taker is. We zien vaak toelichtingen terug waar alleen de verdeling directie en overige medewerkers wordt getoond, terwijl hiermee niet wordt voldaan aan de eisen vanuit de AIFMD. Bron: Add Value Fund Jaarverslag 2015 blz. 10 Is duidelijk gemaakt welke aspecten van invloed zijn op de bepaling van de variabele beloning? De splitsing tussen vaste en variabele beloning is een belangrijk element. Door hierin inzicht te verlenen, kunnen gebruikers beoordelen in welke mate prestatieafhankelijke beloningen aan de orde zijn. Eveneens is het van belang om inzicht te geven in de aspecten die invloed hebben op deze variabele beloningen. 57,5% 42,5% Ja Nee 27,5% 35,0% Ja Nee NVT 37,5% 10 11

7 In iets meer dan een derde van de verslagen wordt bij de variabele beloning aangegeven welke factoren van invloed zijn op de bepaling hiervan. In het verlengde van het beloningsbeleid en de identificatie van de key risk takers is van belang wat (in termen van variable beloningscomponenten) de drivers zijn. Het inzichtelijk maken hiervan vergroot de transparantie en de wijze waarop de drivers in overeenstemming zijn met de belangen van de investeerders. 27,5% 27,5% Ja Nee Onduidelijk Is duidelijk gemaakt welke zaken onderdeel zijn van de vaste beloning? Bij aspecten van vaste beloning kan men bijvoorbeeld denken aan pensioenkosten, 13e maand of een vaste onkostenvergoeding. 45,0% Volgens RJ moet betaalde carried interest opgenomen worden in de toelichting op de jaarrekening. In 27,5% van de onderzochte verslagen is sprake van carried interest. Voor 27,5% is dit onduidelijk en in 45% van de onderzochte verslagen is duidelijk toegelicht dat hier geen sprake van is. 27,5% 30,0% Ja Nee Bij uitbesteding van risk management of portefeuille beheer: Is aangegeven hoe het beloningsbeleid wordt beheerst bij de uitbestede partij? 42,5% Onduidelijk Indien kerntaken worden uitgesteed door de beheerder (risico management of portefeuille beheer) is de beheerder verplicht om het beloningsbeleid bij uitbesteding zodanig af te spreken dat het beloningsbeleid op zijn minst evenredig is met haar eigen beleid. De vraag is dan hoe dit vervolgens wordt vertaald in de verantwoording over het beleid bij uitbesteding. Dertig procent van de beleggingsentiteiten geeft in 2015 aan uit welke onderdelen de vaste beloning bestaat. Aandachtspunt Aspecten toelichten die invloed hebben op de variabele beloning en aangeven welke aspecten onderdeel zijn van de vaste beloning om op deze wijze de transparantie voor de gebruikers te vergroten. 57,5% 12,5% 30,0% Ja Nee NVT Is er sprake van carried interest en is dit opgenomen in de toelichting? Carried interest is in RJ gedefinieerd als het deel in de winst van de beleggingsentiteit dat bestemd is voor de beheerder van de belegginsentiteit als vergoeding voor het beheer (met uitsluiting van elk deel in de winst van de beleggingsentiteit bestemd voor de beheerder als opbrengst van een belegging van de beheerder in de beleggingsentiteit). Carried interest is dus een vergoeding voor de fondsmanager, een prestatie afhankelijke fee. Bij 42,5% van de onderzochte jaarverslagen was sprake van uitbesteding van de genoemde taken aan een externe partij. Het overgrote deel hiervan (30%) geeft geen toelichting hierop. Het is van groot belang dat de beheerder vaststelt dat het beloningsbeleid dat geldt voor de medewerkers van de externe beheerder/ risk manager, niet tot ongewenste prikkels kunnen leiden die een ongewenst risicoprofiel voor het betreffende fonds tot gevolg kan hebben. Deze toets is erg belangrijk aangezien de beheerder zelf geen invloed kan hebben op de beloning van deze externe medewerkers en dit benadrukt het belang van een adequate toelichting teneinde hierin inzicht te verstrekken

