ZITTEN IS HET NIEUWE ROKEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ZITTEN IS HET NIEUWE ROKEN"

Transcriptie

1 Magazine van HAN Sport en Bewegen. Nr.6 ZITTEN IS HET NIEUWE ROKEN Het Fitte Brein VOORAL EEN DAG VAN ONTMOETEN Dag van het Sportonderzoek HET BEWEGINGSTEKORT TE LIJF SALVO

2 SOCIAL MEDIA VOOR STUDENTEN facebook.com/hansportenbewegen twitter.com/hansportbewegen HANsportenbewegen.nl VOOR ALUMNI Alumni HAN Sport en Bewegen VOOR PRO S twitter.com/han_senb HAN Sport en Bewegen HANsportenbewegen.nl/professionals COLOFON Sporthart is het magazine van HAN Sport en Bewegen (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) Heyendaalseweg AJ Nijmegen 2 Sport en Bewegen REDACTIE Lennart van Eekhout Marcel Rözer Patrick Spierts Han Geurts Arnoud van de Ven EINDREDACTIE Lennart van Eekhout Han Geurts FOTOGRAFIE Gema Pérez Coos Dam Ralph Schmitz Maaike van Helmond VORMGEVING Ben Schot, Graphic Design bno Laura Foppen DRUKWERK bright advertising

3 HET FITTE BREIN 14 SALVO PROJECT 10 OPLEIDINGSCOMMISSIE 18 DAG VAN HET SPORTONDERZOEK 22 KILLICHALLENGE ZONNECELLEN VOOR IEDEREEN Inhoud HAN Sport en Bewegen nr. 6 COLUMN Pag. 4 NIEUWS Pag. 4 HET SPORTHART VAN Pag. 6 DE NIEUWE LOCATIE Pag. 8 SALVO PROJECT Pag. 10 SPORTBOEKEN Pag. 12 PAUL DRESEN Pag.13 HET FITTE BREIN Pag. 14 OPLEIDINGSCOMMISSIE ALO Pag. 18 TRAIN DE BRANDWEER Pag. 20 DAG VAN HET SPORTONDERZOEK Pag. 22 KILLICHALLENGE Pag.26 ZONNECELLEN VOOR IEDEREEN Pag.28 HERMAN BEERLING Pag.30 STEL JE VOOR Pag.32 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 3

4 in de dikke sjit Ik woon aan een van de straatjes in Nijmegen die bovenop de stuwwal liggen. Tussen onderaan en bovenaan in de straat zit een hoogteverschil van een meter of dertig. Om zowel de linker- als de rechterhoek ligt een Middelbare School en dagelijks zie ik scholieren bepakt en bezakt de weg omhoog afleggen. Sommigen op de fiets met vlotte trapbewegingen, anderen moeizaam ploeterend en bijna stilstaand. Een ander deel is ergens midden in de straat afgestapt. Ze lopen met rode hoofden naast hun fiets. Klagend en sputterend over de berg en een lichaam dat (nu al) niet meer wil. Ik bestudeer die lijven wel eens. Ze zijn puddingachtig. Alle inspanningen van het lichaam leveren protest op. Ergens in hun nog korte leven zijn deze kinderen in de dikke sjit beland. De dikke sjit is een toestand, een staat van kortademigheid, van opgeblazen buiken, van alle beweging is teveel. Wie lijdt aan de dikke sjit lust graag fast food en staat in de supermarkt voor het vak met mierzoete energiedrankjes die onvoorstelbaar nog niet verboden zijn. Wie eenmaal in de dikke sjit zit, komt er niet zo snel meer uit. Heel veel mensen bemoeien zich met dikke sjitters en zodra ze proberen om het gedrag te veranderen noemen ze dat een interventie. Interventies worden uitgeprobeerd, getest en onderzocht. Soms zo uitgebreid dat ik me wel eens afvraag of er niet een veel simpelere methode is om mensen aan het bewegen te krijgen. Of zoals mijn moeder het steevast onder woorden bracht: Doe alles met mate. Maar voordat ik nu lifestylecoaches en andere beweegexperts over me heen krijg, dat doe het met mate was een zinnetje van vroeger. Vroeger, toen iedereen als vanzelfsprekend de fiets pakte als er een bestemming op minder dan tien kilometer lag. Vroeger, toen iedereen veel meer bewoog. Vroeger, toen één koekje bij de koffie nog gewoon was. Onlangs waren twee longartsen in het nieuws die de staat aanklaagden omdat deze verantwoordelijk zou zijn voor de toename van jonge rokers. De artsen gingen nog een stapje verder, de tabakslobby zou zoveel invloed hebben in Den Haag dat politici rechtstreeks het gewenste beleid uit zouden voeren. De vrees die ik na het nieuws had was niet zozeer dat de artsen gelijk hadden, maar dat het niet alleen de tabakslobby is die grote invloed heeft. Wie eenmaal van de fiets is gestapt, moet heel erg oppassen. Marcel Rözer HAN SENECA SPORTS & EXERCISE NUTRITION BEGELEIDDE BELGISCHE TOPWIELRENNER TIJDENS TOUR Sportvoedingsdeskundige Nick Iedema van HAN SENECA Sports & Exercise Nutrition begeleidde de Belgische topwielrenner Jurgen van den Broeck rondom de Tour de France. Wielrennen is bij uitstek een sport waarbij voeding een belangrijke rol speelt door de enorme energetische belasting. Ik vind dat erg leuk, omdat je directer ziet wat je bijdraagt, aldus de sportvoedingsspecialist. Naast Van den Broeck begeleidt Iedema ook de nationale dames- en herenhockeyteams, BMX, enkele topzwemmers en het paralympische wielrennen. 4 Sport en Bewegen

5 NIEUWE OPLEIDINGEN RONDOM SPORTECONOMIE EN VOETBAL HAN SENENECA, het expertisecentrum voor sport, arbeid en gezondheid, zal komend jaar beginnen een kortdurende opleiding rondom sporteconomie. Dingen die de revue passeren: Hoe houden we de sport betaalbaar voor iedereen? Op welke manier meet en vergroot je de effecten van sportevenementen? Wat draagt sport bij aan de Nederlandse economie? Kijk voor meer informatie op bij Opleidingen. INNOVEREN KUN JE LEREN Volgend studiejaar kunnen studenten zich een half jaar verdiepen in het realiseren van sportinnovaties. Docent Jelle Schoemaker: De ervaring leert dat veel afgestudeerden blijven hangen in sollicitaties naar al bestaande banen. En dat terwijl er tegenwoordig genoeg maatschappelijke belangstelling en bereidheid tot betalen voor sport is, waardoor veel nieuwe banen geschapen kunnen worden. Met de juiste aanpak zullen veel afgestudeerden hun baan zelf creëren. En dan gaat het heus niet alleen over mensen die een eigen bedrijf beginnen. Je kunt tegenwoordig ook bij grotere organisaties aankloppen met een goed idee. En als het aanslaat kun je zo je eigen baan creëren. Het vergt een wat andere denkwijze, modern en innovatief. In een notendop gaan daar onze wekelijkse colleges straks over. CABRERA-TRAIL; DE BESTE TEAMDAG VOOR HAN-PERSONEEL Ruim zeven of maar liefst 21 kilometer bergop rennen. Dat waren de keuzes voor de deelnemers aan de Cabrera-trail die op 2 november in de buurt van Madrid in Spanje werd gehouden. HAN Bruist organiseerde voor de medewerkers van de Hogeschool de reis. Lopen moesten de deelnemers zelf. En dat viel lang niet mee, vertelde Jelle Schoemaker, docent bij HAN Sport en Bewegen. Schoemaker, die zijn zinnen had gezet op een podiumplaats bij de korte trail, kwam na de eerste steile klim nog wel als eerste door. Maar in de afdaling werd ik door de latere winnaar keihard voorbij gelopen. Hij kende het traject op zijn duimpje. Ik was heel tevreden met mijn tweede plek. Met Linda Faber, die als achtste bij de vrouwen finishte, deden de HAN-medewerkers het bijzonder goed. Maar dat was allemaal bijzaak, vertelt Schoemaker. We waren met honderd mensen van de HAN. Je leert nieuwe mensen kennen die je anders nooit ontmoet zou hebben. We sliepen met 26 op één kamer. Haha, dan zie je elkaar van een andere kant. meer nieuws lezen? Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 5

