F CUS KU LEUVEN

Transcriptie

1 F CUS KU LEUVEN

2 1 VOORWOORD 2 ORGANISATIE 4 PROFIEL 4 MENSEN 5 STRUCTUUR 6 FINANCIËN 8 CAMPUSSEN 10 ONDERZOEK 12 KWALITEIT EN EXCELLENTIE 13 SAMENWERKING 15 OP ZOEK NAAR TALENT 16 ONDERZOEKSVALORISATIE 18 IN DE PRIJZEN 22 UNIVERSITEIT EN SAMENLEVING 24 MECENAAT EN FONDSENWERVING 26 ONDERWIJS EN STUDENTEN 28 STUDENTENAANTALLEN 28 ONDERWIJSAANBOD 28 INTERNATIONALE STUDENTEN 29 STUDIESTRUCTUUR EN BEGELEIDING 29 ONDERWIJSONDERSTEUNING EN ONDERWIJSVERNIEUWING 30 LEVENSLANG LEREN 30 LEVEN AAN DE UNIVERSITEIT 31 ZINGEVING 32 CULTUUR 32 SPORT 32 STURA EN LOKO 33 ALUMNI 34 UZ LEUVEN

3 VOORWOORD Er gebeurt veel aan de universiteit. Daarover leest u in deze brochure. Toch blijft er ook veel hetzelfde. Ook dat leest u in deze tekst. Stabiliteit is nodig om op een rustige manier aan kennisopbouw en kennisverspreiding te doen. En om ruimte te maken voor leefbare vernieuwing. Beide zijn nodig, voor de samenleving, voor de student, voor onze medewerkers. Er is veel variatie aan onze universiteit. Wat in onderzoeksgroep a gebeurt, is van een heel andere aard dan wat in onderzoeksgroep b plaatsvindt. Dienst x is iets totaal anders dan dienst y. Toch is er ook veel herkenbaarheid over alle grenzen heen. Ook hier zijn beide nodig, variatie en herkenbaarheid. We houden ons bezig met het zo goed als volledige menselijke kennisdomein. Je kunt nu eenmaal geen theologie bedrijven zoals je aan endocrinologie doet, en internationalisering is iets anders dan het runnen van studentenhuisvesting. Toch zijn er vele gelijkenissen in de geest, in het streven naar zo goed mogelijk werk, in de aandacht voor toegankelijkheid, in het verlangen naar grensverlegging. In dit boekje vindt u een lange lijst aan feiten en cijfers. Die horen bij de grote, complexe organisatie die een moderne universiteit nu eenmaal is. Een universiteit is echter ook een kwestie van spirit, van gevoel en emotie zelfs. Tussen de regels door ervaart u die in de volgende bladzijden wel, maar we beloven u zeker geen volledig geestelijk profiel van wat de KU Leuven is. Dat zult u zelf moeten komen meemaken. De uitnodiging daartoe leest u op elk van de volgende bladzijden. Ik wens u een aangename kennismaking. Kennis-making... Is dat niet wat een universiteit doet? Rik Torfs Rector 1

4 Afgevaardigden van vijf internationale wetenschappelijke organisaties rond straf - recht, criminologie en victimologie kwamen in oktober samen in het Vaticaan. Ze bespraken er hun activiteiten en discussieerden over grote uitdagingen binnen het strafrecht. Ivo Aertsen en Stephan Parmentier, criminologen van de KU Leuven, maakten deel uit van de delegatie. Professor Stephan Parmentier overhandigde paus Franciscus enkele publicaties en bedankte hem omdat hij thema s als misdaad en straf in het centrum van de belangstelling wilde brengen. Dat deed ik in mijn gebrekkige Spaans, maar ik vermoed toch dat hij mij begrepen heeft. Op maandag 4 augustus 2014 brachten het Belgisch vorstenpaar en de Duitse president Joachim Gauck een bezoek aan Leuven in het kader van de herdenkingsplechtigheden van de 100ste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog. Het vorsten - paar en de president werden op de Grote Markt ontvangen door burgemeester Louis Tobback. In de Universiteitshal van de KU Leuven werden zij verwelkomd door rector Rik Torfs. President Joachim Gauck nam het woord en onthulde samen met de koning een gedenkplaat in de Universiteitshal. Een eeuw vroeger ging de bibliotheek, die zich toen in de Hal bevond, in oorlogsvlammen op. Niet de universiteit leeft boven haar stand, maar de overheid. Dat zei rector Rik Torfs op 22 september tijdens de opening van het academiejaar. De nakende besparingen in het hoger onderwijs waren een terug - kerend thema in de speeches en zelfs in het straatbeeld: studenten hadden als bedelaars postgevat langs het parcours van de togati. Met een duidelijke boodschap voor de overheid: Speel niet met onze toekomst, het is ook die van u. Daar was rector Torfs het duidelijk mee eens: De Vlaamse regering vindt dat op het universitair onderwijs moet worden bespaard, alsof wij naast grijze hersencellen nog andere, belangrijker grondstoffen zouden hebben, zei hij. Zonder een adequate financiering van de universiteiten gaat in Vlaanderen vroeg of laat het licht uit, of het nu bij gebrek aan denkkracht is, dan wel bij gebrek aan elektriciteit. ORGANISATIE 2

5 Er wordt vaak gezegd: du choc des idées jaillit la lumière. En inderdaad, het soort dialoog dat we vandaag gezien hebben is wat we nodig hebben, zei rector Rik Torfs op 4 december, aan het einde van een dagvullend colloquium over proeven op primaten. Niemand veranderde van kamp, en er werd soms scherp van gedachten gewisseld. Maar er werd vooral aandachtig en respectvol geluisterd naar elkaars argumenten pro en contra dierproeven. Op 29 januari opende oecumenisch patriarch Bartholomeos I het internationale colloquium over Christian Doctrines on Divinization East and West. In zijn toespraak riep hij op om onmiddellijk te reageren op gedwongen volksverhuizingen in naam van een bedrieglijk nationalisme en religieus fanatisme. Als we zwijgen over het discrimineren van anderen, en als we als gelovige mensen het leed en de foltering van andere mensen negeren, ontkennen we het beeld van God in hen, aldus de patriarch, die voorts pleitte voor een versterking van de interreligieuze dialoog tussen allen van goede wil. Hij maande ook aan tot de verdediging van de gewetens- en godsdienstvrijheid. Verder deed de patriarch, de geestelijke leider van 300 miljoen orthodoxe christenen in de wereld, zijn reputatie als groene patriarch eer aan door opnieuw zijn aandacht te richten op de ecologische crisis. Op 24 januari 1990, 25 jaar geleden, verscheen het allereerste nummer van Campuskrant, het tijd schrift van de KU Leuven. Wij hopen samen met u de Campuskrant uit te bouwen tot een blad waardoor de hele universitaire gemeenschap zich aangesproken voelt, zo luidde de intentieverklaring van de redactie toen. De beste pr is wat je bereikt met goede berichtgeving over een goede universiteit, en dat doet Campuskrant, zegt ererector Roger Dillemans, die een kwarteeuw geleden aan de wieg van het blad stond. De KU Leuven is een universiteit met bijna 600 jaar geschiedenis, enkele tienduizenden studenten en personeelsleden, met een grote maatschappelijke betekenis en verantwoordelijkheid, die zich concentreert op veelzijdig en geavanceerd wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. 3