8 Aandachtspunt Een beschrijving opnemen van de uitbestede werkzaamheden en het van toepassing zijnde beloningsbeleid. Daarnaast een beschrijving van de wijze waarop de beheerder heeft vastgesteld dat het beloningsbeleid van de partij waaraan de werkzaamheden zijn uitbesteed gericht is op het voorkomen van incentives die strijdigheden kunnen opleveren met het eigen beloningsbeleid of het risicoprofiel van het fonds. Is de kwantitatieve toelichting opgenomen in de jaarrekening of het jaarverslag? Er is nog geen duidelijke lijn te zien in de keuze voor de plaats van de kwantitatieve toelichting voor de beloning. Beloningen kwantitatieve toelichting Ingevolge RJ dient een kwantitatieve toelichting omtrent de beloningen in de jaarrekening van de beleggingsentiteit te worden opgenomen. Deze toelichting bevat minimaal de volgende informatie: 27,5% 30,0% Jaarverslag Jaarrekening Niet NIET Het totale bedrag van de beloning gedurende het boekjaar, onderverdeeld in vaste en variabele beloning die de beheerder van de beleggingsentiteit aan zijn personeel betaalt; In voorkomend geval, de door de beleggingsentiteit aan haar beheerder betaalde carried interest ; Het geaggregeerde bedrag van de beloning aan de beheerder van de beleggingsentiteit, onderverdeeld naar de hoogste directie en de personeelsleden van de beheerder van de beleggingsentiteit wier handelen het risicoprofiel van de beleggingsentiteit in belangrijke mate beïnvloedt. De beleggingsentiteit geeft aan of de hierboven genoemde informatie al dan niet betrekking heeft op: 1. de totale beloning van het gehele personeel van de beheerder van de beleggingsentiteit, onder vermelding van het aantal begunstigden; 2. de totale beloning van het personeel van de beheerder van de beleggingsentiteit dat geheel of gedeeltelijk bij de activiteiten van de beleggingsentiteit is betrokken, onder vermelding van het aantal begunstigden; 3. het voor rekening van de beleggingsentiteit komende gedeelte van de totale beloning van het personeel van de beheerder van de beleggingsentiteit, onder vermelding van het aantal begunstigden. 42,5% De onduidelijkheid in de Europese richtlijn geeft een grondslag voor verwarring. In RJ 615 staat een duidelijke verwijzing naar de jaarrekening. Echter, vanuit de recente wijziging van Titel 9 BW 2 is duidelijk geworden dat de toelichtingen (zowel kwalitatief als kwantitatief) in het bestuursverslag moeten worden opgenomen. Een verdere verduidelijking van de AIFMD richtlijn op dit punt is dan ook op zijn plaats. Good practice Op de volgende bladzijde is een voorbeeld gegeven van kwantitatieve informatie uit een jaarverslag omtrent het beloningsbeleid. In een apart beloningsbeleid, op de website van deze beheerder, zijn deze onderwerpen verder uitgewerkt. De informatie dient in de jaarrekening van de beleggingsentiteit te worden opgenomen. Indien de informatie op het niveau van de beheerder openbaar wordt gemaakt, dient een toewijzing of onderverdeling per beleggingsentiteit te worden verstrekt en ook de wijze van toerekening te worden toegelicht. Bron: RJ editie 2015 Wij hebben onderzocht in hoeverre de beheerders een kwantitatieve toelichting hebben opgenomen in de jaarverslagen van de beleggingsentiteiten die zij beheren

9 Aandachtspunt Verbeteren van de uitleg van het beloningsbeleid, de wijze waarop dit in de organisatie is geïmplementeerd, de variabelen die van invloed zijn op de hoogte van de (variabele) beloning, een verdere verduidelijking wie hier aanspraak op kan maken en wat de relatie is van deze personen met het betreffende fonds. Conform de huidige wettelijke vereisten verwachten wij deze toelichting in het bestuursverslag van de beleggingsentiteit. Op welke wijze is de onderverdeling van de groepen medewerkers vormgegeven (directie/ identified staff/ overige medewerkers)? Uit ons onderzoek naar de jaarverslagen over 2014 kwam naar voren dat bijna de helft van de beleggingsentiteiten nog niet voldeed aan de vereisten conform BW 2:383c, RJ en (inmiddels vervangen in de herziene RJ 615) en het toelichten van het aantal begunstigden, identified staff en key persons. 27,5% 35,0% Tabel Tekstueel NIET Niet 37,5% Bron: NN Nederland Fonds Jaarverslag 2015 blz. 52 Zijn in de toelichting op de beloningen vergelijkende cijfers opgenomen? In 2015 is dit aanzienlijk verbeterd. Slechts 27,5% geeft geen uitleg over de verdeling van medewerkers. Dit jaar hebben we ook onderzocht op welke wijze de toelichting is gegeven. We zien dat 35% in tabelvorm de informatie weergeeft, hetgeen inzichtelijker is en beter herkenbaar. In 37,5% van de verslagen wordt de toelichting tekstueel verstrekt. In een kwart van de gevallen zijn vergelijkende cijfers (vorig jaar) opgenomen hetgeen wij, alhoewel niet verplicht, als positief zien. 25,0% Ja Nee 75,0% 16 17

