Cursus Assertiviteit

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Cursus Assertiviteit"

Transcriptie

1 Cursus Assertiviteit 1

2 Voorwoord Ken je mensen die altijd hun woordje klaar hebben, nooit met hun mond vol tanden staan en duidelijk voor hun mening uitkomen, terwijl jij misschien pas uren later denkt: dat had ik moeten zeggen? Of krijg je een rood hoofd wanneer iemand iets tegen jou zegt? Of zeg je altijd maar ja wanneer iemand iets aan jou vraagt, ook als het je echt niet uitkomt? Hoe fijn zou het zijn als je niet altijd een omweg hoeft te bewandelen om je doelen te realiseren, maar recht op je doel af zou kunnen gaan? Zelfvertrouwen voelen en uitstralen; dát is een stap die iedereen zou willen zetten. Er is goed nieuws: je kunt het leren! In deze gratis cursus laten we je kennismaken met de grote rol die communicatie speelt. We laten je een kijkje nemen in het interpreteren van verbaal en non-verbaal gedrag. We geven een aanzet om je zelfvertrouwen te vergroten en je eigen grenzen duidelijker te stellen. We laten je zien hoe je feedback kunt geven en ontvangen en geven je de feedback-regels mee. Bovendien geven we handvatten om beter om te gaan met je emoties en gedachten. 2

3 Voorwoord 2 1. Wat is assertiviteit? Niet assertief Een beetje assertief Gemiddeld assertief Assertief 5 2. De rol van communicatie Het ik -model Assertief taalgebruik 7 3. Non-verbaal en verbaal gedrag interpreteren Non-verbaal gedrag interpreteren Verbaal gedrag interpreteren Zelfvertrouwen Vertrouwen in jezelf Meer zelfvertrouwen Nee zeggen en grenzen stellen Nee zeggen Grenzen stellen Feedback geven en ontvangen Feedback geven Feedback ontvangen Doelgericht communiceren Omgaan met eigen emoties en gedachten Macht over je eigen gedachten hebben Emoties in de hand hebben Wil je meer weten? Persoonlijke ontwikkelingstrainingen bij Learnit Training Aanbod Persoonlijke ontwikkeling 17 3

4 1. Wat is assertiviteit? Volgens de Dikke van Dale is assertiviteit het zichzelf durven zijn. Dat is een zeer breed begrip. Volgens anderen is assertiviteit zelfvertrouwen hebben en voor jezelf op durven komen. Het betekent niet dat je alleen aan jezelf denkt: assertiviteit is óók anderen ook in hun waarde laten. Het komt erop neer dat je niet over je heen laat lopen, respect afdwingt, maar tegelijkertijd anderen met respect behandelt, zowel verbaal als non-verbaal, en je daardoor prettiger en vrijer kunt leven. Door duidelijk te zijn en voor je mening uit te komen, kunnen anderen zich in jou verplaatsen en rekening met je houden. In het algemeen kun je vier fasen van assertiviteit onderscheiden: Niet assertief Een beetje assertief Gemiddeld assertief Assertief 1.1. Niet assertief Wanneer je moeite hebt met het aangeven van je grenzen, je niet duidelijk aangeeft wat je wilt en slecht tegen negatieve feedback kunt, dan ben je niet echt assertief. Je bent onduidelijk, komt onzeker over en je houdt (te)veel rekening met het belang van anderen, zodat je er zelf onder lijdt. En dat is vervelend voor zowel jou als voor je omgeving. Waarschijnlijk wil je best een beetje assertiever worden, maar hoe doe je dat? Om assertiver te worden, zul je compromissen moeten sluiten. je eigen belang gaat niet altijd voor, maar het is wel belangrijk dat anderen jouw visie kennen, zodat er met elkaar rekening gehouden kan worden. Oefening 1 Bij welke gelegenheid dacht je dat je ik had wel wat assertiever willen zijn? Wat gebeurde er en met wie? Schrijf de gebeurtenis op en beschrijf wat je had kunnen doen of zeggen. 1. Ging iemand over jouw grenzen heen? Waar liggen jouw grenzen? 2. Was je niet duidelijk? 3. Had je moeite met nee zeggen? 4. Hield je te weinig rekening met jezelf en te veel met anderen? Hoe had je dit anders kunnen doen? 1.2. Een beetje assertief Als er naar gevraagd wordt, geef jij je mening. Dat is al een stap in de goede richting. Je geeft nog niet duidelijk je grenzen aan, maar laat het wel merken als er iemand over jouw grenzen heen gaat. Als je het echt niet eens bent, dan laat je dat merken. Je bent alleen nog niet pro-actief. Je geeft nog niet duidelijk aan wie je bent en je staat nog niet heel sterk in je schoenen. Zeker niet als je te maken hebt met een sterke persoonlijkheid. Die blaast jou nog gemakkelijk omver. Toch weet je wat je wel en wat je niet wilt. Alleen dat tot uitvoering brengen, daar heb je nog wat moeite mee. 4

5 Oefening 2. Schrijf op bij wie jij je ongemakkelijk voelt en waarom. 1. Hebben deze mensen overeenkomsten? 2. Zijn deze mensen ouder of jonger dan jij? 3. Wat hebben deze mensen wat jij niet hebt? 1.3. Gemiddeld assertief Je kent, bewaakt en verdedigt je standpunten. Je geeft duidelijk aan waar je grenzen liggen. Je luistert naar kritiek en je stelt je open en flexibel op. Omdat je stevig in je schoenen staat en weet wat je vindt en wilt, blaast kritiek jou niet meteen omver. Je ontvangt kritiek en je denkt erover na. Je weet dat het de mening van een ander is en daarom komt het niet zo hard bij je binnen. Je weet wat belangrijk is voor jou en je weet dat anderen een andere mening kunnen hebben. Je luistert naar anderen, maar je kent je eigen standpunt en daar wijk je pas vanaf als je een beter standpunt hoort. Beter, omdat je dat zelf vindt en niet omdat een ander je dat opdringt. Je neemt je verantwoordelijkheid en je verschuilt je niet achter (de mening van) anderen Assertief Je hebt een duidelijke eigen mening en visie en dat laat je ook merken. Je bespreekt meningsverschillen en je gaat met respect om met anderen, zelfs als zij een andere mening hebben. Je staat sterk in je schoenen. Jouw weten geeft je kracht en je zorgt dat anderen jouw visie kennen. Niet om ze die visie op te dringen, maar omdat je het prettig vindt dat anderen weten waar jij staat. Ze kennen jouw grenzen en visie. Toch gaat het je er niet om altijd gelijk te hebben. Voor jou is het belangrijk dat iedereen in zijn waarde blijft. Dat bereik je door te onderhandelen, compromissen te sluiten en je eigen verantwoordelijkheid te nemen. De mensen in jouw omgeving weten wat ze aan je hebben. Jij geeft hen en zij geven jou de ruimte om ideëen en gevoelens te uiten. Assertiviteit brengt rechten, maar ook verantwoordelijkheden met zich mee. Rechten Je mag fouten maken Je wilt gehoord worden Je kunt nee zeggen Je mag alles op jouw manier doen Je wilt dat anderen respect tonen Je mag van mening veranderen Je kunt feedback geven en ontvangen Je hoeft niet alles te weten Verantwoordelijkheden Je laat anderen in hun waarde Je neemt niet de verantwoordelijkheden van anderen over Je geeft anderen de ruimte om zich te uiten Je hoeft niet altijd gelijk te hebben 5