6 ORGANISATIE MENSEN Om deze veelzijdige opdracht waar te maken, beschikt de KU Leuven slechts over één vorm van kapitaal, namelijk getalenteerde en gedreven mensen. Aan de KU Leuven (zonder de UZ Leuven) werken personeels leden, in de volgende statuten: 31 december 2014 Administratief en Technisch Personeel (ATP/IK/CBED) 3606 Assisterend Academisch Personeel (AAP/OP) 1181 Zelfstandig Academisch Personeel (ZAP) 1561 PROFIEL De KU Leuven is opgericht in Ze is een zelfstandige universiteit. Eind 2011 veranderde zij haar naam van Katholieke Universiteit Leuven in KU Leuven en preciseerde zij in haar aangepaste Opdrachtverklaring dat zij een plaats wil zijn van open discussie over maatschappelijke, levensbeschouwelijke en ethische thema s, en een kritisch denkcentrum in en voor de katholieke gemeenschap. Zij biedt haar studenten een academische vorming aan die gebaseerd is op weten - schappelijk onderzoek van hoog niveau, om hen voor te bereiden op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. De KU Leuven is een onderzoeksintensieve, internationaal georiënteerde universiteit die zowel fundamenteel als toe - gepast wetenschappelijk onderzoek uitvoert. Zij is sterk interen multidisciplinair gericht en streeft naar internationale excellentie. Zij werkt hiervoor actief samen met haar onderzoekspartners in binnen- en buitenland. Zij stimuleert het persoonlijke initiatief en de kritische reflectie in een cultuur van overleg, samenwerking, solidariteit en academische vrijheid. Zij voert een proactief diversiteitsbeleid ten aanzien van haar studenten en medewerkers. Zij beoogt een actieve deelname aan het maatschappelijke en culturele debat en aan de uitbouw van de kennismaatschappij. Zij stelt haar kennis ten dienste van mens en samenleving, met bijzondere aandacht voor de meest kwetsbaren. OP3 385 Bijzonder Academisch Personeel (BAP/COZ) 4957 Totaal (uitgedrukt in personen) * * opm.: sommige personen hebben statuten die tot meerdere categorieën behoren Personeelsindeling naar geslacht, in procenten (december 2014) Man Vrouw Administratief en Technisch Personeel (ATP/IK/CBED) 37,0 63,0 Assisterend Academisch Personeel (AAP/OP) 49,9 50,1 Zelfstandig Academisch Personeel (ZAP) 73,1 26,9 OP3 69,9 31,1 Bijzonder Academisch Personeel (BAP/COZ) 55,7 44,3 Totaal 52,3 47,7 Personeelsindeling naar nationaliteit, in procenten (december 2014) Belgische/EU Niet-Belgische/ nationaliteit Niet-EU nationaliteit Administratief en Technisch Personeel (ATP/IK/CBED) 97,0 3,0 Assisterend Academisch Personeel (AAP/OP) 95,7 4,3 Zelfstandig Academisch Personeel (ZAP) 88,9 11,1 OP3 97,1 2,9 Bijzonder Academisch Personeel (BAP/COZ) 62,0 38,0 Totaal 80,4 19,6 4

7 ORGANISATIE STRUCTUUR De KU Leuven bestaat uit 3 groepen, die de verschillende faculteiten en departementen overkoepelen. Elke groep heeft een doctoral school. De Groep Humane Wetenschappen organiseert de Doctoral School Humane Wetenschappen en omvat de volgende faculteiten: Hoger Instituut voor Wijsbegeerte Theologie en Religiewetenschappen Bijzondere Faculteit Kerkelijk Recht Rechtsgeleerdheid Economie en Bedrijfswetenschappen Sociale Wetenschappen Letteren Psychologie en Pedagogische Wetenschappen De faculteiten in de Groep Humane Wetenschappen organiseren hun onderzoek in diverse onderzoekseenheden. De Groep Biomedische Wetenschappen bestaat uit de faculteiten Geneeskunde, Farmaceutische Wetenschappen en Bewegings- en Revalidatiewetenschappen. De Groep organiseert de Doctoral School Biomedical Sciences en omvat de volgende 14 departementen: De Groep Wetenschap & Technologie bestaat uit vijf faculteiten: Wetenschappen, Ingenieurswetenschappen, Bio-ingenieurswetenschappen, Industriële Ingenieurswetenschappen en Architectuur. De Groep organiseert de Arenberg Doctoral School, en bestaat uit de volgende onderzoeksdepartementen: Departement Aard- en Omgevingswetenschappen Departement Architectuur Departement Biologie Departement Biosystemen Departement Burgerlijke Bouwkunde Departement Chemie Departement Chemische Ingenieurstechnieken Departement Computerwetenschappen Departement Elektrotechniek (ESAT) Departement Materiaalkunde Departement Microbiële en Moleculaire Systemen Departement Natuurkunde en Sterrenkunde Departement Werktuigkunde Departement Wiskunde Departement Cardiovasculaire Wetenschappen Departement Mondgezondheidswetenschappen Departement Farmaceutische en Farmacologische Wetenschappen Departement Menselijke Erfelijkheid Departement Beeldvorming & Pathologie Departement Bewegingswetenschappen Departement Microbiologie en Immunologie Departement Cellulaire en Moleculaire Geneeskunde Departement Neurowetenschappen Departement Oncologie Departement Klinische en Experimentele Geneeskunde Departement Revalidatiewetenschappen Departement Ontwikkeling en Regeneratie Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg en Eerstelijnszorg 5

8 ORGANISATIE FINANCIËN De bedrijfsopbrengsten van de universiteit zijn de afgelopen 10 jaar sterk gestegen. In 2004 bedroegen ze 516 miljoen, te vergelijken met de 933 miljoen in De bedrijfsopbrengsten 2014 van UZ Leuven bedragen 921 miljoen. in Opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening ,7 % ,7 % Overheidstoelagen en subsidies - basisfinanciering ,9 % ,0 % Overheidsbijdrage - fundamenteel basisonderzoek ,7 % ,1 % Overheidsbijdragen - toegepast wetenschappelijk onderzoek ,7 % ,1 % Contractonderzoek met de privé-sector en wetenschappelijke dienstverlening ,6 % ,7 % Andere opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening ,8 % ,7 % Overige bedrijfsopbrengsten ,3 % ,3 % Totaal bedrijfsopbrengsten universiteit ,0 % ,0 % Totaal bedrijfsopbrengsten UZ Leuven

