Alba amicorum. Ellen Versélewel de Witt Hamer-Zwaan. in de familie Versélewel de Witt Hamer
|
|
- Tobias Jonker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Alba amicorum Ellen Versélewel de Witt Hamer-Zwaan in de familie Versélewel de Witt Hamer 145
2 Als initiatiefneemster van het vervaardigen van het liber amicorum voor mijn echtgenoot Tom wil ik in deze bijdrage enig licht werpen op de vijf alba amicorum die zich in het familiebezit Versélewel de Witt Hamer bevinden en die alle op eigen wijze een prachtige verzameling goede wensen en afbeeldingen bevatten voor de oorspronkelijke eigenaren. Een verzameling verhalen niet noodzakelijkerwijs over Tom, maar wel voor Tom moet ook dit boek zijn. Om een antwoord te vinden op de vraag wat een album amicorum precies is, heb ik naast het uitvoerig bekijken van de familie-alba gezocht op internet. Bij het intikken van de woorden album amicorum of liber amicorum op de internet zoekmachine van Google, is het aantal hits enorm. Naast vele libri amicorum die de laatste jaren in het Nederlandse taalgebied zijn verschenen is ook veel algemene informatie te vinden. Zo kwam ik al snel op het spoor van het prachtige boek Alba amicorum, vijf eeuwen vriendschap op papier gezet: het album amicorum en het poëziealbum in de Nederlanden 1 dat werd uitgegeven ter gelegenheid van een tentoonstelling over alba amicorum in Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum te Den Haag in In het kort kan een album amicorum omschreven worden als een boekje waarin bekenden, vrienden en familieleden uit genegenheid tot de eigenaar ervan afbeeldingen en teksten plaatsten. Een andere benaming voor album amicorum was ook wel philotheca. Het woord vrundboeck, stamboek en vriendenrol komen in het Nederlands ook voor. Tevens ben ik de term souvenir d amitié tegengekomen 2. In het Duitse taalgebied worden termen als Gesellenbuch en Gedenkbuch gebruikt 3. De term Gesellenbuch geeft aan dat het gaat om een boek voor een man. Dat is niet zo verwonderlijk, want oorspronkelijk was het album amicorum vooral een gebruik voor volwassen mannen en met name onder mannen binnen de universitaire wereld. De bijdragen die door de vrienden geschreven werden, waren vooral citaten van bekende eigentijdse geleerden of van oude schrijvers. Vaak werd als illustratie een tekening gemaakt, of een afbeelding van het familiewapen toegevoegd. Het oudste in Nederland voorkomende album amicorum dateert uit 1556 en was van de Deventer student Stephanus van Rhemen. Er staan bijdragen in van vrienden en 146
3 bekenden van verschillende Europese universiteiten. In die tijd waren alba amicorum vooral in gebruik onder studenten, protestantse theologen en wetenschappers. Studenten reisden door heel Europa van universiteit naar universiteit om kennis te vergaren bij verschillende professoren. In de diverse steden verzamelden de studenten bijdragen voor hun album amicorum. In de zeventiende eeuw was het album amicorum met name een uitwisselingsboekje onder academici en bevatte het meestal citaten, motto s of een opdracht en iets over de plaats waar de schrijver zich op dat moment bevond. In de achttiende eeuw werden alba amicorm vooral gevuld met citaten. Volwassen vrienden schreven iets voor elkaar en citeerden dan graag de bijbel of bekende auteurs. Cicero, Bilderdijk en Feith waren populair. Ook schreef men vaak zelf gedichten 4. In de achttiende eeuw zien we ook een derivaat van het album amicorum ontstaan: het huldeboek of wel het liber amicorum. Dit is een tot op de dag van vandaag in ere gehouden variant op het album amicorum en betreft een boek dat niet dóór maar vóór degene voor wie het bestemd is, tot stand komt. Gedurende de negentiende eeuw verandert het album amicorum geleidelijk van een echt boekje in een losbladige verzameling en is het niet meer exclusief voor de universitaire wereld. Het vindt nu ook zijn weg naar de huiskamers van de gegoede burgerij. Het werden kleine, vaak fraaie doosjes met daarin losse albumblaadjes waar om heen dan weer een losse hoes geschoven werd. De reden om over Album amicorum van Mr. Cornelis de Witt Hamer 147
4 te gaan tot een losbladig systeem moet gezocht worden in het niet meer uit handen hoeven geven van het album. Ook door de toename van allerlei handvaardigheid in de alba, bleek een los blad beter bruikbaar 5. Er werd vaak geknipt, getekend of geborduurd. Ook in de alba van de famillie Versélewel de Witt Hamer bevinden zich fraaie kunstwerkjes. De vijf alba amicorum in familie bezit zijn met uitzondering van één album, afkomstig van kinderen van Mr. Jan Gerard de Witt Hamer ( ), advocaat, raad, secretaris en rechter-plaatsvervanger te Goes en Suzanna Maria van der Bilt ( ). Hun oudste kind, Zywerta Diederika van der Bilt de Witt Hamer, geboren Goes 9 augustus 1800 en overleden te Rotterdam op 22 september 1887, had een losbladig album amicorum waarin de oudste bijdrage dateert van 12 augustus Wellicht had zij het album enkele dagen eerder op haar vijftiende verjaardag van haar ouders cadeau gekregen. Op de omslag is in goud gedrukt: souvenir de mes parents. De oudste bijdrage is geschreven door haar vader en ondertekend door haar beide ouders. Onder de datum schreef haar vader in de kantlijn: vertrouw, maar zie, wien gij vertrouwt. Haar album beslaat een periode van meer dan dertig jaar. De laatst gedateerde bijdrage is uit Zij trouwde in Zywerta Diederika van der Bilt de Witt Hamer met haar echtgenoot Isac Hermanus Jacobus Hoek Album amicorum van Ds. Jacobus Hoek 148
