Regio Flevoland. Wat het hoofd met het hart doet. Kaas: vette hap of bron van calcium. Diagnostiek en behandeling beroerte steeds sneller

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Regio Flevoland. Wat het hoofd met het hart doet. Kaas: vette hap of bron van calcium. Diagnostiek en behandeling beroerte steeds sneller"

Transcriptie

1 JAARGANG 1 NUMMER Wat het hoofd met het hart doet Kaas: vette hap of bron van calcium Diagnostiek en behandeling beroerte steeds sneller Nieuw Meldpunt Antistolling VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio Flevoland

2 advertenties binnenvoor

3 COLOFON Correspondentieadres Hart&Vaatgroep Regio Flevoland Peter Henstra Tel hartenvaatgroep-fl evoland.nl Coördinator informatievoorziening Peter Henstra hartenvaatgroep-fl evoland.nl Coördinator belangenbehartiging Functie vacant Coördinator leefstijl Koos de Punder Redactieadres hartenvaatgroep-fl evoland.nl Website evoland Retouradres Hart&Vaatgroep Regio Flevoland p/a Klavecimbelstraat HG Almere Uitgever Nolin Uitgevers B.V. De uitgever en de vereniging zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/of verspreid zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en/of de vereniging. INHOUD 5 vragen over water 2 6 minuten zone 5 Zelfmanagement 6 Diagnostiek en behandeling beroerte steeds sneller 7 Weet u het antwoord 10 Kaas: vette hap of bron van calcium 11 Wat het hoofd met het hart doet 14 Nieuwe richtlijn ICD-Pacemaker voor hartpatienten in de laatste levensfase 15 Dress Red Day en Wereldhartdag 18 Terugdringen tabaksverkooppunten 19 Zoutarme goulash met rijst 20 ROW-Patientendag Zetmeelproducten 23 Meldpunt Antistolling 25 Trombose en longembolie 26 Hart& Vaatgroep regio Flevoland 1

4 VIJF WETENSWAARDIGHEDEN OVER WATER Een van de eerste levensbehoeften Water wordt gezien als een van de eerste levensbehoeften. Veel drinken wordt dan ook als ontzettend gezond gezien. Maar hoeveel water hebben we eigenlijk nodig? En kun je ook te veel drinken? 1. Wat is er waar over alle kwaliteiten die aan water worden toegedicht, mooie huid, helpen bij afvallen, goed voor stoelgang? Water is essentieel voor ons als mensen. Wij bestaan namelijk voor 60 tot 70 procent uit water. Het is betrokken bij allerlei lichaamsprocessen zoals de ademhaling, de transpiratie en dus warmteregulatie, de stoelgang, de bloeddruk en het afvoeren van afvalstoffen. Bij een tekort aan water is er sprake van een lagere bloeddruk. De huid wordt bij een lage bloeddruk meer ingevallen en rimpeliger. Het is echter niet nodig om meer water te drinken voor een mooie huid: water gaat huidveroudering niet tegen. Daar spelen hele andere factoren een rol in. Op afvallen heeft water in principe geen invloed. Wel kan het zorgen voor een vol gevoel, waardoor je minder eet. Ook de rol van water op de stoelgang is niet heel direct. Het meeste vocht dat wij drinken wordt opgenomen door de darmen en via de urine weer uitgescheiden. De ontlasting houdt slechts een klein gedeelte van het water vast. Bij een lichaamstekort aan water wordt er wel vocht onttrokken aan de darm of huid. Dit kan leiden tot obstipatie. Bij normaal drinken is dit echter niet het geval. Meer drinken dan normaal heeft dan ook geen invloed op de stoelgang. 2. Hoeveel water hebben we nodig en wat gebeurt er bij een tekort? We hebben 2,8 liter vocht nodig per dag. Ongeveer 300 ml daarvan is afkomstig uit het lichaam zelf en komt vrij bij allerlei lichaamsprocessen. Verder komt 1 liter vocht uit onze voeding. Die laatste 1,5 liter moeten we binnen krijgen met drank. Het maakt niet uit wat, als het maar vocht is. De hersenen geven heel goed aan wanneer we vocht nodig hebben, dan krijg je dorst. Deze prikkel is heel gevoelig, wat betekent dat een kleine verandering in het lichaam al snel leidt tot een dorstgevoel. Bij oudere mensen geeft het lichaam dorst minder goed aan. Zij moeten daarom bewuster om gaan met drinken. Een klein watertekort kan leiden tot duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid en een verminderde concentratie. Bij een groter tekort is er sprake van dehydratatie (uitdroging): dit kan gepaard gaan met onder andere fl auwvallen en ademhalingsproblemen. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 2

5 3. Kun je ook te veel water drinken? Je drinkt niet gauw te veel en veel drinken gespreid over de dag kan geen kwaad. Als je jezelf aanleert om veel te drinken past je lichaam zich daar op aan. De urine is minder geconcentreerd en je plast meer. Je zult ook eerder dorst krijgen, omdat je lichaam zich afstelt op het meer drinken. Wel kan het schadelijk zijn als je in korte tijd veel water drinkt, bijvoorbeeld twee liter in een half uur. Je bloed raakt snel verdunt en het lichaam kan dat niet aan. De concentratie zouten in het bloed wordt minder en je hebt een teveel aan water in het lichaam. Er is dan sprake van acute hyponatriëmie, ook wel bekend als watervergiftiging. De lichaamscellen kunnen niet goed met deze situatie omgaan en zwellen op. Als hersencellen opzwellen, kun je in coma raken. Bij hyponatriëmie is het van belang om water drinken te minderen." 4. Kan de waterbalans ook verstoord raken? Normaal gesproken is ons lichaam heel goed in staat om de waterbalans op peil te houden. Hier spelen hormonen, de dorstprikkel en de uitscheiding door de nieren een belangrijke rol in. Zoals gezegd kan te veel drinken leiden tot een acute verstoring van de waterbalans, maar bepaalde situaties of aandoeningen kunnen ook leiden tot een chronische verstoring. Stressvolle situaties of longtumor hebben bijvoorbeeld invloed op het hormoon vasopressine. Dit hormoon haalt water terug uit de voorurine. Bij aandoeningen als hartfalen, levercirrose en preeclampsie (zwangerschapsvergiftiging) is er sprake van een verstoorde bloeddruk. In beide gevallen houdt het lichaam een te veel aan water vast: chronische hyponatriëmie. Ook bij overgeven en diarree kan er sprake zijn van een verstoorde waterbalans als gevolg van een verstoorde bloeddruk. 5 Is er een verschil in water? Bijvoorbeeld tussen kraanwater en mineraalwater. Er bestaan zeker verschillen tussen soorten water. We drinken eigenlijk nooit puur (gedestilleerd) water zonder zouten, maar meestal mineraalwater of kraanwater. Mineraalwater is regenwater uit de onbebouwde grond. De zouten waar het water in de grond langs stroomt, bepalen de smaak van het water. Aan mineraalwater mag niets worden toegevoegd. Kraanwater is gezuiverd oppervlaktewater. De samenstelling is bij wet vastgelegd. In Nederland is de kwaliteit van het kraanwater best wel goed, misschien zelfs een van de beste ter wereld. Voor onze gezondheid maakt het niet uit wat je drinkt: de nieren fi lteren de stoffen uit het water die ze nodig hebben. Er is geen bewijs dat mineraalwater beter is dan kraanwater of andersom. Wel kan de smaak heel anders zijn. Annemieke Hoogland Hart& Vaatgroep regio Flevoland 3

6 advertenties 1 Hart& Vaatgroep regio Flevoland 4

7 HEEL NEDERLAND ÉÉN 6 MINUTENZONE De Hartstichting wil van Nederland één grote 6-minutenzone maken. Een 6-minutenzone is een gebied waar het mogelijk is om binnen 6 minuten alle handelingen uit te voeren die nodig zijn bij een hartstilstand. Daarmee is de overlevingskans te verhogen naar 25%. Jaarlijks krijgen a mensen een hartstilstand. Dat betekent dat het aantal geredde levens kan oplopen naar 4000 per jaar. In een 6 minutenzone: zijn voldoende AED s beschikbaar. weet iedereen waar de dichtstbijzijnde AED hangt. herkent iedereen een hartstilstand en weet hij hoe te handelen. zijn leekhulpverleners oproepbaar, snel ter plekke en kunnen direct reanimeren en een AED (laten) halen. Waar zijn de 6 minutenzones in Nederland? In Nederland zijn veel initiatieven om een 6 minutenzone in te richten. Op vindt u verschillende voorbeelden van 6-minutenzones. Gratis reanimatiematerialen Er zijn gratis materialen beschikbaar voor verenigingen ter ondersteuning van de 6-minutenzone, zoals een poster of harmonicakaartje met reanimatiestappen, een reanimatie app en een folder over hartstilstand. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 5

