DE BROUWERS VAN MORGEN MAGAZINE NEDERLANDSE BROUWERS / EDITIE 2012

Transcriptie

1 DE BROUWERS VAN MORGEN MAGAZINE NEDERLANDSE BROUWERS / EDITIE 2012

2 Colofon De Brouwers van Morgen is het duurzaamheidsmagazine van Nederlandse Brouwers. In deze eerste editie doet het magazine verslag van de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid & ketenbeheer, verantwoorde bierconsumptie en bier & economie in de Nederlandse biersector. Een uitgave van: Nederlandse Brouwers Dagelijkse Groenmarkt 3-5 Postbus 179 / 2501 CD Den Haag T Realisatie en productie: Birdy Publishing BV, Daltonstraat 11 / 3335 LR Zwijndrecht. Telefoon Fax info@birdypublishing.nl Met dank aan: Alle redacteurs / partijen die hun bijdrage aan dit magazine hebben geleverd. Fotografie: Bill de Kimpe, Rob Oostwegel e.a. Vormgeving/lay out: Rob Hofland Drukwerk: Deltahage Oplage: exemplaren Disclaimer: De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door onverhoopte foutieve vermelding in dit magazine. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Voorwoord In de jaren 50 hadden de brouwers een gezamenlijke campagne onder de naam: Het bier is weer best!. Vandaag de dag hebbe we dergelijke campagnes niet meer, maar de boodschap is nog steeds actueel. Vele brouwers brouwen hier in Nederland een prachtig natuurproduct. Ieder op zijn of haar geheel eigen wijze, maar zonder uitzondering met veel zorg. Niet alleen voor het product, maar ook voor mens en maatschappij. Daarin lopen brouwers voorop. Dat dat zo is, bewijst het magazine dat voor u ligt. In dit eerste duurzaamheidsmagazine van Nederlandse Brouwers komen de leden van Nederlandse Brouwers, onze relaties en stakeholders zélf aan het woord. Ze doen dit op de thema s: verantwoorde bierconsumptie, duurzaamheid & ketenbeheer en bier & economie. En zoals dat hoort in een magazine worden interviews en achtergrondteksten afgewisseld met veel beeldmateriaal. Lezen wordt zo een waar lust voor het oog. Precies zoals het bij de biersector hoort. van de inspanningen zien we in de internationale water- en energiebenchmark die onze sector om de vier jaar uitvoert. Hieruit blijkt dat de we steeds efficiënter en duurzamer produceren en ook dit jaar verwachten we een verdere verbetering in de resultaten. Ook in het kader van de meerjarenafspraken energieefficiencyverbetering behoren de brouwers tot de koplopers van de Nederlandse industrie. Economische bijdrage van de sector Verantwoorde bierconsumptie De biersector is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse economie. We hebben in ons land meer dan 120 bierbrouwers die samen verantwoordelijk zijn voor de werkgelegenheid (direct en indirect) van zo n mensen en een toegevoegde waarde van zo n 2,8 miljard euro. Ook in 2011 hebben de brouwers weer een belangrijke bijdrage geleverd aan de Nederlandse economie. De consumptie per hoofd van de bevolking zal in 2011 vergelijkbaar zijn met die in 2010 (ongeveer 72 liter per persoon). Daarbinnen is alcoholarm en alcoholvrij bier nog steeds met een sterke opmars bezig. De economische bijdrage komt echter niet als vanzelf. De Nederlandse economie is een open economie. Als grootste bierexporteur van Europa en één van de grootste in de wereld, profiteren we daar ook van. De keerzijde is dat door grote verschillen in accijnzen tussen Nederland en de buurlanden (de accijns in Nederland is 3,5! keer zo hoog als in Duitsland) de bierbrouwers steeds vaker tegen het fenomeen bieraccijnstoerisme aanlopen. Illegale import van bier waarover in Nederland geen accijns wordt betaald. Gelukkig realiseert de overheid zich dit en heeft met de brouwers afspraken gemaakt om dit terug te dringen. Duurzaamheid en ketenbeheer Verder laat de Nederlandse Biersector in dit magazine zien een milieubewuste voorloper te zijn. Centraal staat een brede verduurzamingsagenda met oog voor people, planet en profit en concrete projecten in de gehele keten, oftewel van graan tot kraan. Zo werken brouwers aan duurzame teelt van grondstoffen, efficiënt water- en energiegebruik en nemen ze hun verantwoordelijkheid in sociale projecten. Het resultaat De brouwers staan voor verantwoorde bierconsumptie. Bier wordt met zorg gebrouwen en verdient het om met aandacht van genoten te worden. Verantwoorde bierconsumptie betekent dus ook soms niet drinken. Dat geldt voor jongeren onder de 16 jaar, maar ook in andere specifieke gevallen, zoals bij zwangere vrouwen of bij verkeersdeelname. In dit magazine wordt het thema door diverse betrokkenen belicht. Internationaal onderzoek van onafhankelijke wetenschappers toont aan dat het de goede kant op gaat in Nederland. Jongeren beginnen later met drinken en drinken minder en ouders stellen gelukkig steeds vaker strenge regels voor jongeren onder de 16 jaar. Dat is een goede ontwikkeling. Helaas is er echter ook een groep (met name jongeren) die op een excessieve manier alcohol drinkt. Dit kunnen we niet laten passeren en daar ligt een belangrijke uitdaging voor de komende jaren om ook deze groep te bereiken. Maar, anders dan sommigen willen doen geloven, blijkt uit onafhankelijke internationale statistieken dat de Nederlandse jeugd niet de zuipschuit van Europa is. Het Nederlandse model van overleg tussen bedrijfsleven, overheid en stakeholders is uniek in de wereld en leidt tot resultaten. Wat ons betreft dus een prima basis om op verder te bouwen. Al met al dus mooie thema s die vanuit verschillende invalshoeken worden belicht. De verhalen spreken allemaal voor zich. Rest mij nog een woord van dank uit te spreken aan een ieder die aan dit magazine heeft meegewerkt en wens ik u veel leesplezier toe! Hans Wiegel Voorzitter Nederlandse Brouwers 1

4 INHOUD DE BROUWERs VAN MORGEN Cees-Jan Adema, directeur Nederlandse Brouwers WE HEBBEN EEN GEMEENSCHAPPELIJKE AGENDA Peter De Wolf, STIVA: DRIE SLEUTELS VOOR SUCCES John Halmans, algemeen directeur Gulpener Bierbrouwerij WAARDE CREÉREN VOOR DE HELE OMGEVING Joke Jacobs, GGZ Friesland KNOW THE SIGNS! Godfried Meijer, voorzitter NIBEM WERKEN AAN EEN DUURZAME KETEN Jan-Renier Swinkels, directievoorzitter Bavaria DE IJSVOGEL IS ONZE MASCOTTE WIJZIGINGEN DRANK- EN HORECAWET OP KOMST Koen van Berlicum, Category Manager, Jan Linders Supermarkten BIER DICHTER BIJ MENSEN BRENGEN Philip de Ridder, algemeen directeur Heineken Nederland EFFICIENCY COMBINEREN MET DUURZAAMHEID Mikel en Orson de Jongh, café De Beyerd Breda DUURZAAMHEID IN EEN 174-JARIG FAMILIEBEDRIJF Harry Meens, Alfa Brouwerij Schinnen WIJ POMPEN ALLES TERUG IN DE NATUUR Jan Walburg, voorzitter Trimbos-instituut ER WORDT ECHTE VERANTWOORDELIJKHEID GEDEELD Veertien Twentse gemeenten werken samen HAPPY FRIS?! VIER JAAR LANG PREVENTIEF Manisha Thakker, CEO InBev Nederland BV DUURZAAMHEID IS NU TOP-OF-MIND Trendwatcher Hans Steenbergen VAN DORSTIGE MENS NAAR PROEVENDE MENS Paul Joosten, Lindeboom Brouwerij Neer OVER SJÖTTERIE EN GASTRONOMIE EERSTE WEEK VAN HET NEDERLANDSE BIER Henk Heinhuis, directeur Stichting Veldleeuwerik VAN VINK NAAR VELDLEEUWERIK CONSUMPTIE ALCOHOLVRIJ EN -ARM BIER STIJGT OPVALLEND Carine Arts, Budelse Brouwerij STREEKPARELS IN DE BUDELSE BIERPAREL Kennisinstituut Bier BIER KAN ONDERDEEL ZIJN VAN GEZONDE LEVENSSTIJL Tom Verhaegen, algemeen directeur Koninklijke Grolsch GROEN, GROENER... GROLSCH Marjolijn Sonnema, Ministerie van VWS ONVERANTWOORDE ALCOHOLCONSUMPTIE TEGENGAAN Anne-Marth Vrind, directeur Drankenpallet Beheer Nederland B.V. KUNSTSTOFPALLETS, CRADLE TO CRADLE Linda van der Eijck, Directeur Veilig Verkeer Nederland Ronde tafelgesprek met vier duurzaamheidsexperts BOB IS VAN IEDEREEN WE ZIJN DUURZAMER DAN WE VERTELLEN

5 Alweer anderhalf jaar is Cees-Jan Adema directeur van Nederlandse Brouwers, de overkoepelende organisatie van de acht grootste brouwerijen in Nederland. Adema, die een verleden heeft in de wereld van voedingsmiddelen en frisdranken, is onder de indruk van de biercultuur in Nederland: Ik vind dat de sector zoveel moois te vertellen heeft, wat heel veel mensen nauwelijks bereikt. Een monoloog van de man die staat voor een biersector in beweging, een branche met passie. De biersector leent zich voor verhalen en beelden. In eerste instantie is dat een verantwoordelijkheid voor de bierbrouwers zelf. We kunnen en moeten meer vertellen over het product bier en de achtergrond, meer begrip creëren. Of het nu gaat om pils of speciaalbier, om grote of kleine brouwerijen, de Nederlandse biercultuur staat op een enorm hoog niveau, ook internationaal. Bier heeft een natuurlijk karakter, maar voor te veel consumenten is het een eindproduct, waarvan men zich onvoldoende realiseert wat een mooie grondstoffen erin zitten. Bier is een product met emotie. Ik zie een enorme passie bij mensen die in deze sector werken. Dat maakt ook voor mij het werken in de bierwereld heel bijzonder. Bij Nederlandse Brouwers mag ik acht leden vertegenwoordigen. AB InBev, Alfa, Bavaria, Budels, Grolsch, Gulpener, Heineken en Lindeboom. Allemaal schitterende ondernemingen, geen enkel lid is hetzelfde. Ieder brouwt op zijn eigen manier, maar toch hebben we die gemeenschappelijke agenda. Met z n allen vinden we dat we op de lange termijn bier moeten kunnen blijven brouwen en verkopen. De invulling van dat beleid is aan ieder van de leden. Maar de variëteit levert dynamiek op. Uiteindelijk hebben we het allemaal over het prachtige product bier. De consument is niet geïnteresseerd in groot versus klein, die wil diversiteit. Daarom vinden ook wij de ontwikkeling van de opkomst van vele kleine brouwerijen met nieuwe bieren in Nederland zo positief. De steeds grotere keuze in biertypen, inclusief wel of geen alcoholhoudend bier, is een aanwinst voor het biersegment. We hebben als biersector echt iets te bieden. Werkgelegenheid Het is belangrijk dat je als sector bezig bent met lange termijn-ontwikkelingen, maatschappelijke ontwikkelingen en een goede balans tussen bedrijfseconomische doelen en je rol in de maatschappij. Wij creëren veel werkgelegenheid, in de sector zelf en in de gehele keten er omheen. Er zijn zo n mensen direct werkzaam in de biersector en indirect bieden wij werk aan zo n mensen in Nederland die ergens in de keten een rol spelen om de consument van een mooi glas bier te kunnen laten genieten. Het Cees-Jan Adema, directeur Nederlandse Brouwers WE HEBBEN EEN GEMEENSCHAPPELIJKE AGENDA 4 5

