Dr. Evert Bisschop Boele Op weg naar idiocultureel muziekonderwijs?

Transcriptie

1 Dr. Evert Bisschop Boele Op weg naar idiocultureel muziekonderwijs? Presentatie Literair Café opleiding Docent Muziek, Prins Claus Conservatorium, Hanzehogeschool Groningen. 2 April Research Group Lifelong Learning in Music & the Arts

2 Over muziekonderwijs gesproken Op weg naar idiocultureel muziekonderwijs? Muziek in school Wat is het belang van muziek op school? Mondigheid/weerbaarheid/solidariteit; esthetische ervaring; creativiteit; cognitie/brein; de leukste les van ik de viel week in slaap bij het belangrijk luisteren triangel onze les......hahaha muziek werd chaos toen... nog achter belangrijker de streep voor me

3 Inhoud I. Wat zeggen gewone mensen over muziekonderwijs? II. Hoe komt dat? Daniel Cavicchi s tweedelings-stelling. III. Wat betekent muziek voor mensen, hier en nu? IV. Wat betekent muziek in het muziekonderwijs op de midelbare school? V. Samenvatting en conclusies VI. Vragen en discussie

5 De vraag Wat vertellen 20 zeer gevarieerde geïnterviewden over de rol van binnenschools muziekonderwijs in hun muzikale biografie?

6 De methode en de geïnterviewden Biografische interviews - 13 M, 7 V - twintigers tot zeventigers - opleidingsniveau L/M/H - provincie Groningen (S+O) - prof, amateur, luisteraar, ongeïnteresseerd - et cetera Narratief deel Navraagdeel Analyse

7 Trade-off between collecting a small amount of information each from a large number of people, as in a social survey, and being able to make confident generalizations because of the large size of the sample, but at the cost of not gaining any detailed understanding of these people s lives, as against collecting a large amount of information from a small number of people with the chance of gaining a good understanding of them, but at the cost of being uncertain as to how far they represent anyone but themselves. For the same quantum of effort researchers can only do one or the other. (Gomm 2004: 5)

8 Algemeen * Muziek is belangrijk voor iedereen * Meerdimensionaliteit van muzikaal gedrag > idio-cultuur * Meerdimensionaliteit van muzikale smaak

9 Muziekonderwijs - getalsmatig Spontane vermelding Basisonderwijs Voortgezet onderwijs Ja Nee Ja Nee Les Buiten de les Les Buiten de les Ja Nee Ja Nee Ja Nee Ja Nee Oordeel Oordeel Oordeel Oordeel + = - + = - + = - + = Tot

10 Muziekonderwijs - getalsmatig Uitgelokte vermelding Basisonderwijs Voortgezet onderwijs Les Buiten de les Les Buiten de les Ja Nee Ja Nee Ja Nee Niet gegeven Ja Nee Oordeel Oordeel Oordeel Oordeel + = - + = - + = - + = - Tot

11 Voortgezet onderwijs Vergeten I12: Er was wel een muziekles. Maar goh hoe heette die man. Ik weet niet eens de naam meer. (..) ik zie hem nog wel voor me maar ik weet zijn naam niet meer. EBB: En weet je nog wel wat je deed? Waar bestond die les uit? I12: Ja, ik geloof niet dat me dat zo geboeid heeft dat ik denk: daar heb ik geleerd dat nee. Neutraal/negatief

12 Voortgezet onderwijs Zingen I6: Je moest af en toe een liedje zingen en dat waren dan van die ja, het was geen popmuziek, het was geen klassieke, het waren van die, ja van die domme liedjes. Het heeft nul indruk gemaakt. (..) Dan moest je met de meisjes moest je één couplet van een liedje zingen en met de jongens, dat was ook een beetje schreeuwen. Nee, ik weet niet. Ik kan me niet eens echt herinneren wat we daar hebben gedaan, zo weinig indruk heeft het gemaakt. Toen ik het kon laten vallen heb ik het ook gewoon laten vallen.