8 HART- EN VAATAANDOENINGEN EN ZELFMANAGEMENT Eigenlijk is iedereen bezig met zelfmanagement: dagelijks kiest u de kleding uit die u wilt dragen, koopt u de voedingsmiddelen die u wilt gaan eten en bepaalt u zelf hoe laat u gaat slapen. Als u lichamelijke klachten heeft zoals pijn of griep, kiest u ervoor om (een gedeelte van) de behandeling zelf uit te voeren of een zorgverlener te bezoeken. Gemiddeld heeft een chronisch zieke patiënt twee van de 365 dagen in het jaar direct contact met zorgverlener(s). Zelf leeft u wel 24 uur per dag met uw ziekte. Goed zelfmanagement kan er voor zorgen dat u meer grip op uw leven en ziekte krijgt. Door informatie te verzamelen, uw gezondheid in de gaten te houden en goed naar uw lichaam te luisteren kunt u zelf een rol spelen bij de zorg die u krijgt. Zelfmanagement, wat is dat eigenlijk? Zelfmanagement of zelfzorg betekent dat u zó met uw ziekte probeert om te gaan, dat u uw leven kunt leiden zoals u dat het liefst zou doen. Oftewel: u zoekt naar een balans tussen wat de ziekte van u vraagt en hoe u uw leven wilt leiden. Samen met uw zorgverlener(s) (huisarts, verpleegkundige, specialist, diëtist, etc.) en uw naasten kunt u zoeken naar deze balans. Het komt er dus op neer dat u zelf de regie voert over het leven met uw ziekte. Wat betekent zelfmanagement voor de relatie met uw zorgverlener? Zorgverleners en patiënten vullen elkaar aan. Als u het heft in eigen hand wilt nemen, dan gaat u bijvoorbeeld zelf (een deel van) de zorg uitvoeren, uw levensstijl aanpassen en meedenken over wat goed is voor uw gezondheid. De zorgverlener wordt dan meer een coach, die open staat voor uw ideeën en met wie u samen beslissingen neemt en waar u samen vertrouwen in hebt. Hoe aan de slag met zelfmanagement? Uit onderzoek blijkt dat patiënten actief betrokken willen worden bij hun behandeling. Ze vinden het belangrijk dat artsen goed luisteren en meer ruimte geven voor vragen en overleg. Patiënten geven aan dat hun behandeling dan betere resultaten geeft en dat de kwaliteit van hun leven erdoor verbetert. Informatie: verzamel informatie over uw ziekte en de behandeling ervan bij uw zorgverlener(s) en patiëntenvereniging. Zoek andere patiënten op en wissel ervaringen uit. Denk na over de informatie die u nodig heeft, bijvoorbeeld van uw zorgverlener. Stel doelen: zelf managen lukt het beste als u uw eigen doelen stelt op het gebied van uw gezondheid. Gezondheidsdoelen kunnen over van alles gaan: het behalen van een bepaalde bloeddruk of een bepaalde activiteit (weer) kunnen uitvoeren. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 6

9 Beslis mee en bepaal hoe uw zorg eruit moet zien: vraag welke mogelijkheden er zijn als het gaat om uw gezondheid. Overleg met uw zorgverlener(s) over de voor- en nadelen van bepaalde keuzes in uw behandeling. Kies wat het beste bij uw leven en uw doelen past. Als u deze tips in de praktijk brengt, neemt uw kennis over uw ziekte en de invloed daarvan op uw kwaliteit van leven toe. Hierdoor bent u in staat veel betere keuzes te maken. U krijgt meer vertrouwen in eigen kunnen. Alleen of samen? Zelfmanagement betekent niet dat u alles zelf moet doen. Uw omgeving kan u helpen: uw zorgverlener(s), maar ook uw familie, vrienden, medepatiënten, buren, collega s en anderen. Het is belangrijk dat u om hulp vraagt als u dat nodig hebt, dat u grenzen stelt als het u teveel wordt en dat u praat over hoe u zich voelt en wat u bezig houdt. Meer weten? Kijk op: Of kijk voor meer informatie op of bel DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING BEROERTE STEEDS SNELLER Jaarlijks krijgen ongeveer mensen in Nederland een beroerte. Snelle diagnostiek, bij een herseninfarct binnen vier en een half uur trombolyseren en zo snel mogelijk revalideren zijn belangrijk. Hoe sneller de patiënt aan zijn herstel begint, hoe meer kans op herstel. De medische term voor een beroerte is cerebro vasculair accident (CVA). Er zijn twee soorten: hersenbloeding (er knapt een bloedvat in de hersenen) en herseninfarct. Het merendeel van de beroertes betreft een herseninfarct. Dan is er sprake van afsluiting van een bloedvat in de hersenen, meestal door een bloedstolsel. Een deel van de hersencellen krijgt dan geen zuurstof en voeding meer en sterft af. Daarom is snel behandelen zo belangrijk. Stollingsfactor Bij een herseninfarct proberen we het stolsel op te lossen met sterke bloedverdunners, het trombolyseren. Een hersenbloeding verergerje juist met bloedverdunners. Daarom vangen we depatiënt op de spoedeisende hulp (SEH) op met een compleet diagnostisch team. Er wordt een scan van de hersenen gemaakt en de stollingsfactor van het bloed en het gewicht van de patiënt worden daar bepaald. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 7

10 advertenties 2 Hart& Vaatgroep regio Flevoland 8

11 Bij een herseninfarct wordt als het kan meteengetrombolyseerd. Daarna gaat de patiënt naar de Brain Care Unit (BCU) op de afdeling neurologie waar onderzoeken van hethartritme, de bloeddruk en hartvaten volgen. Mobiliseren Het trombolyseren deed ongeveer tien jaar geleden zijn intrede. Voor die tijd was het beleid: onderzoek, afwachten en medicijnen. Nu is het snel diagnosticeren, behandelen en mobiliseren. Sinds enkele jaren gebeurt dat binnen het CVA-zorgpad. Dat is een patiëntenroute volgens vast protocol van de opname tot ontslag of controle op de nazorgpoli. Symptomen Plotselinge eenzijdige verlamming aan gezicht, arm of been, moeite met praten of problemen met zien. Bel direct 112 of huisarts Via de huisarts of direct met 112 ambulance door naar de spoedeisende hulp van het ziekenhuis. De Cijfers Drie van de vier mensen blijven na een beroerte in leven. Nederland telt ongeveer mensen die een beroerte hebben overleefd. Beroerte is de voornaamste oorzaak van invaliditeit. De kosten van zorgconsumptie worden geschat op ruim 1,5 miljard. Meer weten? Bron: Zorg van NU (MCA-Gemini) Hart& Vaatgroep regio Flevoland 9

12 WEET U HET ANTWOORD? Wat betekent het HART in onze taal? 1. Hij heeft een speciaal plekje in mijn hart. 2. Ik strijk met de hand over m n hart. 3. Ik schenk mijn hart aan hem/haar. 4. Ik heb zin om mijn hart eens goed te luchten. 5. Heb het hart eens. 6. Waar het hart vol van is loopt de mond van over. Hartwetenswaardigheden; Duurt de ontwikkeling van het mensenhart langer of korter dan die van een kip? Een mensenhart, een kippenhart Een echt hart ziet er heel anders uit dan het hart dat we kennen als symbool voor de liefde. Uit welke periode stamt de herkomst van het Valentijnshart? BLOEDSERIEUS Hoeveel liter bloed heeft wie? GIRAF KIP CAVIA HOND AAP MENS VARKEN SLANG KOE LEEUW Maak uw keuze; 40, 56, 13, 0,8, 1,5, 3,6, 5, 8, 0,28, 0,09 liter PUZZELT U MEE? Hoeveel Nederlandse woorden kunt u maken uit het woord: CARDIOZIEKENHUISBEZOEKGROEP Hart& Vaatgroep regio Flevoland 10

13 Oplossingen: De ontwikkeling van een mensenhart duurt 6 weken en van een kip 8 dagen. De periode van herkomst stamt uit de middeleeuwen ca na Christus. Bloedserieus: Giraf 56 liter, Koe 40 liter, Leeuw; 13 liter, Slang 0,08 liter, Hond 1,5 liter, Aap 3,6 liter, Mens 5 liter, Varken 8 liter, Cavia 0,28 liter, Kip 0,09 liter. KAAS: VETTE HAP OF BRON VAN CALCIUM De plus- en minpunten van een broodje kaas Nederland eet het liefst een broodje kaas bij het ontbijt en de lunch. Het lijkt een gezonde keuze, maar kaas bevat een behoorlijke hoeveelheid vet en zout. Wat zijn de voor- en nadelen van kaas Kaas bevat veel calcium. Dit mineraal heb je nodig voor de opbouw en het onderhoud van je botten en gebit. Het helpt tegen osteoporose(botontkalking) en is nodig voor een goede werking van de zenuwen en spieren, de bloedstolling en het transport van andere mineralen in het lichaam. Vitamines en eiwit In kaas zit ook veel vitamine A en D. Vitamine A is goed voor de huid, ogen, de groei en de weerstand. Vitamine D heb je nodig om calcium in het lichaam te kunnen opnemen. Het lichaam kan vitamine D onder invloed van zonlicht in de huid zelf aanmaken, maar het zit ook in volvette kaas. Daarnaast bevat kaas eiwit, wat aminozuren levert. Aminozuren zijn bouwstenen voor het eiwit in lichaamscellen. Bovendien verzadigt eiwit goed. Als je veel eiwit eet, heb je daarna minder snel weer honger. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 11

14 advertenties 3 Hart& Vaatgroep regio Flevoland 12

15 Vet en zout In kaas zit veel verzadigd vet. Dit type vet verhoogt het 'slechte' cholesterol LDL. Dit cholesterol blijft aan je vaatwanden plakken en vergroot daarmee het risico op harten vaatziekten. Ook bevat kaas veel zout. Zout is niet ongezond, maar je krijgt makkelijk teveel binnen. Mensen die er gevoelig voor zijn, krijgen bij het eten van zout een hogere bloeddruk. Zout wordt in je lichaam door je nieren gefi lterd. Als je erg vaak zout eet, worden de nieren te veel belast en dat is niet goed voor je hart. Kaas wordt wel eens gebruikt als vleesvervanger, omdat er in beide producten eiwit zit. Het nadeel is dat kaas nauwelijks ijzer bevat, waardoor het geen volwaardige vervanger van vlees is. Vetgehalte Hoe vet een kaassoort is, kun je zien aan aanduidingen als 20+, 30+ en 48+. Deze getallen zeggen iets over het percentage vet van de zogenaamde droge stof, dus de kaas waar al het vocht uitgehaald is. Het vochtpercentage van kaas kan namelijk schommelen, omdat de kaas tijdens het bewaren vocht verliest. De droge stof blijft constant. Een 30+ kaas bestaat dus niet voor 30 procent uit vet. Stel dat deze kaas voor 40 procent uit vocht en voor 60 procent uit droge stof bestaat, dan bevat 100 gram kaas 40 gram vocht en 60 gram droge stof. Er zit 30 procent vet in de droge stof, dus 30 procent van 60 gram = 18 gram vet per 100 gram kaas. Het Voedingscentrum adviseert volwassenen om niet meer dan anderhalve plak kaas (30 gram) per dag te eten. Eet bij voorkeur 20+ of 30+ kaas, want daar zit minder vet in dan in de volvette varianten. Ook light kazen kun je beter niet onbeperkt eten, dus weersta de verleiding om een extra plak kaas op brood te doen 'omdat het toch light is'. Jolanda Niemantsverdriet Bronnen: Voedingscentrum Hart& Vaatgroep regio Flevoland 13