6 Eén ding is zeker: als Nederlandse Brouwers blijven wij verre van de dagelijkse operatie in de brouwerijen zelf. belang voor de economie is dus groot. Als brouwsector dragen we met zo n 2,8 miljard euro bij aan toegevoegde waarde. Dan is het belangrijk dat je je ook kunt verantwoorden over hoe mensen met je product omgaan. Geen enkele brouwer gelooft in een business case gebaseerd op onverantwoorde alcoholconsumptie. De echte drive van de brouwers is hoe je verantwoord omgaat met alcohol. Dat zit er intrinsiek in. Als is het alleen maar omdat al die medewerkers zelf vaak ook ouders zijn en weten hoe belangrijk verantwoorde bierconsumptie is. Scharnierpunt Op het gebied van duurzaamheid en ketenbeheer hebben we een belangrijke rol. Ieder doet dat op zijn eigen manier. Daarbij is de invulling afhankelijk van de omvang. De ene brouwerij heeft meer mogelijkheden om grondstoffen lokaal in te kopen, ook wel local sourcing genoemd. Terwijl de andere meer grip heeft op de totale logistieke keten. Het is onze taak, als Nederlandse Brouwers, een kader neer te leggen waarin we laten zien hoe we als brouwers gemeenschappelijk werken aan een beter milieu. Een kader waarbinnen thema s op verschillende manieren kunnen worden ingevuld en aangevlogen. Ik ervaar dat proces als heel waardevol. We kunnen dan ook met trots constateren dat de Nederlandse brouwers behoren tot de koplopers op het gebied van Duurzaamheid. In de biersector als geheel gebeurt er gigantisch veel. Tijdens de vergaderingen met onze leden hebben we een aantal speerpunten. Verantwoorde bierconsumptie is een van de hoofdonderwerpen, evenals duurzaamheid en ketenbeheer. Niet alleen voor de brouwerijen zelf, maar met alle partners. Daarom is een samenwerking met het Nederlands Instituut voor Brouwgerst, Mout en Bier (NIBEM) bijvoorbeeld zo bijzonder. Daarin werkt de gehele keten van teler tot en met brouwer samen om onder meer onderzoek te doen naar geschikte brouwgerstrassen voor de Nederlandse teler. Maar ook andere randvoorwaarden worden besproken, zoals de recente ontwikkeling rond de accijnzen en administratieve lasten. Eén ding is zeker: als Nederlandse Brouwers blijven wij verre van de dagelijkse operatie in de brouwerijen zelf. Dit geldt ook voor de commerciële onderwerpen. Dat is aan de leden zelf. Publiek private samenwerking Verantwoorde bierconsumptie is een heel belangrijk thema. We pakken dat thema in Nederland op een unieke manier op door de zogenaamde publiek private samenwerking. Een mooi voorbeeld daarvan is de BOB-campagne. Daarmee hebben we enorme successen behaald. De campagne loopt nu tien jaar en we zien duidelijk een effect: In het afgelopen Ook de rol van de ouders is belangrijk. Vandaar de campagne Geen 16, geen druppel. Ook deze insteek werkt, alle cijfers en onderzoeken wijzen uit dat jongeren later beginnen met drinken, met mate drinken en dat er minder verkeersdoden zijn. In Nederland gaat het als één van de weinige landen in Europa de goede kant op waarbij alcohol in het spel was. Ook zien we dat de norm dat alcohol en verkeer niet samengaan gemeengoed is geworden. De samenwerking tussen de verschillende partijen werkt echt. Ik vind dat we die samenwerking ook in de toekomst moeten behouden en dat we moeten zoeken naar nieuwe impulsen. Verantwoorde bierconsumptie betekent voor mij verantwoord genieten. Dat zou de sociale norm moeten zijn. Het interessante is: het merendeel van de mensen in Nederland doet dat ook. Dat is de norm. Onder de 16 jaar niet, boven de 16 met mate. Dat laatste kun je niet alleen door de overheid afdwingen. Ook de rol van de ouders is belangrijk. Vandaar de campagne Geen 16, geen druppel. Ook deze insteek werkt, alle cijfers en onderzoeken wijzen uit dat jongeren later beginnen met drinken, met mate drinken en dat er minder verkeersdoden zijn. In mei 2012 is een studie van de Wereld Gezondheidsorganisatie uitgekomen Europa was, hebben we inmiddels al lang achter ons gelaten. Ook al zijn er nog altijd partijen die ons anders willen doen geloven. In Nederland gaat het als één van de weinige landen in Europa de goede kant op. Dat betekent echter niet dat we op onze handen kunnen gaan zitten. Helaas is er ook een relatief kleine groep consumenten (veelal ook jongeren) die op een onverantwoorde wijze omgaan met alcohol. Samen met andere partijen proberen we ook deze groep beter te doorgronden en er een vinger achter te krijgen hoe je ze het beste kunt aanspreken. Stoppen met marketing en de prijzen omhoog werkt in ieder geval niet, dat bewijzen de Scandinavische landen wel. Wat mij steeds weer opvalt is dat er heel veel emotie rondom het product bier zit. Dat maakt het soms lastig om de discussie feitelijk te voeren. En je ziet vaak discussies die gevoerd worden op basis van onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing. Daarom maken wij ons aan te pakken. Altijd vanuit een gemeenschappelijk belang. Ketenperspectief De sector heeft van oudsher een sterke relatie met agro en natuurlijke grondstoffen. Dat is voor het product heel goed, bier is gemaakt van natuurlijke grondstoffen. Een puur product op basis van water, mout, hop en gist erbij. Daarmee is bier van nature al een duurzaam product. Dit in tegenstelling to veel andere dranken die dit niet kunnen zeggen. Maar er is meer. We hebben als brouwsector veel gedaan aan efficiency. De brouwsector kan bogen op de hoogste resultaten als het gaat om zuinig watergebruik, energie en verpakking. We zijn steeds meer in ketenperspectief aan het kijken. Ieder heeft daarin zijn eigen invulling. Voor de een is dat de inkoop van brouwgerst, al dan niet lokaal, voor de ander zit het in efficiënte koelsystemen. decennium hebben we een halvering waarin dit bevestigd wordt. De tijd dat sterk om kennis te vergaren om te zien Ik durf te stellen dat we als biersector 6 gezien van het aantal verkeersdoden de Nederlandse jeugd de zuipschuit van waar kansen liggen om de problematiek overall de afgelopen jaren enorm grote 7

7 Raymond Niesten, gerstboer Brouwgerst is de Rolls Royce onder de granen. Alleen de allerbeste gerst is geschikt om bier van te brouwen. Het telen van brouwgerst is een specialisme dat om vakmanschap vraagt. En vanzelfsprekend passie voor wat Moeder Natuur voortbrengt. Harry Meens (Alfa) Zonder goed en zuiver water kan geen brouwer aan de slag. Het beste water gebruikt de brouwer als brouwwater. Water is de basis van ieder glas bier. De mineralen in het water zijn belangrijk voor de smaak en dienen als voedsel voor de gist. Na gisten, lageren en eventueel filteren is het bier klaar om afgevuld te worden. Verreweg het meeste bier bereikt de consument in hervulbare verpakking als fles of fust. Op de afvullijnen flitsen de flessen en blikjes op hoge snelheid voorbij. Bij de fusten gaat het er rustiger aan toe. Roger Wouters, hopboer Hop is één van de smaakmakers in bier, samen met de andere hoofdingrediënten water, gerst en gist. Hop zorgt voor de subtiele bittere en kruidige smaak van het bier. Deze klimplant komt van nature in Nederland voor. De meeste hop komt uit het buitenland. Maar gelukkig kent ook Nederland enkele hoptelers. Theo Sonnemans (Lindeboom), brouwer maischen Als de brouwer gaat maischen, doet hij niets anders dan een beslag maken van geplette mout en water. Dat beslag verwarmt hij langzaam; enzymen uit de mout veranderen zetmeel in suikers. Die suikers zijn voeding voor de gist. Dan zeeft de brouwer het beslag over de kaf van het koren. Paul Zonneveld, In Den Uiver Haarlem, kastelein De kastelein is de onmisbare schakel tussen brouwer en consument. Hij zorgt ervoor dat het bier in optimale kwaliteit, op de juiste temperatuur en met een mooie schuimkraag op de bar staat, klaar om van te genieten. Hennie van de Laar (Bavaria), mouter Het mouten van brouwgerst is een uitermate belangrijke schakel in het brouwproces van bier. De mouter laat gerst eerst weken en dan ontkiemen, waardoor enzymen in de gerstkorrel ontstaan. Dan wordt de mout gedroogd. Hoe hoger de temperatuur, des te donkerder de mout en daarmee het bier. Vele vakmensen werken samen om van wat Moeder Natuur voortbrengt een prachtig glas bier te schenken. Een glas bier dat het verdient om er met aandacht van te genieten. Het lijkt zo gewoon, maar is eigenlijk heel bijzonder. Gerard van der Broek (Hertog Jan), brouwer brouwen Wort is de heldere zoete vloeistof die overblijft na het maischen. De brouwer kookt het wort precies zolang dat de juiste smaakstoffen ontstaan. Ook voegt hij de hop toe. Het type hop, en het tijdstip van toevoegen zijn van grote invloed op de uiteindelijke smaak van het bier. Gerard Arts (Budels), gist Gist is de schat van de brouwer. Dit eenvoudige organisme zet suiker om in alcohol en koolzuurgas. Maar daarnaast zorgt iedere gist voor nog veel meer eigen smaaknuances. Vandaar dat de brouwer heel zuinig is op zijn specifieke reincultuur. Het is letterlijk de ziel van zijn bier. In dit magazine ziet u foto s van echte vakmensen uit de duurzame productieketen van het prachtige natuurproduct bier. Met liefde voor de natuur en hun vak maken deze gepassioneerde beroepskrachten dagelijks werk van duurzame productie, met respect voor natuur en omgeving. slagen hebben gemaakt en absoluut tot de koplopers behoren. We zijn echt serieus bezig met duurzaamheid en dat zal de komende jaren alleen nog maar toenemen. Economie & fiscaliteit We zien uit de voorlopige cijfers van 2011 dat de bierconsumptie ongeveer gelijk gebleven is op het niveau van Dat is een goede ontwikkeling als je het afzet tegen het perspectief dat de bierconsumptie in 2009 nog met 8% was gedaald als gevolg van de accijnsverhoging met 30%. Ook zien we een verschuiving binnen de categorieën. Er is een groei in speciaalbier en dat past van het alcoholvrije segment. Dat is een belangrijke ontwikkeling, ook in het kader van verantwoorde bierconsumptie. Zowel het segment alcoholvrij, de 0.0%, als het segment alcoholarm, tot 0,5%, spreekt een nieuwe groep consumenten aan. Door productontwikkeling bij de brouwers zijn smaakvolle nieuwe producten ontstaan en is het nu ook mogelijk te genieten van bier zonder alcohol. Het is een segment met potentie, de smaak van het product is sterk verbeterd ten opzichte van twintig jaar geleden, de marketinginspanningen en verkrijgbaarheid zijn ook sterk toegenomen. Onze grootste uitdaging op dit moment is de discussie over accijnzen. Voor pils betalen we in Nederland 32,- per hectoliter. In Duitsland is dat 9,- per grens gaan shoppen voor hun bierinkoop. We hebben bijvoorbeeld onderzoek laten doen. Zo n 5% van de totale hoeveelheid in Nederland verkocht bier wordt door consumenten in de achterbak uit met name Duitsland meegenomen. En dat is nog een voorzichtige schatting. Onze verwachting is dat er daardoor ook een groot grijs circuit is van parallelle import. We hebben geen enkele reden om aan te nemen dat daar het percentage lager zal zijn. Ook de Staatssecretaris van Financien onderkent dit, vandaar dat wij in april 2012 een intentieverklaring hebben getekend om als sector en douane samen te werken om dit fenomeen in te dammen. Wij moeten als Nederlandse overheid niet uit de pas willen lopen in Europa. Je stopt hiermee ook de werkgelegenheid in de biersector: 5% komt overeen met vier middelgrote brouwerijen. We hoeven Nederland niet af te schermen, maar iedereen moet zich aan de spelregels houden. Dat betekent dus ook accijns betalen in Nederland. Nederland verdient het In 2012 komt de eerste editie van de Week van het Nederlandse Bier. Als Nederlandse Brouwers zijn we één van de initiatiefnemers. De week van het Nederlandse Bier is een zeer goede ontwikkeling, we praten weer over het product zelf en dat waren we misschien een beetje vergeten. Ik ben daar een groot voorstander van. We hebben er met vele partijen aan gewerkt en dat is uniek voor de gehele sector. Nederland zit er op te wachten, het Nederlandse bier verdient het. Daarmee richten we ons echt op die Telen van brouwgerst VAN weer bij de trend van variatie. Het meest hectoliter. Dat kun je niet uitleggen binnen 98% van de mensen die wel genieten van opvallend is de blijvend sterke stijging één Europa. Gevolg is dat mensen over de een mooi glas bier. Afvullen Tappen Genieten 9 Water VAN 13 VAN 29 VAN VAN 16 VAN 38 Verbouwen van hop Maischen VAN VAN 22 VAN Mouten Brouwen VAN 41 VAN 52 Gisten

