ONDERHOUDEND Lifestyle magazine Winter

Transcriptie

1 ONDERHOUDEND Lifestyle magazine Winter Schoon en het allerbeste drinkwater; een rijkdom! Meer over water in deze editie

2 Vestia Zoetermeer pakt spraak- makende dekwoningen aan Wat toen werkte, werkt nu niet meer Bussen vol architecten en stedenbouwkundigen uit binnen- en buitenland kwamen begin jaren zeventig naar de dekwoningen in Zoetermeer kijken. De ruim tweehonderd woningen gebouwd boven een halfopen parkeergelegenheid in de wijk Buytenwegh waren destijds spraakmakend. Vandaag de dag zijn ze dat opnieuw. Helaas vanwege een minder leuk uitgangspunt, vertelt Jenny Commandeur, directeur Vestia Zoetermeer. Hangjongeren, veel inbraken, brommertjes in de straten de leefbaarheid laat er te wensen over. Het straatniveau op één hoog blijkt veertig jaar later als concept niet meer te werken. In plaats van huizen in een straat werden er in de jaren zeventig woningen gebouwd, waarbij de auto uit het straatbeeld was onttrokken. Woningen op een dek met daaronder een parkeergelegenheid. De bewoners waren blij met het autoloze dek en de gezellige pleintjes waar kinderen veilig konden spelen. Maar die tijden zijn veranderd. De openbare parkeerplaats kent teveel donkere hoeken met hangjongeren. Er wordt ingedronken, gedeald en herrie gemaakt. De autovrije straten boven de garage worden door fietsers en scooterrijders als doorgaande route gebruikt. Ook de bergingen bij de woningen zorgen voor onveilige situaties; maken de huizen gevoelig voor inbraak, vat Jenny Commandeur de problemen samen. Daarnaast zijn de dekken veertig jaar oud en dringend aan renovatie toe. Leefstijl Opdrachtgever: Het plan voor de dekken is veelomvattend. Na stevige discussies met de Welstandscommissie - die Vestia Zoetermeer Ontwerp: A 3 vooral wilde vasthouden aan de oorspronkelijke Hoofdaannemer: bouw - is de kogel door de kerk. Smits Vastgoedzorg Smits Vastgoedzorg is in opdracht van Vestia Zoetermeer gestart met de renovatie van dit miljoenenproject. Bijna alle losstaande bergingen verhuizen naar de garage onder het dek. De parkeerplekken worden deels afgesloten. Het asfalt van de dekken wordt vervangen door straatklinkers. De dichte hekken worden verruild voor chique transparante afscheidingen. De entrees krijgen meer smoel en worden beter verlicht. Ook zijn er veel geplande veranderingen die de sfeer moeten verbeteren. Nieuwe verlichting, banken en groen gaan het straatbeeld veraangenamen. En om het wonen persoonlijker te maken, worden de dekken opgedeeld in zes gedeelten. De dekken die nu door bruggen en trappen met elkaar zijn verbonden, vormen eigenlijk één langgerekte straat. Los van het feit daar scooters hard overheen rijden, zorgt het ook voor een stuk anonimiteit. Wat toen werkte, werkt nu niet meer, legt Jenny Commandeur uit. Met ruim tweehonderd woningen is het een behoorlijke gemeenschap. Echter, de sociale controle is niet meer zoals die was in de jaren zeventig. Veel bewoners weten niet wie er op het dekgedeelte van hun woning wonen. De veranderingen die we aan- 6

3 Ingrepenniveau op hoofdlijnen van het Dekkenplan Het vervangen van 1400 meter balustrades uitvoering in glas en lamellen Het aanbrengen van 3500 m 2 bestrating in combinatie met drainage voorzieningen Het plaatsen van 3 nieuwe hellingbanen en 3 nieuwe hoofdtrappen Het aanbrengen van 58 nieuwe bergingen Het aanbrengen van 3500 m 2 heraklith plafond (inclusief isolatie) 3 dekken worden vergroot met aangestorte betonnen vloeren 2 afsluitbare parkeervoorzieningen Herstellen van 350 m 2 metselwerk Het opschonen van 1500 m 2 balkons Het ontkoppelen van de dekken door middel van verwijderen van verbindingsbruggen Het vervangen/aanvullen van alle openbare verlichting Jenny Commandeur, directeur Vestia Zoetermeer.

