Maatwerk Voor Latente Talenten? Uitblinken op alle niveaus

Transcriptie

1 Maatwerk Voor Latente Talenten? Uitblinken op alle niveaus

2 Onderwerpen Wat is talent? Instrumenten om talent te herkennen? Kennis en vaardigheden docenten? (On)Mogelijkheden in het (voortgezet) onderwijs? Maatwerk? Latent? Uitblinken? Alle Niveaus?

3 Talent

4 Talent Aangeboren? Aangeleerd? Iets dat gegeven wordt (Mattheus) Gift Gave Begaafdheid (Giftedness) Niet laten rusten ontwikkelen Geheim van de Uitblinker Deliberate practice Oefenen, oefenen, uur Motivatie

5 Wat is talent? Een complex begrip, gerelateerd aan (wisselwerkingen tussen): individuele begaafdheidsfactoren, niet-cognitieve persoonlijkheidskenmerken, zoals motivatie om te presteren, en omgevingskenmerken

6 Heller

7 Factoren op leerlingniveau (Marzano) Achtergrondkenmerken belangrijkste bepalende factoren schoolprestaties Thuissituatie Achtergrondkennis (aangeboren-aangeleerd) Motivatie Invloed school beperkt (20%, grootstedelijk minder) Lesgeven over motivatie helpt!

8 Maatwerk voor latente talenten? Uitblinken op elk niveau Drie onderzoeksvragen: Welke instrumenten voor het herkennen van talent? Welke kennis en vaardigheden van docenten voor herkennen en (helpen) ontwikkelen van talent? Welke mechanismen in voortgezet onderwijs zorgen voor het nemen van verantwoordelijkheid in talentontplooiing?

9 Instrumenten (meten-herkennen) Intelligentietests (ontwikkeld cognitief vermogen) Leerpotentieeltests (vermogen tot leren) Metacognitieve vaardigheden Executieve functies (BRIEF) Vroegbloeiers en Laatbloeiers Motivatie en andere niet-cognitieve persoonlijkheidskenmerken

10 Instrumenten in het VO? Meten van (ontwikkeling van) begaafdheidsfactoren en niet-cognitieve persoonlijkheidskenmerken in het VO nodig (naast vakinhoudelijke toets)? Bestaand instrumentarium moeilijk in te zetten Nieuwe instrumenten mogelijk? TQ? Is de docent het beste instrument?

11 Talent Complex veelzijdig begrip Relatief: uitblinken excelleren Hoe score je? Hoe herken je? Vroeglaat? Onderpresteren? Alleen cognitief? Onderwijs: op zoek naar mechanismen die intrinsieke motivatie oproepen Leren over leren, over motivatie, over hoe te reflecteren op jezelf Maatwerk voor verschillen

12 Naar excellente scholen, leraren, leerlingen en studenten (ITS, 2010) Onderscheid tussen de 5 of 10 % relatief hoogst scorende personen (organisaties) en de overige personen Relatief begrip: elke groep, klas, school of andere onderwijsinstelling altijd 5 of 10 % hoogstscorende Anders dan begrippen hoogintelligent, hoogbegaafd via IQ-score

13 Maatwerk Het leveren van maatwerk in het onderwijs is gedefinieerd als het afstemmen van de onderwijsleersituatie op verschillen tussen kinderen. Uitgangspunt daarbij is dat elke leerling unieke ontwikkelingskansen heeft en dat het onderwijs tegemoet moet komen aan zulke onderlinge verschillen tussen leerlingen. Omgaan met verschillen, is uitgaan van verschillen. Goed onderwijs is zo ingericht dat het elke leerling tot zijn recht laat komen zodat elke leerling zich op zijn plaats voelt. Volgens deze visie is maatwerk de kern van goed onderwijs. (Oostdam Maatwerk Primair)

14 Maatwerk voor latente talenten? Uitblinken op elk niveau Drie onderzoeksvragen: Welke instrumenten voor het herkennen van talent? Welke kennis en vaardigheden van docenten voor herkennen en (helpen) ontwikkelen van talent? Welke mechanismen in voortgezet onderwijs zorgen voor het nemen van verantwoordelijkheid in talentontplooiing?