6 2. De rol van communicatie Assertief communiceren is iets anders dan alleen maar zeggen wat je wilt. In het vorige hoofdstuk heb je kunnen lezen dat assertief zijn betekent dat je iedereen in zijn waarde laat. Maar hoe pas je dat toe in je assertieve communicatie? Oefening 3 Welke van onderstaande zinnen denk jij dat het meest assertief is? of of - Als jij schreeuwt, dan luister ik niet naar je. Ik voel me dan niet serieus genomen en ik wil dat je gewoon tegen me praat. - Doe toch niet zo stom. Ik luister toch niet naar je als je schreeuwt. Iedereen vindt jou een schreeuwlelijk. - Wanneer jij je niet anders gedraagt, dan ga ik weg. Ik voel me opgejaagd en ik wil dat we op een goede manier met elkaar omgaan. - Iedereen zegt dat ik bij je weg moet. Ik denk dat ik dat ook maar doe. Jij verandert toch nooit. Waarom denk je dat de zinnen die jij aanwijst het meest assertief zijn? 6

7 2.1. Het ik -model Het is de kunst om tijdens de communicatie vanuit jezelf te praten. Wat jij vervelend vindt, zit jóu dwars. Dat hoeft niet voor iedereen zo te zijn. Wanneer je iemand alleen verwijten maakt, is het moeilijk voor die ander om zich te verdedigen. Dus zeg je wat jíj vindt, wat het met jou doet en wat je graag veranderd zou willen hebben. Hierbij ga je uit van het ik -model : Je beschrijft objectief wanneer het plaatsvond. Vervolgens beschrijf je het effect dat het op jou heeft. Daarna laat je weten wat het met je doet, om vervolgens aan te geven hoe je het zou willen hebben. Door volgens het ik -model te communiceren, vermijd je kinderlijke, agressieve en primitieve uitingen die meestal resulteren in ruzie. Je geeft nu aan dat je het anders wilt in een vorm waarbij er over gepraat kan worden. Bovendien geef je de ander de ruimte om te reageren. Je maakt begrijpelijk wat je zegt, de ander voelt zich gerespecteerd en kan het gedrag aanpassen zonder conflicten. Het ik -model is ook te gebruiken als je iets positiefs te zeggen hebt. Oefening 4 Zet de volgende zinnen om in het ik -model: Kijk dan ook beter uit, stom rund, nou is mijn computer stuk. Val niet zo uit tegen mijn kind, ík ben de opvoeder. Maak me niet wakker, ik ben nog doodmoe! 2.2. Assertief taalgebruik Bij assertief taalgebruik spreek je zoveel mogelijk in de ik -vorm om je mening, ideëen en gevoelens duidelijk te maken. Het lijkt steeds meer gewoonte om in de je - of jij -vorm te praten, terwijl men het over zichzelf heeft. Luister maar eens naar mensen op de radio of tv. Juist het spreken in de ik -vorm heeft als voordeel dat jij je bewust bent van jouw emoties. Wanneer je in de jij -vorm praat, lijkt het algemener, alsof je er niet echt bij betrokken bent. Voor anderen is het duidelijk dat je het echt over jezelf hebt als je in de ik -vorm praat, dat het jouw emoties zijn en dat het jouw mening is. Het is zeker niet assertief om de mening van anderen te verkondigen: Iedereen zegt dat je.. Buiten dat het niet assertief is, is het voor degene waar je tegen praat niet mogelijk om zich om een goede manier te verdedigen tegen kritiek, beschuldigingen of veroordelingen, omdat hij niet weet waar het vandaan komt. Bovendien, als jij je verschuilt achter de mening of uitspraken van anderen, hoef je geen verantwoording te nemen. Terwijl een assertief persoon de verantwoording neemt voor eigen daden en uitspraken. Een assertief persoon is sterk in communicatie, laat niet over zich lopen en neemt zijn eigen verantwoordelijkheid. Mocht je een keer met je mond vol tanden staan als je een vraag wordt gesteld, laat dan weten dat je er even over na wilt denken. Dat komt veel sterker over dan direct een antwoord geven waar je misschien naderhand op terug moet komen. Neem die ruimte. 7

8 Bij assertief taalgebruik hoort ook positief taalgebruik. Wanneer je het ergens niet mee eens bent, keur het niet direct af. Ga met respect om met de ideëen en meningen van anderen, maar vertel ook hoe jij er over denkt. Zo vermijd je conflictsituaties. Oefening 5 Bedenk vragen waar je in het verleden niet goed op hebt gereageerd. Hoe zou je daar nu antwoord op geven? Bijvoorbeeld: Iemand vraagt iets waar je geen zin in hebt. Het is niet duidelijk wat er gevraagd wordt, maar je wilt niet dom overkomen. Je weet niet direct een antwoord. Je bent het er niet mee eens en je hebt een ander voorstel. 8

9 3. Non-verbaal en verbaal gedrag interpreteren 3.1. Non-verbaal gedrag interpreteren Wanneer je er alert op bent, dan is er naast verbaal gedrag veel op te maken uit non-verbaal gedrag. Soms is het non-verbale gedrag goed waar te nemen, soms is het moeilijk te interpreteren. Om te voorkomen dat non-verbaal gedrag verkeerd geïnterpreteerd wordt, is het goed om een bevestiging te vragen, bijvoorbeeld als je denkt dat iemand jouw verhaal niet interessant vindt, dan kun je vragen: Vind je mijn verhaal niet interessant of is er iets anders aan de hand? Waar ben je met je gedachten? Door verkeerd interpreteren van non-bale gedragingen kunnen er vervelende situaties of flinke misverstanden ontstaan. Enkele voorbeelden van non-verbaal gedrag: Oogcontact Bij een gesprek heeft men normaal oogcontact. Niet teveel, want dit kan te indringend zijn en niet te weinig, want dat komt ongeïnteresseerd over. Iemand die uit het raam kijkt, lijkt geen interesse in het gesprek te hebben. Uitdrukkingen op het gezicht Kijkt iemand serieus, verschijnt er soms een glimlach of is iemand gespannen? Een gezicht verraadt vaak de gemoedstoestand van een persoon. Het scheelt bijvoorbeeld enorm of je een functioneringsgesprek begint met een glimlach of met een strenge blik. Lichaamstaal. Heeft iemand een open of gesloten houding? Bij een gesloten houding is het moeilijker om door te dringen dan bij een open houding. Om iemand om zijn gemak te stellen, kun je een spiegelende houding aannemen. Gebaren. De éénpraat met meer gebaren dan de ander. Een knikje van je hoofd kan een aanmoediging zijn om iemand door te laten praten. Instemmend ja of nee knikken, werkt bevestigend en gebaren kunnen iets benadrukken, zoals heel groot of piepklein. 9

