Zijsprong Zij sprong. Waarde(n)vol opvoeden. Opzet van een avond

Transcriptie

1 Waarde(n)vol opvoeden Waarde(n)vol opvoeden is een themaboekje uit de serie Zijsprong. Deze serie hoort bij het bewaarmagazine Spring, opvoeden en geloven. Het biedt opvoeders van kinderen tussen de 4 en 12 jaar ideeën voor de manier waarop zij waarden en normen kunnen delen met hun kinderen. Het boekje is geschikt voor persoonlijk gebruik, maar ook voor een themaavond met andere ouders. Kerkelijk betrokken, uit de eigen buurt of van school. Als je het boekje wilt gebruiken voor een thema-avond met ouders, vind je hieronder suggesties voor verschillende werkvormen. Graag horen we als JOP jullie ervaringen met dit themaboekje en de thema-avond. Succes! Irma Pijpers-Hoogendoorn Protestantse Kerk in Nederland (030) of i.pijpers@jop.nl Opzet van een avond l Bied deelnemers van tevoren de Zijsprong Waarde(n)vol opvoeden aan. Ze kunnen zich dan alvast inlezen en nadenken over het onderwerp. Zo heeft iedereen dezelfde voorinformatie. l Je kunt bij de samenstelling van het programma kiezen uit twee mogelijkheden o A: 1, 2a of 2b, 3 en afsluiten met 5. o B: 1, 2a of 2b, 4 en afsluiten met 5 Beide keuzemogelijkheden zijn goed voor een avond van ongeveer anderhalf uur. Als je liever twee avonden wilt houden, dan kan de eerste avond gehouden worden zoals omschreven is bij avond A. De tweede bijeenkomst kan dan vormgegeven worden zoals omschreven staat bij avond B. Het is dan raadzaam om bij punt 1 terugkomen op de inventarisatie die jullie tijdens de eerste bijeenkomst gemaakt hebben, en kijken of er veranderingen zijn bij het denken over waarden en normen. l Een boekentafel kan een leuke aanvulling zijn. Er staan suggesties op pagina 19 in Waarde(n)vol opvoeden. De meeste boeken zijn te vinden in een middelgrote bibliotheek. l Zorg voor een feestelijke aankleding van de ruimte en voor iets lekkers bij de koffie. Plan ook voldoende napraattijd in. Waarde(n)vol opvoeden, blad 1

2 Vooraf: Waarden en normen zijn belangrijk in de maatschappij. Iedereen heeft wel waarden en normen die binnen het gezin gelden. Ze kunnen variëren van het vragen voordat je een snoepje pakt tot aan respect voor je medemens en van bedtijden tot aan duidelijke afspraken hoe je je in het gezin hoort te gedragen. Waarden en normen geef je door ten behoeve van de volgende generatie. Ook de bijbel geeft waarden en normen aan. Sommigen zijn niet meer van toepassing. De lange lijsten met regels en wetten uit Leviticus bevatten regels die nu niet meer zo actueel zijn. Maar andere regels zijn tot op de dag van vandaag actueel. Denk maar aan de Tien Geboden of het gebod om je naaste lief te hebben als jezelf uit het Nieuwe Testament. Deze regel is zelfs in de maatschappij geldig: respect voor elkaar. De bijeenkomst heeft als doel de opvoeders na te laten denken over hun eigen waarden en normen, de waarden en normen vanuit het geloof en hen deze waarden en normen met elkaar uit te laten wisselen. 1. Waarden en normen bah of nuttig? Een inventarisatie ± 15 minuten Waarden en normen roepen veel op en zijn door onder andere het waarden en normen debat omstreden onderwerpen geworden. Iedereen heeft er wel een oordeel over. Het is daarom goed om even te inventariseren wat voor beeld iedereen heeft van waarden en normen. Zo wordt helder wat de voorkennis van deelnemers is van het begrip waarden en normen. Nodig: flap-over en stift. l Schrijf op de flap-over de woorden waarden en normen. Verdeel eronder het papier in tweeën en zet aan de ene helft van het papier een plus en aan de andere kant een min. Vraag de aanwezigen zoveel mogelijk associaties rondom het onderwerp te geven. Wat komt er bij hen op als het over waarden en normen gaat? Schrijf de negatieve gevoelens en reacties onder de min en de positieve onder de plus. l Vraag vervolgens de aanwezigen wat ze zelf met waarden en normen doen in hun gezin. Welke waarden en normen hanteren ze en welke juist bewust niet? En waarom niet? Spreek dit met elkaar door en kijk of het iets te maken heeft 2a. Wat je doorgekregen hebt, geef je door. ± 30 minuten Over het feit dat waarden en normen overgeleverd kunnen worden, zijn de meningen verdeeld. Om een goed beeld te krijgen van je eigen waarden en normen is het best leuk om eens te kijken wat jullie van thuis hebben meegekregen en welke waarden en normen zelf zijn ontstaan in jullie gezin. Nodig: pen en papier. l Geef iedereen een twee vellen papier en vraag of ze op het eerste vel een spin willen maken rondom waarden en normen uit mijn jeugd. Laat hen dit ongeveer 10 minuten doen. l Laat hen vervolgens op het tweede vel nog een spin maken rondom waarden en normen in mijn gezin nu. Ook dit kan ongeveer 10 minuten gedaan worden. l Vraag hen vervolgens om deze twee spinnen met elkaar te vergelijken: waar zitten de meeste overeenkomsten? En waar de meeste verschillen? Hoe komt dat? l Vorm vervolgens groepjes van 4 personen en laat de personen de belangrijkste verschillen en overeenkomsten die zij in hun spinnen hebben geconstateerd uitwisselen. l Eventueel zou je dit in een plenaire situatie (per groepje) nog even centraal kunnen bespreken. Zijn de overeenkomsten en verschillen bij iedereen hetzelfde? Zijn ze bij iedereen herkenbaar? Of vertonen ze juist veel verschillen? En worden waarden en normen nu wel of niet overgeleverd? 2b. Waarden en normen: algemeen geldend? ± 30 minuten De afgelopen jaren zijn waarden en normen veel in het nieuws geweest. Iedereen had er wel een mening over. Dat liep uiteen van het eisen van het houden van waarden en normen-lessen op scholen tot het leggen van de verantwoordelijkheid bij de ouders zelf. In hoeverre vindt je dat waarden en normen algemeen geldend zijn? Waarde(n)vol opvoeden, blad 2

