Elk k jaar probeert hij het wel even.

Transcriptie

1 Hun jeugd bestond uit reizen, verhuizen, nieuwe plekken, nieuwe culturen en altijd maar weer afscheid moeten nemen van vriendjes. Expatkinderen van toen vertellen over de onrust die hen als volwassene nog altijd drijft. Alti jd onr ust Elk k jaar probeert hij het wel even. Zullen we?, vraagt hij dan. Zijn drie dochters zijn nog jong, dus de timing zou perfect zijn. Maar Gert Jan van Dalen (39) weet dat hij van zijn vrouw nul op rekest krijg t. Ik ben geen expatvrouw, ik ga niet in het buitenland wonen. Dat had ze tijd ens hun eerste ontmoeting al gezegd. Ze werkte als begeleidster op het Haagse Renswoudehuis, een internaat voor kinderen van expats. Van Dalen, destijds advocaat bij Baker & McKenzie, vertelde over zijn jeugd als Heineken-kind in Portugal, Nigeria, Maleisië, Frankrijk en Spanje. Daardoor was er meteen een klik. Om haar gerust te stellen, hintte hij dat een expatbestaan er in zijn vak niet in zat. Maar in 2010 verruilde Van Dalen de advocatuur voor multinationalapm Terminals. Een buitenlandplaatsing is nu wel een optie. Op het eiland Sachalin, voor de Russische oostkust, daar zou hij wel willen wonen, zoals vrienden van hem die voor Shell werkten. Het Tekst Nadine van Loon Beeld Karijn Kakebeeke hutje-op-de-hei-idee, min dertig, in the middle of nowhere. Maar ja, de liefde hè, zegt Van Dalen terwijl de uitlaatservice zijn hond komt halen. In het strakke witte interieurr van zijn huis in het Haagse Benoordenhout herinnert alleen een klein Afri kaans kanootje aan zijn jeugd in de tropen. Zij vader bouwde bierbrouwerijen in afge legen gebieden. We moesten er zelf iets van maken. Als bedrijf sjurist bij APM Terminals heeft hij de omgeving gevonden die zijn droom het dichtst t benadert. Er werken veertig natio- naliteiten en ikk an veel reizen. Een enquête van de Wer eldomroep onder 103 voormalige expatkinderen wees uit dat ongeveer de helft daarvan nu zelf als expat in het buitenland woont. De groep die in Nederland blijft, kiest volgens intercultureel psychologe Margrete Bac-Fahner vaak voor werk met een internationale dimensie. Bij Intransit, een praktijk voor hulp en dienstverlening aan expats en repats, begeleidt Bac-Fahner regelmatig volwassenen die als kind in het buitenland woonden. Gert Jan van Dalen Portugal Nigeria Maleisië Frankrijk Spanje Nederland pagina 14, Het Financieele Dagblad Bijlage

2 Mijn nest is nu in Den Haag, maar het had net zo goed Madrid kunnen zijn Gert Jan van Dalen, bedrijfsjurist bij APM Terminals. pagina 15, Het Financieele Dagblad Bijlage