9 ORGANISATIE 7

10 CAMPUSSEN Het Europese hoger onderwijs heeft de voorbije 15 jaar een ingrijpende hervorming doorgemaakt. Dat proces heeft er onder meer toe geleid dat de KU Leuven sinds 1 oktober campussen heeft, verspreid over 11 steden in Vlaanderen. De opleidingen situeren zich in de domeinen architectuur, industriële ingenieurs - wetenschappen, handelswetenschappen, milieu- en preventiemanagement, toegepaste taalkunde, journalistiek en bewegings- en revalidatiewetenschappen. Door het behoud van de profielen en de doelstellingen van de geïntegreerde opleidingen, zorgt de KU Leuven voor een grote variatie in haar onderwijsaanbod die aansluit bij vele interesseprofielen. Op elke campus worden nu volwaardige KU Leuven-diploma s uitgereikt. Technologiecampus Gent: Ingenieurs voor beter In de bruisende studentenstad Gent investeert deze campus in topinfrastructuur voor experimenten en technologische creativiteit. Technologiecampus Oostende: Techniek die werkt Deze campus is gevestigd op een unieke locatie aan de Oostendse zeedijk en streeft ernaar om een warmhartige campus te zijn. OOSTENDE BRUGGE Technologiecampus Aalst: Persoonlijk onderwijs in een groene omgeving Deze campus biedt het gemeenschappelijke deel aan van de opleiding bachelor in de industriële wetenschappen. GENT Campus Brugge: Persoonlijk onderwijs in een historisch stadsdecor Op wandelafstand van het station van Brugge, biedt deze campus een ongedwongen, persoonlijke sfeer. KORTRIJK AALST Campus Kulak Kortrijk: Hoogstaand onderwijs op mensenmaat in een dynamische grensregio Volwaardige bachelor- en onderzoekscampus, met zorgvuldig gekozen speerpunten in eigen onderzoeksfaciliteiten en met tal van opleidingen en schakelprogramma s. Campus Sint-Lucas Gent: Een jonge Faculteit Architectuur in het centrum van Gent met 150 jaar traditie in ontwerpen Deze campus biedt zeer moderne apparatuur in het MMlab, zoals een lasercutter en een 3D-printer. Campus Sint-Lucas Brussel: Een jonge Faculteit Architectuur in het centrum van Gent met 150 jaar traditie in ontwerpen Op deze campus in hartje Brussel volgen een 300-tal studenten de opleiding architectuur. Het programma is identiek aan dat aan Campus Sint-Lucas Gent. 8

11 Technologiecampus De Nayer: Traditie in techniek Op deze groene campus wordt de student opgeleid tot een sterk technisch onderlegde allround ingenieur. Campus Antwerpen: Taal- en economische opleidingen in het centrum van de Antwerpse metropool Campus Carolus vormt de Antwerpse thuisbasis van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen. Campus St Andries biedt in hartje Antwerpen een aantal opleidingen uit de Faculteit Letteren aan. ANTWERPEN GEEL Technologiecampus Geel: Biotoop voor ingenieurs Op deze landelijke campus staan respect voor natuur en oog voor duurzaamheid centraal in de opleidingen. SINT-KATELIJNE-WAVER BRUSSEL LEUVEN DIEPENBEEK Technologiecampus Diepenbeek: Ingenieur op mensenmaat De intense samenwerking tussen KU Leuven en UHasselt zorgt voor een ruime waaier aan afstudeerrichtingen. Campus Brussel: Opleidingen met internationale allure in het hart van Europa De opleidingen aan de campus worden gekenmerkt door de excellente begeleiding, praktijkgerichte focus en flexibele organisatie. Leuven onderwijs geïnspireerd op vernieuwend wetenschappelijk onderzoek Campus Groep T Leuven The Engineering Enterprise Deze campus onderscheidt zich van de andere door als enige in België de opleiding industrieel ingenieur in het Nederlands en volledig in het Engels aan te bieden. 9

12 ONDERZOEK De Egyptische farao Achnaton, vooral bekend om zijn vrouw Nefertiti en zijn opvolger Toetanchamon, liet in de veertiende eeuw voor Christus een enorme nieuwe hoofdstad verrijzen. Door satellietbeelden te analyseren heeft de onderzoeksgroep van professor Harco Willems nu een reusachtige industriezone ontdekt waar de gebruikte bouwstenen werden gedolven. De stad Amarna, zo n 300 km ten zuiden van Cairo, werd in 1350 voor Christus door Achnaton opgericht als nieuwe hoofdstad van het Egyptische rijk. Net buiten Amarna vonden de onderzoekers vorig jaar al de resten van een industriële buitenwijk. Nu blijkt dat de industriezone zich uitstrekt tot twaalf kilometer ten noorden van de stad. De agglomeratie is daarmee zo n zes vierkante kilometer groter dan eerst aangenomen. Professor Thierry Voet en zijn team van het Departement Menselijke Erfelijkheid aan de KU Leuven, het Wellcome Trust Sanger Instituut en Oxford University zijn er voor het eerst in geslaagd om het DNA en het RNA van één cel parallel en uiterst gedetailleerd in kaart te brengen. Ze ontwikkelden hiervoor een nieuwe techniek: de Genome and Transcriptome Sequencing of G&T-seq-techniek. Door het genoom en transcriptoom van een cel parallel te bekijken, kunnen we inzicht krijgen in de impact van genetische variatie op het functioneren van een cel, legt Thierry Voet uit. Deze technologie maakt het mogelijk om genetische variatie tussen cellen in kaart te brengen, en dat zowel voor normale cellen als bijvoorbeeld voor de cellen van een kankergezwel. Op die manier kunnen we onder meer de ontwikkeling en de progressie van kanker binnen een persoon beter begrijpen. Op termijn kan dit bijdragen tot meer gepersonaliseerde therapieën. Bij de ziekte van Duchenne, wereldwijd de meest frequente spieraandoening bij kinderen, sterven de spieren geleidelijk af, waardoor de patiënten rond hun negende verjaardag in een rolstoel terechtkomen en op jongvolwassen leeftijd overlijden. Een internationaal team onder leiding van professor Gunnar Buyse van UZ Leuven heeft nu een medicijn ontwikkeld dat de achteruitgang in de long- en ademhalingsfunctie een halt toeroept. Aangezien de ziekte niet kan worden genezen en longlijden de oorzaak is van vroegtijdig overlijden, is deze nieuwe behandeling een grote stap voorwaarts. 10