4 brengen, hebben dus ook met de veranderde leefstijl te maken. We maken nu eigenlijk zes aparte buurtjes waarbij ieder dekgedeelte een leefstijl krijgt, die het meest past bij de bewoners van dat dekdeel. Klaar voor toekomst Zoetermeer is bijna volgebouwd met nieuwbouw. Daarmee worden de taken van Vestia Zoetermeer verlegd. Nu er uitgebouwd is, is het de uitdaging om met de bijna 7000 bestaande woningen aan de slag te gaan. De woningen van 30 tot 35 jaar oud renoveren en een enkel sloopplan uit te voeren. Eerder heeft Vestia andere woningen in wijk Buytenwegh aangepakt. De gemeente verbetert het openbare gebied vanuit wijkontwikkeling met groenvoorzieningen en speelplekken. Met de renovatie van de dekwoningen kunnen we er voor de komende 25 jaar weer tegenaan in Buytenwegh. Ik denk dat het heel mooi gaat worden! Hopelijk komen er in het voorjaar van 2012 wanneer het dekkenplan voltooid moet zijn, weer bussen vol geïnteresseerden kijken, besluit Jenny Commandeur. Het antwoord van Smits Vastgoedzorg en A 3 Architecten op de vraag vind u op de volgende pagina. Vestia biedt woonservice aan de bewoners van circa woningen in Nederland. De woningen zijn verdeeld over de vijftien lokale corporaties, die werken in hun eigen wijken en buurten. Zij kennen de situatie ter plekke goed en hebben rechtstreeks contact met het lokale bestuur, plaatselijke organisaties en vooral met de bewoners. Zo is Vestia altijd in de buurt! Vernieuwing van wijken en samenwerking met de zorgsector zijn twee voorbeelden van hoe Vestia haar maatschappelijke taak vervult. Naast de lokale corporaties heeft Vestia de beschikking over vier gespecialiseerde bedrijven op het gebied van projectontwikkeling (Ceres projecten en Estrade Projecten), makelaardij en VvE beheer (Vestia Vastgoeddiensten) en het onderhouden van haar woningen (Vestia Onderhoudsdiensten). Er werken in totaal 1150 mensen bij Vestia. 8

5 Smits Vastgoedzorg maakt nu eigenlijk zes aparte buurtjes waarbij ieder dekgedeelte een leefstijl krijgt, die het meest past bij de bewoners van dat dekdeel 9

6 Het antwoord van A 3 Architecten De renovatie van de spraakmakende dekwoningen in Zoetermeer is op het lijf geschreven van A 3 Architecten. Dit Rotterdamse bureau specialiseerde zich namelijk al voor het veranderde tijdsbeeld hen daartoe dwong in het uitvoeren van herstructureringen. Architect Wim van As en stedenbouwkundige Martijn Graafmans zijn aan het woord over hun esthetische bijdrage aan het project in Zoetermeer en over andere A 3 -paradepaardjes. A 3 Architecten is een bureau dat zoekt naar oplossingen. Door projecten niet alleen vanuit de architectuur, maar ook vanuit de gebruiker, de sociale kant, de techniek en de financiële kant te benaderen, realiseren we doordachte projecten, welke in de loop der tijd hun waarde ook hebben bewezen, vertelt Wim van As. Ervaring in sociale woningbouw hebben zij. Van vooroorlogse woningen in de binnenstad tot naoorlogse uitbreidingswijken, omschrijft de architect en mede-eigenaar van A 3. We hebben een voorsprong, doordat we al twintig jaar ervaring hebben met sociale woningbouw. Uiteraard springen we ook in op de veranderde opgave van de corporaties. Corporaties ontwikkelen op dit moment niet veel nieuwbouw, maar investeren vooral in de bestaande nieuwbouw. We vergrijzen met elkaar. In plaats van nieuwe woningen in het Groene Hart, moeten we bestaande woningen aanpassen aan de veranderde vraag. Visie vertalen Het project van Vestia in Zoetermeer is bijzonder in zijn soort. Toen Jenny Commandeur, directeur van Vestia Zoetermeer, A 3 Architecten belde met de vraag of zij haar visie konden vertalen in een doelmatige renovatie, reageerde Wim van As enthousiast: Dat is waar we goed in zijn! Integrale oplos- Foto: Rechts architect singen zoeken voor de wensen van onze Wim van As en opdrachtgevers. In dit specifieke geval van Vestia links stedenbouwkundige Martijn ciplines binnen ons bureau, het ontwerp moest na- het vormgeven aan een vraagstuk vanuit de drie dis- Graafmans melijk op al deze schaalniveaus oplossingen bieden. De stedenbouw vanuit de wijk, de architectuur vanuit de gebruiker en de bouwkunde vanuit het beheer en onderhoud. Kortom een opgave die ons uitdaagde alle registers open te trekken. Martijn Graafmans, eveneens eigenaar van A 3, legt zijn stedenbouwkundige antwoord op de analyse van opdrachtgever Vestia uit. Het wonen op de dekken werkt nog prima, maar wel met meer licht, andere kleuren en niet in de laatste plaats door het aanpakken van de buitenruimte. We moeten hier de kwaliteiten die het plan in zich heeft, tot hun recht laten komen. Het opsplitsen van de dekken in zes compartimenten moest dan ook subtiel worden aangepakt. Het opknippen mocht immers geen afbreuk doen aan het oorspronkelijke ontwerp, een woongemeenschap boven straatniveau, maar moest wel tegemoet komen in de overlast en onveilige situatie. Martijn Graafmans: De samenhang tussen de dekken en de wijk is heel belangrijk. Door middel van kleine ingrepen vindt een grote omwenteling plaats: De dekken worden door hun vorm, inrichting en kleurgebruik mooie woonplekjes. Tegelijk krijgt de wijk meer structuur en groene kwaliteit, omdat de loop- en fietsroute hier naartoe verplaatst wordt. Paradepaardjes A 3 is actief op alle niveaus van bouwen: van onderhoud tot aan complete metamorfoses. Een van de paradepaardjes van het bureau is de renovatie van de Vier Geuzen in de Burgemeesterswijk te Maassluis. De uitdaging was om de flats een compleet 10