6 Het sporthart van... In Het sporthart van komen medewerkers en studenten van HAN Sport en Bewegen aan het woord over sporten waar hun hart sneller van gaat kloppen. Sommigen zijn topsporter, sommige doen het puur omdat ze het leuk vinden. Maar één ding hebben ze gemeen: sporten is een belangrijk onderdeel van hun leven. Marcel Rözer interviewde een viertal over hun passie voor bewegen. Ward Trutmans docent SBE Ik heb onlangs de Kustmarathon gelopen. Nee, de tijd ga ik je niet vertellen. Die is ook niet van belang, want het ging mij erom dat ik een marathon uit zou lopen en me dan toch nog lekker kon voelen. Dat viel niet mee, want de laatste kilometers waren de zwaarste. Ik moest een duin omhoog en het zand was rul. Dat viel niet mee, maar ik had nog energie genoeg. Zo n marathon is toch een variant op het lichaam kapot maken. Maar ik heb, doordat ik goed getraind was en rustig heb gelopen, kunnen genieten van het strand, de zee, de vergezichten. Want dat is wat hardlopen met me doet. Ik loop drie keer per week, althans dat probeer ik. En dan probeer ik me ook bewust te zijn van de schoonheid van het landschap. Soms loop ik de N70, andere keren in de bossen van Heumensoord of gewoon een rondje door het Goffertpark. En altijd verwonder ik me over hoe mooi het is. Ik verbaas me er nog altijd over hoe dat hardlopen werkt. Alsof de gedachten die er in het hoofd rondspoken een plaatsje krijgen. Dat lukt niet na vijf minuten, ook niet na twintig, maar na een uurtje is het alsof alles gerangschikt is. Een schoonmaak en een zeer prettig gevoel. De gedachten in je hoofd krijgen een plaatsje 6 Sport en Bewegen

7 s Ochtens afzien en i Boukje Smeets docent SBE Ik hockey vanaf mijn zesde. Daarnaast deed ik aan judo en aan tennis. Dat laatste heb ik het langst volgehouden, maar toen ik hoger ging hockeyen moest ik kiezen. Ik kon en kan alles kwijt in hockey, het is fysiek, je speelt in een team, maar moet ook het beste uit jezelf halen. Ik heb bij Den Bosch gespeeld, maar de top nooit gehaald. Ik mocht met het eerste meedoen als de internationals op pad waren. Nee, dat vond ik niet erg. Ik coach al vanaf mijn dertiende en ik zou zeggen dat daar eerder mijn passie ligt. Ik ben nu bezig met mijn Master en ga me bezig houden met de probleemgroep bij hockey: de jongens. Ik ga onderzoeken waarom de uitstroom van jongens zoveel hoger is dan bij meisjes. Heel interessant en uitdagend. En precies wat ik leuk vind. Ik denk dat heel veel kinderen, en dan met name jongens, niet of nauwelijks in aanraking komen met hockey. Daarom pleit ik voor lessen op school, waarbij het geen softe lesjes moeten zijn. Hockey kan lekker hard zijn en daar houden jongens van. En ik ook trouwens. Hockey kan lekker hard zijn Vera Robben docent ALO Mijn buurjongen deed vroeger allerlei spannende en avontuurlijke dingen. Ik wilde eigenlijk alles wat hij ook deed. Vanaf mijn zesde deed ik aan fietscross. Fanatiek en gedisciplineerd, dat zit nu eenmaal in de aard van het beestje. Ik wil het altijd goed doen. Ik heb altijd ook gezwommen en geturnd, maar uit het fietscrossen heb ik het meeste gehaald. Ik ben vijf keer Nederlands outdoorkampioen geworden, en twee keer indoor. Rond mijn negentiende kwamen er andere interesses, ik ging het huis uit, in Zwolle aan de CALO studeren. Er zijn nog wel fietscross-activiteiten voor niet meer zo piepjonge fietsers, maar daar heb ik geen interesse in. Ik durf ook niet meer. Vroeger was ik stoer en durfde ik alles, nu ziet het er allemaal vast heel knullig uit. Nee, ik ga nu liever turnen. Dennis Hobbenschot student SGM Bij de Nieuwelingen en de Junioren fietste ik vroeger best aardig mee. Maar toen kwam het eindexamenjaar en kon ik minder trainen. En daarna deze studie. Om goed mee te kunnen als wielrenner moet je veel uren maken en dat is in de huidige situatie lastig. Ik ben derdejaars en er gaat veel tijd in de studie zitten. Toch probeer ik vier tot vijf keer per week op de fiets te zitten. Soms alleen, soms met vrienden. Volgend jaar ga ik meedoen aan La Marmotte, dat is een toertocht over een aantal legendarische cols in de Franse Alpen, zoals Le Telegraphe, Le Glandon, Le Galibier. Helaas valt het precies samen met de Tourstart in Utrecht, waar ik me als vrijwilliger voor op wilde geven. Dat gaat dus niet door, want zelf wielrennen is natuurlijk altijd leuker. Wielrennen zal altijd mijn ding blijven. Het is trainbaar, er zit veel snelheid en techniek in en bovenal ben je als wielrenner zo vrij als een vogel. Je kunt overal naar toe. Bij het voetballen zit je vast aan één veld, aan een plek. Als wielrenner ben je vrij om te gaan en staan waar je wilt, je komt op nieuwe plekken. Dat afwisselende trekt me erg aan in het wielrennen. Fanatiek en gedisciplineerd Zelf wielrennen is altijd leuker Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 7

8 GYMNASION NIEUWE, FRISSE EN VOORAL SPORTIEVE OMGEVING HAN Sport en Bewegen heeft direct na de zomervakantie haar intrek genomen in een compleet nieuwe locatie, het Gymnasion. Van de oude locatie op de Professor Molkenboerstraat werd afscheid genomen. De reacties zijn positief, want het is een mooie open locatie, waar studenten kunnen sporten en waar veel ontmoetingsplekken zijn voor studenten, docenten, onderzoekers en het werkveld. Bas van Mierlo, architectenbureau Houben & Van Mierlo: 'Wij zien een onderwijsfunctie niet zozeer als een gebouw met gangen en lokalen maar meer als een kleine stad waarbij je via straten, pleinen en functies verbindt. De grote diversiteit aan ontmoetingsplekken en verblijfsfuncties in zo'n stad bieden aan ieder een plek waar hij of zij zich thuis voelt of waar je ontmoet en/of verblijft. Voor ieder dus wat wils.' Dieske Kruisselbrink, SGM studente: Ik vind het nieuwe gebouw erg tof, het is modern, toegankelijk en ruim. Ook is het voor met name de studenten van ALO en SBE een stuk praktischer om de sportfaciliteiten dichtbij te hebben. Zelf vind ik het ook wel fijn om in een paar tussenuurtjes even lekker te sporten. Daarnaast zijn bijvoorbeeld het grote aantal werkruimtes, de sfeer die er heerst, het sportcafé maar ook iets simpels als de fijne banken waar je in je vrije uurtjes kunt chillen, zeker aanvullingen op de vorige locatie aan de Molkenboer. 8 Sport en Bewegen

9 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 9

10 VMBO ERS RAKEN MET SALVO Het bewegingstekort te lijf Het verhaal is simpel: de uitval van VMBO ers in het bewegingsonderwijs én in de actieve sportbeoefening moet omlaag. SALVO (Stimuleren Actieve Leefstijl VMBO-onderwijs) wil aantonen dat dat mogelijk is door het bewegingsonderwijs op scholen beter aan te laten sluiten bij de belevingswereld van de leerlingen. En als zij voornamelijk denken in beelden, is het volgens ons een prima idee om die beelden te gebruiken, zegt John Dierx namens HAN Sport en Bewegen. Dan weet je wat er leeft en kun je daar iets mee doen. Dierx ziet dat over de hele lijn in het VMBO de uitval in het bewegingsonderwijs toeneemt. Die trend zie je ook bij de reguliere sport. Dat resulteert in overgewicht, en ook de leerprestaties lopen terug. Samen met de Hogeschool van Amsterdam heeft HAN Sport en Bewegen het SALVO project opgezet, een door ZonMw gefinancierd project. Bij het project zijn ook diverse andere partijen betrokken, zoals het NISB, de VO-raad, de KVLO en de Universiteit van Wageningen. We willen met ze in gesprek en ik geloof er heilig in dat het verfrissend kan werken als je vraagt wat een leerling nou precies verwacht van bewegingsonderwijs. Plezier De eerste bijeenkomst van studenten van de Hogeschool van Amsterdam en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen is er eentje van enthousiasme. Jochem Gerretsen, vierdejaars ALO in Amsterdam, legt uit: Het plezier in bewegen verdwijnt dus kennelijk bij kinderen die net op de Middelbare School zitten. Ik heb dat ooit heel anders ervaren. Bij mij werd het steeds leuker. Hoe kan het nou dat kinderen afhaken voor een sport? Of überhaupt om te bewegen? Dat wil graag onderzoeken. Jeske Weltevrede, ook al vierdejaars ALO, maar dan op de HAN, gaat er zelfs haar afstudeerscriptie aan wijden. Ik vind sport als middel zeer interessant. Daarbij vind ik het belangrijker hoe ze zich gedragen, dan dat ze toevallig over een stok kunnen springen. Wensen en verwachtingen Jochem en Jeske hebben elkaar tijdens de bijeenkomst leren kennen. Ze hebben de SIM-gesprekstechniek (Structured Interview Matrix) 10 Sport en Bewegen

