Onze kwaliteit is onze toekomst leverancier van Buxusstek Sempervirens, Faulkner & Prunus Novita

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onze kwaliteit is onze toekomst leverancier van Buxusstek Sempervirens, Faulkner & Prunus Novita"

Transcriptie

1 Jaargang 3 nr. 10, 2012 Het andere vakblad voor de boomkwekerij David Bömer, Grootgroenplus: Het is de markt die beslist welke beurzen levensvatbaar en succesvol zijn Wat heeft de Floriade de boomkwekerijsector opgeleverd? Vasteplantenkweker Stauden Peters Select Plant Buxus op de pijnbank Essentaksterfte Terugblik op vorstschade fruitboomkweker Cornelissen Mysterieuze bal in boom Noorse esdoorn Calcium Bodembemesting en bemonstering GBM-actualiteit en onderzoek Groen Op Wit Incl. gratis naslagwerk Groen Op Wit

2 Hereweg 344a 9651 AT Meeden T: F: DEN MULDER Boomteelt 5971NL Grubbenvorst T: F: Onze kwaliteit is onze toekomst leverancier van Buxusstek Sempervirens, Faulkner & Prunus Novita Smidstraat ES - Gendt Tel Mob Fax info@wilbertstek.nl Vaste plantenkwekerij Eldertstraat 8 Zundert T: F: info@marijnissenvasteplanten.nl Gespecialiseerd in spillen en lichte laanbomen voornamelijk eigen wortel Servennenstraat PS Moergestel T: / F: Gespecialiseerd in (oude) fruitbomen en vormbomen Laan en sierbomen in container Varakker JZ Opheusden Tel: Mob: Fax: info@corhuibers.nl Voor al uw gewortelde stekken Gommelsestraat NG Biezenmortel T: +31 (0) F: +31 (0) M: +31 (0) info@hecostekcultures.nl Wencopperweg PP Barneveld T: F: kwekerij@wencop.nl Van Aart Boomkwekerijen Handveredelingen van loofhout en coniferen Groene Woud 33B 4731 GT Oudenbosch Tel/Fax 0031(0) info@vanaartboomkwekerijen.nl Voor al uw vollegronds plantgoed van diverse sierheesters, o.a. Prunus laur. cult., Taxus, coniferen en Buxus. Maalbergenstraat MT Wernhout T: F: M: Rustenburgstraat DN Zundert T: F: E: info@boomkwekerij-hereijgers-verhaard.nl I: Groot assortiment bos en haagplantsoen in container vanderslikkerentmeesters Hoornaar/Ellemeet T onteigening bemiddeling bij aan- en verkoop schade-expertise aan gewassen Prijzenregister Boomkwekerij Laan- en vruchtbomen Langstraat BG Blitterswijck info@boomkwekerijendemaas.nl T: +31(0) F: +31(0) Gespecialiseerd in Buxus Loonseweg AA Westerbeek T: F: E: weijmans-buxus@live.nl Boomkwekerij L.B. Ruijgrok Gespecialiseerd in laan- en sierbomen De Hel 9a 6668 LG Randwijk T: F: M: E: boomkwekerij@lbruijgrok.nl Laan-, Sier- en Parkbomen Solitair en meerstammigen 100 ha. Volle grond en 4 ha. container Hoofdstraat AE Kesteren T: F: E: info@bpboomkwekerijen.nl BOOMKWEKERIJ MEIJS Laan-, park- en sierbomen Bosschebaan 23, 5384 VX Heesch T: E: rinus@meijsbomen.nl Gespecialiseerd in stek, p9, verdelingen en spillen Engelandstraat 1b 6669 DX Dodewaard T: +31 (0) F: +31 (0) info@batouwe.com Zeer uitgebreid assortiment Koepelstraat MV Wernhout T: M: F: domenweijgers@hetnet.nl makes your world green Handelskwekerij G. Hoogenraad B.V. Rijksweg 30 a 6744 WB Ederveen tel info@hoogenraadplant.nl Kwekerij 't Plantloon 300 Ha met o.a. Coniferen, Buxus, Prunus, Taxus, Kerstbomen en Rhododendrons. Zowel volle grond als potgekweekt. Eperweg L J Oene T: +31(0) F: +31(0) info@debuurte.nl Kraaiheuvelstraat 1e 4885 KZ Achtmaal F: M: E: biancahereijgers@hotmail.com Heesters in volle grond Biggelaarstraat JA Zundert T: M: F: E: info@boomkwekerijkwillemsenbv.nl Beekweg TN Erica T: M: Groot assortiment coniferen, buxus, taxus en prunus lauro in soorten Plantloonseweg RD Kaatsheuvel T: F:

3 Akkerstraat 2a 5084 HL Biest-Houtakker T: M: Gespecialiseerd in Cornus Salix bijzondere heesters De Hege Bouwen 1a 8566 JB Nijemirdum T: / F: Gespecialiseerd in teelt van vaste planten in pot Antoniusstraat SE Ell (L) Telefoon: +31 (0) Fax: +31 (0) Voor al u gestokte Hedera's Breedstraat AE Dongen M: F: boomkwekerij@devoorstestroom.nl Natuurlijk goed in Laanbomen Boomkwekerij H. KNOL B.V. SGS Volen AG Heide-Venray T: F: info@boomkwekerij-michels.nl Ruim assortiment van heesters, gespecialiseerd in heesters op stam Voorweg AJ Hazerswoude-Dorp M: Gespecialiseerd in alle gangbare Rhododendrons, van 50 cm tot XL. Europaweg AJ Nieuw Schoonebeek T: F: info@kerperien.nl Gespecialiseerd in beworteld stek en plantgoed van Azalea japonica. Leucothoe in soorten, ook gepantenteerd Pieris japonica in soorten. Vaccineum vitis Idaea gepatenteerd. Grotebaan 6, 5428 NH Venhorst M: mbloemenvof@hetnet.nl Gespecialiseerd in vaste planten in p9. Tevens kruiden, grassen en varens. info@plantenkwekerij-veroude.nl Jodendijk 51, 7211 EM Eefde NL. Telefoon: b.knol@planet.nl Kwekerij Meuter Geusert 7a 6093 NR Heythuysen Tel info@kwekerijmeuter.nl Gespecialiseerd in bijzondere coniferen. Ongeworteld stek EversGroen Gerrit Achterbergstraat GH Opheusden Tel/Fax: Mob: Prijslijst: Horstedijk PR Lottum T: F: E: info@rotjes.com I: Adviseurs voor: Bomen, Grootgroen, Flora&Fauna Van Pallandtlaan AW Laag-Keppel T: info@foreestgroenconsult.nl Onderzoek, advies, snoei ETW, ETT Laan van Mertersem 15 Breda, info@b-vier.nl Boomkwekerij Boomkwekerij H. KNOL H. B.V. KNOL B.V. VOOR ALLE SOORTEN VARENS! Tel: "Uw partner voor de beste start" Geusert NR Heythuysen (NL) T. +31 (0) F. +31 (0) E. info@bergs.nl I ha pot- en containerteelt, 6.5 ha recirculatie. 1.5 miljoen plantgoed/uitgangsmateriaal. 1.5 miljoen heesters en rozen als leverbaar product info@knolplant.nl Boomkwekerijen "De Rutven" Wernhoutseweg 80A 4884 AX Wernhout (NL) T: +31 (0) F: +31 (0) info@rutven.nl Inschrijvingsn Handelsvoorw EG kwaliteit EG Plantenpa Naktuinbouw Naktuinbouw Op al onze offertes en overeenkomsten zijn de HBN voor Nederland van toepassing Arrondissementsrechtbank te s Gravenhage onder nummer 95/1994. Voor het buitenlan Betalingen binnen 45 dagen netto. zwart 361 Kwekerij Van Laar van de Bijl Spillen en plantgoed voor de laanboomteelt Leyesterhegedyk TV Vrouwenparochie T: F: info@friesespil.nl Voor coniferen,taxus en laurierstruiken Fruithofstraat BL Andelst F: T: E: a.van.laar9@kpnplanet.nl Oirschot T: F: boomkwekerij.nl Markweg AC Strijbeek T: F: E: info@topbuxus.com VERTROUWD MET BOMEN! Broeksteeg GS Harskamp T F info@flierboomverzorging.nl

4 Bekijk onze actuele voorraad op Gewortelde stek van Hebe - Rosa - Vinca sier-, en bodembedekkende heesters Horsterdijk 116, 5973 PR Lottum, T , F , E info@rotjes.com

5 14 Klaus Peters: 'Niet altijd enthousiast over de meerwaarde van bedrijven als Landgard en Flora Holland Hij lijkt met zijn halflange haar niet echt op een kweker en zijn nonchalante halfopen geknoopte blouse doet niet echt een Duitser, maar eerder een rocker vermoeden. Toch is hij allebei: Duitser en vasteplantenkweker. Klaus Peters is de derde generatie van een van de grotere vasteplantenkwekers van Duitsland: Stauden Peters in Kranenburg, net over de Duitse grens bij Nijmegen. Klaus Peters 5

6 Colofon Boom in Business wordt 10 keer per jaar in een gemiddelde oplage van 3250 exemplaren verspreid onder boomkwekers en toeleveranciers. Redactie & commercie NWST NeWSTories bv Postbus 569 Fransestraat AN Nijmegen 6524 HT Nijmegen T F Hoofdredacteur: Vakredactie: Vormgeving: Advertenties: Hein van Iersel (hein@nwst.nl) Ruud Jacobs (ruud@nwst.nl) Santi Raats (santi@nwst.nl) Broer de Boer (broer@nwst.nl) Marie Cecile Oosterhout Tess Nillesen David Scholte (david@nwst.nl) Peter Jansen (peter@nwst.nl) Alberto Palsgraaf (alberto@nwst.nl) Abonnementen 64,- per jaar. De abonnementsperiode loopt tot en met 31 december van ieder jaar en uw abonnement zal jaarlijks automatisch worden verlengd, tenzij uw schriftelijke wederopzegging uiterlijk 31 oktober voorafgaand aan de nieuwe abonnementsperiode in ons bezit is. Voor opgave van een nieuw abonnement belt u met (024) Op alle abonnementen zijn onze leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze vindt u op ISSN: Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij Boom in Business c.q. de betreffende auteur. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook. Boom in Business wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen. 12 Select Plant Laan- & Sierbomen Teelttechniek In Europa bestaat een systeem waarbij de overheid verplicht is boomkwekerijgewassen enerzijds te controleren op Q-organismen en anderzijds op kwaliteitsziekten en soortechtheid. De basiskeuring vormt de basis voor het vernieuwde Naktuinbouw Select Plant-systeem, waarmee de afnemer meer zekerheid krijgt over herkomst, soortechtheid en raszuiverheid. 50 en verder De nog vorstschade iets positiefs toch ook opgeleverd: de negenmaandenboom Reportage Eind maart/begin april 2012 begon fruitboomkweker Matthijs Cornelissen in de Flevopolder aan een gigantische entklus. Op een perceel van 9 hectare werden zo n bevroren jonge peren opnieuw geënt. Hoe is allemaal verlopen? Actueel 8 Nieuws 40 Bart Faassen over het belang van Groen op Wit Ziekten & Plagen 48 Onderzoek naar minder vatbare klonen Fraxinus excelsior Fotospread 26 Bal in de boom Sortiment 34 De vlag hijsen voor de Noorse esdoorn deel 2 Teelttechniek 42 Calcium: een must voor jong, snelgroeiend blad 46 Bodemanalyse en bemestingsstrategie zijn maatwerk 55 Agrifirm Plant richt pijlen meer op de boomkwekerij Column 45 Teelt, afzet, organisatie en markt 66 Hoofdredactioneel 6