16 WAT HET HOOFD MET HET HART DOET Psychologische factoren beïnvloeden de kans op en prognose van verschillende hartaandoeningen. Cardiologen moeten daar meer aandacht voor hebben, zegt Jos Widdershoven. We zijn geneigd om de klachten van de patiënt te behandelen en zijn gerustgesteld als de pijn op de borst of kortademigheid verdwenen is, de kransslagader open is en het ecg genormaliseerd. [ ] ik hoop u te hebben kunnen overtuigen dat we er dan nog niet zijn, zei Jos Widdershoven, hoogleraar integrative cardiology tijdens zijn oratie aan de Tilburg University. Widdershoven zal zich gaan bezighouden met de effecten van psychologische factoren op coronair lijden en hartfalen. Hij is daarmee een van de weinige cardiologen die zich stort op de relatie tussen hoofd en hart. Voor Widdershoven is het echter overduidelijk dat psychologie een onderdeel van cardiologie vormt. Zelf is hij gespecialiseerd in pacemaker- en ICDimplantaties. Widdershoven: Ik zie dagelijks wat een impact het plaatsen van een ICD heeft. Veel patiënten zijn zeer angstig voor shocks. Dat kan tot een depressie en zelfs tot PTSS leiden, zeker als mensen een onterechte shock krijgen. Soms hebben patiënten zelfs liever dat de ICD uit gaat. Ik zeg wel eens: na het implanteren begint de morbiditeit. Dat geldt ook na een hartaanval, of een dotterprocedure, bypasses: we weten dat stress, angst en depressie veel voorkomen bij deze patiënten. En die factoren verslechteren weer de prognose. Zo neemt de kans op voortijdig overlijden en complicaties toe bij depressie. Daar wordt al rekening mee gehouden binnen de cardiologie: Bij de hartrevalidatie screenen we op die symptomen, en zo nodig verwijzen we naar de psycholoog, maar een bijkomend probleem is dat een bepaalde groep patiënten niet komt naar de revalidatie, of snel afhaakt. Widdershoven heeft het over mensen met een zogenaamde type-d-persoonlijkheid, mensen met negatieve affectiviteit en sociale inhibitie. Widdershoven: Zeg maar binnenvetters bij wie het glas altijd half leeg is. Zij lopen meer kans op complicaties, en die wil je dus juist bij je houden als behandelaar. Maar juist deze groep valt vaak terug in oude, ongezonde leefpatronen. Die type-d-persoonlijkheid, is niet onomstreden. Over de term en het onderzoek ernaar, is kritisch geschreven. Hoe kijkt Widdershoven daar tegenaan? Het klopt dat de invloed van persoonlijkheid op prognose de laatste 10 jaar is afgenomen. Maar de behandeling van bijvoorbeeld het hartinfarct is drastisch veranderd. Destijds kreeg de grootste groep trombolyse, nu wordt het grootste deel binnen een uur gedotterd. Studies over prognoses na een infarct zouden dus eigenlijk over moeten. Widdershoven doet zelf ook onderzoek naar de gevolgen van persoonlijkheidskenmerken, maar dan bij patiënten met niet-significant coronair lijden: Die gaan we langdurig Hart& Vaatgroep regio Flevoland 14

17 volgen, om te zien welke factoren een rol spelen bij langetermijncomplicaties. Als hij cardiologen al zover krijgt verder te kijken dan het ecg lang is, en oog te hebben voor patiënten met psychologische risicofactoren, is vervolgens wel de vraag of ze daar ook wat aan kunnen doen: Behandeling met antidepressiva heeft bijvoorbeeld wel positief effect op zogenaamde zachte uitkomsten: beter kwaliteit van leven, minder klachten. Maar op cardiale morbiditeit en sterfte doen ze niets. Daar moet ik wel bij zeggen dat studies naar interventies doorgaans maar 6 tot 12 maanden duren. Dat is in mijn ogen te kort, en ik wil dan ook studies gaan doen waarbij we mensen zeker 5 jaar volgen. Sophie Broersen Oratie Jos Widderhoven, Tilburg University, Cardiologie en Psychologie, living apart together NEDERLANDSE VERENIGING VOOR CARDIOLOGIE Persbericht - 23 mei 2013 Nieuwe richtlijn ICD/Pacemaker voor hartpatiënten in de laatste levensfase Op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie is een nieuwe richtlijn ICD/pacemaker in de laatste levensfase voor zorgprofessionals opgesteld. Deze richtlijn geeft duidelijkheid voor de betrokken zorgprofessionals over het beleid bij terminale patiënten met een ICD (een implanteerbare defi brillator) of pacemaker. De richtlijn bewerkstelligt ook tijdige communicatie tussen professionals en patiënt over de mogelijkheid en wenselijkheid van het uitschakelen van de ICD of pacemaker. In Nederland zijn pacemaker patiënten en patiënten met een ICD (Implantable Cardioverter Defi brillator). De belangrijkste punten die de richtlijn aan de orde stelt zijn: 1. Deactivatie (uitschakelen) van ICD s voorkomt ongewenste shocks en onnodig lijden bij patiënten in de terminale levensfase. 2. Deactivatie van pacemakers is in het algemeen niet nodig en niet wenselijk. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 15

18 advertenties 4 Hart& Vaatgroep regio Flevoland 16

19 3. Bespreking met de patiënt van de mogelijkheid van deactivatie moet al in een vroeg stadium. ICD s worden geïmplanteerd bij patiënten die een verhoogde kans hebben op ernstige hartritmestoornissen. Als deze zich voordoen geeft de ICD één of meerdere shocks af die vaak als pijnlijk worden ervaren. In de laatste fase van het leven is het afgeven van shocks vaak niet meer gewenst. Naar schatting 10% van de ICD patiënten krijgt in deze laatste levensfase desondanks toch nog shocks die het stervensproces verstoren. De directe verzorgers kunnen dit niet stoppen, omdat daar speciale apparatuur voor nodig is die alleen in het ziekenhuis aanwezig is. Met de nieuwe richtlijn is er duidelijkheid over het beleid wanneer de shockfunctie moet worden uitgeschakeld, voordat patiënten in de laatste levensfase komen. Pacemakers zijn apparaten die zorgen dat het hartritme steeds boven een bepaald geprogrammeerd minimum blijft. Ze kunnen geen shocks afgeven en veroorzaken in de terminale fase geen ongewenste verstoring. Deactivatie van pacemakers brengt het risico met zich mee dat de patiënt op onaangename wijze overlijdt als de patiënt op dat moment een te laag hartritme heeft. Geadviseerd wordt dan ook om pacemakers niet uit te schakelen. Goede voorlichting door zorgprofessionals aan patiënten vanaf moment van implantatie van ICD/pacemaker tot aan de laatste levensfase is van groot belang. De richtlijn adviseert dat ICD deactivatie al plaatsvindt als de patiënt nog mobiel is, zodat in de terminale fase de patiënt niet bang hoeft te zijn voor ongewenste shocks. Deze richtlijn is tot stand gekomen dankzij de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS) en in samenwerking met andere wetenschappelijke verenigingen, de Orde van Medisch Specialisten en de KNMG. Meer informatie op de site van de NVVC. Hier staat ook een Patiëntenfolder. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 17

20 Wat is Dress Red Day? Vrouwen Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Op Dress Red Day vragen we extra aandacht hiervoor. Dit doen we door zoveel mogelijk mensen in Nederland te vragen op deze dag rood te dragen. Draag rood op Dress Red Day! Toon uw betrokkenheid en draag rood op Dress Red Day. Een rode jurk, een rood shirtje, een rood overhemd of een rode stropdas. Alles kan en mag, zolang het maar rood is. Zorg dat u Dress Red Day niet vergeet. Zet 29 september alvast (rood) omcirkeld in uw agenda. Wereld Hart Dag Dress Red Day valt samen met Wereld Hart Dag op 29 september. Hart- en vaatziekten zijn volksziekte nummer 1 en met enkele maatregelen verklein je de kans erop. Houd het hart gezond: Beweeg voldoende Eet gezond en gevarieerd Gebruik niet te veel zout Drink alcohol met mate Stop met roken Informatie: In het MCA te Alkmaar is er in het kader van Dress Red Day extra aandacht voor hart- en vaatziekten bij vrouwen. Op maandag 30 september is er in de centrale hal bij de hoofdingang een informatiemarkt. Bovendien kunt u s avonds een presentatie bij wonen van Prof. Dr. A.E.R. Arnold (cardioloog) over vrouwen en hart- en vaatziekten. Aanvang uur. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 18

