Welkom! VNO-NCW Westland-Delfland - Gemeente Naaldwijk. 13 november Van der Waal en Partners. Workshop Ruimtelijke Ordening VNO-NCW WEST

Transcriptie

1 Welkom! Workshop Ruimtelijke Ordening - Ontslakking van gebiedsontwikkeling - Nieuwe financieringsvormen VNO-NCW WEST BDO Debt Advisory Strategisch financieringsadvies november Drs. Roel G.J. van der Sar RC RV BDO Corporate Finance B.V. Postbus 67, HD Utrecht Winthontlaan, 6 KV Utrecht Nederland Tel. + () Fax: + () De bank (I) Banken hebben te maken met nieuwe regelgeving (Basel III): Men dient additioneel eigen aan te houden Banken dienen hun funding voor langere termijn zeker te stellen Investeerders (waaronder verzekeraars) investeren door nieuwe regelgeving meer in korte termijn producten De economische groei staat onder druk: De overheid bezuinigt Onzekerheid op de huizenmarkt en bij consumenten Werkloosheid in Nederland stijgt Pagina De bank (II) Gevolgen: Bank worden terughoudender en wordt schaarser zie ook recente berichtgeving van de Nederlandsche Bank ( DNB ) Volgens het Ministerie van Economische Zaken wordt bij het kleinbedrijf c. % van de kredietaanvragen afgewezen tegen % bij het grootbedrijf Ondernemingen blijven toegang tot zoeken Ondernemingen zijn met elkaar in concurrentie om toegang te krijgen Het wordt steeds belangrijker om de bank goed voorbereid te benaderen De bank (III) Voorspelbaarheid van banken De bereidheid van banken om bedrijven te financieren is de laatste jaren sterk afgenomen. Als de bank bereid is om een financiering te verstrekken, worden hoge eisen gesteld aan voorwaarden, zekerheden en convenanten. Een jarenlang track record van de onderneming en / of een jarenlange bankrelatie zijn geen garantie meer voor een passende financiering. Pagina Pagina 6

2 Zekerheid van financiering De bank kijkt naar verschillende zaken, kort samengevat: De vent De tent Het rendement Serieuzer beschouwd: De kwaliteit van het management Character De geldstroom die de onderneming genereert Capacity Eigen inbreng van een koper en / of verkoper Capital Oorsprong van de kredietbehoefte en omgevingsfactoren Conditions Omvang en de kwaliteit van de zekerheden Collateral 8 Pagina 8 Conditions Zekerheid van financiering Regelgeving Regelgeving Basel II richt zich vooral op de debet zijde (assets) van de bankbalans Basel III richt zich vooral op de credit zijde (liabilities) van de bankbalans Wijzigingen als gevolg van Basel III De kwaliteit van het kapitaal van de bank moet omhoog Er dient meer kapitaal aangehouden te worden door banken De funding van banken dient voor langere termijn te worden vastgelegd Zekerheid van financiering en Bancaire financiering is een belangrijke bron van ondernemingsfinanciering Een tekort aan financiering kan de groei van een onderneming afremmen of zelfs leiden tot een deconfiture Het bancaire landschap neemt af in zowel aantal als omvang waardoor de afhankelijkheid van een aantal grote spelers toeneemt Zoals eerder is genoemd staat onder druk door zowel regelgeving als de algemene economische situatie Hierdoor is de verhouding tussen ondernemers en de bank gewijzigd Voorheen waren banken met elkaar in concurrentie om ondernemingen te financiering Tegenwoordig zijn ondernemingen met elkaar in concurrentie om financiering te verkrijgen De leverage van banken gaat omlaag Pagina 9 Pagina Zekerheid van financiering Bancair landschap Toezicht Bank De markt (Accountants) Stakeholders Cliënten Medewerkers Media Politiek Publiek Risico beheer Commercie Pagina