13 Wetenschappelijk onderzoek is de ruggengraat van een toekomstgerichte, relevante universiteit. Het is haar raison d être in de hedendaagse kennismaatschappij, en de voedingsbodem van hoogkwalitatief academisch onderwijs en maatschappelijke dienstverlening. De KU Leuven biedt plaats aan alle soorten onderzoek, van fundamenteel tot toegepast, met alle gradaties daar tussenin, van individuele projecten tot participatie in grootschalige, internationale onderzoeksconsortia. Het massaverlies van de ijskap wordt in Oost-Antarctica gedeeltelijk gecompenseerd door sneeuwmassa van enkele hevige stormen uit 2009 en 2011, veroorzaakt door atmosferische rivieren. Zo stelt een internationaal onderzoeksteam onder leiding van de KU Leuven. Atmosferische rivieren zijn lange, smalle stromen van vochtige lucht die zich boven zeegebied over duizenden kilometers kunnen uitstrekken. Ze transporteren grote hoeveelheden water de aardbol rond. Hoewel atmosferische rivieren al berucht waren voor hevige regenval en overstromingen, wordt hun belang voor het klimaat van Antarctica nu pas duidelijk. Andreas Vesalius, 500 jaar geleden geboren, stond in het academiejaar in het centrum van de aandacht. Een ambitieuze tentoonstelling in Museum M, tal van lezingen en events, publicaties enz. herdachten de grondlegger van de moderne anatomie. Professor Peter Carmeliet: Vijfhonderd jaar na Vesalius hebben de geneeskunde en de wetenschap in het algemeen nog altijd nood aan denkers en durvers van zijn kaliber. Geen meelopers, maar mensen die echt nieuwe wegen durven verkennen en nieuwe verbanden willen leggen. Artsen van UZ Leuven zijn erin geslaagd om bij een baby van één jaar een nieuwe hartklep in te brengen via een katheter. Omdat op die leeftijd de aders nog te klein zijn voor het transport van de hartklep naar het hart, hebben de artsen een andere toegangsweg moeten gebruiken: de lever. De baby stelt het goed en is inmiddels weer thuis. Cardioloog Marc Gewillig: Normaal gezien gaan we dan met de katheter door de ader in lies of hals naar het hart. Maar in dit geval was dat geen optie: bij kinderen van minder dan tien kilo zijn die aders te klein voor zo n katheter, die toch zeven à acht millimeter breed is. Vandaar dat we een alternatieve toegangsweg hebben gebruikt, langs het sponsachtig weefsel van de lever. Volgens professor Gewillig is hiermee een belangrijke psychologische drempel voor artsen overschreden en zullen ze de lever meer en meer gaan zien als een toegangsweg tot het hart. 11

14 ONDERZOEK KWALITEIT EN EXCELLENTIE De KU Leuven claimt een plaats bij de Europese top, en laat haar stem horen in de mondiale wetenschappelijke discussies. Een doordacht strategisch onderzoeksbeleid, een aantrekkelijk klimaat ovor nationale en internationale talenten en een energieke, efficiënte omkadering zorgen ervoor dat die toppositie elke dag opnieuw bewaarheid wordt. De groei van de financiële middelen illustreert de vaart van het Leuvense onderzoek. In 2014 besteedde de KU Leuven 426,5 miljoen euro aan onderzoek, 2,03 procent meer dan in De KU Leuven verwerft financiering uit de meest selecte competitieve onderzoeksfondsen. Daartoe horen zeker de ERC Grants, toegekend door de European Research Council. De KU Leuven is sinds de start van het ERCprogramma betrokken bij 81 van deze grants, en bekleedt daarmee de 8ste plaats in de rangorde van Europese universiteiten. In 2014 ontvingen tien onderzoekers van de KU Leuven een ERC grant voor hun project. Ook de talrijke wetenschappelijke prijzen wijzen op de kwaliteit van het Leuvense onderzoek. De belangrijkste globale indicaties voor wetenschappelijke excellentie vinden we in de cijfers betreffende de onderzoeksoutput zoals die vorm krijgt in doctoraten, publicaties en de daaraan gekoppelde citaties en impact. Aantal deelnames University of Cambridge University of Oxford Imperial College ETH Zürich KU Leuven University College London EPFL Lausanne Bedrag (in miljoen euro) Als comprehensive universiteit ambieert de KU Leuven net als op onderwijsvlak ook in haar onderzoek een zo ruim mogelijke aan wezig heid in de wetenschap - pelijke wereld. Daarbij wil zij excelleren in die domeinen waarin de grote maatschappelijke uitdagingen gesitueerd zijn. De financiering van het Leuvense onderzoek schenkt daar bewust de nodige aandacht aan. De KU Leuven bevindt zich in goed gezelschap in de rangorde van Europese universiteiten qua deelname aan het grootschalige Zevende Kaderprogramma, dat liep van 2007 tot Ook in het nieuwe Horizon 2020 blijft de KU Leuven aan de top. Onze universiteit bekleedt de 6de plaats van de Europese universiteiten met 60 Horizon 2020 projecten, met een waarde van 28 miljoen euro (situatie in juni 2015). Aandeel KU Leuven in Vlaanderen 50% 45% 40% 35% SCIE publicaties Aantal ZAP KU Leuven Aantal publicaties KU Leuven (10-jaarvenster) Aantal citaties KU Leuven (10-jaarvenster) Aandeel BOF-sleutel jaar N+1 KU Leuven 280% 260% 240% 220% 200% 180% 160% 140% 120% 100% 80% SCIE citaties Aantal ZAP KU Leuven Aantal publicaties KU Leuven (10-jaarvenster) Aantal citaties KU Leuven (10-jaarvenster) Cijfers: september