7 inhoud 58 Everris Boom in Business-kerstdiner: Verdient Nederland zijn eigen IPM? Forum Met het tweede Everris Boom in Business-kerstdiner is er sprake van een prille traditie. Vorig jaar was het thema Vaders en hun bedrijfsopvolgers. Dit jaar was het thema politieker van aard en meer geënt op de actualiteit. Boom in Business confronteerde de sector met de vraag: Verdient Nederland zijn eigen IPM? 28 Top of flop? Terugblik op zes maanden deelname aan de Floriade 2012 Achtergrond Zondag 7 oktober gingen de poorten van de Floriade 2012 definitief op slot. Gedurende een half jaar toonden in Venlo ook diverse bedrijven uit de boomkwekerijsector hun producten, kunde en kennis. Boom in Business vroeg enkele deelnemers naar hun bijdrage, het uiteindelijk behaalde resultaat, verbeterpunten en eventuele plannen voor de Floriade 'Terugkeer buxus op Het Loo zal nog jaren duren' Ziekten & Plagen Terwijl in Nederland de discussie over de aanpak van schimmelziektes in buxus soms hevig oplaait, heeft België inmiddels door middel van veredeling duurzame buxussoorten ontwikkeld die beter bestand zijn tegen de schimmels. 7

8 Nieuws Sharon Dijksma nieuwe staatssecretaris Landbouw Sharon Dijksma (PvdA) - voormalig Tweede Kamerlid en staatssecretaris van Onderwijs - is door koningin Beatrix beëdigd als staatssecretaris van Landbouw op het ministerie van Economische Zaken. Dijksma - opvolger van de onlangs afgetreden Co Verdaas - was eerder staatssecretaris van Onderwijs in het kabinet-balkenende IV en PvdA-Kamerlid van 1994 tot 2007 en later nog eens van 2010 tot In 2012 was Dijksma nog in de race om burgemeester van Nijmegen te worden. Die post ging toen uiteindelijk naar Hubert Bruls. Verdaas trad onlangs af vanwege een bonnetjesaffaire uit zijn periode als gedeputeerde in Gelderland. Agrariër zoekt leverancier op social media Land- en tuinbouwers die actief zijn op social media, zijn daar steeds vaker op zoek naar hun leveranciers. 44% wil via social media informatie ontvangen van zijn leveranciers, 35% is er zelfs in geïnteresseerd om hen te volgen. Vorig jaar was dat nog respectievelijk 19% en 15%. Dit blijkt uit een online onderzoek van AgriDirect, uitgevoerd in november 2012, waaraan 800 boeren en tuinders deelnamen. Facebook en YouTube lijken voor agribusinessbedrijven de meest aangewezen kanalen om in contact te komen met hun afnemers. 55% van de boeren en tuinders die actief zijn op social media maakt gebruik van Facebook, 51% komt regelmatig op YouTube. Ter vergelijking: in 2011 was YouTube nog het populairst, gevolgd door Facebook. Ook worden discussiefora en Twitter steeds populairder. Daarentegen is Hyves ook in de agrarische sector op zijn retour met 33% in 2011 en nog maar 10% in Driekwart van de agrarische ondernemers op social media zet deze (ook) zakelijk in, voornamelijk om het nieuws uit de sector in de gaten te houden. Ook worden social media regelmatig gebruikt om nieuws over producten en machines te vernemen, contacten met collega s te onderhouden of tips uit te wisselen. Bovenstaande cijfers zijn gebaseerd op onderzoek onder online georiënteerde land- en tuinbouwers. Telefonisch onderzoek van AgriDirect onder 350 agrariërs, uitgevoerd in november 2012 en representatief voor de totale populatie, laat echter zien dat 33% van alle agrariërs op social media te vinden is. Het effectieve bereik van genoemde kanalen is dus lager. Nieuwe middelen tegen vruchtboomkanker Vruchtboomkanker veroorzaakt hoge kosten in de teelt van appel. Daardoor is er dringend behoefte aan uitbreiding van het aantal middelen tegen deze schimmel. PPO testte meerdere kan had ook groene lichtpuntjes. Robuuste hybridebuxus in de maak en de eerste negenmaandenbomen afgeleverd. Ben wel benieuwd hoe de bv Boomkwekerij Nederland internationaal op de kaart blijft. De beste wensen voor 2013! Vakredacteur Ruud Jacobs didaten. Het middelenpakket voor de beheersing van vruchtboomkanker (Neonectria ditissima) krimpt. Om nieuwe, goedwerkende middelen te vinden die een reële kans op toelating hebben, is door WUR/PPO Fruit van 2009 tot en met 2011 de werking van een aantal nieuwe middelen getest en vergeleken met de effectiviteit van een aantal bestaande middelen, die al dan niet in combinatie zijn toegepast. Merpan en het referentiemiddel Topsin M waren effectief tegen vruchtboomkanker. Topsin M werkte in de meeste gevallen beter dan Merpan. Op dit moment is Merpan het enige toegelaten middel in de proeven dat goed werkte tegen vruchtboomkanker. Neccal, Folicur en vier nieuwe middelen werkten onvoldoende tegen de schimmel. Van de vijf nieuwe middelen had er één wel een goede werking. Toelating van dit middel voor gebruik tegen vruchtboomkanker in de fruitteelt is daarom dringend gewenst. Bron: Groen Kennisnet DLV PLant-cursus Kostprijzen opstellen Goed inzicht in de kostprijs is belangrijk om optimaal te kunnen ondernemen. DLV Plant organiseert in 2013 een cursus waarbij boomkwekers in twee dagdelen leren hoe ze zelf de kostprijs van hun producten kunnen bepalen en hoe de berekeningen gebruikt kunnen worden bij de bedrijfsvoering. De cursus wordt gegeven door Wil de Bresser, specialist economie en strategie bij DLV Plant. In de cursus wordt specifiek ingegaan op 8

9 Regio Venlo eist helderheid over aantal bezoekers Floriade De directie van de Floriade moet volledige tekst en uitleg komen geven aan de Regio Venlo over het tekort van 9 miljoen euro. De gemeenten willen vooral helderheid over het aantal betalende bezoekers van de wereldtuinbouwtentoonstelling. Volgens Dagblad De Limburger blijkt uit vertrouwelijke stukken die de krant in bezit heeft, dat de kaartverkoop 5,5 miljoen euro minder heeft opgeleverd dan oorspronkelijk was begroot. Voor deze tegenvaller geeft de Floriade als verklaring dat er meer kaarten met korting en kinderkaarten zijn verkocht. Tijdens de sluitingsceremonie op 7 oktober maakte directeur Paul Beck nog bekend dat bezoekers de poorten van de Floriade hebben gepasseerd. Daarmee zou het verwachte totaal van twee miljoen bezoekers ruimschoots zijn gehaald. Volgens de Limburgse krant sprak de directie zelfs het vertrouwen uit dat de Floriade daardoor uit de kosten zou komen. Maandag 3 december kwam reeds naar buiten dat de Floriade in totaal 9 miljoen euro tekort komt. Het miljoenentekort zou veroorzaakt zijn door tegenvallende uitgaven door de bezoekers. Zo was er minder parkeergeld binnengekomen en zijn ook de horecaopbrengsten lager uitgevallen dan waar de organisatie van tevoren op hoopte. De totale inkomsten bleven hierdoor uiteindelijk 7,5 miljoen euro achter bij de begroting. Aan de andere kant bleken de exploitatiekosten 1,4 miljoen euro hoger dan begroot. Ondanks aandringen van de Regio Venlo weigert de Floriade-directie inzage in de boeken. Burgemeester Antoin Scholten van Venlo, voorzitter van de Regio Venlo, betreurt dat er nog steeds geen helderheid is. Behalve kritiek op de directie, worden er door de Regio Venlo ook vraagtekens gezet bij de rol van de raad van commissarissen die toezicht houdt. Die heeft volgens Regio Venlo verzuimd om de vijf aandeelhoudende gemeenten tijdig te waarschuwen. Een extern bureau gaat in 2013 onderzoek doen naar de hele gang van zaken rond de Floriade. Raadsleden uit de vijf gemeenten van het samenwerkingsverband Regio Venlo blijken niet geïnformeerd, terwijl de betrokken gemeentebesturen in oktober al op de hoogte waren van het exploitatietekort van 9 miljoen, zo meldt Dagblad De Limburger. De gemeenteraden zijn pas begin december bijgepraat. De gemeenten van Regio Venlo die uiteindelijk opdraaien voor een mogelijk tekort van de Floriade hebben hiervoor in hun begrotingen geen geld gereserveerd. Welke bedragen de gemeenten extra zouden moeten gaan betalen, is nog niet duidelijk. Burgemeester Scholten liet verder doorschemeren dat de Floriade-directie niet wilde dat de rode cijfers nu al naar buiten kwamen. Volgens Floriade-directeur Paul Beck is het nog veel te vroeg en zullen de uiteindelijke cijfers pas medio 2013 bekend zijn. de verschillende kostenposten, zoals directe kosten, arbeidskosten, afschrijvingen, rente en algemene bedrijfskosten. Uitgangspunt bij de bepaling van de kostprijsberekening is de boekhouding (financiële jaarstukken) van het bedrijf. Uit deze stukken worden alle kostenposten gehaald en toegedeeld naar het product. Deelnemers van deze cursus gaan ook zelf op hun laptop in Excel met een kostprijsprogramma van DLV Plant aan de slag. De cursus bestaat uit twee dagdelen van uur tot uur. Bij voldoende deelname wordt de cursus gegeven in de volgende regio's op onderstaande datums: Brabant januari 2013 Limburg januari 2013 Gelderland 22 januari + 5 februari 2013 Boskoop 24 januari + 7 februari 2013 De kosten voor de gehele cursus bedragen 300 (excl. btw). Dit is inclusief het door DLV Plant ontwikkelde kostprijsprogramma. ZLTOleden kunnen contact opnemen met Helma Hoff (ZLTO) om te informeren naar de kortingsmogelijkheden. Voor meer informatie en aanmelding: DLV Plant - telefoon of Project sierappels en -peren van start met 27 mille aan giften Met de overhandiging van een cheque van euro van het Wageningen Universiteits Fonds is op 1 december de Arboretumstichting Wageningen gestart met de uitbreiding van de sierappel- en -perencollectie. Het bedrag zal ten goede komen aan een project om de collectie sierappels (Malus) en -peren (Pyrus) aan te vullen. Bovendien zal de informatie over deze collectie op een interactieve manier toegankelijk worden gemaakt onder het motto 'Appels en peren vergelijken'. Als eerste stap om de bomencollectie uit te breiden, plantten Verhoeff en Smit een nieuwe variëteit sierappel, de Malus hupehensis Arie Mauritz. Het Belmonte-arboretum bezit van oudsher een omvangrijke collectie sierappels, maar deze is toe aan vernieuwing. Bij de zoektocht naar nieuwe cultivars wordt gelet op bomen die beter ziekteresistent zijn. Ook wil het arboretum de genenbron van Nederlandse introducties zo goed mogelijk conserveren, zodat toekomstige kwekers die kunnen benutten. De Malus hupehensis Arie Mauritz is een veelbelovende nieuwe Nederlandse variëteit die zowel mooi als sterk en gezond is. Uit het Cultuurwaardeonderzoek laanbomen , dat de onderzoekers Bart van der Sluis en Jelle Hiemstra van Wageningen UR PPO Bomen in maart publiceerden, blijkt dat de sierappel Malus hupehensis Arie Mauritz als beste is getest op grond van groeikracht, gezondheid, kroonopbouw en vruchtdracht. Werkloosheid onder mbo groengediplomeerden toegenomen De werkloosheid onder mbo groen-gediplomeerden is met 7,1% in 2011 flink toegenomen ten opzichte van 3,9% in Mbo groengediplomeerden in 2011 bevinden zich anderhalf jaar na diplomering iets minder vaak in het vervolgonderwijs dan in Zo n vier op de tien gediplomeerden van niveau 4 zijn na het mbo groen een hbo-opleiding gaan doen. Opvallend is dat anderhalf keer zo veel doorstudeerders hun weg vervolgen in het niet-groene hbo als in 9