21 TERUGDRINGEN TABAKSVERKOOPPUNTEN De Alliantie Nederland Rookvrij presenteerde op Wereld niet Rokendag (31 mei) een onderzoeksrapport over tabaksverkoop in de detailhandel. Daaruit blijkt dat er in Nederland ongeveer verkooppunten zijn van tabak. Sigaretten zijn bij wijze van spreken op iedere straathoek te krijgen. Terugdringen van het aantal verkooppunten is dan ook het speerpunt van de Alliantie Nederland Rookvrij! Onderzoek bij verkooppunten tabak Het onderzoek toont aan dat sigarettenverkoop voor winkels, supermarkten, drogisterijen en boekwinkels een middel is om klanten binnen te krijgen of te houden. Ze zien tabak als serviceproduct en stellen dat de omzet in tabaksproducten van essentieel belang is voor de winkel. Draagvlakonderzoek Uit onderzoek naar het draagvlak in Nederland voor het beperken van verkooppunten van tabak blijkt, dat de meeste mensen het (helemaal) eens zijn met een verbod op de verkoop van tabaksartikelen in sportkantines (68%) en bij drogisten (61%). Bijna de helft (46%) vindt dat tabaksartikelen alleen mogen worden verkocht in tabaksspeciaalzaken (36% vindt dit niet en 18% neutraal). Hart&Vaatgroep partner Alliantie Nederland Rookvrij! Sinds kort is De Hart&Vaatgroep partner van de Alliantie Nederland Rookvrij!. De Hart&Vaatgroep staat achter de doelstelling om gezondheidsschade door (mee) roken in Nederland terug te dringen en het aantal mensen dat (over) lijdt aan de gevolgen van tabaksrook te beperken. Oproep aan het kabinet De partners van de Alliantie Nederland Rookvrij! roepen het kabinet op om verdere beperkende regels te stellen aan de verkoop van tabak en bij wet te regelen dat dit alleen nog via vergunning is toegestaan bij geregistreerde en deskundige tabaksspeciaalzaken. Hiermee wordt tabaksverkoop een uitzondering en kan een verkoper bij overtreding van de tabakswet de vergunning ingetrokken worden. Meerokende meisjes Meisjes die thuis dagelijks rook moeten inademen, ondervinden daar mogelijk meer schade van dan jongens, ontdekten Australische wetenschappers. Passief meeroken heeft een erg ongunstig effect op hun goede HDL-cholesterol. Tegenwoordig sterven meer vrouwen aan hart- en vaatziekten dan mannen. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 19

22 Aantal personen: 4 Bereidingstijd: 2,5 uur ZOUTARME GOULASH MET RIJST Ingrediënten: Rijst 2 uien 1 tl paprikapoeder 1 tl cayennepeper 2 el tomatenpuree 600 gram rundvlees 1 grote paprika 1 tl chilipoeder 2 el bloem Zure room (naar smaak toevoegen) Bereidingswijze: Snijd het rundvlees in dobbelsteentjes. Bak dit in de hete boter rondom bruin. Voeg de fi jngesneden ui en paprika toe en laat deze even meebakken. Voeg de kruiden, de bloem, de tomatenpuree toe en meng alles goed. Giet net zoveel water bij het mengsel totdat het vlees net onder staat. Breng het geheel aan de kook en laat het vlees in 2 uur zachtjes gaar stoven. Tenslotte de rijst koken en bij de goulash serveren. Eventueel een lepel zure room erbij doen. ROW-PATIËNTENDAG 2013 De Hart&Vaatgroep en het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein maken zich momenteel op voor de 8e ROW-Patiëntendag. Deze informatiebijeenkomst over de ziekte van Rendu-Osler-Weber wordt om de twee jaar landelijk georganiseerd. Dit in aansluiting op de eveneens tweejaarlijkse conferenties van de HHT-Foundation, waar artsen uit de hele wereld rapporteren en discussiëren over de huidige stand van zaken aangaande onderzoeken en ontwikkelingen. De Patiëntendag is bedoeld voor patiënten met de ziekte van Rendu-Osler- Weber, hun familieleden en andere geïnteresseerden. Ook lezers van dit regioblad zijn van harte welkom! Daarom onderstaand wat gegevens over de informatiebijeenkomst. In het kader vindt u een korte samenvatting van de ziekte zelf. Programma: Het programma bestaat onder andere uit: het laatste nieuws van het wereldcongres ROW dat plaats vond in juni 2013, behandeling van bloedneuzen, van PAVM s en CAVM s (bloedvatafwijkingen in de longen en in de hersenen), laserbehandeling van de huid, medicatie voor ROW in de lever en darmen, infl ammatie bij ROW. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 20

23 Het geheel wordt afgesloten met een vragenuurtje met het artsenpanel. Wanneer? Zaterdag 9 november 2013, van uur, inloop vanaf uur. Waar? Conferentiecentrum Zonheuvel, Amersfoortseweg 98, 3941 EP Doorn. Zonheuvel is eenvoudig te bereiken met het openbaar vervoer, parkeren is gratis. Kosten: Voor leden van De Hart&Vaatgroep is de bijeenkomst gratis. Voor nietleden bedraagt de bijdrage 7,50. Informatie en aanmelding: U kunt zich aanmelden op: Voor meer informatie kunt u contact opnemen met ons secretariaat info@hartenvaatgroep.nl of via telefoonnummer: Riet Alaverdy-van der Knijff, Diagnosegroep ROW van De Hart&Vaatgroep RENDU-OSLER-WEBER: Wat is deze zeldzame ziekte? De ziekte van Rendu-Osler-Weber (ROW) is een zeldzame erfelijke ziekte van de bloedvaten, waarin plaatselijk verwijdingen bestaan die gemakkelijk bloeden. De offi ciële naam van de ziekte is Hereditaire Hemorrhagische Teleangiëctasieën (HHT). Dit betekent erfelijke bloedende vaatverwijding. Omdat bij deze ziekte de haarvaten ontbreken, ontstaan directe verbindingen tussen slagaders en aders. Aanvankelijk op microscopisch niveau, maar allengs groter, o.a. doordat het slagaderlijk bloed onder hogere druk in de aders komt dan normaal. De aders zijn daar niet op gebouwd omdat normaliter de hoge druk in de slagaders sterk afneemt bij het passeren van de nauwe haarvaten. En die ontbreken dus bij de ROW-patiënt. Daardoor ontstaan kleine en grote directe en abnormale verbindingen: vaatmalformaties of AVM s. Bloedneuzen zijn verreweg de meest voorkomende en meest hinderlijke klacht, maar er zijn ook andere uitingsvormen. Zo kan ROW ook gevonden worden in slokdarm, maag en darmen, in de lever, de huid en de hersenen. AVM s in de longen is de gevaarlijkste uitingsvorm, omdat kleine stolsels en klontjes bacteriën door de vaatmalformatie heen via de linker harthelft in de hersenen kunnen komen en een beroerte of hersenabces kunnen veroorzaken. Daarom wordt ROW-patiënten altijd aangeraden zich daarop te laten screenen. Bij De Hart&Vaatgroep zijn boekjes en brochures over deze ziekte verkrijgbaar. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 21

24 advertenties 5 Hart& Vaatgroep regio Flevoland 22

25 ZETMEELPRODUCTEN: GEZOND OF NIET? De plaats van zetmeelproducten in de voeding blijft bijzonder omstreden. Hoe staan we er tegenwoordig tegenover. Zetmeelproducten: een definitie. De term zetmeelproducten is niet erg wetenschappelijk. Hij slaat op voedingsproducten die vooral bestaan uit koolhydraten, maar niet gesuikerd zijn in de traditionele betekenis. We spreken ook van complexe koolhydraten, in tegenstelling tot enkelvoudige koolhydraten, die het product zijn zoete smaak bezorgen. Zetmeelproducten nemen een belangrijke plaats in bij onze voeding: Graanproducten (of afgeleide producten, zoals meel of griesmeel) Peulvruchten (gedroogde bonen, kikkererwten, linzen enz.) Knolgewassen ((zoete) aardappelen, ). Het enige probleem is dat ze de voorbije jaren een slechte reputatie hebben gekregen. Heel wat diëten bannen immers genadeloos alles wat ook maar lijkt op zetmeelproducten, en vervangen ze door eiwitrijke producten. Mogen of moeten we nu zetmeelproducten eten of niet? Waarom worden zetmeelproducten soms afgeraden in sommige diëten? Zetmeelproducten bevatten veel calorieën. Enfin, alles hangt ervan af waarmee je ze vergelijkt. Voor een gelijk gewicht houden ze het midden tussen vlees en groenten. Toch heeft het weinig zin om alleen maar calorieën te tellen. Zetmeelproducten danken hun reputatie als dikmakers vooral aan drie factoren: Ze behoren tot de familie van de suikers, en onze suikerconsumptie ligt sowieso te hoog. We eten graag geraffi neerde zetmeelproducten (wit brood, witte rijst enz.). Zetmeelproducten worden vaak gecombineerd met vette of gesuikerde producten: boterhammen met confi tuur, deegwaren met kaas enz. Zetmeelproducten: alles hangt ervan af hoe we ze eten. Toch mogen we niet vergeten dat zetmeelproducten ook een hoge voedingswaarde hebben. Ze zijn immers een zeer doeltreffende energiebron. Meteen ook de reden waarom ze bijna overal ter wereld de basisvoeding vormen! Het is dan ook aan te raden om ze bij elke maaltijd te nuttigen, maar dan wel naargelang uw eetlust, niet meer. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 23