7 Glaspartijen in de onderbouw maken het gebouw toegankelijker nieuwe uitstraling te geven. De gevels zijn ingrijpend aangepakt, vertellen de mannen van A 3. Ook de herstructurering van de jaren 60 wijk De Dalen in Rozenburg, is een markant voorbeeld van een groots A 3 -project. Maar liefst zeven flats moesten plaatsmaken voor grondgebonden nieuwbouwwoningen. En van drie te handhaven flats werd er één opgetopt. Daarnaast hebben we in Vlaardingen gewerkt aan het herstructureringsproject De Toekomst. De opgave was om een deel van deze flats te renoveren en een deel te bestemmen voor sloop/nieuwbouw. Ook in Maassluis realiseerde A 3 in vier vergelijkbare Elementumwijken herstructureringsplannen, met deels sloop/nieuwbouw en deels renovatieplannen. Tot slot noemen Wim van As en Martijn Graafmans het MIXX-INN gebouw in Den Haag. Het gebouw met de vroegere naam Vijverzicht was een bejaardenhuis. Kenmerkend voor de wederopbouwperiode, maar architectonisch niet bijzonder waardevol of uniek. Het huidige MIXX-INN gebouw communiceert met zijn omgeving door zijn strakke vormgeving, zijn expressionistische kleurgebruik en materiaaltoepassing. Het glas (geëmailleerd) als gevelbekleding in een weloverwogen verlopend kleurenpatroon geeft uitdrukking aan de huidige diverse en dynamieke gebruiksfuncties van het gebouw. De horizontale gelaagdheid van het woonblok, de aangeschoven plintdoos en de antracietgrijze verkeerstoren zijn de drie hoofdelementen van het gebouw. De grote glaspartijen in de onderbouw maken het gebouw ook toegankelijker. Je ervaart er je eigen verhaal, besluiten Wim van As en Martijn Graafmans. Profielschets A 3 Architecten A 3 Architecten, maatschap voor architectonische vormgeving en bouwtechniek, is een architectenbureau dat momenteel uit twintig medewerkers bestaat. De leiding berust bij de vier eigenaren: Wim van As, Hans Gijzen, Martijn Graafmans en Arno van Wezel. Het bureau is opgericht in 1988 en sinds september 1998 gevestigd aan de Maaskade 171 d op het Noordereiland te Rotterdam. www. A3architecten.nl 12

8 Kunst- en Vliegwerk Op de Zomerakker in Spijkenisse staat een torenflat van meer dan 50 meter hoog. Voor het reguliere gevelonderhoud is het gebouw goed bereikbaar met inzet van zogenaamde hangbruggen. Lastiger wordt het als de ruim vier meter uitkragende staalconstructie, die ook nog eens drie meter boven het dak gesitueerd is, ook onderhoud nodig heeft. Door het vijf meter uitbouwen van een werkvloer met contragewichten is dit met recht een Kunst-en Vliegwerk project. Uitvoering: 2011 Hoofdaannemer: Smits Vastgoedzorg Opdrachtgever: Maasdelta Groep Spijkenisse 13

9 Kunst- en Vliegwerk Circa 30 miljoen ton ijzererts en kolen wordt per jaar aangevoerd vanuit onder andere Brazilië naar Europoort, het overslagbedrijf van o.a. ThyssenKrupp Steel Europe AG en Hüttenwerke Krupp Mannesmann GmbH. Na tijdelijke opslag wordt dezelfde hoeveelheid vervolgens geladen in duwbakken die deze grondstoffen voor de fabricage van hoogwaardig staal, voornamelijk voor de Duitse automobielindustrie, naar de kolengestookte hoogovens van de staalproducenten aan de Rijn en de Ruhr brengen. De conservering van de gigantische lostorens is al jaren de zorg van Smits Vastgoedzorg. De belasting door kolen- en ertsgruis tezamen met de belasting door het zilte, woeste zeeklimaat en niet in de laatste plaats door de hoge bezettingsgraad van de kranen, die inmiddels circa 40 jaar oud zijn, vraagt om een zeer specifieke en specialistische aanpak. Dit jaar voeren wij in opdracht van ThyssenKrupp MillServices & Systems GmbH Oberhausen staalconserveringwerkzaamheden uit aan 3 zogenaamde A-lostorens die aan de zeekade staan. Deze werkzaamheden komen voort uit modificaties of vervanging van cruciale knooppunten in de gehele kraan. Daarnaast wordt in opdracht van EECV planmatig onderhoud uitgevoerd aan de binnenzijde van de uitleggers van dezelfde A-lostorens. Het volledig stralen en conserveren in een gesloten ruimte, 40 meter boven zee en over een lengte van ruim 100 meter is een project met een heel bijzondere dynamiek. 14