11 geoefend, waarvan het de bedoeling is dat ook de VMBO-leerlingen elkaar op die manier gaan interviewen. Gwendolijn Boonekamp van HAN Sport en Bewegen: Normaal gesproken gaat zo n interview in een focusgroep, maar daarvoor zijn de groepen nu te groot. Verder is er bij een focusgroep vaak sprake van gewenste antwoorden. In de SIMgestuurde gesprekken ondervragen de leerlingen elkaar. En mits dat in goede banen wordt geleid, komen daar hun wensen en verwachtingen ten aanzien van bewegingsonderwijs veel beter naar voren. Geen taboe Behalve de SIM-techniek berust SALVO ook nog op een ander fundament. De VMBO ers gaan de straat op HAN SPORT en maken buiten met hun mobiele telefoon foto s van zaken of personen EN BEWEGEN die hen opvallen. Of die ze op de een of andere manier aanspreken. EN HOGESCHOOL Eindelijk mogen ze dat ding wél een keer in de les gebruiken, zegt Dierx. VAN AMSTERDAM Ze gaan foto s maken en vervolgens vrij associëren op het thema. Dat SAMEN IN laatste is belangrijk. Er is geen taboe, alles mag gezegd worden. LEEFSTIJL- In die anderhalf uur nabespreking moeten ze de vrijheid voelen. PROJECT Het project heeft als pilot gedraaid op het Hanze-college in Oosterhout en zal dit studiejaar uit worden gerold over tien scholen in de regio Arnhem-Nijmegen en twaalf scholen in Amsterdam. Dierx: We gaan op zes scholen daar en hier, in totaal dus twaalf keer, onze interventies doen. De overige zijn controle-scholen. Via fitheidstesten hopen we er achter te komen dat er een domino-effect plaats zal vinden. Allereerst hopen we natuurlijk dat scholieren die aan SALVO meedoen fitter zijn dan zij die het programma niet hebben gedraaid. En als fitter minder uitval betekent, kan dit geëxporteerd worden naar veel meer scholen. Het vertrouwen is in elk geval groot. Vertrouwen dat scholieren een andere verhouding krijgen ten aanzien van een actieve leefstijl. Daar is het allemaal om te doen. SALVO project STIMULEREN ACTIEVE LEEFSTIJL VMBO- ONDERWIJS (SALVO) IS EEN VIERJARIG ONDERZOEKSPROJECT WAARIN DE HAN EN HVA SAMEN HET BEWEGINGSTEKORT EN OVERGEWICHT ONDER VMBO JONGEREN TE LIJF GAAN. PER 1 SEPTEMBER 2013 GAAN LEERLINGEN VAN 20 VMBO-SCHOLEN IN NIJMEGEN EN AMSTERDAM ZELF AAN DE SLAG OM SPORT- EN BEWEEGACTIVITEITEN TE ONTWIKKELEN DIE VEEL BETER DAN VOORHEEN PASSEN BIJ HUN EIGEN BEHOEFTEN EN LEVENSFASE. ONDERZOEKERS EN STUDENTEN VAN DE OPLEIDINGEN SPORT, GEZONDHEID EN MANAGEMENT (SGM), LERAAR LICHAMELIJKE OPVOEDING (ALO) EN VOEDING & DIËTETIEK VAN DE HAN EN DE HVA BEGELEIDEN HEN HIERBIJ. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 11

12 wie iets met sport heeft leest sportboeken IK HEB AL EEN BOEK In deze rubriek zoomen we in op de beste sportboeken. We kiezen telkens drie actuele sportboeken en zoomen in op de Top 10 van beste sportboeken ooit. Daarin recenseren we dan telkens één boek. Het is zoals het is. Marcel van Roosmalen op pad met Theo Bos. Vitesse-watcher Marcel van Roosmalen schreef al enkele succesvolle boeken over de club uit Arnhem. Dit keer is de toon serieuzer, want de schrijver ging op pad met de terminaal zieke ex-voetballer en ex-trainer Theo Bos. Het werd een ontroerend monumentje, waarin er toch ook plaats is voor Van Roosmalens scherpe pen. Weerspiegelingen in het ijs - Derek Parra Kent u hem nog? Die rare Amerikaan die twee medailles haalde en dacht dat hij de koning van het ijs was? Helaas alweer een biografie die de overtuiging sterkt dat sporters niet zelf aan de slag moeten om hun levensverhaal te noteren. Het mysterie van de eerste gele trui - Herman Chevrolet In negen verhalen schetst Chevrolet negen illustere dragers van de gele trui. En geeft daarmee een historisch overzicht van de Tour de France, de belangrijkste wielerwedstrijd ter wereld. Het boekje is verplichte kost voor elke wielerliefhebber. Al was het maar omdat Chevrolet er in slaagt om zowel de heroïsche kant te beschrijven, als de onvermijdelijke neergang. top 10 In willekeurige volgorde sportboeken aller tijden 1 Open, de biografie van André Agassi 2 De proloog, Bert Wagendorp 3 Chez Stans, Jan Mulder 4 Wij waren de besten, Auke Kok 5 Sacred Hoops, Phil Jackson 6 Futebol, Alex Bellos 7 Moneyball, Michael Lewis 8 Het Gevecht, Norman Mailer 9 Nadal, biografie van een fenomeen 10 De renner, Tim Krabbé 12 Sport en Bewegen DE PROLOOG Volkskrant-columnist Bert Wagendorp waagde zich bijna twintig jaar geleden al aan een roman over wielrennen. Weer twintig jaar daarvoor had Tim Krabbé met De Renner het ultieme wielerverhaal al geschreven, dus wat zou Wagendorp daar nog aan toe kunnen voegen? Zoals hij ook in Ventoux bewees, bezit Wagendorp over een fijne pen, een pen die een verhaal schrijft dat de lezer meesleurt in het leven van de hoofdpersoon. Dat er geen echte clou zit aan het verhaal van de wielrenner die de nacht voor de start van de Tour de France de slaap niet kan vatten, deert niemand. De Proloog is na De Renner een must-read voor iedereen die het snot al eens voor ogen heeft gehad.

13 De liefde voor het sportonderwijs AFSCHEID PAUL DRESEN Ze hebben veel veren op de hoed gehad. De opleiding Sport- en Bewegingseducatie van HAN Sport en Bewegen is een succesnummer, opgericht in 2007 en vanaf het eerste begin een goeie club. Opleidingscoördinator Paul Dresen stond aan de wieg van Sport- en Bewegingseducatie (SBE), hij nam 1 september jongstleden afscheid in die functie. Alle reden voor een gesprek. Ja, ze hebben iets neergezet, die van SBE. Paul Dresen knikt tevreden en voegt toe: Binnen de faculteit kwam bij de studenttevredenheid alleen fysiotherapie beter uit de bus. En zij hebben het geluk dat ze een duidelijk profiel hebben. Dat voordeel heeft SBE niet. We hebben veel gehad aan ons motto: SBE brengt iedereen in beweging. Voorkeur De liefde voor het sportonderwijs stond bij Dresen van het begin af aan vast. Na de ALO in Groningen studeerde hij psychomotorische therapie en gaf hij gymles aan een Middelbare School. Daar werden me twee dingen duidelijk, ten eerste dat ik niet echt over een therapeutische inborst beschikte. En ten tweede dat ik een voorkeur had voor andere doelgroepen dan kinderen op de middelbare school. Dresen kwam te werken in een Huis van Bewaring. Zo n ouderwetse koepelgevangenis. Celdeur openen en proberen iemand mee te krijgen naar de sportles. Intensief, maar zeer leerzaam. Hoe krijg je die mensen in beweging? Hij hield intussen ook altijd een oog op de ontwikkeling van het onderwijs. Zo kwam ik eind jaren zeventig terecht op De Meerberg in Berg en Dal. Haha, alle linkse mensen waren er verzameld. Daar zijn we begonnen met projectonderwijs. Ik werd eerst docent Sport en Spel en later coördinator voor de opleiding Sociaal Cultureel Werk. Pittige klus Dresen bleef tot eind jaren tachtig. Daarna ging het Cios in Arnhem gehandicapten opleiden tot sportprofessional. Dat was iets voor mij, ik werd projectleider. Toen het Cios samen ging werken met Sport, Gezondheid Management (SGM) van de HAN, was Dresen namens het Cios een van de kartrekkers. Uiteindelijk kwam Tjeerd de Jong met het idee om het hele sportpakket op de HAN te beginnen. Dat was een pittige klus, want niet iedereen in het land was blij met het initiatief. Uiteindelijk kwamen naast SGM de ALO en SBE. Het was een voorrecht om daar in die jaren bij te mogen zijn. Tecredenheid In 2007 stond hij voor keus, verder met de ALO of met SBE? SBE lag toch meer in mijn lijn. Bij een ALO er is het duidelijk waar je voor opleidt. Een SBE er moet er veel meer voor doen, die studie vergt een totaal andere aanpak. Ik chargeer, een afgestudeerde ALO er kan wachten tot de bel gaat en dan komen de klanten vanzelf binnen. Zo gemakkelijk heeft de SBE er het niet. Die moet ze bij wijze van spreken achter de geraniums vandaan halen. En waar andere opleidingen nogal eens te maken hebben met kinderziektes, daar sprak SBE een duidelijk ambitie uit. Meedoen was niet genoeg, wij wilden winnen. En dat dit gelukt is, hebben we gevierd hoor, zegt hij. We hebben de afgelopen jaren iets neergezet. Vanuit onze opleiding is de studenttevredenheid hoog. Hoe dat kan? Ik denk om meerdere redenen. Wij werken met maar één onderwijsteam en dat zie ik als een groot voordeel. Binnen het onderwijs heeft het team die betrokkenheid vorm weten te geven. Mede daardoor zijn we in staat geweest om het gevoel voor studenten een duidelijke plek te geven. Verder is bij ons de studentverdeling man-vrouw in balans. Dat helpt toch ook om de sfeer prettig te houden. Vanaf 1 september jongstleden is hij begonnen aan zijn ouwelullen-uren. Ik ben minder gaan werken, maar ik wil nog echt een bijdrage leveren. Ik ben adviseur onderwijs en daar ligt altijd een schone taak. Ik heb inmiddels aardig wat onderwijskundige ervaring en opleiding en hoop die kennis in te kunnen zetten voor het totale instituut. Intussen zal er hopelijk meer tijd zijn om zijn passie golf wat vaker te beleven. Ik speel het pas zes of zeven jaar en ik denk niet dat het me ooit nog loslaat. s Nachts word ik wel eens wakker met nieuwe ideeën over mijn swing. Die ga ik dan het liefst zo snel mogelijk oefenen. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 13