10 Stiltes. Stiltes kunnen heel ongemakkelijk zijn, maar ze hebben ook een doel. Het zorgt voor rust waarin iemand na kan denken of tot zichzelf komen. Tijdens stiltes gebeurt er iets in de hoofden van gesprekspartners. Het mag er zijn Verbaal gedrag interpreteren Verbaal gedrag interpreteer je niet alleen door te luisteren naar wat iemand zegt. Maar misschien juist wel door te horen wat iemand niet zegt. Het is soms moeilijk om direct naar een onderwerp te gaan. Door het gebruik van bepaalde woorden, stuurt de ander naar dat onderwerp. Ga je daar aan voorbij, dan is de kans groot dat het pijnlijke of moeilijke onderwerp niet eens ter sprake komt. Maar door bepaalde woorden op te pakken en te herhalen, geef je de ander de mogelijkheid wel naar het onderwerp te gaan. Voorbeeld: Hij zat zo te zeuren, ik werd er moe van. Maar het is misschien ook wel logisch. Als je dit hoort en er niet op in gaat, dan mis je misschien iets. Maar wanneer je vraagt: Logisch? Dan kan het gesprek een heel andere kant op gaan. Oefening 6. Let bij het eerstvolgende gesprek dat je met iemand voert eens extra op het verbale en non-verbale gedrag. Het leidt je misschien in eerste instantie een beetje af en je hebt moeite om en het gesprek te volgen en op het gedrag te letten, maar dat zal steeds gemakkelijker gaan. Let vooral op: de gezichtsuitdrukking de gebaren de lichaamstaal Probeer ook af en toe een stilte te laten vallen. Wat doet dat met jou? 10

11 4. Zelfvertrouwen Zelfvertrouwen is letterlijk het vertrouwen dat je in jezelf hebt. Bij de ontwikkeling van zelfvertrouwen speelt de omgeving een grote rol. Het begint al in de kinderjaren. Wanneer een kind op de juiste manier wordt aangemoedigd en complimenten krijgt, zal het zelfvertrouwen groeien. Wordt het echter veel gepest, niet aangemoedigd of groeit het op in een zeer beschermde omgeving, dan is er waarschijnlijk weinig zelfvertrouwen. Het ontbreken van zelfvertrouwen kan een grote impact hebben op iemands leven. Het kan zich openbaren in onzeker gedrag, zoals rood worden, verlegen zijn, stotteren en geen oogcontact durven maken. Het vervelende van een gebrek aan zelfvertrouwen is dat het steeds opnieuw wordt bevestigd, omdat je alleen de negatieve dingen van anderen oppikt. En dat bevestigt dan weer jouw gebrek aan zelfvertrouwen Vertrouwen in jezelf Je hebt vertrouwen in jezelf als je: voor jezelf opkomt; successen aan je eigen kunde en kennis toeschrijft; een duidelijke eigen mening hebt; je bewust bent van je kwaliteiten, maar ook van je zwakke punten; moeilijkheden ziet als uitdagingen en niet als problemen en zeker en rustig bent, ook bij tegenslagen. Wanneer je dat vertrouwen nog niet of nog niet voldoende hebt, dan kun je werken aan het krijgen van meer zelfvertrouwen Meer zelfvertrouwen Om meer zelfvertrouwen te krijgen, moet je hard werken. Het is geen kwestie van een knopje omzetten. Je kunt het voorzichtig stap voor stap opbouwen. Acceptatie Stap 1 is acceptatie. Jij bent jij. En dat zal je moeten accepteren. Er zullen altijd mensen zijn die beter, knapper, mooier, sneller en misschien zelfs aardiger zijn dan jij. Dat geldt voor iedereen. Als je niet steeds blijft stilstaan bij het feit dat jij niet de beste bent, maar de goede dingen ziet en accepteert die je hebt en doet, dan is het leven zo beroerd nog niet. Jij bent uniek en je hebt kwaliteiten. Je bent wie je bent. Stop met kritisch zijn Stap 2 is stoppen met kritisch te zijn over alles wat je doet. Mensen zijn niet perfect. Iedereen maakt fouten, maar daar staan heel veel goede dingen tegenover. Leg wat meer de nadruk op de goede dingen en accepteer gewoon dat er soms iets fout gaat. Je bent geen robot. Volg je gevoel Stap 3 is je gevoel volgen. Je weet heel goed hoe jij iets vindt, als je maar naar je gevoel luistert en durft te luisteren. 11

12 Wees jezelf Probeer niet iemand te zijn die je eigenlijk niet bent. Je leeft je eigen leven en dat doe je goed. Maak de keuzes die voor jou het beste zijn, neem beslissingen die goed voelen. Een mooie uitspraak is: Als iedereen voor zichzelf zorgt, wordt er voor iedereen gezorgd. 12

13 5. Nee zeggen en grenzen stellen Voor veel mensen is het moeilijk om Nee te zeggen. Ze zijn bang om mensen voor het hoofd te stoten, ze willen aardig gevonden worden en erbij horen. Toch is het belangrijk om te doen wat je wilt en niets te doen tegen je zin, alleen maar omdat je anderen wilt pleasen. Soms is het een manier van doen geworden en denk je er niet eens meer over na om Nee te zeggen op een vraag van een ander. Totdat je tegen je eigen grenzen aanloopt en je wel moet nadenken over wat je wel en niet wilt doen. Het wordt soms zelfs noodzaak om Nee te zeggen. Dat kun je leren. Het is weer iets wat je bewust moet doen en wat in de loop van de tijd steeds gemakkelijker zal worden Nee zeggen Om Nee te kunnen zeggen, is het belangrijk om: je grenzen te kennen en anderen hier niet overheen te laten gaan; niet altijd direct antwoord te hoeven geven (ik kom er op terug ); te weten dat je het niet hoeft te doen, je hebt het recht om Nee te zeggen als je het niet wilt of als het je niet uitkomt en je eigen tijd en energie te beschermen Grenzen stellen Door grenzen te stellen, maak jij het onmogelijk dat anderen steeds opnieuw over jouw grenzen heengaan. Dat kan resulteren in vermoeidheid, frustratie, stress en zelfs in overspannen zijn. Hoe bepaal jij je grenzen? Dat doe je door na te denken over wanneer iemand iets doet of vraagt wat niet in jouw leven past. Stel jezelf eens de volgende vragen: Oefening 7 Wat mogen anderen niet van/bij mij? Waar heb ik recht op? Wat doe ik om mijn energie en tijd te beschermen? Hoe hoog leg ik de lat? Door antwoord te geven op deze vragen, kun jij je grenzen aangeven. Deze vragen kun jij jezelf telkens opnieuw stellen, zeker als iemand dreigt jouw grenzen te overschrijden. 13