10 Verdeling FTE s naar categorie. Het aangeven van het aantal FTE is relevant aangezien anders in geval van parttimers, op basis van het aantal medewerkers de gemiddelde beloning per medewerkers niet zoveel zegt. Van alle entiteiten geeft 35%, naast de onderverdeling in categorieën medewerkers, ook het aantal FTE per categorie aan. Heeft toerekening van beloningen naar fondsen plaatsgevonden? Het overgrote deel van de beheerders heeft meerdere fondsen onder beheer. In slechts 7,5% van de onderzochte jaarverslagen heeft toerekening van beloning naar fondsen plaatsgevonden. 17,5% 7,5% 35,0% Ja Nee Nvt NVT 65,0% Ja Nee 75,0% Zijn in de beloningstoelichting de toegerekende bedragen over de verslagperiode vermeld of de in het jaar betaalde bedragen? De toegerekende bedragen betreffen de bedragen op basis van de beloningen zoals in de jaarrekening vermeld. Bij de betaalde bedragen gaat het om de daadwerkelijke uitgaande (cash)flow voor beloningen, hetgeen ingevolge de regelgeving uit de toelichting zou moeten blijken. Wat is de grondslag voor de toerekening van beloningen naar fondsen? Ondanks de beperkte omvang van jaarverslagen waarin toerekening heeft plaatsgevonden, hebben wij gekeken naar de grondslag voor de toerekening van de beloningen aan fondsen. We hebben hier twee variaties geconstateerd: Op basis van Assets under Management (AuM). Op grond van de Activity Based Costing (ABC) methode. 32,5% 17,5% Toegerekend Betaald De ABC methode is in onze optiek de meest zuivere vorm, omdat hiermee de beste match tussen gemaakte kosten en de geleverde inspanning wordt bewerkstelligd. In enkele gevallen is overigens aangegeven dat de toerekening naar fondsen niet te maken is. Dit kan in de praktijk voorkomen als de beheerder meerdere fondsen beheert en bijvoorbeeld hiernaast ook andere vermogensbeheerdiensten verricht voor andere dochtermaatschappijen binnen een groep. Hiermee wordt de ABC methode zeer complex. 50,0% Onduidelijk AuM als basis voor de toerekening lijkt ons minder geschikt, aangezien bij een passief fonds met een AuM van bijvoorbeeld meer dan 2 miljard, de tijd die erin gestoken wordt door de beheerder relatief veel lager kan zijn dan een kleiner actief fonds. De helft van de fondsen heeft de betaalde bedragen over de verslagperiode vermeld. Van de overige onderzochte verslagen was het ofwel onduidelijk of werd het toegerekende bedrag in de toelichting vermeld. Hieruit concluderen wij dat ruimte bestaat voor een verdere verbetering van de toelichting op dit punt. Alhoewel in de AIFMD duidelijk staat dat het om betaalde beloningen gaat, kan aansluiting worden gezocht bij RJ Deze paragraaf gaat in op bezoldigingen van bestuurders, waarbij expliciet wordt duidelijk gemaakt dat betaald moet worden gezien als ten laste van de vennootschap ipv de daadwerkelijke uitstroom van gelden. Als alternatief achten wij een toerekening op grond van de door de beheerder in rekening gebrachte management fee een plausibele mogelijkheid. Het is immers veelal het geval dat de hoogte van de management fee gekoppeld is aan de hoeveelheid tijd die met het beheer is gemoeid. Voor passieve fondsen is de management fee over het algemeen hierdoor laag tot zeer laag (bijv. 0,12% tot 0,36% op jaarbasis) terwijl bij actieve fondsen de management fee kan oplopen tot 2% op jaarbasis. Om deze reden kan de management fee als basis dienen voor de toerekening van de kosten vanuit de beheerder aan de beheerde fondsen

11 Het geheel niet opnemen van deze verdeling (of een plausibele toelichting waarom het niet kan) is niet transparant en hiermee wordt niet voldaan aan de eisen van RJ 615. Een beheerder zou ons inziens in staat moeten zijn deze verdeling te maken aangezien hij ook periodiek zijn fondsenpalet/productrange op winstgevendheid zal beoordelen. Onze verwachting is dat de markt om meer transparantie op dit vlak zal gaan vragen. De beheerders zullen het komende jaar goed moeten kijken wat voor hen de meest plausibele verdeling is. Good practice Onderstaand een voorbeeld van een toerekening van de beloning naar fondsen. Overigens is hier niet expliciet gemaakt hoe de kostenallocatie tot stand komt. Op basis van de Activity Based Costing methode. Toelichting inzake waardeverandering Een andere eis vanuit de AIFMD (op grond van artikel 104 lid 2 van de Gedelegeerde verordening), is de opname van een toelichting per type belegging inzake waardeveranderingen, gesplitst naar gerealiseerd/ ongerealiseerd en naar winsten/verliezen. De gevraagde splitsingen zijn met name voor liquide fondsen en fondsen met een hoge omloopsnelheid niet echt relevant. We zien dat de toepassing van deze vereisten in de verslaggeving evenwel in vrijwel alle gevallen terugkomen. En dat is goed te noemen. RJ 615 vraagt eveneens om aan te geven hoe de splitsing gerealiseerd/ ongerealiseerd wordt berekend en schrijft niet een bepaalde methode voor. De analyse hiervan is hierna opgenomen. Is aangegeven op welke wijze de gerealiseerde winsten en verliezen worden bepaald? Deze bepaling kan geschieden ten opzichte van bijvoorbeeld de historische kostprijs of de 1/1 balanswaarde. 35,0% 32,5% Tov kostprijs Tov 1/1 1 waarde 32,5% Niet NIET RJ 615 geeft geen voorkeur aan. RJ a geeft, zoals hierboven aangegeven, wel aan dat in de toelichting moet worden opgenomen welke methode is gebruikt bij de totstandkoming van de toelichting. Opmerkelijk is wel dat bijna een derde van de vermogensbeheerders de vereiste toelichting niet opneemt. Waarschijnlijk komt dit omdat deze toelichtingsvereiste redelijk nieuw is. Good practice Hieronder een voorbeeld van een fonds dat een splitsing heeft gemaakt per type belegging, gerealiseerd/ ongerealiseerd en in winsten/verliezen. Deze gerealiseerde winsten en verliezen zijn bepaald ten opzichte van 1/1 balanswaarde. Bron: Triodos Cultuurfonds Jaarverslag 2015 blz