5 1838 op achtendertig jarige leeftijd met de apotheker Isac Hermanus Jacobus Hoek, geboren te Arnemuiden op 19 oktober 1799 en overleden te Rotterdam op 30 juli Het album amicorum van haar schoonvader Ds. Jacobus Hoek is eveneens in bezit van de familie en het oudste dat in Album amicorum van Jacobus Hoek: Eer Ge in dit Album schrijft, Zoo wil toch eerst bedenken: Of Gij de Vriendschapstrouw in Uwen boezem voedt? Omdat geen valschen Pen dees vriendenrol mag krenken, Noch een Ontrouwe vriend dit Boek bekladden moet; Maar hebt Gij steeds de trouw eens vriends bij U gevonden, Bezit Ge een Edel hart, dat waare vriendschap mint, Zo Zijt ge een vriendschap waard, die nimmer wordt geschonden, Schrijf dan vrij in deez Rol, want zulk een is mijn vrind! de familie bewaard gebleven is. Het is nog een echt boekje. Jacobus Hoek was student toen hij aan het album begon, de meeste bijdragen stammen uit de periode Jacobus Hoek werd in 1765 geboren te Wissenkerke en overleed op 1 februari 1835 in De Lier. De meeste bijdragen zijn geschreven in Utrecht en later in Leiden. Zo treffen wij van zijn schoonmoeder iets ten afscheid aan. Zijn vertrek betreurt zij, maar zij hoopt dat gij Jezus heyl aan zondaars moogt preeken. Ook andere schrijvers verwijzen naar dit vertrek. Dit doet vermoeden dat hij kort daarvoor zijn studie voltooide en naar zijn eerste gemeente vertrok. Zijn echtgenote, Hester Hess, werd te Gouda geboren in 1767 en overleed op 21 mei Drie van hun kinderen hebben eveneens in het album amicorum geschreven. Op 1 maart 1809 schreef H.H.J. Hoek de spreuk: door braaf te zijn en braaf te leren wil k steeds naar plicht mijn ouders eeren. Ook Isac Hermanus Jacobus Hoek, de echtge- 149
6 noot van Zywerta Diederika van der Bilt de Witt Hamer, schreef in 1824 een stukje in het album van zijn vader. Boven: Mr. Cornelis de Witt Hamer Rechts: Borduurwerkje van Margaretha Gijsberta Macquelijn in het album amicorum van Cornelis de Witt Hamer 150 Het derde album amicorum dat bewaard is gebleven is van Mr. Cornelis de Witt Hamer, het elfde kind van Jan Gerard de Witt Hamer en Suzanna Maria van der Bilt. Hij werd geboren te Goes op 2 mei 1813 en overleed aldaar op 4 maart Hij was advocaat en rechter-plaatsvervanger in de arrondissementsrechtbank te Goes. Hij trouwde te Leiden op 27 mei 1837 met Margaretha Gijsbertha Macquelijn, geboren 16 augustus 1813 en overleden op 12 juli Zij hadden vijf kinderen. Cornelis de Witt Hamer studeerde in Leiden; zijn proefschrift verdedigde hij op 17 juni De oudst gedateerde bijdrage aan zijn album amicorum stamt uit 1828 en de laatste uit In 1830 schreef zijn vader een tekst welke bijdrage tevens door zijn moeder ondertekend werd. Zijn zus Willemijn schreef een gedichtje in het Frans, zijn broer Jan Gerard vervaardigde een tekening en zijn zus Susanna Maria schreef een opdracht in het album. Op 19 maart 1834 vervaardigde zijn aanstaande echtgenote een borduurwerkje op een van de albumbladen. Van Philippus Mattheus, het vijftiende kind van Jan Gerard en Suzanna Maria, geboren te Goes 5 mei 1819 en over-
7 leden Delft 9 december 1848 is ook een album amicorum bewaard gebleven. Het beslaat een periode van acht jaar: de periode Zijn ouders hebben er niet ingeschreven en ook van zijn broers en zusters ontbreken bijdragen. Recht: Philippus Mattheus de Witt Hamer, litho van J.H. Hoffmeister, ca Onder: tekening van Jan Gerard de Witt Hamer in het album amicorum van Cornelis de Witt Hamer, 1837 Philippus was apotheker te Delft en huwde op 22 mei 1845 met Henriëtte Sophia Alida Kahle, van wie ook een album amicorum bewaard is gebleven. Zij schreef in 1840 in zijn album. Henriëtte Sophia Alida Kahle werd geboren te s-gravenhage op 3 juni 1818 en overleed op 30 december Haar album amicorum loopt van 1837 tot december