10 Nieuws het groene hbo (23% tegenover 15%). Van de werkenden zijn acht op de tien in 2011 actief in de groene domeinen. Dit staat in het rapport Intredeposities van mbo'ers groen in 2011, opgesteld door het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt in Nijmegen. Docentendag Boomkwekerij op HAS krijgt vervolg De Docentendag Boomkwekerij een initiatief van de Onderwijscommissie Boomkwekerij die op 16 november op de HAS in Den Bosch is gehouden, krijgt een vervolg. Doel van deze eerste Docentendag was om de kennis van vakdocenten in het mbo en hbo te vergroten en kennis met elkaar uit te wisselen. Er waren 19 vakdocenten aanwezig en daarnaast nog tien andere deelnemers uit het werkveld van het onderwijs. Het centrale thema op deze dag was: innovaties in de sector en in het beroepsonderwijs. De inleidingen waren: Innovatieve technische ontwikkelingen in de boomkwekerij door Ton Baltissen van PPO/ WUR Ledverlichting door lector Jasper den Besten van de HAS Den Bosch Informatie op Groen Kennisnet door Rob van Genderen van WUR Hoe zou je leren voor studenten leuk kunnen maken? door Ardie van Honk van Prinsentuincollege De Fruitacademie door Ad Verbogt van Rijnconsult Visie LTO Nederland op de toekomst van het beroepsonderwijs in primaire sectoren door Erno Bouma van LTO Noord. De deelnemers deelden de mening dat zulke docentenbijeenkomsten één á twee keer per jaar moeten worden voortgezet. Jan van Leeuwen, voorzitter van de Onderwijscommissie, gaat hiermee nu verder aan de slag. Meer info: Erno Bouma - ebouma@ltonoord.nl. M. van den Oever boomkwekerijen ontvangt ISO certificaat M. van den Oever boomkwekerijen in Haaren wordt donderdag 6 december als eerste Nederlandse boomkwekerij gecertificeerd volgens ISO De ISO norm borgt het maatschappelijk verantwoord ondernemen-beleid. 'Samen met twaalf andere, complementaire, agrarische bedrijven hebben wij het afgelopen jaar hard gewerkt aan de invulling hiervan', aldus directeur Harm Horlings. Diploma's praktijkleergang Helicon uitgereikt Donderdag 22 november heeft bij Philips Fruittuin te Eindhoven de afsluiting plaatsgevonden van de Praktijkleergang Boomkwekerij van Helicon Bedrijfsopleidingen. Deze opleiding voor bedrijfsleiders en toekomstige bedrijfsleiders in de boomkwekerij is als pilot gestart in januari De geslaagde kandidaten hebben een mbo niveau IV-diploma teelt 4 (manager teelt of manager vershandel, logistiek en transport) ontvangen. De trainingen hebben allemaal in de praktijk plaatsgevonden en waren gekoppeld aan een specifiek onderwerp van het praktijkbedrijf. Behandelde thema's waren onder meer: hrm (Botden van Willegen), afdelingsplan (De Kuil), duurzaam ondernemen (Boot & Co), communicatie (Gebr. Van de Berk), logistieke organisatie (Rijnbeek en Zn), projectmatig werken (Huverba), ruimtelijke ordening en Greenport (M. van den Oever), kostprijsbewust werken (Fleuren) en afzet (La Serra). Ook zijn er trainingen gegeven bij Hutten catering, Plantion, Van Rijsingen, GrootGroenPlus Zundert, Van Kempen en Zn en Gebr. Jonkers. Voor het niveau 4-diploma waren ook Engels, Nederlands en rekenen verplichte onderdelen. In januari 2013 start de opleiding voor de tweede keer. Meer info: Corrie van Gestel (Helicon Bedrijfsopleidingen): Anthos wil uitgavenstop Het bestuur Boomkwekerijproducten van Anthos bepleit een uitgavenstop uit het financieringsfonds boomkwekerijproducten van het Productschap Tuinbouw. Het bestuur is ook van mening dat het bedrijfsleven op grond van reeds van kracht zijnde verordeningen zijn heffing aan het productschap moet betalen. Nu besloten is om de product- en bedrijfschappen op te heffen, moeten de afdrachten echter tot een minimum beperkt worden. Tegen de achtergrond van het feit dat in 2014 de product- en bedrijfschappen opgeheven worden, krijgt Anthos vragen uit zijn achterban of men nog op te leggen heffingsnota s van het Productschap Tuinbouw moet betalen. Deze vraag is met name gerezen bij de bedrijven in de boomkwekerijsector, omdat die recentelijk verzocht zijn om hun opgave over het kalenderjaar 2011 in te dienen, op grond waarvan de heffingsaanslagen opgelegd kunnen worden. Gelet op de actualiteit van de discussies over de product- en bedrijfschappen betreurt het bestuur van Anthos het dat voor de boomkwekerijsector in zo n laat stadium nog een heffingsaanslag over 2011 wordt opgelegd. 10

11 Desalniettemin is het van mening dat deze heffing moet worden afgedragen op basis van de Heffingsverordening Boomkwekerijproducten 2011, die bindend is voor het bedrijfsleven. De inkomsten worden vooral ingezet om reeds gedane uitgaven op het gebied van promotie, onderzoek, etc. te kunnen financieren. Voor de boomkwekerijsector is de heffingsverordening voor 2012 ook vastgesteld en op grond daarvan is het bedrijfsleven over dat kalenderjaar ook heffingsplichtig. Het bestuur van Anthos stelt zich echter op het standpunt dat de over dat jaar op te leggen heffing zo laag mogelijk moet uitvallen of zelfs op nul moet uitkomen. Om dat te bereiken, vindt Anthos dat met directe ingang geen uitgaven uit het PT-financieringsfonds voor de boomkwekerijsector meer mogen worden gedaan, met uitzondering van die uitgaven die voortvloeien uit reeds aangegane verplichtingen. De uitgavenstop moet ook voorkomen dat over het kalenderjaar 2013 bij het bedrijfsleven nog geheven gaat worden. Die doelstelling kan alleen worden bereikt indien het saldo van het financieringsfonds van de boomkwekerijsector toereikend is om alle nog lopende verplichtingen uit te kunnen dekken. Collectieve beursdeelname voor Tuinbouw Zuid-Afrika maart 2013 Agentschap NL organiseert, samen met de Landbouwraad en de Nederlandse ambassade in Pretoria en Greenport Holland International, een Holland Paviljoen op de tuinbouwbeurs Undercover Farming Expo in Pretoria, Zuid-Afrika. Nederlandse bedrijven kunnen zich in dit paviljoen presenteren en gebruikmaken van de activiteiten die rondom de beurs worden georganiseerd. De beurs vindt plaats van dinsdag 5 tot en met donderdag 7 maart Op de beurs worden voor de Nederlandse deelnemers, naast het reguliere beursbezoek, individuele afspraken gemaakt met potentiële counterpartners. Meer info via pem@phaff.com Uitbreidingsplannen boomkwekerij in de lift Voor het eerst in vier jaar is het percentage boomkwekers met uitbreidingsplannen gestegen. Momenteel geeft ruim 10% van de boomkwekers aan plannen te hebben om uit te breiden of om zich op te laten volgen. Vorig jaar was dit nog krap 8%. Tegelijkertijd is het aandeel stoppers in de boomkwekerijsector gedaald. In 2012 is dit gedaald naar 10,5%, waarmee het aandeel boomkwekers met beëindigingsplannen weer op hetzelfde niveau is als in 2009 en Met 12,7% was 2011 het jaar van het hoogste percentage stoppers van de afgelopen vijf jaar. Van de boomkwekers met een bedrijfsgrootte van meer dan 12 hectare heeft 1 op de 5 uitbreidingsplannen. Dat is dubbel zo vaak als gemiddeld in de sector. Bovendien zijn in deze groep nauwelijks kwekers te vinden met plannen om het bedrijf af te bouwen of stop te zetten (1,3%). In het kader van de jaarlijkse BoomkwekerijScanner inventariseert AgriDirect onder andere de toekomstintenties van Nederlandse boomkwekers. Hiervoor werden in september en oktober 2012 ruim boomkwekers in Nederland telefonisch benaderd. AgriDirect verzorgt direct marketing- en marktonderzoeksprojecten voor toeleveranciers en dienstverleners in de land- en tuinbouwsector. FloraMatchTM berekent vrijgave nutriënten uit Multicote Haifa Chemicals lanceert met FloraMatchTM nieuwe software die een toegevoegde waarde biedt aan de Multicote-productlijn. FloraMatchTM geeft de gecontroleerde vrijgave van nutriënten uit Multicote weer. De tool FloraMatchTM ondersteunt kwekers bij het berekenen van de hoeveelheid beschikbare voedingsstoffen voor hun specifieke teeltcondities per seizoen. Haifa ontwikkelde deze tool als een nieuw hulpmiddel om plantenvoeding te optimaliseren. FloraMatchTM maakt release-curven van verschillende Multicoteformules en berekent de vrijgave van nutriënten conform de verwachte bodem(substraat)temperatuur. Met de software zijn veronderstellingen verleden tijd, zodat de kweker de beschikbaarheid aan voedingsstoffen gedurende de hele teeltperiode nauwkeurig kan opvolgen. FloraMatchTM vergemakkelijkt de planning van het bemestingsschema met een simpele procedure. De kweker selecteert de gewenste Multicote-formule en de gemiddelde bodemtemperatuur per maand. Op basis van deze gegevens berekent de software de vrijgave van de verschillende hoofdelementen (N-P-K) uit Multicote. De software is voor iedereen toegankelijk via het online 'Knowledge center' op 11

12 Nieuw, laagdrempelig certificeringsschema moet klant meer zekerheid geven over met name herkomst Naktuinbouw introduceert in samenwerking met het bedrijfsleven Select Plant Laan- & Sierbomen In Europa bestaat een systeem waarbij de overheid verplicht is boomkwekerijgewassen enerzijds te controleren op Q-organismen en anderzijds op kwaliteitsziekten en soortechtheid. De basiskeuring vormt de basis voor het vernieuwde Naktuinbouw Select Plant-systeem, waarmee de afnemer meer zekerheid krijgt over herkomst, soortechtheid en raszuiverheid. Auteur: Hein van Iersel Helemaal nieuw is het bovenstaande niet. Naktuinbouw werkte een jaar samen met een werkgroep (laanboomkwekers, spillenkwekers, bos- en haagplantsoenkwekers, handelaren en eindafnemers) om dit programma op te zetten. Het nieuwe Naktuinbouw Select Plantprogramma is feitelijk de opvolger van het oude Certificeringsreglement Laan- & Sierbomen dat nog ruim uit de vorige eeuw stamt. Dit reglement is nog opgezet in een tijd dat de NAKBvermeerderingstuinen de enige toegelaten bron voor ent- en oculeerhout vormden. Bram Versprille van de, inmiddels verzelfstandigde, Vermeerderingstuinen Nederland Zeewolde meldt over dit oude systeem in een artikel in Boom in Business nummer 4 van 2012 dat de boomkwekers de NAKB verweten dat zij hun vanuit een ivoren toren zaken probeerden op te dringen. Dit systeem werd door boomkwekers als te bureaucratisch gezien. Toen in 1992 de verplichting op de helling ging om ent- en oculeerhout bij de Vermeerderingstuinen te bestellen, gingen boomkwekers vanwege het gemak en de lagere kosten er dan ook snel toe over om eigen ent- en oculeerhout te verzamelen. Maar, zoals vaak, inmiddels lijkt ook hier de wal het schip gekeerd te hebben en is door de enorme aandacht van de laatste jaren voor herkomst, soortechtheid en gebruik van onderstammen een duidelijke behoefte gegroeid aan een modern en bedrijfsvriendelijk certificeringsschema dat veel meer uitgaat van zelfwerkzaamheid, maar de klant wel zekerheid geeft over een aantal belangrijke zaken. De laatste jaren is de sector natuurlijk geconfronteerd met stevige problemen ten gevolge van slechte controle op herkomst. Bekend is natuurlijk uitgestelde onverenigbaarheid, maar ook het oprukken van de nieuwe essentaksterfte en twijfels aan soortechtheid en raszuiverheid zorgen ervoor dat herkomst nog belangrijker wordt dan dat het in het verleden al was. Het tweede probleem van het oude Certificeringsreglement Laan- & Sierbomen is dat het heel erg veel in één systeem wilde vangen, ook zaken waar kweker en afnemer gemakkelijk zelf uit konden komen. In het oude reglement stonden bijvoorbeeld ook normen voor opsnoeihoogten en kluitmaten, zaken die voor iedere afnemer heel makkelijk zelf te controleren zijn. Ik praat met keurmeester Ad Sonnemans van Naktuinbouw over het verschil tussen het oude Certificeringsreglement Laan- & Sierbomen en het nieuwe Naktuinbouw Select Plant Laan- & Sierbomen. Volgens Sonnemans is er door de problemen met onder andere uitgestelde onverenigbaarheid, verkeerde herkomstbronnen en soortechtheid en raszuiverheid nu weer vernieuwde aandacht voor gecertificeerde laanbomen, zeker nu je ziet dat de markt en met name de eindgebruikers er steeds meer naar gaan vragen. Naktuinbouw Select Plant Het nieuwe Select Plant-certificeringsschema wordt met ingang van het nieuwe keuringsseizoen 2013 geïntroduceerd, maar nu al zijn er spillenkwekers die op de invoering vooruitlopen. Sonnemans geeft een voorbeeld: Het is voor een keurmeester onmogelijk om het verschil te zien tussen Quercus robur Fastigiata Koster en 12