26 Bovendien bevatten zetmeelproducten niet alleen complexe koolhydraten. Als we ze goed uitkiezen, kunnen ze ons veel vezels (in het geval van volkorengranen), vitamines en mineralen leveren, maar ook eiwitten (vooral peulvruchten bevatten er veel). Zetmeelproducten: 3 tips om er het beste uit te halen. De aanbevolen dosis zetmeelproducten wordt makkelijk overschreden. Stop er dus mee zodra u zich verzadigd voelt. Verkies altijd volkorengranen boven geraffi neerde granen. Brood, pasta en rijst zijn vandaag makkelijk te vinden in volkorenversie: profi teer ervan! Ze hebben niet alleen een hogere voedingswaarde, maar ook een veel rijkere smaak. Spring zuinig om met toespijs bij zetmeelproducten: boter, kaas, confi tuur enz. Marion Garteiser Hart& Vaatgroep regio Flevoland 24

27 NIEUW MELDPUNT ANTISTOLLING De Hart&Vaatgroep verzamelt ervaringen van mensen die antistollingsmiddelen gebruiken. Deze ervaringen willen wij gebruiken om de zorg rond antistolling te verbeteren. Ook willen we nagaan of aanvullend onderzoek rond antistollingsmiddelen nodig is. Antistolling is belangrijk voor grote groepen mensen, zoals bijvoorbeeld voor mensen met boezemfibrilleren. Antistollingsmiddelen worden ook wel stollingsremmers of bloedverdunners genoemd. Bij antistolling gaat het om het vinden van een goede balans tussen het voorkomen van ongewenste stolsels en ongewenste bloedingen. Het vinden van de juiste balans is precisiewerk. Antistollingsmiddelen moeten zorgvuldig gebruikt worden. Dit vraagt om goede samenwerking tussen zorgverleners en goede informatie en ondersteuning aan patiënten. Veranderende zorg rondom antistolling De zorg rond antistolling verandert. Bij de traditionele antistollingsbehandeling staan mensen onder controle van een trombosedienst. De trombosedienst meet de stollingswaarde van het bloed en berekent de dosering van het antistollingsmiddel. Een deel van de patiënten meet en doseert zelf maar ontvangt hiervoor wel ondersteuning van de trombosedienst. Sinds kort komen mensen met boezemfi brilleren, zonder hartklepproblemen, in aanmerking voor behandeling met nieuwe antistollingsmiddelen (NOAC). Bij deze nieuwe middelen is ondersteuning door de trombosedienst niet nodig. Per 1 december 2012 worden twee NOAC vergoed uit de basisverzekering, namelijk dabigatran en rivaroxaban. Vanaf 1 juni 2013 is er een derde middel bijgekomen, namelijk apixaban. Dit biedt de behandelaar een extra mogelijkheid om het best passende middel te adviseren. Meer informatie over antistolling op Meldpunt Antistolling We willen graag weten hoe mensen de (veranderende) zorg rond antistolling ervaren. Daarom verzamelen we ervaringen via het Meldpunt Antistolling. Het Meldpunt is er voor iedereen die antistollingsmiddelen gebruikt of die hier het afgelopen jaar gebruik van heeft gemaakt. U kunt op bij actueel de vragenlijst vinden. Heeft u inhoudelijke vragen over antistolling, Stel uw vraag dan aan de Infolijn Hart en Vaten Hart& Vaatgroep regio Flevoland 25

28 TROMBOSE EN LONGEMBOLIE Jaarlijks lijden in ons land naar schatting zo n mensen aan diep veneuze trombose, een stollingsziekte in de aders, ook wel venen genoemd. Dit moet niet worden verward met arteriële trombose, een vorm die kan optreden in de slagaders. Diep veneuze trombose, kortweg trombose, ontstaat door bloedstolsels die zich vastzetten aan de vaatwand. Een gedeelte van het bloedstolsel kan loslaten van de vaatwand en via de bloedstroom naar andere delen van het lichaam worden gevoerd. Indien het stolsel in de long terecht komt is er sprake van een longembolie. Tot voor kort werden diep veneuze trombose en longembolieën beschouwd als aparte aandoeningen, maar recentelijk is gebleken dat het één en dezelfde ziekte is. Reden om u kort te informeren over de oorzaken en mogelijke behandelingen Ontstaan en verschijnselen van trombose en longembolie Het stromen van bloed is een levensvoorwaarde. Maar ook het stollen ervan is onmisbaar om teveel bloedverlies bij verwonding te voorkomen. Bloedplaatjes en stollingseiwitten spelen een belangrijke rol in het stollingssysteem. Een antistollingssysteem zorgt ervoor dat de stolling in de hand wordt gehouden door stolsels op te lossen of stollingsfactoren af te breken. Het proces van bloedstolling en antistolling bestaat uit reacties van enzymen op andere stoffen. Wanneer deze systemen niet meer met elkaar in evenwicht zijn kan trombose optreden, Er ontstaat dan zonder dat er een wond is een bloedstolsel dat zich hecht aan de wand van een bloedvat en de bloedstroom belemmert. Dit treedt meestal op in de benen of het bekken en heet dan diep veneuze trombose. Een losgelaten deel van het stolsel kan echter ook met het bloed worden meegevoerd naar andere delen van het lichaam en heet dan embolus. Als dit stolsel via het hart in een bloedvat van de longen terechtkomt en dit afsluit, ontstaat een longembolie. Hierdoor wordt een deel van de long uitgeschakeld en in het ergste geval afsterven. Bij afsluiting van een ader in het been door een bloedstolsel kan de kuit of het hele been opzwellen, vaak warm aanvoelen en rood-paars van kleur zijn. Het been is vaak pijnlijk. De verschijnselen van trombose zijn echter niet altijd merkbaar. Bij afsluiting van een bloedvat in een long krijgt een deel ervan geen zuurstof en ontstaan klachten als kortademigheid en pijn. Zowel bij trombose als bij longembolie zijn de symptomen niet specifi ek en kunnen zij ook het gevolg van een andere aandoening zijn. Hart& Vaatgroep regio Flevoland 26

29 Oorzaken Trombose kan dus ontstaan door belemmeringen in de bloedstroom, veranderingen in de samenstelling van het bloed en/of beschadiging van de vaatwand. Langdurig stil liggen na een operatie of in de kraamperiode of een te strak aangelegd drukverband zijn een veel voorkomende oorzaak van trombose. Ook een verandering in de samenstelling van het bloed kan een verhoogd risico op trombose veroorzaken. Te denken valt dan aan de invloed van hormonen, ziekte, medicijnen en erfelijkheid. Trombose als gevolg van een beschadiging van de vaatwand kan optreden bij een ongeval of een operatie. Onderzoek en behandelingen De verschijnselen van trombose en longembolie zijn niet specifiek en dienen in een ziekenhuis nader te worden onderzocht. Trombose kan worden aangetoond met echografi e (geluidsgolven) of een röntgenonderzoek. Bij vermoeden van een longembolie wordt een longscan gemaakt of vindt een echografi e van de benen of een angiografi e (longkatheterisatie) plaats. Trombose in benen of bekken is vaak de oorzaak van een longembolie. Longembolie en trombose worden behandeld met antistollingsmiddelen, hetzij in een ziekenhuis hetzij door de trombosedienst. Ingeval van trombose in een been wordt ook een - goed aangemeten - steunkous voorgeschreven voor gebruik overdag. Gevolgen van en leven met trombose Het bovenstaande is ontleend aan de brochure Trombose en longembolie. Indien u uitvoeriger informatie wenst over dit ziektebeeld, over de gevolgen ervan en hoe er in het dagelijks leven het beste mee om te gaan kunt u deze brochure aanvragen bij De Hart&Vaatgroep, Postbus 300, 2501 CH Den Haag, info@hartenvaatgroep.nl of tel Riet Alaverdy-van der Knijff Hart& Vaatgroep regio Flevoland 27

30 DE HART&VAATGROEP Wat is De Hart&Vaatgroep? De Hart&Vaatgroep is de patiëntenorganisatie van en voor mensen met een hart- of vaatziekte. Wij werken op zowel landelijk als regionaal niveau aan informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlbegeleiding en collectieve belangenbehartiging. De Hart&Vaatgroep is opgezet voor en door mensen die zelf een hart- of vaatziekte hebben of hun naasten. Ook mensen die (nog) niet ziek zijn en de risico s uit eigen familie kennen, kunnen bij De Hart&Vaatgroep terecht. Wat biedt De Hart&Vaatgroep u? - Informatiebrochures over hart- en vaatziekten en daaraan gerelateerde onderwerpen - Een internetsite met onder meer een kennisbank met toegankelijke informatie - Het leefstijlmagazine Vida met nieuws en achtergronden - Informatiedagen en themabijeenkomsten over uiteenlopende onderwerpen - Contact met mensen met hetzelfde ziektebeeld, zowel één op één als in groepsverband - Leefstijlactiviteiten zoals kookworkshops en sport- en beweegaanbod - Belangenbehartiging van alle hart- en vaatpatiënten Lid worden? Door uw steun kunnen wij ons inzetten voor hart- en vaatpatiënten. Kijk voor meer informatie over De Hart&Vaatgroep, het lidmaatschap ( 20,-) of het donateurschap op onze internetsite U kunt ook een sturen aan info@hartenvaatgroep.nl of bellen met het secretariaat U kunt meer informatie en het aanmeldingsformulier aanvragen door hieronder uw gegevens in te vullen en op te sturen naar: De Hart&Vaatgroep Postbus CH Den Haag Graag ontvang ik meer informatie over De Hart&Vaatgroep. Naam:... Man/Vrouw* Adres:... Postcode/woonplaats: Hart& Vaatgroep regio Flevoland 28

31 advertenties binnenachter

32 afz: Hart&Vaatgroep Regio Flevoland p/a Klavecimbelstraat HG Almere Uitgave van: van en voor mensen met een hart- of vaatziekte

Seniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018

Seniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018 Seniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018 1 1 Houd je hart gezond Programma Leefstijl Risicofactoren Meest voorkomende hart- en vaatziekten Gezond bewegen 2 2 Werking van het hart 3 3 Werking van het hart

Nadere informatie

Trombose en Longembolie

Trombose en Longembolie Trombose en Longembolie 2 De arts heeft bij u trombose en/of een longembolie geconstateerd. Deze folder geeft algemene informatie over trombose, longembolie en de behandeling. Het is goed u te realiseren

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Hart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.