8 Haar aanstaande man schrijft drie jaar voor hun huwelijk in haar album. Uit de wijze waarop hij schrijft is niet op te maken of zij op dat moment verloofd waren of dat zij een relatie met elkaar hadden. Deze vijf voornamelijk uit de negentiende eeuw stammende alba bevatten prachtige illustraties, maar de teksten zijn over het algemeen niet zeer uitvoerig. Meestal een enkel citaat of een enkele regel tekst. Naast het Nederlands wordt er in het Latijn en Frans geschreven. Henriëtte Sophia Alida Kahle Uit het album amicorum is in de loop van de negentiende eeuw het poëzie-album of vaker poesie-album ontstaan. Het gebruik van versjes schrijven was een variant op het al sinds de vijftiende eeuw bestaande verschijnsel van het album amicorum. Was het album amicorum vooral een mannenaangelegenheid, het poesie-album was vooral voorbehouden aan vrouwen en meisjes. De versjes die hierin geschreven werden waren vooral gericht op een goede moraal en deugdzaamheid. Het hebben van een poesie-album was voor meisjes bijna iets dat vanzelf sprak. In de negentiende eeuw waren het met name (jonge) vrouwen die een poesie-album maakten. Daarna zien we de leeftijd waarop met een poesie-album begonnen werd steeds jonger worden 6. Meisjes vanaf een jaar of acht hadden er niet zelden een. Een groot verschil tussen het poesie-album en het album amicorum is de wijze van illustreren. De verschillende alba amicorum bevatten prachtige illustraties waarbij de tekst vaak van ondergeschikt belang lijkt. Vaak is naast de tekst een miniatuur tekening of aquarel dan wel een in petit point uitgevoerd borduurwerkje vervaardigd, waarin veel meer tijd is gestoken dan in de tekst. In een poesie-album worden plaatjes geplakt. Deze plaatjes waren al in de negentiende eeuw te koop. Omstreeks 1860 werden de eerste Album amicorum Cornelis de Witt Hamer 152
9 poesie-plaatjes gedrukt in Berlijn. Al spoedig werden deze plaatjes ook door andere firma s geproduceerd 7. De versjes met daarin wijze lessen en godsdienstige uitingen zijn tegenwoordig voor een groot deel vervangen door onzinversjes of goede wensen in een wat lichtere toonzetting. Mijn eigen poëziealbum staat nog vol met brave en moralistische verzen. Vooral geloof in God en morele waarden klinkt in de meerderheid van de versjes door. Ik weet nog goed dat ik veel versjes als kind helemaal niet begreep. Toch hebben zij grote indruk gemaakt, want ik ken er vele nog uit mijn hoofd en ik herinner mij nog goed dat ik deze versjes ook weer gewoon overschreef in de albums van vriendinnetjes. Zoals inmiddels het album amicorum op internet te vinden is 8, zo is ook het digitale poesie-album een feit. Ik vond ze ook gewoon door op Google wat te zoeken. De eigenaresses van deze sites verzoeken de toevallig passerende internetsurfer vriendelijk om iets in hun album te schrijven en beloven dat zij het daadwerkelijk in hun album opnemen 9. 1 Eindredactie K. Thomassen, met bijdragen van C. Bosters, M.-A. Delen, R.E.O. Ekkart, J. van Geldrop, C.L. Heesakkers, J. Offerhaus en K. Thomassen 2 Liber amicorum Maria Alijda Waller 1803, 3 K. Thomassen, Alba amicorum. Vijf eeuwen vriendschap op papier gezet: het album amicorum en het poeziealbum in de Nederlanden, Maarssen/ Den Haag Als noot 3 5 Idem 6 P. Roggeveen, Rozen verwelken schepen vergaan Poesie: spiegel van de tijdgeest, Traditie tijdschrift over tradities en trends, Als noot 3 8 Een internetstek, een modern liber amicorum, New page Bijvoorbeeld: poëzie album M. van Buul 153
Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Nadere informatiezondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
Nadere informatieMaria, de moeder van Jezus
Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt
Nadere informatieWie was Schafrat(h)? En wat was de relatie met Van Gogh?
Wie was Schafrat(h)? En wat was de relatie met Van Gogh? Soms weten bezoekers ons tijdens rondleidingen te vermelden dat Vincent van Gogh ooit een kamertje bewoonde in hotel Schafrath aan het Park in Nuenen.
Nadere informatieEerwraak. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman. Blz 1.
Eerwraak Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman Blz 1. Vra!n. 1) Wat voor soort verhaal is je boek? Mijn boek is een eigentijdsverhaal/roman 2) Waar
Nadere informatieBIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 1. Les 1 - De oorsprong van de Bijbel. In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling
BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 1 Les 1 - De oorsprong van de Bijbel In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Deze bijbelstudies zijn vooral bedoeld voor jongeren van 11
Nadere informatieDit ben ik Naam: juf Alma van den Bergh School: o.b.s. de Torenuil Groep: 7a Datum: juni 2015
Dit ben ik Naam: juf Alma van den Bergh School: o.b.s. de Torenuil Groep: 7a Datum: juni 2015 Inhoudsopgave Inleiding blz. 2 Hoofdstuk 1: Mijn stamboom blz. 3 Hoofdstuk 2: Mijn tijdlijn blz. 5 Hoofdstuk
Nadere informatieJezus zoekt ruzie. en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder
Jezus zoekt ruzie Inleiding Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader,
Nadere informatiehema: Groeien in liefde en tederheid
Naam: Datum: hema: T 1. Wat is echte vriendschap? Schrijf woorden of korte zinnen naast elke pijl. Denk aan deze elementen: Je hebt het gevoel dat je van iemand houdt, het gevoel dat je je goed voelt bij
Nadere informatieIn het voetspoor van...