15 ONDERZOEK SAMENWERKING De keuze om actief te participeren aan grootschalige strategische onderzoeksdomeinen noopt niet alleen tot belangrijke financiële engagementen. Deze keuze vereist ook een multidisciplinaire aanpak, waarvoor een comprehensive universiteit een schitterend kader is, met de mogelijke inbreng en interactie van een hele waaier aan wetenschappelijke disciplines. Daarnaast vergt dit alles vaak ook de creatie van nieuwe organisatievormen, niet zelden met verschillende partners, ook van buiten de universiteit. Imec, Interuniversitair Micro-Elektronica Centrum, werd in 1984 opgericht en is uitgegroeid tot een wereldspeler op het vlak van de ontwikkeling van micro- en nano-elektronica, met bijna 2000 medewerkers, enkele tientallen eigen spin-offs en belangrijke samenwerkingsverbanden met mondiale bedrijven als Samsung en Intel. Een ander interessant voorbeeld van zo n samen werkings - verband is NERF of Neuroelectronics Research Flanders, een gemeenschappelijk door Imec, het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) en de KU Leuven opgezette onderzoeks - structuur om het neurocircuit van het menselijk brein te ontrafelen. Op langere termijn zal NERF leiden tot nieuwe inzichten in de functionaliteit van ons brein, en daardoor ook tot nieuwe diagnostische en behandelingstechnieken voor problemen in het centrale en perifere zenuwsysteem, via een combinatie van nanotechnologie en nanobiologie. Leuvense onderzoekscentra nemen in de brain -gerelateerde onder zoeks - domeinen al geruime tijd een toonaangevende plaats in. iminds is het digitale onderzoekscentrum van Vlaanderen. Het mikt zowel op strategisch als op toegepast onderzoek, samen met vijf Vlaamse universiteiten en meer dan 850 onderzoekers, in zes sleuteldomeinen ICT, media, gezondheid, energie, Smart Cities en Manufacturing. Het streeft naar het vertalen van digitale knowhow naar echte producten en diensten, om zo bij te dragen tot de socio-economische groei van Vlaanderen. Wetenschappelijke samenwerking is bijna per definitie internationaal georiënteerd. De KU Leuven heeft talrijke bi- en multilaterale samenwerkingsverbanden lopen, van klein- tot grootschalig, al dan niet in samenhang met de wederzijdse uitwisseling van studenten en onderzoekers. Onze universiteit participeert ook zeer actief in institutionele samenwerkingsverbanden zoals LERU, de League of European Research Universities, die 21 vooraanstaande onderzoeksuniversiteiten samenbrengt. Naast de KU Leuven zijn onder meer ook de universiteiten van Cambridge, Oxford, Heidelberg, Leiden, Imperial College London en University College London lid van LERU. De organisatie gebruikt haar invloed onder meer om samen met de Europese instellingen het onderzoekskader van ons continent uit te tekenen, bijvoorbeeld via de invulling van Horizon D-printing bekroond Professor Jean-Pierre Kruth van de Afdeling Productietechnieken, Machinebouw en Automatisering (PMA) werd bekroond met de 2015 Bower Award Prize for Achievement in Science, één van de financieel best bedeelde Amerikaanse en meest gerenommeerde wetenschappelijke onderscheidingen. Professor Kruth viel in de prijzen voor zijn werk rond additive manufacturing AM, in de volksmond 3D-printing. Dat is een productiemethode waarbij een bepaald materiaal laagje per laagje tot een voorwerp wordt opgebouwd, met gebruik van lasers. Jean Pierre Kruth: Ons land loopt voorop op het vlak van AM, wetenschappelijk en industrieel. Als je ziet dat het aandeel van onze industriële 3D-output op wereldschaal viermaal hoger is dan wat je op grond van ons industrieel totaalgewicht zou verwachten, geeft dat aan dat we echt wel meetellen. Materialise en LayerWise, twee spin-offs van onze universiteit, zijn topbedrijven in de AM-markt, wereldwijd. Dat moeten we zo houden. Een bekroning als de Bower Award zet onze vooraanstaande positie nog eens extra in de verf. 13

16 ONDERZOEK OP ZOEK NAAR TALENT Jong talent moet actief opgespoord en aangetrokken worden. Dat doet de KU Leuven op verschillende manieren. De drie doctoraatsscholen spelen hierin een belangrijke rol. Er is één doctoraatsschool per groep: de Arenberg Doctoral School (Wetenschap en Technologie), de Doctoral School Biomedical Sciences en de Doctoral School Humane Wetenschappen. Zij speuren naar internationaal onderzoekstalent en zorgen voor een degelijke doctoraatsopleiding. Daartoe horen ook niet-academische vaardigheden, zoals communicatietechnieken en ondernemerschap. In het academiejaar werden 669 doctoraten uitgereikt. Daarvan werden er 284 (42 procent) behaald door niet-belgen. Wiskundige Stefaan Vaes wint Francqui-prijs Professor Stefaan Vaes (Faculteit Wetenschappen) heeft de Francquiprijs gewonnen, de belangrijkste Belgische wetenschappelijke onderscheiding. Hij kreeg de prijs voor zijn onderzoek rond von Neumannalgebra s, waarmee hij doorbraken bereikte in de structuur van operatorenalgebra s. Zijn wiskundig onderzoek heeft belangrijke gevolgen voor andere domeinen van de wiskunde. Zijn onderzoeksresultaten leggen niet enkel de structuur van operatorenalgebra s bloot. Ze hebben ook een impact op andere fundamentele domeinen van de wiskunde. Hiermee zijn alle bestaande technieken in dit onderzoeksgebied grondig verbeterd en inspireerde Stefaan Vaes een hele generatie van jonge wiskundigen in België en over de hele wereld, aldus de jury. Doctoraatsdans Als antwoord op de vraag Waar gaat je doctoraat precies over? maakte de Leuvense plantenbioloog Patrizia Tavormina een danschoreografie over haar onderzoek. En zij is niet de enige: 21 doctoraatsstudenten van over de hele wereld deden mee aan de wedstrijd Dance your PhD. Patrizia s inzending zit bij de finalisten. De ludieke wedstrijd daagt doctoraatsstudenten uit hun onderzoek eens uit te leggen zonder dat er jargon, powerpointpresentaties of posters bij te pas komen. De winnaar mag zijn of haar danstalenten komen tonen aan Stanford University. Bier herbrouwen Onderzoekers van de KU Leuven, campus Gent, zijn erin geslaagd om bier uit 1842 te reconstrueren. Daarvoor baseerden ze zich op flessen bier die in 2010 werden gevonden in een 19de-eeuws scheeps - wrak voor de kust van Finland. Een Finse brouwerij zal het bier nu gaan verkopen. Sinds 1842 lagen de flessen verborgen op de bodem van de zee, zo n 50 meter onder de zeespiegel. Om het bier te reconstrueren klopten de Finnen aan bij de Onderzoeksgroep Brouwerijtechnologie van de KU Leuven. Onder leiding van professor Guido Aerts en brouwmeester Gert De Rouck werkte de onderzoeksgroep een jaar lang aan de reconstructie van het eeuwenoude bier. Gert De Rouck: Op basis van de microorganismen in de flessen konden we nagaan welke soort gist en bacteriën de brouwers in de 19de eeuw gebruikten. Het bier bleek oorspronkelijk uit België afkomstig te zijn. 14