8 Peter De Wolf, STIVA DRIE SLEUTELS VOOR SUCCES Via STIVA, voluit de Stichting Verantwoord Alcoholgebruik, willen de Nederlandse producenten en importeurs van alcoholhoudende dranken verantwoorde consumptie bevorderen en misbruik van alcohol actief bestrijden. De stichting bestaat al meer dan 25 jaar. Oorspronkelijk was het een instrument om de reclamecode voor alcoholhoudende dranken te beheren en actueel te houden. In die reclamecode legt de branche zelf vast aan welke regels zij zich houdt als het gaat om reclame voor alcoholhoudende dranken. Directeur Peter de Wolf: Het is een vorm van maatschappelijk verantwoord ondernemen uit een tijd dat dit nog helemaal niet vanzelfsprekend was. Inmiddels is MVO gemeengoed en breder gedragen in de samenleving dan destijds. Nog steeds is de reclamecode voor alcoholhoudende dranken een belangrijk aspect voor STIVA. We houden de code actueel, gaan de dialoog aan met interne en externe stakeholders en brengen de code actief onder de aandacht van adverteerders en reclamemakers. Dat doen we door het organiseren van een jaarlijks symposium, maar ook door in-company trainingen. Nuttig voor de bedrijven, maar ook nuttig voor ons, want zo leren we over de nieuwste ontwikkelingen en waar de code eventueel wat duidelijker moet zijn. De code is voor iedereen te vinden op de site Wat de toegankelijkheid verder vergroot is dat we de code voorzien hebben van voorbeelden, zodat het nog veel duidelijker is wat we met de afspraken beogen. Bovendien kunnen reclamemakers vragen stellen over interpretatie van de code. We krijgen jaarlijks zo n 800 vragen binnen. Die vragen helpen ons ook weer de code te verduidelijken en beter te maken. Onderdeel van de code is de verplichting om reclame voor televisie, radio en bioscoop vooraf te laten toetsen. Een commissie van onafhankelijken en mensen uit de branche geeft aan of de uiting binnen het kader van de code past. Hoe eerder je dat doet, des te beter, legt Peter de Wolf uit. Het is een beetje jammer als je een commercial met honderd figuranten in Jamaica geschoten hebt, om vervolgens te horen dat hij niet voldoet aan de code. Overigens houdt die toetsing vooraf niet in dat de consument geen klacht kan indienen als hij van mening is dat de reclame de code de belangrijkste aspecten uit de code toe. Commerciële uitingen mogen niet op jongeren gericht zijn. Een reclame waar K3 de hoofdrol in speelt is uit den boze. Het gaat om gezond verstand. Geen reclame richten op jongeren is eigenlijk een no-brainer. Een tweede aspect is overmatig drinken. Het mag in uitingen niet om zuipen draaien, maar om genieten. Als er al grote hoeveelheden bier in beeld zijn, dan moeten het ook over grote groepen mensen gaan. Een derde thema is alcohol en sport, waarbij we geen actieve sporters direct met alcohol in verband brengen. Met al deze drie thema s zijn we een heel eind op weg, concludeert De Wolf. Een opvallend kenmerk in Social media Sinds 1 januari 2012 is de nieuwe code van kracht. De Wolf is er zichtbaar trots op. In de nieuwe code hebben we ook afspraken rond social media opgenomen. We zijn de eerste en enige branche die dat gedaan heeft. Niet alleen in Nederland, maar zelfs in de wereld. Het toont volgens De Wolf ook de kracht van zelfregulering aan. We kunnen zo veel sneller en nauwkeuriger op ontwikkelingen inspelen dan met wetgeving mogelijk is. Commerciële uitingen is een lastig en dynamisch schendt. STIVA gaat niet op de stoel van reclames voor bier is de druppel : Het controle op naleving zitten. Dat doet de groene druppelvormige logo met de tekst: Reclamecode Commissie. De handhaving geen 16, geen druppel. Die druppel is een is klachtgestuurd en het indienen van de prachtig voorbeeld van publiek private klacht via de site van de Reclamecode samenwerking, stelt De Wolf. Met zes Commissie is heel laagdrempelig. partijen, elk met een eigen achtergrond, terrein en het is niet eenvoudig om de aantal klachten in de afgelopen jaren veel verschillende plaatsen aan ouders 10 do s en don ts helder op papier te zetten. opvallend gedaald. De Wolf licht kort duidelijk maken dat het niet OK is, als een 11 Druppel De Wolf juicht een kritische houding van het publiek toe. Het is goed dat we kritisch gevolgd worden. Het houdt ons scherp. Goede en stevige discussies over wat wel en niet kan scheppen helderheid en jurisprudentie. Mede daardoor is het zetten we dezelfde heldere boodschap neer. De partijen zijn de gezondheidssector via Trimbos, de overheid via het ministerie van Volksgezondheid, STIVA als vertegenwoordiger van producenten en importeurs van alcoholhoudende dranken, Koninklijk Horeca Nederland, de sport via NOC-NSF en CBL namens de retail. Op die manier kunnen we op heel

9 De druppel is onderdeel van een bredere discussie waarbij we ouders steviger aanspreken op de opvoeding van hun kinderen. We willen de wettelijke norm verankeren als een sociale norm. Het is gewoon niet normaal als een kind onder de 16 alcohol drinkt VAN 12 kind drinkt. De druppel geeft smoel aan die boodschap. Het is mede zo succesvol omdat we het gezamenlijk doen. Het is geen tweedeling van zij stellen regels en anderen brengen een boodschap. Nee, we doen het samen. De druppel is onderdeel van een bredere discussie waarbij we ouders steviger aanspreken op de opvoeding van hun kinderen. We willen de wettelijke norm verankeren als een sociale norm. Het is gewoon niet normaal als een kind onder de 16 alcohol drinkt. Je ziet dat het werk. Ondanks dat de beeldvorming anders is, blijkt dat het aantal jongeren, dat onder de 16 drinkt, dalend is, vooral bij de jongste groepen. Paradoxaal genoeg zie je een stijging van intoxicatie onder jongeren. Het is een beweging tegen de algemene trend in. Een kleine groep jongeren lijkt zich extreem te gedragen. Een tweede mogelijke reden voor de stijging is dat tegenwoordig gelukkig een protocol bestaat om alcoholgerelateerde ziekenhuisopnames goed bij te houden. Er bestaat veel mediaaandacht voor. De mogelijkheden van de zorg zijn ook beter. De druppel is specifiek gericht op ouders, niet op jongeren zelf. De ervaring leert dat communicatie met jongeren tijdens de time-out fase moeilijk is. Bovendien, we breken met denkbeelden uit de jaren zeventig. We beseffen dat het goed is als ouders beargumenteerd regels stellen tijdens de opvoeding en daarover communiceren. BOB-campagne De BOB-campagne is een ander initiatief waarbij STIVA nauw betrokken is. De Wolf: De manier van communiceren van BOB past bij de branche: niet belerend, eigen verantwoordelijkheid en een duidelijk handelingsalternatief. Bovendien is het een prachtig communicatiemiddel. Ik ben de BOB, doe mij maar een frisje. Ook BOB is het resultaat van een publiekprivate samenwerking, in dit geval met het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de branche en Veilig Verkeer Nederland. Mede dankzij de brouwers staat de BOB op veel evenementen, de consument komt de boodschap tegen op een natuurlijke manier. Niet rijden als je gedronken hebt is een sociale norm geworden. Het opvallende is dat mensen van 45+ tegenwoordig vaker de fout in gaan dan jongeren. Voor hen is het natuurlijk om niet te drinken als je nog moet rijden. De statistieken bewijzen het gelijk van de BOB-aanpak. Het aantal automobilisten dat met een slok op achter het stuur stapt is sterk gedaald. De uitdaging voor de partners is om de boodschap achter BOB levend te houden. Het is een parapluboodschap. Dit jaar richten we ons meer op sport, waar dat eerder uitgaan of thuis drinken was. Tel daar de zomer en wintercampagne bij op. Zo blijft BOB bij de tijd en dynamisch. Samenwerking Je ziet dat steeds meer brouwerijen zich op bedrijfs- of merkniveau onderscheiden met een boodschap rond maatschappelijk verantwoord ondernemen. Peter de Wolf denkt niet dat deze ontwikkeling een bedreiging is voor de samenwerking binnen STIVA. In uiting ontstaat er misschien een verschil met vijf jaar geleden, in intentie zeker niet. De consumenten en publieke opinie verwachten 24/7 in gesprek te kunnen met het bedrijfsleven. Men verwacht een oprechte dialoog op merkniveau. Dat is een natuurlijke ontwikkeling. Wel moet je oppassen voor versnippering, en vooral dat je eigen prestaties ten koste gaan van een concurrent. De toekomst is om deels samen projecten op te pakken en deels individueel, ieder met zijn eigen accent. Een paar jaar geleden was die benadering misschien revolutionair, maar de boodschap wint aan kracht als ook het merk eraan verbonden is. Adequate handhaving Ook in internationale context bestaat veel aandacht voor de Nederlandse benadering van publiek private samenwerking. Het is voor ons belangrijk dat we die succesfactoren, waardoor het misbruik daalt, niet hoeven in te leveren. Met de Scandinavische aanpak van hoge prijzen en beperking van verkrijgbaarheid ga je het niet redden. Die Nederlandse benadering betekent overigens niet dat je niet hoeft te handhaven. Integendeel, zegt De Wolf. De resultaten van BOB in Nederland worden versterkt door een adequate handhaving. Hetzelfde geldt voor alcohol en jongeren. Tot 2000 waren er welgeteld zeven mensen om tienduizenden verkooppunten te controleren. Door de toegenomen aandacht en de nieuwe wetgeving is dat nu beter georganiseerd. Er zijn drie sleutels voor succes, zo vat De Wolf samen: Samenwerking tussen betrokkenen, jongerenvoorlichting richten op ouders en een toegenomen handhaving. Maar ik wil ervoor waken dat de sector nu tevreden achterover gaat leunen. Dat zou een grote fout zijn. Verantwoorde alcoholconsumptie vraagt constante aandacht en dialoog. Een platform waarin alle initiatieven samenkomen en betrokkenen samenwerken zou een goede stap voorwaarts zijn. Telen van brouwgerst Raymond Niesten, gerstboer Brouwgerst is de Rolls Royce onder de granen. Alleen de allerbeste gerst is geschikt om bier van te brouwen. Het telen van brouwgerst is een specialisme dat om vakmanschap vraagt. En vanzelfsprekend passie voor wat Moeder Natuur voortbrengt. 13