In het voetspoor van... Bijbelse figuren en hun levensgeheim voor jongeren van 2 en 3 jaar drs. M. van Campen Zevende druk Zoetermeer Inhoud. Timotheüs - op school bij God 7 2. Adam - een gevallen mens
Nadere informatieHoofdstuk 1: Kom, kinderen!
Hoofdstuk 1: Kom, kinderen! - zicht op de reizigers - Zodra je een kindje verwacht, begint de opvoedingsreis. Waarom worden kinderen in een gezin geboren? En waarom is het nodig om ze op te voeden? Bijbelstudie
Nadere informatieMachinestempels als verzamelgebied (1)
Machinestempels als verzamelgebied (1) Veel filatelisten verzamelen, behalve postzegels, ook stempels. Sommige stempels zijn geliefd omdat ze volledig op een postzegel passen (puntstempels, ook wel nummerstempels
Nadere informatieIs Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie?
Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie? Johannes 14:6 Jezus zeide tot hem: Ik ben de weg en de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij. Genesis 20:1-12 1 Abraham
Nadere informatieTANTE BETSIE. Charles & Herman Horsthuis. (Elisabeth Helena Henriëtte Issels) (Arnhem 11 oktober 1885 Haarlem 29 oktober 1943)
Charles & Herman Horsthuis TANTE BETSIE (Elisabeth Helena Henriëtte Issels) (Arnhem 11 oktober 1885 Haarlem 29 oktober 1943) De kunstzinnige familie Issels, waaruit wij mede voortgekomen zijn, telde één
Nadere informatieRUTH: EEN LIEFDES- VERHAAL
Bijbel voor Kinderen presenteert RUTH: EEN LIEFDES- VERHAAL Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd
Nadere informatieInhoud. Inleiding. Het kerstverhaal klopt niet! 7. Is het echt gebeurd? 10. Klinkt het niet te mooi? 18. Waarom al die lichtjes?
Inhoud Inleiding. Het kerstverhaal klopt niet! 7 Is het echt gebeurd? 10 Klinkt het niet te mooi? 18 Waarom al die lichtjes? 25 Wat betekent Kerst voor mij? 31 Intermezzo. Hoe kan zoiets kleins gevaarlijk
Nadere informatie9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd
53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn
Nadere informatieJouw reis door de Bijbel. Uitgeverij Jes! Zoetermeer
Nieske Selles-ten Brinke Jouw reis door de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Onder de naam Jes! Junior verschijnen boeken voor kinderen tot twaalf jaar. Jes! Junior is een imprint
Nadere informatiePreek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I
Preek Gemeente van Christus, De mooiste dingen in het leven kun je niet als erfernis wegschenken Let er maar eens op. De belangrijkste dingen zijn geen erfstuk. Zeker, je kunt mooie spulletjes erven. Of
Nadere informatieNoveen tot de H. Teresia van het kindje Jezus III
Noveen tot de H. Teresia van het kindje Jezus III Bijgedragen door Johfrael Tuesday 14 April 2009 Laatst bijgewerkt op Tuesday 14 April 2009 in de Geest van Gebed Noveen tot de H. Teresia van het kindje
Nadere informatieRUTH: EEN LIEF- DESVERHAAL
Online Bijbel voor kinderen presenteert RUTH: EEN LIEF- DESVERHAAL Geschreven door Edward Hughes Illustraties door Janie Forest and Lazarus Aangepast door Lyn Doerksen Alle Bijbelcitaten zijn afkomstig
Nadere informatieJouw avontuur met de Bijbel
Nieske Selles-ten Brinke Jouw avontuur met de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de HGJB. Kijk voor meer informatie
Nadere informatieBreien in de late middeleeuwen Een stukje geschiedenis over een geliefd tijdverdrijf
Breien in de late middeleeuwen Een stukje geschiedenis over een geliefd tijdverdrijf Madonna met breiwerk, 1400-1410. Geschilderd door Bertram von Minden (1340-1414), detail uit het Buxtehude Altaar Onderzoek
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik weet niet of het u is opgevallen, maar het trof mij dat de lezingen van vandaag vol tegenstellingen zitten: het begint al bij Jesaja 41: mensen zijn
Nadere informatieDe geel gearceerde woorden staan op een Bingo-kaart die aan de kinderen is uitgedeeld. Als de kinderen Bingo hebben, roepen ze Amen
Overdenking zondag 13 maart 2016, KSG-dienst, in de Terskflierkerk 5 e zondag 40 dagentijd Wat maakt mij sterk? Lezing Rechters 16: 15-20 Door ds. A.J.Wouda De geel gearceerde woorden staan op een Bingo-kaart
Nadere informatievan Dijk Voorbeelden Dankbetuiging uitvaartverzorging voor de vechtstreek sinds 1940
van Dijk sinds 1940 uitvaartverzorging voor de vechtstreek Voorbeelden Dankbetuiging Dankbetuigingen Met deze brochure willen wij u informeren over de mogelijkheden om een dankbetuiging te versturen. Het
Nadere informatieIn de serie Twee op de kansel. Thema: Wat is ons essentieel?