3 Nodig: pen en papier. l Vorm groepjes van 3 of 4 personen. Vraag de groepjes verschillende stellingen op te schrijven rondom waarden en normen en hun rol in de maatschappij. Voorbeelden van dergelijke stellingen kunnen zijn: er moeten op scholen waarden- en normenlessen gegeven worden, de verantwoordelijkheid voor het overdragen van waarden en normen ligt bij de ouders zelf of er zijn algemeen geldige waarden en normen. Probeer de stellingen zo duidelijk geformuleerd mogelijk op papier te zetten. Als je niet weet wat waarden en normen precies zijn (of wat het verschil ertussen is), kijk dan even in Zijsprong nummer 7, pagina 7. l Vraag na een tijdje de groepjes het blad met stellingen door te geven aan een andere groep. Deze groep bespreekt de stellingen die de andere groep gemaakt heeft en schrijft reacties op. l Vraag de deelnemers na een aantal minuten het blad met stellingen nog een keer door te geven aan een andere groep, zodat de volgende groep kan reageren op de stellingen èn de antwoorden van de vorige groep. Op deze manier ontstaat een levendig debat op papier tussen de verschillende deelnemers en worden de eventuele verschillen en overeenkomsten tussen de deelnemers zichtbaar. l Eventueel kan je hier plenair op terug komen. 3. Tegeltjeswijsheden ± 15 minuten Waarden en normen zijn soms net tegeltjeswijsheden. Of laten tegeltjeswijsheden soms waarden en normen zien? Het voordeel van deze tegeltjes was dat zij in de muur gemetseld of aan de muur gehangen werden. Dit gebeurde bij voorkeur op plekken waar men vaak zat, bijvoorbeeld in de huiskamer (schoorsteenmantel) of keuken. Ook in de bijbel zijn verschillende tegeltjeswijsheden te vinden, bijvoorbeeld in het boek Spreuken. Deze Spreuken zijn gebaseerd op de toen heersende waarden en normen, maar deze geloofswaarden en normen kunnen ook nu nog verrassend actueel zijn. Nodig: kopie van de afbeelding van een (leeg) tegeltje (bijlage 1) en blad met spreuken (bijlage 2). l Geef iedereen een blad met daarop een leeg tegeltje en de lijst met spreuken uit de bijbel. l Vraag de deelnemers één van deze spreuken te kiezen die hen het meest aanspreekt. Mocht er nu geen spreuk tussen zitten waar zij het mee eens zijn, dan kunnen ze zelf ook een spreuk maken. Vraag hen deze spreuk op het tegeltje te schrijven. l Laat de deelnemers dit uitwisselen met degene die naast hen zit. Laat hen elkaar daarbij de volgende vragen stellen: o Waarom spreekt deze spreuk jou het meest aan? o Welke waarde staat volgens jou het meest in deze spreuk centraal? o Welke spreuk sprak jou het minst aan en waarom? o Waar zou jij het tegeltje willen ophangen en met welk doel? 4. De Tien Geboden of Tien Beloften? ± 20 minuten De Tien Geboden zijn nog steeds een belangrijke bron voor waarden en normen. Naar aanleiding van het normen- en waardendebat dat een poosje geleden vanuit de politiek gehouden is, heeft de RMU, een belangenorganisatie voor werknemers, werkgevers en zelfstandigen, een Waarden & Normen Wijzer gemaakt (zie ook: Deze wijzer is toegespitst op de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de mens in arbeid en beroep, maar kan ook op andere terreinen (zoals het gezin) toegepast worden. Opvallend is dat deze wijzer expliciet gebaseerd is op de Tien Geboden. Betekent dit dat de Tien Geboden nog steeds universele waarden en normen zijn? l Vorm groepjes van vier mensen. l Lees met elkaar de Tien Geboden (Exodus 20, 1-7). Wat valt jullie op als jullie deze lezen? l Lees ook de Tien Beloften van Anselm Grün die op Zijsprong pagina 10 staan. Wat valt jullie bij deze tekst op? l Welke versie van de Tien Geboden zouden jullie liever willen doorgeven aan jullie kinderen en waarom? Of hebben jullie nog waarden en normen die er volgens jullie niet bij staan? Welke zijn dit? l Schrijf jullie eigen Waarden & Normen Wijzer. Welke waarden en normen vinden jullie belangrijk om door te geven aan jullie kinderen? In hoeverre komen de Tien Geboden hierin voor? l Eventueel zou je de Waarden & Normen Wijzer van de site van de RMU kunnen downloaden en kunnen bekijken in hoeverre de Tien Geboden gebruikt zijn en om te bedenken in hoeverre jullie het met deze Waarden & Normen Wijzer eens zijn. Vragen die hierbij gesteld kunnen worden zijn: in hoeverre lijken deze waarden en normen op de Tien Geboden? Zijn deze waarden en normen universeel? Waarde(n)vol opvoeden, blad 3