17 ONDERZOEK Met een tenure track-contract kunnen nieuwe leden van het Zelfstandig Academisch Personeel gedurende vijf jaar hun onderzoeks- en managementcapaciteiten verder aantonen in een uitdagende, internationale context. Na afloop kunnen de besten doorstromen naar het permanente kader van het Zelfstandig Academisch Personeel. Onderzoekers aantrekken die bewezen hebben tot de top te behoren, is een andere werkwijze om het onderzoeksweefsel te versterken en het internationale succes te vergroten. De KU Leuven doet dit onder meer door een beroep te doen op de zogenaamde Odysseus-middelen, waarmee internationale onderzoekers werden aangetrokken om in Leuven, met een degelijke onderzoeksgroep onder hun leiding, hun research verder uit te bouwen. Met Methusalemfondsen krijgen gevestigde onderzoekers een stabiel kader. Investeren in wetenschap loont Investeren in wetenschap rendeert ook economisch. Paul Van Dun, algemeen directeur van KU Leuven Research & Development, is tevens gedelegeerd bestuurder van het Gemma Frisius-fonds (GFF), dat in 1997 werd opgericht door KBC, Fortis (toen nog Generale Bank) en de KU Leuven, in een 40/40/20-verhouding. Het Gemma Frisius-fonds was specifiek bedoeld voor ondernemende onder - zoekers die een bedrijf wilden starten op basis van aan KU Leuven opgebouwde technologieën of ideeën. Midden de jaren negentig was risicokapitaal voor dergelijke hoogtechnologische starters echter niet zo eenvoudig te vinden, en een aantal nochtans goede concepten hadden bijgevolg moeite om het nodige kapitaal bijeen te krijgen om als bedrijf op te starten. En dààr wilde het GFF hulp bieden. ONDERZOEKSVALORISATIE Wetenschappelijk onderzoek is belangrijk als basis van kennisgroei en als voedingsbodem voor universitair onderwijs. Daarnaast kan het echter ook belangrijke economische implicaties hebben. Een in de samenleving ingebedde onderzoeksgemeenschap zoals de KU Leuven heeft oog voor deze mogelijkheden en bevordert ze, onder meer omdat via deze onderzoeksvalorisatie een zeer relevante vorm van maatschappelijke return gerealiseerd wordt. Die kan commerciële vormen aannemen, al is dat lang niet noodzakelijk: heel wat onderzoeksresultaten worden bijvoorbeeld ingeschakeld in ontwikkelings- en samenwerkingsprojecten met universiteiten uit de Derde Wereld. Wat de commerciële valorisatie van onderzoeksresultaten betreft, heeft de KU Leuven een zeer mooi palmares. Zij beschikt sinds 1972 over een eigen dienst voor technologie-transfer, die zich gespecialiseerd heeft in de ontmoeting van wetenschappelijke en economische partners. KU Leuven Research & Development (in de wandeling: LRD) bewijst al 40 jaar lang de zin van samenwerking tussen universiteit en bedrijfswereld. Met succes, trouwens. Het startkapitaal van 12,5 miljoen euro werd al snel door de partners verdubbeld tot 25 miljoen euro. Het GFF heeft inmiddels in meerdere tientallen bedrijven geïnvesteerd. Meestal volstaat het GFF-geld niet om het bedrijf op te starten, maar de praktijk leert dat het toegekende kapitaal werkt als een soort katalysator: als GFF over de brug komt, volgen de meer klassieke investeerders gewoonlijk ook wel. En nu hebben die spin-offs een heuse hoogtechnologische gordel rond Leuven gelegd, met duizenden arbeidsplaatsen, zeker als je er de toeleveranciers bijrekent. Ze verhogen de toegevoegde waarde van de regionale economie in aanzienlijke mate. 15

18 ONDERZOEK FWO beloont excellentie KU Leuven-professoren Greet Van den Berghe en Luc Van Gool hebben de Excellentieprijs van het Fonds voor Wetenschappelijk Onder - zoek (FWO) gewonnen. Ze krijgen elk een bedrag van euro ter bekroning van hun onderzoekscarrière. De FWO-Excellentieprijzen worden om de vijf jaar toegekend aan vijf Vlaamse onderzoekers uit vijf grote wetenschapsdomeinen. De winnaars hebben gemeen dat ze een internationale leiderspositie innemen binnen hun vakgebied en de grenzen ervan hebben verlegd. De laureaten werden voorgedragen door collega s uit binnen- en buitenland, en zijn geselecteerd door een internationale jury van topwetenschappers. Professor Greet Van den Berghe (Departement Cellulaire en Moleculaire Geneeskunde) kreeg de Excellentieprijs in de Fundamentele Biomedische Wetenschappen. De jury loofde de nieuwe inzichten die ze verwierf over hormonale en metabole reacties bij kritieke ziektes. Van den Berghe slaagde erin de medische behandeling van kritieke patiënten te verbeteren. Dat deed ze door doelgericht onderzoek te voeren en zo concrete toepassingen in de patiëntenzorg te ontwikkelen. Jaarlijks worden ongeveer 2500 nieuwe overeenkomsten afgesloten. Het merendeel daarvan kadert in contract - onderzoek en onderzoek in consortia, goed voor ongeveer een derde van de totale omzet van LRD, die 186,4 miljoen euro bedroeg in 2013 zonder de inkomsten gerealiseerd uit de spin-offwerking. Verder besteedt LRD veel aandacht aan de creatie van intellectuele eigendom met economische meerwaarde (bijvoorbeeld patenten). Vaak gaat het om initiatieven met een groot hefboom - effect. Een relatief kleine LRD-investering kan zorgen voor een veelvoud aan extra extern kapitaal. Dat is met name het geval voor de uitbouw van een honderdtal spin-offs. Samen vormen zij een unieke gordel van kennisgedreven high-tech bedrijven rond Leuven, goed voor meerdere duizenden rechtstreekse jobs, en een groot aantal afgeleide jobs in toeleverings- en ondersteuningsfuncties. Bekende voorbeelden: LMS, Thrombogenics, Materialise, enz. Professor Luc Van Gool (Departement Elektrotechniek) is laureaat voor de Excellentieprijs in de Toegepaste Wetenschappen. Hij voerde onder meer onderzoek naar het belang van invariantie bij geometrische transformaties, wat leidde tot de ontwikkeling van modellen die nog steeds gebruikt worden in onderzoek naar beeldherkenning. Zijn huidige onderzoek bestrijkt een brede waaier van aspecten van computer vision, beeldvorming en beeldverwerking. Het heeft onder meer geleid tot toepassingen voor films, beveiliging, archeologie en digitalisering van cultureel erfgoed. Seksuele stoornis niet altijd een probleem Niet iedereen die met een seksuele stoornis kampt, beschouwt dat ook als een probleem. Zo blijkt uit een onderzoek bij bijna Vlamingen en een online enquête bij Vlamingen. Seksuologe Lies Hendrickx, die haar doctoraat aan het onderwerp wijdde, ziet een leeftijdsgebonden verband tussen seksuele stoornissen en het ervaren van last. Uit de resultaten die Hendrickx analyseerde bleek dat 44 tot 49% van de bevraagde vrouwen en 35 tot 48% van de mannen met een seksuele functiestoornis kampten. Met de vraag of ze deze stoornis ook daadwerkelijk als een last beschouwden, daalden die cijfers met de helft: 22 tot 24% van de vrouwen en 12 tot 21% van de mannen bleken met een seksuele disfunctie te kampen. Een minderheid zag de stoornis dus ook daadwerkelijk als een probleem. 16