Nadere informatie

TIA en dan. Transient ischemisch attack

TIA en dan. Transient ischemisch attack TIA en dan Transient ischemisch attack Een TIA (transient ischemisch attack) is een plotseling optredende neurologische uitval (voorbijgaande beroerte). Dit komt door een tijdelijke afsluiting van een

Nadere informatie

Hartfalen. Wat is het en hoe herken je het

Hartfalen. Wat is het en hoe herken je het Hartfalen Wat is het en hoe herken je het Hartfalen, onbekend en onderschat Hartfalen is de grote onbekende onder de hartziekten. Hartfalen klinkt misschien bekend in de oren. Het woord doet denken aan

Nadere informatie

In dit nummer o.a.: Vergaderverslag samenwerking Hartstichting en De Hart&Vaatgroep Hadewych Cliteur. Wat het hoofd met het hart doet

In dit nummer o.a.: Vergaderverslag samenwerking Hartstichting en De Hart&Vaatgroep Hadewych Cliteur. Wat het hoofd met het hart doet REGIO ZUID-HOLLAND In dit nummer o.a.: Vergaderverslag samenwerking Hartstichting en De Hart&Vaatgroep Hadewych Cliteur Wat het hoofd met het hart doet Nieuw meldpunt antistolling Heel Nederland één 6-minuten-zone

Nadere informatie

Chronisch Hartfalen. Wat is chronisch hartfalen?

Chronisch Hartfalen. Wat is chronisch hartfalen? Chronisch Hartfalen Wat is chronisch hartfalen? Omschrijving Hartfalen Hartfalen is een aandoening van het hart waarbij het hart niet meer in staat is om voldoende bloed uit te pompen en rond te pompen.

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014

Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Inhoudsopgave: Kennis testen Waar is voeding eigenlijk goed voor? Waarmee moeten we dan ontbijten? Bloedsuiker spiegel Calorieën?? Schijf van 5 Hoeveel calorieën

Nadere informatie

Hartfalen Wat kunt u thuis zelf doen?

Hartfalen Wat kunt u thuis zelf doen? Hartfalen Wat kunt u thuis zelf doen? www.nwz.nl Inhoud Wat is een hartfalenverpleegkundige 3 Wat is hartfalen 3 Oorzaken 4 Klachten en verschijnselen 4 Onderzoeken 4 Behandeling 4 Wat kunt u thuis zelf

Nadere informatie

longembolie patiënteninformatie

longembolie patiënteninformatie patiënteninformatie longembolie Bij u is het vermoeden van en longembolie, of is de diagnose longembolie gesteld. Wat is een longembolie eigenlijk? Hoe ontstaat een longembolie en hoe kan het worden behandeld?

Nadere informatie

TIA en dan. Transient ischemic attack

TIA en dan. Transient ischemic attack TIA en dan Transient ischemic attack Een TIA (transient ischemic attack) is een plotseling optredende neurologische uitval (voorbijgaande beroerte). Dit komt door een tijdelijke afsluiting van een bloedvat

Nadere informatie

Beroerte en een TIA zijn spoedeisende ziekten. Rob Bernsen en Marian van Zagten Neurologen JBZ

Beroerte en een TIA zijn spoedeisende ziekten. Rob Bernsen en Marian van Zagten Neurologen JBZ Beroerte en een TIA zijn spoedeisende ziekten Rob Bernsen en Marian van Zagten Neurologen JBZ TIA CVA: inhoud + TIA: Rob Bernsen + CVA: Marian van Zagten + Rijbewijs : Rob Bernsen Voorlichting Hartstichting

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Eet smakelijk Informatie over vocht en voeding voor ouderen

Eet smakelijk Informatie over vocht en voeding voor ouderen Ouder worden kan verschillende problemen op het gebied van voeding met zich meebrengen. Zo kan onder andere de eetlust afnemen en kunnen ouderen minder gaan drinken dan gewenst. Dit heeft gevolgen voor

Nadere informatie

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen

Nadere informatie

INFOBLAD. Meeste invloed. Gezond leven

INFOBLAD. Meeste invloed. Gezond leven GEWICHT, VOEDING, BEWEGEN EN ALCOHOL INFOBLAD Ongeveer 30% van kanker zou voorkomen kunnen worden. Een garantie om kanker te voorkomen is er niet. Je kan wel het risico op kanker verkleinen door een gezonde

Nadere informatie

ALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE

ALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE ALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE In deze folder geeft het Ruwaard van Putten ziekenhuis u enkele algemene leefregels na de beroerte (= CVA (Cerebro Vasculair Accident) die u heeft gehad. Dit kan zijn

Nadere informatie

Leefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure

Leefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure Patiënteninformatie Leefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure rkz.nl Na uw hartinfarct heeft u waarschijnlijk veel vragen en krijgt u veel raadgevingen. In deze informatiefolder zetten

Nadere informatie

Trombolyse. Acute behandeling van een herseninfarct

Trombolyse. Acute behandeling van een herseninfarct Trombolyse Acute behandeling van een herseninfarct In deze folder vindt u informatie over de behandeling van een herseninfarct met een stolseloplossend medicijn (Alteplase). Deze behandeling wordt trombolyse

Nadere informatie

Logboek Polikliniek hartfalen

Logboek Polikliniek hartfalen Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij

Nadere informatie

Trombose. Een klein bloedpropje met (soms) grote gevolgen

Trombose. Een klein bloedpropje met (soms) grote gevolgen Trombose Een klein bloedpropje met (soms) grote gevolgen Bijna een op de twee Nederlanders sterft direct of indirect aan de gevolgen van trombose. Sommigen krijgen trombose als gevolg van hun leefstijl,

Nadere informatie

NEUROLOGIE. De eerste hulp bij een beroerte. trombolyse DRUKPROEF BEHANDELING

NEUROLOGIE. De eerste hulp bij een beroerte. trombolyse DRUKPROEF BEHANDELING NEUROLOGIE De eerste hulp bij een beroerte trombolyse BEHANDELING De eerste hulp bij een beroerte U bent via de Spoedeisende Hulp (SEH) het St. Antonius Ziekenhuis binnengekomen, omdat de artsen vermoeden

Nadere informatie

Leefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure

Leefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure Patiënteninformatie Leefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure rkz.nl Na uw hartinfarct heeft u waarschijnlijk veel vragen en krijgt u veel raadgevingen. In deze informatiefolder zetten

Nadere informatie

Logboek. Polikliniek hartfalen

Logboek. Polikliniek hartfalen Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij

Nadere informatie

Diep veneuze trombose

Diep veneuze trombose Diep veneuze trombose Inhoudsopgave Wat is trombose... 1 Wat is diep veneuze trombose... 1 Oorzaken van diep veneuze trombose... 2 Verschijnselen van diep veneuze trombose... 2 Diagnose stellen bij diep

Nadere informatie

Leefstijladviezen bij hartfalen

Leefstijladviezen bij hartfalen Leefstijladviezen bij hartfalen 1. Begrijp het belang van medicijnen De dagelijkse voorgeschreven hoeveelheid van de verschillende soorten medicijnen is essentieel voor een goede behandeling van hartfalen.

Nadere informatie

Problemen met de slagaders

Problemen met de slagaders Arterieel vaatlijden Problemen met de slagaders U heeft een afwijking in de slagaders. In deze informatie wordt hier uitleg over gegeven. Bedenk dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven.

Nadere informatie

Hart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van:

Hart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van: Hart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van: 1 CARDIOVASCULAIRE PREVENTIE BIJ VROUWEN. 2 SENSIBILISATIE van de vrouw

Nadere informatie

Arteriosclerose. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Arteriosclerose. Ziekenhuis Gelderse Vallei Arteriosclerose Ziekenhuis Gelderse Vallei U hebt een folder in handen met daarin uitleg over de klachten en de behandeling van arteriosclerose. Het is goed u te realiseren dat de situatie voor u anders

Nadere informatie

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008:

KlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008: Werkbladen 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende

Nadere informatie

Tia Service Radboud universitair medisch centrum

Tia Service Radboud universitair medisch centrum Tia Service Inleiding In overleg met uw behandelend arts bent u doorverwezen naar de TIA poli op de polikliniek Neurologie of Spoedeisende Hulp van het Radoudumc. Dit omdat u kortgeleden mogelijk kortdurend

Nadere informatie

Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus. Bij gebruik van GLP-1-analoog

Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus. Bij gebruik van GLP-1-analoog Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus Bij gebruik van GLP-1-analoog Aangezien u lijdt aan Diabetes mellitus, type 2 (oftewel ouderdomsdiabetes) én overgewicht hebt, heeft de arts u een behandeling met zogenaamd

Nadere informatie

SPOEDEISENDE HULP / INTERNE GENEESKUNDE / DERMATOLOGIE. Trombosebeen

SPOEDEISENDE HULP / INTERNE GENEESKUNDE / DERMATOLOGIE. Trombosebeen SPOEDEISENDE HULP / INTERNE GENEESKUNDE / DERMATOLOGIE Trombosebeen Trombosebeen Er is bij u een trombosebeen vastgesteld. Uw behandelend arts heeft u al een en ander uitgelegd, maar vaak blijven er toch

Nadere informatie

Individueel zorgplan vitale vaten

Individueel zorgplan vitale vaten Individueel zorgplan vitale vaten Wat kunt u zelf doen? Een gezonde leefstijl is het belangrijkste bij de aanpak van risicofactoren. Misschien is uw leefstijl wel goed. Zorgverleners kunnen u adviseren

Nadere informatie

Inleiding Hoe werkt het hart? Wat gebeurt er bij een normaal hartritme?