14 VOLLE ZAAL VOOR BIJEENKOMST HET FITTE BREIN Zitten is het nieuwe roken Sporten, terrasjes pakken, languit op de bank liggen, shoppen of in de tuin werken. Het zijn meestal activiteiten waar de zaterdagmiddag wel mee gevuld wordt. Maar op zaterdag 11 oktober was dat voor zo n duizend mensen net even anders. Zij kwamen naar Papendal om een bijeenkomst bij te wonen van Het Fitte Brein, dat medegeorganiseerd werd door HAN Sport en Bewegen. Ze kregen goed nieuws van Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie: Het is nooit te laat om te starten met bewegen. De hersenfuncties gaan meteen vooruit! 14 Sport en Bewegen

15 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 15

16 VOLLE ZAAL VOOR BIJEENKOMST HET FITTE BREIN Met z n vieren waren ze, in tegenstelling tot normaal als ze met z n drieën presenteren. Voormalig Olympisch kampioen schaatsen Ard Schenk, neurobioloog Dick Swaab en dus Erik Scherder zijn het trio dat samen het land doorreist met hun serieuze boodschap over bewegen en een gezonde leefstijl. Zij werden dit keer geflankeerd door Marcel Olde Rikkert, een hoogleraar geriatrie bij UMC St. Radboud. Liefst duizend bezoekers namen de moeite om naar het Congrescentrum van Papendal te komen en zij kregen wetenschappelijke onderzoeken, prachtige anekdotes en met name een wijze les voorgeschoteld. Want sporten en bewegen is nu eenmaal niet alleen goed tegen overgewicht en hart- en vaatziekten, het is ook een enorm belangrijk middel om het brein tot op late leeftijd vitaal en scherp te houden. Balans Ard Schenk raakte na zijn topsportcarrière, zoals hij zelf aangeeft, verstikt in de val van een druk bestaan. Hij kreeg te maken met overgewicht en uiteindelijk maakte zijn lichaam hem op een abrupte manier, door middel van een herseninfarct, duidelijk dat er iets moest veranderen. Dat hield voor hem in: goede voeding, dagelijkse beweging en rust op zijn tijd. Het toverwoord is dan ook balans. De tip van de voormalig topschaatser aan de duizend aanwezigen op Papendal: Zorg ervoor dat je twee uur per dag niet geleefd wordt door de maatschappij. Één uur om te bewegen en één uur om te ontspannen. Volgens Dick Swaab moeten we onze hersenen stimuleren om ze fit te maken en te houden. Denksporten als schaken en bridgen helpen daarbij, maar ook het zoeken van uitdagingen voor het brein in het werk en het dagelijkse leven. Hij liet de laatste wetenschappelijke inzichten zien, waaruit ook blijkt dat fitte hersenen de kans op Alzheimer verkleinen. Swaab: Wetenschappelijke onderzoeken wijzen erop dat hoe vroeger we beginnen 16 Sport en Bewegen

17 Schaatscoryfee Ard Schenk: Het toverwoord is balans. DE LEZING WERD GEORGANISEERD DOOR DE PROVINCIE GELDERLAND, SPORTCENTRUM PAPENDAL, HET RADBOUDUMC, DE GELDERSE SPORT FEDERATIE EN HAN SPORT EN BEWEGEN SAMEN MET STICHTING HET FITTE BREIN OP PAPENDAL IN ARNHEM. de hersenen te stimuleren, hoe beter beschermd we lijken te worden tegen deze vervroegde veroudering. Tweetalig opgroeien en goed onderwijs in de jeugdjaren helpen bij het ontwikkelen van een sterk brein. En in het latere leven helpt een actief bestaan dat ons brein voortdurend blijft prikkelen. Niet alleen bewegen is dus het devies, maar ook het uitdagen van het brein. Gaming Marcel Olde Rikkert was als Gelderse afgevaardigde - de provincie Gelderland is de initiator van de bijeenkomst - toegevoegd aan het programma. Hij houdt zich bezig met de Brain Aging Monitor, een internetportaal via waar gebruikers persoonlijke adviezen krijgen over hun leefstijl. Hij is daarnaast bezig met de positieve effecten van gaming op het brein. Zo laat de hoogleraar een oudere man op het podium komen om een computergame te spelen, waarmee volgens Olde Rikkert de hersenen uitgedaagd worden en ze dus fit worden of blijven. Zitten = het nieuwe roken Als afsluiter van de dag was Erik Scherder aan de beurt. De flamboyante hoogleraar, onder meer bekend van diverse optredens bij De Wereld Draait Door en de Universiteit van Nederland, kreeg het publiek na twee uur nog steeds enthousiast. Dat was vooral te danken aan de hoeveelheid energie die de neuropsycholoog zelf in zijn verhaal stopte. En het was maar goed ook, want zijn verhaal was het, net als van zijn voorgangers, waard om onthouden te worden. De uitleg van zware wetenschappelijke literatuur was dermate helder, dat de essentie van het verhaal bleef hangen. Tips van de hoogleraar: Ga wandelend vergaderen en fietsen achter het bureau. Scherder: Zitten is het nieuwe roken. Het gezondheidsrisico van inactiviteit is groter dan dat van roken! Het goede nieuws is dat het nooit te laat is om te starten met bewegen. De hersenfuncties gaan meteen vooruit! Mobile Health & Performance Lab Rondom de bijeenkomst was ook een infomarkt georganiseerd, waar diverse organisaties rondom sport en bewegen aanwezig waren. Zo was daar ook het Mobile Health & Performance Lab van HAN SENECA, het expertisecentrum voor sport, arbeid en gezondheid van HAN Sport en Bewegen. Veel aanwezigen maakten gebruik van de gratis health check die zij daar konden doen in het hypermoderne mobiele testlab. #HetFitteBrein GIELION DE WIT 11 OKT. Bewegen is voeding voor de frontale hersenlob. Cognitie en motoriek gaan hand in hand. Zijn zelfde systemen. #EricScherder #HetFitteBrein SANNE GEURDS AFGESCHERMDE TWEETS 11 OKT. Erik Scherder weet op een luchtige, enthousiaste en boeiende manier zijn lastige stof over te brengen. Geniaal! #hetfittebrein #HANnl VIOLA PEULEN 11 OKT. Zitten is t nieuwe roken. Inspirerend betoog van Erik Scherder #hetfittebrein #papendal SASKIA DANEN 11 OKT. Erik Scherder #hetfittebrein Op oudere leeftijd iets nieuws leren, is goed voor je geheugen. MONIEK PIETERS 11 OKT. Swaab: Ook bewegen, muziek, dansen en daglicht (melatonine aanmaak) bij ouderen werken positief op brein #gezondouderworden #hetfittebrein SASKIA DANEN 11 OKT. Ard Schenk #hetfittebrein We sluiten onderhoudscontracten af voor auto, tuin en CV-ketel, maar hoeveel onderhoud plegen we aan ons lichaam? INEKE DONKERVOORT 11 OKT. Ard Schenk op #hetfittebrein:na inactieve periode met overgewicht en herseninfarct overgestapt naar gezonde leefstijl INNOSPORTLABPAPENDAL 11 OKT. Pak ongezonde voeding aan door: goede voeding goedkoper, rem op ongezond voedsel, goede wetgeving en maak zelf keuzes. #Hetfittebrein Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 17