14 6. Feedback geven en ontvangen Ook al kan feedback zowel op iets positiefs als op iets negatiefs gegeven worden, feedback wordt meestal gebruikt om een verandering ten goede te bewerkstelligen Feedback geven Het is heel menselijk om geraakt te worden door iemand die kritiek op je heeft. Daarom is het belangrijk om (negatieve) feedback te beginnen met iets positiefs en vervolgens de negatieve boodschap objectief uit te spreken. Geef de feedback in de 'ik'-vorm en vermijd het woordje 'maar'. Laat weten wat het gevolg is van het negatieve gedrag en eindig de feedback met een suggestie of een vraag hoe het beter kan. Feedbackregels voor degene die de feedback geeft: Vraag of de ontvanger de feedback wil ontvangen. Praat in de ik-vorm. Het gaat om jouw waarneming. Geef feedback over een gebeurtenis of voorval. Praat niet in het algemeen. Geef alleen feedback over wat jij hebt meegemaakt. Nooit van horen zeggen. Beschrijf jouw gevoel over het voorval. Beschrijf het effect dat het voorval op jou heeft gehad. Begin en eindig de feedback positief. De gever en ontvanger hebben beiden baat bij de feedback. Heb respect voor degene aan wie je de feedback geeft. Stel je open op en wees eerlijk Feedback ontvangen Bij het ontvangen van feedback heeft men vaak de neiging om zich te verdedigen. Dat is niet de bedoeling, net zo min als het aandragen van excuses. Het is wel belangrijk dat degene die de feedback ontvangt, weet waar het over gaat, het begrijpt en er iets mee doet. Wanneer de boodschap duidelijk is, ziet degene die de feedback ontvangt het als hulp om de situatie positief te veranderen. Het hangt vaak af van de openheid en sfeer hoe men reageert op feedback. Feedbackregels voor degene die de feedback ontvangt: Bedank voor de feedback (omdat je er iets van kunt leren). Draag geen excuses aan. Ga niet uitleggen waarom je hebt gedaan waar de feedback over is gegeven. Reageer positief op de feedback, het is opbouwend bedoeld. Oefening 8 Oefen in gedachten een paar keer met feedback geven op een bestaande situatie. Geef vervolgens de feedback echt en let goed op: 1. Wat is er anders dan anders bij degene die de feedback ontvangt? 2. Wat is er anders bij jou als je de feedback geeft? 14

15 7. Doelgericht communiceren Met doelgericht communiceren wil je bereiken dat jouw boodschap echt aankomt. Hier speelt assertiviteit een grote rol. Bij doelgerichte communicatie wil je initiatief kunnen nemen, nee kunnen zeggen en met zelfvertrouwen optreden. Met assertiviteit kun je het gesprek leiden, naar een doel toe werken en naar de mening van je gesprekspartner luisteren. Belangrijk bij doelgerichte communicatie: De omgeving Een omgeving waar jij en je gesprekspartner zich prettig voelen, waar niet te veel bijkomstige geluiden en je niet onnodig afgeleid wordt. Verbinding en persoonlijk contact. Bij doelgericht communiceren is het belangrijk om op één lijn te zitten met je gesprekspartner en respectvol naar elkaar luisteren. Non-verbale communicatie. Je eigen non-verbale communicatie is belangrijk, maar ook die van de ander. Non-verbaal wordt soms erg veel gezegd. De boodschap in het oog houden. Wees je steeds bewust waar de communicatie over gaat en wijk niet te veel van het onderwerp af. Alert zijn op signalen. De opbouw van het gesprek is belangrijk. Begin niet direct met het zwaartepunt, maar vraag hoe het met de ander gaat, vertel waarom je dit gesprek voert en wat je uiteindelijke doel is. Zorg dat je als gesprekspartners op één lijn zit en neem voldoende tijd voor het gesprek. Verlies het doel niet uit het oog. 15

16 8. Omgaan met eigen emoties en gedachten Veel mensen willen graag een bepaalde vorm van assertiviteit bereiken. Vooral het zien van andere mensen bij wie het allemaal zo soepel lijkt te gaan, maakt het vaak moeilijk om te geloven dat je dit ook zelf kunt bereiken. Toch is het mogelijk om assertiever te worden. Het vervelende is alleen dat je eigen emoties en gedachten hierbij vaak in de weg staan. Gedachten zoals: Zoals hij dat doet, kan ik het nooit of Hoe moet ik ooit mijn verhaal vertellen voor een zaal vol met mensen? of Ik zou willen dat ik niet steeds zo rood werd als iemand iets tegen me zegt. Daarom is het belangrijk om eerst te leren omgaan met je emoties en gedachten, zodat die je niet tegenhouden om een stap verder te komen Macht over je eigen gedachten hebben Het klinkt misschien raar, maar jij hebt zélf macht over jouw gedachten en emoties. Jij denkt en daarmee roep je emoties op. Jij bent degene die je emoties en gedachten kunt veranderen. Je kunt een keuze maken: of je blijft in negatieve gedachten en emoties zitten of je verandert er iets aan Jij kunt namelijk zelf bepalen wat er in je hoofd gebeurt. Dat doe je niet zomaar. Je bent al lange tijd in een soort state of mind. Je eigen gedachten sturen, begint met het je bewust zijn van je gedachten. Wanneer je je bewust bent van je gedachten, kun je ze sturen. Je kunt zelf bepalen wat er in je hoofd gebeurt. Dit klinkt simpel, maar je zult er een tijd mee moeten oefenen om werkelijk je gedachten te sturen Emoties in de hand hebben Zodra jij je gedachten kunt sturen, kun je ook jouw emoties in de hand houden. Je kunt constateren wat gedachten met je lichaam doen. Wanneer ontspan je en wanneer verkramp je? Nemen de (negatieve) emoties de overhand? Probeer dan even afstand te nemen. Denk aan het driftige kind dat moet afkoelen op de gang. Ga even weg uit de situatie tot de emoties tot bedaren komen. Bedenk achteraf waar die emoties vandaan kwamen. Waar dacht je aan en hoe voelde het? Probeer je gedachten te ordenen. Dit zijn oefeningen die niet direct tot resultaat leiden, maar pas na lang oefenen. Toch kun je het direct uitproberen. Oefening 9 Schrijf vier onderwerpen op waar je de komende 20 minuten aan wilt denken. Begin bij het eerste. Zet je wekker op 5 minuten. Als de wekker afgaat, denk je aan het tweede onderwerp, na 5 minuten aan het derde, enz. Dit is een oefening om te kijken of jij je eigen gedachten kunt bepalen. 16