13 Voortgezet onderwijs Instrumenten I I20: Ik moet eerlijk zeggen dat ik het niet zo geweldig vond om met één houten stokje op een xylofoon 3 nootjes te mogen spelen zeg maar. De juf die wilde dat graag tot een harmonisch geheel laten worden maar ja dat vond ik eigenlijk vrij simpel. Ik luisterde liever en dat zij dan vertelde over muziek, dat vond ik veel interessanter, ze speelde zelf ook prachtig cello en piano, dus ja daar kon ik wel van genieten. Maar het hele muziekmaakgebeuren in die klas dat stelde niet zo heel veel voor, het was niet echt ingewikkeld of, ja niet echt van een hoog muzikaal niveau zal ik maar zeggen. Daar ben ik misschien ook weer vrij eigenwijs in, maar zo ben ik. Want ik hou van goede muziek zeg maar, mensen die hun instrument redelijk tot goed beheersen daar heb ik erg veel waardering voor.

14 Voortgezet onderwijs Instrumenten II I6: Die had ook een schoolorkest, die meneer [de muziekdocent EBB], en dat vond ik echt prut. Ik vond het echt slecht, en ik vond hem ook slecht, en ik vond er geen klap aan, ik vond hem niet aardig [lacht], ik vond het helemaal niks. I17: De docent Frans nam het [de muziekles EBB] een tijdje over, die heeft er wel voor gezorgd dat ik naar het schoolorkest ging, die was daar actief bij betrokken. ( ) EBB: En kreeg je saxofoonles op school? I17: Nee dat was op de muziekschool. ( ) Voor mijn muzikale opvoeding heb ik dat nog steeds hartstikke leuk gevonden, dat die gelegenheid er was, dat je dat kon doen. Niet dat ik tot op grote hoogte ben gestegen op het instrument, maar

15 Voortgezet onderwijs Orde I15: We hadden muziekles van, eh, dat was ( ) de organist van de xxx-kerk [een zeer gerenommeerde kerk - EBB], een ontzettend aardige man, maar ach, we hebben hem het leven toch eigenlijk vrij zuur gemaakt. ( ) Het was toch een uurtje vrije tijd. Hij kon niet iets echt overbrengen. Dat is ook de leeftijd waarin je er dan eigenlijk niet zo n zin in hebt. I20: Soms dan was je klassikaal aan het muziek maken, maar ja de helft van de klas die vond muziekles eigenlijk gewoon het donderjaaguurtje dus ja, dat liep ook vaak in het honderd hoor.

16 Voortgezet onderwijs Jouw muziek, mijn muziek I11: Die muziekles, hoe dat toen werd gebracht op school, daar had ik eigenlijk helemaal niks aan. ( ) En wat ik zeg, in die schoolband, het was eigenlijk niks. Nee. Ik speelde wel mee maar ik vond het niet leuk. Zo. Het was wel een leuke ervaring misschien, even, maar voor de muziek het was niet mijn muziek. I16: Klassieke muziek kregen we dus heel veel mee. En ook gewoon normale pop, maar dat was meer gebaseerd op hoe de muziekleraar dat zag. Toto, Lonely Heart, dat weet ik me nog te herinneren, daar was hij helemaal gek van ( ). Elke keer als ik dat nummer dus hoor [lacht] denk ik aan die leraar die helemaal in de klas met zijn bas bezig was en dat wij daar naar moesten luisteren.