10 Inspiration is for amateurs. We just show up every day and get to work Chuck Close Foto s Annet Delfgaauw 16

11 Van oud hout naar nieuwe kunst, duurzaamheid en karakter ineen Je voelt de geschiedenis bijna Als klein jongetje was kunstenaar Diederick Kraaijeveld altijd al op zoek naar spullen, of het nu ging om flessendoppen of op het strand aangespoelde dingen. Nu maakt hij van gekleurd, aangespoeld hout of sloophout de meest prachtige portretten en iconen. Zijn werken worden overal ter wereld tentoongesteld, van New York tot aan Amsterdam en van Moskou tot aan Dubai. Na zijn studie geschiedenis en loopbaan als verslaggever, besloot Diederick Kraaijeveld vier jaar geleden om zijn baan op te zeggen en zich volledig op het kunstenaarschap te richten. Dat is een heel goede beslissing geweest, vertelt hij. Altijd had hij al een passie voor hout en speciaal voor hout dat hij langs het strand vond. Soms zijn de planken die ik vind honderden jaren oud. Het is helemaal mooi als er nog letters op de plank staan. Dan probeer ik me voor te stellen waar het vandaan komt en wat er mee gebeurd is. Hout is perfect materiaal om mee te werken. Zeker oud hout dat geverfd is. Het heeft dan zulke mooie 17

12 Door hout te gebruiken dat verband houdt met het onderwerp, krijgt het werk meer diepgang en maak je het in mijn ogen krachtiger oude kleuren, dat kun je zelf niet maken. Je voelt de geschiedenis bijna. De materialen worden altijd gevonden; door hemzelf of door anderen. Hij koopt nooit materialen en werkt uitsluitend met gebruikt hout. Iedere zaterdag bezoekt hij het overslagstation van het Hilversumse containerkoning, Jan van Loenen. Daar ligt het hout metershoog opgestapeld en mag ik alles van mijn gading meenemen. Ik ga iedere week, want stel je voor dat ik net een lading oude vloerdelen zou missen als ik niet ga. Dat zou ik verschrikkelijk vinden. Met zijn achtergrond als afgestudeerd historicus probeert hij altijd een verband te leggen tussen het onderwerp van een werk en het hout dat gebruikt wordt. Diederick: Door hout te gebruiken dat verband houdt met het onderwerp, krijgt het werk meer diepgang en maak je het in mijn ogen krachtiger. In Italiaanse auto s verwerk ik hout uit Italië. Voor Converse maakt ik onlangs een paar All Stars van basketbalvloeren uit Detroit. Het is voor hem een uitdaging om begerenswaardige iconen te maken van materiaal dat anderen achteloos hebben weggegooid. Het is ongelooflijk wat je allemaal vindt als je zoekt. Er wordt zoveel weggegooid dat nog prima gebruikt kan worden. Het begon met het doorspitten van bouwcontainers, vuilnisbelten en lange (verre) kusten. Inmiddels is het zoeken van materiaal een soort tweede natuur voor hem geworden. Er ligt ongeveer kilo hout op kleur gesorteerd opgeslagen in een oude fietsenstalling en een zeecontainer. De materialen worden onbewerkt gebruikt. Het enige dat verder nodig is voor het maken van een kunstwerk is een zaag. En houtlijm om elk stukje te fixeren. Zijn werkplaats bevindt zich in het voormalig hoofdpostkantoor van Hilversum, waar altijd werk te zien is. Er komen regelmatig bezoekers over de vloer. Bij het in levende lijve zien van mijn werken, worden bezoekers meestal nog enthousiaster dan ze al waren. In het echt krijg je een veel duidelijker beeld van diepte, reliëf en structuur. Voor zijn vertegenwoordigende galeries in Londen, 18

13

14 Ik hou ervan om te kijken en als je kijkt kom je altijd mooie beelden tegen. Dan komen de ideeën vanzelf Foto rechts: Steve mcqueen Hamburg, Dubai en New York maakt Diederick uitsluitend vrij werk, maar hij doet ook regelmatig projecten. Dat kan dan gaan om portretten, maar ook om voorwerpen of iconen. In principe kan ik alles maken, als ik er maar een foto van heb. Die gebruik ik als referentie en dan is het een kwestie van zagen, zagen en nog eens zagen. Ik ga niet zitten wachten op inspiratie. Zoals mijn favoriete realistisch schilder, de Amerikaan Chuck Close, zegt: Inspiration is for amateurs. We just show up every day and get to work. Ik hou ervan om te kijken en als je kijkt kom je altijd mooie beelden tegen. Dan komen de ideeën vanzelf. 20