13 Teelttechniek bijvoorbeeld Quercus robur Fastigiata Zeeland. Als je als kweker Quercus robur Fastigiata Koster wilt kweken, zul je eerst gecertificeerd enthout van een erkende herkomstbron, bijvoorbeeld de Vermeerderingstuinen, moeten kopen om een eigen moerhoek in te richten. Het blijft overigens ook in de toekomst mogelijk om bij de Vermeerderingstuinen materiaal in te kopen. De essentie van het nieuwe Naktuinbouw Select Plant-systeem is dat een kweker op papier en in het veld moet kunnen bewijzen dat hij zijn zaken goed voor elkaar heeft. Terugkomend op de zuileik Quercus robur Fastigiata Koster : heeft een kweker bijvoorbeeld plantmateriaal aangekocht onder Naktuinbouw Select Plant voor vierhonderd planten, dan kan hij natuurlijk geen vijfhonderd planten onder Select Plant-certificering verkopen. Diezelfde kweker moet in de kwekerij, maar ook tijdens het transport en op de kuilhoek de planten altijd precies terug kunnen vinden. Sonnemans en zijn collega s gaan daar ook specifiek op controleren. Het is overigens zo dat de ondernemer zelf de certificeringskeuring kan uitvoeren als het personeel daartoe gekwalificeerd is. Inspecties op quarantaineziekten worden altijd door Naktuinbouw uitgevoerd. Bedrijven die kiezen voor het zelf uitvoeren, worden hierop gecontroleerd. Tijdens de groeiperiode wordt steekproefsgewijs een keuring uitgevoerd door een Naktuinbouw-keurmeester ter controle op de eigen keuringsresultaten van het bedrijf. Volgens Sonnemans zal daar niet veel gebruik van gemaakt worden. Op dit moment zijn er enkele kwekers die dit gaan doen. Onderdeel van het programma is de mogelijkheid voor kwekers om de onder Naktuinbouw Select Plant gekweekte planten te voorzien van een eigen label met het Naktuinbouw Select Plantlogo. Kwekers moeten deelnemer zijn en hier overigens wel toestemming voor vragen en moeten tekenen voor bepaalde gebruiksvoorwaarden. Een kweker kan zelf bepalen welk deel van zijn productie hij onder Naktuinbouw Select Plant wil brengen. Het kan op bedrijfsniveau, maar ook op partijniveau. Het kan dus zo zijn dat een kwekerij van een bepaalde soort zowel Naktuinbouw Select Plant-gecertificeerde planten aanbiedt, als niet-gecertificeerde planten. Dit vereist een goede registratie in het kwekerijboek, aankoopbewijzen, certificaten en labeling op het perceel waarbij het voor Naktuinbouw absoluut duidelijk moet zijn welke partij voor Naktuinbouw Select Plant wordt opgegeven. Sonnemans: Kwekers moeten zich realiseren dat ze voor aanvang van het keuringsseizoen aan moeten geven of ze deelnemer van Naktuinbouw Select Plant willen worden en voor welke planten. Certificering achteraf is niet mogelijk. Je kunt in de herfst of winter geen planten meer onder de certificering brengen omdat een keurmeester op dat moment niet meer kan controleren of het werkelijk om die soort/cultivar gaat. Naktuinbouw Elite Naktuinbouw Select Plant is een zogenaamd kwaliteit-plus-systeem waar kwekers zich vrijwillig voor in kunnen schrijven, en controleert slechts op een beperkt aantal eigenschappen die zijn vastgelegd in het reglement. Naast Naktuinbouw Select Plant heeft Naktuinbouw ook samen met het bedrijfsleven het zogenaamde Naktuinbouw Elite-certificeringsschema ontwikkeld. Dit schema gaat uit van een complete controle van de gekweekte planten op alle inwendige en uitwendige kenmerken. Uniek voor dit programma is dat alleen met een zogenaamde piramidevermeerdering wordt gewerkt. Naktuinbouw levert onder meer op verzoek van de softfruit-plantensector vanuit het Naktuinbouw Toetscentrum virusvrije planten die door de plantenkwekers in vermeerderingsstappen vermeerderd kunnen worden en dan beschikbaar komen voor de professionele aardbei- en softfruit-kwekers. Naktuinbouw Elite is niet echt relevant voor boomkwekers, maar is wel belangrijk voor kwekers van framboos, braam en aardbeien. Hosta Naktuinbouw Select Plant draait eigenlijk al langer in de boomkwekerijsector, maar alleen in een apart programma voor hostakwekers. Op dit moment zijn er meer dan dertig kwekers die hun hosta s onder Naktuinbouw Select Plant aanleveren. Doel van dit programma is controle op het HVX-virus (hostavirus X) voor export naar Amerika. Markt Een van de uitdagingen van Naktuinbouw is het bekendmaken van Naktuinbouw Select Plant Laan- & Sierbomen bij de afnemer; dit ondanks het feit dat er een vertegenwoordiging van de afnemers in de werkgroep zat. Sonnemans begrijpt dat wel: Mensen denken heel snel Naktuinbouw keurt, dus het zit goed, maar beseffen niet dat er een enorm verschil is tussen de verplichte basiskeuring en een vrijwillige certificering als Naktuinbouw Select Plant Laan- & Sierbomen waarbij de kweker moet bewijzen dat een bepaalde plant de juiste herkomst of kwaliteit heeft. Ad Sonnemans 13

14 'Wij leveren misschien niet altijd de absoluut mooiste of goedkoopste planten, maar leveren over-all wel de beste prestatie' Stauden Peters in Kranenburg Duitsland: een handelsbedrijf dat ook nog kweekt Hij lijkt met zijn halflange haar niet echt op een kweker en zijn nonchalante halfopen geknoopte blouse doet niet echt een Duitser, maar eerder een rocker vermoeden. Toch is hij allebei: Duitser en vasteplantenkweker. Klaus Peters is de derde generatie van een van de grotere vasteplantenkwekers van Duitsland: Stauden Peters in Kranenburg, net over de Duitse grens bij Nijmegen. Auteur: Hein van Iersel 14

15 Reportage Grassen zijn een van de specialismen van Stauden Peters. Het bedrijf ligt net over de Nederlandse, of beter, óp de grens. Direct achter het tien hectare grote containerveld met vaste planten en grassen begint Nederland. Toch ademt alles onmiskenbaar Duitsland uit. Het interieur van de kantine is net wat degelijker dan de gemiddelde uitgeleefde, Nederlandse boomkwekerskantine. Als ik met Klaus Peters door het bedrijf loop, schieten zijn medewerkers hem aan en krijgt hij een levensgrote espressomachine overhandigd. Wat blijkt? Peters is voor de eerste keer weer op de zaak na een bezoek aan zijn vader die in Zuid-Afrika woont, en is in die vakantie jarig geweest. Het is misschien maar een klein ding, maar het zegt wel iets over het familiegevoel dat het bedrijf uitademt. Datzelfde familiegevoel blijkt ook uit de relatie met plantenman Luc Klinkhamer, die mij bij Klaus Peters heeft geïntroduceerd. Klinkhamer adviseert Klaus jr. maar eerder ook al vader Klaus sr. en opa Theo Peters. Eerst deed Klinkhamer dat vanuit CNB New Plants, maar na zijn pensionering loopt dat gewoon door. Stauden Peters is ongeveer vijftig jaar geleden gestart als een kleine kwekerij van voornamelijk gladiolen. Al snel kwamen daar extra activiteiten bij, die met name werden geïnspireerd door postorderbedrijf Willemse, dat ook in Kranenburg een vestiging had. Peters begon meer en meer vaste planten voor Willemse te kweken. Belangrijke producten in die tijd waren onder andere Dianthus. Luc Klinkhamer hierover: In die tijd waren de aantallen natuurlijk kleiner, maar vergis je niet. Ook in de jaren zestig werden moeiteloos stuks van een soort verkocht. De postorderhandel werd zwaar bepaald door nieuwigheden. De klant moest jaar in, jaar uit weer verleid worden met nieuwe soorten die nog mooier of langer bloeiden of een bijzondere kleur hadden. 'Stauden Peters is ongeveer vijftig jaar geleden gestart als een kleine kwekerij van voornamelijk gladiolen' Klaus sr. Klaus jr. is jong, met dertig jaar zelfs heel jong. Zeker in vergelijking met mij als interviewer, of met Klinkhamer. Toch is hij al ruim twee jaar enig eigenaar van het bedrijf. Vader Klaus sr. is ongeveer twaalf jaar geleden uit het bedrijf gestapt wegens gezondheidsproblemen. Dat was een stap die min of meer samenhing met de ernstigste crisis van het bedrijf, namelijk het verdwijnen van postorderbedrijf Bakker als belangrijkste klant. 15

16 Reportage In het bedrijf rijden overal van dit soort heftrucks rond. Veel ervan zijn uitgerust met aanbouwwerktuigen van eigen ontwerp. Klaus Peters daarover: We kopen nooit nieuwe heftrucks. Alleen tweedehands. Als ik later met Klaus jr. door de kwekerij loop, legt hij me uit waar de kracht van zijn vader zat: Mijn vader was altijd bezig om met zo weinig mogelijk kosten, zo veel mogelijk planten te produceren. Veel van de machines en vindingen die hij zelf verzon of ontwikkelde, gebruiken we nog steeds. De totale afhankelijkheid van postorderbedrijven en met name van Bakker heeft het bedrijf al jaren achter zich gelaten. Was er jaren geleden misschien wel voor negentig procent afhankelijkheid van één postorderbedrijf, nu wordt nog vijftig procent van de omzet gemaakt door de grote Duitse postorderbedrijven, als bijvoorbeeld Ahrens & Sieberz. De focus van deze handel is nog hetzelfde. Nog steeds zijn nieuwigheden heel belangrijk. Tijdens het gesprek met Klaus jr. en Klinkhamer verhuizen we daarom nogal eens van land naar land. Overal heeft Klinkhamer zijn contacten en contactjes die hem van interessante, nieuwe planten voorzien. In de koude kas staat bijvoorbeeld een complete serie primula s met roosvormige bloemen, maar Klinkhamer is ook bezig met een nieuwe, Japanse aardorchidee die winterhard tot min zeven graden zou moeten zijn en op de foto even uitbundig bloeit als een tropische orchidee. Klaus Peters over de focus van Stauden Peters op nieuwe producten: Ik sta al een aantal jaren niet op Plantarium, maar krijg Ik sta al een aantal jaren niet op Plantarium, maar krijg wel steeds een prijs voor de nieuwigheden die we op de markt brengen wel steeds een prijs voor de nieuwigheden die we op de markt brengen. Dehner De klant waar Stauden Peters al meer dan veertig 16