10 John Halmans, algemeen directeur Gulpener Bierbrouwerij WAARDE CREËREN VOOR DE HELE OMGEVING In Gulpen is duurzaamheid geen begrip van vandaag of gisteren. Al twaalf jaar zit het vastgeketend in de ziel van de Gulpener bierbrouwerij, toen eigenaar Paul Rutten samen met zijn medewerkers een ambitiestatement ondertekende. Dat was de aftrap naar de organisatie van de toekomst, aldus algemeen directeur John Halmans. De Gulpener Bierbrouwerij staat al jaren bekend als een duurzame en maatschappelijk verantwoorde onderneming. Onlangs nog werd bijvoorbeeld een nieuwe reeks van drie volledig biologische bieren met SKAL-certificaat geïntroduceerd. Toch heeft Gulpener van het begin af aan vooral geloofd in maatschappelijke duurzaamheid. John Halmans legt uit waarom. Heel veel mensen denken alleen aan technische duurzaamheid, zaken die in het teken staan van milieu, vergunningen, reststoffen, hergebruik en dergelijke. Maatschappelijke duurzaamheid is de rol die je als bedrijf in je omgeving speelt. Dat is waardenvol, met de nadruk op de n achter waarde. Een bedrijf is meer dan een moneymaker. Als bierbrouwer en ondernemer moet je maatschappelijk actief zijn. Je bent onderdeel van de samenleving en maakt gebruik van de infrastructuur. Buiten een wettelijke verantwoordelijkheid heb je ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Je moet waarde proberen te creëren voor je omgeving. Wij doen dat nadrukkelijk door een eigen grondstoffenketen te gebruiken, met eigen gerstvelden en eigen hopvelden hier in de streek. We creëren economische meerwaarde voor onszelf en onze partners. Ik noem dat onze license to operate. Wij zijn geen op zichzelf staand bedrijf, maar maken deel uit van het dorp. Gulpen heeft ons in de armen gesloten. Locallicious Dat wil niet zeggen dat Gulpener niks aan technische duurzaamheid doet. Halmans: Technische duurzaamheid wordt straks gewoon volledig door de overheid afgedwongen. Overal gelden regels en vergunningen voor om te bewijzen dat je goed met het milieu omgaat, en dat is Wij zijn twaalf jaar geleden al begonnen met het delen van onze waardes, door medewerkers te informeren en inspireren prima. Maatschappelijke duurzaamheid gaat veel verder, dat is niet in regels en vergunningen te vatten. Wat is je rol in de maatschappij en de omgeving? Vanuit die visie proberen wij de beste bieren te maken. Op een manier die waarde creëert voor de hele omgeving. Duurzaamheid is transparantie: zeggen wat je doet en doen wat je zegt. Daarom geven wij ook al jaren een eigen duurzaamheidsverslag uit. Daarin zetten we de dingen die goed gaan, maar ook de dingen die nog niet goed gaan. Als je niet bereid bent het zo primair op te pakken, dan blijft duurzaamheid gebakken lucht. Vanuit die maatschappelijke duurzaamheid probeert Gulpener haar eigen omgeving mee te nemen. We hebben bijvoorbeeld het concept Locallicious ontwikkeld. Dat gaat veel breder dan bier alleen. Het is een concept waar de regionale voedselproducenten van profiteren. Wij willen collegaondernemers inspireren om samen invulling te geven aan smaakvolle en verantwoorde streekproducten. Je praat over de gastronomische markt in de regio, waar bier natuurlijk wel een prominente rol speelt. Wij proberen allianties te sluiten met als doel: 1+1=3. De ondernemers kunnen hun eigen waardes delen met de omgeving en zo meerwaarde creëren, aldus een bevlogen Halmans. Vijfde generatie Duurzaamheid is geen project met een einddatum. Halmans: Duurzaamheid moet algemeen en vanzelfsprekend worden. De mooiste dag is als dat zo is. Een beetje duurzaamheid kan niet. Je moet het voor 100% doen. Het is nooit af, je moet continu verbeteren en zoeken naar nieuwe wegen in het belang van je eigen organisatie en je omgeving. Gulpener kan dat doen omdat onze aandeelhouder dat belangrijk vindt. Het is een groot goed dat een familiebedrijf denkt in de lange termijn. Het mooiste recente voorbeeld daarvan is Jan-Paul, de zoon van eigenaar Paul Rutten. Hij heeft onlangs bekend gemaakt dat hij onze brouwerij wil gaan leiden. Hiermee komt de vijfde generatie aan het roer. Duurzaamheid begint met verankering in de top van het bedrijf, maar je moet het wel delen met de rest van de organisatie. Wij zijn twaalf jaar geleden al begonnen met het delen van onze waardes, door medewerkers te informeren en inspireren. Ieder kwartaal stoppen we eerder met werken en gaan we met z n allen aan tafel. We hebben het dan over cijfers en resultaten, over mens en organisatie, maar vooral ambities. Ik geloof niet dat er sprake kan zijn van een duurzaamheidsmanager. Wij hebben 60 managers duurzaamheid. Iedereen heeft daarin zijn rol en bijdrage. Dan overstijg je het niveau omdat de markt het vraagt. Duurzaamheid staat bij Gulpener in ieder werkoverleg op de agenda en is altijd een aandachtspunt. De Gulpener Duim Ook het verenigingsleven in Limburg wordt ondersteund door Gulpener. Maar sponsoring heeft niks met duurzaamheid te maken, zo stelt Halmans. Liefdadigheid ook niet. Iedere eigen sponsorproject, de plaatselijke voetbalclub of de carnavalsvereniging. Daarnaast hebben wij De Gulpener Duim, een prijs die we uitreiken aan een maatschappelijke organisatie die zeer waardevol is voor een duurzame samenleving. Dit zijn vaak mensen die nooit een pluim krijgen, bijvoorbeeld mensen van een hospice of de heemkundevereniging. Bovendien zijn wij ook initiatiefnemer van de BV Limburg, een coöperatie waar overheden en bedrijfsleven lid van kunnen worden. Het gaat heel breed, bijvoorbeeld door culturele producties te stimuleren. Dit dreigt een succes te worden. Ik over maatschappelijk verantwoord medewerker krijgt bij ons jaarlijks een geloof namelijk niet in klassieke 14 ondernemen. We delen onze plannen en budget om invulling te geven aan een subsidiestromen. 15

11 Joke Jacobs, GGZ Friesland VAN KNOW THE SIGNS! Roger Wouters, hopboer Hop is één van de smaakmakers in bier, samen met de andere hoofdingrediënten water, gerst en gist. Hop zorgt voor de subtiele bittere en kruidige smaak van het bier. Deze klimplant komt van nature in Nederland voor. De meeste gecultiveerde hop komt uit het buitenland. Maar gelukkig kent ook Nederland enkele hoptelers. zijn. Alcoholgebruik kan leiden tot blijvend concentratieverlies en moeilijkheden Verbouwen met organiseren en plannen. Dit kan het verschil maken tussen een HAVO- en VMBO-diploma Jongerencampings van hop GGZ Friesland en HEINEKEN hebben samen een folder ontwikkeld ter bewustwording onder jongeren, waarin 16 duidelijk te lezen is wat er met je gebeurt 17 Joke Jacobs is Verpleegkundig specialist i.o. bij GGZ Friesland. Op eigen initiatief nam zij uit persoonlijke betrokkenheid contact op met HEINEKEN om een pilotproject te ondersteunen in het kader van voorlichting over verantwoord alcoholgebruik. Een prachtig initiatief dat succesvol bleek in de praktijk. In Friesland vind je veel jongerencampings, zowel op het vasteland als op de Waddeneilanden. Sommige van die campings zijn uitermate populair onder vakantie- en feestvierende jongeren die vaak nog onder de 20 jaar zijn. Onderzoek geeft redenen om aan te nemen dat overmatig alcoholgebruik onder de 23 jaar je hersenen blijvend aan kan tasten Sommige feestvierende jongeren doen in zo n vakantie vaak niet anders dan stappen en drinken, uitslapen en opnieuw beginnen. Het is belangrijk deze jongeren bewust te maken van waar ze mee bezig als je zoveel drinkt: dit doet het met je en dit kan de blijvende schade aan je hersenen zijn. Een confronterende aanpak. HEINEKEN heeft de verspreiding van deze folder ondersteund met Know the signs teams. Jacobs: Dit waren teams van twee tot drie jongeren in dezelfde leeftijdscategorie als de vakantievierders. Aan de hand van een set kaarten hebben zij in de taal van de doelgroep op campings contact gezocht met jongeren. Er werd hen een spiegel voorgehouden. Twee zeer bekende jongerencampings hebben aan dit pilotproject meegewerkt en hebben van ons een keurmerk gekregen. Zij hielpen de jeugd te informeren dat drinken gevaarlijk kan zijn. Mogelijk vervolg Joke heeft veel positief feedback ontvangen voor deze campagne. Campinghouders vertelden ons dat jongeren er echt mee bezig waren en terugkwamen op de inhoud van de folder. En ik heb gehoord van ouders, die de folder terugvonden in de tas van hun kinderen, dat er ook thuis een gesprek op gang kwam. Hoewel GGZ Friesland vanwege bezuinigingen hun bijdrage voor een nieuw project voorlopig stop heeft gezet, zijn er plannen voor een herhaling in Ik weet in ieder geval dat HEINEKEN er positief tegenover staat en over een vervolg - zelfs op landelijk niveau - nadenkt, aldus Joke Jacobs.