3 De klikgeluiden, de hartelijkheid van Nigerianen. Daar voel ik me bij thuis Het zijn wereldburgers die hebben geleerd zich aan allerlei situaties en culturen aan te passen. Het maakt ze flexibel, maar tegelijkertijdi voelen ze het ook snel kriebelen. Buitenstaander In een bovenwoning in de Amsterdamse wijk Watergraafs- meer, tussen speelgoed, collecties partituren en literatuur, wikkelt Annechien van Blom (43 ) zich in haar vest. Als de frê le gebouwde violiste op het Waterlooplein Nigerianen met elkaar hoort praten, blijft ze altijd even luisteren. De klikgeluiden, de hartelijk heid. Daar voel ik me bij thuis. Ze woonde in Zambia, Nigeria, Ivoorkust en Indonesië, waar haar vader ver van andere expats als landbouwkundig ingenieur werkte. Terug in Nederland bereikte ze in de muziek de top, bij vooraanstaande orkesten als het Rotterdams Filharmonisch. Ja, het constante op pad zijn voor tournees, het waseen echo van de verplaatsingen uit haar jeugd, erkent ze. Met twee kleuters thuis heeft ze inmiddels meer rust. Ze legt zich nu vooral toe op het lesgeven aan jong viooltalentt en is directeur van de door haar opgerichte Sophia Hartman Stichting, die activiteiten voor jonge, talentvolle musici organiseert. Net als Van Dalen kreeg Van Blom tot haar twaalfde thuisonderwijsi. Tijd ens verlofpe riodes voegde ze zich naadloos bij een schoolklasje in Wol fheze. Pas nu, als veertiger, beseft ze dat de voortdurende aanpassingen ook heftig zijn geweest. In een groep voelde ze zich vaak de buitenstaander. Dan dacht ik: zij weten hoe het moet. Nu ze ouder is, spreekt ze zichzelf toe dat zij er net zo goed bij hoort. Daarvoor woon ik toch lang genoeg in Nederland. Dit buitenstaandergevoel komt psychologe Bac-Fahner vaak tegen in haar praktijk. Veel voormalige expatkinderen ervaren een identiteitsworsteling. Is Nederland wel je plek, als je je thuis hebt leren voelen in verschillende culturen? Naast de cultuurv an Nederland enhet gastland, is erooknog een cultuur van expats onderling; expatkinderen ervaren en herkennen die cultuur bij elkaar. Bac-Fahner: Keren ze terug naar Nederland, dan heeft een deel moeite met integreren en hechten. Die problematiek komt later vaak terug, juist in de fase waarin vrienden met baan en gezin gaan settelen. Annechien van der Blom Zambia Nigeria Ivoorkust Indonesië Engeland Nederland gedurig, zo definieert ondernemerr en headhunter Mar- tijn Smit (36) zijn karakter. Al s ik het niet naar mijn zin had in een baan, dacht ik al snel: flikker op. Hij werd interimmer, zodat hij zich niet meer gevangen hoefde te voelen in een corporate identity. Nu is hij partner r bij executive search-bureau Yoep. Hij bedient een groot netwerk aan klanten, kan steeds aan nieuwe werkomgevingen proeven. Een dynamiek waar hij zich senang bij voelt. Smit drinkt dubbele espresso s in de Van der V alk te Sassenheim, waar de vluchtige en anonieme sfeer hem bevalt. Als kind bracht hij de verlofpe riodes met zijn ouders door in deze hotelketen en nu ontmoet hij er als headhunter regelmatigg klanten of kandidaten. De eerste tien minuten van zo n gesprek gaan vaak over mijn schoenen. Maat 46, in alle kleuren van de regenboog. Heel veel praten, dat is wat ik kan. Mensen enthousiasmeren. Als Shell-kind in Brunei, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen, op plekken waar anders dan bij Van Dalen en Van Blom veel expats woonden, zag hij vriendje s komen en gaan. Hij leerde snel contact te leggen. En zich te profileren. Hele dag op Twitter Als ik aan het headhunten ben, mag iedereen dat weten. Dan zal ik elk medium dat tot mijn beschikking staat t daarvoor inzetten. Hij onderscheidt zich met zijn originele aanpak en zegt de best gelezen blogger te zijn op recruitmentmatters.nl en op sollicitatieplatfor m ikki. Ik zit de hele dag op Twitter. Goed om trends te ontwaren in de arbeidsmarkt en om te testen hoe zijn moppen vallen. Een eigen cabaret- show, daar droomt hij van. Maar voorlopig zoekt hij zijn podium als deejae y in het programma Martijn in de Middag op werken.fm, een online radiostation met de arbeidsmarkt als thema, dat hij deze maand samen met zijn compagnons gaat lanceren. Smit kreeg in de recruitmentwereld de reputatie van een schreeuwlelijk, zegt hij. En van een entertainer, een rol die is terug te voeren op zijn brugklastijd in Oegstgeest. Van de beschermde expatomgeving in Stava nger, waar ik nog maar net te horen had gekregen dat Sinterklaas niet bestond, be- pagina 16, Het Financieele Dagblad Bijlage

4 pagina 17, Het Financieele Dagblad Bijlage Violiste en muzieklerares Annechien van Blom.

