Scholarisatie van Roma in Brussel Analyse en aanbevelingen Regionaal Integratiecentrum Foyer Brussel 16 november Intro

Transcriptie

1 Foyer Scholarisatie van Roma in Brussel Analyse en aanbevelingen Regionaal Integratiecentrum Foyer Brussel 16 november Intro De laatste jaren worden verschillende Brusselse organisaties geconfronteerd met het thema van de scholarisatie van Roma-leerlingen. Ondanks de inspanningen die heel wat families leveren om hun kinderen naar school te sturen, stelt zich een probleem van onregelmatigheid en schoolverzuim bij een aantal Roma-kinderen (zoals ook bij andere allochtonen met een vergelijkbare verblijfssituatie). Een deel van deze kinderen vindt men tijdens de schooluren al bedelend in de straat terug. In de zoektocht naar een sociale aanpak heeft het RORA 1 (Regionaal Overleg Roma-Aangelegenheden) een denkoefening gedaan op basis van ervaringen en in Brussel gevoerde onderzoeken 2. Zo wil het RORA het debat aangaan met politieke en sociale verantwoordelijken om aan oplossingen te werken voor een betere integratie van Roma in het onderwijs. Voor Roma draagt de lage scholingsgraad reeds vanaf hun land v herkomst sterk bij tot de vicieuze cirkel van werkloosheid, armoede, marginalisatie en zelfs discriminatie. Uit onderzoek blijkt nochtans dat de school na thuis het belangrijkste socialiseringsinstituut is waar kinderen zich waarden en vaardigheden kunnen eigen maken. Onderwijs is één van de belangrijkste factoren die bijdragen tot een goede integratie van allochtonen in de samenleving. Men moet hierbij oppassen voor veralgemeningen. DE Roma bestaat niet. Er is een enorme verscheidenheid die zich o.a. uit in het verloop van de schoolcarrière. Absenteïsme maar ook de moeite die men doet om aanwezig te zijn bestaan in alle gradaties. Heel wat gezinnen kwamen trouwens naar België met het oog op een betere toekomst voor hun kinderen. In elk geval is de grootste wens van de Roma heel duidelijk: aansluiting vinden bij de EU van de 21 ste eeuw (stabiel verblijfsstatuut, werk, onderwijs, ). Maar tot nu 1 Het RORA is een platform van organisaties in het Brusselse die in hun dagelijks werk met Roma te maken hebben. 2 Foyer, De Roma van Brussel, 2004 Joppart, C., 'Recherche relative au développement d'une réponse sociale à la question de la mendicité des enfants en Belgique', CODE, Brussel, Carpentier, S., en Van Houcke, F., Recherche pilote sur la sensibilisation des autorités publiques à la Communauté Rom et sur l intégration scolaire des enfants Roms, CODE, Brussel, 2004 Geurts, K., Over-leven van Roma in Brussel, Eindverhandeling Departement Sociale en Culturele Antropologie, K.U.Leuven, juni 2005

2 toe duurt het gevoel en de realiteit van uitsluiting van de grootste etnische minderheid in Europa nog steeds voort. 2. Vaststellingen 2.1 Bronnen van informatie Deze analyse is gebaseerd op meerdere onderzoeken die in het verleden gevoerd zijn over de sociale situatie van Roma in Brussel, bedelarij en scholarisatie van Romakinderen (Dienst Woonwagenbewoners en Roma van de Foyer, La Code 3 ), maar tevens op meerdere jaren praktijkervaring van begeleiding- en bemiddelingswerk van talrijke Roma-families door de Dienst Woonwagenbewoners en Roma en Diogenes, 2.2 Concentratiescholen Roma hebben heel wat moeilijkheden om een school te vinden, vooral zij die geen wettelijk verblijf hebben. Meerdere scholen die deelnamen aan de enquête vestigden de aandacht op het feit dat sommige Roma-leerlingen in andere scholen werden geweigerd, officieel wegens plaatsgebrek. In realiteit zorgen financiële en pedagogische redenen, alsook het negatieve imago van Roma en in sommige gevallen druk van andere ouders op de directie ervoor dat deze kinderen (net zoals andere allochtone kinderen) in bepaalde scholen niet welkom zijn. Bovendien