17 bedrijven dat hem in staat stelt die capaciteit te leveren. Dekker Jacobs en Van Woudenberg Tuinplanten zijn daar de belangrijkste van. Volgens Peters is zijn bedrijf met name door deze bedrijven in staat een volledig sortiment beschikbaar te hebben. Wij onderhandelen één keer per jaar over de prijs en voor de rest niet' Primula 'Blue Parade' Primula 'Candy Parade' Het grote voordeel van een langjarige samenwerking met Dehner is verder dat Stauden Peters in staat is om ook werkelijk te investeren in de relatie. Een voorbeeld daarvan is het ontwikkelen van aparte trays om vrachtvolume te verkleinen. Peters: Als je het vrachtvolume met enkele procenten kunt terugbrengen, heb je daar uiteindelijk allebei profijt van, maar je moet wel de tijd krijgen om je investering terug te verdienen. Het partnerschap met Dehner vertaalt zich ook op andere manieren. Stauden Peters maakt één keer per jaar een prijsafspraak met Dehner. Voor die prijs wordt verwacht dat het hele jaar door kwaliteit wordt geleverd, dus ook op momenten dat de eigen productie niet helemaal honderd procent is. Klaus Peters: Als ik ergens planten weet te staan die mooier en beter zijn dan die we zelf hebben, dan kopen we die. Zelfs als dat ons netto geld kost. Primula 'Scarlet Parade' jaar trots op is, is de Duitse tuincentrumketen Dehner. Deze keten heeft voornamelijk winkels in het zuiden van Duitsland en is in omzet ongeveer dubbel zo groot als Intratuin. Met Dehner wordt op een voor onze (Nederlandse) ogen bijzondere manier samengewerkt. Stauden Peters levert al ongeveer vijftien jaar het complete sortiment vaste planten voor deze keten, een sortiment dat bestaat uit 150 tot 200 soorten. Iedere afzonderlijke Dehner-winkel kan bestellingen ingeven in een centraal systeem. Stauden Peters zorgt er vervolgens voor dat deze bestellingen per afzonderlijke winkel op Deense karren worden geplaatst en afgeleverd bij één centraal Dehnerdistributiecentrum. Vandaar worden de planten Primula 'White Parade' verder gedistribueerd naar de winkels. Klaus Peters: Wij onderhandelen één keer per jaar over de prijs en voor de rest niet. Wat we wel hebben afgesproken, is exclusiviteit voor Dehner. Wij leveren dus, uitgezonderd pioenen en grassen, niets aan concurrenten van Dehner. Wat is de kracht van die langjarige, succesvolle samenwerking met Dehner? Er zal best iemand zijn die een keertje betere of goedkopere planten kan leveren. Ons succes komt door het feit dat wij volledig ingesteld zijn op Dehner en hun een volledig sortiment kunnen leveren, doordat wij over-all dus een uitstekende prestatie leveren. Klaus Peters haast zich erbij te zeggen dat hij dat niet alleen kan. Er is een aantal (Nederlandse) Bij levering aan Dehner hanteert Stauden Peters een minimum ordergrootte van zes planten per soort. Per winkel wordt zo veel mogelijk in volle karren geleverd en daar is het computersysteem ook volledig op ingericht. Het ict-systeem is op dit gebied volledig zelfdenkend en houdt rekening met de hoogte van de planten. Per week is Dehner goed voor ongeveer vier tot zes volle combinaties met vaste planten, waarbij er ongeveer planten in de maat P9 in één combinatie gaan. Grassen Een van de erkende specialismen van Stauden Peters is grassen en dan vooral grassen in drieen vijfliterpotten. Zeker op het gebied van Cortederia is Stauden Peters de grootste producent van Europa. Voor een deel worden die in Duitsland en Turkije opgekweekt. Probleem daarbij is dat grassen in het voorjaar, als het druk is in het tuincentrum, langzame starters zijn. Daarom worden sinds een aantal jaren de planten voorge- 17

18 Gouden eieren bestaan Altijd en overal toegang tot uw informatie Overzicht door real-time voorraadbeheer Alle onderdelen in 1 scherm onder handbereik Gebruiksvriendelijk en betaalbaar Makkelijk professionele offertes en voorraadlijsten maken Informeer uw klant via uw eigen klantenportal Boomkwekerij software die uw administratie en verkoop een stuk makkelijker maakt, waar en wanneer u maar wilt. Powered by Eenvoudig meer controle T +31 (0) groenvision.com/boomkwekerij

19 Reportage Hier moet ik in het voorjaar voor terugkomen volgens Klaus Peters: een containerveld boordevol pioenen. Als deze allemaal opkomen, is dat een fantastisch gezicht. trokken op een eigen vestiging in Portugal. Oorspronkelijk werd hier samengewerkt met een lokale Portugese kwekerij met een Nederlandse eigenaar. Toen deze failliet dreigde te gaan, is het bedrijf overgenomen. Het bedrijf in Portugal is 20 hectare groot, waarvan 6 hectare exclusief is ingericht voor grassen. Het bedrijf produceert niet alleen in Portugal. Er wordt ook nauw samengewerkt met een Turks bedrijf. Dit bedrijf zorgt onder andere voor het stekken van de Cortederia s en andere nieuwigheden die Peters samen met Henk de Jong van CNB en Luc Klinkhamer op de markt brengt. Een derde belangrijke afnemersgroep bestaat uit de Europese grootwinkelbedrijven Grootwinkelbedrijven Een derde belangrijke afnemersgroep bestaat uit de Europese grootwinkelbedrijven. De producten die Stauden Peters hiervoor kweekt, zijn pioenrozen en grassen, waarbij het steeds om actieproducten gaat. Dus geen compleet sortiment, maar een of twee soorten grassen of pioenrozen die op een afgesproken moment worden afgeleverd. Logistiek is zoiets topsport. Het gaat immers om vele tientallen volle combinaties die op een afgesproken moment in de winkel moeten staan. De organisatie van dergelijke leveringen is redelijk complex en daarnaast ook financieel riskant, mede doordat de kweker de volledige voorfinanciering moet doen. Een groot deel van zijn tijd is Peters bezig met inplannen en financieren. Klaus Peters rekent voor. Als we praten over planten per jaar, moet je rekening houden met zeker 3,5 miljoen euro voorfinanciering in potten, plantgoed, substraat, labels, etc. Dat is veel geld, zeker als je je realiseert dat het om een levend product gaat. In de winter van 2011 had Peters op het totale sortiment door vorst een inboet van dertig procent. Actie De actiehandel wordt voor een belangrijk deel gedomineerd door partijen als Landgard en Flora Holland. Peters beseft het belang en het bestaansrecht van dit soort bedrijven maar is op zijn zachtst gezegd niet altijd enthousiast over de samenwerking omdat hij daardoor de in zijn ogen- zo belangrijke communicatie met de eindklant mist. Peters geeft een voorbeeld. Hij had een actie lopen, waarbij hij al in een vroeg stadium had aangegeven dat de bestelde planten door het onverwacht goede weer eerder dan afgesproken klaar zouden zijn. Toen dat vervolgens niet werd doorgegeven aan de klant, nam Peters zelf contact op en kon de order gelukkig nog eerder ingepland worden. Klaus Peters: Het is belangrijk dat je zelf persoonlijk contact hebt en dat niet alles via tussenpersonen wordt gecommuniceerd. Peters geeft daarbij aan dat hij voor bijvoorbeeld pioenen en grassen in een luxepositie zit. Bepaalde acties landen soms wel via drie of vier verschillende handelaren op mijn bureau. 19

20 'Terugkeer buxus op Loo zal nog jaren duren' België bijna klaar met ontwikkelen robuuste hybridebuxus Willem Zieleman Terwijl in Nederland de discussie over de aanpak van schimmelziektes in buxus soms hevig oplaait, heeft België inmiddels door middel van veredeling duurzame buxussoorten ontwikkeld die beter bestand zijn tegen de schimmels. Auteur: Dick van Doorn De laatste tijd wordt er veel gesproken over de schimmels die inmiddels wereldwijd buxus aantasten. Met name Cylindrocladium buxicola en Volutella buxii vormen een probleem. Ook in Nederland hebben sommige buxuskwekers en mensen die buxus in hun tuin hebben staan last van de schimmels. Paleis Het Loo in Apeldoorn laat alle Buxus sempervirens zelfs vervangen door Ilex crenata 'Dark Green'. Een ingrijpende beslissing, maar volgens Willem Zieleman, hoofd tuindienst van het paleis, wel nodig. Mogelijk kan op termijn een Belgische ontwikkeling bijdragen aan de terugkeer van buxus in de paleistuinen. Zo is de Belgische buxuskweker Didier Hermans van Herplant bvba bezig met het ontwikkelen van hybridebuxussen. Of wij problemen hebben met Cylindrocladium? Iedereen heeft volgens mij problemen met deze schimmel. Amerika sinds vorig jaar ook al. En naast Cylindrocladium hebben veel kwekers ook last van Volutella buxii en Phytophthora, aldus Hermans. Cylindrocladium is volgens hem echter wel de meest agressieve schimmelziekte. Als de struik eenmaal aangetast is, kan hij helemaal afsterven. Volgens Hermans hebben veel kwekers niet in de gaten dat Volutella, als Cylindrocladium eenmaal wondjes gemaakt heeft, daarna via deze wondjes de struik verder aantast. Volutella heeft overigens ook een ingang via snoeiwondjes als het jonge schot gesnoeid is. De meest kritieke fase is als het blad nat is, er schimmelsporen zijn en de temperatuur op een bepaald niveau is, aldus Hermans. Goede samenwerking Op het bedrijf van Hermans is de Cylindrocladium-druk niet toegenomen. Dit heeft onder meer te maken met het feit dat hij de maatregelen heeft genomen die uit het onderzoek in Europa naar voren zijn gekomen. Wij als bedrijf zijn nogal nauw betrokken bij het Cylindrocladium buxicola-project hier in België. Dit vierjarige onderzoek is een samenwerking tussen wetenschappelijk en praktijkonderzoek. Hierin werken Ilvo (Instituut van landbouw- en visserijonderzoek), PCS (Praktijkcentrum Sierteelt) en buxuskwekers nauw met elkaar samen. In 2009 is het onderzoek begonnen en in 2013 wordt het afgerond. Hermans: Door het onderzoek ben ik onder meer degelijke middelen gaan gebruiken (die in Vlaanderen toegelaten zijn) om de schimmel onder de duim te krijgen. Afhankelijk van het weer behandel ik mijn struiken zo'n zes à zeven keer per jaar. Dat is vrij weinig, als je het vergelijkt met sommige Nederlandse kwekers die wel zo'n 20 keer per jaar bespuiten. Op staan de middelen die Hermans gebruikt bij ziektes en plagen. Wij mogen één middel gebruiken (Eminent) dat in Nederland niet gebruikt mag worden, maar andersom geldt dat wij bijvoorbeeld Mirage Plus niet mogen gebruiken. Toch is het volgens Hermans eigenlijk niet belangrijk welke middelen je nu wel of niet mag gebruiken. Probleem is dat er nu vaak paniekbespuitingen plaatsvinden, terwijl het belangrijkste in deze situatie een gezamenlijke strategie is. Zo zijn er volgens de Belgische kweker heel veel andere maatregelen om een schimmelinfectie te voorkomen, bijvoorbeeld zo min mogelijk bovengronds beregenen. Verder zijn de bemesting en de ondergrond belangrijk. Ik heb het idee dat in Nederland tot nog toe vooral is gekeken naar de middelen en de manier waarop je middelen spuit. Er moet volgens mij echter veel meer onderzoek komen naar de oorzaken. Hierbij moet er in Nederland een betere samenwerking komen tussen praktijkonderzoek, de bedrijven zelf en het wetenschappelijk onderzoek. Ik vind dat in België momenteel beter geregeld. 20

'Wij leveren misschien niet altijd de absoluut mooiste of goedkoopste planten, maar leveren over-all wel de beste prestatie'

'Wij leveren misschien niet altijd de absoluut mooiste of goedkoopste planten, maar leveren over-all wel de beste prestatie' 'Wij leveren misschien niet altijd de absoluut mooiste of goedkoopste planten, maar leveren over-all wel de beste prestatie' Stauden Peters in Kranenburg Duitsland: een handelsbedrijf dat ook nog kweekt

Nadere informatie

De Nederlandse boomkwekerijsector is ongeveer vijf eeuwen oud en nog steeds vol leven.