12 Godfried Meijer, voorzitter NIBEM: WERKEN AAN EEN DUURZAME KETEN Ongeveer tien procent van de consumenten bepaalt wat de rest eet of drinkt. Het is de kritische consument die de agenda bepaalt die een sterke voorkeur hebben voor van de keten op een hoger plan gebracht lokaal geteelde gerst. Grotere brouwerijen kan worden. Maar er was wel een hebben zo n grote behoefte aan strategische heroriëntatie nodig. Met brouwgerst, dat die ook in het buitenland een focus op alleen de kwaliteit van de gerst moeten kopen. Gelukkig heeft vrijwel Nederlandse brouwgerst is de basis wat ieder land een organisatie zoals NIBEM, smal. Sinds Meijer voorzitter is heeft zodat ook in het buitenland de gerst van hij daar een element aan toegevoegd. uitstekende kwaliteit is. Niet alleen de teelt van kwalitatief In proefveldjes laat NIBEM onderzoeken goede gerst is van belang, het moet welke gerstrassen het best groeien onder ook duurzaam gebeuren. Je ziet in de Nederlandse omstandigheden. De de akkerbouw allerlei initiatieven meest veelbelovende rassen worden het ontstaan zoals Stichting Veldleeuwerik. jaar erna opnieuw uitgezaaid, waarna Initiatieven die de duurzame landbouw er voldoende brouwgerst beschikbaar is stimuleren. Daarbij willen we geen om de eerste mout- en brouwproeven te regels opleggen, maar telers prikkelen doen. Pas als een gerst ruim voldoende ieder jaar iets duurzamer te werken, scoort voor teler, mouter en brouwer minder gewasbeschermingsmiddelen wordt zij opgenomen op de rassenlijst. Die te gebruiken, minder water en minder rassenlijst is een advies aan de teler welke kunstmest. Het leidt tot betere landbouw soort gerst hij het best kan aanplanten. en dat ook nog eens tegen lagere kosten. Zo n samenwerking is bijzonder zinvol, Binnen het bestuur van NIBEM overleggen legt Meijer uit. Als verschillende schakels we nu hoe we duurzaamheid in het werk in de keten zijn we met elkaar in gesprek van de Stichting het best vorm kunnen en komen zo tot de beste oplossing. geven. Het is mooi te zien met hoeveel Die kennisuitwisseling vindt plaats in kennis en enthousiasme iedereen zich werkgroepen en het bestuur. Maar er zijn inzet om die transitie in goede banen te ook bijeenkomsten die open staan voor leiden. Ik verwacht dat we die strategie breder publiek uit de keten. Tijdens de in de loop van 2012 rond zullen hebben. zomerexcursie gaan we op veldbezoek Daarbij zal NIBEM zich richten op de bij een teler. We presenteren er de eerste stappen in de keten, bij teler en nieuwste inzichten rond brouwgerstteelt handelaar. Bij de ketenstappen erna in Nederland. Eens per twee jaar speelt vooral energiegebruik een grote organiseren we de Brouwersdagen waarbij rol. Mouten is een kiemingsproces, waarbij in. Ieder bedrijft legt nu eenmaal zijn eigen accenten. Duurzaamheid biedt een toegevoegde waarde aan de hele keten. Het is goed voor de beeldvorming rond bier. Het biedt geen concurrentievoordeel, dus het is zinvol om dit soort zaken als sector op te pakken voor het beste resultaat. Voorwaarde toekomst Brouwers zijn in dit proces leidend, want zij staan in direct contact met de consument. Meijer: Onze consumenten verwachten duurzaam geproduceerde voeding. Ongeveer tien procent van de consumenten bepaalt wat de rest eet of drinkt. Het is de kritische consument die de agenda bepaalt. Voor iedere ondernemer is duurzaamheid een voorwaarde om in de toekomst nog te kunnen produceren. Het is zelfs bittere noodzaak volgens Meijer. Er is een miljard mensen dat honger lijdt en de wereldpopulatie neemt nog steeds toe. Daar kan je niet rücksichtslos aan voorbij gaan. We moeten het goed regelen, voor onszelf en de planeet. Met de aandacht voor duurzame teelt van brouwgerst loopt Nederland keurig in de pas met andere initiatieven in Europa. Landen met een nog grotere agrarische Om lekker bier te maken zijn brouwers afhankelijk In NIBEM werkt de hele keten van ook grondstoffen op de agenda staat. optimaal gebruik van warmte een thema traditie op dit gebied, zoals Frankrijk, veredelaar, teler, handelaar, mouter tot is. Ook bij het brouwen van bier is energie lopen voorop. Maar duurzaamheid is geen van goede grondstoffen. Bier is een natuurproduct, brouwer samen. Niemand heeft iets aan Duurzame teelt een belangrijk duurzaamheidsthema, je competitie. Het is een manier van werken gebrouwen uit gerst, hop en water. Die brouwgerst een gerst die goed groeit, wanneer je er moet immers verwarmen en daarna weer en zaken doen. Naar mijn mening is het legt een lange weg af, voordat ze in de vorm van bier de consument bereikt. Om de kwaliteit van de hele keten, van graan tot kraan, te verbeteren alleen maar smakeloos bier van kunt brouwen. Sinds 2010 is Godfried Meijer voorzitter van NIBEM. In het verleden De voortschrijdende concentratie in de biersector maakte de vraag actueel of een nationaal instituut nog wel toekomst koelen. We moeten onze energiebehoefte zo laag mogelijk proberen te maken, en de energie die we dan nog nodig hebben belangrijk duurzaamheid binnen NIBEM te verankeren en onze acties daarop te richten, sluit Godfried Meijer af. Op die richtte NIBEM zich hoofdzakelijk op het heeft. Meijer is daar duidelijk over. Het betrekken uit duurzame bronnen, stelt manier kunnen we ervoor zorgen dat onze werd jaren geleden de Stichting NIBEM opgericht. onderzoeken welke gerstrassen goed is zonde om zo n samenwerking op Meijer. Hoewel de doelen voor alle keten duurzaam wordt dan wel blijft. Voor NIBEM is een afkorting voor Nederlands Instituut voldoen in onze klimaatzone. Dat is vooral te heffen. Het is goed om regelmatig brouwerijen gelijk zijn, vult ieder bedrijf de toekomst van een mooi product als bier 18 voor brouwgerst, mout en bier. van belang voor de kleinere brouwerijen, onderling te overleggen hoe de kwaliteit de duurzaamheid op individuele wijze is dat essentieel. 19

13 Jan-Renier Swinkels, directievoorzitter Bavaria DE IJSVOGEL IS ONZE MASCOTTE Wij hebben ook aanzienlijk geïnvesteerd in het segment alcoholvrij bier. Niet alleen vanuit economisch oogpunt, maar zeker ook vanuit een maatschappelijke betrokkenheid om een alternatief te bieden in het kader van verantwoord alcoholgebruik Bavaria is een écht familiebedrijf waar de familie Swinkels de scepter zwaait. De zevende generatie staat aan het hoofd van de Lieshoutse brouwerij en van de zes directieleden hebben er vijf de naam Swinkels. Het netjes en verantwoord doorgeven van het bedrijf aan de volgende generatie staat bij ons hoog in het vaandel, dat is logisch, zo zegt directievoorzitter Jan-Renier Swinkels. Duurzaamheid weerklinkt bij Bavaria dan ook in alle geledingen van het bedrijf. Niet alleen in de directie, maar ook elders in het bedrijf komt de naam Swinkels veelvuldig voor. In totaal zijn 27 van de 70 kinderen uit de zevende generatie werkzaam binnen de brouwerij. Bavaria zal altijd een familiebedrijf blijven, want gemiddeld hebben we allemaal drie kinderen, zo voorspelt Swinkels. Maar niet alleen onze familie is van belang voor de continuïteit van ons bedrijf. Wij doen heel veel op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Dat begon al in onze eigen in het segment alcoholvrij bier. Niet alleen vanuit economisch oogpunt, maar zeker ook vanuit een maatschappelijke betrokkenheid om een alternatief te bieden in het kader van verantwoord alcoholgebruik. Wij investeren op heel veel vlakken, investeringen die pas op de lange termijn terugkomen. Daar geloven wij echt in. Dan pas kun je dingen oprecht doorgeven aan de volgende generatie. Zorg voor mens en omgeving Bavaria kan het duurzaamheidsbeleid ook echt aantonen. Swinkels: Wij zijn de eerste brouwerij ter wereld die onderneemt volgens de ISO richtlijnen. Dit gaat over maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), oftewel duurzaam ondernemen in alle facetten. Wij hebben dat certificaat sinds Daarin worden zo n 37 hoofdonderwerpen geformuleerd, die wij hebben teruggebracht tot vijf pijlers van ons beleid: zorg voor mens en omgeving; verantwoord omgaan met water; energie en klimaat; duurzaam ketenbeheer; en verantwoord alcoholgebruik. Als je naar het eerste punt kijkt, zorg voor mens en omgeving, dan zie je dat 80% van onze mensen binnen een straal van 20 km van de brouwerij woont. Veel mensen komen zelfs op de fiets naar hun werk. Er zijn zelfs familiebedrijven binnen ons familiebedrijf, zoals ik dat wel eens noem. We hebben namelijk families die hier met vijf gezinsleden werken, soms ook van vader op zoon. We hebben een zeer intensief contact met omwonenden en werken nauw samen met de agrariërs hier in de buurt om samen goede dingen kijken hoe we mantelzorg binnen Bavaria Eco-Combi, een verlengde vrachtwagen. kunnen inpassen. Voor het terugdringen van de CO2-uitstoot Water, energie en klimaat Al sinds 1979 heeft Bavaria haar eigen waterzuivering. Wij zijn van origine al zuinig. Wij verbruiken 3,3 hl water per hl bier. Met onze eigen waterzuivering geven we schoon water terug aan de natuur. In het beekje waar we ons schone water lozen is zelfs weer een IJsvogel gaan nestelen. Die doen dat alleen bij heel schoon water, dus dat is een compliment. Sindsdien is de IJsvogel de mascotte voor ons MVO-beleid. Het afvalwater gebruiken we trouwens om onze kantoren mee te verwarmen en te koelen. Om de drie jaar vergelijken we onszelf met de wereldbrouwerijen in een benchmark. Bavaria was de laatste keer nummer vier! Daar zijn we echt trots op, dat is best bijzonder voor een familiebrouwerij. Zo hebben we bijvoorbeeld al jaren een eigen warmtekracht-koppeling, waardoor we zeer efficiënt energie uit ons gas halen. Onze zuiveringsinstallatie maakt biogas, die we weer gebruiken om energie op te wekken. Buiten onze brouwerij zijn we ook met onze horecarelaties bezig om te kijken hoe we hen kunnen helpen zuinig om te gaan met energie, zo somt Swinkels op. Bavaria werkt nauw samen met de agrariërs en stimuleert de teelt van biologische brouwgerst. Swinkels: Daarin kunnen we nog wel stappen maken. Samen met Agrifirm hebben we onze eigen mouterij en hebben we dus goede contacten met de gerstboeren. Maar ook met andere partners uit de keten werken we nauw samen. Op logistiek gebied hebben we in 2011 de Lean en Green Award gekregen. Alcoholvrij segment Als het gaat om verantwoord alcoholgebruik is Bavaria een voorbeeldbrouwerij. Het alcoholvrije bier is zo ongeveer in Lieshout uitgevonden. Wij vinden het belangrijk dat mensen zelf een keuze kunnen maken. Het alcoholvrije segment is de afgelopen twee jaar enorm aan relevantie toegenomen. Bavaria heeft daar door productontwikkeling en marketing mede voor gezorgd. Het zijn kwalitatief goede producten, waarmee we in Nederland marktleider zijn. Maar we doen meer, zoals de Taxi Bavaria, het eerste landelijke taxinetwerk waar je naartoe kunt bellen als je net iets te veel gedronken hebt. Lokaal doen we met de gemeente Laarbeek, waar Lieshout toe behoort, het project Laat je niet flessen. Wij zitten middenin het maatschappelijke leven, ieder familielid doet wel zoiets. Zo ben ik erelid van carnavalsvereniging de Keienbijters in Helmond. Maar ik zit ook in verschillende besturen, bijvoorbeeld van Industrieel Contact Helmond, van de Brabants-Zeeuwse Werkgevers, van de Foodregio en ik ben voorzitter van de stichting BERZOB. Dit is een initiatief van Bavaria om het Wilhelminakanaal geschikt te maken voor klasse 4-schepen. We lobbyen dus voor andere vormen van transport, zodat we straks ook via het kanaal onze aan- en afvoer van grondstoffen en producten kunnen regelen. Dat scheelt weer CO 2 -uitstoot, mouterij en eigen waterzuivering. Wij te doen. We bieden werk aan mensen hebben we samen met onze transporteur aldus de vooruitkijkende Jan-Renier 20 hebben ook aanzienlijk geïnvesteerd met een verstandelijke beperking en we en blikkenleverancier geïnvesteerd in de Swinkels. 21