4 5. Afronding ± 10 minuten l Lees met elkaar de tien beloften of de tien geboden. l Laat iedereen een wens of een advies op het gebied van waarden en normen opschrijven. Doe dit in een doos en laat iedereen bij het weggaan een briefje meepakken als advies voor de opvoeding. Spring Spring is een bewaarmagazine voor geloofsopvoeding thuis voor opvoeders van kinderen van 4 tot 12 jaar met gezinsportretten, interviews, reportages en artikelen over o.a. bidden, kinderen en de kerk, liefde en begrenzing, invloed van tv en internet. Eenmalige uitgave van JOP, fullcolour, 56 pagina s, 8,95. Bestellen: of brochureverkoop@pkn.nl. Zijsprong Zijsprong is een serie van acht themaboekjes bij het bewaarmagazine Spring, opvoeden en geloven. In elk themaboekje vind je informatie, ervaringen van ouders en ideeën rond aspecten van geloofsopvoeding. Al verschenen: l Stappen in geloofsopvoeding: over opvoeden en geloven in het dagelijks leven in zeven stappen: verzorgen, voorleven, verbinden, vragen onderweg, verhalenderwijs, vieren en verantwoordelijk maken. l Verlies en verdriet: over het verwerken van verlies en verdriet met kinderen. l Verschillen in geloven: voor opvoeders met een partner die niet kerkelijk betrokken is of een andere invulling aan het christelijk geloof geeft. l Geloven vieren thuis: over het vieren van het geloof in het leven van alledag én op bijzondere momenten. Zijsprong is een uitgave van JOP. Een geïllustreerd themaboekje, 20 pagina s, kost 3,95. Bestellen: of brochureverkoop@pkn.nl. Waarde(n)vol opvoeden, blad 4

5 Bijlage 1 Waarde(n)vol opvoeden, blad 5

6 Bijlage 2 Houd de sabbath in ere, het is een heilige dag (Exodus 20, 8) Leg over een ander geen vals getuigenis af (Exodus 20, 16) Wie zijn grond goed bewerkt, heeft genoeg te eten, Wie lucht najaagt, heeft geen verstand (Spreuken 12, 11) Betweters maken ruzie, Wie goede raad ter harte neemt, is wijs (Spreuken 13, 10) Een lachend gezicht verblijdt het hart, Een goed bericht verkwikt het lichaam (Spreuken 15, 30) Wie luistert naar de lessen van het leven, Schaart zich onder de wijzen (Spreuken 15, 31) Een mens stippelt zijn weg uit, De Heer bepaalt de richting die hij gaat (Spreuken 16, 9) Beter een stuk droog brood en vrede Dan een huis vol met voedsel en ruzie. (Spreuken 17, 1) De pracht van jonge mensen is hun kracht, De sier van oude mensen is hun grijze haar. (Spreuken 20, 29) Wie rechtvaardigheid en trouw nastreeft, Ontvangt leven, rechtvaardigheid en eer. (Spreuken 21, 21) Het verwijt van een vriend is oprecht, De kus van een vijand al te hartelijk (Spreuken 27, 6) De geur van balsem en wierook maken gelukkig, Maar zoeter voor het hart is ware vriendschap (Spreuken 27, 9) Wie zijn buurman s ochtends luid begroet, Wekt de indruk dat hij hem vervloeken wil (Spreuken 27, 14) Waarde(n)vol opvoeden, blad 6