18 ALO OPLEIDINGSCOMMISSIE het is mooi om te zien dat de alo zo vernieuwend is Wat is een taalalarm eigenlijk? Wat zijn de reglementen bij tentamens? Zijn de klassen niet te groot? Het zijn slechts enkele voorbeelden van de vele zaken waarbij de Opleidingscommissie wordt ingeschakeld en waarbij zij de opleidingen van advies voorzien om problemen op te lossen. Zo ook bij de ALO, waar docenten en studenten in de commissie samenwerken om de kwaliteit te verbeteren. Op deze manier komen die verbeterpunten ook echt bij de opleiding terecht, en kunnen we ervoor zorgen dat de studie nog beter en leuker wordt. Ik vind het leuk dat ik de stem van studenten mag vertegenwoordigen, aldus Nadine Mooren, ALO-studente en lid van de Opleidingscommissie. Gabriëlla Lansink en Nadine Mooren hebben als ALO studentes al enkele jaren zitting in de Opleidingscommissie (OC) en zij hebben dan ook allebei een duidelijke reden waarom zij dat doen. Gabriëlla: Ik vind het een plezierige extra rol die ik mag vervullen. Het is erg interessant om als student de opleiding kritisch te mogen bekijken. Ik doe dit nu voor mijn vierde jaar en vind het nog steeds erg leuk en leerzaam. Nadine voegt daar aan toe: Ik vind het erg leuk en interessant. Je krijgt op deze manier inzicht in hoe de opleiding in elkaar zit en het is leuk om mee te denken over hoe het nog beter zou kunnen. Ik denk dat het heel goed is dat we als studenten inspraak hebben, aangezien wij nu eenmaal de opleiding volgen. Iedere student heeft wel ideeën over hoe dingen beter zouden kunnen. Actieve OC Fey van Lith is voorzitter van de Opleidingscommissie en zij is blij met de inbreng van de studenten. We streven naar een kwaliteitscultuur, waarbij studenten een belangrijke stem hebben. Het gaat om betrokkenheid en om samenwerking. Als student wordt je gehoord via de commissie. Zo heeft de OC meegedacht en advies gegeven rondom de verhuizing naar het Gymnasion, om tevens de wensen van studenten te verwerken in de nieuwe locatie. Ook de opleidingscoördinatoren van de ALO, Gielion de Wit en Marcel Mutsaarts, zijn zeer tevreden over de werkwijze. We zijn blij met zo n actieve Opleidingscommissie. Hun input levert een belangrijke bijdrage aan onze professionele leergemeenschap, aldus Gielion de Wit. Vernieuwende ALO Volgens Gabriëlla en Nadine voegt de OC in ieder geval veel toe aan de opleiding. Nadine: We hebben ons de afgelopen jaren voor een aantal zaken erg hard gemaakt, zoals sportvaardigheden laten vallen onder een eigen Onderwijseenheid en de antwoordsleutel na het tentamen op Scholar laten plaatsen. Het is fijn om te zien dat de opleiding daar ook echt wat mee doet en ons advies dus serieus neemt. Ik spreek wel eens studenten die in hun laatste studiejaar zitten, of die al afgestudeerd zijn, en dan hoor ik dat er zo veel veranderd is in die paar jaar tijd. Het is mooi om te zien dat de ALO zo vernieuwend is; hierdoor wordt het denk ik een steeds betere opleiding en kan de OC waarschijnlijk nog een hoop toe blijven voegen. Gabriëlla vult aan: De OC zorgt ervoor dat de kwaliteit van de opleiding blijft stijgen en studenten tevreden worden en blijven. Zo werken wij bijvoorbeeld aan de verbeterende communicatie tussen student en docent. Een zeer belangrijke toevoegende waarde dus! Ontwikkeling Los van dat de Opleidingscommissie veel voor elkaar heeft gekregen met dank aan de studenten, levert het de studenten die 18 Sport en Bewegen

19 Gabriëlla Lansink (links): Het is erg interessant om als student zijnde de opleiding kritisch te mogen bekijken Nadine Mooren met de ALO Opleidingscommissie (onderste rij, tweede van links). Gabriëlla Lansink ontbreekt op deze foto. de oc zorgt ervoor dat de kwaliteit van de opleiding blijft stijgen er onderdeel van uit maken ook veel op. Het leert mij als student kritisch kijken. Een probleem herkennen, maar daarbij direct naar oplossingen kijken. Door dit samen met studenten uit andere jaarlagen te doen, wordt ook het samenwerken bevorderd. Erg leuk!, aldus Gabriëlla. Bovendien krijg je er als student ook een kleine vergoeding voor. Nadine daarover: Naast de kleine vergoeding, draagt het bij aan mijn ontwikkeling. Je komt meer te weten over hoe de opleiding in elkaar zit, gaat in gesprek met medestudenten over hoe zij over dingen denken en geeft uiteindelijk je mening over bepaalde zaken. Daarnaast staat het goed op je CV. O ja, en iedere bijeenkomst eten we gezellig wat met z n allen (en ja, een gratis maaltijd is als student ook wat waard!). Vindbaarheid Studenten die in de ALO Opleidingscommissie zitten, brengen niet alleen hun eigen mening over, maar zijn ook de spreekbuis voor alle andere studenten van de opleiding. Maar weten de studenten de OC-leden wel te vinden? Nadine: We hebben het afgelopen jaar veel aan de bekendheid van de OC gewerkt. Ik word af en toe aangesproken met: hé, zit jij niet in die commissie?, dus we zijn gelukkig steeds bekender onder de ALO ers. Helaas zijn er tot nu toe nog maar weinig studenten die me hebben weten te vinden voor tips. Natuurlijk spreek ik vaak met medestudenten en probeer ik hier ook verbeterpunten uit te halen. Maar bij deze even een oproep: gebruik je docent of medestudent niet als klaagmuur, maar zoek gewoon even de Opleidingscommissie op! Een Opleidingscommissie bestaat uit docentleden en studentleden uit Nijmegen en Papendal. Uit iedere jaarlaag hebben twee studenten zitting in de OC. Heb jij ook interesse om mee te werken aan het verbeteren van de ALO en een spreekbuis te zijn voor alle studenten? Geef je dan op via #OCALO #OCSBE #OCSGM Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 19

20 TRAIN DE TRAINER Hoe fit zijn brandweerlieden? Een brandweerman springt op, trekt razendsnel zijn pak aan, rolt een slang uit en rent een trap op. Ondertussen kijken drie anderen toe en maken aantekeningen. We zijn getuige van een brandbestrijdingstest die onderdeel uitmaakt van de opleiding Testleider periodiek preventief medisch onderzoek (PPMO) voor de brandweer. Om hun werk uit te kunnen voeren, moet de fitheid van brandweerlieden immers regelmatig getest worden. De opleiding is op maat gemaakt door HAN SENECA, het expertisecentrum voor sport, arbeid en bewegen van de HAN. Vincent Bastiaans is als bewegingswetenschapper verbonden aan dit instituut. Bastiaans: Er doen brandweerlieden uit diverse korpsen mee. Het doel is om deze mensen te trainen de deelnemers zelf de brandbestrijdingstest uitvoeren en men elkaar beoordeelt. Het is dan vaak een eyeopener om erachter te komen dat ze verschillende beoordelingen krijgen. Wij geven ze uniforme handvatten om de betrouwbaarheid van deze zogenaamde interbeoordelaars te verhogen. in het afnemen van de test, zodat zij straks in hun eigen korps hun collega s kunnen testen. Daarbij is het belangrijkste dat men het allemaal op dezelfde manier doet. Dan krijg je namelijk het meest valide resultaat. Piekbelasting De hele opleiding duurt drie dagen en wordt verspreid over vijf weken verzorgd. Bastiaans: We simuleren het hele proces van brandblussen. Vanaf het aantrekken Op maat Voorheen had elk korps een eigen test. van het pak tot aan het uiteindelijk blussen van de brand. In totaal testen we dertien Nu is er één op maat gemaakt. Bastiaans: onderdelen op snelheid, technische Belangrijk is dat de cursisten inzicht krijgen uitvoering en uithoudingsvermogen. Er in de achtergronden van de testen zodat ze snappen waarom sommige onderdelen op is zelfs een traplooptest. Het gaat bij de brandweer vooral om te kunnen presteren een bepaalde manier uitgevoerd moeten bij piekbelasting. Ze moeten bij een worden. Bijvoorbeeld dat de instructie op brandmelding immers zo snel mogelijk een eenduidige manier gegeven wordt. Als de één hele lange verhalen gebruikt en de ander een heel korte introductie geeft, kan het al gebeuren dat de test verschillend handelen. Misschien komt het daardoor wel dat er tijdens de opleiding een heel dynamische sfeer heerst. Brandweermensen zijn recht voor de raap, open, sportief en geïnterpreteerd wordt. Door een strak gedreven. Sommigen vinden de norm om de protocol hiervoor op te stellen, kun je dat voorkomen. Er is ook een practicum waarbij test te halen aan de lage kant. Terwijl dit toch allemaal wetenschappelijk onderbouwd is. VINCENT BASTIAANS IS ALS BEWEGINGSWETENSCHAPPER EN ONDERZOEKER VERBONDEN AAN HAN SPORT EN BEWEGEN VAN DE HOGESCHOOL VAN ARNHEM EN NIJMEGEN. HIJ HOUDT ZICH DAARBIJ ONDER ANDERE BEZIG MET HET MOBILE HEALTH & PERFORMANCE LAB, HET MOBIELE FITHEIDSLAB VAN HAN SENECA. ALLE ONDERZOEKSRESULTATEN ZIJN BESCHIKBAAR VIA HET EXPERTISECENTRUM. DAAR KUNNEN OOK NIEUWE AANVRAGEN GEDAAN WORDEN. KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP OF MAIL NAAR SENECA@HAN.NL. Sport en Bewegen