12 zoek die een verklaring hebben opgenomen. Opmerkelijk was hier de laatste paragraaf in de verklaringen: Aan deze verklaring kunnen geen rechten worden ontleend. Deze verklaring is niet bedoeld om enige rechten te creëren, voor individuen of entiteiten die geen partij zijn bij de bewaarovereenkomst. Juridisch is dit wellicht te verdedigen, maar voor gebruikers levert dit weinig toegevoegde waarde. Dit vergt ons inziens verdere aandacht om de relevantie te versterken. De aandacht zal dan met name moeten liggen bij het wettelijk kader. In 2015 is de melding van de activiteiten en de uitkomsten over het verslagjaar met 10% gestegen. Vijf beleggingsentiteiten hebben een verklaring opgenomen. Deze zijn net zoals vorig jaar afgegeven door KAS Trust & Depositary Services B.V. of The Bank of New York Mellon SA/NV. De zin met betrekking tot de te ontlenen rechten is overigens niet veranderd. 2,5% 25,0% Ja Nee Nvt NVT 72,5% Bron: Finles Bond Fund Jaarverslag 2015 blz. 21 Verantwoording van de bewaarder De functie van de bewaarder is door de introductie van de AIFMD en de wijzigingen van UCITS V belangrijker geworden. De bewaarder heeft extra taken meegekregen, waarbij niet alleen de verantwoording van de in bewaarneming van stukken tot de taken behoren, maar ook het toezicht op de kasstromen op dagelijkse basis, het toezicht op de totstandkoming van de waardering en de inname en uitgifte van eigen vermogen bestanddelen. Wij hebben vorig jaar in ons onderzoek een eerste verkenning gedaan hoe in Nederland bewaarders zich verantwoorden via het verslag van de beleggingsentiteit. Wij hebben onderzocht of melding is gemaakt van de activiteiten en uitkomsten over het verslagjaar door de bewaarder (anders dan een omschrijving van de taken en verantwoordelijkheden). Is melding gemaakt van de activiteiten en uitkomsten over het verslagjaar door de bewaarder? Een groot deel van de bewaarders (85%) liet in 2014 geen verantwoording zien over de activiteiten van de bewaarder zo bleek uit ons onderzoek van voorgaand jaar. Voor bewaarders die wel verantwoording hadden afgelegd, was te zien dat een min of meer standaard tekst is opgenomen die de reikwijdte, activiteiten en verantwoordelijkheden kenbaar maken. Er waren toen twee bewaarders (bij drie fondsen) in ons onder- De doelgroep van de verklaring van de bewaarder is waarschijnlijk de groep die geen partij is in de bewaarovereenkomst, namelijk de investeerders. Opmerkelijk is dat juist deze groep behoefte heeft aan bescherming, maar vervolgens geen rechten kan ontlenen aan de verklaring. Het afleggen van verantwoording door een bewaarder vinden wij een goede ontwikkeling. Het geeft inzicht in wat de verantwoordelijkheden zijn van de bewaarder en hoe deze verantwoordelijkheden worden ingevuld. De invulling van de bewaardersrol is een redelijk nieuw fenomeen binnen het regelgevend kader. We snappen dan ook de wijze waarop men zoekende is wat het beste instrument is om daadwerkelijk de verantwoordelijkheid richting de investeerders van het fonds te laten zien. Wat ons betreft is een verklaring richting de investeerders een prima manier om te communiceren met de investeerders. Good practice Hierna is een voorbeeld van een verklaring van de bewaarder gegeven. De bewaarder wordt bij dit voorbeeldfonds niet als gelieerde partij beschouwd

13 Is de bewaarder als gelieerde partij beschouwd/opgenomen? Een gelieerde of verbonden partij is een partij die direct of indirect via een of meer tussenpersonen zeggenschap uitoefent over de entiteit, onder zeggenschap staat van of met de entiteit of een belang heeft in de entiteit. In het geval van de onderzochte beleggingsfondsen wordt bedoeld een aan de beheerder verbonden, of aan de moeder van de groep van de beheerder verbonden, partij. 2,5% 30,0% 67,5% Ja Nee Nvt NVT In 2015 wordt bij 30% van de fondsen de bewaarder als gelieerde partij beschouwd. Een gelieerde partij heeft als kenmerk minder onafhankelijk te zijn en dat is nu juist belangrijk voor een bewaarder met een toezichtsfunctie. Dit is het eerste jaar dat wij deze onderzoeksvraag hebben meegenomen. De onderzoeken van de komende jaren zal uitwijzen of dit percentage gaat veranderen. Naar ons inzicht is een daling van dit percentage een gewenste beweging teneinde de onafhankelijkheid van de bewaarder te waarborgen. Daarnaast wordt regelmatig aangegeven dat een marktconforme transactiefee aan de bewaarder wordt betaald maar wordt vervolgens niet aangegeven hoe is bepaald dat het een marktconform bedrag is. Een (te) hoge fee kan eveneens schadelijk zijn voor de onafhankelijkheid. Heeft de bewaarder werkzaamheden uitbesteed? De bewaarder is wettelijk in staat gesteld om de bewaaractiviteiten uit te besteden aan een derde partij. Wij hebben onderzocht in hoeverre dit duidelijk wordt gemaakt in de jaarrekening van een beleggingsentiteit. 2,5% 10,0% Bron: Hof Hoorneman Fund M jaarverslag 2015 blz. 6-7 Ja Nee NVT Nvt 87,5% 24 25