De Nederlandse boomkwekerijsector is ongeveer vijf eeuwen oud en nog steeds vol leven. De Nederlandse boomkwekerijsector is ongeveer vijf eeuwen oud en nog steeds vol leven. Wat is boomkwekerij? Alles wat groeit en bloeit in tuinen, parken en langs wegen wat winterhard is Laanbomen Bos-

Nadere informatie

1 Teeltgebieden in Nederland

1 Teeltgebieden in Nederland 1 Teeltgebieden in Nederland Oriëntatie Als beginnend vakgenoot heb je je misschien wel eens afgevraagd waar je je planten vandaan moet halen. Uiteraard niet bij de bloemist op de hoek, maar ook niet bij

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Seizoen 2009/2010 Inhoudsopgave Algemeen............................................................................................................... 3 Areaalgegevens

Nadere informatie

Van Oers Agro Hofdreef DR Zundert. Postbus AB Zundert. T: F: E:

Van Oers Agro Hofdreef DR Zundert. Postbus AB Zundert. T: F: E: Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Postbus 88 4880 AB Zundert T: +31 76 597 88 00 F: +31 76 597 88 99 E: agro@vanoers.nl www.vanoers.nl Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Seizoen 2010/2011 Inhoudsopgave

Nadere informatie

De locatie voor de tweede editie van het Boom in Business-kerstdiner was symbolisch te noemen: restaurant De Heksendans in Berg en Dal, nog geen

De locatie voor de tweede editie van het Boom in Business-kerstdiner was symbolisch te noemen: restaurant De Heksendans in Berg en Dal, nog geen De locatie voor de tweede editie van het Boom in Business-kerstdiner was symbolisch te noemen: restaurant De Heksendans in Berg en Dal, nog geen vijftig meter van Duitsland, met afstand de grootste afnemer

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2014 Inhoudsopgave Terugblik op najaar 2014...3 Najaar 2014 in cijfers...4 Verwachtingen voorjaar 2015...7 Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Postbus 88

Nadere informatie

Lekker werken, fatsoenlijk geld verdienen en zo weinig mogelijk gezeur

Lekker werken, fatsoenlijk geld verdienen en zo weinig mogelijk gezeur 16 1-2017 Regio in beeld Lekker werken, fatsoenlijk geld verdienen en zo weinig mogelijk gezeur Adriaan van de Bijl (37): Als kind al aan het prutsen met plantjes Het is maar een klein detail. Als je bij

Nadere informatie

ABCoop Arbustum Brabant Coöperatief UA.

ABCoop Arbustum Brabant Coöperatief UA. ABCoop Arbustum Brabant Coöperatief UA. ABCoop is een coöperatie van een selecte groep boomkwekers uit Noord-Brabant (NL) en kenmerkt zich door een zorgvuldig kwaliteitsbeleid met oog voor milieuvriendelijkheid.

Nadere informatie

leertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek

leertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek Galvanistraat 51 6716 AE Ede T 0318-631 670 E info@elektroraad.nl www.elektroraad.nl leertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek een initiatief van Elektroraad auteur: Peter Treffers gewijzigd:

Nadere informatie

Drenthe Growers BV Inge de Vries en Peter Bergsma. Ondernemingsplan. Warmoesweg nr. 5

Drenthe Growers BV Inge de Vries en Peter Bergsma. Ondernemingsplan. Warmoesweg nr. 5 1 Drenthe Growers BV Inge de Vries en Peter Bergsma Ondernemingsplan Warmoesweg nr. 5 2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Samenvatting 3. Persoonlijk 4. Technische punten 5. Plan van aanpak 6. Conclusie 3

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2009 Inhoudsopgave Terugblik seizoen 2008/2009...................................................................................... 3 Najaar 2009 sector bos-

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Seizoen Inhoudsopgave Terugblik op seizoen Terugblik op seizoen 3 Seizoen in cijfers 4 Verwachtingen najaar 2013 7 Van Oers Agro op bezoek bij... 8 Van Oers Agro Hofdreef

Nadere informatie

VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017

VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017 VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017 AMBITIE VOEGT ONDERNEMINGSZIN ONMISKENBAAR WAARDE RESULTAAT TOE VOORBIJE SEIZOEN & VERWACHTINGEN BOS- EN HAAGPLANTSOEN Het voorbije seizoen hebben de bos-

Nadere informatie

Kwaliteit uit Nederland

Kwaliteit uit Nederland Kwaliteit uit Nederland Wie certificeert? In Nederland worden vruchtbomen en vruchtboomonderstammen geïnspecteerd en op vrijwillige basis gecertificeerd door Naktuinbouw. Naktuinbouw is hiervoor als officiële

Nadere informatie

Plus grande est plus belle. La Fôret en Bocage Plants in Frankrijk vormen samen JP CO

Plus grande est plus belle. La Fôret en Bocage Plants in Frankrijk vormen samen JP CO Plus grande est plus belle La Fôret en Bocage Plants in Frankrijk vormen samen JP CO Met een jaarproductie van 3 miljoen jonge planten is Thierry Browaeys van La Fôret in les Sorinières bij Nantes in Bretagne

Nadere informatie

Nieuwsbrief P8. Inhoud. Samen Werken. Nummer 10, oktober 2012. Ondernemend Paprika

Nieuwsbrief P8. Inhoud. Samen Werken. Nummer 10, oktober 2012. Ondernemend Paprika Inhoud Deze maand hebben we weer een boordevol nummer! Door Thijs Jasperse is er geschreven over het regeerakkoord en binnenrot. Daarnaast heeft Oranje Paprika volop in de aandacht gestaan in het consumentenmagazine

Nadere informatie

CONNECTING GREEN PROFESSIONALS. handleiding

CONNECTING GREEN PROFESSIONALS. handleiding handleiding Inloggen & overzicht INLOGGEN Wanneer u op deze link klikt (http://www. greenkeeper.nl/gip-inlog.asp), komt u terecht op de inlogpagina van de GIP database. U kunt hierop inloggen door uw gebruikersnaam

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2013

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Najaar 2013 www.vanoers-agro.nl Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Postbus 88 4880 AB Zundert Sectorrapport Bos- en haagplantsoen T: +31 76 597 88 00 F: +31 76 597 88 99 E: agro@vanoers.nl Inhoudsopgave Terugblik

Nadere informatie

Van Oers Agro Hofdreef DR Zundert. Postbus AB Zundert. T: F: E:

Van Oers Agro Hofdreef DR Zundert. Postbus AB Zundert. T: F: E: Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Postbus 88 4880 AB Zundert T: +31 76 597 88 00 F: +31 76 597 88 99 E: agro@vanoers.nl www.vanoers.nl Sectorrapport Containerteelt Seizoen 2010/2011 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Social Media in de Tuinbouw. Social media in de Tuinbouw

Social Media in de Tuinbouw. Social media in de Tuinbouw Social media in de Tuinbouw Inleiding: Dit onderzoek is uitgevoerd door Jan-Peter Steetskamp, in opdracht van Mariëlle van Leeuwen, zelfstandig professional op het gebied van marketing en online communicatie

Nadere informatie

Training Social Media optimaal gebruiken

Training Social Media optimaal gebruiken Training Social Media optimaal gebruiken Wat levert deze training voor u op? U heeft de zaak al aardig voor elkaar en als ondernemer bent u op zoek naar een manier om meer omzet te genereren. Door social

Nadere informatie

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline. BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor

Nadere informatie

Sectorrapport Containerteelt

Sectorrapport Containerteelt Sectorrapport Containerteelt Seizoen 01/013 Inhoudsopgave Terugblik op seizoen 01/013 Terugblik op seizoen 01/013...3 Seizoen 01/013 in cijfers... Verwachtingen najaar 013...7 Van Oers Agro op bezoek bij......8

Nadere informatie

AgriMarketeers. Ontwikkelingen en kansen via internet Trendrapport boomkwekerijen kansen. trends. branche: boomkwekerijen.

AgriMarketeers. Ontwikkelingen en kansen via internet Trendrapport boomkwekerijen kansen. trends. branche: boomkwekerijen. AgriMarketeers Ontwikkelingen en kansen via internet Trendrapport 2016 2017 branche: trends kansen onderdeel van De boomkwekerijsector in Nederland Nederland telt ruim 3.000 bedrijven die bomen en vaste

Nadere informatie

Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs

Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Esther van Kralingen Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/ 2 is het aandeel van de niet-westerse allochtonen dat in het hoger onderwijs

Nadere informatie

GEKKO WORKS & WILMINK POEDERCOATING B.V. Over het informatiseren van een vooruitstrevend productiebedrijf

GEKKO WORKS & WILMINK POEDERCOATING B.V. Over het informatiseren van een vooruitstrevend productiebedrijf GEKKO WORKS & WILMINK POEDERCOATING B.V. Over het informatiseren van een vooruitstrevend productiebedrijf INTRODUCTIE Bas Kierkels en Dirk Wilmink Elke project is bijzonder maar de implementatie van Gekko

Nadere informatie

TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR)

TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR) TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR) Onderstaande tarieven hebben betrekking op de afdrachten die via de certificatie-instellingen aan SMK moeten worden betaald. Deze tarieven zijn exclusief

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Seizoen 2011/2012 Algemeen...3 Import boomkwekerijproducten...3 Export boomkwekerijproducten...3 Areaalgegevens bos- en haagplantsoen...4 Aantal boomkwekerijbedrijven

Nadere informatie

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens

Nadere informatie

Social Media Marketing strategie

Social Media Marketing strategie Social Media Marketing strategie --= werkboek =-- 1. Bepaal je doelstelling Vaak zal SMM een onderdeel zijn van bestaande marketingcommunicatieplannen. Een extra kanaal om je doelgroep te bereiken. Soms

Nadere informatie

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen

Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Sectorrapport Bos- en haagplantsoen Van Oers Agro Hofdreef 24 4881 DR Zundert Terugblik sectorrapport / in cijfers Postbus 88 4880 AB Zundert T: +31 76 597 88 00 F: +31 76 597 88 99 E: agro@vanoers.nl

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

DEEL 1 ACHTERGROND MARKTONDERZOEK BEZOEKERSPROFIEL

DEEL 1 ACHTERGROND MARKTONDERZOEK BEZOEKERSPROFIEL BEURSRAPPORT VOORJAARSEDITIE 2014 ACHTERGROND Op vrijdag 21, zaterdag 22 en zondag 23 maart 2014 heeft de 9e editie van de beurs Eigen Huis (Ver)Bouwen + Inrichten plaats gevonden in de Jaarbeurs in Utrecht.