21 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 21

22 DAG VAN HET SPORTONDERZOEK Sport en Bewegen

23 Vooral een dag van ontmoeten Talloze presentaties, een Sportmarkt en een bevlogen keynotespeaker; de Dag van het Sportonderzoek (DSO) op 30 oktober was een daverend succes. En hopelijk een aanzet naar nog meer samenwerking tussen de Radboud Universiteit en de HAN, opperde Maria Hopman, hoogleraar Integratieve Fysiologie aan de RU en voorzitter bij het thema Sport en Gezondheid. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 23

24 DAG VAN HET SPORTONDERZOEK Talloze presentaties, een Sportmarkt en een bevlogen keynote-speaker; de Dag van het Sportonderzoek (DSO) op 30 oktober was een daverend succes. En hopelijk een aanzet naar nog meer samenwerking tussen de Radboud Universiteit en de HAN, opperde Maria Hopman, hoogleraar Integratieve Fysiologie aan de RU en voorzitter bij het thema Sport en Gezondheid. Misschien wás het ook wel erg veel, de tsunami aan informatie die over de deelnemers aan de DSO 2014 werd uitgestort. Van We hebben mensen niet aan een touwtje (over de agressie op voetbalvelden) via Sport in collegeprogramma s (over de plek van sport in gemeentelijke politiek) tot Continuïteit en discontinuïteit in de constructie van sporticonen (onder meer over sportheld Jaap Eden); het aanbod van presentaties was immens. Kasper Bakker van HAN Sport en Bewegen: Het is voor elk wat wils. Partijen uit alle mogelijke hoeken van de sport komen op deze dag samen. Ze leren elkaar kennen en komen tot mogelijke vormen van samenwerking. Voor een Hogeschool die een bindende rol wil vervullen kan het niet veel beter. Ook mede-organisator Arne Nieuwenhuys van de Radboud Universiteit spinde van genoegen: Werkelijk iedereen die op dit gebied iets te maken heeft met Sport en Bewegen is er. ONDERLING COMMUNICEREN Koen Breedveld, directeur van het Mulier Instituut (initiatiefnemer DSO, samen met het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen), genoot met volle teugen van de nieuwe verbanden die er op zo n dag worden gelegd. Onderzoekers en beleidsbepalers spreken elkaar. Daar zijn verder niet zoveel mogelijkheden toe. Nauwelijks voor te stellen dat deze dag pas vijf jaar bestaat. Het dekt duidelijk een behoefte. Die behoefte om onderling te communiceren is volgens Maria Hopman slechts één van de doelen van de DSO. In essentie gaat het erom hoe we onze boodschap naar de burger vertaald krijgen. Iemand met overgewicht weet waarschijnlijk best wel dat hij niet gezond leeft, maar om zo iemand letterlijk in beweging te brengen, vergt meer dan alleen onderzoek. Hopman illustreert het aan de hand van een voorbeeld. Ik hoorde net in de paneldiscussie iemand opperen dat oude mensen in beweging komen als ze zich kunnen meten met andere ouderen. Dus er komt een App waarop ouderen kunnen zien hoeveel de buurman wandelt. Daar kun je wel mooi onderzoek naar doen, maar zonder verdere begeleiding gaat dat echt niet werken. BREEDTESPORT OF TOPSPORT? Zo passeerden in de loop van de dag de dilemma s van menig onderzoeker en beleidsmaker. Al bij de aftrap wierp dagvoorzitter Johan Wakkie het eeuwenoude vraagstuk op, investeren we in de breedtesport of in de topsport? Ook de vermeende tegenstelling tussen fundamenteel en toegepast onderzoek kwam in de opening aan bod. Peter Beek (VU Amsterdam), Joan Janssens (Hanzehogeschool Groningen), Remco Boer (NISB), Cathy van Beek (Radboud UMC), Ronald Wouters (Fitvak) en Koen Breedveld (Mulierinstituut) kruisten in duo s de degens. Hierbij was alleen de geringe tijd voor de discussie een punt van kritiek. Tja, ik moest beginnen terwijl mijn spreektijd er al vijf minuten op zat, treurde Bas Willemse, docent/onderzoeker van het expertiseteam Talent van HAN Sport en Bewegen over het propvolle programma. Dat was jammer, maar in de korte versie heb ik mijn onderzoek de rol van sportdeelname op fysieke en cognitieve ontwikkeling - toch nog prima kunnen toelichten hoor. Zo was het een dag waarin tijd niet bepaald een bondgenoot werd. Keynote Maarten van Bottenburg had daar gelukkig geen last van. In een helder betoog scheerde hij langs de dilemma s van de onderzoeker in En passant dook hij de resultaten in van een groot onderzoek waaraan hij meewerkte en waarmee uiteindelijk de vraag beantwoord moet worden of (Olympisch) succes maakbaar is. Was het dan allemaal hosanna tijdens deze vijfde DSO? Koen Breedveld vatte een veel gehoord punt van aandacht kernachtig samen: We zullen op zo n dag toe moeten naar nieuwe werkvormen. Nu moeten mensen teveel luisteren en blijven we aan de rand van de materie. Terwijl we juist in het hart willen zitten. 24 Sport en Bewegen

25 MET RUIM 400 DEELNEMERS OVERTROF DE OPKOMST ALLE VERWACHTINGEN Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 25

26 MET WAR CHILD NAAR DE KILIMANJARO...Maar eerst langs HAN SENECA Na de enorme successen van bijvoorbeeld Alpe d HuZes stikt het in het land van de goede doelen-projecten, waarbij de deelnemers geld inzamelen door zich te laten sponsoren voor een sportieve prestatie. De Kili-Challenge is daarop geen uitzondering, maar het is wel een spectaculaire variant. Met meer dan honderd mensen vertrekt War Child op 28 januari 2015 naar Tanzania, waar de fameuze Kilimanjaro in zeven dagen zal worden beklommen. Of, nou ja, bewandeld, want de 5895 meter hoge berg kan zonder stijgijzers worden bedwongen. We gaan de deelnemers uitgebreid voorlichten over de hobbels die ze tegen gaan komen, zegt Danny Wouters, projectmanager van War Child. Want het schijnt geen makkie te zijn om boven te raken. Ik ga zelf ook mee. Ik wil het aan den lijve ervaren. En dus heeft Wouters zich op een dinsdag in oktober bij het inspanningslab van HAN SENECA gemeld. Directeur Geert van der Veer legt de link tussen beide bedrijven uit. Ik ken iemand bij War Child en die vertelde me over dit project. Ik bood toen aan om een maximaaltest voor een aantal deelnemers te doen. Het is onze manier om bij te dragen aan zo n goed doel. 26 Sport en Bewegen