14 VAN WIJZIGINGEN DRANK- EN HORECAWET OP KOMST Hennie van de Laar Met het aannemen van de het daarmee eerder een ingreep in de Die mogelijkheid was er niet, maar komt (Bavaria), mouter Het mouten van brouwgerst is een uitermate belangrijke schakel in het brouwproces van bier. De mouter laat gerst eerst weken en dan ontkiemen, waardoor enzymen in de gerstkorrel ontstaan. Dan wordt de mout gedroogd. Hoe hoger de temperatuur, des te donkerder de mout en daarmee het bier. nieuwe Drank- en Horecawet (DHW) door de Eerste Kamer, zullen de wijzigingen op 1 juli 2012 of 1 januari 2013 van kracht worden. Hieronder de belangrijkste wijzigingen in een bierdop. Toezicht en handhaving naar gemeenten Gemeenten mogen gerichter controleren indien nodig. Ze kunnen daardoor beter maatwerk leveren. Voordeel is dat gemeenten letterlijk en figuurlijk meer handen en voeten kunnen geven aan het lokale alcoholbeleid. Tegelijkertijd vraagt het wel aan gemeenten om prioriteiten te prijsstelling is dan een maatregel met preventieve werking. Het lijkt bovendien lastig uitvoerbaar: gemeenten moeten van alle verkooppunten de gemiddelde verkoopprijs monitoren om zo te weten wat de normale prijs is. In een gemeente als Amsterdam gaat dat bijvoorbeeld om duizenden verkooppunten en per verkooppunt diverse soorten alcoholhoudende dranken. Ook niet praktisch is de situatie dat een prijs die leverancier en supermarkt afspreken, niet voor alle vestigingen van die supermarkt geldt. Alcoholafdeling supermarkt sluiten Gemeenten krijgen de mogelijkheid om de alcoholafdeling van supermarkten, die vaker de regels met betrekking tot er nu wel. Belangrijk is dat het bevoegd gezag (de burgemeester) de mogelijkheid heeft om een alcoholafdeling te sluiten en niet een verplichting. Hij/zij kan op basis van het beeld dat hij van een dergelijke supermarkt heeft besluiten wat een proportionele maatregel is. Dit sluit ook aan op het oordeel dat de gewijzigde Drank- en Horecawet gemeenten beter in staat stelt om maatwerk te leveren. Strafbaarstelling jongeren Jongeren onder de 16 jaar met alcohol in bezit zijn op openbare voor het publiek toegankelijke plaatsen (zoals in de horeca) strafbaar. Merkwaardig is dat dezelfde jongere in de supermarkt niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor het in bezit hebben van alcoholhoudende drank. Dat is volgens stellen. Als zij hechten aan goede naleving de leeftijdsgrenzen overtreden, tijdelijk de Alcoholbranche een gemiste kans. van bijvoorbeeld de leeftijdsgrenzen, te sluiten. Supermarkten die willens Het principe dat jongeren (en daarmee dienen zij ook te zorgen voor adequate en wetens alcoholhoudende dranken ook hun ouders) zelf kunnen worden handhaving en moeten zij lokale aan jongeren verkopen en hierin aangesproken op ongewenst gedrag toezichthouders aanstellen en opleiden. volharden, kunnen aangepakt worden. zal zeker een bijdrage leveren aan het Invoeren maximum kortingen terugdringen van het kopen en drinken onder de 16. Door dit principe niet voor aankopen in de supermarkt te laten Gemeenten krijgen de mogelijkheid gelden, wordt een deel van dit verwachte om maximum kortingen in te voeren, effect tenietgedaan. 22 Mouten via een lokale verordening kunnen zij de korting in zowel retail als de horeca maximeren. De maximale korting in de retail is 30% en die in de horeca 40%. De gedachte hierachter is om stunten met alcoholhoudende dranken aan banden te leggen. Het is echter de vraag of het maximeren van korting leidt tot minder alcoholmisbruik. Het zal in ieder geval de gemiddelde feitelijke prijs verhogen, maar het risico bestaat dat Slijterijen mogen laten proeven De stringente scheiding van verkoop voor consumptie ter plaatse, zoals in de horeca, en verkoop voor thuisconsumptie, wordt een klein beetje losgelaten. Dat biedt slijters de mogelijkheid om hun klanten niet alleen in woord advies te geven, maar ook via verantwoord proeven kennis te laten maken met hun producten. 23

15 Koen van Berlicum, Category Manager, Jan Linders Supermarkten BIER DICHTER BIJ MENSEN BRENGEN Het investeren in je omgeving is voor de consument steeds belangrijker. Dat geldt niet alleen voor bier maar voor alle producten op onze schappen. Men wil geïnformeerd worden Met de slogan Houd van de mensen, dan houden de mensen van jou heeft Jan Linders zijn supermarktketen vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw groot gemaakt. Anno 2012 zijn er 56 Jan Linders winkels in het zuidoosten van Nederland. En hoewel de heer Linders zelf inmiddels is overleden, leeft zijn gedachtegoed Bij Jan Linders staan regionale hebben gericht. Ik denk dat het tijd is dat betrokkenheid en eerlijke, ambachtelijke de aandacht weer terug wordt gebracht producten hoog in het vaandel, naar het ambacht en de authenticiteit vertelt Koen. We kiezen bij de inkoop van het natuurproduct. Bij wijn weet van onze producten bewust voor de iedereen wel iets over hoe je het schenkt, regionale ondernemers en boeren. En bij welk gerecht je wat drinkt en waar het we vermelden altijd aan onze klanten product vandaan komt. Bij bier lijken we waar de producten vandaan komen. daar een slag in te hebben gemist. Met Dat wordt enorm gewaardeerd. In het alle aandacht die de consument meer klanttevredenheidsonderzoek van GfK en meer heeft voor de herkomst van zijn we nu al twee keer achtereen met producten en de wijze van consumeren, onze versafdelingen als beste beoordeeld. denk ik dat het voor bier ook steeds Investeren in je omgeving loont! belangrijker wordt om deze aspecten Onze roots in het zuiden bepalen onze naar voren te schuiven. De brouwerij, identiteit. Het gaat om een manier van het brouwproces, de smaakbeleving en leven; met een Bourgondische inslag en hoe het past bij momenten en gerechten. een oprechte betrokkenheid bij mensen, Dat zijn de onderwerpen waar het over onze regio en ons landschap. moet gaan. Bij Jan Linders pakken we Ruimte voor diversiteit Koen legt uit hoe het bierschap bij Jan Linders eruit ziet: In ieder geval vind je bij ons veel bieren uit de regio terug, zoals Alfa, Brand, Bavaria, Lindeboom, Hertog Jan en Gulpener. En daarnaast is ons bierschap uitgebreid omdat we weten dat onze klanten, echte Bourgondiërs, houden van een goed glas bier. We hebben dus veel verschillende bieren en verpakkingen. We investeren in de look & feel van het schap. We geven de producten de ruimte voor goede presentatie en werken met een houtnerfstrook op het schap om het ambachtelijke van bier te benadrukken. De prijslabels op die strook zijn doorzichtig terwijl de kaartjes met informatie over het product, zoals waar het vandaan komt en hoe de smaak omschreven kan worden, opvallend gekleurd zijn en eruit springen. het nu al een tijdje op en de komende tijd werken we het nog verder uit, bijvoorbeeld met het onderwerp bier & koken. Ik ben ervan overtuigd dat hoe dichter mensen bij bier staan, hoe meer aspecten ze in overweging gaan nemen dan alleen prijs. We moeten er alleen wel meer over vertellen. Een duurzame toekomst? Wat brengt de toekomst op het gebied van duurzaamheid in het bierschap? Koen: Het investeren in je omgeving is voor de consument steeds belangrijker. Dat geldt niet alleen voor bier maar voor alle producten op onze schappen. Men wil geïnformeerd worden. Op het moment is het nog niet doorslaggevend bij de keuze voor producten maar voor de toekomst is het dat waarschijnlijk wel. Voor de biercategorie zijn er volop kansen van oprechte betrokkenheid en wederkerigheid nog steeds voort. De aandacht vragen dus. door dichter op de kern van het bier te We geloven erin dat bier veel dichter zitten. Dus meer aandacht te vestigen op Koen van Berlicum, Category Manager, vertelt meer over het bij de mensen gebracht kan worden, beleving, smaak en brouwproces. Dan belang van ambachtelijkheid, het Bourgondische leven en zijn vervolgt Koen. De laatste decennia zie je worden naast prijs ook deze parameters 24 visie op het bierschap. dat brouwers zich met name op lifestyle belangrijk voor de consument. 25