17 9. Wil je meer weten? 9.1 Persoonlijke ontwikkelingstrainingen bij Learnit Training Persoonlijke ontwikkeling legt de basis voor geluk en succes: het beter benutten van je talenten, steviger in je schoenen staan, effectiever met je tijd omgaan en jezelf versterken zorgen ervoor dat je (beter) in staat bent om doelen te stellen en daarna te bereiken. Onder begeleiding van ervaren en gedreven trainers spelen onze persoonlijke ontwikkelingstrainingen in op persoonlijke leerdoelen en bieden zij nieuwe perspectieven en praktische handvatten om jezelf of je medewerkers naar een hoger plan te tillen. De meeste trainingen binnen het thema Persoonlijke ontwikkeling kunnen we organiseren in de vorm van een klassikale training, groepstraining, privetraining, op maat gemaakte webinars, workshops of in de vorm van (persoonlijke- /teamcoaching). Ook is het mogelijk om na afloop van de training één of meerdere terugkomdagen met de groep of individueel in te plannen, waarbij in de praktijk ondervonden probleemsituaties in kunnen worden gebracht door de deelnemers. 9.2 Aanbod Persoonlijke ontwikkeling Assertiviteit: opkomen voor jezelf Braintraining: slimmer en productiever werken Conflicthantering Culturele diversiteit Delegeren Feedback geven Mindfulness Neurolinguïstisch programmeren (NLP): een introductie Omgaan met eigen frustraties en emoties op de werkvloer Omgaan met lastige mensen Passie vinden in je werk Persoonlijke effectiviteit Rationeel denken met behulp van RET Sollicitatiegesprekken: succesvol solliciteren Speedreading Timemanagement Zelfvertrouwen 17

18 Deze gratis cursus assertiviteit is een uitgave van: Learnit Training Piet Heinkade BR Amsterdam Telefoon Fax info@learnit.nl Website Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op via of kijk op onze website Onze medewerkers zijn op werkdagen telefonisch bereikbaar van 09:00 tot 17:30. Copyright 2016: Learnit Training Tekst: Janneke van Bemmel Alle rechten voorbehouden. De inhoud van de cursus van Learnit Training is auteursrechtelijk beschermd en mag niet worden gebruikt door derden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 18

Feedback ontvangen. Feedback ontvangen is moeilijk. Hoe gaan we om met feedback?

Feedback ontvangen. Feedback ontvangen is moeilijk. Hoe gaan we om met feedback? 2 7 Feedback ontvangen Feedback kun je zien als een cadeau. Je kunt het aannemen, uitpakken en er je voordeel mee doen. Of je neemt het cadeau aan, bedankt de gever en legt het vervolgens in een kast om

Nadere informatie

Positief assertief, kiezen voor jezelf, betekent niet kiezen tegen de ander

Positief assertief, kiezen voor jezelf, betekent niet kiezen tegen de ander Workshop Positief assertief Positief assertief, kiezen voor jezelf, betekent niet kiezen tegen de ander Opkomen voor jezelf, is in de praktijk vaak lastiger dan het lijkt. Je wilt graag iedereen te vriend

Nadere informatie

Assertiviteit. e-book

Assertiviteit. e-book Assertiviteit e-book Opkomen voor jezelf Welkom in dit E-book. We willen je informeren over het onderwerp: opkomen voor jezelf. Hierin komt naar voren hoe je dat makkelijker kunt maken voor jezelf. Hoe

Nadere informatie

Gratis cursus Persoonlijke effectiviteit

Gratis cursus Persoonlijke effectiviteit Gratis cursus Persoonlijke effectiviteit 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Voorwoord 1. Sterke en zwakke punten 1.1. Persoonlijkheidstests 1.2. Bewustwording 2. Duidelijke doelen stellen 3. Leren omgaan met

Nadere informatie

ASSERTIVITEIT

ASSERTIVITEIT ASSERTIVITEIT WWW.I-LEARNING.BE - WAT IS ASSERTIVITEIT? Subassertief, agressief, manipulatief of assertief? Assertief gedrag Assertief ben je als je op een vriendelijke, kalme manier opkomt voor je mening,

Nadere informatie

Verantwoordelijkheid ontwikkelen. Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress

Verantwoordelijkheid ontwikkelen. Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress Verantwoordelijkheid ontwikkelen Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress 1 Inhoud Inleiding 3 A Verantwoordelijkheid nemen voor jezelf 4 - Goede afspraken maken - Stel

Nadere informatie

TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST

TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST Het werkmateriaal is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl. Werkmateriaal Sociaal Emotionele Educatie (SEE) Alle informatie is te vinden op de website Jan Ausum en Mieke

Nadere informatie

Feedback geven. Feedback kan positief en negatief zijn. Negatieve feedback geven is moeilijk

Feedback geven. Feedback kan positief en negatief zijn. Negatieve feedback geven is moeilijk 2 12 Feedback geven Feedback is een boodschap over het gedrag of de prestaties van een ander. Feedback is onmisbaar als je met anderen samenwerkt. Je moet zo nu en dan kunnen zeggen dat het werk van de

Nadere informatie

Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk?

Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Zodra er twee of meer mensen in 1 ruimte zijn is er sprake van communicatie, ook al wordt er niet gesproken. Het is

Nadere informatie

Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve

Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Themabundel Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Assistent medewerker Dit project is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage uit het Europees Sociaal Fonds Voorwoord Deze themabundel is bedoeld

Nadere informatie

Collectief aanbod Jeugd Houten

Collectief aanbod Jeugd Houten Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining

Nadere informatie

Ik-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016

Ik-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo Sander, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk vindt.

Nadere informatie

Workshop Lichaamstaal. Lichaamstaal, een krachtig communicatiemiddel

Workshop Lichaamstaal. Lichaamstaal, een krachtig communicatiemiddel Workshop Lichaamstaal Lichaamstaal, een krachtig communicatiemiddel Lichaamstaal is belangrijker dan veel mensen beseffen. Het is een cruciaal onderdeel van onze communicatie. Hoe kom je over op een ander?

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Inleiding. OMGANGSKUNDE OEFENINGEN Isa Goossens

Inleiding. OMGANGSKUNDE OEFENINGEN Isa Goossens Inleiding Omgangskunde draait om contact maken. Met deze oefeningen hoop ik dat u echt contact kan maken met leerlingen. We willen allemaal gezien en gehoord worden. We zijn allemaal mensen en iedereen

Nadere informatie

Training Conflicthantering

Training Conflicthantering Training Conflicthantering Training Conflicthantering, een stevige discussie met een goede afloop Je zal het best weleens hebben meegemaakt, een flinke discussie tijdens een vergadering. Jij en je collega

Nadere informatie

Feedback geven en ontvangen

Feedback geven en ontvangen Feedback geven en ontvangen 1 Inleiding In het begeleiden van studenten zul je regelmatig feedback moeten geven en ontvangen: feedback is onmisbaar in de samenwerking. Je moet zo nu en dan kunnen zeggen

Nadere informatie

Speak up! Wat is JA en wat NEE?