27 De Kili-Challenge is een nieuwe stap in het werven van fondsen Hoogtekamers Onder de honderd deelnemers werden tien testen verloot. Wouters zelf is de elfde die zich meldt bij sportarts Robert Kempers. Deze laat Wouters eerst kennismaken met de twee hoogtekamers waarover HAN SENECA beschikt. De een bootst het klimaat na op 2500, de ander op 3500 meter. In de hoogtekamer is de lucht iel en Wouters vraagt zich meteen af of hij wel opgewassen is tegen de omstandigheden. Bronchitis is wel een ding in onze familie, zegt hij. Het gaat om de gewenning, stelt Van der Veer hem gerust. Je hebt in de bergen een andere gewaarwording. Soms lijkt het alsof je flauw gaat vallen en daar moet je mee om leren gaan. Even rust pakken, niet gaan hyperventileren. Na een korte periode kun je dan wel weer verder. Tenminste als er verder niets mis is met je lichaam, voegt sportarts Kempers toe. Om daar wat licht op te werpen ga ik nu een aantal vragen stellen en daarna een maximaaltest doen. Wouters wordt even later onderworpen aan een vragenlijst, hij wordt gewogen en gemeten en daarna wordt zijn hartslag in rust gemeten. Kempers: Kijk, je kunt niets helemaal uitsluiten, maar in deze test komt een aantal eventuele gebreken aan het hart wel tevoorschijn. Je wilt er niet boven op de Kilimanjaro achter komen dat je een hartfalen hebt. Een ziekenhuis is dan erg ver en ik geloof niet dat daar om de honderd meter een hartdefibrillator hangt. Wouters knikt gretig. Zijn organisatie is natuurlijk gebaat bij een zo positief mogelijke afloop. Er is een percentage dat het niet gaat redden, maar we zijn de deelnemers daarop aan het voorbereiden. Het gaat er ons uiteindelijk om dat de mensen een life-time experience combineren met het geld inzamelen voor een goed doel. De top bereiken is leuk, maar niet ten koste van alles. Bijdrage Van de Kili-Challenge-deelnemers wordt verwacht dat ze een bedrag van bijna 3000 euro betalen voor de reis en het verblijf. Wouters: Daarnaast moeten ze minimaal 2400 euro ophalen voor War Child. Ik doe nu zelf voor het eerst mee en ik ben verbluft hoeveel vrijgevigheid er is. Ik heb op Facebook over mijn plan vertelt en dat bericht werd gedeeld en intussen heb ik al 800 euro bij elkaar. Het gaat eigenlijk gewoon vanzelf. De kracht van War Child is groot, zo weet ook Wouters inmiddels. Maar van onze kant willen we dan ook een perfecte voorbereiding, want we kunnen ons geen ongelukken veroorloven. De deelnemers komen vooraf nog een keer allemaal bij elkaar. Daarin gaat HAN SENECA ook weer een clinic geven. Van der Veer: Het is een mooie samenloop van omstandigheden dat wij door zo n maximaaltest een bijdrage kunnen leveren. Verder gaan we iets vertellen over de trainingen die ze kunnen gaan doen. Met een goede voorbereiding kun je veel narigheid voorkomen en kunnen mensen echt genieten van de prestatie die ze leveren. Fijn dat wij daaraan bij kunnen dragen. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 27

28 STUDENT COMPANY MAAKT INTERNATIONALE DOORSTART Zonnecellen voor iedereen Max Middelman en Hershel Been geloven in een wereld waarin gele stroom (zonne-energie) gebruikt wordt voor praktische problemen. Met hun bedrijf Tigris Solar hebben ze een duidelijke missie: het praktisch en tastbaar maken van zonnecellen voor iedereen. En dat lijkt aardig te lukken. Een verslag van de avonturen van twee jonge ondernemers. Max Middelman en Hershel Been geloven in een wereld waarin gele stroom (zonne-energie) gebruikt wordt voor praktische problemen. Met hun bedrijf Tigris Solar hebben ze een duidelijke missie: het praktisch en tastbaar maken van zonnecellen voor iedereen. En dat lijkt aardig te lukken. Een verslag van de avonturen van twee jonge ondernemers. Afgelopen jaar kregen wij bij SGM de onderwijseenheid Student Company. Hierbij was het de bedoeling om in een jaar een bedrijf op te zetten, producten te verkopen en het bedrijf weer af te sluiten. Dit was een erg leerzame en leuke onderwijseenheid. We moesten de theorie van het hele jaar op een zeer praktische en creatieve manier toepassen om tot een goed eindresultaat te komen. We vonden het zo n leuke ervaring dat we in overleg met de andere Student Company-leden besloten om een doorstart te maken. We wilden graag kijken of we ons product, de zonneceltas, tot een succes konden maken. De zonneceltas is een hippe rugtas met zonnecellen erin verwerkt. Deze zorgen ervoor dat een mobiele telefoon binnen anderhalf uur volledig opgeladen is. We zijn de afgelopen tijd druk bezig geweest met de ontwikkeling van het product. Dit heeft geresulteerd in een uitnodiging voor de ING Jumpstart (red.: een weekend met allerlei workshops voor start-ups) en een zakenreis naar Hong Kong en Shanghai. Jumpstart Op 4 en 5 oktober vond in Amsterdam het ING Jumpstart weekend plaats. Tigris Solar werd uit een groep van 300 ingezonden business ideeën, samen met 28 andere start-ups uitgenodigd om hier aan mee te doen. Kort na de ontvangst moesten we direct ons idee pitchen voor een zaal vol deelnemers, coaches en juryleden. Nadat iedereen zijn pitch had gehouden, werd er een cursus gegeven in het ontwikkelen van een gouden businessplan. In de loop van het weekend hebben we dit businessplan kunnen uitwerken en perfectioneren. Tot slot moest iedereen zijn idee opnieuw pitchen in één tegen één duels. De jury bepaalde wie de winnaar was. Na enkele keren gepitcht te hebben, kwamen we in de finale terecht waar we vijfde werden. Hiermee werd een plekje in de landelijke finale veroverd. Helaas konden we daar niet bij aanwezig zijn omdat er al een zakenreis naar China op de agenda stond 28 Sport en Bewegen

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Voor iedereen die een gelukkig en succesvol leven niet aan het toeval wil overlaten

Voor iedereen die een gelukkig en succesvol leven niet aan het toeval wil overlaten Voor iedereen die een gelukkig en succesvol leven niet aan het toeval wil overlaten Anderen over het werk van David en Arjan: Met hun boek en hun seminars maken De Kock en Vergeer heel Nederland gelukkig.

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor:

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Terugblik Kinderyoga Rots & Water De Sterrenplukmachine Theaterweek Thema avond (hoog)gevoeligheid

Nadere informatie

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Hoe gaat het met je studie?

Hoe gaat het met je studie? 195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Taalles werkt! Een fotoserie in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013

Taalles werkt! Een fotoserie in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013 Taalles werkt! Een fotoserie in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013 Deze fotoserie is ontwikkeld in het kader van de Week van de Alfabetisering 2013. In Utrecht wonen zo n 30.000 mensen die

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

NaïS Zine #B2P LINKEDIN DAGTRAINING. Nieuw. Vanaf volgende maand geven wij een gastblogger een podium! Als eerste;

NaïS Zine #B2P LINKEDIN DAGTRAINING. Nieuw. Vanaf volgende maand geven wij een gastblogger een podium! Als eerste; N A Ï S 2 0 1 7 I S S U E N O. 3 T I J D E L I J K G R A T I S NaïS Zine LINKEDIN N E D E R L A N D E R S O M A R M E N L I N K E D I N #B2P Z Ó O N D E R S C H E I D T J E J E D I E N S T V E R L E N

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Bijlage 2: 3.2 onderzoek

Bijlage 2: 3.2 onderzoek Bijlage : 3. onderzoek Ik heb een onderzoek gedaan naar de fitheid van de kinderen van groep 7 en 8 van de Sint Lambertus school in Asten. Ik heb eerst een enquête afgenomen, en heb daarna testjes afgenomen

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

5 manieren om je eigen pad te bewandelen

5 manieren om je eigen pad te bewandelen 5 manieren om je eigen pad te bewandelen Hierbij het nieuwe artikel met als onderwerp: 5 manieren om je eigen pad te bewandelen. Het is geschreven door wandelcoach Tineke Franssen. Tineke wandelt al een

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.

Nadere informatie

Inhoud. Waarom jij niet zonder de acht randvoorwaarden van de pitch methode kunt. Het belang van Social Media voor je bedrijf. Wij zijn!