3 Rendement in x mld Bron: Thomson One VNO-NCW Westland-Delfland - Financieringsalternatieven (I) Financieringsalternatieven (II) Groei Het financieringslandschap is gewijzigd Herfinancieringsbehoefte Europese ondernemingen 8 Start - Friends, Family & Fools - Venture capital Groei Stabilisatie - Eigen Stagnatie Herstructurering Krimp - Friends, Family & Fools Beëindiging Boele Staal (voorzitter Nederlandse Vereniging van Banken NVB ) meldde in in de pers: Nederlandse bedrijven moeten afkicken van hun verslaving aan bankleningen Nieuwe regelgeving, de financiële- en Eurocrisis, leiden allen tot een toegenomen cost of funding voor de banken Deze hogere kosten leiden ertoe dat banken kritischer worden en ook minder krediet kunnen uitzetten 6 Vraag naar leningen: 6 7 Pagina Pagina Financieringsalternatieven (III) Financieringsalternatieven (IV) Pre-crisis Floating-to-fixed (Y) Post-crisis Floating-to-fixed (Y) Bancair krediet Obligaties (High Yield tot Investment Grade) MKB Obligatie Pensioenfondsen 6 6 Crowd funding Convertibles Leasing US Private Placements Factoring IPO Family Offices Mittelstand bunds M-EURIBOR 6... M-EURIBOR Mezzanine Informal investors Cumprefs Financieringsfondsen... woensdag november Pagina 6 Financieringsbronnen Eigen Familie, Private Equity of publieke aandeelhouders via beursgang Lange termijn risicodragende financiering Eventueel (gedeeltelijk) verlies zeggenschap bij Private Equity of beursgang Exit dwang Private Equity (binnen tot 7 jaar) Publieke aandeelhouders verlangen (periodiek) toegang tot bedrijfsinformatie Junior schuld (Mezzanine) Hybride financieringsvorm Veelal achtergesteld in plaats van zekerheden Verhoogd risicoprofiel voor financier Hoger rendement vereist Kapitaal structuur Eigen Cum. prefs Mezzanine met conversie Mezzanine met warrants Mezzanine (blanco) (dekking) Lineaire financieringsvorm Traditionele zekerheden zoals hypotheek en pandrecht Rendement gebaseerd op inkoop plus opslag Risico Pagina 8