14 Bij 7,5% van de fondsen besteedt de bewaarder werkzaamheden uit of geeft aan dat er mogelijk diensten uitbesteed worden aan derden. Bij uitbesteding door een bewaarder komt wel een aansprakelijkheidsvraagstuk om de hoek kijken. De wijze waarop de aansprakelijkheid tussen de beide partijen is geregeld is onderwerp van toelichting in de jaarrekening van de beleggingsentiteit (cfm RJ 615). Dit is met name van belang voor de investeerder. Is de risicobereidheid van de beheerders opgenomen? Ten aanzien van de belangrijkste risico s en onzekerheden dient de rechtspersoon een beschrijving op te nemen van de bereidheid deze risico s en onzekerheden al dan niet af te dekken. Aandachtspunt Afleggen van verantwoording door bewaarders door het afgeven van een verklaring en het inzichtelijk maken van de activiteiten van de bewaarder in het jaarverslag. 27,5% Ja Nee Risicoverantwoording (RJ 400) Naast rendement en kosten is risico een belangrijk aspect in de verantwoording van beleggingsentiteiten. In Nederland is de regelgeving over het verantwoorden van risico s in beweging. Denk hierbij naast de risico s van financiële instrumenten ook aan risico s met betrekking tot strategie, operationele activiteiten, financiële positie, verslaggeving en wet- en regelgeving. Vanuit RJ 400 Jaarverslag is in 2015 een verdere detaillering gevraagd over de belangrijkste risico s en dan met name hoe de beheerder hier gedurende het verslagjaar mee is omgegaan. Op welke wijze zijn de belangrijkste risico s en onzekerheden genoemd? In de meeste jaarverslagen (63%) was in 2014 een uitgebreide toelichting in het directieverslag terug te vinden. 34% had een beperkte toelichting op de risico s gegeven. Deze richtte zich nog wel met name op de financiële risico s en de ontwikkelingen in wet- en regelgeving. In 2014 ging bijna de helft van de onderzochte verslagen niet in op de risicobereidheid. Met de nieuwe verplichting vanuit RJ 400 (uitwerking vanuit BW 2:391lid 1), waarin juist over dit onderwerp vorig jaar al nadere toelichting werd verlangd, was onze verwachting dat het jaarverslag 2015 voor veel beheerders een behoorlijke uitdaging zou zijn. In 2015 heeft 72,5% van de steekproef een beschrijving met betrekking tot de risicobereidheid opgenomen. En dat is goed te noemen. Is het risicobeleid opgenomen? 72,5% Is een beschrijving opgenomen van de maatregelen die zijn getroffen ter beheersing van de voornaamste risico s en onzekerheden? In 2015 heeft een verschuiving plaatsgevonden in de verdeling tussen uitgebreid, beknopt en beperkt. Nog steeds is sprake van een versnippering van risico informatie. Verder worden risico s net als vorig jaar vaak deels omschreven in het jaarverslag en deels in de jaarrekening. 30,0% 2,5% Ja Nee Onduidelijk 30,0% Uitgebreid 67,5% 47,5% Beknopt 22,5% Beperkt Twee derde van de onderzochte entiteiten heeft een risicobeleid opgenomen met daarin de maatregelen die getroffen zijn ter beheersing van de voornaamste risico s en onzekerheden. Dit is een goede score, gegeven de complexiteit van de toelichting. Wij verwachten evenwel dat in de komende jaren dit nog verder wordt verbeterd

15 Geeft de beheerder een beschrijving van de risico s en onzekerheden die in het afgelopen boekjaar een belangrijke impact hadden, met daarbij de verbeteringen die naar aanleiding hiervan in het risicomanagementsysteem zijn aangebracht? 5,0% In welke mate is het risicomanagementsysteem beschreven? Hierbij speelt de vraag hoe het risicomanagementsysteem is ingericht en welke soft controls ten aanzien van cultuur, gedrag en motivatie van de werknemers zijn ingebed in de organisatie. RJ 400 spreekt specifiek over de integratie van het risicomanagementsysteem in de organisatie en benoemt ook specifiek de soft controls. 37,5% Ja Nee Onduidelijk Uitgebreid 57,5% 47,5% 30,0% Beknopt Beperkt In meer dan de helft van de verslagen wordt geen beschrijving gegeven van de risico s en onzekerheden die in het afgelopen boekjaar een belangrijke impact hadden, met daarbij een uiteenzetting van de aandachtspunten. Is de impact op het resultaat en vermogen beschreven? In het onderzoek hebben wij ook gekeken naar de impact op vermogen en resultaat, mochten belangrijke risico s en onzekerheden zich daadwerkelijk voordoen. Deze verdere verdieping van risico verslaggeving is beperkt doorgevoerd in de jaarverslaggeving. 32,5% 22,5% Bijna de helft van de onderzochte beleggingsentiteiten in 2015 geeft een beperkte beschrijving van het risicomanagementsysteem. Dat wil zeggen dat vrijwel geen invulling is gegeven of dat er standaard teksten zijn gebruikt. Wordt tevens gemeld hoe het systeem van risk management is verankerd en welke soft controls ten aanzien van cultuur, gedrag en motivatie van de werknemers zijn geïmplementeerd? Bij 17,5% van de fondsen wordt vermeld hoe het systeem van risk management is verankerd en welke soft controls ten aanzien van cultuur, gedrag en motivatie van de werknemers zijn geïmplementeerd. Ja Nee 67,5% 17,5% Ja Nee Een kwart van de onderzochte verslagen in 2014 liet de impact daadwerkelijk zien. In 2015 is dit gestegen naar ongeveer een derde. Dit is een behoorlijke verbetering, maar een ruime meerderheid blijft nog steeds achter. 82,5% 28 29