15 21

16 Afrikaanderwijk The newest wijk in town Rotterdam Zuid staat in de spotlights voor de upgrading en herstructurering van een groot aantal oudere wijken. Op de Pretorialaan, de hoofdader van de Afrikaanderwijk, bezit woningcorporatie Vestia Feijenoord een groot aantal oude panden met beeldbepalende historische gevels. Het bouwjaar van de panden is circa 1920, sloop is dus geen optie. Maar de ingrepen om de woningen en winkels op het niveau te brengen van het huidige bouwbesluit en de hedendaagse woonwensen zijn zéér ingrijpend en omvangrijk. Begin 2011 is opdracht verleend aan Smits Vastgoedzorg om de hoogniveau renovatie van de eerste 45 woningen, 15 winkelpanden en 18 trappenhuizen uit te voeren. De vervolgopdracht voor de volgende panden is inmiddels ook verstrekt. Opdrachtgever: Vestia Feijenoord Ontwerp en planning: Ingenieurs-bureau Multical Hoofdaannemer: Smits Vastgoedzorg Ingrepenniveau op hoofdlijnen Asbestinventarisatie en sanering Herstel en renovatie gevelmetselwerk Gevelkozijnvervanging Renovatie daklijsten en draagconstructie balkons Verwijderen 40 schoorstenen zowel binnen als buiten Dakisolatie en renovatie Vervangen of repareren dakkapellen Aanbrengen 60 minuten brandwerende scheiding tussen woningen en winkels Vervangen van installaties (cv, water, mechanische ventilatie) Renovatie van de trappenhuizen Alle woningen compleet voorzien van nieuwe keukens, badkamers en toiletten Woningen voorzien van nieuwe wanden, plafonds en vloerplaten Stuc- en schilderwerk Winkelpanden voorzien van nieuwe entree puien Plafonds en daken van de aanbouwen vervangen Planning-uitvoering Elke week een start van een strang van 3 woningen Doorlooptijd binnenwerk 4 weken per strang Duur totale werkzaamheden circa 9 maanden 22

17 Ewout van Oordt, projectleider van Smits Vastgoedzorg: een uitdaging 23

18 Kunst- en Vliegwerk In opdracht van woningcorporatie Woonplus Schiedam gaat Smits Vastgoedzorg badkamer-, keuken- en toiletrenovatie uitvoeren in 157 woningen aan de Laurens Costerstraat en omstreken in Schiedam. Het complex bestaat voor het grootste deel uit portiekwoningen met daarbij een aantal eengezinswoningen. Bouwjaar circa Ingrepenniveau op hoofdlijnen Vervangen sanitair in badkamer en toilet Vervangen van al het tegelwerk in badkamer en toilet Vervangen van het keukenblok inclusief het tegelwerk Opnieuw schilderen van badkamer, toilet en keuken Planning-uitvoering Elke dag een start in twee woningen Doorlooptijd per woning negen werkdagen Start januari 2012 Project: Laurens Costerstraat Schiedam Opdrachtgever: Woonplus Hoofdaannemer: Smits Vastgoedzorg 32

19 Willekeurige voorbeelden 33

20 Reimar von Meding van KAW architecten en adviseurs: Bijdragen aan het woongenot van anderen KAW architecten en adviseurs werkt voor Smits Vastgoedzorg aan het project Jacob Catsstraat in de Haagse Schilderswijk. Een opdracht van woningcorporatie Haag Wonen waarbij 446 portiekwoningen uit de jaren tachtig moeten worden gerenoveerd. Aan het woord is Reimar von Meding, hoofdarchitect en partner bij KAW. Reimar s drijfveer ligt bij het ontwerpen voor mensen die zelf niet de middelen of de mogelijkheid hebben hun woonomgeving uit te zoeken. Je gunt iedereen een villa, maar dat zit er helaas niet in. Ik ben er echter van overtuigd dat goed wonen een basis is voor een beter leven. Ook bewoners van portiekwoningen hebben wensen voor bepaalde lifestylen. Voor mij is het de uitdaging om mijn steentje bij te dragen aan het woongenot van anderen, vertelt de van oorsprong Duitse architect die cum laude afstudeerde aan de TU Delft. Je hebt als architect de taak om een geheel te creëren dat past in de omgeving, maar je moet vooral woonwensen implementeren Woonwensen Hij ergert zich kapot aan gebouwen waar een gedrocht tegenaan is gekwakt, omdat dit volgens de betreffende architect zo apart was om te doen. Dan ga je je doel voorbij; dat is weggegooid geld! Zoiets moet mij nooit gebeuren, zegt hij fel. Woningbouw is heel banaal. Natuurlijk heb je als architect de taak om een geheel te creëren dat bovendien past in de omgeving, maar daarnaast moet je vooral woonwensen implementeren. De kunst is om dat ook nog te doen binnen de beperkte budgetten die bij een sociaal woningbouwproject als de Haagse Jacob Catsstraat gelden, is Reimar van mening. Wanneer de opdracht renovatie en onderhoud betreft, ligt het voor de hand om met nieuwe kozijnen en een kleurtje een gebouw weer in een fris jasje te steken. Maar er zijn zoveel meer mogelijkheden die niet duur hoeven te zijn, weet de architect. Neem nu de vierlaagse portiekwoningen in Den Haag. De bewoners hebben daar allemaal een balkonnetje aan de voorzijde waarvan veelvuldig gebruik wordt gemaakt. Omdat men niet te kijk wil zitten, hebben veel bewoners een matje tussen het hekwerk gevlochten. Anderen hebben er een paar kratjes bier opgestapeld. Ervan uitgaande dat iedereen vooral zijn eigen woonwensen moet invullen, zie ik hier een eenvoudige en goedkope oplossing. Maak de balkonnetjes dicht, zodat deze aan de gebruikerswensen tegemoet komen én het straatbeeld aantrekkelijker maken. Hoge kwaliteit, lage kosten Met beperkte budgetten een wooncomplex interessant maken, is een uitgangspunt dat ook wordt nagestreefd door Smits Vastgoedzorg. Koren op de molen van Reimar von Meding. Aannemers en architecten wantrouwen elkaar maar al te vaak, is zijn ervaring. Daar waar de aannemer staat voor geld en techniek, heeft de architect het imago van de kunstenaar met gekke ideeën. Gelukkig zie je wel een verschuiving. 40