Inleiding Hoe werkt het hart? Wat gebeurt er bij een normaal hartritme? Boezemfibrilleren Inleiding U bent in behandeling bij de cardioloog en/of verpleegkundig specialist omdat er boezemfibrilleren bij u is geconstateerd. In deze folder proberen we in het kort uit te leggen

Nadere informatie

Opgenomen met een beroerte Afdeling 4-Noord.

Opgenomen met een beroerte Afdeling 4-Noord. Opgenomen met een beroerte Afdeling 4-Noord www.nwz.nl Inhoud Wat is een beroerte 3 Onderzoek en behandeling 4 Gang van zaken op de stroke-unit 8 Revalidatie en herstel na uw opname 9 Meer informatie 10

Nadere informatie

Zorg bij hart- en vaatziekten

Zorg bij hart- en vaatziekten Zorg bij hart- en vaatziekten Inhoud Klachten en symptomen 3 Oorzaken 4 Wanneer moet je een arts raadplegen 4 Voorkomen van hart- en vaatziekten 5 Wat kun je er zelf aan doen 6 Geneesmiddelen 6 De Hartstichting

Nadere informatie

Ontslag uit het ziekenhuis. Cardiologie

Ontslag uit het ziekenhuis. Cardiologie Ontslag uit het ziekenhuis Cardiologie U bent pas ontslagen van de afdeling Cardiologie. Graag geven wij u extra informatie om thuis op uw gemak door te lezen. Ontslagpapieren In deze folder is aangekruist

Nadere informatie

Chirurgie. Operatie wegens een afsluiting of vernauwing van liesof beenslagaderen

Chirurgie. Operatie wegens een afsluiting of vernauwing van liesof beenslagaderen Chirurgie Operatie wegens een afsluiting of vernauwing van liesof beenslagaderen Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer arterieel (slagaderlijk)

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen. Cardiologie Centrum Waterland

Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen. Cardiologie Centrum Waterland Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Cardiologie Centrum Waterland Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Ondervoeding. in het ziekenhuis Afdeling Diëtetiek

PATIËNTEN INFORMATIE. Ondervoeding. in het ziekenhuis Afdeling Diëtetiek PATIËNTEN INFORMATIE Ondervoeding in het ziekenhuis Afdeling Diëtetiek Ondervoeding bij ziekte Ondervoeding door ziekte is in ziekenhuizen een veel voorkomend probleem. Ongeveer 1 op de 4 patiënten is

Nadere informatie

Leefregels na operatie aan verwijde slagader via de buik (AAA)

Leefregels na operatie aan verwijde slagader via de buik (AAA) Leefregels na operatie aan verwijde slagader via de buik (AAA) Inleiding U heeft een operatie ondergaan aan een verwijding van de buikslagader. Hierdoor heeft u een buikwond die tijd nodig heeft om te

Nadere informatie

CARDIOLOGIE. Dagboek hartfalen

CARDIOLOGIE. Dagboek hartfalen CARDIOLOGIE Dagboek hartfalen Dagboek hartfalen Persoonlijke gegevens Naam :-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie

Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Afdeling Diëtetiek IJsselland Ziekenhuis In deze folder vindt u algemene informatie over ernstig braken tijdens de zwangerschap. Wat is zwangerschapsbraken?

Nadere informatie

BASISSTOF 1 HET BLOED OM TE ONTHOUDEN

BASISSTOF 1 HET BLOED OM TE ONTHOUDEN BASISSTOF 1 HET BLOED Bloed bestaat uit bloedplasma, bloedcellen en bloedplaatjes. 55% is bloedplasma. 45% bloedcellen en bloedplaatjes. Er zijn twee soort bloedcellen: rode bloedcellen en witte bloedcellen.

Nadere informatie

Ziekten die mogelijk insufficiëntie veroorzaken:

Ziekten die mogelijk insufficiëntie veroorzaken: Wat is nier insufficiëntie? Als de nieren altijd onvoldoende werken wordt dit chronische nierinsufficiëntie genoemd ( insufficiënt = onvoldoende) chronische nierinsufficiëntie is het mogelijke gevolg van

Nadere informatie

Longembolie Onderzoek en behandeling. www.nwz.nl

Longembolie Onderzoek en behandeling. www.nwz.nl Longembolie Onderzoek en behandeling www.nwz.nl Inhoud Wat is een longembolie? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 4 Behandeling van een longembolie 5 Behandeling met bloedverdunnende medicijnen 7 Naar huis

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition % LICHAAMSVET Wie wil je worden? Waar ben je nu? % LICHAAMSVET Vrouw 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Man 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Te laag

Nadere informatie

Pre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum

Pre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum Pre-diabetes Vasculair Preventie Centrum Wat is pre-diabetes? Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het glucosegehalte in uw bloed (bloedsuiker) is, vooral s ochtends voordat u gegeten

Nadere informatie

Longembolie. Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 1117

Longembolie. Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 1117 Longembolie Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 1117 Inleiding U bent in het ziekenhuis opgenomen met een longembolie. In deze folder leest u meer over wat een longembolie is en hoe uw behandeling

Nadere informatie

IJZERVERRIJKTE VOEDING

IJZERVERRIJKTE VOEDING IJZERVERRIJKTE VOEDING 278 Inleiding We weten het allemaal van Popeye: van ijzer wordt een mens sterk. IJzer is een stof die een belangrijke functie in het lichaam vervult. Het is een bestanddeel van hemoglobine,

Nadere informatie

Richtlijnen na een halsslagaderoperatie

Richtlijnen na een halsslagaderoperatie VAATCHIRURGIE Richtlijnen na een halsslagaderoperatie ADVIES Richtlijnen na een halsslagaderoperatie Onlangs hebt u een vaatoperatie ondergaan. Na de operatie kunt u de dagelijkse activiteiten langzaam

Nadere informatie

Voeding bij chronische longziekten

Voeding bij chronische longziekten Voeding bij chronische longziekten Voeding bij chronische longziekten Goede lichamelijke conditie Veel mensen met chronische longziekten (ook wel COPD genoemd) hebben voortdurend last van hun aandoening.

Nadere informatie

Diep veneuze trombose

Diep veneuze trombose Diep veneuze trombose Wat is trombose? Trombose is een bloedstolsel (bloedprop) in een bloedvat. Door groei van het stolsel kan het bloedvat verstoppen en uiteindelijk volledig afgesloten raken. Van dit

Nadere informatie

(Risico op) ondervoeding

(Risico op) ondervoeding (Risico op) ondervoeding Op oudere leeftijd is het soms lastig om regelmatig, gezond en voldoende te eten. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verminderde voedingstoestand en zelfs ondervoeding. Dit komt

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Boezemfibrilleren. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Boezemfibrilleren De cardioloog heeft vastgesteld dat u een ritmestoornis heeft of heeft gehad, die boezemfibrilleren wordt genoemd. In deze brochure kunt u hierover meer lezen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens

Nadere informatie

Diabetes mellitus. Victoza en voeding

Diabetes mellitus. Victoza en voeding Diabetes mellitus Victoza en voeding In het kort Wat is diabetes? Diabetes mellitus wordt in de volksmond ook wel suikerziekte genoemd. Bij Diabetes mellitus is er geen of onvoldoende insuline beschikbaar

Nadere informatie

Informatie over diagnose, behandeling en gevolgen van een trombosebeen

Informatie over diagnose, behandeling en gevolgen van een trombosebeen Patiënteninformatie Trombosebeen Informatie over diagnose, behandeling en gevolgen van een trombosebeen 1234567890-terTER_ Trombosebeen Informatie over diagnose, behandeling en gevolgen van een trombosebeen.

Nadere informatie

Overmatige misselijkheid en/of braken tijdens de zwangerschap

Overmatige misselijkheid en/of braken tijdens de zwangerschap Overmatige misselijkheid en/of braken tijdens de zwangerschap Informatie voor patiënten F0782-1245 februari 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan

Nadere informatie

Longembolie. Longgeneeskunde

Longembolie. Longgeneeskunde Longembolie Longgeneeskunde Inleiding U bent in het ziekenhuis opgenomen met een longembolie. In deze folder leest u meer over wat een longembolie is en hoe uw behandeling er uit ziet. Uw behandelend longarts

Nadere informatie

Voorlichtingsprogramma. hartrevalidatie

Voorlichtingsprogramma. hartrevalidatie Voorlichtingsprogramma hartrevalidatie In deze folder vertellen wij u meer over de informatiebijeenkomsten van het hartrevalidatieprogramma in het St. Anna Ziekenhuis. De behandelmethoden voor ziekten

Nadere informatie

Naam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) 69 69 16 o (0223) 69 69 27 o (0223) 69 62 81 o (0223) 69 63 29

Naam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) 69 69 16 o (0223) 69 69 27 o (0223) 69 62 81 o (0223) 69 63 29 Diverticulitis Naam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) 69 69 16 o (0223) 69 69 27 o (0223) 69 62 81 o (0223) 69 63 29 1 Inhoud pag. Inhoud...2 Wat is diverticulitis?...3 Oorzaken

Nadere informatie

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.

28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2. Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding

Nadere informatie

Leefregels voor. Gezond blijven. KBO Bernadette Helmond. 23 april 2014

Leefregels voor. Gezond blijven. KBO Bernadette Helmond. 23 april 2014 Leefregels voor Gezond blijven KBO Bernadette Helmond 23 april 2014 1 Senioren leven ongezonder dan 10 jaar geleden - Drinken meer - Roken (vrouwen) - Bewegen minder - Overgewicht - Eenzijdig eten 2 Leefregels

Nadere informatie

Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren!

Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren! Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren! KAN KANKER VOORKOMEN WORDEN? Kanker is in Nederland doodsoorzaak nummer één. Preventie is daarom van groot belang. Er zijn helaas geen garanties op

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition BMI Body Mass Index = gewicht in kg lengte x lengte in m BMI < 18,5 ondergewicht 18,5 24,9 normaal 25 29,9 overgewicht 30 34,9 zwaar

Nadere informatie

Hoe wordt het normale hartritme tot stand gebracht?

Hoe wordt het normale hartritme tot stand gebracht? Boezemfibrilleren De cardioloog heeft vastgesteld dat u een ritmestoornis heeft of heeft gehad, die boezemfibrilleren, ofwel atriumfibrilleren wordt genoemd. In deze folder kunt u hierover meer lezen.

Nadere informatie

niveau 2, 3, 4 thema 5.5

niveau 2, 3, 4 thema 5.5 niveau 2, 3, 4 thema 5.5 Gezonde voeding Inleiding Wanneer eet je gezond? Hoeveel moet ik dagelijks eten? Wat is een goed lichaamsgewicht? Onder- en overgewicht Inleiding Goede voeding levert de dagelijks

Nadere informatie

Gezonde voeding. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Gezonde voeding. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Gezonde voeding voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Wat is het belang van goede voeding? Risicofactoren We eten om in leven te blijven. Maar we eten ook omdat we het gezellig vinden. En

Nadere informatie

Gezonde voeding. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart

Gezonde voeding. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart Gezonde voeding voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Wat is het belang van goede voeding? Risicofactoren We eten om in leven te blijven. Maar we eten ook omdat we het gezellig vinden. En we willen

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Onderzoek volgens het TIA-protocol

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Onderzoek volgens het TIA-protocol Onderzoek volgens het TIA-protocol ONDERZOEK VOLGENS HET TIA-PROTOCOL TIA TIA staat voor Transient Ischemic Attack. Vrij vertaald is dit een kortdurende verstopping van een bloedvat in de hersenen. Als

Nadere informatie

De eerste hulp bij een beroerte

De eerste hulp bij een beroerte NEUROLOGIE De eerste hulp bij een beroerte trombolyse BEHANDELING De eerste hulp bij een beroerte U bent via de Spoedeisende Hulp (SEH) het St. Antonius Ziekenhuis binnengekomen, omdat de artsen vermoeden

Nadere informatie

Polikliniek cardiologie. Patiëntendagboek

Polikliniek cardiologie. Patiëntendagboek Polikliniek cardiologie Patiëntendagboek Dit dagboek is eigendom van: (patiëntenstikker) Neem dit boekje mee bij ieder bezoek aan de arts of verpleegkundige. 1 Inhoud Pagina Bereikbaarheid 3 Waarom dit

Nadere informatie

GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN

GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Voeding doet meer dan u denkt! Goede voeding is van levensbelang om gezond

Nadere informatie

Een longembolie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Een longembolie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Een longembolie U heeft een longembolie gehad en bent hiervoor opgenomen bij Rijnstate. In deze folder leest u meer over een longembolie, de behandeling ervan en adviezen voor thuis. Neem altijd uw verzekeringsgegevens

Nadere informatie

De invloed van ontstekingsreuma en -behandeling op hart- en vaatziekten

De invloed van ontstekingsreuma en -behandeling op hart- en vaatziekten De invloed van ontstekingsreuma en -behandeling op hart- en vaatziekten In Nederland hebben ongeveer 400.000 mensen last van ontstekingsreuma. Deze vorm van reuma kenmerkt zich door langdurige gewrichtsontstekingen.

Nadere informatie

Gewichtstoename bij behandeling van kanker

Gewichtstoename bij behandeling van kanker Gewichtstoename bij behandeling van kanker Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent tijdens uw behandelingen tegen kanker ongewenst in gewicht aangekomen. In deze

Nadere informatie

Welkom. Publiekslezing Hartaandoeningen. 10 maart 2016

Welkom. Publiekslezing Hartaandoeningen. 10 maart 2016 Welkom Publiekslezing Hartaandoeningen 10 maart 2016 Voorstellen Ineke Sterk Verpleegkundig specialist interne geneeskunde Programma publiekslezing 19.30 uur Aanvang publiekslezing 19.45 uur Lezing cardioloog

Nadere informatie

Hartrevalidatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Hartrevalidatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Hartrevalidatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De cardioloog, de hartfalenverpleegkundige of de ICD-verpleegkundige heeft u geadviseerd het poliklinische hartrevalidatieprogramma

Nadere informatie

Eiwitten. Voeding en Welzijn

Eiwitten. Voeding en Welzijn Eiwitten Voeding en Welzijn Vandaag Mindmap Maak een mindmap Wat weet je allemaal over eiwitten? Filmpje Filmpje Wat is je opgevallen in het filmpje? Wat wist je nog niet? Opdracht Pak ons voedsel erbij.

Nadere informatie

LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND

LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding U bent onlangs opgenomen geweest na een beroerte (een herseninfarct, een hersenbloeding). Via deze folder willen wij u informatie geven over de

Nadere informatie

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies. Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?

Nadere informatie

Herseninfarct Snelle behandeling in de eerste uren

Herseninfarct Snelle behandeling in de eerste uren Herseninfarct Snelle behandeling in de eerste uren Een snelle behandeling in de eerste uren kan voorkomen dat een herseninfarct ernstige gevolgen heeft. In deze folder leest u meer over deze behandeling.

Nadere informatie

Hoe komt u in aanmerking voor hartrevalidatie? Hartrevalidatie op maat Het intakegesprek

Hoe komt u in aanmerking voor hartrevalidatie? Hartrevalidatie op maat Het intakegesprek Hartrevalidatie Een hartstoornis kan grote lichamelijke en psychische gevolgen hebben. Het vertrouwen in het functioneren van het eigen lichaam is niet meer vanzelfsprekend. Misschien kent u uw eigen mogelijkheden

Nadere informatie

Acute dialyse Nierfunctievervangende behandeling

Acute dialyse Nierfunctievervangende behandeling Acute dialyse Nierfunctievervangende behandeling Afdeling dialyse Inhoudsopgave Inleiding blz. 2 Algemene informatie over de nieren blz. 3 Verschijnselen bij nierziekten blz. 4 Nierfunctievervangende behandeling

Nadere informatie

Longembolie Onderzoek en behandeling.

Longembolie Onderzoek en behandeling. Longembolie Onderzoek en behandeling www.nwz.nl Inhoud Wat is een longembolie? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 4 Behandeling van een longembolie 5 Behandeling met bloedverdunnende medicijnen 7 Naar huis

Nadere informatie

Verklein de kans op het ontstaan/verergeren van vaatziekten

Verklein de kans op het ontstaan/verergeren van vaatziekten Chirurgie Verklein de kans op het ontstaan/verergeren van vaatziekten i Patiënteninformatie Tips en leefregels Slingeland Ziekenhuis Algemeen Vaatziekten ontstaan door het dichtslibben van slagaders als

Nadere informatie

Wij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen:

Wij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen: Samenvatting door B. 739 woorden 29 november 2016 6,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende dingen af: je voorkeur voor eten

Nadere informatie

Als er een kleine hoeveelheid vocht uit de wond lekt, kunt u een droog steriel gaas op de wond leggen en deze vastplakken met een

Als er een kleine hoeveelheid vocht uit de wond lekt, kunt u een droog steriel gaas op de wond leggen en deze vastplakken met een Leefregels na PCI U heeft een dotterbehandeling ondergaan. Dit wordt ook wel een PCI genoemd, wat staat voor Percutane Coronaire Interventie. Na ontslag uit het ziekenhuis gaat het herstelproces en de

Nadere informatie

Medicijnen na een beroerte of TIA

Medicijnen na een beroerte of TIA Medicijnen na een beroerte of TIA stroke service assen 1 U bent enige tijd opgenomen geweest op de afdeling Neurologie van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen vanwege een beroerte of TIA. In deze brochure

Nadere informatie

Antistolling & vitamine K, hoe zit dat?

Antistolling & vitamine K, hoe zit dat? Even tijd voor uw gezondheid! Antistolling & vitamine K, hoe zit dat? Vitamine-K-wijzer voor mensen die acenocoumarol of fenprocoumon gebruiken Boerenkool Snijbiet Rapen Broccoli Spruitjes Botersla Peterselie

Nadere informatie

Adviezen na een hartoperatie

Adviezen na een hartoperatie Adviezen na een hartoperatie Informatie voor patiënten F0852-1150 januari 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

Hartrevalidatie. Uw afspraak. U wordt verwacht op: datum:. tijdstip:...

Hartrevalidatie. Uw afspraak. U wordt verwacht op: datum:. tijdstip:... Hartrevalidatie Uw afspraak U wordt verwacht op: datum:. tijdstip:... Inhoudsopgave Hartrevalidatie... 1 Waarom hartrevalidatie... 1 De belangrijkste doelen van hartrevalidatie zijn:... 1 Hoe komt u in

Nadere informatie

Dieetadvies bij jicht

Dieetadvies bij jicht VOEDING & DIEET Dieetadvies bij jicht ADVIES Dieetadvies bij jicht Jicht ontstaat als urinezuur in het lichaam wordt opgehoopt, vooral in de gewrichten. De behandeling die u krijgt, heeft tot doel de hoeveelheid

Nadere informatie

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam 1 2 VOORKOMEN VAN ONDERVOEDING BIJ OUDEREN Bij het bezoek op de polikliniek is u een aantal vragen gesteld over gewichtsverlies en uw eetlust. Hiermee wordt

Nadere informatie

Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap

Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap We omringen jou en je kind met de beste zorg Wat is bloedarmoede (anemie)? Bloedarmoede betekent dat er een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb) in het bloed

Nadere informatie