16 Aandachtspunt Opstellen van een uitgebreidere beschrijving van het risicomanagementsysteem inclusief soft controls en de verankering hiervan. Good practice Op de volgende pagina is een voorbeeld gegeven van een uitwerking van het risicomanagementsysteem inclusief de verankering en inbreng van soft controls. Controleverklaring nieuwe stijl De accountant van een beleggingsentiteit kan een standaard controleverklaring ( oude stijl ) hanteren waarin de accountant uitlegt wat de verantwoordelijkheden van de accountant en de directie zijn en een onderdeel met het oordeel en de ondertekening bevat. In de komende jaren zal het gebruikelijker gaan worden dat de accountant in zijn controleverklaring bij een verantwoording van een beheerder of fonds een specifieke passage opneemt die ingaat op de belangrijkste risico s die zij heeft gesignaleerd, hoe de accountant hier tijdens zijn controle mee om is gegaan en welke werkzaamheden de accountant verder heeft uitgevoerd. Controleverklaring en het gedrag van stakeholders Er is onderzoek gedaan naar de impact van de nieuwe controleverklaring op het gedrag van de stakeholders van Nederlandse bedrijven met een notering aan de AEX of de AMX. Hier komt onder andere naar voren dat in 65,8% van de aandeelhoudersvergaderingen specifieke vragen worden gesteld die gerelateerd zijn aan de uitgebreide controleverklaring. Wellicht kan dit een indicatie zijn dat aandeelhouders deze bron van (nieuwe) informatie relevant vinden (Ruis, R. (2015), The impact of the new Independent Auditor s Report on the behavior of stakeholders, Vrije Universiteit Amsterdam). Vaktechnisch bulletin PwC In het vaktechnisch bulletin van PwC staat in de tweede uitgave van 2015 een artikel over de controleverklaring nieuwe stijl. In dit artikel wordt verwezen naar eerdere onderzoeken omtrent deze verklaring en is ingegaan op het perspectief van de lezer van het jaarverslag en het perspectief van de accountant. De lezer van het jaarverslag: krijgt meer variatie te zien, tot voor kort zag alles er bijna hetzelfde uit; heeft nu weer wat te lezen; krijgt nu meer inzicht in de accountantscontrole doordat de accountant de luiken openzet. De accountant: hoeft niet meer met één template te werken en kan weer zelf invulling geven aan de verklaring; kan authenticiteit laten zien en zo de lezer van de jaarrekening meer vertrouwen geven in de kwaliteit. Bron: Jaarbericht 2015 European Opportunities Fund blz. 14 Naar verwachting zal de informatievere controleverklaring ook in andere sectoren tevoorschijn komen in de verslaggeving, zoals in de publieke sector. De EU-vordering is op 17 juni 2016 direct in werking getreden waarbij alle OOB s verplicht zijn om een uitgebreide controleverklaring op te nemen (Eimers, P. (2015), Accountant zet de luiken open met de informatievere controleverklaring, pwc.nl). NBA consulatie aanpassing controleverklaring Op 26 juni 2015 is er een consultatiedocument opgesteld voor een aanpassing controleverklaring voor alle controles. Met het consultatiedocument vraagt de NBA om op de voorstellen van de herziene standaarden te reageren. De belangrijkste wijzigingen die worden besproken zijn de plaats van het oordeel en een aparte sectie 30 31

17 m.b.t. de continuïteit (indien deze in gevaar is door materiele afwijkingen). Ook wordt er gesproken over de leesbaarheid van de verklaring, deze wordt verbeterd door standaard teksten met betrekking tot de werkzaamheden van de accountant beschikbaar te stellen. Is een controle verklaring nieuwe stijl opgenomen? In 50% van de jaarverslagen in 2015 (2014: 40%) is een controleverklaring nieuwe stijl aangetroffen. Voor OOB s gelden de volgende relevante vereisten uit standaard 702N: Het opnemen van kernpunten van de controle geldt in Nederland op grond van de EU regels voor OOB s. Bij de IAASB betreft dit beursgenoteerde entiteiten. Het ruimere Nederlandse begrip OOB is verwerkt in Standaard 700 en 701; De accountant van een OOB moet uitleggen hoe hij de materialiteit heeft bepaald; Reikwijdte groepscontrole voor OOB s. De accountant van een OOB moet uitleggen hoe hij de controle van groepsonderdelen heeft uitgevoerd; De benoeming van de accountant bij een OOB moet worden toegelicht. 42,5% 7,5% 50,0% Ja Nee Geen GEEN Bovenstaande aanpassingen mogen vrijwillig worden toegepast bij niet-oob s (NBA, 2015). Wij vinden dat bovenstaande punten voor alle entiteiten van belang zijn. Deze punten geven een duidelijker inzicht in de entiteit. Op 8 januari 2016 heeft de NBA de nieuwe standaarden over de controleverklaring voor alle controles gepubliceerd. Hierbij zijn de nieuwe en herziene Standaarden geconsulteerd. Bij drie jaarverslagen hebben wij geen controleverklaring aangetroffen ondanks de verwijzingen naar de controleverklaring in de jaarverslagen. Wij hebben deze dus niet kunnen onderzoeken (hierboven aangegeven met Geen). Is in de controleverklaring melding gemaakt van de materialiteit en zo ja, hoeveel bedraagt deze? De belangrijkste aanpassingen naar aanleiding van de consultatie zijn: Als de accountant bij niet-oob s vrijwillig bepaalde cliënt specifieke toevoegingen (kernpunten van de controle, materialiteit of reikwijdte van de groepscontrole) toepast, moeten alle onderdelen worden toegepast; De nieuwe en herziene Standaarden zijn volledig van toepassing voor OOB s en andere beursgenoteerde ondernemingen; Er wordt in de A-paragrafen nadere toelichting gegeven voor de Nederlandse toevoegingen materialiteit en reikwijdte van de groepscontrole; Het burgerlijk wetboek is aangepast naar aanleiding van EU wetgeving. De accountant moet vanaf boekjaar 2016 expliciet rapporteren over materiële onjuistheden in het bestuursverslag op basis van zijn kennis van de jaarrekeningcontrole. Standaard 700 is hierop aangepast. 37,5% 2,5% 22,5% 2,5% 35,0% 0.5% 1% 2% Nee NEE Nvt NVT Zaken die niet zijn aangepast: Er wordt geen nadere toelichting gegeven voor kernpunten van de controle. Standaard 701 biedt naar de mening van de NBA voldoende toelichting; Het is niet verplicht gesteld om een paragraaf over continuïteit op te nemen. Alleen als er sprake is van een onzekerheid van materieel belang omtrent de continuïteit, wordt deze paragraaf opgenomen; Het verbod om kernpunten van de controle op te nemen bij een oordeelonthouding in Standaard 705 is gehandhaafd. Hiermee volgt de NBA de IAASB en de internationale praktijk. Kernpunten zouden als verkapt oordeel op onderdelen kunnen worden gezien waar de accountant uitspreekt dat hij geen oordeel kan geven. Wel zal de NBA dit punt onder de aandacht brengen bij de IAASB voor een heroverweging. De meeste accountantskantoren hanteren in 2015, indien ze een melding maken van de materialiteit, een materialiteit van 1% van de Net Asset Value. In een enkel geval is een materialiteit van 2% gehanteerd. Er heeft in 2015 ten opzichte van 2014 geen verandering plaatsgevonden in het percentage van de steekproef dat deze 2% hanteert. In 2015 vonden wij in 2,5% (2014: 10%) van de jaarverslagen een materialiteit van 0,5% terug. Hier is een daling te zien in het aantal fondsen dat dit materialiteitspercentage hanteert. De NBA brengt de standaarden nu uit onder voorbehoud van de goedkeuring van de minister van Financiën. Na goedkeuring van de minister van Financiën zullen de nieuwe en herziene standaarden worden opgenomen in de NV COS versie Standaard 702 komt dan te vervallen (NBA, 2016)