19 ONDERZOEK 17

20 IN DE PRIJZEN Tijdens het Patroonsfeest, op 2 februari, reikte de KU Leuven naar goede gewoonte een aantal eredoctoraten uit, aan schrijver Philippe Claudel, ecoloog Carl Folke, kankeronderzoeker Rakesh Jain en politicoloog Brainard Guy Peters. Promotor Lieven D hulst noemde de Franse schrijver en filmmaker Philippe Claudel de meest eminente Franse auteur van zijn generatie. Hij wees op de belangrijkste krachtlijnen van zijn oeuvre. Hoe krijgen historische gebeurtenissen betekenis? Hoe werken de tijd en ons geheugen? Die vragen begrijpen en verklaren is volgens professor D hulst de basis van Claudels schrijverschap. Daarvoor gebruikt de auteur een rijkdom aan taal- en stijlmiddelen. Hij speelt met afstanden en gezichtspunten, en doet dat in heel verschillende genres. Daarnaast is hij ook een begenadigd scenarioschrijver en filmmaker. Zijn uit zonderlijke prestaties en zijn unieke plaats maken een Leuvens eredoctoraat dus erg verantwoord. Het is een aanmoediging om verder te doen, aldus Claudel zelf. Schrijven is voor hem een moeilijk en vaak eenzaam beroep, maar een auteur heeft wel een belangrijke gemeen - schaps vormende opdracht. Alleen al daarom is het dus de moeite waard om de moeilijke weg naar een boek af te leggen. Erkenning valt je daarbij soms te beurt, altijd onverwacht, zoals met dit eredoctoraat. Die erkenning wil ik waard blijven. De aarde wordt een onveilige omgeving, stelde professor Erik Mathijs, promotor van de Zweedse ecoloog Carl Folke. Een aantal vitale drempel waarden zijn al overschreden. Carl Folke waarschuwt tegen het misbruik van onze natuurlijke omgeving als een uit te baten of uit te buiten factor. Onze biosfeer is juist de belangrijkste bestaansvoorwaarde voor elke menselijke en dus economische activiteit, en dient dus tot elke prijs beschermd te worden. Toch is het werk van Carl Folke niet pessimistisch van aard, had ook de rector in zijn inleiding al aangestipt. 18

21 IN DE PRIJZEN Door de nadruk te leggen op de wisselwerking tussen mens en natuur en op de veerkracht die inherent is aan de natuur, vormt Folkes onderzoek een harde maar ook hoopgevende boodschap. Zelf was de onderzoeker verrast door de Leuvense onderscheiding. Maar de erkenning sterkt hem wel in zijn werk. We used to think we were a small world on a big planet, now we know we are a big world on a small planet. Het werk van professor Rakesh Jain is baanbrekend, aldus promotor Peter Carmeliet, en het ligt aan de basis van nieuwe inzichten en strategieën in de behandeling van kanker en andere vasculaire ziekten met wereldwijd 500 miljoen patiënten. Momenteel is Jain één van de meest geciteerde onderzoekers ter wereld, en hij inspireert generaties onderzoekers, clinici en ingenieurs. In zijn dankwoord benadrukte professor Jain dat ook patiënten een belangrijke rol te spelen hebben, met name in de fase van de clinical trials. Zij zijn mijn medereizigers, zei professor Jain. Aan hen draag ik mijn eredoctoraat op. In het werk van professor Jain staat de vraag centraal hoe de bloedvaten van kankerweefsel zodanig genormaliseerd kunnen worden dat medicijnen kankercellen optimaal kunnen bereiken. Carmeliet: Jain heeft de cruciale rol aangetoond van ingenieurstechnieken in de opsporing en behandeling van kanker en hij heeft het denken over hoe medicijnen tegen de ziekte écht werken fundamenteel veranderd. Promotor Bart Kerremans opende zijn laudatio met het bericht dat Brainard Guy Peters de belangrijkste hedendaagse onderzoeker is op het vlak van overheidsbestuur. Hij speelt een grote rol in de conceptualisering van een aantal kernbegrippen uit de moderne politicologie, zoals governance en new institutionalism... Hij heeft niet alleen baanbrekend onderzoek verricht, maar geeft zijn inzichten ook door via tal van adviezen en handboeken. Professor Peters beklemtoonde dat hij vooral zoekt naar de manier waarop mensen zichzelf blijvend en steeds beter democratisch kunnen besturen. Peters wijst al decennialang op de essentie in theoretische discussies, verbindt die aan de realiteit en stoomt jonge generaties klaar. Het maakt hem tot een zeer complete academicus, aldus nog Bart Kerremans. 19

22 IN DE PRIJZEN Op 28 mei reikte de KU Leuven een eredoctoraat uit aan VN-secretarisgeneraal Ban Ki-moon. De universiteit eerde hem voor zijn rol als diplomatieke bruggenbouwer in de wereld. België, zo zei Ban Ki-moon in zijn dankwoord, heeft vanaf de eerste dagen van de VN een belangrijke rol in de organisatie gespeeld. Paul-Henri Spaak was de eerste voorzitter van de Algemene Vergadering. Die inzet is ook nu nog zeer voelbaar. Een land dat zo aan den lijve ondervonden heeft wat oorlogsleed is, hecht zeer groot belang aan een organisatie die van het behoud van vrede haar basisactiviteit maakt. De VN kan veel bijdragen tot een betere, meer vredevolle wereld, maar uiteindelijk blijft de hamvraag wat wij kunnen doen. Daarom gaf hij de studenten huiswerk mee. Zij, als belichaming van de toekomst, moeten global citizens worden, met een wereldomvattende visie. Zij moeten hun leiders uitdagen en op hun verantwoordelijkheid wijzen om daadwerkelijk iets te doen aan meer vrede. Op 10 juni ontving Michelle Bachelet, president van Chili, een ere - docto raat voor haar bijdrage aan de sociale gelijkheid in de Chileense samenleving, haar rol in UN Women en haar inspirerende persoonlijkheid voor vrouwen wereldwijd. In haar uitvoerige dankwoord sprak president Bachelet over Equity and Social Cohesion for Democracy. Latijns- Amerika is nog veel te veel het toneel van grote ongelijkheid. De bereid - heid om te werken aan een ideaal, waarin welvaart en rechtvaardigheid hand in hand gaan, wordt echter steeds groter, al is de weg nog zeer lang. Dit ideaal veronderstelt een inclusieve samenleving, die niet alleen een nobel ideaal is, maar ook een strategisch imperatief om meer welvaart te creëren en te delen. Die fundamentele ideeën vormen de basis van een hele reeks hervormingen, alle gericht op de uitbouw van meer gelijkheid in Chili. Zo werd een belastingshervorming doorgevoerd, eerst fel gecontesteerd, maar nu in ruime kring aanvaard, gericht op een rechtvaardige bijdrage van de meer kapitaalkrachtigen. Ook het kiessysteem werd gevoelig aangepast, samen met representatiequota van vrouwen. Natuurlijk past ook de oprichting van het ministerie voor vrouwen en gendergelijkheid in dat streven naar gelijkheid. Maar de belangrijkste mogelijkheden om meer gelijkheid te genereren, zijn te vinden in het Chileense onderwijs, waar segregatie de plaats moet ruimen voor toegankelijkheid en inclusie. Op 8 september reikte de KU Leuven een eredoctoraat uit aan professor Justin Yifu Lin, ter gelegen heid van de opening van het academiejaar aan Vlerick. Professor Lin is één van de belangrijkste Chinese economen en gewezen hoofdeconoom van de Wereldbank. Professor Lin speelde een belangrijke rol in het uittekenen van de moderne economische ontwikkeling van China. Hij weet in zijn werk het ogenschijnlijk onverzoenbare te verzoenen: hij bouwde een wereldomspannende loopbaan uit zonder China uit het oog te verliezen, hij verzoende economische performantie met reële sociale harmonie, en hij wist het vrijemarktdenken te doen sporen met de noden van de ontwikkelingslanden. Dat zijn geen eenvoudige trajecten, maar volgens één van zijn collega s beschikt professor Lin over de daartoe onmisbare patience to cook a stone. 20