4 Financieringsbronnen (I) De druk op beschikbaarheid van draagt er aan bij dat de markt alternatieven zoekt waaronder: Kredietunies (MKB) Obligaties Crowdfunding Asset based finance (waaronder factoring) Leningenfondsen (waaronder het nieuwe initiatief voor mid-market financieringen van Delta Lloyd en NIBC met een potentiele omvang van 7mio) Informal investors & family offices Pensioenfondsen Financieringsbronnen (II) De druk op beschikbaarheid van draagt er aan bij dat de markt alternatieven zoekt waaronder: Projectfinanciering met Publiek Private Samenwerking ( PPS ) januari consortium BAM/PGGM winnen nieuwbouw Hoge Raad in Den Haag (BDO model auditor voor de banken SMBC en BNG) 8 juli Ballast Nedam wint m PPS project voor nieuwbouw gevangenis in Zaanstad (funding van 9mio verstrekt door ING en NIBC) Overheidsregelingen (Qredits, garantieregelingen, subsidies) BMKB garantiepercentage voor leningen tot K omhoog naar 66% Qredits financieringsbedrag van K naar K MKB Innovatiefonds inclusief co-investeringsfonds voor informals Pagina 9 Pagina Financieringsbronnen - Crowd Funding Financieringsbronnen - Factoring Kleine ondernemingen of projecten in start-up fase Vaak geen of zeer beperkt track record aanwezig Behoefte aan werkkapitaal financiering. Kunnen ondernemingen zijn met een sterk seizoenspatroon Zowel eigen als leningen zijn Wel of geen onderpand van de kredietnemer; Recourse of non-recourse basis Verschillend, in sommige gevallen wordt zelfs de eigen component einde looptijd afgelost Geen vast aflossingschema maar op basis van borrowingbase. Doorgaans hoger renderend tot wel % Geen convenanten s komen niet voor Alternatief voor Doorgaans hoger Vaak enige financieringsbron voor de onderneming Geen liquide aftermarkt voor investeerders Vaak beperkt of geen track record van emittenten Hoog risico voor investeerders Een percentage van het onderpand als maandelijks factorloon Afsluitprovisie Interest over uitstaand krediet Voorraden en / of vorderingen dienen als onderpand Geen of weinig convenanten Het factoringbedrijf voert een audit uit op het onderpand om de kwaliteit daarvan vast te stellen. Een separate credit rating is niet van toepassing Toegang tot werkkapitaal financiering en groei financiering Meer bevoorschotting vergeleken met de klassieke rekening courant faciliteit Past goed in Basel III Door Basel III en it verbeteringen is de prijsstelling competitiever Het bedrijf geeft controle uit handen aan de factormaatschappij Kan duurder zijn dan bankfinanciering Indien toegepast om lange assets te financieren kan een squeeze ontstaan in de liquiditeit Page Page Financieringsbronnen - MKB Obligaties Financieringsbronnen - Mezzanine Doorgaans private MKB ondernemingen Kan ook een SPV zijn (CE Credit Management) Vaak middelgrote of grote ondernemingen in een snelle groeifase of turn-around De structuur is tailor-made op te zetten Hoger risicoprofiel / meer richting eigen Omvang varieert van c. mio c. mio Kan zowel via preferente aandelen structuren als leningen met eventueel warrants Omvang van mio tot 7mio Zowel bullet als tussentijdse aflossingen Looptijd doorgaans vijf jaar Verschillend, soms klein gedeelte aflossing tijdens looptijd en volledige hoofdsom einde looptijd doch na aflossing bancaire financieringen (7 jaar) Een gemiddelde coupon van 7 a 8% per jaar Geen of zeer weinig convenanten opgenomen AFM goedgekeurd prospectus niet in alle gevallen noodzakelijk s komen doorgaans niet voor Alternatief voor Doorgaans hoger Door de differentiatie van funding bestaat de heid dat banken competitiever prijzen Gegeven de omvang is een liquide aftermarkt vaak niet van toepassing Doordat de instrumenten publiek zijn dient de onderneming financials openbaar te maken Doorgaans hoger renderend tot wel % soms door conversie / verkoop warrants Gedeeltelijk cash en non-cash (optellen bij hoofdsom) interest Financierings- en rentedekkingsconvenanten van toepassing s komen doorgaans niet voor Equity like kapitaal structuur waardoor andere financiers meer zekerheid hebben Lange looptijden Tailor made te maken op situatie van onderneming Kostprijs voor de onderneming kan hoog zijn Omvang is vaak relatief groot Page Page

5 Financieringsbronnen Leningen fonds Financieringsbronnen Pensioenfondsen Nederlandse MKB ondernemingen Dient winstgevend te zijn Minimaal middelgrote ondernemingen Projecten / SPV s Kan zowel via aandelen als achtergestelde leningen Minderheidsbelangen zijn Omvang financiering vanaf K Langjarige financiering van Publiek Private Samenwerking ( PPS ) Omvang vanaf grofweg á mio Afhankelijk van de keuze voor eigen of vreemd en de specifieke financieringsstructuur Afhankelijk van de wijze van structurering. gedurende de looptijd is niet persé noodzakelijk Gezien het risicoprofiel doorgaans hoger renderend. Exacte pricing range is ons nog niet bekend Afhankelijk van de gekozen structuur s zijn niet van toepassing Alternatief voor Doorgaans hoger Minderheids aandelenbelangen zijn Geen financierings van management buy outs en zeer terughoudend bij management buy ins Geen co-investering met private equity partijen De fondswerving is gestart per september. Men is nog niet live Afhankelijk van het risicoprofiel / rating en gekozen structuur Focus of Debt Service Coverage Ratios s hoeven niet noodzakelijk te zijn maar zullen de plaatsing ten goede komen Alternatief voor Tailor-made structuur Voorkeur voor langjarige financiering Langdurig onderhandelingstraject Voorkeur voor gevestigde namen Grote ticket-sizes worden verlangd Risico avers Page Page 6 Contactgegevens Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met: drs. ROEL G.J. VAN DER SAR RC RV Senior Manager Tel.: + () GSM: + ()6-9 roel.van.der.sar@bdo.nl Contactgegevens BDO Corporate Finance Winthontlaan, 6 KV Utrecht Postbus 67, HD Utrecht Tel: Fax: Pagina 8