21 Reimar von Meding, hoofdarchitect en partner bij KAW 41

22 Wij moeten als uitvoerende partijen al bij de planvorming onze ideeën en adviezen op tafel leggen De eerlijkheid gebiedt me te zeggen, dat de werkwijze van de aannemer meer lijkt te veranderen dan die van de architect In ieder geval heeft Smits Vastgoedzorg het begrepen. Dat hebben wij in de praktijk ervaren, toen wij bij een andere opdracht dankzij een gezamenlijke opdrachtgever, kennis met elkaar maakten. Samen streven naar hoge kwaliteit tegen lage kosten. Wanneer je als twee partijen je expertise inbrengt, is het resultaat veel beter! Dat heeft altijd al beter gewerkt. Andere gedachten Complementair werken start al voor de aanvang van een project. Reimar: Vaak zie je het vooraan in het proces al fout gaan. Corporaties die een renovatie willen, hebben binnen het budget bepaalde doelstellingen voor ogen. Logisch. Echter, wij moeten als uitvoerende partijen al bij de planvorming onze ideeën en adviezen op tafel leggen. Daarmee brengen we de opdrachtgever op andere gedachten en kunnen we met elkaar het project een groter succes laten worden. Zo zijn corporaties vooral gericht op de aanpak van het gebouw zelf, terwijl de omgeving vaak nog veel belangrijker is. Wanneer je van het vastgestelde budget een klein beetje geld uitgeeft aan de omgeving die vaak hard aan vernieuwing toe is - zoals bij het Haagse project - krijg je zoveel meerwaarde! Duurzaam Handelend vanuit de morele verplichting om het energieprobleem niet naar de volgende generatie te schuiven, leggen KAW en Smits Vastgoedzorg de lat hoog als het gaat om duurzaamheid. Overigens gaat die duurzaamheid verder dan alleen energiebesparingen; van sociaal tot ecologisch vlak, voegt Reimar toe. Daarin moet je steeds opnieuw overwegingen maken. Je moet je serieus afvragen of isoleren bij een renovatieproject nu altijd wel zo zinvol is. Wanneer een project tien of twintig jaar later moet worden afgebroken, wegen energiebesparende besparingen als isolatie meestal niet op tegen de 42

23 kosten en andere milieubelastende factoren die daarmee gepaard gaan. Immers, isolatiemateriaal moet gemaakt worden en dus ook bij afbraak weer afgevoerd. Wat dat betreft staat verduurzamen nog in de kinderschoenen. KAW weegt de voors en tegens van milieubesparende maatregelen altijd nauwkeurig af. Zo brengen we in het project Power to people een andere beweging op gang. Het gaat Duurzaamheid gaat verder dan alleen energiebesparingen; van sociaal tot ecologisch vlak hierbij om nieuw strategisch beleid van drie Groningse woningbouwcorporaties voor de verduurzaming van 3000 bestaande woningen. In plaats van te investeren in isolatiematerialen, zijn we hier uitgekomen op het investeren in gebruik van restwarmte en alternatieve energiebronnen. Hierdoor wordt energie voor de betreffende woningen geleverd. Op die manier spaar je het milieu en heb je bij eventuele sloop een energiecentrale over die zijn geld en functie waard blijft, besluit de gedreven architect. KAW architecten en adviseurs is in 1976 opgericht als Koöperatieve Architektenwerkplaats. Geheel in de geest van de tijd zijn alle werknemers mede-eigenaar van het bedrijf. In deze begintijd is KAW vooral actief in de stadsvernieuwing. In de jaren 80 verschuiven de werkzaamheden naar particuliere woningverbetering. Inmiddels is de organisatievorm van KAW veranderd, de coöperatie is omgezet in een BV en in 1994 wordt ook KAW Kosten Kwaliteit BV opgericht. Vanaf nu kan het bureau als onafhankelijke kostendeskundige woningbouwplannen toetsen op de relatie tussen kosten en kwaliteit. Kostenbewaking wordt een vast aandachtspunt in alle projecten. In de loop van de jaren 90 breiden de werkzaamheden zich meer en meer uit richting volkshuisvestingsadvies en procesmanagement. De groei zit met name in de stedelijke vernieuwing. KAW werkt met 85 mensen vanuit Groningen, Rotterdam, Nijmegen en Barcelona. 43