Nadere informatie

Sectorrapport Containerteelt

Sectorrapport Containerteelt Sectorrapport Containerteelt Seizoen 2009/2010 Inhoudsopgave Algemeen...............................................................................................................3 Areaalgegevens containerteelt....................................................................................4

Nadere informatie

ISSO-kennispartner. Kennis delen en vermenigvuldigen

ISSO-kennispartner. Kennis delen en vermenigvuldigen ISSO-kennispartner Kennis delen en vermenigvuldigen Bedrijven kunnen Kennispartner van ons worden Als kennispartner van ISSO kan uw bedrijf zich Als bedrijven zich als Kennispartner verbinden, versterken

Nadere informatie

Nieuwsbrief P8. Inhoud. Ondernemerschap. Nummer 12, december 2012. Ondernemend Paprika

Nieuwsbrief P8. Inhoud. Ondernemerschap. Nummer 12, december 2012. Ondernemend Paprika Inhoud Dit is de laatste P8 nieuwsbrief van 2012 en staat ook deze maand weer vol met nieuws. In de nieuwsbrief wordt kort teruggeblikt op de P8 kick-off marketing 2013 die op woensdag 19 december 2012

Nadere informatie

Onkruid onderzoek naar nieuwe herbiciden

Onkruid onderzoek naar nieuwe herbiciden Onkruid onderzoek naar nieuwe herbiciden PNW duurzame aanpak van ziekten, plagen en onkruiden Randwijk, 6 februari 2014 Annette Bulle (PPO-BBF), Jeroen van der Meij (DLV-Plant) Onkruidbestrijding boomkwekerij

Nadere informatie

Kwekerspanel over Verkoop in de boomkwekerij

Kwekerspanel over Verkoop in de boomkwekerij Kwekerspanel over Verkoop in de boomkwekerij Goede klanten hebben bij de meeste boomkwekers nog steeds een streepje voor en kunnen rekenen op korting Sterke, gezonde kwaliteitsbomen en -planten kweken

Nadere informatie

TuinHulp.com, Nieuwe Webservice voor Hoveniersbedrijven 2014

TuinHulp.com, Nieuwe Webservice voor Hoveniersbedrijven 2014 Even voorstellen: Mijn naam is Marcel van Leeuwen, ben van oorsprong hovenier, en tuincentrum deskundige. Sinds eind jaren negentig ontwerp en publiceer ik ook websites. Nadat ik ben overgestapt naar Wordpress

Nadere informatie

Nieuwsbrief P8. Inhoud. De komende 50 jaar. Nummer 9, oktober - november 2013. Ondernemend Paprika

Nieuwsbrief P8. Inhoud. De komende 50 jaar. Nummer 9, oktober - november 2013. Ondernemend Paprika Inhoud Inleiding Thijs Jasperse: De komende 50 jaar 1 Donderdag 12 december 2013: Bijeenkomst 50 jaar paprika in Nederland 2 P8 aanwezig tijdens Fruit Attraction in Madrid 3 Nationaal Voedingsdebat voor

Nadere informatie

Online one stop shopping! Connected with Van Dillewijn Group

Online one stop shopping! Connected with Van Dillewijn Group NL connected Online one stop shopping! Connected with Van Dillewijn Group Verkorting van de keten is iets waar handelsbedrijven wereldwijd de laatste jaren mee te maken hebben. Hoewel deze ontwikkeling

Nadere informatie

Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok

Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Veel gemeenten zijn inmiddels actief op sociale media kanalen, zoals ook blijkt uit het onderzoek dat is beschreven in hoofdstuk 1. Maar

Nadere informatie

EINDVERSLAG. FLOWERS en FOOD. Blauwdruk voor ketenregie in de aspergeteelt

EINDVERSLAG. FLOWERS en FOOD. Blauwdruk voor ketenregie in de aspergeteelt EINDVERSLAG FLOWERS en FOOD Blauwdruk voor ketenregie in de aspergeteelt 30 september 2014 Inhoudsopgave 1. Aanleiding... 3 2. Uitgevoerde activiteiten en behaalde resultaten... 3 Fase A voorbereiding

Nadere informatie

10-5-2015 M-VE. M-Ve Quality trampolines M.H.B van Eerden. M-Ve Quality Trampolines ondernemersplan

10-5-2015 M-VE. M-Ve Quality trampolines M.H.B van Eerden. M-Ve Quality Trampolines ondernemersplan 1052015 MVE MVe Quality trampolines M.H.B van Eerden MVe Quality Trampolines ondernemersplan 0 MVe trampolines Dinsdag 07102014 heeft mijn accountant (Michel van Loon) gesproken met de heer P. van Woudenberg

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

De Interpolis WerkWaarde Pensioenen

De Interpolis WerkWaarde Pensioenen De Interpolis WerkWaarde Pensioenen Pensioen voor uw werknemers Interpolis. Glashelder Willem Dijk sr., 53 jaar, Willem Dijk Groothandel groente & fruit. Import & Export. Ik was commissionair in groente

Nadere informatie

IPMarketing. Krijg inzage in uw potentiële klanten door uw website te analyseren! Handleiding 3.0

IPMarketing. Krijg inzage in uw potentiële klanten door uw website te analyseren! Handleiding 3.0 Krijg inzage in uw potentiële klanten door uw website te analyseren! Handleiding 3.0 Voorwoord Welkom bij de handleiding van IP Marketing 3.0. Hier vindt u alle informatie over het gebruik van het vernieuwde

Nadere informatie

zakelijke fotografie marleen sahetapy fotografie

zakelijke fotografie marleen sahetapy fotografie zakelijke fotografie marleen sahetapy fotografie Natuurlijk zakelijk Allereerst, bedankt voor de interesse in mijn werk en het downloaden/opvragen van deze informatieve pdf. Mijn stijl omschrijft zich

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

Terug naar de toekomst

Terug naar de toekomst Terug naar de toekomst Jonge boomkwekers pleiten voor meer nadruk op communicatie en sterkere instanties Het is een goede gewoonte dat vakblad Boom In Business aan het eind van het jaar zijn traditionele

Nadere informatie

Gedurende onze jarenlange ervaringen met verkoop hebben wij een sterke evolutie meegemaakt in het aankoopgedrag van onze consumenten.

Gedurende onze jarenlange ervaringen met verkoop hebben wij een sterke evolutie meegemaakt in het aankoopgedrag van onze consumenten. Beste aanwezigen, maar vooral beste collega s winkeliers, Ik ben Veerle van Schoenen Reyskens en wil jullie een praktijkgetuigenis brengen hoe wij omgaan met het nieuwe winkelen. We zijn sinds kort bezig

Nadere informatie

Starters zien door de wolken toch de zon

Starters zien door de wolken toch de zon M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische

Nadere informatie

Frans de Hoyer GW Management. E-Mail Marketing (mysterye-mail) E-Mailnieuwsbrief Social media voor de Automotive. De wereld is veranderd

Frans de Hoyer GW Management. E-Mail Marketing (mysterye-mail) E-Mailnieuwsbrief Social media voor de Automotive. De wereld is veranderd Frans de Hoyer GW Management E-Mail Marketing (mysterye-mail) E-Mailnieuwsbrief Social media voor de Automotive De wereld is veranderd 1 We kopen online We plaatsen alles online 2 Dit onderdeel valt ineens

Nadere informatie

Nulmeting 2.0 Tim Tegelaar Projectleider techniek 14-01-2013. Simpel 1 2 3 nu Lastig 2 3 4 eind van de opleiding Complex 3 4 5

Nulmeting 2.0 Tim Tegelaar Projectleider techniek 14-01-2013. Simpel 1 2 3 nu Lastig 2 3 4 eind van de opleiding Complex 3 4 5 Nulmeting competenties: Voor mijn opleiding AD Projectleider techniek heb ik aan het begin van het schooljaar een nulmeting gedaan voor de negen competenties waar aan je moet voldoen als projectleider

Nadere informatie

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes?

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? December 2007 / Januari 2008 Door: Marco Bouman, Impulse, Strategie & Marketing Februari 2008 2008 Marco Bouman, alle rechten voorbehouden Het is niet

Nadere informatie

PRODUCT > PROTOTYPE. In 3 stappen van idee naar markt PRODUCT > PROTOTYPE > PRODUCEREN PRODUCT > PROTOTYPE > PRO

PRODUCT > PROTOTYPE. In 3 stappen van idee naar markt PRODUCT > PROTOTYPE > PRODUCEREN PRODUCT > PROTOTYPE > PRO PRODUCT > PROTOTYPE > PRO PRODUCT > PROTOTYPE > PRODUCERE PRODUCT > PROTOTYP PRODUCT > PROTOTYPE > PRODUCEREN PRODUCT > PROTOTYPE > PROD PRODUCT > PROTOTYPE > PRO PRODUCT > PROTOTYPE > PRODUCEREN { In

Nadere informatie

Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy

Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media hebben in onze samenleving een belangrijke rol verworven. Het gebruik van sociale media is groot en dynamisch. Voor de vierde

Nadere informatie

Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri

Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri CASE VAN MAELE NV Microsoft Dynamics NAV + SPHINXdistri Software voor de kleinhandel, groothandel en distributeur SPHINX-IT Rijksweg 95A 9870 Machelen t. 09 386 33 00 f. 09 386 95 46 Av. Léon Champagne

Nadere informatie

nieuwe media battle succes op social media tlekkerst restauratief

nieuwe media battle succes op social media tlekkerst restauratief 48 Sushi nieuwe media battle succes op social media tlekkerst restauratief 49 Een rood-actie, een sushibattle - zomaar enkele succesvolle socialmedia-acties van Japas in Ermelo. De tijd van strooien met

Nadere informatie

TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR)

TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR) TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR) Onderstaande tarieven hebben betrekking op de afdrachten die via de certificatie-instellingen aan SMK moeten worden betaald. Deze tarieven zijn exclusief

Nadere informatie

Installateur. Win tijd met Draka. samen meters maken. www.wintijdmetdraka.nl

Installateur. Win tijd met Draka. samen meters maken. www.wintijdmetdraka.nl Installateur Win tijd met Draka www.wintijdmetdraka.nl samen meters maken Win tijd met Draka Producten en diensten die direct het resultaat van uw project verbeteren In projecten is de druk om te presteren

Nadere informatie

Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke BTW-verlaging voor de bouw en installatie? Belangrijkste resultaten Meting 1

Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke BTW-verlaging voor de bouw en installatie? Belangrijkste resultaten Meting 1 Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke BTW-verlaging voor de bouw en installatie? Belangrijkste resultaten Meting 1 T.b.v. openbare publicatie Henri Busker Woensdag 10 juli 2013 Inleiding Dit

Nadere informatie

9 redenen waarom jouw website geen klanten oplevert.

9 redenen waarom jouw website geen klanten oplevert. 9 redenen waarom jouw website geen klanten oplevert. Introductie Een goed ingerichte website met een goed uitgevoerde marketingstrategie is het ideale marketing tool voor ondernemers. Een goede website

Nadere informatie

18 december 2012. Social Media Onderzoek. MKB Nederland

18 december 2012. Social Media Onderzoek. MKB Nederland 18 december 2012 Social Media Onderzoek MKB Nederland 1. Inleiding Er wordt al jaren veel gesproken en geschreven over social media. Niet alleen in kranten en tijdschriften, maar ook op tv en het internet.