16 Philip de Ridder, algemeen directeur Heineken Nederland EFFICIENCY COMBINEREN MET DUURZAAMHEID De ster uit het logo van het Heineken bier heeft vijf punten. Het duurzaamheidsbeleid van de grootste Nederlandse brouwer heeft vijf pijlers. Philip de Ridder weet als algemeen directeur van HEINEKEN Nederland dat het niet alleen om woorden gaat maar ook om daden. Het gaat erom dat we verantwoord omgaan met onze resources. Het is ons doel om in 2020 de groenste brouwer ter wereld te zijn. Vanuit kostenoogpunt doet HEINEKEN al heel veel aan energiebesparing. Dat zit al jaren in onze genen. In Nederland leggen we bovendien erg de focus op de gehele keten, de supply chain, maar ook op de horeca. Wij adviseren onze horeca afnemers om hun koelers af te stoffen en vervangen oude koelers door nieuwe. Ook hebben we isolerende hoezen voor de koelers geïntroduceerd. Wij kijken dus ook heel serieus wat wij kunnen bijdragen aan terugdringen van energieverbruik binnen de horeca, aldus de introductie van De Ridder. Maar de grootste stappen op duurzaamheidsgebied worden toch gezet op en rond de brouwerij zelf. De Ridder heeft een nieuwtje: We hebben zeer recent vernomen dat we eindelijk de vergunning hebben gekregen voor de bouw van vier grote windmolens op ons terrein in Zoeterwoude. Hier zijn we al jaren mee bezig en het was een lang proces. Maar over twee jaar zullen wij ruim een derde van ons energieverbruik afdekken met onze eigen windmolens. Dat is een behoorlijke prestatie voor de grootste brouwerij van Europa. Alphen rijden. Vandaar uit gaat het per boot bijv. naar Rotterdam en reduceren we dus vrachtwagenbewegingen. Ook ons mouttransport in Zoeterwoude gaat sinds november per schip. Achter de brouwerij hebben we afgelopen jaar een moutbrug geopend. Schepen worden gelost en het mout gaat via een transportband over de weg naar de brouwerij. Het leuke is, dit soort successen geeft energie in de organisatie. Het past opvallende advertenties, ondertekend door mijzelf, waarbij we de ouders op hun verantwoordelijkheid wezen. Ik ging met de advertenties onder mijn arm naar de Raad van Bestuur van Heineken en zei dit wil ik. Het was een soort van shocktherapie. Toen de campagne startte zat ik dezelfde avond nog bij Pauw & Witteman in de uitzending. Het was eigenlijk een soort kick-off om dit gevoelige onderwerp Eigen containerterminal Zo n 70% van het in Nederland gebrouwen bier van HEINEKEN wordt geëxporteerd naar het buitenland. En veel ervan gaat het land uit via de Rotterdamse haven. De Ridder: Dat betekent zo n vrachtwagenbewegingen over de A4 per jaar, inclusief CO 2 -uitstoot. Al achttien jaar geleden hadden we het idee om een eigen overslagterminal te bouwen in Alphen aan den Rijn, vlakbij onze brouwerij, zodat we met de boot naar de haven kunnen varen. in onze strategie en het is ook nog eens ook met de ouders te bespreken en niet efficiënt. Je kunt efficiency heel goed met alleen te wijzen naar de producenten. duurzaamheid combineren. Deze benadering is inmiddels gelukkig Shocktherapie Een andere pijler is verantwoord alcoholgebruik. De Ridder raakt gepassioneerd als hij erover begint. Toen ik in 2006 aan deze mooie baan begon, na jaren in de frisdranken, merkte ik wel dat alcoholmisbruik onder jongeren een groeiend probleem was. Het viel mij echter wel op dat de rol van de ouders gemeengoed geworden. Later hebben we met de branche de campagne Geen 16, geen druppel neergezet, samen met de toenmalige ministers Rouvoet en Klink. AB InBev, SAB Miller en wij pakken onze verantwoordelijkheid echter ook zelf met eigen initiatieven. Zo hebben wij een partnership met Bouman GGZ in Rotterdam als het gaat om voorlichting in de verslavingszorg. En met de GGZ Friesland hebben we samengewerkt Nu is er eindelijk de goedkeuring zodat we in die discussie ondergeschikt was. in een voorlichtingscampagne op 26 alle containers met de vrachtwagen naar Ik ben toen begonnen met een serie jongerencampings op Terschelling. Ook 27

17 We zouden wel gek zijn als juist wij niet goed met de natuur en onze omgeving om zouden gaan VAN werkt zeer verhelderend en er worden andere vragen gesteld dan je gewend bent, aldus De Ridder. De Ridder is trots op het duurzaamheidsbeleid binnen HEINEKEN maar maakt wel een kanttekening. Het begint bij jezelf, daar ben ik van overtuigd. Het is prachtig werken bij een bedrijf dat je de ruimte geeft, maar vooral met de wetenschap dat we een bedrijf achter later in een maatschappij die minimaal hetzelfde is als twintig jaar geleden. Zodat de volgende generatie ook weer verder kan. Het is goed dat we de ruimte hebben om dit beleid financieel in te vullen. Het past ook bij een bedrijf dat een natuurproduct maakt. We zouden wel gek zijn als juist wij niet goed met de natuur en onze omgeving om zouden gaan. Kijk ook eens wat we als branche hebben gerealiseerd op het gebied van retourflessen. In glas hebben we een enorm hoog retourpercentage van ruim 85%. Harry Meens (Alfa) Zonder goed en zuiver water kan geen brouwer aan de slag. Het beste water gebruikt de brouwer als brouwwater. Water is de basis van ieder glas bier. De mineralen in het water zijn belangrijk voor de smaak en dienen als voedsel voor de gist. HEINEKEN is een wereldconcern en een 28 als brouwer kunnen wij het niet aanzien hoe jongeren veel te veel drinken tijdens hun vakantie en huizen bouwen van de verzamelde lege kratten. Dat is voor de biersector niet goed, maar vooral voor de jongeren zelf niet goed. Het leidt tot onherstelbare hersenschade. Die campagne Know the Signs was echt gericht op die jongeren en liet hen aan de hand van een origineel kaartspel kijken naar hun eigen verantwoordelijkheid als het gaat om dronkenschap, aldus De Ridder. Vrouwen aan de top HEINEKEN Nederland haakt aan bij het programma Talent naar de top, het initiatief van voormalig minister van Volksgezondheid, Sybilla Dekker, die meer vrouwen aan de top wilde. HEINEKEN Nederland was de eerste fast mover die gericht bezig was met beleid om te kijken hoe het met vrouwelijke talenten in het bedrijf gaat. Ik ben er een groot voorstander van. Het is echt bewezen dat er betere besluiten worden genomen in gemengde teams. Daarnaast heb je nu de zogenaamde war on talent, er komt een groot tekort aan goed opgeleide mensen in de toekomst. En toevallig is wel 56% van de afgestudeerden op universiteit en HBO een vrouw. Dus, ik wil een aantrekkelijke werkgever zijn voor vrouwen. Ook in mijn directieteam zitten vrouwen, bijvoorbeeld op Finance. Het van de grootste brouwerijen ter wereld. Toch blijft thuisland Nederland voorloper, ook als het om duurzaamheid gaat. De Ridder: Wij zitten met onze brouwerij in Zoeterwoude zeker in de top 5 als je kijkt naar de complete Heinekenstal. Wij willen en moeten ook op het gebied van duurzaamheid een voorbeeldland zijn. Die trots moet gevoeld worden. Wij moeten de leidende brouwerij zijn in dat soort onderwerpen. En dat betekent: in de gehele keten. In ons goed getapt programma voor de horeca zit ook een duurzaamheidsmodule. Gevolg is dat zo n horecamensen in Nederland bijvoorbeeld ook worden gewezen verantwoord alcoholgebruik. Dat zijn onze grootste ambassadeurs. Water 29

18 Mikel en Orson de Jongh, café De Beyerd Breda DUURZAAMHEID IN EEN 174-JARIG FAMILIEBEDRIJF Café Restaurant Brouwerij De Beyerd in Breda bestaat dit jaar 174 jaar. Sinds 1838 runt de familie De Jongh het etablissement in de Bosschstraat. Aan het roer staat nu de zesde generatie; de broers Mikel en Orson de Jongh. En zij hebben het vooruitzicht dat de zaak straks ook over gaat naar de zevende generatie; een of meerdere van hun vijf zonen. Hoe wordt duurzaamheid in dit klassiek bruine café beleefd? Duurzaamheid kun je op verschillende manieren definiëren, vertelt Mikel. Aan de ene kant gaat het om energiezuinige bedrijfsvoering, investeren in materialen die lang mee gaan en de inkoop van verantwoorde producten. Dat zijn zeker dingen waar we op letten. Anderzijds gaat het voor ons ook over duurzame bedrijfsvoering. Ervoor zorgen dat je zaak toekomst heeft, je medewerkers er graag werken en natuurlijk dat je gasten er graag komen. Bovendien heeft duurzaamheid voor ons ook een regionaal aspect. Breda zit diep in ons hart en we kiezen in ons inkoopbeleid dan ook bewust voor de bedrijven in en om onze stad. We onderscheiden ons daarmee voor onze klanten en ondersteunen actief de regionale ondernemers. Duurzame bedrijfsvoering De Beyerd is met 174 jaar bestaansgeschiedenis bijzonder goed geslaagd in duurzame bedrijfsvoering. Wat is hun geheim? Mikel: Allereerst zorgen we ervoor dat ons product goed is. Je komt er misschien een keertje mee weg dat je een wat minder biertje serveert, maar dat moet je niet een tweede keer doen. Verder is voor ons de sfeer en persoonlijke relatie met onze klanten belangrijk. We kennen onze klanten, weten wat ze graag drinken en zorgen ervoor dat ze zich thuis voelen. Tot slot investeren we regelmatig in activiteiten. Bijvoorbeeld door alle uitwedstrijden van NAC te vertonen, ieder jaar een Belgische Bierweek te houden, een pinksterfietstocht van het Beyerd Biergilde te organiseren en ga zo maar door. Je moet met je tijd mee blijven gaan en gasten naar je onderneming blijven trekken. Stilstand is immers gasten in de horeca producten selecteren? Ik merk dat nog niet echt, vertelt Mikel. Het ambachtelijke van bier heeft de interesse, dat wel. We hebben sinds 2004 ook een brouwerij in huis en daar komen mensen speciaal voor. Ze kiezen ook bewust voor onze eigen huisbieren. Sowieso zien we dat gasten meer en meer voor Nederlandse bieren kiezen. Duurzaamheidsaspecten komen meer naar voren in het brouwproces dan dat het aan de toog een keuze bepaalt. Brouwerij De Beyerd De Beyerd is sinds 2004 niet alleen een café en restaurant maar ook een brouwerij. In huis, tussen het restaurant en de keuken, staan twee prachtige koperen ketels, drie gistbakken en vier lagertanks. Een deel daarvan is afkomstig van de Oranjeboom Brouwerij die in 2004 zijn poorten sloot. Brouwmeester Joppe de Bres vertelt dat duurzaamheid een hot issue is, ook bij de kleinere brouwers. Duurzaamheid een hot issue, ook bij de kleinere brouwers.. Daar waar we Beyerd gaat bijvoorbeeld deels naar een bedrijf dat compost produceert en deels naar een bakker die er ons speciale bierbostelbrood van maakt dat we in het restaurant verkopen. Verder hergebruiken we water uit ons brouwproces, plannen we zo efficiënt mogelijk de brouwsels en zijn we zo zuinig als verantwoord mogelijk met onze reinigingsmiddelen. Het heeft continu onze aandacht en daar waar mogelijk dragen we ons steentje bij. Het ambachtelijke van bier heeft de interesse, dat wel. We hebben sinds 2004 ook een brouwerij in huis en daar komen mensen speciaal voor. achteruitgang. kunnen, proberen we zo milieuvriendelijk 30 Is duurzaamheid een thema waarop mogelijk te brouwen. Het bostel van De 31