Speak up! Wat is JA en wat NEE? Les 3 Speak up! Wat is JA en wat NEE? Deze derde les gaat over het leren inzien en uitspreken van je wensen en grenzen bij intimiteit en seks. Hoe zorg je dat het leuk is en blijft? Het belangrijkste daarbij

Nadere informatie

Informatie voor ouders

Informatie voor ouders Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!

Nadere informatie

Luisteren en samenvatten

Luisteren en samenvatten Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister

Nadere informatie

Aan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud

Aan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Jezelf presenteren De medewerker moet zichzelf goed presenteren. Bijvoorbeeld door er schoon en verzorgd uit te zien. Zo laat hij/zij een goede indruk

Nadere informatie

Ik ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson

Ik ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson Ik ben BANG oefenboekje om te leren omgaan met angst Steef Oskarsson Bang Bang is een emotie. Net als blij, bedroefd en boos. Iedereen is wel eens bang. Sommige mensen zijn vaak bang, sommigen niet. Iedereen

Nadere informatie

IK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben

IK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben IK WIJZER Ik wil graag weten wie ik ben Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Copyright DilemmaManager B.V. Pagina 2 van 8 1 Inleiding Hallo Ruben, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer.

Nadere informatie

Communicatie op de werkvloer

Communicatie op de werkvloer Communicatie op de werkvloer Voor een goede communicatie op de werkvloer is het noodzakelijk dat we letterlijk dezelfde taal spreken. Een goede kennis van het vakjargon is dan ook erg belangrijk. Net zo

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

Naam: Datum: Ik-Wijzer

Naam: Datum: Ik-Wijzer Ik-Wijzer Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk

Nadere informatie

voorwoord VOORBEELDPAGINA S Bestelnr De ander en ik

voorwoord VOORBEELDPAGINA S Bestelnr De ander en ik voorwoord Dit werkboek gaat over de omgang met andere mensen. We bespreken hoe jij met anderen kunt omgaan. Bijvoorbeeld hoe je problemen oplost, omgaat met pesten, gevoelens en vriendschappen en hoe je

Nadere informatie

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk Veens trainingen opkomen voor jezelf een groter netwerk samen leren lotgenoten ontmoeten 1 meer zelfvertrouwen durven vragen Soms zit je met vragen of problemen in je dagelijks leven waar je niet helemaal

Nadere informatie

Januari. Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid.

Januari. Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid. Januari Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid. (Hoog) gevoelig zijn krijgt in deze tijd steeds meer ruimte en bekendheid, dat is fijn. Een generatie geleden was het niet wenselijk om gevoelig

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Persoonlijk Rapport Junior Scan

Persoonlijk Rapport Junior Scan Persoonlijk Rapport Junior Scan Persoonlijke gegevens Naam test junior Datum test 02/09/2011 (17:19) Jouw ondernemersprofiel In vergelijking met het branche normprofiel geeft jouw profiel het volgende

Nadere informatie

voor leerlingen Pesten op het werk VRAGEN EN OPDRACHTEN

voor leerlingen Pesten op het werk VRAGEN EN OPDRACHTEN voor leerlingen Pesten op het werk VRAGEN EN OPDRACHTEN Bladzijde 5 Waarom dit boekje? Lees de tekst goed. Beantwoord dan de onderstaande vragen. 1 Waar gaat het boekje over?... 2 Door wie kun je op het

Nadere informatie

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel. 4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,

Nadere informatie

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.

Nadere informatie

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters Leuk dat je ons e-book hebt gedownload! In dit e-book vertellen we je graag meer over opvoeden. Want het opvoeden van je kind(eren)

Nadere informatie

Cursus Omgaan met klachten

Cursus Omgaan met klachten Cursus Omgaan met klachten Aanleg beplantingen en grasvelden AOC Oost Almelo C. ter Steege Doel van deze les Je leert in deze cursus over: - Klachten - Klachten ontvangen - Valkuilen - Emoties opvangen

Nadere informatie

5 Assertiviteit. 1 Inleiding

5 Assertiviteit. 1 Inleiding DC 5 Assertiviteit 1 Inleiding Als SAW er zul je regelmatig in situaties terecht komen waarin je duidelijk moeten maken wat je wel of niet wilt. Bijvoorbeeld omdat een cliënt op een activiteitenafdeling

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Competenties Sociaal en communicatief functioneren (P9) Initiatief (P10) Reflectie (P11) Afgelopen module heb je met een groepje gewerkt aan je project. In week 7

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

1. Klik met je model. 12 tips voor interessante portretfoto's

1. Klik met je model. 12 tips voor interessante portretfoto's 12 tips voor interessante portretfoto's Wat maakt nu een portretfoto interessant? Dat is de vraag die iedere fotograaf zichzelf regelmatig stelt. Hoe maak je die iconische foto die inslaat als een bom

Nadere informatie

E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES. kinderen en Emoties 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES

E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES. kinderen en Emoties 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES VOORWOORD In 2016 schreef ik de Gids over emoties bij kids 80 praktische tips. Mijn kennis en ervaring blijft zich echter door ontwikkelen. Daarom deel ik

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

T SPOOR BOEKJE VAN OP/MAAT OP HET JUISTE SPOOR MET OP/MAAT

T SPOOR BOEKJE VAN OP/MAAT OP HET JUISTE SPOOR MET OP/MAAT R BEKJE VAN /MAAT HET JUISTE SR MET /MAAT Voorwoord Wanneer je aan je collega s zou vragen wat zij belangrijk vinden in hun werk, dan geven zij vast verschillende antwoorden. De één vindt salaris belangrijk,

Nadere informatie

Ik ben BOOS. oefenboekje om te leren omgaan met boosheid. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson

Ik ben BOOS. oefenboekje om te leren omgaan met boosheid. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson Ik ben BOOS oefenboekje om te leren omgaan met boosheid Steef Oskarsson Boos Boos is een emotie. Net als blij, bedroefd en bang. Iedereen is wel eens boos. Sommige mensen zijn vaak boos, sommigen niet.

Nadere informatie

pest eruit? De baas spelen

pest eruit? De baas spelen Hoe ziet iemand die een ander pest eruit? Waarschijnlijk heb je wel gemerkt dat het ontzettend moeilijk is om zo n beschrijving te geven. Dat is logisch want er bestaat niet iemand die eruit ziet als een

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Ontwikkeling. Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling

Ontwikkeling. Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Waarom? Ik heb het idee dat ik wel eens tekortschiet als het erom gaat anderen duidelijk te maken wat ik bedoel. Ik

Nadere informatie

Feedback. Wat is feedback?