15 Interviews & vragenlijst 12 Connaisseurs Aanbevolen door anderen Bevlogen, actief Gesprekken toegespitst op dagelijks handelen 140 Respondenten Scala aan verhalen

16

17 Hoe herken je talent? Belang van cijfers beperkt: laag cijfer kan teken van onderpresteren Portfolio, maar toch vaak cijfer Open en gevarieerde opdrachten en leersituaties, zodat talent aangeboord en zichtbaar wordt Beroep doen op verschillende intelligenties (Gardner)

18 Talent: herkenning Raakt hart van het pedagogisch proces: het kennen en bereiken van leerlingen In iedere klas wel een of meer leerlingen met positieve werkhouding en goede resultaten Verborgen: je moet het individu achter de groep zien ; vakdidactische, vakinhoudelijke zoektocht Fingerspitzengefühl, tacit knowledge ontwikkelen

19 Talent: ontwikkeling Moeite hebben apart lesaanbod voor uitblinkers aan te bieden Reguliere lesprogramma plus didactiek geldt voor iedereen; methodes vaak niet geschikt Veel investering in eigen tijd nodig om didactische variatie en dynamische leeromgeving te scheppen

20 Talent: ontwikkeling Gaat hand in hand met ruimte voor creativiteit: door vrije(ere) opdrachten een zekere mate van keuzevrijheid gevoel zeggenschap over eigen leren te hebben motivatie om goed werk af te leveren Balans tussen verplichte taken en vrijheid

21 Talent: ontwikkeling Onderwijsaanbod toespitsen op belevingswereld leerlingen Anders organiseren leeromgeving Ook kleinere groepen coachen Buitenschools UITDAGEN is een term die heel veel gebruikt wordt

22 Talent: coachen en begeleiden Rust en ruimte in de les Positieve benadering Inzetten talentvolle leerlingen in het coachen leerlingen Goed klassenmanagement

23 Evidence invloed docent op leerprestaties (Marzano) Didactische leerstrategieën Afstemmen op verschillen Pedagogical Content Knowledge TPACK (zie Kennisnet) Pedagogisch handelen en klassenmanagement Sturen en herontwerpen lesprogramma

24 Maatwerk voor latente talenten? Uitblinken op elk niveau Drie onderzoeksvragen: Welke instrumenten voor het herkennen van talent? Welke kennis en vaardigheden van docenten voor herkennen en (helpen) ontwikkelen van talent? Welke mechanismen in voortgezet onderwijs zorgen voor het nemen van verantwoordelijkheid in talentontplooiing?

25

26 Talent en de schoolorganisatie Hoe zouden we het VO nu ontwerpen? Respondenten: een mal/sjabloon in de organisatie waarbinnen het moeilijk is creatief te zijn, en ruimte en tijd voor maatwerk te creëren de bel, het klassikale, de vakinhouden zonder verband, gesloten toetsen

27 Factoren op schoolniveau 1. Een haalbaar en gedegen onderwijsprogramma 2. Uitdagende doelen en effectieve feedback 3. Betrokkenheid (o.a. ouders) 4. Veilige, ordelijke omgeving 5. Collegialiteit en professionaliteit

28 Respondenten Zesjescultuur=motivatieprobleem staat in verband jeugdcultuur & schoolcultuur (NL?) Uitdagen tot betere prestaties plus doorbreken van die cultuur: het is niet raar om je best te doen Tijd en aandacht maar..

29 Mijn aandacht verdelen is een voortdurende woekering. Door leerlingen een deel van de les zelf te laten werken, heb ik wel het gevoel dat ik ieder individu regelmatig aandacht schenk. Maar je komt altijd tijd tekort. Dat is een van de problemen voor talentontwikkeling: dat je teveel beperkt bent in tijd en in beschikbaarheid. Een belangrijke factor bij het tot ontwikkeling brengen van talent is dat je er de tijd voor moet hebben binnen het geheel van activiteiten. Dat vind ik lastig bij het huidige urenaantal en groepsgrootte. Je concentreert je in eerste instantie op het programma, want dat is de opbouw naar het examen toe. Daaromheen zou je nog veel meer kunnen doen om leerlingen te stimuleren, maar dat is vaak beperkt door de beschikbare tijd.

30 Uitblinken op alle niveaus geldt niet alleen voor leerlingen die vanuit intrinsieke motivatie en gestimuleerd door leraar en school de best passende kwalificatie voor het vervolg van hun leven halen. Het geldt ook voor leraren. Ook zij moeten willen en kunnen uitblinken, maar dat kan alleen als op schoolniveau, in de sector, en in de wet- en regelgeving voldoende voorwaarden geschapen worden. Wellicht dat we met ambitie, samenwerking en systematische kennisverwerving en deling uitblinkend voortgezet onderwijs kunnen realiseren.

31 Er gebeurt heel veel Ursula Zie het IVA-onderzoek naar Good Practice + nu het Inspectieonderzoek

32 Experimenten: VM2 R&D gericht op innovatie & schoolontwikkeling: SLOA-VO

33 Tot slot LinkedIn