17 Voortgezet onderwijs Mismatch niveau I6: Die muzieklessen die gingen dan over dat je een ritme moest slaan op een trommeltje of zo, en dat ritme moest opschrijven. Ja, dat was voor mij natuurlijk niet echt lastig. Het was heel erg gericht op kinderen die niet iets met muziek deden. I19: Ik vond de muziekles niet heel boeiend, het is niet iets waarvan ik denk van: oh ja, dat heb ik daar nou echt geleerd of zo. Maar ik denk met name omdat ik al goed bekend was in de muziekwereld en al mijn feitjes op zich wel wist. Dus wat ons daar werd verteld, ja er zat natuurlijk wel wat nieuws bij, maar er staat me echt helemaal niks bij, ook al waren die docenten wel heel enthousiast over wat we allemaal deden en vond ik het echt wel leuk.

18 Jouw muziek mijn muziek

20 Cavicchi s tweedelingsthese Daniel Cavicchi MayDayGroup Idio-culture unique understanding of how to be musical in this world vs. geïnstitutionaliseerde schoolmuziek-cultuur: het werk ; de uitvoering; het notenschrift; de technische beheersing (Cavicchi 2009)

21 Muziek in het dagelijks leven when you ask ordinary people (that is, not music professionals) to talk about their musical lives, most of them initially respond with incredulity, protesting that they "don't know anything about music." Then they talk for two hours about all sorts of activities and feelings that apparently have no name. (Cavicchi, 2009)

23 Wat mensen doen met muziek ( uses of music ) Bladzijden omslaan Catalogiseren Concerten bezoeken Dansen Dansvoorstellingen bezoeken DJ-en Doen aan muziek Een instrument bouwen Een versterker bouwen Een wedstrijd houden Gelijkgestemden ontmoeten Huilen Instrumenten bespelen Instrumenten samen bespelen Leiden Lesgeven Lesmateriaal schrijven Muziek afspelen (av) Notenschrift lezen Opnemen Organiseren Playbacken Praten over muziek Publiek bekijken Musici bekijken Rappen Spelletjes spelen Teksten op bestaande muziek schrijven Uitvoeren Uitwisselen Uitzenden via de media Verzamelen Zingen

24

25 Bevestigen Verbinden Reguleren

26 Inhoud I. Wat zeggen gewone mensen over muziekonderwijs? II. Hoe komt dat? Daniel Cavicchi s tweedelings-stelling. III. Wat betekent muziek voor mensen, hier en nu? IV. Wat betekent muziek in het muziekonderwijs op de middelbare school? V. Samenvatting en conclusies VI. Vragen en discussie

27 Wat vinden wij over muziekgebruik? Bladzijden omslaan Catalogiseren Concerten bezoeken Dansen Dansvoorstellingen bezoeken DJ-en Doen aan muziek Een instrument bouwen Een versterker bouwen Een wedstrijd houden Gelijkgestemden ontmoeten Huilen Instrumenten bespelen Instrumenten samen bespelen Leiden Lesgeven Lesmateriaal schrijven Muziek afspelen (av) Notenschrift lezen Opnemen Organiseren Playbacken Praten over muziek Publiek bekijken Musici bekijken Rappen Spelletjes spelen Teksten op bestaande muziek schrijven Uitvoeren Uitwisselen Uitzenden via de media Verzamelen Zingen

28 Wat vinden wij over muziekgebruik? Op weg naar idiocultureel muziekonderwijs? A M B A C H T

29 Wat vinden wij over functies van muziek? K U N S T E X P R E S S I E

30 DISCOURS Muziek is eigenlijk een combinatie van Ambacht, Kunst en Expressie. Het conservatorium is de plek bij uitstek waarin onze samenleving dit discours van wat muziek eigenlijk is (of zou moeten zijn) formuleert. Het conservatorium is ` a complicated place ( ). It s a place that aims specifically to teach a set of values, and it does so not only through practical instruction but also through the presentation of a quasi-religious system (...). It reflects the culture in which it lives, but it also tries to direct that culture in certain directions. (Nettl 1995) Voor studenten is het muzikale leven in het conservatorium het dagelijks leven discours als common understanding : ` the socially standardized and standardizing, seen but unnoticed, expected background features of everyday scenes. (Garfinkel 1976)