Feedback. Wat is feedback? Feedback Wat is feedback? Letterlijk vertaald is feedback terugvoeding. Het is het proces waarin informatie teruggevoerd wordt in een informatieverwerkend systeem, in dit geval de mens. Als het om mensen

Nadere informatie

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten Samenvatting op kaarten 16 kaarten met samenvattingen van de inhoud van de module, psychoeducatie over een Lichte verstandelijke Beperking (LVB) voor cliënten en hun naasten. De kaarten 1 14 volgen de

Nadere informatie

Module 26: Stop met Piekeren.

Module 26: Stop met Piekeren. Module 26: Stop met Piekeren. Stop met piekeren! Piekeren is een reactie op een naar gevoel. Op het moment dat we ons afgewezen voelen of andere nare gevoelens ervaren, wordt het meestal erg druk in ons

Nadere informatie

Informatie en tips voor het voeren van goede gesprekken 1

Informatie en tips voor het voeren van goede gesprekken 1 Informatie en tips voor het voeren van goede gesprekken 1 De manier waarop je met elkaar omgaat en hoe je met elkaar in gesprek gaat is belangrijk in het dagelijks werk. Het helpt je elkaar beter te begrijpen

Nadere informatie

3 Pesten is geen lolletje

3 Pesten is geen lolletje Na deze les kun je: het verschil tussen plagen en pesten noemen; jouw ervaringen met pesten vertellen; uitleggen hoe je pesten kunt stoppen; afspraken maken over pesten. 3 Pesten is geen lolletje Pesten

Nadere informatie

Zeggen wat je precies bedoelt is vooral belangrijk als je niet goed kunt opschieten

Zeggen wat je precies bedoelt is vooral belangrijk als je niet goed kunt opschieten Inhoud Gebruiksaanwijzing van deze training 4 De Wereld als Laboratorium 5 Les over hoogbegaafdheid 6 Wat is intelligentie? 6 Wat is hoogbegaafdheid? 7 Hoe weet je zeker dat je hoogbegaafd bent? 8 Vaardigheden

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Over ruzie en hoe je dat oplost natuurlijk!

Over ruzie en hoe je dat oplost natuurlijk! Over ruzie en hoe je dat oplost natuurlijk! Hoe werk je met een spreekbeurtwerkplan? Het eerste deel bestaat uit vragen. Met een moeilijk woord noemen we dat theoretisch onderzoek. In het tweede deel vind

Nadere informatie

Handleiding lesmethode Groep 8 Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar

Handleiding lesmethode Groep 8 Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar Handleiding lesmethode Groep 8 Brugklas Bikkels versie 2016 Inhoudsopgave Introductie 4 Verantwoording Methodiek 5 Doorgaande lijn Po en Vo 6 Preventief en curatief 7 Organiseer je les 8 Praktische tips

Nadere informatie

Whitepaper Verbindend communiceren In 4 stappen effectief feedback geven

Whitepaper Verbindend communiceren In 4 stappen effectief feedback geven Whitepaper Verbindend communiceren In 4 stappen effectief feedback geven De 4 stappen Je communiceert de hele dag en meestal hebben wij het gevoel dat dat ons best goed afgaat, toch? Pas op het moment

Nadere informatie

Beter leven, meer plezier

Beter leven, meer plezier Rob van Ginkel Training en Coaching Beter leven, meer plezier NLP strategieën voor een leven met plezier Inhoudsopgave Wat is NLP...3 De logica van angst...3 Vrijkomen van angst...3 Negatieve gevoelens

Nadere informatie

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders

Nadere informatie

- Waarschuwing- dit is een pittige les!

- Waarschuwing- dit is een pittige les! - Waarschuwing- dit is een pittige les! Herken je de volgende situatie: Je vraagt aan je partner (heb je deze niet denk dan even terug aan de tijd dat je deze wel had) of hij de vuilniszak wilt buiten

Nadere informatie

OMDAT JIJ HET WAARD BENT VOOR ONDERNEMENDE MENSEN

OMDAT JIJ HET WAARD BENT VOOR ONDERNEMENDE MENSEN OMDAT JIJ HET WAARD BENT VOOR ONDERNEMENDE MENSEN Vijf daagse Experience WERKBOEK Hartelijk welkom bij De Ontwikkel Cirkel en onze Experience Omdat JIJ Het Waard Bent! Wij zijn Linda en Annemiek en wij

Nadere informatie

Even kennismaken... Communicatie De essentie! Succesvol onderhandelen

Even kennismaken... Communicatie De essentie! Succesvol onderhandelen Succesvol onderhandelen Even kennismaken... Voornaam + naam Uw functie? Uw doelstellingen? Open positief-kritische houding Actiepunten Communicatie De essentie! Dixit: Paul Watzlawick, Villach 25.07.1921,

Nadere informatie

Voorbeeldgedrag Auteur: Mariska Hakvoort-Hazeleger

Voorbeeldgedrag Auteur: Mariska Hakvoort-Hazeleger Je krijgt deze mailing omdat je de online cursus 'Opvoeden vanuit geloof, hoop & liefde' volgt. Ben jij niet de juist geadresseerde, stuur dan een mail aan ons. Onze gegevens staan onderaan deze mailing.

Nadere informatie

Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen.

Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. Module TA 3 Strooks Het belang van bekrachtiging van het goede bij het werken met mensen. In de TA wordt gesproken over het begrip strook. Een strook is een eenheid van erkenning. Mensen hebben een sterke

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Zakelijk aspect. zender boodschap ontvanger Relationele aspect. Feedback

Zakelijk aspect. zender boodschap ontvanger Relationele aspect. Feedback Tweeëndertig coachingsprincipes0f1 : 1. Coachen is communiceren. Een coach dient kennis te hebben van het communicatieproces. Een coach beheerst sociale vaardigheden als luisteren, feedback geven en helder

Nadere informatie

Luisteren is geen trucje

Luisteren is geen trucje Luisteren is geen trucje Luisteren is geen vaardigheid, al wordt er wel vaak zo over gesproken. Luisteren is veel meer een kwestie van houding, zelfs van zijn. Dat klinkt je wellicht zweverig in de oren,

Nadere informatie

Inleiding 2. Wie is Christine? 4. Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5. Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6

Inleiding 2. Wie is Christine? 4. Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5. Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6 Inhoudsopgave Inleiding 2 Wie is Christine? 4 Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5 Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6 Tip 3: Geef feedback over uw waarneming en vermijd interpretaties

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

ASSERTIVITEIT & ZELFVERTROUWEN

ASSERTIVITEIT & ZELFVERTROUWEN ASSERTIVITEIT & ZELFVERTROUWEN WWW.I-LEARNING.BE WAT IS ASSERTIVITEIT? Subassertief, agressief, manipulatief of assertief? Assertief gedrag Assertief ben je als je op een vriendelijke, kalme manier opkomt

Nadere informatie

E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER

E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER INLEIDING Het geven van feedback is een kunst. Het is iets anders dan het uiten van kritiek. Het verschil tussen beide ligt in de intentie. Bij

Nadere informatie

Laten we eens inzoomen op het proces van afwijzing. Wat gebeurt er precies?