24 Ontwikkeling Expertbijeenkomst 19 oktober 2011 In juni 2009 is het Handboek Prestatiegericht Samenwerken bij Renoveren via SBR in Rotterdam gepubliceerd. Het Handboek beschrijft het integrale proces en de ontwikkelde tools om prestatiegericht samenwerken in de praktijk te kunnen brengen. Momenteel wordt dit handboek geactualiseerd. Een belangrijk vernieuwend element is het vanuit het voorraadbeleid vastleggen van kwaliteitsuitgangspunten en overige uitgangspunten (doelgroep, financieel, einde exploitatie en dergelijke). Het handboek beschrijft het integrale proces en de ontwikkelde tools om prestatiegericht samenwerken in de praktijk te kunnen brengen Dit vormt vervolgens de basis voor de uitwerking in een opnameformulier voor schil, installaties, interieur en algemene ruimten van de verhuureenheden in een complex woningen of een gebouw. Dit is de zogenaamde blauwdruk. In de eerste versie van het Handboek Prestatiegericht Samenwerken bij Renovatie is de eerste ruwe opzet van de werkwijze uitgewerkt. De toepassing was nog verre van compleet, onvoldoende integraal, niet modulair, geen goede automatiseringsondersteuning en daarmee bewerkelijk in samenstelling en gebruik. In januari 2010 heeft Smits Vastgoedzorg daarom het initiatief genomen tot een integrale vervolgaanpak. KIB: Kwaliteit in Balans. Er is hierbij bewust gezocht naar uitbreiding van het aantal deelnemers. Het gaat daarbij om opdrachtgevers (corporaties) en opdrachtnemers (vastgoedonderhoudsbedrijven). Er zijn gericht vier partijen benaderd namelijk drie woningcorporaties: Portaal, Havensteder en Mitros en naast Smits Vastgoedzorg één extra opdrachtnemer, te weten Rutges. Al deze organisaties zijn koplopers op het terrein van prestatiegericht werken in het onderhoud en renovatie. De expertmeeting Teneinde zoveel mogelijk ervaringen en kennis van deskundigen van de opdrachtgeverskant te kunnen raadplegen organiseerde SBR op 19 oktober een expertmeeting. Deelnemers aan de expertmeeting waren de volgende corporaties: De Alliantie, Staedion, Mitros, De Key, Ymere, Woonbron, Provides, Vivare, Portaal, wonencentraal, Vidomes en Vestia. De bijeenkomst was een succes en de deelnemers waren, in grote meerderheid, over het algemeen positief over de ontwikkeling van KIB. Afgesproken is om op een later moment nogmaals bijeen te komen. 44

25 Overzicht deelnemers Corporatie Naam Functie De Alliantie dhr. Gert Visser Vastgoedadviseur Staedion Mitros De Key dhr. Ronald Brekelmans dhr. Fattah Kabbaj dhr. Anko van Duinen dhr. André Ernst dhr. Jan Bulder mevr. Lidy van der Schaft dhr. Rob Haans Directeur Staedion Services Adviseur Dir. Mitros Onderhoudsgroep (MOG) Adviseur MOG Manager afdeling Projectmanagement Directeur Wonen en Onderhoud Directeur/Bestuurder Ymere dhr. Pablo van der Laan Dir. Onderhoudstrategie & Aanbesteding (OSA) Woonbron dhr. Dennis Gerlof Manager Bedrijfsbureau Provides dhr. Marco Teuns Manager Vastgoed Vivare dhr. Leo Lussenburg Bedrijfsleider Vastgoed Portaal dhr. Vincent van Oordt dhr. Nico van Ginkel dhr. Maickel van den Burg Dir. Regiobedrijf Eemland Ontwikkelaar PVO Assistent Ontwikkelaar PVO (Portaal Vastgoed Ontwikkeling) Wonen Centraal dhr. Tom Hoekveld dhr. Bert van Beusekom Manager Vastgoed Manager Bedrijfsbureau Vestia dhr. Argo Oskam Manager Bouwzaken & Vastgoedbeleid Havensteder SBR Smits Vastgoedzorg Vijverberg Consulting dhr. Henk Rotgans mevr. Karolien de Jager dhr. Hank Herfkens dhr. Jack de Leeuw dhr. Remco Spiering mevr. Tiffany Fuhler dhr. Hans van der Krogt mevr. Marijn Hartog dhr. Geert Vijverberg Portaal Eemland dhr. Egbert Kunst Adviseur Rutges Vastgoedonderhoud dhr. Dennis Rutges Directeur Onderhoud & Ontwikkeling Manager Bedrijfsbureau Manager Onderhoud Directeur Projectmanager Communicatieadviseur Directeur Assistent Projectontwikkelaar Renovatie Adviseur Directeur 45