23 IN DE PRIJZEN Historicus Jay Winter van Yale University kreeg op 23 september een eredoctoraat van Kulak voor een halve eeuw onderzoek naar WO I en de gevolgen voor het Europa van de twintigste eeuw: Europeanen weten dat je met oorlog een doos van Pandora opent. Het eredoctoraat werd uitgereikt tijdens de opening van het academiejaar, ter gelegenheid van het vijftigjarige bestaan van Kulak, en, uiteraard, de herdenking van de Eerste Wereld oorlog. WO I was het resultaat van een collectief falen van de grote machten om de vrede te bewaren. Ze hadden het stuk voor stuk kunnen stoppen als ze dat hadden gewild. Dat Duitsland na de oorlog tot enige schuldige werd uitgeroepen en met de nek aangekeken was dan ook niet terecht en een grote vergissing, met alle desastreuze gevolgen vandien. Op 6 november reikte het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (HIW) een eredoctoraat uit aan de Canadees Will Kymlicka, één van de meest gerenommeerde politiek filosofen van onze tijd. Daarmee werd meteen het feestjaar van het 125-jarige HIW ingeluid. Will Kymlicka ontwikkelde zich tot één van de belangrijkste filosofen van onze tijd, met bijzondere aandacht voor de wording van de multiculturele samenleving. Professor Helder De Schutter (HIW): Kymlicka stelt dat de liberale focus op individuele autonomie vereist dat we individuen het recht toekennen om hun cultuur te beleven. Talen en culturen zijn immers contexten waarbinnen keuze en dus echte autonomie mogelijk wordt. Dat betekent dat culturen expliciet en van staatswege erkend moeten worden. En dat houdt op zijn beurt in dat we, naast de individuele rechten die gelden voor iedereen in de maatschappij, ook groepsgedifferentieerde rechten moeten toekennen. In de adelstand verheven Koning Filip kende in juli 2015 een reeks adellijke titels toe aan verdienstelijke landgenoten, onder wie enkele bestuurders en professoren van de KU Leuven. Voormalig Europees President Herman Van Rompuy is lid van de Raad van Bestuur van de KU Leuven. Hij mag zich voortaan graaf noemen. Ook professor Hilde Laga zetelt in de Raad van Bestuur. Zij kreeg de titel van barones. Professor Koenraad Debackere is verbonden aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Hij is algemeen beheerder van de KU Leuven en gedelegeerd bestuurder van KU Leuven Research & Development (LRD). Hem werd de titel van baron toegekend. Ook professor Peter Carmeliet is voortaan baron. Hij is verbonden aan de Faculteit Geneeskunde en vooral bekend voor zijn baanbrekend onderzoek rond angiogenese. 21

24 UNIVERSITEIT EN SAMENLEVING Resultaten van wetenschappelijk onderzoek kunnen veel bijdragen tot het maatschappelijk debat en de vorming van de publieke opinie. Als interdisciplinaire denktank van de universiteit stimuleert Metaforum de wetenschappelijke inbreng in dit debat. Interdisciplinaire denkgroepen werken binnen Metaforum aan visieteksten rond maatschappelijk relevante onderwerpen (terug te vinden op Euroforum is de tak van Metaforum waarbinnen een aantal werkgroepen rond de Europa 2020 strategie in gesprek gaan met vertegenwoordigers van de Europese Commissie voor een dialoog tussen onderzoek en beleid. Naast werkgroepen rond de vijf kerndoelstellingen (werkgelegenheid; onderzoek, ontwikkeling en innovatie; klimaatverandering en energie; onderwijs; armoede en sociale uitsluiting) denkt een horizontale groep na over een brede, overkoepelende visie met een langetermijnstrategie voor Europa. De Politeia-conferentie wordt georganiseerd om een breed publiek vertrouwd te maken met innoverende inzichten die impulsen kunnen geven aan de dialoog over de toekomst van onze samenleving. In actualiteitscolleges worden sommige belangrijke actuele kwesties vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines toegelicht. 22

25 UNIVERSITEIT EN SAMENLEVING SOLIDARITEIT Koude douche voor de rector De belangrijkste wijze waarop de universiteit haar verantwoordelijkheid in de samenleving opneemt, krijgt vorm in haar onderzoek en onderwijs. Maar ook in noodsituaties draagt de universiteit haar steentje bij in specifieke solidari - teitsacties, waarbij studenten en personeel de handen in elkaar slaan. De KU Leuven besteedt traditioneel veel aandacht aan ontwikkelingssamenwerking. Die bestaat uit studie- en onderzoeksbeurzen, diverse projecten in samenwerking met lokale universiteiten, institutionele ondersteuning van belangrijke partners in het zuiden enzovoort. Jaarlijks wordt een totaal van bijna 12 miljoen euro uitgetrokken voor Universitaire Ontwikkelingssamenwerking (via o.m. VLIR-UOS, Vlaamse Interuniversitaire Raad, secretariaat Universitaire Ontwikkelingssamenwerking). De KU Leuven zet ook eigen fondsen in, voornamelijk voor doctoraatsonderzoekers uit het Zuiden. In de universitaire ziekenhuizen groepeert LUMOS (Leuvense Universitaire Medische Ontwikkelingssamenwerking en Solidariteit) projecten, onder meer in Congo, Rwanda en Kameroen. Ik neem al twintig jaar lang elke ochtend een koude douche die langer duurt dan deze, maar het was toch een moment van verfrissing. Ik kan het iedereen aanraden. Zo relativeerde rector Rik Torfs de emmer ijswater die vicerector Biomedische Wetenschappen Wim Robberecht over zijn hoofd kieperde voor de Ice Bucket Challenge, een initiatief dat aandacht voor de ziekte ALS vraagt en geld wil opbrengen voor onderzoek. Even later kreeg de rector de kans om wraak te nemen en de vicerector op zijn beurt een ijskoud stortbad te geven. ALS is een progressief verlammende aandoening. Bij een patiënt met ALS takelen de zenuwcellen die naar de spieren lopen af. Daardoor verliezen de patiënten de controle over hun spieren en geraken ze volledig verlamd, terwijl ze blijven beschikken over hun mentale vermogen. Bloedserieus Leuven, een samenwerkingsverband tussen de faculteits - kringen van de studenten geneeskunde en bio-ingenieurswetenschappen, is al meer dan 25 jaar vaste prik in het Leuvense studentenleven. Twee keer per jaar organiseren zij in samenwerking met het Rode Kruis een Bloedserieusweek. De Leuvense studenten kunnen dan bloed geven op verschillende locaties. De laatste jaren kende het initiatief een spectaculaire groei, met vele duizenden donoren. 23