Inhoud. Waarom jij niet zonder de acht randvoorwaarden van de pitch methode kunt. Het belang van Social Media voor je bedrijf. Wij zijn! Inhoud Waarom jij niet zonder de acht randvoorwaarden van de pitch methode kunt. Het belang van Social Media voor je bedrijf. 1-2 3 Wij zijn! Inge Kaptein - Sinds 2012 communicatieadviseur Het spectrum

Nadere informatie

Het beste uit jezelf

Het beste uit jezelf Het beste uit jezelf 2 3 Met elkaar bouwen aan het Huis van Philadelphia Philadelphia wil dat mensen met een beperking gelukkig kunnen zijn en het beste uit zichzelf kunnen halen. Daarom doen we ons werk

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Maximale inspanningstest

Maximale inspanningstest Maximale inspanningstest Je komt bij ons in het ziekenhuis voor een test. Die test heet maximale inspanningstest. Het is een onderzoek waarbij de dokter onderzoekt: Hoe jouw conditie is. Hoe je longen,

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Trainingen Coaching Intervisie Supervisie. Voor de zorg

Trainingen Coaching Intervisie Supervisie. Voor de zorg Trainingen Coaching Intervisie Supervisie Voor de zorg Professioneel communiceren met 2013 Training Professioneel communiceren met Voor wie? De training is bedoeld voor mensen in de zorg die hun communicatie

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

De mantelzorg DER LIEFDE

De mantelzorg DER LIEFDE De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Masters hangen aan Eelco's lippen...

Masters hangen aan Eelco's lippen... Masters hangen aan Eelco's lippen... De spanning voor het WK-Masters in Lyon loopt bij de deelnemers aan Project 2015 al danig op. Daarom hebben we Eelco gevraagd of hij een keer met ons wilde praten over

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging. FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B2 nr. 3)

Luisteren: muziek (B2 nr. 3) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 1 Lees onderstaande tekst. Daarna ga je zelf een soortgelijke tekst schrijven.

Nadere informatie

KNVB CAMPUS KNVB.NL/CAMPUS VOOR DE TEAMS VAN MORGEN

KNVB CAMPUS KNVB.NL/CAMPUS VOOR DE TEAMS VAN MORGEN KNVB CAMPUS VOOR DE TEAMS VAN MORGEN KNVB.NL/CAMPUS CAMPUS KNVB CAMPUS VOOR DE TEAMS VAN MORGEN Het moderne voetbal vraagt om goed voorbereid samenspel én talent. Met spelers die sterker zijn dankzij hun

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Inleiding. Veel plezier!

Inleiding. Veel plezier! Inleiding In dit boek lees je over Danny. Danny is een jongen van 14 jaar. Er zijn veel dingen die Danny verkeerd doet. Hij rent door de school. Hij scheldt zomaar een klasgenoot uit. Of hij spuugt op

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

Academische opleiding leraar basisonderwijs

Academische opleiding leraar basisonderwijs 2015 2016 Academische opleiding leraar basisonderwijs ACADEMISCHE OPLEIDING LERAAR BASISONDERWIJS Vind jij het inspirerend om aan kinderen les te geven? Ben je geïnteresseerd in onderzoek naar verschillen

Nadere informatie

WAARSCHUWING. Als je wilt dat in je leven niets verbetert, leg dit boek dan NU weg. Het is niets voor jou. Koop een fles champagne en ga het vieren.

WAARSCHUWING. Als je wilt dat in je leven niets verbetert, leg dit boek dan NU weg. Het is niets voor jou. Koop een fles champagne en ga het vieren. WAARSCHUWING Als je wilt dat in je leven niets verbetert, leg dit boek dan NU weg. Het is niets voor jou. Koop een fles champagne en ga het vieren. INLEIDING Je herkent het vast: je stond met een glas

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die

Nadere informatie

Winnen en behouden van nieuwe cliënten

Winnen en behouden van nieuwe cliënten Winnen en behouden van nieuwe cliënten Dat is de kracht van het zelfstandig ondernemerschap in tegenstelling tot de grote bedrijven. Alles draait om het vertrouwen van jouw cliënt in jouw professionaliteit.

Nadere informatie

Iedereen heeft een verhaal

Iedereen heeft een verhaal informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals

Nadere informatie

Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen.

Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen. Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen. Daar heb ik ook mijn scheidsrechterskaartgehaald en

Nadere informatie

Hoe schrijf ik tekst voor mijn website?

Hoe schrijf ik tekst voor mijn website? Hoe schrijf ik tekst voor mijn website? Heb je een eigen website, maar worstel je met de teksten die je daarop kwijt wil? Volg dan dit stappenplan. Met een paar handige tips kom je vast een heel eind.

Nadere informatie

JAARPLAN JONGE SOCIALISTEN ARNHEM- NIJMEGEN

JAARPLAN JONGE SOCIALISTEN ARNHEM- NIJMEGEN JAARPLAN JONGE SOCIALISTEN ARNHEM- NIJMEGEN 2015-2016 Inhoudsopgave Voorwoord (pagina 3) Inleiding (pagina 3) Bestuur Jonge Socialisten Arnhem- Nijmegen 2015-2016 (pagina 4) Portefeuilleverdeling (pagina

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

N A Ï S I S S U E N O. 1. NaïS Zine. Download tijdelijk gratis INSPIRATIE STORYTELLING B2P BUSINESS TO PERSONAL

N A Ï S I S S U E N O. 1. NaïS Zine. Download tijdelijk gratis INSPIRATIE STORYTELLING B2P BUSINESS TO PERSONAL N A Ï S 2 0 1 7 I S S U E N O. 1 T I J D E L I J K G R A T I S NaïS Zine Download tijdelijk gratis Nieuw INSPIRATIE STORYTELLING B2P BUSINESS TO PERSONAL Inhoud 1 2 : Waarom jij niet zonder deze zes geheimen

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten

Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.

Nadere informatie

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Hoe presenteer ik mijzelf? Wat wil ik? Zorg voor je carrière Door het dagelijkse contact met mijn coach

Nadere informatie

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken

Nadere informatie

Scholieren enthousiast maken voor de techniek

Scholieren enthousiast maken voor de techniek Scholieren enthousiast maken voor de techniek Woorden van deze les de behoefte het imago de servicetechnicus de installatie uitdagend communiceren de installatietechniek carrière maken het project het

Nadere informatie

Non smoking sponsor. Posted on 4 december 2012 by Yvonne

Non smoking sponsor. Posted on 4 december 2012 by Yvonne Non smoking sponsor Posted on 4 december 2012 by Yvonne Hoe geweldig het ook is op Orchid Garden, het heeft natuurlijk twee kanten.. Deze school had er niet hoeven zijn als er niet zo verschrikkelijk veel

Nadere informatie

OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT

OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT E-blog OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT Reeks: bestuurders over vitaliteit Colofon: einde artikel Wilma de Jong, lid van de Raad van Bestuur van BrabantZorg, is een kordate

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal...

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... 2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... Alweer een tijdje geleden, maar vanwege de drukte nog geen verslag, maar zondag 16 november jongstleden liep ik mijn eerste Zevenheuvelenloop in Nijmegen.

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Noach bouwt een ark Genesis 6-8

Noach bouwt een ark Genesis 6-8 2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met

Nadere informatie

JONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren

JONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Ellen van den Ende in samenwerking met Mariëtte Verschure JONG EN HOOGGEVOELIG HOEZO ANDERS?! Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Uitgeverij Akasha Inhoud Hooggevoelig, hoezo anders?!

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 3 April 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar: Cliëntzeggenschap,

Nadere informatie

Le tour du Mont Ventoux 2014

Le tour du Mont Ventoux 2014 Le tour du Mont Ventoux 2014 Geen berg zo hoog of... deel 2 waar gaan we heen? 16 december 2013 Fietstocht Mont Ventoux, Pagina 1 Waar ben ik aan begonnen...? Nou, om eerlijk te zijn weet ik dat wel. Maar

Nadere informatie

Irma Steenbeek VERSTAG

Irma Steenbeek VERSTAG Irma Steenbeek VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

EEN LEERZAAM AVONTUUR! Leren maar ook plezier maken. Onderwijs op jouw niveau. Extra mogelijkheden voor bètatechniek en sport MAVO HAVO VWO

EEN LEERZAAM AVONTUUR! Leren maar ook plezier maken. Onderwijs op jouw niveau. Extra mogelijkheden voor bètatechniek en sport MAVO HAVO VWO 2015 2016 Leren maar ook plezier maken. Onderwijs op jouw niveau. Extra mogelijkheden voor bètatechniek en sport EEN LEERZAAM AVONTUUR! Klap deze folder uit en scan hem met de Layar app! MAVO HAVO VWO

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Dit boekje is van:..

Dit boekje is van:.. Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan

Nadere informatie

Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor

Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor Het nieuwe bestuur stelt zich graag even voor Bestuur Born Atletiek Totaal Even voorstellen, Beste atleten en ouders, wellicht heeft u er nooit zo bij stil gestaan maar achter de schermen is de Stichting

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

INTRO LOES THIERRY MARK

INTRO LOES THIERRY MARK INZICHTEN INTRO In dit document staan acht inzichten die de resultaten zijn van het onderzoek dat drie studenten van de Hogeschool Utrecht hebben gedaan naar de leden van WattsNext. De inzichten zijn

Nadere informatie