Laten we eens inzoomen op het proces van afwijzing. Wat gebeurt er precies? Module 10: Afwijzing Afwijzing Wat gebeurt er precies als je wordt afgewezen? Laten we eens inzoomen op het proces van afwijzing. Wat gebeurt er precies? Als eerste vindt er een bepaalde gebeurtenis plaats.

Nadere informatie

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk

Veens trainingen. opkomen voor jezelf. samen leren. meer zelfvertrouwen. lotgenoten ontmoeten. durven vragen. een groter netwerk Veens trainingen opkomen voor jezelf een groter netwerk samen leren lotgenoten ontmoeten 1 meer zelfvertrouwen durven vragen Wil je jezelf ontwikkelen? Omdat je meer uit jezelf wilt halen? Of omdat je

Nadere informatie

Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren.

Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren. FEEDBACK WAT IS FEEDBACK EIGENLIJK? Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren. Hiermee is feedback een belangrijk middel

Nadere informatie

Communicatie. Els Ronsse. april 2008

Communicatie. Els Ronsse. april 2008 Communicatie Els Ronsse april 2008 Communicatie =? Boodschappen Heen en weer Coderen loopt bij mensen met autisme vaak fout Maar communicatie is meer. Relatiegericht Aandacht vragen Bevestiging geven Aanmoedigen

Nadere informatie

Seksuele vorming. Anticonceptie en zwangerschap

Seksuele vorming. Anticonceptie en zwangerschap Seksuele vorming Anticonceptie en zwangerschap Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Rianne Gritter Inhoudelijke redactie: Tessel Mulder, Philein

Nadere informatie

Overzicht Groepsaanbod. Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie

Overzicht Groepsaanbod. Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie Overzicht Groepsaanbod Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie Waarom een groep of cursus? Waarom in een groep? Het kan zijn dat je het zelf prettiger vindt

Nadere informatie

competenties en voorbeeldvragen

competenties en voorbeeldvragen competenties en voorbeeldvragen 1 Aanpassingsvermogen Blijft doelmatig handelen door zich aan te passen aan een veranderende omgeving of veranderende taken, andere vakgebieden of verantwoordelijkheden

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 6 Inleiding Hallo Lisa, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder

Nadere informatie

ogen en oren open! Luister je wel?

ogen en oren open! Luister je wel? ogen en oren open! Luister je wel? 1 Verbale communicatie met jonge spelers Communiceren met jonge spelers is een vaardigheid die je van nature moet hebben. Je kunt het of je kunt het niet. Die uitspraak

Nadere informatie

OEFENING OM DE CLIËNT BEWUST TE MAKEN VAN EIGEN COMMUNICATIESTIJL OP HET ASSERTIEVE SPECTRUM EN EIGEN VAARDIGHEDEN TE ONTWIKKELEN.

OEFENING OM DE CLIËNT BEWUST TE MAKEN VAN EIGEN COMMUNICATIESTIJL OP HET ASSERTIEVE SPECTRUM EN EIGEN VAARDIGHEDEN TE ONTWIKKELEN. ASSERTIVITEIT OEFENING OM DE CLIËNT BEWUST TE MAKEN VAN EIGEN COMMUNICATIESTIJL OP HET ASSERTIEVE SPECTRUM EN EIGEN VAARDIGHEDEN TE ONTWIKKELEN. 1 Doel Doel is aan de hand van de methode van Glick en Gibbes

Nadere informatie

Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden.

Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden. Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden. Belangrijke boodschap: Het is illegaal om dit ebook te kopiëren, verkopen of verdelen! Dit ebook hoor je te krijgen van www.emotivo.nl of een andere

Nadere informatie

> Ik luister met de bedoeling. > Ik leer jouw taal, zowel. > Ik maak het veilig voor jou, > Ik ga op zoek naar waar de

> Ik luister met de bedoeling. > Ik leer jouw taal, zowel. > Ik maak het veilig voor jou, > Ik ga op zoek naar waar de Bijlagen 56 Bijlage 1 Verschillen tussen een discussie en een bezoek Het is van groot belang dat je het moment leert herkennen dat een gesprek over een bepaald onderwerp niet goed gaat. Als je beiden reactief

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl

Zorg voor je carrière. Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Neem gerust contact op of maak een afspraak. Telefoon: (030) 602 94 25 of e-mail: zorg@matchcare.nl Hoe presenteer ik mijzelf? Wat wil ik? Zorg voor je carrière Door het dagelijkse contact met mijn coach

Nadere informatie

Ik stel veel 'doe-ik-het-goed' vragen. Ik weet hoe ik mezelf kan verbeteren, maar het lukt mij nog niet.

Ik stel veel 'doe-ik-het-goed' vragen. Ik weet hoe ik mezelf kan verbeteren, maar het lukt mij nog niet. Leerdoelen a.d.h.v. rubrics Rubrics voor het onderwijs Deze rubrics zijn door ons verzameld, geschreven of herschreven. Met vriendelijke groet, Team Vierkantgoed Rubric Optie 1 Optie 2 Optie 3 Optie 4

Nadere informatie

Succesvol zijn wie je bent. Monique Dekker, mei 2018

Succesvol zijn wie je bent. Monique Dekker, mei 2018 E-BOOK Succesvol zijn wie je bent. Monique Dekker, mei 2018 0 Inhoudsopgave 1. Voorwoord... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2. Inleiding... 3 Wie is Monique Dekker?... 3 3. Bewustzijn... 4 Zijn wie

Nadere informatie

Module 4 : Krachtbronnen

Module 4 : Krachtbronnen Module 4 : Krachtbronnen Vertrouwen Krachtbron: positieve mindset krachtbron: emoties hanteren Krachtbron: loslaten Moment voor jezelf en jouw verhaal opdrachten oefeningen Inleiding Veerkracht bouw je

Nadere informatie

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf

Ideeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend

Nadere informatie

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - -

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - - Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills 21st Century Skill Jouw talent Vaardigheden Gedragsindicatoren J L Ik weet wat ik wil Ik weet wat ik kan Ik ga na waarom iets mij interesseert

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

Lichaam en geest zijn één

Lichaam en geest zijn één Lichaam en geest zijn één Je geest en lichaam zijn op een subtiele manier verbonden en reageren voortdurend op elkaar. Als we aan stress lijden heeft dat gevolgen voor ons lichaam omdat we bijvoorbeeld

Nadere informatie

Trainingen. Attitude en Mindset. Moraal Resultaatgericht Coachen

Trainingen. Attitude en Mindset. Moraal Resultaatgericht Coachen Moraal Resultaatgericht Coachen coaching & training voor bedrijven en particulieren Hoornplantsoen 64 2652 BM Berkel en Rodenrijs telefoon 010-5225426 Hoornplantsoen 64 mobiel 06-40597816 info@resultaatgericht-coachen.nl

Nadere informatie