In de serie Twee op de kansel Rabbijn Albert Ringer (Liberale joodse gemeente Rotterdam) Dr Christiane Berkvens-Stevelinck (Remonstranten Rotterdam) Thema: Wat is ons essentieel? Lezing : Deuteronomium
Nadere informatieOp de vlucht. Lesprogramma. Voor kinderen van 8-12 jaar. Logo Share tech mono. Pay off Exo 2.0 Regular
Lesprogramma Voor kinderen van 8-12 jaar Op de vlucht Stichting Gave Marie Curiestraat 35, 3846 BW Harderwijk 0341 460328 servicedesk@gave.nl www.gave.nl Beste kinderwerker, Het dode jongetje op het strand.
Nadere informatieDrie schilderijen in de consistorie te Oudelande
Drie schilderijen in de consistorie te Oudelande Sinds jaar en dag hangen er in de consistorie van de kerk te Oudelande drie schilderijen, twee panelen en een doek. De panelen stellen een gezicht op Oudelande
Nadere informatieMet regelmaat komt ik nog in de Ooster. Als ik naar deze Oosterkerkgemeente kijk, dan zie ik een zeer levendige gemeenschap.
Verkondiging Een icoon met een groot rood veld. Een vurig veld in de vorm van een lindeblad het vuur dat overal heen kan waaien. Dat is de verbeelding van deze icoon uit de tweede helft van de zestiende
Nadere informatieHoe maak ik een werkstuk?
Hoe maak ik een werkstuk? Stap 1: Onderwerp en vraag Voordat je kunt beginnen met het maken van een werkstuk, moet je natuurlijk een onderwerp kiezen. Als je een onderwerp hebt gekozen ga je bedenken wat
Nadere informatiePG-Sexbierum-Pietersbierum, zondag 15 mei 2014, ds. A.J.Wouda, Wit 6 e van Pasen 1 Petrus 3:14-22 doopdienst Ilse Froukje
PG-Sexbierum-Pietersbierum, zondag 15 mei 2014, ds. A.J.Wouda, Wit 6 e van Pasen 1 Petrus 3:14-22 doopdienst Ilse Froukje Gemeente van Christus geliefden van God Valt het u ook op, nu we al een tijdje
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen van God, We zijn vandaag bij elkaar om onze doden te herdenken. Vier namen zullen worden genoemd, vier mensen uit onze gemeente, die in het afgelopen
Nadere informatieWelkom in deze dienst Voorganger is ds. L.P. Blom
Welkom in deze dienst Voorganger is ds. L.P. Blom Schriftlezing: Openbaringen 3 vers 14 t/m 22 Gezang 253 vers 1 (Bundel 1938) Psalm 67 vers 3 (Schoolpsalm) Psalm 65 vers 1 en 2 (Nieuwe Berijming) Psalm
Nadere informatieVerschillen in geloven. Over geloofsopvoeding als je verschillend gelooft. Mogelijkheden voor twee soorten bijeenkomsten
Verschillen in geloven Over geloofsopvoeding als je verschillend gelooft Verschillen in geloven is een themaboekje uit de serie Zijsprong. Deze serie hoort bij het bewaarmagazine Spring, opvoeden en geloven
Nadere informatieJezus, het licht van de wereld
Jezus, het licht van de wereld Het evangelie naar Johannes 8: 1-30 1 Overzicht 1. De overspelige vrouw 2. Jezus als het Licht der wereld 3. Twistgesprekken met de Farizeeën 2 De overspelige vrouw Bijbeltekst
Nadere informatieLesbrief Hiëronymus van Alphen: Kleine gedigten voor kinderen
Lesbrief Hiëronymus van Alphen: Kleine gedigten voor kinderen Voor groep 6 en 7 Vooraf De bundel Proeve van Kleine Gedigten voor Kinderen is uitgegeven in 1778 door de Utrechtse advocaat en vader van drie
Nadere informatie1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).
BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatie1) Gered worden is net zo gemakkelijk als een cadeau krijgen (Johannes 1:12)
Les 8 - Redding In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Heel veel mensen hebben er geen behoefte aan zich door Jezus te laten redden. Daarvoor hebben ze allerlei redenen. Bijvoorbeeld:
Nadere informatieOma Spillner en een dubbelhuwelijk in Schoonhoven
Inleiding Oma Spillner en een dubbelhuwelijk in Schoonhoven In de jaren dertig groeide onze moeder op in Zuid-Limburg. Mama is de oudste van tien kinderen. Toen ze vier jaar oud was, kwam haar oma bij
Nadere informatie18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.
Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden
Nadere informatieBijbel voor Kinderen. presenteert JACOB DE BEDRIEGER
Bijbel voor Kinderen presenteert JACOB DE BEDRIEGER Geschreven door: E. Duncan Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: M. Kerr en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Nadere informatieOntmoetingskerk, Laren NH 8 november 2015 Preek over Job 3
Ontmoetingskerk, Laren NH 8 november 2015 Preek over Job 3 Na 7 dagen en nachten gaat Job klagen. Hij en zijn vrienden hebben al die tijd stil bij elkaar gezeten op de ashoop. Verdoofd. Ze hebben geen
Nadere informatieGenesisexodusleviticusnumerideuter onomiumjozuarechtersruthsamuëlko ningenkroniekenezranehemiaesterjo bpsalmenspreukenpredikerhoogliedj
Genesisexodusleviticusnumerideuter onomiumjozuarechtersruthsamuëlko ningenkroniekenezranehemiaesterjo bpsalmenspreukenpredikerhoogliedj Lesbrief bij expositie: Het boek der Boeken esajajeremiaklaagliederenezechiëlda
Nadere informatie6. wat is de boodschap van de plaatsers aan de eigenaars? Aan de voorbijgangers? Proficiat, reden tot feesten. (Er is geen plakkaat)
18 dec Interview door Luk Indesteege met Armand Nijs (71), 50 jaar gehuwd met Marie-Julienne Thuys (72) Hengelhoefstraat 85, 3600 Genk gepensioneerd bakker in Hoevenzavel, Marie-Julienne hielp in bakkerij.
Nadere informatieOrde van dienst. Lieke Juliëtte van Elk. op 28 juni 2015. In deze dienst zal door ds. Cees de Gooijer gedoopt worden:
Orde van dienst op 28 juni 2015 In deze dienst zal door ds. Cees de Gooijer gedoopt worden: Lieke Juliëtte van Elk Orgelspel Mededelingen We zingen uit Tussentijds: Lied 1 : 1, 2 en 3 2. Dit huis van hout
Nadere informatie2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1
2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal
Nadere informatieVaders zijn ook zwanger Een man en zijn negen maanden
Vaders zijn ook zwanger Een man en zijn negen maanden Eerste druk, oktober 2012 2012 Mark Schell Portretfoto: Heidy IJsveld isbn: 978-90-484-2682-9 nur: 402 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl
Nadere informatieDE WONDEREN VAN JEZUS
Bijbel voor Kinderen presenteert DE WONDEREN VAN JEZUS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieBijbelstudie lessen voor 8-12 jaar
Deze handleiding is van Bijbelstudie lessen voor 8-12 jaar Gebruikte Bijbelvertaling HET BOEK Lessen zijn oorspronkelijk geschreven als dagelijkse Bijbelstudie tijdens een GO KIDS zendingsreis naar Roemenië.
Nadere informatiewerkbladen thema 6 feestdagen en vrije tijd
werkbladen thema 6 feestdagen en vrije tijd 6.0 vragen bij de film alleen Kijk naar de film. Geef antwoord op de vragen. eerste ronde filmkijken Badria wordt vandaag 5 jaar. Jan koopt een boek voor Badria.
Nadere informatieGODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Nadere informatieWaarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf?
Les 5 - Redding Vier feiten die je moet kennen om het Evangelie goed te begrijpen In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? In
Nadere informatieHet koninkrijk van God vlakbij
Het koninkrijk van God vlakbij Dit werkboek is van : Cellessen voor kinderen van 8-12 jaar Serie lessen voor kleine groepen; leeftijd 8-12 jaar Lessen zijn geschreven op basis van het boek Natuurlijk BOVENnatuurlijk
Nadere informatieOnze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl
Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,
Nadere informatieInventaris van archivalia van diverse leden van de Nederlandse Christen Studenten Vereniging
725 Inventaris van archivalia van diverse leden van de Nederlandse Christen Studenten Vereniging (1917-1990) Samengesteld door T.L.H. van de Sande Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme
Nadere informatieVoorwoord Met oprechte blijdschap schrijf ik het voorwoord voor dit boek. Ik ken Henk Rothuizen al vele jaren en heb hem zien opgroeien tot een man van God, met een bediening die verder reikt dan zijn
Nadere informatieVeel gestelde vragen over erven
Veel gestelde vragen over erven Vraag aan de notaris: gespaarde vakantiedagen en erfenis Na de vakantie vond ik het tijd de balans op te maken: hoeveel vakantiedagen heb ik nog? Ik ben tot de conclusie
Nadere informatieBIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 2. Les 2 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden?
Les 2 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Als je de volgende lessen maakt, neem dan de tijd om elk bijbelvers
Nadere informatieMisschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk?
25 december 2015 1 e Kerstdag Sixtuskerk te Sexbierum Ds. A.J. (Anneke) Wouda Teksten: Hebr. 1:1-6 en Lucas 2: 15-21 Geliefden van God, gemeente van Christus, Kerstochtend 2015 U zit midden in een kerstviering,
Nadere informatieWat er in de Bijbel staat.en andere liederen
Wat er in de Bijbel staat.en andere liederen Wat er in de Bijbel staat.en andere liederen Liedbundel voor kinderevangelisatie Melodieën Bijbelteksten en samenstelling liederen: A.M. Brouwer- Karels Harmonisaties:
Nadere informatieOPENING VAN DE VIERING
OPENING VAN DE VIERING KRUISTEKEN EN BEGROETING INLEIDING GEBED Pastor: Laat ons samen bidden tot God, in wiens Naam wij hier samengekomen zijn, en in wiens Naam deze kinderen zullen worden gedoopt. Heer
Nadere informatieWANNEER, GOD, WANNEER?