26 LantarenVenster; Oude idealen in eigentijds jasje Tijden veranderen. Toen het Rotterdamse LantarenVenster in 1909 haar deuren opende in het oude centrum, was een filmpje pakken nog een zeldzaamheid. Tegenwoordig zijn er meer huishoudens met, dan zonder thuisbioscoop. Met de verhuizing naar een hip pand aan de Wilhelminapier in het nieuwe culturele centrum van Rotterdam, is LantarenVenster ruim een eeuw na de oprichting nog altijd bijzonder in zijn soort. Tegenover het veel besproken restaurant Las Palmas, aan de voet van New Orleans, de hoogste woontoren van Nederland, is het nieuwe LantarenVenster te vinden. Een ontmoetingsplek voor film en cultuur. Het pand dat ontworpen is door de beroemde Portugese architect Álvaro Siza Vieira (zie kader) heeft een uitnodigende, open en strak vormgegeven foyer. Directeur Krijn Meerburg die ons daar ontvangt, wijst direct op de functie van de royale foyer. Zoals je ziet, kom je hier niet alleen naar de film. De eisen zijn vandaag de dag anders. Met weet ik hoeveel festivals om uit te kiezen en films thuis, Foto: moet je meer bieden dan alleen een goede programmering. Het nieuwe LantarenVenster is daarom een Krijn Meerburg, Directeur Lantaren- ontmoetingsplek geworden waar mensen bijvoorbeeld Venster ook een goede kop koffie kunnen krijgen. Op alle fronten willen we kwaliteit bieden. De verse jus d orange en leuke kaart op ons terras met uitzicht op de Rijnhaven horen daar zeker bij! Ambitie LantarenVenster onderscheidt zich van de grote bioscopen zoals Pathé. Een ontwikkeling die in het tijdsbeeld past, weet Krijn Meerburg. We zijn met onze opzet zeker niet baanbrekend. Je ziet soortgelijke concepten ook elders. Denk aan het Chassé Theater in Breda, LUX Nijmegen en de Verkade- Fabriek Den Bosch. We hebben te maken met niet alleen een heel diverse, maar ook veeleisende doelgroep! Aanbod, ambiance en bereikbaarheid zijn daarbij belangrijke waarden. Over het verleggen van de accenten in de uitgaanswereld en in het bijzonder in die van de filmliefhebbers, kan Krijn Meerburg meepraten. Hij was tot 2010 ondernemer en exploiteerde bioscopen waaronder de niet onbekende Cinerama. De ontwikkeling van het filmbedrijf volgt hij al decennialang beroepsmatig op de voet. Minder bekend was ik met de muziekfunctie die Lantaren- Venster heeft. Gesteund door onze programmeur Frank Bolder (die ook mede North Sea Jazz programmeert, red.) ligt ook op muzikaal vlak de ambitie hoog. Na Bimhuis willen wij het tweede jazzpodium van Nederland worden, doet Krijn Meerburg uit de (film)doeken. We hebben te maken met niet alleen een heel diverse, maar ook veeleisende doelgroep! Aanbod, ambiance en bereikbaarheid zijn daarbij belangrijke waarden 56

27 Intiem De vijf filmzalen ( stoelen) ademen een warmte uit passend bij de huiskamersfeer die LantarenVenster wil uitstralen. Maar los van deze aantrekkelijke ambiance is het natuurlijk het programma dat het publiek naar de Wilhelminapier trekt. LantarenVenster is en blijft de plek om actuele auteursfilms en wereldcinema te zien, terug te gaan in de tijd met klassieke films, verrast te worden door documentaires en goede kinderfilms. Daarnaast treden er bekende jazzmusici en andere aanstormend muzikaal talenten op in de concertzaal die met 300 zitplaatsen of 500 staanplaatsen nog intiem te noemen is. Álvaro Siza Vieira heeft in zijn lange carrière als functionalistisch architect, zoals hij zichzelf noemt, een zeer veelzijdig oeuvre opgebouwd. Zijn vroege werk zoals het theehuis Boa Nova en het zwembad in Quinta in Portugal zijn al meesterwerken van minimalisme, fraai ingepast in het landschap. Naast zijn precisie wordt hij geroemd om zijn betrokkenheid bij sociale woningbouwprojecten, een van de redenen waarom hij destijds in Den Haag werd gevraagd voor stedelijke vernieuwing van de Schilderswijk. Siza ontving in zijn leven vele prijzen, waaronder de Pritzker prijs, De Mies van der Rohe award en de RIBA Royal Gold Medal. Het gebouw New Orleans, waar LantarenVenster onderdeel van uit maakt, is zijn meest recente project in Nederland. Otto Reuchlinweg MD Rotterdam Foto: Luuk Kramer 57