18 Welke kernpunten van de controle worden genoemd? In de controleverklaring nieuwe stijl wordt een passage opgenomen waarin de kernpunten van de controle worden genoemd. In het merendeel van de verklaringen zien wij twee tot drie kernpunten terug. Wij hebben een diversiteit aan kernpunten aangetroffen waarin hieronder een greep van is opgenomen: Is melding gemaakt van bevindingen en belangrijkste risico s in de controleverklaringen? In 2014 is in geen van de controleverklaringen een melding van bevindingen of belangrijke risico s teruggezien. In 2015 is dit bij 2,5% van de fondsen uit de steekproef het geval. Is melding gemaakt van de bevindingen? 2,5% Ja Nee NVT Nvt 45,0% 52,5% Is melding gemaakt van de belangrijkste risico s? 2,5% Ja Nee NVT Nvt 45,0% 52,5% De belangrijkste aandachtspunten in de controle betreffen bestaan en waardering van de beleggingen, de volledigheid van de opbrengsten en de uitbesteding/het gebruik maken van externe dienstverleners. Deze aandachtspunten zijn grotendeels gelijk gebleven aan de kernpunten in Aandachtspunt Alhoewel de controleverklaring nieuwe stijl alleen verplicht is gesteld voor OOB s vinden wij deze verklaring veel relevanter dan de standaard verklaring. Op dit moment ligt er een voorstel de controleverklaring nieuwe stijl ook verplicht te stellen voor niet-oob s echter zonder de verplichting in te gaan op materialiteit, kernpunten van de controle. Dit zijn juist de meest relevante toevoegingen. Het is daarom aan te bevelen voor alle entiteiten de uitgebreide controleverklaring nieuwe stijl te hanteren. Overigens zien wij een uitgebreide verklaring losstaan van het zijn van een OOB. Mogelijk dat dit op termijn wordt losgekoppeld, omdat de verzwaarde wettelijke eisen aan een OOB een transparantere controleverklaring niet in de weg mag staan

19 Fund Governance & Internal Control Good practice Hierna is een voorbeeld gegeven van een fonds dat de melding van de belangrijkste risico s in de controleverklaring toe heeft gepast. Fund Governance Is in het jaarverslag separaat melding gemaakt van Fund Governance? Conform de Principes van de DUFAS Fund Governance Code publiceert de beheerder op de website de Fund Governance Code. 72,5% van de onderzochte beleggingsfondsen heeft in 2015 separaat in het jaarverslag melding gemaakt van Fund Governance. 27,5% Ja Nee 72,5% Heeft de beleggingsinstelling onafhankelijke bestuurders? Met een onafhankelijke bestuurder bedoelen wij een natuurlijk persoon welke niet betrokken is bij de operationele activiteiten van de beheerder. 7,5% 10,0% Ja Nee 82,5% Onduidelijk Een bestuur kan onafhankelijk zijn door in een één-tier structuur ervoor te zorgen dat niet-uitvoerende bestuurders zijn die toezicht houden op de uitvoerende bestuurders. In een twee-tier structuur is er een aparte Raad van Commissarissen die toezicht houdt op het bestuur. Bron: Kempen Orange Fund N.V. jaarverslag 2015 blz Vaak is te zien dat bij een één-tier structuur de niet-uitvoerende bestuurders directer betrokken zijn bij de organisatie maar dat de scheidslijn tussen uitvoering en toezicht minder duidelijk is. Bij een twee-tier structuur is de rol van het houden van toezicht duidelijker maar is de kans groter dat er informatie gemist wordt omdat men verder van het bestuur afstaat. Voor beide structuren zijn dus voor- en nadelen te benoemen