INHOUDSOPGAVE Deel 1 Wanneer, God, wanneer? Inleiding...................................................... 7 1. Timing en vertrouwen...................................... 8 2. De juiste tijd................................................
Nadere informatieHad de pastorie in Van Goghs tijd een pleisterlaag?
Had de pastorie in Van Goghs tijd een pleisterlaag? Een heel speciale vraag die vaak gesteld wordt over de pastorie aan Berg 26 vindt zijn oorsprong in een schilderij en een tekening van Vincent, waarop
Nadere informatieverwerkingsopdrachten Willem-Alexander
verwerkingsopdrachten Willem-Alexander Van kind tot koning Vragen bij Stamboom van het Koninklijk huis (bladzijde 6 en 7) 1 Als je goed kijkt, zie een schild met het wapen van Nederland. Op het schild
Nadere informatieHoe zagen de omringende volken David, en waar was de tabernakel op dat moment?
Het erfelijk koningschap aan David toegezegd. Hoe zagen de omringende volken David, en waar was de tabernakel op dat moment? Zie 2 Samuel 7 Veel van de omringende volken, die de voorspoed van Israël zagen,
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Afgelopen maandag hebben we met de deelnemers van de kring Eigentijds Bijbellezen Paasverhalen gelezen. Vier verhalen van de opstanding, verteld door
Nadere informatieBij het gekozen thema: Het verlangen van God heb ik mij in de afgelopen dagen afgevraagd wat is mijn verlangen naar God?
Geliefde mannen, Nog een poosje en dan wordt de mannenconferentie van 2015 gehouden. Bij het gekozen thema: Het verlangen van God heb ik mij in de afgelopen dagen afgevraagd wat is mijn verlangen naar
Nadere informatieNeem nu even tijd om de Heilige Geest te vragen je te helpen bij deze studie en inzicht te geven in zowel het Woord als in je eigen leven.
Doel B: Relatie met Jezus de Koning : studenten ontwikkelen zich, vanuit een persoonlijke overtuiging, als leerling, vertrouweling en toegewijde volgeling van Jezus op elk terrein van hun leven. Doel van
Nadere informatieJezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink
Jezus en jij Tekst: Willem de Vink Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Vooraf Jezus en jij Minidagboek Vink, Willem de ISBN 978-90-8601-101-8 NUR 248, 707 Boekverzorging: Marian
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieRembrandt en de Bijbel
Rembrandt en de Bijbel POSE CHRISTENDOM HAV0/VWO 4 - CSG CALVIJN GODSDIENST De profetie van Simeon aan Maria olieverf op paneel (55 44 cm) 1628 Kunsthalle, Hamburg - Duitsland 1 Wat gaan jullie doen? Als
Nadere informatieFASE 1 - BEREID JE VOOR
FASE 1 - BEREID JE VOOR STAP 1. BEDENK WAT JE WIL VERHAAL (EXODUS 1-4) Het verhaal van Mozes vind je in de Bijbel, in het boek Exodus. Daar kun je ook lezen hoe het verder ging. Hier vind je het verhaal
Nadere informatieVijf redenen waarom dit waar is
Les 14 Eeuwige zekerheid Vijf redenen waarom dit waar is In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Is de echte (ware) gelovige voor eeuwig veilig en geborgen in Christus? Voor
Nadere informatieBorstkanker ''Angst voor het onbekende''
Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieWerkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Anmami Verhulvelrij Groep 7abcd
Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Anmami Verhulvelrij Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave
Nadere informatietaal portfolio Taalportfolio 9+
taal portfolio Taalportfolio 9+ Inhoud bladzijde 3 bladzijde 4 bladzijde 5 bladzijde 8 bladzijde 11 bladzijde 12 bladzijde 13 Jouw naam en school Welke taal of dialect spreek je met wie Wat kun je in de
Nadere informatieNoot 14 Het maken van een levenslijn of familiestamboom, en het verzamelen van materialen.
Noot 14 Het maken van een levenslijn of familiestamboom, en het verzamelen van materialen. Een levenslijn Tijdens het kennismakingsgesprek of in het eerste themagesprek kunt u met iets bijzonders beginnen:
Nadere informatieWie ben ik in het koninkrijk? les 1 DISCIPLE MENTOR
Wie ben ik in het koninkrijk? les 1 DEEL 4 DISCIPLE MENTOR In Gen 1, 2 en 3 lezen we direct hoe God denkt over de mens. Hij laat zien wie we zijn, waar we voor gemaakt zijn en wat onze bestemming in het
Nadere informatieHeeft een etiket wel voordelen voor uw kind? Heeft een etiket wel voordelen voor uw kind?