5 Ik wil mijn kinderen het expatbestaan niet aandoen landde ik tussen de dubbele Lacoste-truitjet s. Hij viel uit de toon met zijn leren polsbandjes van A-ha-zanger Morten Harket, begreep de mores en codes niet, en had door zijn dyslexie moeite met leren. Dus wat ga je dan doen om op te vallen? De pias uithangen. Ik was niet meer te houden. Snelle contacten gaan hem goed af. Hij schakelt makkelijk tussen verschillende niveaus. Thuis kwamen ook gewoon de bazen van mijn vader over de vloer, heel gebruikelijki onder expats. Maar diepgang? Daar heb ik mijn vrienden voor, bijn a allemaal ex-expats. Wij begrijpen elkaar. Gedrag spiegel en Van Dalen is niet zo bezig met zijn expatverleden. Ik ben niet aan het navelstaren op de impact van mijn jeugd. Het is vooral een enorme verrijk ing geweest. Door het thuisonderwijs miste hij de omgang met andere kinderen wel, maar op de internationale school in Madrid kon hij de schade ruimschoots inhalen. Tussen de Spaanse jetsetkinderen was hij de blonde coole gast. Hij leerde moeiteloos omschakelen tussen verschillende omgangsvormen en de bijbehorende mimiek. Toen hij voor APM een overnamedeal begeleidde in Dubai, zagen zijn collega s hem een metamorfose ondergaan. Ik doe dat bewust. Ik kende de Emiraten niet, maar had snel door hoe het werkte. Het tegen elkaar opbieden, het macho gedrag, elkaar wat meer aanraken, net als in Spanje. De stortvloed aan cursussen die expats van nu aangeboden krijg en, hij vindt het overdreven. Ja, je moet een beetje gedrag spiegelen, maar verder vooral jezelf blijven. Je hoffe lijk en netjes opstellen, daar draait het om. Tussenfas egev oel Zijn de expatkoters van weleer blij dat hun kinderen nu in Nederland opgroeien? Van Dalen: Het is honkvast. En dan meteen: Maar dat benadrukt vooral mijn vrouw, die psycholoog is. Smit: Ik wil mijn kinderen het expatbestaan niet aandoen, want het brengt je veel, maar ontwrichtt nog meer. Hij vindt het geweldig om te zien hoe zijn zoon en dochter genie- ten van het contact met zijn ouders, waar hij zijn eigen groot- ouders maar sporadisch zag. Smit zou zijn kinderen ook niet weg willen halen bij hun beste vriendjes. Hij weet zelf nog hoe Martijn Smit Brunei Engeland Noorwegen Nederland heftig dat was. Mijn kinderen krijg en genoegg van mij mee om andere culturen te begrijp en en in perspectief te plaatsen. Van Blom twijf elt. Ze is blij dat haar kinderen straks muziek- en sportleskunnen krijg en, wat voor haar als kind geen optie was. Maar ze vindt school overschat. Het enige wat school brengt, is een bepaalde sociale en maatschappelijke ontwikkeling. Ze houdt haar twee kinderen zo veel mogelijk thuis, ook als ze vioolleerlingen ontvangt. Dan regelt ze meestal een oppas. Ik voel dat ze graag thuis willen zijn. Ze doen hier heerlijk hun dingetjes. Ouders zijn veel te panisch of hun kind wel mee kan komen in het stramien. Daardoor doen kinderen soms te veel waar ze nog niet aan toe zijn. Wat alle drie aan hun jeugd in het buitenland hebben overgehouden, is een hang naar flexibiliteit en het openhou- den van keuzes. In de muziekwereld ligt weinig vast, zegt Van Blom bijvoorbeeld. Dan word je plots voor een orkest ingeschakeld en moet je al je lessen verzetten. Ze wil dat het leven verrassend blijf t. Ze woont in een huurhuis en vindt dat heerlijk. Je kunt nog alle kanten op. Dat geeft een rustig gevoel. Van Dalens nest is nu weliswaar in Den Haag, maar dat is zo relatief. Het had net zo goed Madrid of Nigeria kunnen zijn. Smit: In mijn werk plan ik afsp raken nauwgezet. Maar privé ga ik vooral met mensen om bij wie je spontaan kunt langswippen. De enige drie dagen die ik per jaar vast- leg zijn eerste en tweede kerstdag en oud en nieuw. Ik denk niet veel verderr vooruit dan twee weken. Volgens psychologe Bac-Fahner riskeren voormalige expatkinderen altijd in een overgangsfas e te blijv en hangen, omdat ze als kind leerden zich niet te veel aan één plek te hechten. Maar dan voel je je nooit echt ergens bij betrok- ken. En afgezien van een aantal echte wereldburgers, wil je dat als mens uiteindelijki wel. Op een gegeven moment, zo tussen de dertig en veertig, gaat dat voor een grote groep expatkinderen wringen. Dan voelen ze een gemis. Als Van Blom aan de toekomst t denkt, verschijnt het beeld van een huis met een eigen rozentuin. Is het een echte wens, of meer een kinderlijki k beeld, vraagt ze zich dan af. Ik heb wel altijd het gevoel: dát moet nog gebeu- ren.alsof ik altijd in een tussenfas e zit. Ja, ik heb een groot tussenfas egevoel. pagina 18, Het Financieele Dagblad Bijlage

6 pagina 19, Het Financieele Dagblad Bijlage Headhunter Martijn Smit.