20 Vanuit de AIFMD is de rol van een toezichthoudend orgaan als de Raad van Commissarissen bij een fonds onderbelicht. Vanuit het Nederlandse perspectief verdient deze rol meer aandacht binnen dat regelgevend kader. Zeker als het onafhankelijke bestuurders zijn die uitsluitend met het belang van de aandeelhouders toezicht houden op de activiteiten van de beheerder. Aandachtspunt Inzage geven in de onafhankelijkheid van de bestuurders en hoe dit wordt gewaarborgd. Good practice Hieronder is een voorbeeld gegeven van een fonds dat in de Principles on Fund Governance aangeeft wie de niet uitvoerende bestuurder is. Internal Control Artikel 121 lid 1 van het Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen verplicht een beheerder van een ICBE (respectievelijk artikel 115y lid 5 verplicht een beheerder van een alternatieve beleggingsinstelling) een verklaring inzake de bedrijfsvoering op te nemen in de jaarverslagen van de in Nederland publiek aangeboden beleggingsfondsen die deze beheerder onder beheer heeft. Is de verklaring inzake de bedrijfsvoering van de beheerder opgenomen? Wij hebben onderzocht of de verklaring inzake de bedrijfsvoering is opgenomen als onderdeel van het jaarverslag van de beheerder. Bij 90% was in 2015 een verklaring opgenomen. 7,5% 2,5% Ja Nee Nvt NVT 90,0% Wat is de aard en diepgang van de verklaring? Ten opzichte van 2014 heeft er een verschuiving plaatsgevonden in de diepgang van de verklaring. Bron: Himalayan Fund, Principles on Fund Governance blz. 1 Is het stembeleid ten aanzien van de onderliggende beleggingen opgenomen? 10,0% Beknopt In het stembeleid wordt bijvoorbeeld aangegeven of en wat er met het stemrecht gedaan wordt. Sommige beheerders geven bijvoorbeeld aan niet gebruik te maken van het stemrecht. 22,5% 50,0% Uitgebreid Minimaal weselijk 17,5% Nvt NVT 15,0% Ja 22,5% 62,5% Nee De uitgebreide verklaringen zijn met 10% gestegen, de minimaal wettelijke afgenomen met meer dan 15% en de beknopte verklaring is afgenomen met ongeveer 20%. Nvt NVT In 62,5% is het stembeleid ten aanzien van onderliggende beleggingen opgenomen

21 Is in de verklaring inzake bedrijfsvoering inzage gegeven in de belangrijkste risico s en controlemaatregelen? Een organisatie is over het algemeen in control als deze onzekerheden onderkent en hier maatregelen tegen neemt waardoor de organisatie beheerst kan worden. 10,0% 12,5% Aandachtspunt Via de verklaring inzake bedrijfsvoering inzicht geven in de belangrijkste risico s en beheersmaatregelen en de mate van in control zijn. Hierna is een voorbeeld gegeven van een fonds waar de beheerder een verklaring inzake bedrijfsvoering heeft gegeven met: uitgebreide diepgang; een overzicht van de belangrijkste risico s; een vaststelling dat men in control is via een assurance framework. 77,5% Slechts 12,5% geeft inzage in de belangrijkste risico s en controlemaatregelen. Hier ontstaat een overlap tussen de verplichtingen die gelden voor het bestuursverslag conform RJ 400 en de strekking van de uitgebreide in control statement. Dat kan een verklaring zijn waarom dit juist niet in de in control statement wordt opgenomen. Aan de andere kant, we zien al jaren een trend waar de teksten van de in control statement naar het minimale gaan. Is aangegeven op welke wijze vastgesteld is of men in control is? Ja Nee NVT Er zijn bepaalde modellen die het onderkennen van risico s en het nemen van maatregelen overzichtelijk en inzichtelijk maken. Bij deze assurance frameworks kan men zelf een scope (reikwijdte) bepalen, zoals bij het COSO ERM model. Risico`s Het Fonds heeft te maken met verschillende soorten risico s, waaronder: - Financiële beleggingsrisico s (zoals allerlei marktrisico s, tegenpartijrisico s en dergelijke) - Operationele risico s (gerelateerd aan procesuitvoering en -verwerking van beleggingsorders) - Niet-financiële omgevingsrisico s (zoals veranderende wet- en regelgeving) - Juridische risico s (zoals de herkwalificatie van het product) De beleggingsrisico s zijn kenmerkend voor financiële instrumenten en kunnen in tegenstelling tot operationele en omgevingsrisico s rendement opleveren. Zowel het risico als het rendement komt voor rekening van de deelnemers. De samenstelling van beleggingsrisico s in elk Subfonds hangt af van het risicoprofiel. In het prospectus staan het risicoprofiel en de specifieke relevante risico s in detail beschreven. Tevens zijn de relevante risico s voor het Fonds opgenomen in de paragraaf Toelichting op de balans en de winst- en verliesrekening van dit jaarverslag. De beheerder is verantwoordelijk voor het bewaken van het risicoprofiel, het inventariseren van de bijbehorende beleggingsrisico s, het hierover communiceren in het prospectus en het rapporteren via de website en in dit jaarverslag. Daarnaast voert de beheerder een beleid om de overige risico s (operationele, omgevings- en juridische risico s) waar mogelijk te beperken. 12,5% 22,5% Bron: Brand New Day vermogensopbouw jaarverslag 2015, onderdeel risico s uit verslag van de beheerder blz. 8 Ja Nee NVT 65,0% Bij 22,5% van de onderzochte fondsen geeft de beheerder aan in control te zijn d.m.v. een scope of assurance framework