Ritalin maar er zijn ook bijwerkingen. Dit vindt ook kinderpsychiater van der Zuilen. Kinderpsychiater van der Zuilen: Onlangs is er vanuit de Universiteit van Amsterdam onderzoek gedaan naar de bijwerkingen
Nadere informatieGeloof tegenover gevoelens
Kenneth Hagins Geloofsles nr. 7 Geloof tegenover gevoelens Centrale waarheid: Een formule voor geloof is: 1) Zoek in Gods Woord naar een belofte die betrekking heeft op wat u nodig heeft, 2) Geloof Gods
Nadere informatieHeilige Mis ter gelegenheid van de Eerste Heilige Communie in de St.Lambertuskerk te Swalmen
2 Heilige Mis ter gelegenheid van de Eerste Heilige Communie in de St.Lambertuskerk te Swalmen Basisschool.. Basisschool.. Thema... 200. 3 Binnenkomst communicantjes Muziek door. Welkomstwoord Door pastoor
Nadere informatieVriendelijke groeten, Claire van Lieshout en Angelique van Dooren, coördinatoren hoofdluiscontroleurs
1 Nieuwsbrief Maart 2015 Maart 2015 In dit nummer: Nieuws Stagiaire Dennis Hoofdluisvrije school Vrije dagen De Makersbuzz Moskee bezoek Carnaval 1 2 3 NIEUWS NIEUWE STAGIAIRE Hallo allemaal, Mijn naam
Nadere informatieIK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
Nadere informatieTIEN GEBODEN TIEN SCHILDERIJEN. Bart Jan Bakker. en teksten
TIEN GEBODEN TIEN SCHILDERIJEN en teksten Bart Jan Bakker Deze bundel met afbeeldingen van schilderingen op papier en begeleidende teksten bevat mijn werk uit de periode augustus 2013 tot en met oktober
Nadere informatieIslam voor iedereen. Is de bijbel een openbaring van God. auteur: Shabir Ally. revisie: Abdul-Jabbar van de Ven. revisie: Yassien Abo Abdillah
Is de bijbel een openbaring van God ] لونلدية - dutch [ nederlands - auteur: Shabir Ally revisie: Abdul-Jabbar van de Ven revisie: Yassien Abo Abdillah Kantoor voor da'wa Rabwah (Riyad) 2013-1434 Islam
Nadere informatieDoel van Bijbelstudie
Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het
Nadere informatieRomeinen 3:1-31 1 Wat is dan het voorrecht van de Jood, of wat is het nut van de besnijdenis? 2 Velerlei in elk opzicht. In de eerste plaats [toch]
Romeinen 3:1-31 1 Wat is dan het voorrecht van de Jood, of wat is het nut van de besnijdenis? 2 Velerlei in elk opzicht. In de eerste plaats [toch] dit, dat hun de woorden Gods zijn toevertrouwd. 3 Wat
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 11. Thema 1 De definitie van de belangrijkste eigenschappen van vriendschap
Inhoud Voorwoord 11 Thema 1 De definitie van de belangrijkste eigenschappen van vriendschap 1 Korinthe 13:1 3 14 1 Korinthe 13:4 15 1 Korinthe 13:5 17 1 Korinthe 13:6 19 1 Korinthe 13:7 20 1 Korinthe 13:8
Nadere informatieLeydse Weelde. Marie de Brimeu - B
Leydse Weelde Marie de Brimeu - B Welkom in Museum Boerhaave. Je gaat de tentoonstelling Leydse Weelde Groene ontdekkingen in de Gouden Eeuw bekijken. Met groene ontdekkingen worden natuurlijk planten
Nadere informatieDe kern van het christelijke geloof
De kern van het christelijke geloof 16 september 2006 28 oktober 2006 25 november 2006 6 januari 2007 24 februari 2007 24 maart 2007 21 april 2007 De Vader De Zoon De Heilige Geest Vrede met God Geloof
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het zijn wonderlijke verhalen, de verhalen rond de geboorte van Jezus: Maria, die zwanger is door de heilige Geest, Jozef, die in een droom een engel
Nadere informatieMatteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang!
Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang! Liturgie Zingen: -Opwekking 654 Dank U voor deze nieuwe dag -Zoek eerst het Koninkrijk van God -Weet je waar het hemels koninkrijk op lijkt (Elly en
Nadere informatie書 票 Het Ex Libris in China
D 1101a 書 票 Het Ex Libris in China Het Ex Libris in China Een Ex Libris is meestal een bedrukt stukje papier van ongeveer 5 x 5 centimeter (maar er zijn legio uitzonderingen) dat doorgaans geplakt wordt
Nadere informatieWERKBLAD JUDITH WURMS
WERKBLAD JUDITH WURMS Bron 1. foto Judith Judith Wurms is geboren op 23 juli 1932. Op deze foto is ze 9 of 10 jaar oud. Bestudeer de foto. Bij welke gelegenheid is deze genomen? Bron 2. foto moeder Op
Nadere informatieHet leven van Petronella Kortenhof (l8 1 1-1885), een Haarlemse vondelinge en inwoonster van Heemstede.
Het leven van Petronella Kortenhof (l8 1 1-1885), een Haarlemse vondelinge en inwoonster van Heemstede. Inleiding Bij het invoeren van een Heemsteedse huwelijksakte van het echtpaar Hooreman-Kortenhof
Nadere informatie