wordt een vlotte inschrijving vaak bemoeilijkt door de gebrekkige kennis over de plichten van de school en hun eigen rechten mbt inschrijving en een gebrekkige punctualiteit (deadlines!) van de ouders. In Brussel vinden we Roma bijna allemaal in het Franstalig onderwijs terug, en vooral in concentratiescholen met een groot aantal allochtonen Bijna al deze scholen zijn écoles de Discriminations Positives. Ze krijgen speciale subsidies van de Ministeries van Onderwijs en van Cultuur ter bevordering van sociale integratie en gelijke kansen. Sommige van deze scholen hebben classes passerelles. Sommige lagere scholen hebben grote aantallen Roma-leerlingen. Secundaire scholen tellen hoogstens enkele Roma. Als de Roma-kinderen doorstoten naar het Secundair onderwijs, vinden we hen terug in een technische en vooral beroepsoriëntatie. 2.3 Probleem n 1 Ondanks het feit dat het merendeel van kinderen tussen 6 en 12 jaar naar school gaan en gemotiveerd zijn, is het opmerkelijk dat: bij een belangrijk aantal Roma-leerlingen een onregelmatige schoolgang en absenteïsme wordt genoteerd (vooral op de lagere school), waardoor de bestaande 3 Code: Coordination des ONG pour les droits de l enfant

3 leerachterstand nog groter wordt. Dit komt bij Roma een beetje meer voor dan bij anderen in dezelfde situatie. In de Middelbare school haken vele Roma af, waardoor einddiploma s schaars zijn. 2.4 Drempels te overwinnen Precaire verblijfssituatie De overgrote meerderheid van de Roma heeft geen verblijfsstatuut en bijgevolg geen recht op OCMW-uitkering, legaal werk of kinderbijslag. Zeer velen onder hen leven dan ook in een acute kansarmoede-situatie. Hun woonsituatie is weinig stabiel en kent een enorm verloop (frequente verhuizingen, slachtoffer van huisjesmelkers, uithuiszettingen enz). Hun precaire financiële situatie noopt hen tot overlevingsstrategieën (bedelen, bloemenverkoop, informele activiteiten, ) waarbij jongeren vaak worden ingeschakeld om mede voor een inkomen te zorgen. Tevens hebben ze vaak te kampen met gezondheidsproblemen ten gevolge van hun ongezonde woning, voedselonzekerheid, enz. Het probleem van het betalen van de huur wordt door de Roma aangehaald als grootste financiële drempel. Hiervoor oplossingen zoeken geniet de grootste prioriteit. De kinderen naar school sturen is niet aan de orde. Als ze al naar school gaan is het vaak vanuit een pragmatische houding. Sommige ouders zijn reeds erg tevreden als hun kinderen vaardigheden aanleren die echt nodig en direct bruikbaar zijn (taal, lezen, schrijven, rekenen). Hierdoor ontbreekt bij deze mensen een perspectief dat georiënteerd is op het gastland. Men zit in een overlevingslogica met korte termijn-doelstellingen die botsen met de lange termijn-doelstellingen van het onderwijs. In een overlevingslogica is de school geen prioriteit Individuele voorgeschiedenis Roma hebben bij hun aankomst meestal een lage scholingsgraad en dus een leerachterstand. Volgens het UNDP-rapport van 2002 beëindigt slechts 1/3 v Roma-kinderen in Oost-Europa de lagere school, 6 % het middelbaar en 1 % het hoger onderwijs. 1/3 van de Roma-leerlingen gaan trouwens naar speciale (Roma- )scholen. In Roemenië gaan slechts 17% van de Roma-kleuters naar school (tegenover 60 % van de totale bevolking), en slechts 70 % tussen 7 en 10 jaar ( > 94%). Ten gevolge van armoede, discriminatie en racisme komen Roma in hun land van herkomst zeer vaak in getto-scholen terecht. Heel wat Roma in België hielden er een negatieve schoolervaring aan over en ervoeren nooit enig nut van schoollopen. Heel wat jonge Roma beginnen bijgevolg pas op een latere leeftijd dan de doorsnee-leerling school te lopen. De leerachterstand en het daaruit voortvloeiende leeftijdsverschil werkt demotiverend voor het vervolg van de schoolcarrière.

4 Nochtans: Hoe jonger men begint, hoe gemakkelijker men zich integreert en het niveau van de anderen inhaalt, en hoe regelmatiger de schoolloopbaan zal zijn. Zij die regelmatig school lopen boeken dezelfde vooruitgang als andere kinderen Socio-culturele drempels Bij ouders ontbreekt het vaak aan interesse voor de school, vooral wanneer dezen uit een traditioneel milieu komen en zelf analfabeet zijn. De thuisomgeving is dikwijls schoolonvriendelijk en motiverende referentiepersonen zijn niet aanwezig. Het taalprobleem bemoeilijkt een vlotte integratie op school. Buiten de school wordt de aangeleerde taal niet vaak gebruikt. Er heersen ook verschillen in waarden en normen. Zo wordt bijv. het collectieve welzijn van de familie vaak belangrijker geacht dan de individuele ambities van het onderwijs. Sommige families verkiezen hun kinderen een eigen opvoeding te geven binnen de grenzen van hun eigen realiteit en cultuur. Vooral bij de overgang naar de Secundaire school haakt een onbekend aantal af. Roma treden op deze kritische leeftijd toe tot de volwassenenwereld. Meisjes nemen heel wat huiselijke taken op zich met het oog op een eventueel huwelijk voor 18 jaar. De jongens gaan met de vader mee op pad om te leren hoe ze geld kunnen verdienen. Bij een aantal Roma-groepen wordt school negatief geassocieerd met de burgersamenleving. School belangrijk vinden en uw kinderen daarin aanmoedigen' wordt in sommige kringen zelfs misprijzend gezien als 'gadjé'- gedrag, waardoor ze sociale erkenning binnen de Roma-gemeenschap kunnen verliezen. Nochtans: Scholen merken een groeiend bewustzijn op van ouders over het belang van onderwijs. Volgens hen zijn de betrokkenheid en het bewustzijn van de ouders belangrijke redenen van een lager absenteïsme. 3. Interne externe motivatie In België vertrekken we vanuit de vooronderstelling dat in de grond alle burgers intern gemotiveerd zijn voor onderwijs omdat dit in hun eigen belang is. Men gaat ervan uit dat hoe beter en langer kinderen leren, hoe breder voor hen de toegangspoort tot de samenleving wordt. Daarom gaat men, wanneer één en ander toch niet zo goed loopt, er onbewust vanuit dat dit wellicht komt omdat mensen er om allerlei redenen (o.m. gebrek aan opvoedingsvaardigheden of kansarmoede) niet zo goed in slagen dit besef in de praktijk ook waar te maken. De meeste anderstalige nieuwkomers delen dit besef van school als toegangspoort tot de nieuwe samenleving, hoewel er gradaties in zijn.

5 Sommigen delen dit besef echter niet of slechts in beperktere mate (zie socioculturele drempels). Voor veel Roma valt het plafond van wat ze in een samenleving hopen te bereiken samen met het kunnen vervullen van de basis-overlevingsbehoeften. Hopen dat, eens hun overlevingsbehoeften vervuld (door bijv. OCMW-steun), de meer persoonsgerichte behoeften (bijv. zelfontplooiing) dan vanzelf wel zullen "wakker" worden, waardoor motivatie om bijv. regelmatig kinderen naar school te laten gaan op termijn beter kan vervuld worden, blijkt dan ook vaak ijdele hoop. Op dat moment is er een hefboom van externe motivatie nodig via bijv. kindergeld gekoppeld aan regelmatige schoolgang (push factor) voor kinderen van ouders met een wettig verblijf. Toch moet men er zich van bewust blijven dat interne motivatie op termijn enkel kan ontwikkeld worden via positieve ervaringen met school en het gunstig effect hiervan op de kinderen. Hierbij is het belangrijk de doelstellingen niet te hoog te plaatsen en ook niet te veel doelstellingen te willen bereiken binnen één generatie. Mensen zonder papieren moeten gemotiveerd worden via een vergroting van de aantrekkingskracht van de school (pull-factoren), bijv. door een minimale financiële steun (warme maaltijden, gratis schoolabonnement voor transport enz). Hier ontbreekt voorlopig echter een externe motivatietechniek als stok achter de deur (want geen OCMW-steun). Als we er van uitgaan dat school, na het gezin, de belangrijkste plaats is waar kinderen zich waarden en vaardigheden kunnen eigen maken, wordt het voorzien van pull-factoren een prioriteit. Door de aantrekkingskracht van de school te vergroten, gaan kinderen zich immers ook aan 'hun' school hechten en er positieve herinneringen aan overhouden en kan de vicieuze cirkel doorbroken raken. Voor degenen waarbij pull-factoren of een begeleiding niet helpt, ligt de prioriteit in het creëren van een aantal push-factoren opdat alle (Roma-)kinderen minstens naar school zouden gaan. 4. Leerplicht 4.1 Leerplicht of niet? De politieke houding in België tegenover leerplicht voor mensen zonder papieren is op zijn minst dubbelzinnig te noemen. Langs de ene kant is er de Vlaamse Gemeenschap die met voormalig Minister van Onderwijs Vanderpoorten een zeer duidelijke stelling heeft ingenomen. Als antwoord op een vraag van het ICEM werd duidelijk gesteld dat de enige uitzondering op de leerplicht geldt voor minderjarigen gedurende 60 dagen na inschrijving in het bevolkingsregister. Leerlingen zonder papieren zijn dus onderhavig aan de leerplicht. Nochtans volgt Justitie deze stelling niet steeds, zoals bijv. het geval is in Antwerpen. Voor het Franstalige onderwijs is er nog een minder duidelijke stellingname vanwege de overheid. De onderwijsadministratie (Direction générale de l Enseignement obligatoire) liet op 26/9/2005 in een brief aan de Foyer echter wel weten dat er

6 betreffende de leerplicht geen onderscheid wordt gemaakt tussen minderjarigen die gewoonlijk op Belgisch grondgebied vertoeven, met of zonder statuut. Onduidelijkheid over het al dan niet gelden van de leerplicht voor kinderen zonder wettig verblijf leidde in het verleden reeds tot situaties dat instanties zoals bijv. de Jongerenbrigade van de Politie eraan twijfelden of het verplichten van deze gezinnen om hun kinderen naar school te sturen wel juridisch gegrond is. Aangezien de meeste Roma in het Brusselse naar Franstalige scholen gaan, is het noodzakelijk dat het Ministerie van Onderwijs van de Franse Gemeenschap haar standpunt ten aanzien van leerplicht voor mensen zonder papieren éénduidig vastlegt en communiceert, waardoor daaruit volgende acties rechtsgrond bezitten. 4.2 Paradox Duidelijkheid over de leerplicht stelt tevens een paradox in de schijnwerpers. Enerzijds verplicht de Belgische staat kinderen van ouders zonder legaal verblijf om les te volgen, anderzijds blijven ze volledig verstoken van eender welke overheidssteun (geen OCMW, geen kindergeld). Nochtans door het Internationale Kinderrechtenverdrag te ondertekenen heeft België zich akkoord verklaard om alles te doen om de toegang tot onderwijs te bevorderen, het recht op onderwijs te garanderen voor alle kinderen zonder onderscheid, ook niet op basis van statuut. De huidige realiteit brengt de scholarisatie van deze kinderen in het gedrang en houdt dus een ondubbelzinnige schending in van de Rechten van het Kind. Het enige alternatief dat door de Belgische staat aangeboden wordt is de doorverwijzing naar een federaal opvangcentrum voor materiële opvang (aanpassing van Art van de OCMW-wet). De praktijk wijst uit dat dit systeem niet veel succes heeft. Relatief begeven zich zeer weinig families naar een opvangcentrum. Bij de arbeidsrechtbanken bestaat hierover trouwens nog geen vaste rechtspraak en dus ook geen rechtszekerheid. Er werd hiertegen trouwens een beroep tot vernietiging ingediend bij het Arbitragehof. Een duidelijke, gecontroleerde en goed opgevolgde leerplicht voor MzP kan dus als onderhandelingsinstrument gehanteerd worden om steun aan te vragen bij het OCMW. Op zijn minst zouden OCMW s bereid gevonden moeten worden om de financiële drempel weg te werken en tussen te komen voor schoolonkosten (maaltijden, bosklassen, transport, maar ook eventueel andere onkosten). Wat dit betreft zijn de OCMW s in de Regio Brussel die deze steun reeds verlenen in de minderheid. 4.3 Impact op de samenleving Een gebrekkige afdwingbaarheid van de leerplicht heeft een negatieve impact op de samenleving. Minderjarigen die teveel afwezig zijn of afhaken lopen een verhoogd risico om verzeild te raken in niet-legale, criminele of prostitutiemilieus. Als volwassenen zullen ze veel minder kansen hebben op de arbeidsmarkt en zullen

7 bijdragen aan een verhoogde werkloosheidsgraad. De financiële en sociale kost voor de Belgische Staat loopt dientengevolge serieus op. Een te kleine investering (ook financiële) in het voorkomen van onregelmatigheden in de schoolgang van kinderen tast de kwaliteit van het onderwijs aan. Het feit dat kinderen van ouders zonder wettelijk verblijf geregeld uit het land worden gezet werkt zeer demoraliserend voor andere kinderen en leerkrachten die hun tijds- en energieinvestering tot nul herleid zien. Elke mogelijkheid tot investering van kleine middelen om een hogere scholarisatie van kinderen te garanderen, moet in het werk gesteld worden om te voorkomen dat men later wanneer de kinderen volwassen zijn grote middelen nodig heeft om de situatie recht te trekken. 5. Bestaande initiatieven in Brussel De Foyer coördineert een structurele overleggroep omtrent de scholarisatie van Roma-kinderen in de Regio Brussel: onderhandelingen op 2 pistes: 1) Omkadering van de families door (school)bemiddelaars (Roma) 2) Financiële interventie voor schoolonkosten (via de school) Dienst Woonwagenbewoners en Roma Foyer : - 1 ste lijnswerk: schoolinschrijvingen, opvolging van scholarisatie ism directie, omkadering van familie, huisbezoeken enz... - Systematische registratie van schoolsituatie bij dossiers van nieuwe families Het OCMW van Molenbeek (Cel dringende medische hulp) geeft financiële steun voor schoolonkosten vanuit eigen middelen aan degenen die aanspraak maken op dringende medische hulp: - warme schoolmaaltijden - schoolreizen - forfaitaire steun van 30 / 50 Euro voor kinderen van lagere / middelbare school - sport en culturele activiteiten (uit sport- en cultuursubsidies) Acties ondernomen door scholen zelf om de schoolkas te spijzen: Actie Coup de pouce in Molenbeek (9 gemeentescholen die samen fondsenwervingsactiviteiten organiseren), School Zaveldal in Brussel, Ecole 1 in Schaarbeek Scholen proberen leerlingen met spijbelgedrag op allerhande manieren te motiveren: aantrekkelijk pedagogisch aanbod, betrekken van ouders bij de school door oudervergaderingen of schoolanimaties, soms huisbezoeken, Extra individuele begeleiding volstaat niet vaak. Initiatieven waarin persoonlijk en concreet contact met de school en het personeel centraal staat boeken meer succes dan grotere projecten.

8 Scholen trachten absenteïsme strikt op te volgen (inspectie Jeugdbrigade) Bijv. School voor Aangepast Beroepsonderwijs Zaveldal: nadruk op taalonderricht door bezige activiteiten, sociale vaardigheden, persoonlijke begeleiding, in kleine groepjes 6. Aanbevelingen Als we willen rekening houden met structurele oorzaken die aan de basis liggen van de precaire sociale situatie van Roma, is het duidelijk dat een positieve benadering is aangewezen, namelijk een strijd voor scholarisatie (in tegenstelling tot bijv. een strijd tegen bedelarij). Hierbij zal veel meer de nadruk moeten gelegd worden op erkenning van inspanningen (al is het om interne motivatie op te bouwen). De geschetste multi-problematische context behoeft een geïntegreerde benadering, nl. een combinatie van verschillende types van oplossingen, en een samenwerking tussen verschillende actoren. 6.1 Interne motivatie ontwikkelen Doel: garanderen dat het onderwijs een positieve ervaring wordt: Verbetering van basiscondities is een eerste voorwaarde Basisrechten moeten gegarandeerd worden zoals een gezonde woonst, voedselzekerheid, toegang tot gezondheidszorg. Het recht van inschrijving op school moet worden gegarandeerd. Hiervoor is een duidelijke en gecontroleerde inschrijvingspolitiek nodig. De subsidieregelingen dienen aangepast te worden: Algemene subsidies: Een soepelere subsidieregeling uitwerken om scholen met grote aantallen leerlingen zonder papieren te ondersteunen, de kwaliteit van het onderwijs te garanderen en weigeringen van inschrijvingen tegen te gaan. Ook moet er verder geijverd worden om van gratis onderwijs een realiteit te maken. D+: De berekeningswijze van D+ aanpassen zodanig dat ze de vorming van concentratiescholen niet in de hand werkt Brugklassen: Het aantal scholen met brugklassen uitbreiden en de criteria voor nieuwkomers in brugklassen verruimen zodanig dat alle leerlingen die een brugklas nodig hebben hierop aanspraak kunnen maken, en dit voor de periode die zij individueel nodig hebben om naar een reguliere klas te kunnen overstappen Een betere betrokkenheid van en communicatie met de ouders is onontbeerlijk

9 Systematische sensibilisatie is nodig over rechten en plichten, vooral over het belang van écoles de devoirs en kleuterscholen, maar ook over het functioneren vd school, de bescherming van de kinderen, de schoolactiviteiten enz. Het is aangewezen om een geïntegreerde aanpak met schoolbemiddelaars te ontwikkelen. Deze aanpak waarbij bemiddelaars als vertrouwenspersonen de families van de leerlingen persoonlijk opvolgen, heeft elders zijn vruchten al afgeworpen mbt het verhogen van schoolparticipatie en het terugdringen van schoolverzuim. In scholen met een aanzienlijk aantal Roma is het aangewezen om bemiddelaars aan te stellen die uit de Roma-gemeenschap zelf komen (bijv. stedenfondsmedewerkster anderstalige nieuwkomers in Vrije Basisschool St.-Jan Baptist in Gent). Ouders moeten op een concrete manier bij het concrete schoolgebeuren worden betrokken (bijv. mondiale dagen, taal- of alfabetisatielessen in de school, ) Een betere betrokkenheid van het schoolpersoneel is nodig Vormingen van het schoolpersoneel over respectievelijk de situatie en cultuur van Roma en over interculturele communicatie zullen een positieve invloed hebben op de attitude tegenover Roma Een aangepaste pedagogie is vaak noodzakelijk In het multicultureel onderwijs is een gediversifieerde pedagogische benadering nodig, dat inspeelt op eigen noden en capaciteiten. 6.2 Externe motivatie technieken Pull-factoren Met pull-factoren tracht men naar school gaan aantrekkelijker te maken en de familie in een vragende positie te plaatsen Een sociale begeleiding moet voorzien worden met behulp van bemiddelaars. Om het recht op onderwijs te waarborgen voor mensen zonder wettig verblijfsstatuut moet de financiële drempel weggenomen worden (zoals dat ook gebeurt voor andere kinderen). Een financiële tussenkomst van het OCMW voor minimale schoolkosten (maaltijden, excursies, transport, ) is hierbij noodzakelijk. Eventueel kan dit op korte termijn gebeuren door de creatie van een Brussels Fonds die zulke schoolonkosten ten laste neemt. Een beloningssysteem in samenwerking met andere sociale partners (bijv. voedseldistributiecentra, abonnement openbaar vervoer, ) kan families stimuleren om hun kinderen binnen te brengen in het onderwijssysteem. Een beloning moet steeds het resultaat zijn van onderhandelingen.

10 De OCMW-wet dient aangepast te worden om het recht op onderwijs te garanderen voor elk kind ongeacht het statuut, net zoals het recht op gezondheidszorg gegarandeerd wordt door dringende medische hulp Push-factoren Wanneer pull-factoren en sociale begeleiding niet volstaan om de kinderen op school te krijgen, zijn meer dwingende maatregelen nodig als stok achter de deur. Eerst en vooral moet de overheid gestimuleerd worden om een eenzijdig standpunt in te nemen én te communiceren mbt de leerplicht voor kinderen zonder wettig verblijf, maar ook mbt de controle en opvolging. De leerplicht moet kunnen worden afgedwongen. In geval van hardnekkige onwil, indien het gaat om OCMW-steuntrekkers, zijn we voorstander van het verbinden van schoolaanwezigheid aan de vervangende sociale steun voor Kinderbijslag. Dergelijke maatregelen van het OCMW ism. de Jeugdbrigade werpen elders reeds vruchten af. Voor de families zonder wettig verblijf kan men hen verwittigen dat een link zal gelegd worden tussen de onregelmatige schoolgang (en het bedelen van de kinderen) en hun regularisatiedossier. De advocaten kunnen gesensibiliseerd worden om hun cliënten onder druk te zetten. De structuren die gelast zijn met de controle en de opvolging van de leerplicht moeten versterkt worden. Andere maatregelen moeten consequent genomen worden door de Jeugdbrigades, het Comité Bijzondere Jeugdzorg, de Jeugdbescherming en het Parket. Prioriteit hierbij blijft een sociale aanpak, maar als allerlaatste hulpmiddel gebruik makend van dezelfde maatregelen die worden opgelegd aan kinderen met wettig verblijf. Alleen een consequent systeem dat waterdicht en geharmoniseerd is in alle gemeentes kan doeltreffend zijn. Dit moet gebeuren in samenwerking met (een netwerk van) andere sociale partners: straathoekwerkers, scholen, PMS, integratiecentra, 6.3 Structureel overleg Als we ervan overtuigd zijn dat de toekomstkansen van deze kinderen afhangen van de kansen die ze binnen het onderwijs krijgen, moeten we ervoor pleiten dat de nodige randvoorwaarden gecreëerd worden zodat de wet op de leerplicht voor iedereen kan worden toegepast en waar nodig kan worden afgedwongen. Om effectief resultaten te boeken in deze strijd voor scholarisatie en opvolging van schoolverzuim is er in de Brusselse gemeentes nood aan een structureel overleg tussen de diensten die instaan voor de scholarisatie van kinderen (scholen, integratiecentrum, OCMW, Jeugdbrigade, straathoekwerkers, PMS, ). Wegens de te versnipperde werking missen de inspanningen van deze diensten vaak hun doel. Opvolging van absenteïsme blijft in gebreke omdat de betrokken diensten overbelast zijn. Bij een niet sluitende aanpak

11 zullen zij die niet willen meewerken achterpoortjes blijven vinden om aan de leerplicht te ontsnappen. Bijgevolg is een gecoördineerde, coherente, consequente en waterdichte aanpak met structurele afspraken nodig waarbij de taken duidelijk zijn verdeeld en kort op de bal wordt gespeeld. Een consequente aanpak kan ook een preventief effect hebben op andere gezinnen door het tam-tam-effect. Voor de betrokken hulpverleners en diensten werken netwerking en bijhorende afbakening van de eigen opdracht ook motiverend.