Nadere informatie

VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2017/2018

VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2017/2018 VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2017/2018 VANOERS-AGRO.NL AMBITIE ONDERNEMINGSZIN RESULTAAT SECTORUPDATE BOS- & HAAGPLANTSOEN Terugblik Het weer is het afgelopen seizoen de grootste uitdaging geweest

Nadere informatie

Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman

Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman Gemaakt door: Lysanne Wolbers Menno Akkerman Tessa Heijerman FSU Oktober 2011 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Verantwoording...4 Conclusies...5 De cijfers op een rij.9 Knelpunten/oplossingen 15 Positieve punten.16

Nadere informatie

Herfstige. ontdekkingstocht. 102 tuin in beeld

Herfstige. ontdekkingstocht. 102 tuin in beeld 102 tuin in beeld 103 Herfstige ontdekkingstocht BENT U OP ZOEK NAAR INSPIRATIE VOOR UW TUIN? OF WILT U GEWOON EVEN GENIETEN VAN EEN MOOIE WANDELING OF EEN RUSTIG MOMENT OP EEN MOOIE PLEK? DAN ZOU U ZEKER

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF 51 December 2011. Beste,

NIEUWSBRIEF 51 December 2011. Beste, NIEUWSBRIEF 51 December 2011 Beste, Je hebt via www.atelierartisjok.be ingetekend op de nieuwsbrief. De nieuwsbrief zal je wat meer wegwijs maken in diverse thema's rond planten en tuinarchitectuur. Suggesties

Nadere informatie

Michiel Groenewegen, 38 jaar, en Cees van Vugt, 38 jaar, managing director en commercial director van een bedrijf in im- en export van biologische

Michiel Groenewegen, 38 jaar, en Cees van Vugt, 38 jaar, managing director en commercial director van een bedrijf in im- en export van biologische De Interpolis Kredietverzekering Michiel Groenewegen, 38 jaar, en Cees van Vugt, 38 jaar, managing director en commercial director van een bedrijf in im- en export van biologische groente & fruit. Cees

Nadere informatie

projecten Laanboompact

projecten Laanboompact Samenwerken aan gezonde groei Laanboompact projecten 2013 Het Laanboompact is een initiatief van de Boomkwekersvereniging Opheusden e.o., gemeente Neder-Betuwe, Provincie Gelderland, Rabobank West Betuwe

Nadere informatie

Gouden eieren bestaan

Gouden eieren bestaan Gouden eieren bestaan Powered by Uw bedrijf ontwikkelt zich continu. Dit vraagt om grip op alle processen. Software helpt u om uw bedrijf efficiënt te runnen. Een softwarepakket is eenvoudig in gebruik

Nadere informatie

Het ProVoet lidmaatschap. Volop voordeel!

Het ProVoet lidmaatschap. Volop voordeel! Het ProVoet lidmaatschap Volop voordeel! Karen (43): Het lidmaatschap staat voor kwaliteit. Je toont ermee aan dat je een gekwalificeerde opleiding hebt gevolgd. Mijn klanten zien dat terug op het bord

Nadere informatie

Hoofdstuk 6. Bezoek burgerzaken

Hoofdstuk 6. Bezoek burgerzaken Hoofdstuk 6. Bezoek burgerzaken Samenvatting Burgerzaken is op werkdagen dagelijks open van 8.30 tot 16.00 uur, donderdag doorlopend van 8.30 tot 20.00 uur en op zaterdagochtend. Voor de bezoekuren in

Nadere informatie

De beveiligingsscan sta voor je zaak.nl

De beveiligingsscan sta voor je zaak.nl m in i ster beve ili gings ie v a n E c o n o m isc he ke n ili Za et h n n va ake tief he Z e e n i nitia ngs beve ngs gings De beveiligingsscan sta voor je zaak.nl 2011 De beveiligingsscan Op naar een

Nadere informatie

ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE

ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE Exact Online CASE STUDY ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY INZICHT DELEN OM TE GROEIEN JOINSON & SPICE is druk.

Nadere informatie

TANDARTSASSISTENTE. Lis Hendriks 11 NOVEMBER 2013. Sectorwerkstuk HET ASSINK LYCEUM

TANDARTSASSISTENTE. Lis Hendriks 11 NOVEMBER 2013. Sectorwerkstuk HET ASSINK LYCEUM TANDARTSASSISTENTE Lis Hendriks 11 NOVEMBER 2013 HET ASSINK LYCEUM Sectorwerkstuk Inhoudsopgave Inleiding... 3 Waarom heb je voor deze opleiding gekozen? Waarom zou je voor deze opleiding kiezen?... 3

Nadere informatie

TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR)

TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR) TARIEVENLIJST ON THE WAY TO PLANETPROOF (MILIEUKEUR) Onderstaande tarieven hebben betrekking op de afdrachten voor certificering die via de certificatieinstellingen aan SMK moeten worden betaald. Deze

Nadere informatie

Chronologisch feitenonderzoek

Chronologisch feitenonderzoek Chronologisch feitenonderzoek 1. Medio juni 2001 De heer De Jong van hogeschool Delta BV neemt telefonisch contact op met de financiële afdeling van de directie HBO naar aanleiding van het Hobeon onderzoek.

Nadere informatie

PR-team, stand van zaken

PR-team, stand van zaken Beste deelnemer, Ditmaal ontvang je een update van het PR-team. Deze update staat voornamelijk in het teken van de kaartverkoop ten behoeve van ons thuisconcert op 24 mei a.s.. We vragen je deze dan ook

Nadere informatie

Nationale Social Media Onderzoek 2015

Nationale Social Media Onderzoek 2015 Nationale Social Media Onderzoek 2015 Het grootste trendonderzoek van Nederland naar het gebruik en verwachtingen van social media #NSMO Uitgevoerd door: Auteurs: Newcom Research & Consultancy B.V. drs.

Nadere informatie

Projectplan Pak je Kans Flevoland

Projectplan Pak je Kans Flevoland Projectplan Pak je Kans Flevoland Inhoudsopgave 1. Inleiding en achtergrond... 4 2. ProjectPak je Kans... 6 2.1 Doelgroep... 6 2.2 Doel... 6 2.3 Inhoud project... 6 Projectplan Pak je Kans 2014-2015 2

Nadere informatie

Bomen. Plantgoed en kwaliteit

Bomen. Plantgoed en kwaliteit Bomen Plantgoed en kwaliteit bosplantsoen; spil; veer; hoogstam (halfstam, laagstam); solitair; meerstammig. Type plantgoed Het type plantgoed is afhankelijk van de standplaats, de soort, de aangeplante

Nadere informatie

Evaluatie project webshop 2.0

Evaluatie project webshop 2.0 Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk

Nadere informatie

Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over

Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over Rapport Marktmonitor 2015 18 September 2015 Colofon In opdracht van: Majka van Doorn Research Consultant 033 330 33

Nadere informatie

Update: Exact Online Handel. Joost de Stigter Exact Software Nederland

Update: Exact Online Handel. Joost de Stigter Exact Software Nederland Update: Exact Online Handel Joost de Stigter Exact Software Nederland EXACT ONLINE HANDEL Dé online bedrijfssoftware Agenda Uw organisatie Over Exact en Exact Online Trends De voordelen van de Cloud Oplossing

Nadere informatie

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Mij is gevraagd iets te vertellen over onze pogingen om rendement in de bedrijfsvoering te verbinden met duurzaamheid. Dat is vooral een kwestie om met boerenverstand

Nadere informatie

Goed voorbereid zakendoen met het buitenland De kansen en valkuilen!

Goed voorbereid zakendoen met het buitenland De kansen en valkuilen! Een eerste stap naar succesvol internationaal ondernemen Goed voorbereid zakendoen met het buitenland De kansen en valkuilen! Bent u op zoek naar nieuwe afzetmarkten voor uw producten of diensten? Wilt

Nadere informatie

Geld en capaciteit grootste probleem bij toelating nieuwe middelen

Geld en capaciteit grootste probleem bij toelating nieuwe middelen Geld en capaciteit grootste probleem bij toelating nieuwe middelen Expertpanel Off-label-use pleit voor samenwerking tussen alle partijen Afgelopen zomer organiseerde vakblad Boom in Business het forum:

Nadere informatie

Verzamelen en inpakken

Verzamelen en inpakken Verzamelen en inpakken Het sortiment op een kwekerij bepaalt vaak de mate van mechanisatie. Heb je grote, uniforme partijen met weinig verschillende potmaten die in kisten of op roltafels kunnen worden

Nadere informatie

Onderzoeksrapport dienstenchequegebruikers. software consultancy training

Onderzoeksrapport dienstenchequegebruikers. software consultancy training Onderzoeksrapport dienstenchequegebruikers software consultancy training Inleiding De dienstencheque vierde onlangs zijn tiende verjaardag. In 2012 waren er bijna 870.000 actieve gebruikers van dienstencheques

Nadere informatie

Wordt deze nieuwe fit20 vestiging van jou?

Wordt deze nieuwe fit20 vestiging van jou? Wordt deze nieuwe fit20 vestiging van jou? Fit20 zoekt franchisenemers voor nieuwe studio s overal in het land. Heb jij voldoende inhoud voor deze uitdaging, lees dan snel verder. fit20 franchise Franchisesamenwerking

Nadere informatie

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft

Nadere informatie

NEN Connect Bouwbesluit. Uw Bouwbesluitnormen altijd actueel & online. Normalisatie: de wereld op één lijn

NEN Connect Bouwbesluit. Uw Bouwbesluitnormen altijd actueel & online. Normalisatie: de wereld op één lijn Uw Bouwbesluitnormen altijd actueel & online Normalisatie: de wereld op één lijn Uw Bouwbesluitnormen altijd actueel & online Het Bouwbesluit en de Regeling Bouwbesluit zijn aan verandering onderhevig.

Nadere informatie

Webdesign voor ondernemers

Webdesign voor ondernemers e-boek Webdesign voor ondernemers Veelgestelde vragen over het laten maken van een website Bart van den Bosch Inhoud 1. Zelf doen of uitbesteden? 4 2. Webdesigners 7 3. Wat is Wordpress 10 4. Maken van

Nadere informatie

Voorproefje. Bijstandsvrouwen presenteren hun tips aan Sociale Diensten. Werken met vrouwelijke waarden. Zeg jij ook Ja, ik wil?

Voorproefje. Bijstandsvrouwen presenteren hun tips aan Sociale Diensten. Werken met vrouwelijke waarden. Zeg jij ook Ja, ik wil? Voorproefje Bijstandsvrouwen presenteren hun tips aan Sociale Diensten Werken met vrouwelijke waarden. Zeg jij ook Ja, ik wil? Kalender 2015 Vrouwelijke eigenschappen als ontvankelijkheid, luisteren, stilte,

Nadere informatie

Pagina 1 van 8 perbit bv De Schakel 17 5651 GH Eindhoven T: 0402905103 W: www.perbit.nl E: info@perbit.nl KvK: 50963805 BTW: NL851732781B01 IBAN:

Pagina 1 van 8 perbit bv De Schakel 17 5651 GH Eindhoven T: 0402905103 W: www.perbit.nl E: info@perbit.nl KvK: 50963805 BTW: NL851732781B01 IBAN: Rendement vanaf dag 1 Pagina 1 van 8 Wij de ontwikkeling, het beheer en de service; U het gebruikersgemak en het resultaat; Samen succesvol zijn! Copyright Pagina 2015, 2 van perbit 8 bv Alle rechten perbit

Nadere informatie

Verder dien je het aanmeldingsformulier geheel in te vullen. Zie achteraan dit document.

Verder dien je het aanmeldingsformulier geheel in te vullen. Zie achteraan dit document. Doe mee met de #3fm #DJ #Talentschool 2013-2014 Op 22 juni 2013 start een nieuwe serie van 3 workshops onder leiding van Timo Komst. Je kan je hiervoor vanaf nu aanmelden. De workshops worden gegeven in

Nadere informatie

case study: colt international 2011

case study: colt international 2011 case study: colt international 2011 colt international inbound marketing & hubspot Colt International is in 1931 opgericht door Jack O'Hea en is sindsdien uitgegroeid tot een wereldwijd opererende onderneming,

Nadere informatie

Samenvatting Benchmark O&O beleid gemeenten. Tweede meting werkgevers en werknemers

Samenvatting Benchmark O&O beleid gemeenten. Tweede meting werkgevers en werknemers Samenvatting Benchmark O&O beleid gemeenten Tweede meting werkgevers en werknemers 2 Inleiding In deze brochure vindt u de belangrijkste resultaten van de benchmark Opleiden en Ontwikkelen. De benchmark

Nadere informatie