19 Harry Meens, Alfa Brouwerij Schinnen WIJ POMPEN ALLES TERUG IN DE NATUUR Een brouwerij behoort tot een bedrijfstak die bij uitstek tegemoet komt aan de sociale in de natuur. Dat is duurder maar voor ons een bewuste keuze, zo legt Meens uit. En het gaat nog verder. De CO 2 die vrijkomt tijdens het brouwproces slaan we op in tanks en gebruiken we als we gaan afvullen. Dat natuurlijke koolzuur geeft toch weer net even een ander smaakje aan ons bier en bovendien scheelt het ons inkoop. Overigens hebben we bij elkaar zo n 200 toeleveranciers, maar alles wat we in de directe omgeving kunnen inkopen, kopen we hier. De elektricien, de RVS-leverancier, de ijzerhandelaren, dagen bij elkaar over de vloer komen. Normaal gesproken hingen deze zes kernen als los zand aan elkaar. Wij hebben de interactie tussen de verschillende dorpsgemeenschappen bevorderd door een aanzienlijke bijdrage te leveren, zeker toen de overheid weinig wilde bijdragen aan dit mooie initiatief. Er is geen brouwer in Nederland die alcoholmisbruik toejuicht. Harry Meens vindt het echter een gedeelde verantwoordelijkheid: Het kernprobleem ligt bij de ouders. Het begint allemaal in de opvoeding. Mijn Wij hebben bij elkaar zo n 200 toeleveranciers, maar alles wat we in de directe omgeving kunnen inkopen, kopen we hier. De elektricien, de RVS-leverancier, de ijzerhandelaren, leveranciers van pompen, noem maar op. De economische invloed van een middelgrote brouwerij op de omgeving is enorm samenhang in de samenleving. Wij zijn ingebed in het dorp, in de streek, in fanfares, harmonie en schutterij. Bier zorgt voor sociale verbondenheid en cohesie in de samenleving, zo schetst directeur Harry Meens van Alfa. Maar dat moet wel zo kunnen blijven, vindt hij leveranciers van pompen, noem maar op. De economische invloed van een middelgrote brouwerij op de omgeving is enorm. Grondstoffen kopen wij niet dochter van 16 mag heel af en toe al eens een glaasje bier drinken, maar wij houden dat als ouders streng in de gaten. Bier is een gezond product maar misbruik is per definitie hier in de streek. Wij kijken natuurlijk uit den boze. Helaas wordt dat die positief in het leven staan een kans ook naar prijs/kwaliteit verhouding wel uitvergroot. Uit onderzoek blijkt dat bieden, in plaats van hen tegen te werken. en naar soorten en variatie in gerst en alcohol ook een positieve functie heeft in Dat gaat ten koste van de continuïteit, hop. Bovendien ben je hier toch meer de maatschappij, mits met het met mate ook in de brouwerswereld. Er is al heel afhankelijk van weersinvloeden. gebruikt en je er verstandig mee omgaat. veel weggevallen hier in Limburg. Brand Schitterend Schinnen Het leidt tot ontspanning en zorgt ervoor dat men minder geremd is. is overgenomen door Heineken. Leeuw bier, De Ridder, De Kroon zijn allemaal Het sociale aspect van duurzaamheid Economisch belang van MKB weg. Wim Geenen van Lindeboom is ons vorig jaar ontvallen, hopelijk treft dat de is voor Alfa misschien nog wel het brouwerij niet in haar voortbestaan. Bij allerbelangrijkst. Meens: We zijn Continuïteit is heel belangrijk om ons Gulpener staat de volgende generatie gevestigd in de westelijk/oostelijke gedachtegoed door te geven aan de Rutten gelukkig klaar. Daarom ben ik mijnstreek van Limburg met zo n volgende generatie. De eerste 100 jaar zo blij met de samenwerking tussen de inwoners. Daar zijn wij het bekendste bier was Alfa een marginaal bedrijf, maar het familiebrouwerijen. Wij zitten in een en dat betekent enorm veel aanvragen werd door mijn voorvaderen wel overeind grensregio, maar de overheid denkt dat voor sponsoring en andere bijdragen. gehouden. Daar ben ik hen dankbaar Nederland een eiland is. Wij zitten met Wanneer een organisatie van een voor. Je wilt je kinderen een gezond bedrijf accijnzen die een factor 4 hoger zijn dan in evenement de eindjes niet aan elkaar nalaten waar het leuk werken is. Het is Duitsland en een factor 2,5 hoger dan in kan knopen, wordt het eerst een beroep uiteraard de vrije keuze van mijn kinderen België. Limburg heeft 300 km grens. Hoe gedaan op de locale brouwerij. Wij zijn of ze straks het bedrijf in willen. Zo ja, kun je als brouwers blijven bestaan als geen typische horecabrouwerij, maar dan moet het wel leuk zijn. En de politiek in het buitenland het bier veel goedkoper hebben wel heel duidelijk een plek in de moet het mogelijk maken, anders zetten is? Alle vier de familiebrouwerijen samenleving. Zo hebben wij aan de basis we er een streep onder. Meer dan 50% van hebben hier last van. We moeten de gestaan van het evenement Schitterend de mensen in Nederland werken in het brouwerijcultuur in het Zuiden van ons Schinnen. Zes kerkdorpen die vallen midden- en kleinbedrijf. Nederland draait land overeind houden, want wij staan als onder de gemeente Schinnen die in twee op het MKB. We moeten ondernemers brouwers middenin de maatschappij. Het is de filosofie en missie van Alfa Brouwerij om zo weinig mogelijk energie te gebruiken per hectoliter gebrouwen bier. Harry Meens: Wij doen dat aantoonbaar goed in vergelijking met andere brouwerijen. Dat betekent bijvoorbeeld letterlijk dat je het licht uit doet in een ruimte die niet gebruikt wordt. Ons hele beleid is erop gericht om kun je op 6 bar gebruiken maar ook op 4,5 bar. Dat laatste kost minder en werkt ook. Die missie voeren we dagelijks uit met onze 25 medewerkers. Zij kunnen dat alleen doen als ze ook iets aan hebben. Als je bij ons goed je best doet, kun je heel je leven hier blijven werken, het zogenaamde lifetime employment. Wij vinden dat belangrijk. Alfa is niet beschikken wij over onze eigen riet- en biezenvelden achter ons complex. Daarin filteren wij ons eigen water, het is onze eigen zuiveringsinstallatie. Het water dat wij lozen is eigenlijk schoner dan wat er in de beek zelf zit. Voor het brouwwater maken we gebruik van onze eigen gecertificeerde bron die het bronwater van 152 meter diepte naar boven haalt. Al continu te kijken wat we kunnen doen om alleen met energie, maar ook met milieu onze reinigingsmiddelen zijn 100% biodegenereerbaar. 32 energiegebruik te verminderen. Perslucht dagelijks bewust bezig. Als brouwerij Wij pompen alles terug 33

20 Jan Walburg, voorzitter Trimbos-instituut ER WORDT ECHTE VERANTWOORDELIJKHEID GEDEELD Bovenmatige alcoholconsumptie door uitgaande jongeren, alcoholconsumptie tijdens de zwangerschap en alcoholconsumptie door jeugd jonger dan 16 jaar. Het zijn zorgpunten in de samenleving die aandacht en actie verdienen. Overheid, maatschappelijke organisaties en de alcoholhoudende branche (onder wie Nederlandse Brouwers) zijn over deze en meer issues continu in overleg. En realiseren gezamenlijk zaken! Jan Walburg, voorzitter van het Trimbos-instituut, vertelt meer. Het Trimbos-instituut is een echt kennisinstituut. We doen onderzoek naar geestelijke gezondheid, mentale veerkracht en verslaving. Op basis van ons wetenschappelijk onderzoek geven we onafhankelijke adviezen richting de overheid, voorlichting aan burgers (middels bijvoorbeeld campagnes en lespakketten) en praktische informatie voor de behandelpraktijk aan onder meer het GGZ. Gemeenschappelijk doel Wij maken sinds enkele jaren deel uit van het vaste overleg tussen overheid en de branche alcoholhoudende dranken. Alle deelnemers aan dit overleg delen de missie om overmatig, problematische alcoholconsumptie terug te dringen en te voorkomen. Desalniettemin hebben we natuurlijk ook onze verschillen. De belangen liggen op sommige punten anders. Vanuit het Trimbos-instituut pleiten wij bijvoorbeeld voor prijsverhogingen omdat we uit onderzoek concluderen dat deze effectief zijn in de strijd tegen problematische alcoholconsumptie. Als je met elkaar in overleg bent, is het goed om je van de verschillende belangen bewust te zijn. Dat hoeft constructief overleg en successen niet in de weg te staan. Mooie campagnes We hebben vanuit het onderling overleg goede campagnes gerealiseerd gericht op de jeugd jonger dan 16 jaar. Alle partijen hebben zich aan de uitgangspunten ervan geconformeerd en iedereen probeert zo consequent mogelijk in de uitvoering te zijn. Bijvoorbeeld door het altijd vermelden van de slogan Geen 16? Geen druppel. Verder zie ik dat er een cultuur is ontstaan waarbij de leden van het overleg elkaar ook aanspreken op andere risico s. Bijvoorbeeld op de introductie van hele zoete alcoholhoudende drankjes die een aantrekkingskracht hebben op jongeren. Niet alleen wij zeggen daar iets van, maar ook de collega s onderling spreken elkaar aan. Er wordt echt een verantwoordelijkheid gedeeld. Overleven van de industrie Het consequent en integer nemen van je maatschappelijke verantwoordelijkheid is voor ieder bedrijf van groot belang. Consumenten kijken sinds de bankencrisis steeds kritischer naar bedrijven en hebben meer oog voor hun maatschappelijke functie. Het gaat om oprechte en authentieke zorg voor de maatschappij. Ik schat in dat dit alleen maar belangrijker wordt en dat het op de lange termijn bepalend is voor het overleven van de industrie. Het is mijn - misschien naïeve - overtuiging dat maatschappelijke verantwoordelijkheid het langste houdt. Consumenten kijken sinds de bankencrisis steeds kritischer naar bedrijven en hebben meer oog voor hun maatschappelijke functie. Het gaat om oprechte en authentieke zorg voor de maatschappij Hierin blijven investeren en ontwikkelen is 34 dus van groot belang. 35