31 Inhoud I. Wat zeggen gewone mensen over muziekonderwijs? II. Hoe komt dat? Daniel Cavicchi s tweedelings-stelling. III. Wat betekent muziek voor mensen, hier en nu? IV. Wat betekent muziek in het muziekonderwijs op de middelbare school? V. Samenvatting en conclusies VI. Vragen en discussie

32 In woorden Muziek bevestigt, verbindt en reguleert het zelf. Dat gebeurt in het dagelijks leven, op vele verschillende manieren, in alle mogelijke genres, door allerlei vormen van gedrag. Soms is muziek een expressief-kunstzinnig ambacht. Maar meestal is het (ook) iets anders. Dat muziek in essentie een expressief-kunstzinnig ambacht is, is discours het is een maatschappelijk dominante opvatting, en Michel Foucault zou zeggen: gekoppeld aan macht.

33 In woorden vervolg. Individuen combineren altijd verschillende soorten gebruik en functies van muziek, en variëren daarin van moment tot moment en van plek tot plek. Het dagelijks leven is rommelig ( messy ) en hybride. Each person is unique. Like your fingerprints, your signature, and your voice, your choices of music and the ways you relate to music are plural and interconnected in a pattern that is all yours, an idioculture or idiosyncratic culture in sound. (M)ost people think of the musical tastes of others in highly stereotyped ways that are based on layered prejudices Our musical lives are much more complicated than that. (Crafts, Cavicchi & Keil 1993) Muziek is lang niet altijd een expressief-kunstzinnig ambacht. Muziek is wel vrijwel altijd van groot belang voor het individu (want het bevestigt, verbindt en reguleert).

34 1. Onthef het expressief-kunstzinnig ambacht uit de macht Immers: mogelijk, maar niet universeel Individuen weten zelf heel goed wat muziek voor hen eigenlijk is - Cavicchi s `idio-culturen De centraliteit van het expressief-kunstzinnig ambacht is discours, en dat vind je (dus) terug in het onderwijs. Het resultaat: de irrelevantie van binnenschools muziekonderwijs - `jouw muziek, mijn muziek

35 2. Op weg naar idio-cultureel muziekonderwijs Mono bi multi inter trans > idio Naar een vorm van muziekonderwijs dat radicaal begint bij de muzikale definities van de individuen die in de klas voor je neus zitten: `introducing music lessons in the ( ) music classroom that frame musicality as an issue rather than a given. (Cavicchi 2009) Naar een vorm van muziekonderwijs dat radicaal doelt op het wederzijds begrijpen van en indien mogelijk het uitbreiden van het belang van muziek in het leven van al die individuen. De docentenopleiding muziek: studenten (opnieuw) verbinden aan zichzelf niet als de toekomstige expressief-kunstzinnige, ambachtelijke muziekeducatiespecialist maar als het inherent muzikale, idiosyncratische en muzikaal-empathische individu.

36 3. Naar idio-cultureel muziekonderwijs `Few of us are in a position to wholly challenge the bifurcated musicality created by institutions; but with one class at a time we can plant the seeds of change. (...) [A]ll I know is that this sort of approach, one that doesn t dictate but encourages exploration and one that does not isolate but truly embraces the varieties of musical experience, creates more student initiative and excitement than I typically see as a teacher. Comments like I ve never thought about music like this before or I ve never learned so much are common. (...) [T]he revelation that institutions can seriously address everyday musicking is a start toward change. To students who ask This counts? I just say, It ought to and hope they spread the message. (Cavicchi 2009)

37 Inhoud I. Wat zeggen gewone mensen over muziekonderwijs? II. Hoe komt dat? Daniel Cavicchi s tweedelings-stelling. III. Wat betekent muziek voor mensen, hier en nu? IV. Wat betekent dat voor het muziekonderwijs op de middelbare school? V. Samenvatting en conclusies VI. Vragen en discussie

38 Mail: Site: Blog: