Op weg naar een duurzame MVO-sector

Transcriptie

1 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector De vruchten op de cover zijn palmvruchten van de oliepalm. De palmolie die uit de vruchten wordt geperst, is een belangrijk ingrediënt voor de voedingsmiddelenindustrie. Palmolie wordt gebruikt bij de bereiding van onder meer margarine, koekjes, ijs en frituurolie, maar zit ook in bijvoorbeeld diervoeder, lippenstift, zeep en biodiesel. Wereldwijd wordt circa 46 miljoen ton palmolie per jaar geproduceerd. Nederland importeert daarvan gemiddeld 2 miljoen ton. Daarvan gaat 22% naar de Nederlandse markt. De rest wordt doorgevoerd naar andere landen. Dit is het eerste duurzaamheidsverslag over de margarine, vetten- en oliënsector in Nederland (MVO). Het beslaat de initiatieven en activiteiten van de MVO-sector op het gebied van duurzame ontwikkeling en gezondheid tot nu toe. De intentie is om dit verslag elke twee jaar te laten verschijnen. De richtlijnen van het GRI hebben een belangrijke rol gespeeld bij het bepalen van de gegevens waarover wordt gerapporteerd. Het verslag voldoet aan GRI-level C, self declared. Meer informatie over de GRI-indicatoren en verwijzing in het verslag vindt u op Voor vragen kunt u contact opnemen met info@mvo.nl. Duurzaamheidsverslag

2 Teelt pagina 6 Teelt De grondstoffen voor onze plantaardige oliën en vetten worden over de hele wereld geteeld. Palmolie uit Zuidoost-Azië en soja uit Noorden Zuid-Amerika vormen de grootste stromen. Overige oliën zijn bijvoorbeeld raapzaad, zonnebloem- en kokosolie. Stakeholders in onze keten werken in internationale platforms samen aan duurzame teelt. Ook dierlijk vet is een grondstof. Dit is een bijproduct van de slacht. Productie Productie pagina 12 Toepassingen De ruwe plantaardige oliën en oliezaden worden na transport bewerkt. Oliezaden worden gecrusht (uitgeperst). De ruwe olie wordt geraffineerd tot zuivere olie. Om oliën specifieke smelteigenschappen en structuur te geven voor bijvoorbeeld margarine, volgen extra bewerkingsstappen. De industriële bewerking is energie-intensief. Onze sector zet concrete stappen om energie te besparen en de uitstoot van broeikasgassen te verlagen. Toepassingen pagina 18 Oliën en vetten vinden hun weg naar vele soorten producten. Het grootste aandeel wordt verwerkt in voedingsmiddelen. Ook in diervoeder voor de veeteelt en voor gezelschapsdieren zijn onze producten onmisbaar. De MVO-sector speelt daarom een cruciale rol in het verduurzamen van de voedselproductie en draagt bij aan een betere vetzuursamenstelling van voedingsmiddelen. Daarnaast zijn oliën en vetten belangrijk voor de transitie naar een biobased economy. Ze worden gebruikt voor hoogwaardige toepassingen voor verzorgings- en chemische producten. Daarnaast worden gebruikte frituurvetten gerecycled tot biobrandstoffen.

3 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector Duurzaamheidsverslag

4 Voorwoord Dit is het eerste duurzaamheidsverslag van de oliënen vettensector. De mensen en bedrijven uit de sector nemen u in deze publicatie graag mee door onze productieketen, van teelt tot eindproduct. Per schakel in de keten van oliën en vetten willen wij u laten zien hoe wij als sector invulling geven aan duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling is al jaren een belangrijke prioriteit in de oliën- en vettensector. Wij geloven dat duurzame ontwikkeling en bedrijfseconomische continuïteit goed samengaan. Het Productschap Margarine, Vetten en Oliën (MVO) ondersteunt de sector daarbij. MVO behartigt onze gemeenschappelijke belangen en fungeert als kenniscentrum voor duurzame ontwikkeling, gezondheid, kwaliteit èn veiligheid. MVO verbindt de verschillende schakels in de keten; van duurzame landbouw, naar verwerking tot aan de eindgebruiker. In dit verslag laten wij zien welke vooruitgang wij tot nu toe hebben geboekt. Tevens schetsen we wat onze gezamenlijke ambities zijn. Onze sector heeft de afgelopen jaren op internationaal niveau gewerkt aan verduurzaming van grondstoffen in de Rondetafels voor duurzame palmolie (RSPO) en verantwoorde soja (RTRS). Met de partners in de keten in Nederland zijn wij van start gegaan met de Task Force Duurzame Soja en de Task Force Duurzame Palmolie om het gebruik van verantwoord geteelde oliegewassen te stimuleren. Ook hebben we ons ingezet voor een efficiëntere en energiezuinigere bedrijfsvoering. Daarnaast blijven het stimuleren van verantwoorde en gezonde eindproducten, het aanjagen van biobased innovaties en het investeren in de medewerkers belangrijke aandachtspunten voor ons. Wij denken dat we op de goede weg zijn, maar er is nog veel werk te doen. Er liggen uitdagingen voor ons waar we niet omheen kunnen. De voedselproductie moet mondiaal omhoog om de groeiende wereldbevolking te blijven voeden. Dit mag niet ten koste gaan van waardevolle natuur, de lokale bevolking of kleine boeren. Dat betekent dat we aan het begin van de keten moeten werken aan duurzame landbouw, het verhogen van de landbouwopbrengsten en het betrekken van (kleine) boeren in dit proces. De daaropvolgende schakels in de keten moeten nu ook echt gaan kiezen voor duurzame grondstoffen. Onze sector neemt verantwoordelijkheid voor de uitdagingen die voor ons liggen. Een adequate aanpak vraagt om samenwerking tussen stakeholders, dialoog en transparantie. De MVO-sector koestert de huidige samenwerking met bedrijven, overheden, wetenschap en maatschappelijke organisaties en zet deze graag voort. Door de handen ineen te slaan kunnen we samen werken aan een duurzame toekomst. Het bestuur van het Productschap MVO Onderste rij (van links naar rechts): Sjors Beerendonk (VND) Rhandy MacNack (VERNOF) Wim Oosterhuis (Productschap MVO) Henk Ensing (NOFOTA) Tweede rij (van links naar rechts): Richard de Oude (VNCI) Frederik Heijink (Ministerie EL&I) Antoinette van der Velden (SER) Bert Staal (De Unie) Rein Roelofse (CNV Dienstenbond) Jan Gijsen (CNV Vakmensen) Bovenste rij: Leo Vogel (NEVEDI) Alexander van der Klauw (VERNOF) Frans Claassen (Productschap MVO) Niet aanwezig op de foto: Ronald Prince (BNMF) Sjoerd Jan Ten Kate (VVS) Marc Jansen (CBL) Frans van de Veen (CNV Vakmensen) Letteke Boot (Ministerie VWS)

5 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector 3

6 Een wereld van oliën en vetten Onze sector in context U staat er in de supermarkt vast niet bij stil, maar de oliënen vettensector vult dagelijks uw boodschappenmandje. Wij leveren ingrediënten die smaak en structuur geven aan voedings- en verzorgingsproducten. Onze oliën en vetten zijn essentieel voor bijvoorbeeld margarines, brood en banket, snacks, soepen, sauzen, zeep, wasmiddelen, medicijnen, cosmetica en diervoeder. Kortom, de MVO-sector vormt een niet meer weg te denken schakel in onze voedselketen en de mondiale agribusiness. Oliën en vetten zijn voedzaam en gezond en de grondstoffen zijn bovendien efficiënt en goedkoop te telen. Onze sector speelt daardoor wereldwijd een cruciale rol in het verzorgen van voedselzekerheid. Het belang van oliën en vetten is vorige eeuw sterk gegroeid door de opkomst van de grootschalige landbouwproductie. Door mechanisering en gebruik van kunstmest zijn we meer dan ooit in staat om betaalbaar, kwalitatief hoogwaardig voedsel te verbouwen. De explosieve stijging van voornamelijk de palmolie- en sojaproductie is hiervan een exponent. Voldoende en betaalbaar voedsel Die grootschalige productie kan echter spanningen veroorzaken. Met name in Zuidoost-Azië en Zuid-Amerika kan de uitbreiding van landbouwareaal voor palmolie en sojabonen leiden tot verlies van biodiversiteit en negatieve neveneffecteven hebben voor de lokale bevolking. Toch blijft schaalgrootte bij de teelt van oliegewassen noodzakelijk om de miljarden monden te voeden. Het zorgen voor voldoende voedsel tegen een betaalbare prijs is een grote uitdaging voor de mondiale voedingsmiddelensector. De wereldbevolking groeit van 6 miljard mensen naar 9 miljard in 2050 en de koopkracht in vooral China, India en Zuid-Amerika zal blijven stijgen. Wereldvoedselorganisatie FAO voorspelt dat de voedselproductie de komende veertig jaar met 70 procent moet toenemen. Plantaardige oliën worden ook een steeds interessanter alternatief voor minerale grondstoffen, zoals aardolie en kolen. De transitie naar een biobased economy of bio-economie wordt geleidelijk zichtbaar. Bij verder stijgende aardolieprijzen zal de chemiesector vaker overstappen op plantaardige grondstoffen voor bijvoorbeeld verf, lakken en plastics. Noodzaak van verantwoorde teelt De uitdaging is: hoe voldoen we aan die explosief stijgende vraag en beschermen we tegelijkertijd gebieden met hoge biodiversiteit en respecteren wij landrechten van de lokale bevolking en sociale rechten voor werknemers? Dat lukt alleen door in elk geval de opbrengsten per hectare op een duurzame wijze te laten stijgen, met oog voor mens en milieu. Concreet betekent dat een verantwoord gebruik van meststoffen, water en bestrijdingsmiddelen, het tegengaan van erosie, behoud van bodemvruchtbaarheid en goede arbeidsomstandigheden voor de boeren. Bovendien zal de landbouw als gevolg van klimaatverandering beter bestand moeten worden tegen droogteperiodes en hevige neerslag. Inzet van nieuwe technologieën (zoals genetische modificatie van gewassen), moderne grootschalige productie en efficiëntieverbetering zijn onontbeerlijk. Tegelijk moeten we voorkomen dat de lokale bevolking bij verdere modernisering in de knel komt. Er moet voldoende ruimte blijven voor kleinschalig agrarisch ondernemerschap. Duurzame ontwikkeling in de oliën- en vettensector is geen eenvoudige opgave. Het gaat om complexe processen in internationale ketens met veel belanghebbenden. Om verandering te bewerkstelligen is samenwerking met betrokken bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties cruciaal. Nederland speelt daarin internationaal een toonaangevende rol. Wij zijn een van de grootste importeurs en verwerkers van oliezaden en plantaardige oliën in Europa. Daarnaast beschikt Nederland over een sterke veevoeder- en voedingsmiddelenindustrie. Daardoor kunnen wij internationaal invloed uitoefenen, hoewel we duurzame ontwikkeling niet kunnen afdwingen. Duurzame ontwikkeling en gezonde leefstijl Onze sector heeft de afgelopen jaren al veel gedaan en bereikt. Wij hebben actief bijgedragen aan de internationale platforms die erop zijn gericht om duurzame palmolie en soja wereldwijd mainstream te maken. Het Nederlandse bedrijfsleven geeft zelf het goede voorbeeld door te kiezen voor duurzaam gecertificeerde oliegewassen. Verder realiseren we forse energiebesparingen in onze fabrieken. Naast duurzame ontwikkeling blijft ook gezonde leefstijl de maatschappelijke agenda voorlopig domineren. Zo hebben wij de vetzuursamenstelling in voeding verbeterd. Ook maken we de gezonde keuze voor consumenten eenvoudiger door voorlichting. Wij gaan de uitdagingen voor de toekomst aan. Dat doen we in de overtuiging dat samenwerking de sleutel is om tot oplossingen te komen en met de ambitie om als MVO-sector een toonaangevende rol te spelen. 4 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector

7 Binnenlandse leveringen van vetten en oliën naar bestemming (2010) levensmiddelen energieopwekking 54% 17% 6% technische toepassing 23% diervoeder 1,5 miljoen ton Oliën en vetten in de Nederlandse industrie (2010) palmolie 47% 13% sojaolie 9% 6% kokosvet zonnebloemolie 14% raapolie dierlijke vetten 6% 5% overige plantaardige oliën 3,7 miljoen ton Facts & figures oliën- en vettensector Nederland Productiewaarde: 5,7 miljard euro Aantal medewerkers: Percentage import grondstoffen: 97 procent Nederlands aandeel in Europese import oliën en vetten: 30 procent op totaal van 9 miljoen ton Rotterdam verzorgt 2/3 van overslag van Europese import van oliën en vetten Nederland is een van de grootste Europese verwerkers van oliezaden (4,1 miljoen ton) en raffinadeurs van bewerkte olie (3,2 miljoen ton) Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector 5

8 Duurzaam bijdragen aan voedselzekerheid Teelt Ambities 100 procent duurzame palmolie voor Nederlandse markt in procent duurzame soja voor Nederlandse markt in 2015 Issues Behoud van biodiversiteit Reductie van broeikasgasemissies bij teelt en verwerking Borging arbeidsomstandigheden en landrechten in productielanden Betrekken van kleine boeren (smallholders) bij verduurzaming teelt Ondersteuning van smallholders bij certificering Verhogen van de opbrengst per hectare Acceptatie biotechnologie Stimuleren van de vraag naar duurzame oliën en vetten Resultaten Erkenning van de RSPO als de standaard voor duurzame palmolie 7,5 procent van de wereldproductie palmolie RSPO-gecertificeerd Transparante handelsstromen waarmee duurzame palmolie gekocht en gevolgd kan worden RTRS-gecertificeerde soja in 2011 op Europese markt Oprichting Nederlandse Task Forces Duurzame Soja en Duurzame Palmolie Plantaardige oliën worden overal ter wereld geteeld, van Amerika tot Azië. Wij stimuleren duurzame landbouwmethodes. Die dragen bij aan het behoud van het regenwoud, goede arbeidsomstandigheden en zorgen voor hogere opbrengsten per hectare, zodat voedsel mondiaal beschikbaar blijft. Daarom ondersteunen wij actief internationale initiatieven als de Round Table on Responsible Soy (RTRS) en de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO). Sterke stijging aanbod duurzame palmolie Palmolie is een zeer veelzijdige plantaardige olie en de meest gebruikte ter wereld. De grondstof wordt verwerkt in meer dan de helft van de levensmiddelen. Palmolie zit bijvoorbeeld in soepen, sauzen, margarine, koekjes, maar ook in zeep, wasmiddelen en cosmetica. In 2010 werd wereldwijd bijna 47 miljoen ton geproduceerd. Daarvan kwam 90 procent uit Indonesië en Maleisië. De mondiale vraag naar palmolie is de afgelopen jaren explosief gestegen, met name door economische groei in China en India. Het areaal oliepalm breidt daardoor sterk uit. De uitdaging is om te voorkomen dat de uitbreiding plaats vindt in gebieden met waardevolle biodiversiteit of dat rechten van de inheemse bevolking worden geschonden. Toch dreigt de druk op de omgeving verder toe te nemen. De verwachting is dat de palmolieproductie tot 2020 met nog eens een kwart zal stijgen. Om op een verantwoorde manier aan die vraag te voldoen is een goede landinrichting noodzakelijk en zal de opbrengst per hectare moeten stijgen. Palmolieproducenten, verwerkers, gebruikers en maatschappelijke organisaties hebben zich daarom verenigd in de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO) waar internationale criteria voor duurzame teelt zijn vastgesteld. Zo is overeengekomen dat aangesloten palmolieproducenten hun plantages niet uitbreiden ten koste van tropisch regenwoud en gebieden met hoge biodiversiteit. Tevens zijn criteria overeengekomen over het respecteren van rechten van de lokale bevolking en van werknemers en over het instandhouden van de leefomgeving van bedreigde diersoorten. De Nederlandse MVOsector heeft actief bijgedragen aan de totstandkoming van die afspraken. Die inzet heeft ook geleid tot transparantie, waardoor RSPO-gecertificeerde palmolie in de hele keten traceerbaar is. Daarnaast is door inzet van de MVOsector het bewustzijn van het belang van duurzame palmolie toegenomen. Het aanbod van duurzame palmolie heeft de afgelopen twee jaar een hoge vlucht genomen. Eind 2010 was 7,5 procent van de mondiale palmolie (3,4 miljoen ton) gecertificeerd volgens de RSPO-criteria. Dat aanbod overstijgt de vraag. In 2010 werd 56 procent van de duurzame palmolie ook als zodanig verkocht. Verdere stimulering van de mondiale vraag is dus van groot belang. De Nederlandse MVO-sector heeft de Task Force Duurzame Palmolie opgezet om de vraag aan te jagen. Meer informatie: Palmolie is een duurzame grondstof Wij merken als grote importeur en verwerker van palmolie dat de vraag naar duurzame olie toeneemt. Onze klanten vragen er specifiek naar. Het is daarom belangrijk dat duurzame teelt mainstream wordt in de markt. Alternatieven zoeken voor palmolie is niet zinvol. Palmolie is van zichzelf een duurzame grondstof. Geen ander oliegewas heeft een hogere opbrengst per hectare en de oliepalm heeft weinig irrigatie nodig. De Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO) is hét mondiale samenwerkingsverband om de teelt van palmolie mainstream duurzaam te maken. Steeds meer fabrikanten van voedingsmiddelen kiezen voor RSPO-gecertificeerde palmolie in hun producten. Zo dragen zij ook bij aan de verduurzaming van de productieketen. Van al onze palmolie bestaat 10 procent uit een afzonderlijke, duurzame stroom. Wij volgen die vanaf de landbouwgrond tot onze fabriek, zodat wij kunnen garanderen dat die hele stroom duurzaam is geteeld. Het is essentieel dat we snel groeien naar een situatie waarbij alle palmolie in de markt 100 procent duurzaam is. We staan nu voor de vraag hoe lokale wet- en regelgeving voor gebiedsontwikkeling en plantagemanagement beter rekening kan houden met RSPO-regels. We zullen daarvoor nog nadrukkelijker de dialoog moeten zoeken met overheden in Indonesië en Maleisië. Zo kunnen we duurzame productie van palmolie volgens de RSPO-standaard werkelijk gemeengoed maken. Hidde van Kersen Directeur Sustainability IOI Loders Croklaan 6 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector

9 Wereldwijd gaan een miljard mensen elke dag met honger naar bed. Ik lig daar wakker van. Wij hebben namelijk het geld en de techniek in huis om iedereen te voeden. Honger in de wereld is geen technisch probleem, maar een moreel issue. Dat is voor mij de reden geweest om de politiek in te gaan. Willen we honger de wereld uit helpen met behoud van natuur, dan moeten we investeren in de 450 miljoen kleine boeren. En dan vooral in de jonge generatie. Van hen moeten we het hebben als we in miljard monden moeten voeden. Kleine boeren produceren met behoud van biodiversiteit, beschikken over voldoende grond en voorkomen dat het platteland leegloopt. Verbreed blik naar kleinschaligheid Lang niet iedereen realiseert zich dat behoud van ecosystemen van levensbelang is. We zijn afhankelijk van diversiteit van voedsel en van diversiteit in de natuur. De dialoog tussen de grote multinationals over duurzame teelt, zoals de rondetafels voor palmolie en soja, is daarom noodzakelijk. Maar het is slechts een deel van de oplossing. De eenzijdige focus op schaalgrootte helpt ons namelijk niet verder. De mondiale MVO-sector richt zich te sterk op de rondetafels. Ik raad ze aan de blik te verbreden naar de honderden miljoenen kleine boeren. Wij moeten hen insluiten in de dialoog, ook in het belang van de industrie. Teelt van oliezaden in Noord-Oeganda is bijvoorbeeld booming en ook Ethiopië heeft veel potentie. Het is niet erg dat er nog veel moet worden verbeterd, maar wees daar transparant over. Duurzaamheid is meer dan alleen een titel. Je kunt nooit zeggen: en dit is ultiem duurzaam. De sector moet daar op een uniforme wijze verantwoording over afleggen. Ik zou het niet gek vinden als etiketten op producten aangeven aan welke duurzaamheidseisen wordt voldaan. Zo leg je de keuze waar die hoort: bij de consument. Agnes van Ardenne Permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de FAO Voormalig Minister van Ontwikkelingssamenwerking Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector 7

10 Verantwoorde soja op de markt Soja is rijk aan eiwitten en bevat oliën met gezonde vetten. Die eigenschappen maken de sojaboon tot een van de meest gebruikte landbouwproducten ter wereld. Jaarlijks wordt meer dan 200 miljoen ton soja verbouwd, voornamelijk in Zuid-Amerika en de Verenigde Staten. De bulk van de soja-import dient als eiwitbron voor veevoeder. De sojaolie wordt verwerkt in voedingsmiddelen, van sladressings tot margarine. De eiwitten worden zij het in beperkte mate ook gebruikt in voeding, onder andere in vleesvervangers. Door de sterk gestegen vleesconsumptie in met name China heeft de vraag naar soja voor veevoeder een enorme vlucht genomen. Argentinië en Brazilië zijn de afgelopen tien jaar de helft meer soja gaan produceren. Dat leidt vaak indirect tot meer druk op ecologisch waardevolle gebieden, waaronder het Amazonewoud en de cerrado, de Braziliaanse savanne. Om te komen tot een ecologisch en sociaal verantwoorde teelt hebben boeren, de internationale verwerkende industrie en maatschappelijke organisaties de krachten gebundeld in de internationale Round Table on Responsible Soy (RTRS). Deze heeft in 2010 criteria vastgesteld voor bescherming van biodiversiteit en de lokale bevolking, watergebruik en gebruik van bestrijdingsmiddelen. De eerste RTRS-gecertificeerde soja komt in 2011 op de markt. Meer informatie: Daarnaast heeft de Braziliaanse en de Europese industrie met Braziliaanse sojaboeren het Amazone Moratorium ingesteld. Dat houdt in dat Braziliaanse handelaren en Europese verwerkers en fabrikanten geen soja inkopen van landbouwgrond waarvoor na 24 juli 2006 regenwoud is gekapt. Het moratorium gold voor een periode van twee jaar en is na 2008 telkens met een jaar verlengd. Belang van biotechnologie Groene biotechnologie kan bijdragen aan oplossingen van een aantal mondiale problemen. Zo worden de komende jaren nieuwe variëteiten oliegewassen verwacht die bijdragen aan meer oogstzekerheid, doordat ze beter bestand zijn tegen bijvoorbeeld droogte. Ook wordt gewerkt aan variëteiten met een hogere productie en een betere vetzuursamenstelling. Het is daarom belangrijk dat toelating en acceptatie van genetisch gemodificeerde oliezaden (GMO s) in Europa meer in de pas gaan lopen met de rest van de wereld. In de samenleving leeft echter, vaak onterecht, angst voor neveneffecten. Tegelijk is biotechnologie geen panacee voor duurzaamheidsvraagstukken. Onze sector zoekt actief de dialoog met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties om met hen van gedachten te wisselen over biotechnologie. Sleutelrol voor kleine boeren Duurzame teelt van grondstoffen is een belangrijk element van onze inzet om economische ontwikkeling te stimuleren en verantwoorde productie door de hele keten te bevorderen. Wij geloven dat kleine boeren daarin een sleutelrol vervullen. Zij leveren wereldwijd een belangrijke bijdrage aan de mondiale voedselvoorziening. Steun aan deze kleinschalige boeren verbetert hun productiviteit en inkomen en stimuleert invoering van duurzame landbouwmethodes. Cargill helpt boeren daarom hun braakliggende grond geschikt te maken voor oliepalmen, zodat zij daar inkomen uit kunnen genereren. Om te garanderen dat zij een afzetmarkt hebben, geeft Cargill voorrang aan de door kleine boeren verbouwde palmvruchten ten opzichte van onze eigen oogst. Gecombineerd met steun voor betere toegang tot gezondheidszorg en onderwijs, verbetert deze aanpak de levensomstandigheden in lokale gemeenschappen. De boeren van de oliepalmplantage P.T. Hindoli op het Indonesische eiland Sumatra bereikten in augustus 2010 een mijlpaal. Zij werden als eerste gecertificeerd volgens de RSPO Smallholder Principles & Criteria, de speciale certificering voor kleinschalige palmolieplantages. Dat was het resultaat van nauwe samenwerking met Cargill. P.T. Hindoli is daarnaast de eerste plantage met de International Sustainability and Carbon Certification (ISCC) standaard. De certificeringen hebben een blijvende impact op verbetering van duurzame landbouw en dragen bij aan een beter inkomen voor gezinnen op het platteland. Caroline Sikking BU Marketing Manager Cargill Refined Oils Europe 8 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector

11 Voldoende voedsel, schone lucht, bossen, het zijn zaken die niet meer vanzelfsprekend zijn. Daar moeten we wat voor doen. We moeten weer in evenwicht gaan leven met de natuur. De aarde in goede staat achterlaten voor onze kinderen. Bij die gedachte denk ik terug aan de Hopi-indianenstam in Arizona die ik jaren geleden bezocht. Hun bestaan draait om de natuur en het weer. Ze zorgen voor balans in aanbod en gebruik van de natuurlijke bronnen. Om dat besef gaat het, dat we zuinig moeten omgaan met de dingen die ons omringen. Ik merk dat in onze diervoederindustrie dezelfde gevoelens leven. Het is mooi om te zien dat er oprecht steun is voor duurzaam ondernemen. Duurzame soja vormt een belangrijk speerpunt. Soja is een prachtig boontje vol eiwit voor veevoer. Maar de teelt moet niet ten koste gaan van natuurwaarden die we niet meer terugkrijgen. In evenwicht leven met natuur Wij steunen de internationale Round Table on Responsible Soy (RTRS). Dat is dé manier om mondiaal te komen tot duurzame sojateelt. Daarom heeft de diervoederbranche met partners uit de retail en de eier-, zuivel- en vleesverwerkende industrie in 2008 de stichting Initiatief Duurzame Soja (IDS) opgericht en gezegd: Wij beginnen alvast met het invoeren van gecertificeerde duurzame soja. Nederland loopt internationaal voorop. Dat heeft zeker bijgedragen aan de huidige RTRS-criteria die in oktober 2010 zijn vastgesteld. Onze ambitie om in 2015 alleen nog duurzame soja te gebruiken voor de Nederlandse markt is overgenomen door de Task Force Duurzame Soja waarbij alle IDS-deelnemers zijn aangesloten. Nu moeten we meer landen en bedrijven interesseren. Dat geldt voor zowel de diervoederbranche (sojameel) als de levensmiddelenindustrie (sojaolie). De Europese ontwikkelingen zijn in dat opzicht bemoedigend. Duurzame soja moet geen Nederlands avontuur blijven. Henk Flipsen Directeur Nederlandse Vereniging Diervoederindustrie (Nevedi) Voorzitter Initiatief Duurzame Soja (IDS) Vicevoorzitter Task Force Duurzame Soja Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector 9

12 Inzet van onze sector Het realiseren van duurzame teelt van palmolie en soja is dé grote uitdaging voor de komende decennia. Daarvoor zijn al belangrijke stappen gezet, zoals de oprichting van de RSPO en RTRS. Maar er moet nog veel gebeuren om duurzame teelt mainstream te maken. De Nederlandse MVO-sector neemt daarbij zijn verantwoordelijkheid. Nederland is door zijn wereldhavens dé toegangspoort van Europa voor de invoer van plantaardige oliën en vetten en een van de grootste industriële verwerkers. Bovendien beschikt Nederland over toonaangevende, internationale fabrikanten van levensmiddelen, diervoeder en chemische producten die plantaardige oliën en vetten op grote schaal gebruiken als grondstof. Daarom heeft onze sector het initiatief genomen tot de oprichting van de Task Forces Duurzame Pamolie en Duurzame Soja. De deelnemers van de task forces hebben een ambitieus doel gesteld: in 2015 moet 100 procent van de palmolie en soja bestemd voor de Nederlandse markt duurzaam gecertificeerd zijn. Task Force Duurzame Palmolie De Task Force Duurzame Palmolie is eind 2010 opgericht door het Productschap MVO en brancheverenigingen uit de levensmiddelen- en diervoederindustrie en de retail. Aanleiding daarvoor was de achterblijvende vraag naar duurzame palmolie. De deelnemende branches hebben zich eraan gecommitteerd om het gebruik van duurzame, RSPOgecertificeerde palmolie te stimuleren. Elke branche heeft een eigen actieplan. De geboekte resultaten worden jaarlijks in kaart gebracht en beschreven in een rapportage. Het Productschap MVO ondersteunt de deelnemers met feitelijke informatie en uitleg over de aankoop van duurzame palmolie. Meer informatie: Overige plantaardige oliën Naast palm- en sojaolie gebruikt onze sector ook andere plantaardige oliën en vetten. Raapzaad-, koolzaad-, zonnebloem- en kokosolie zijn de belangrijkste. Ook deze producten vinden meestal na diverse bewerkingsstappen hun weg in een groot aantal levensmiddelen en non-food toepassingen. Onze sector gaat in 2011 een verkenning uitvoeren die zal leiden tot concrete maatregelen voor de verduurzaming van zonnebloem- en raapzaadolie. Dierlijk vet, een duurzaam bijproduct Naast plantaardige oliën maken ook dierlijke vetten onderdeel uit van onze MVO-keten. Dierlijk vet is een bijproduct uit slachthuizen dat na bewerking geschikt is voor een veelheid aan toepassingen. Dat maakt dierlijk vet bij uitstek een duurzaam product. Niets wordt verspild. Zo wordt het verwerkt in diervoeder, cosmetica en chemische producten. Vet dat niet geschikt is voor consumptie dient als biobrandstof of als grondstof voor energieopwekking. Ondersteuning van oliezadentelers in Ethiopië In Ethiopië verbouwen boeren veel speciale oliezaden zoals sesamzaad, lijnzaad, nigerzaad, castorpitten en saffloerpitten. Deze oliezaden bevatten unieke vetzuurprofielen die voor de verwerkende industrie interessant kunnen zijn. De Ethiopische landbouw is echter nog onvoldoende ontwikkeld om de vereiste kwaliteit en volumes te leveren. Het productschap helpt samen met de Nederlandse en Ethiopische overheid de landbouw duurzaam te ontwikkelen. Dat moet leiden tot hogere opbrengsten voor Ethiopische boeren én kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Task Force en Initiatief Duurzame Soja De Nederlandse MVO-sector heeft twee initiatieven om de vraag naar duurzame soja aan te jagen. De Task Force Duurzame Soja is het platform voor bedrijven die in de keten samenwerken aan de verduurzaming van soja. Binnen het Initiatief Duurzame Soja (IDS) werken bedrijven samen aan het daadwerkelijk inkopen van duurzame soja. De Nederlandse initiatieven hebben bijgedragen aan de scherpe internationale RTRS-criteria die in 2010 zijn vastgesteld. Verder voeren de Task Force en IDS overleg met de overheid, geven ze voorlichting en stimuleren ze andere bedrijven lid te worden van de RTRS. Meer informatie: 10 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector

13 Degradatie van landbouwgronden. Verlies aan biodiversiteit. Uitputting van minerale hulpbronnen. Klimaatverandering. Verstoring van waterkringlopen. Het Westen heeft de hongersnoden uitgebannen, maar middels een voedselproductiesysteem dat een houdbaarheidsdatum kent. En dat terwijl dat systeem in 2050 nog eens anderhalf maal zoveel monden zal moeten voeden. Agrarische productielanden zullen mondiaal hun natuurbeheer moeten versterken. Landbouwers zelf zullen betere praktijken moeten toepassen om hun land te beschermen tegen erosie en de opbrengsten per hectare te verhogen. De consument moet bewuster met voedsel omgaan en minder verspillen. En bij de tussenliggende schakels moet ook gewerkt worden aan het efficiënter en duurzamer maken van de keten en het effectiever benutten van de agrarische producten. Landbouw moet efficiënt én duurzaam Maar hoe is dit alles te organiseren? De uitdaging die 2050 de planeet stelt, vraagt om visievorming van burgers en politici. Wij verwachten in dit verband veel van de Europese Unie als vertegenwoordiger van onze gemeenschappelijke idealen op het vlak van economie, natuurbeheer, landbouw, klimaat en energiebehoefte. Maar veel zal in dat verband ook afhangen van grootconsument en marktleider China. Milieu is daar ontegenzeggelijk aan een opmars bezig. Maar loopt duurzame landbouw even hard mee? Een grote rol is weggelegd voor verwerkers van agrarische grondstoffen en voedselproducerende bedrijven. In toenemende mate laten A-merkfabrikanten initiatieven zien die verder gaan dan het reguliere CSR-verslag en die gericht zijn op verduurzaming van de keten. Ook de oliezadencrush en de raffinage van plantaardige olie zijn actief in diverse initiatieven voor duurzame landbouw, zoals RTRS, RSPO en het Soja Moratorium. Zij zullen als schakel tussen aanbod, de landbouw, en vraag, de consumentenartikelen, een prominentere rol in het debat gaan innemen en hun verantwoordelijkheid nemen. Henk Kant Voorzitter Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Eetbare Oliën en Vetten (VERNOF) Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector 11

14 Slim en innovatief bewerken van oliën en vetten Productie Ambities Verbetering van energie-efficiency in de MVO-sector met 30 procent in 2020, ten opzichte van 2005 Stimuleren goed opgeleide werknemers en interesse voor werken in MVO-sector Issues Reductie energiegebruik bij bewerking van olie en oliezaden Krappe arbeidsmarkt voor gekwalificeerd technisch personeel Resultaten Gemiddelde energiebesparing van 2 procent per jaar in productie sinds 1993 Besparing 1,6 miljoen transportkilometers door efficiëntere logistiek Uitbreiding online kenniscentrum MVO Bewerkingsstappen van oliezaden en -noten Mechanisch uitpersen, pletten of walsen van oliezaden en noten, oftewel het crushen, gevolgd door extractie van de olie. Scheiden van het eiwit, ook wel schroot genoemd. Het eiwit wordt verwerkt in diervoerder. Raffineren van de ruwe olie. Door ontslijmen, ontgeuren en ontkleuren ontstaat zuivere olie voor verwerking in levensmiddelen. Aanpassen smelteigenschappen om structuur te geven aan producten, zoals margarines, crèmes en bakkerijvetten. Dit gebeurt door geraffineerde olie te fractioneren, blenden, harden (hydrogeneren) en/of om te esteren. MVO-bedrijven die deelnemen aan de MJA: AarhusKarlshamns AB, ADM, Cargill, IOI, Wilmar Edible Oils BV, Romi Smilfood, Unilever Nederland Foods factories, Unimills, Van Dijk Food Products, Vetsmelterij Bosland. Nederland is een van de grootste verwerkers van oliezaden en plantaardige oliën en vetten in Europa. Na het lossen in de havens volgt vaak direct bewerking voor onder meer de levensmiddelen- en chemische industrie. Die industrie is grootschalig en energie-intensief. Wij zetten daarom concrete stappen om onze milieuvoetafdruk te verlagen. Bij- en restproducten krijgen een hoogwaardige bestemming. Ook zorgen wij voor continue ontwikkeling van onze medewerkers en investeren we in jong talent voor onze sector. Klimaatverandering tegengaan Het crushen en raffineren van oliezaden en oliën is een belangrijke industrietak voor Nederland. In het Rotterdamse en Amsterdamse havengebied worden plantaardige oliën voor de hele Europese markt bewerkt. Dat betekent dat onze sector een verschil kan maken bij het reduceren van de uitstoot van broeikasgassen in de productie. De Europese Unie heeft de ambitie om de CO 2 -emissie van de gezamenlijke lidstaten in 2020 te hebben verlaagd met 20 procent, ten opzichte van Voor de energie-intensieve industrie is het handelssysteem in CO 2 - rechten opgericht, het zogenoemde Emissions Trading System (ETS). Het plafond aan rechten om CO 2 te mogen uitstoten wordt jaarlijks verlaagd om de industrie te stimuleren tot energiebesparende maatregelen of investeringen in duurzame energie. De crush- en raffinagebedrijven van de MVO-sector krijgen vanaf 2013 te maken met de handel in CO 2 -rechten. Daarnaast gelden voor elke EU-lidstaat individuele reductiedoelstellingen. Nederland streeft naar een broeikasgasreductie van 16 procent in 2020, ten opzichte van De MVO-sector heeft in dat kader afspraken gemaakt over energiebesparing. Ook de energie-intensieve bedrijven die al deelnemen aan de emissiehandel doen mee aan die afspraken. Efficiënter omgaan met energie De MVO-sector neemt sinds 1993 deel aan de Meerjarenafspraak Energiebesparing (MJA). Dat zijn meerjarige afspraken met de overheid over efficiëntieverbeteringen met als doel verlaging van de CO 2 - emissie. Sinds 1993 is daardoor een gemiddelde energiebesparing van 2 procent per jaar gerealiseerd. Dat ligt aanzienlijk hoger dan de gemiddelde energiebesparing in Nederland van 1,1 procent per jaar. In de periode van 1993 tot 1999 (MJA-1) boekte de MVO-sector een efficiëntieverbetering van 20,6 procent ten opzichte van het referentiejaar In de daaropvolgende periode van 2001 tot 2009 was dat 8 procent, vergeleken met Dit werd bereikt met maatregelen als warmte-krachtkoppelingsinstallaties (WKK), hergebruik van restwarmte, isolatie en betere procesbesturing. De huidige periode loopt van 2009 tot 2012 (MJA-3). Wij verwachten de energie-efficiency in onze sector verder te kunnen verbeteren met ten minste 12,7 procent ten opzichte van het energiegebruik in In totaal nemen 10 bedrijven met 15 vestigingen deel. Zij vertegenwoordigden in 2008 ruim 90 procent van het totale energieverbruik van de MVO-sector. percentage verbetering t.o.v % 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% % zeker energie-efficiencyverbetering periode % voorwaardelijk % onzeker % zeker+voorwaardelijk 12 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector

15 Zorgen voor de aarde is zorgen voor onszelf Economische groei heeft de levensstandaard van miljoenen mensen wereldwijd verbeterd. Dat is winst. Niettemin eist deze ontwikkeling in combinatie met bevolkingsgroei een grote tol van de natuur. We hebben nu al anderhalve planeet nodig om op een duurzame wijze in onze behoeften te voorzien. Gaan we op de huidige voet door, dan hebben we in 2050 drie planeten nodig. Ook de oliën- en vettensector heeft zijn ecologische voetafdruk. Zo leidt de productie van palmolie in Maleisië en Indonesië tot grote problemen. Diersoorten als de olifant, de neushoorn, orang-oetan en tijger verdwijnen, omdat hun leefgebied moet wijken voor oprukkende oliepalmplantages. Ook de lokale bevolking is slachtoffer. Landrechten worden geschonden en arbeidsomstandigheden op plantages zijn vaak deplorabel. De groeiende vraag naar sojameel en olie leidt in Zuid-Amerika tot vergelijkbare problemen. Hier wordt naast de Amazone de Cerrado bedreigd, een savannebos met een grote rijkdom aan soorten. Ontbossingen leiden tot extra uitstoot van broeikasgassen. Het Wereld Natuur Fonds (WNF) verwacht dat het bedrijfsleven zich inzet voor een verantwoorde grondstoffenketen. Dat is ook in het belang van de bedrijven zelf, die afhankelijk zijn van leveringszekerheid. Daarbij kiest WNF bewust voor een constructieve dialoog. Zo is WNF medeoprichter van de RSPO en RTRS. Inmiddels is 3,4 miljoen ton RSPO-gecertificeerde palmolie beschikbaar, 7,5 procent van de wereldproductie. Voldoende om de vraag in Nederland te dekken. Voorjaar 2011 komt de eerste verantwoorde soja (RTRS) op de markt. De sector heeft zich al uitgesproken om in 2015 alleen nog maar verantwoorde palmolie en soja in Nederland te gebruiken. Maar we denken dat het sneller kan en moet, want slechts de helft van de beschikbare duurzame palmolie is het afgelopen jaar ook daadwerkelijk afgenomen. Nederland is verder vooral een handelsland. Onze invloed in de beide ketens gaat dan ook veel verder dan ons binnenlands verbruik. Wenden we onze internationale invloed aan dan kunnen we samen écht een verschil maken. Geef de aarde door! Johan van de Gronden Algemeen Directeur Wereld Natuur Fonds (WNF) Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector 13

16 Groene technologie voor margarine Om margarines en spreads als pindakaas en chocopasta s makkelijk smeerbaar te maken en lekker in de mond te laten aanvoelen is de structuur belangrijk. Dit gebeurt met de zogeheten hardstocks, plantaardige vetten die precies het goede smeltgedrag hebben en het product de juiste structuur geven. Ze zorgen ervoor dat de pasta op kamertemperatuur hard en smeerbaar is en in de mond smelt. De hardstocks worden gemaakt met een traditioneel proces. Dit vindt plaats bij hoge temperaturen, tot 120 graden Celsius. Sinds kort wordt in Nederland ook de moderne enzymtechnologie op grote schaal toegepast. Dat proces is milder en natuurlijker en vindt meestal bij 70 graden Celsius plaats, waardoor minder energie nodig is en de uitstoot van broeikasgassen lager ligt. Ook komt er vrijwel geen afvalwater meer vrij, omdat wassen niet nodig is. Door de enzymtechnologie produceert de MVO-sector jaarlijks vele duizenden kubieke meters minder afvalwater en worden honderden tonnen minder broeikasgassen uitgestoten. Inzicht in onze milieu-impact Om de milieuvoetafdruk in de keten efficiënt te verlagen is het belangrijk te weten welke schakels de hoogste uitstoot van broeikasgassen veroorzaken. Wij hebben daarom een verkenning laten uitvoeren om daar inzicht in te krijgen. Daaruit blijkt dat de teelt de grootste impact heeft vanwege het omzetten van natuur in landbouwgrond en de productie van kunstmest. Besparen op transportkilometers De MVO-sector wil zijn logistiek zo efficiënt mogelijk organiseren, zowel in economisch opzicht als op het gebied van duurzaamheid. Daarvoor is samen met het innovatieprogramma Duurzame Logistiek van het toenmalige ministerie van Verkeer en Waterstaat bij acht MVO-bedrijven een pilot uitgevoerd. Bij de deelnemers werd eerst een logistieke scan uitgevoerd. Daaruit bleek dat zowel kosten- als milieubesparingen mogelijk zijn door het transport efficiënter te organiseren. Ook verplaatsing van wegvervoer naar spoor, de binnenvaart en korte zeeroutes (shortsea) levert winst op. Na een jaar proefdraaien hadden de acht bedrijven gezamenlijk al ruim 1,6 miljoen aan transportkilometers bespaard. De keuze voor vervoer via spoor en shortsea, in plaats van wegtransport, levert vooral milieuwinst op. Meer gebruik van binnenvaart is bedrijfseconomisch voordelig. Lokale en regionale samenwerking bij verwerking van reststromen, zoals bleekaarde en afvalwaterverwerking, zijn sectorbreed kansrijk om milieu- en bedrijfseconomische winst te behalen. Transport en verwerking, zoals crush en raffinage, hebben daarentegen een relatief klein aandeel in de milieuvoetafdruk. Een uitzondering is soja, waar transport van de sojavelden naar de haven voor een aanzienlijk deel bepalend is voor de milieuvoetafdruk in Zuid-Amerika. Het reduceren van onze uitstoot van broeikasgassen vraagt om een internationale aanpak met alle ketenpartners. Zo zijn efficiënter gebruik van kunstmest en verhoging van de opbrengst per hectare landbouwgrond effectieve middelen om de milieu-impact te verminderen. Bij palmolie zijn het composteren van organisch restmateriaal en het inzetten van groen gas effectieve maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren. Voorop lopen bij verlagen van broeikasgassen op plantages Als s werelds grootste palmolieproducent willen we voorop lopen om de industrie te verduurzamen en de impact op het klimaat te minimaliseren. Zo passen we in onze fabriek in Zwijndrecht innovatieve technieken toe om energie te besparen, zoals warmteterugwinning uit het productieproces. Op onze plantages verlagen we onze uitstoot door lege trossen palmolievruchten tot compost en biogas te verwerken. Op die manier voorkomen we dat methaan in de lucht vrijkomt. Momenteel produceren we compost op vijf van onze plantages. Eind 2012 moeten dat dertig locaties zijn in Maleisië en Indonesië. Daarnaast verwerken we broeikasgassen uit gezuiverd afvalwater tot biogas, waarmee we stroom opwekken voor onze apparatuur. Zo n biogasinstallatie produceert 450 kilowatt stroom per uur. Dat is genoeg om circa 450 Nederlandse huishoudens van stroom te voorzien. In 2015 willen we over 35 installaties beschikken in Maleisië en Indonesië en nog eens over 18 die specifiek methaan afvangen. Maar we focussen niet op technologie alleen. Zo hebben we al rond de bomen geplant in Maleisië en Indonesië, waarvan een aanzienlijk deel in natuurreservaten. Uiteraard zijn ook het opleiden van onze mensen en rapporteren van prestaties cruciaal, zodat we weten welke resultaten we boeken. Puvan Selvanathan Chief Sustainability Officer Sime Darby Group 14 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector

17 Duurzaamheid zit in onze genen Als producenten van dierlijk vet maken wij hoogwaardige grondstoffen uit bijproducten van slachterijen. Onze bedrijfstak is dus van nature duurzaam. Dat zit in onze genen en is onze license to produce. Ik vind het motiverend om te werken in een branche die verantwoord ondernemen telkens een stap verder brengt. Dat begint al aan de bron. We scheiden onze grondstoffen steeds beter, naar diersoort of gewenste toepassing. Productontwikkeling en specialisatie ondersteunen vervolgens het proces waarmee wij de bouwstoffen in dierlijk vet de best mogelijke toepassing geven. Dat doen we onder meer voor gebruik in voedings- en farmaceutische producten, in diervoeder en als biobrandstof. Onze initiatieven laten ook zien dat duurzaamheid en ondernemerschap goed samengaan. Want duurzaamheid moet zich uiteindelijk wel bedrijfseconomisch laten vertalen. Het maken van waardevolle grondstoffen uit dierlijke restproducten alleen is voor ons niet genoeg. Wij vertalen duurzaamheid over de volle breedte. We winnen warmte terug uit ons productieproces, werken continu aan voedselveiligheid en zetten ons in voor initiatieven op maatschappelijk gebied. Zo ondersteunen we onderwijsprojecten in Brazilië, waar we ook productiebedrijven hebben. Sinds kort produceren wij ook bio-energie en -brandstof uit dierlijke producten. Vrijwel iedereen denkt dat biobrandstof alleen uit plantaardige olie wordt gemaakt. Maar dierlijk vet is daar juist heel geschikt voor. Het heeft geen invloed op de voedselketen en een gunstige CO 2 -footprint. Met onze biobrandstof maken wij warmte en groene stroom voor onze eigen productie. Overschotten leveren we aan het elektriciteitsnet. Daarnaast gaat ons wagenpark rijden op onze biodiesel. Dat is uniek en creëert een mooie gesloten kringloop: onze vrachtwagens rijden straks naar slachterijen op biodiesel die is gemaakt van bijproducten uit diezelfde slachterijen. Sjors Beerendonk Directeur algemene zaken VION Ingredients Voorzitter Vereniging Verwerkers Slachtbijproducten (VVS) Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector 15

18 Eenheid in etikettering Om te voorkomen dat consumenten verdwalen in een woud van verschillende milieu-etiketten op levensmiddelen hebben Europese brancheorganisaties en overheden zich verenigd in de Sustainable Consumption and Production Round Table (SCPRT). Dit platform ontwikkelt een geharmoniseerde, wetenschappelijke methode om de milieu-impact van de productie te berekenen. Ook ontwikkelt het strategieën en middelen om de uitkomsten te communiceren naar consumenten en stakeholders. Resultaten van verlaging van de milieu-impact worden voortdurend onder de aandacht gebracht. Onze sector werkt via de Europese organisaties mee aan dit initiatief. Inzet op de arbeidsmarkt In Nederland dreigt de komende jaren een ernstig tekort aan technisch geschoold personeel. Dat heeft consequenties voor de economie en voor onze sector in het bijzonder. Wij investeren daarom in samenwerking met scholen en interesseren leerlingen zo voor een baan bij MVO-bedrijven. Tot 2013 voeren we in dat kader diverse projecten uit. Deze maken deel uit van de samenwerking tussen productschappen in de agrofoodsector. Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I) is medefinancier. Online leren over de sector Onze sector kan zich alleen blijven ontwikkelen als wij investeren in scholing en opleiding van medewerkers. Specifieke scholingstrajecten verzorgen bedrijven zelf. Op sectoraal niveau bestaat sinds 2008 het online MVO Kenniscentrum. Dit geeft op een toegankelijke manier brede basiskennis over bijvoorbeeld de herkomst van oliën en vetten, de productieketen en de opbouw van een vetmolecuul. Het kenniscentrum is in 2010 uitgebreid met modules over dierlijk vet, raffinage en vetreycling. In 2011 volgen nieuwe kennismodules over arbeidsveiligheid, margarine en sauzen. Het elektronische lespakket wordt ook de komende jaren voortdurend aangepast aan nieuwe ontwikkelingen en opvattingen van de sector. Maatschappelijke Stage Vet Goed Scholieren in het middelbaar onderwijs gaan aan de slag met voorlichting over het belang van oliën en vetten in gezonde voeding. Zij kunnen bijvoorbeeld de schoolkantine gezonder maken, een snackbar helpen met voorlichting over verantwoord frituurvet of een mediacampagne bedenken over het inzamelen van gebruikt frituurvet. Inzet scholingsconsulent Onze sector wil zich meer gezamenlijk inzetten voor een goede kennisoverdracht naar leerlingen in het technisch beroepsonderwijs. Een scholingsconsulent gaat de mogelijkheden voor verdere samenwerking tussen relevante onderwijsinstellingen en MVO-bedrijven inventariseren. Ook worden stages bij MVO-bedrijven bevorderd en wordt gewerkt aan het maken van middellangetermijnafspraken tussen het MVO-bedrijfsleven en de instellingen over onder meer curriculae en lesprogramma s. Het project begint in de regio Rotterdam, waar veel bedrijven uit onze sector zijn geconcentreerd. Als de pilot slaagt, wordt de consulent ook ingezet in andere branches, zoals de zuivel en de vleesverwerking. Industrieel concept van de toekomst Greenmills is de grootste en meest geavanceerde productielocatie voor de tweede generatie biodiesel in Europa. In het Amsterdamse havengebied halen wij maximaal rendement uit gebruikte oliën, frituurvet en ander keukenafval. Zo geven wij afval een tweede leven. Wij werken als Simadan Holding nauw samen met andere bedrijven uit onze productieketen. Dat is de kern van de Greenmills-filosofie. Door op één site procestechnologie en industriële processen te integreren maken we optimaal gebruik van elkaars restproducten en -warmte en beschikken we over uiterst efficiënte logistiek. Wij zamelen gebruikte oliën en vetten in bij horeca in Nederland, Duitsland, België en Frankrijk. Biodiesel Amsterdam verwerkt die tot biodiesel, stroom, warmte en producten voor de oleochemie. Momenteel produceren wij 90 miljoen liter biodiesel per jaar. Omgerekend zijn dat circa 1,8 miljard autokilometers. We willen groeien naar 130 miljoen liter biodiesel. Daarnaast wordt via methaanvergisting warmte en stroom geproduceerd. De warmte gaat naar ons tankenpark waar de oliën en vetten zijn opgeslagen. De groene stroom, genoeg voor huishoudens, leveren we aan het elektriciteitsnet. Ik beschouw Greenmills als een industrieel concept van de toekomst. De sector en Greenmills helpen zo mee de kringloop van grondstoffen te sluiten. Chris Linderman, CEO Simadan Holding (NOBA, ROTIE, Biodiesel Amsterdam, Tankstorage Amsterdam) 16 Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector

19 Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat voor mij voor rentmeesterschap. Gaan wij zorgvuldig om met onze aarde? Dat is een kernwaarde voor mij en het CNV. Zorg voor mensen en medewerkers blijft helaas soms wat onderbelicht, maar is zo ongelooflijk belangrijk. Als je de teelt in Zuid-Amerika en Azië duurzamer wilt maken, zul je de mensen moeten meekrijgen. Door ze een passend loon te betalen en toegang te geven tot onderwijs en gezondheidszorg, bijvoorbeeld. Maar ook hier blijft ontwikkeling van medewerkers een noodzakelijk onderdeel van verantwoord ondernemen. Een leven lang leren De MVO-sector in Nederland loopt daarin voorop. Er wordt zeer actief deelgenomen aan internationale samenwerkingsverbanden van alle stakeholders, zoals de roundtables voor palmolie en soja. Arbeid geldt daar terecht als belangrijke factor om verandering te bewerkstelligen. Ik verwacht dat die factor steeds belangrijker wordt. In Nederland doet de sector al veel aan het thema een leven lang leren. Maar de aandacht zal nog meer moeten gaan naar scholing, ook als onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarnaast is meer nadruk nodig op kennisoverdracht naar Zuid-Amerika en Azië. Zo creëren we brede steun voor veranderingen in de landbouw. Werknemers daar moeten ook leren dat het noodzakelijk is om onze aarde goed te beheren. Jan Gijsen Voormalig bestuurder CNV Vakmensen Margarine, vetten en oliën Op weg naar een duurzame MVO-sector 17