Basis Elektriciteit 1B

Transcriptie

1 Basis Elektriciteit 1B NAAM:... KLAS:... NUMMER:... LEERKRACHT:...

2 I Inhoudsopgave I Inhoudsopgave... II II Werkingsmethode... III 1 Probleemstelling De elektrische kringloop Een eenvoudige stroomkring Open en gesloten kring Spanning, stroomsterkte en weerstand Serie en parallelschakeling Geleider en isolator De LED Werkstuk: Soldeeroefening Hoe solderen? Werkstuk Werkstuk: Wenskaart Stappenplan Werkstuk: Bibberspel Stappenplan Werkstuk: Muziekboxen Stappenplan Werkstuk: Behendigheidsspel Stappenplan Werkstuk: Zaklamp Stappenplan Evaluatie Evaluatie: Soldeeroefening Evaluatie: Wenskaart Evaluatie: Bibberspel Evaluatie: Muziekboxen Evaluatie: Behendigheidsspel Evaluatie: Zaklamp Bijlage Bijlage Bijlage 3a Bijlage 3b Bijlage Bijlage Bronnenlijst II

3 II Werkingsmethode In deze bundel maken we gebruik van een hele reeks pictogrammen. Hierdoor zal je sneller je weg terugvinden en weet je ook wat voor een opdracht het is. Een (onderzoeks)- opdracht. Een computeropdracht Nieuwe leerstof Samenvatting Extra informatie, voor als je graag iets meer weet X Een groepswerk De X verwijst naar het aantal personen. Een leesopdracht Een werkstuk maken Evaluatie Een presentatie houden Een spel spelen III

4 1 Probleemstelling Opdracht 1: Welke toestellen gebruik jij zoal op een dag? Waarvoor dienen ze? Toestel Functie Wat hebben al deze toestellen gemeen?

5 2 De elektrische kringloop 2.1 Een eenvoudige stroomkring Je krijgt volgende materialen van de leerkracht - 3 lampenhouders - 3 lampjes - Draadjes met krokodillenklemmen of gewone elektriciteitsdraden - Batterij - Zoemer - Schakelaar Onderzoeksopdracht 2: Eenvoudige stroomkring (lamp) - Laat de lamp branden. Je gebruikt 1 lampje, 1 lampenhouder, 2 draadjes en een batterij. - Schets in de kader hoe je het probleem hebt aangepakt. Onderzoeksopdracht 3: Eenvoudige stroomkring (zoemer) - Vervang de lamp door de zoemer. - Schets in de kader hoe je het probleem hebt aangepakt. 2

6 Symbool Naam Functie Voorbeeld Spanningsbron of stroombron Levert energie Batterij Geleider Transporteert energie Elektriciteitsdraad Verbruiker (lamp en zoemer) Verbruikt energie Lamp Zoemer We kennen nu de basiscomponenten van een elektrische kringloop. Een kring bestaat altijd uit deze 3 onderdelen. Elke component van de kring heeft zijn eigen symbool. Als iedereen zomaar zou mogen schetsen, zou het helemaal niet duidelijk zijn wat we ermee bedoelen. Vandaar dat er universele symbolen bestaan die ze overal in de wereld kennen. In de bijlage staan meer van deze symbolen. Opdracht 4: Zo ziet de kringloop die we in opdracht 1 hebben gemaakt er uit. Teken deze in de kader hiernaast over. Wanneer we een elektrische kringloop tekenen doen we dit steeds met: - rechte lijnen - hoeken van 90 3

7 Opdracht 5: Duid op elke foto aan: spanningsbron/stroombron, verbruiker en geleider. 4

8 2.2 Open en gesloten kring Onderzoeksopdracht 6: Open gesloten schakeling - Maak een stroomkring met één lamp, een batterij en 2 snoeren. - Los de vraagjes op. Wanneer brandt de lamp? - Maak een schets in de linker kader. Teken daarna het elektrisch schema in de rechter kader. Denk aan de afspraken bij het tekenen van elektrische schema s! Wanneer in een eenvoudige stroomkring de lamp brandt, dan is de kring gesloten. Er is dus geen opening in de lus van de + kant van de bron naar de kant van de bron. Wanneer in een eenvoudige stroomkring de lamp niet brandt, dan is de kring open. In de lus, van de + kant van de bron naar de kant van de bron is dus een opening of een gat. Demonstratie 1: Je leerkracht demonstreert wat er gebeurt bij kortsluiting. WEVELGEM Een brand vernielde woensdagavond de woning van weduwe Josephine Desset (69) in de Kortrijkstraat 390 in Wevelgem. De oorzaak is wellicht een kortsluiting aan de diepvrieskist. Niemand raakte gewond, maar het huis is onbewoonbaar. Figuur 1: Het nieuwsblad (10/12/2010) Een elektrische kringloop bestaat uit 3 basiscomponenten. Een stroombron, een verbruiker en een geleider. Er moet steeds een verbruiker aanwezig zijn in de kring! Anders krijgen we kortsluiting. 5

9 2.3 Spanning, stroomsterkte en weerstand Onderzoeksopdracht 7: Spanning Neem enkele verschillende soorten batterijen en noteer welk symbool we overal terugvinden?... Demonstratie 2: Demonstratie meten van spanning, stroomsterkte en weerstand. Spanning, stroom(sterkte) en weerstand kan je eenvoudig vergelijken met een waterkraan. De spanning is hoeveel druk er op de leiding staat. Dit is meestal een vast iets. (Zoals 220V dat thuis uit het stopcontact komt of 4,5V van een platte batterij). De kraan is de weerstand en het water dat er door vloeit is de stroom. Als de kraan toe is, is de weerstand zeer hoog. Hierdoor stroomt er geen water door de leiding en is de stroom 0. Is de kraan helemaal open, is de weerstand zeer klein en loopt het water eruit. Hierdoor hebben we een grote stroom. Het verband dat bestaat tussen de grootheden noemen we de wet van Ohm. Grootheid Symbool (grootheid) Eenheid Symbool (eenheid) Spanning U Volt V Stroomsterkte I Ampère A Weerstand R Ohm Ω 6

10 2.4 Serie en parallelschakeling Onderzoeksopdracht 8: (Serieschakeling) - Bouw de schakeling na. - Los de vraagjes op. Branden de lampjes harder, even hard of minder hard als daarnet met 1 lampje?.. Draai 1 lampje uit, wat gebeurt er met het andere lampje?.. - Teken het elektrisch schema in de kader. Denk aan de afspraken bij het tekenen van elektrische schema s! Onderzoeksopdracht 9: (Parallelschakeling) - Bouw de schakeling na. - Los de vraagjes op. Branden de lampjes harder, even hard of minder hard? Draai 1 lampje uit, wat gebeurt er met het andere lampje? - Teken het elektrisch schema in de kader. Denk aan de afspraken bij het tekenen van elektrische schema s! 7

11 Serie en parallel In een serieschakeling zijn de componenten achter elkaar geschakeld. We hebben dus één lus. In elke component geeft de stroom een beetje van zijn energie af. Hierdoor gaan de lampjes minder hard branden. Van zodra één component wordt verwijderd of de component is stuk is er een gat/opening in de kring. Hierdoor kan de stroom niet meer vloeien. In een parallelschakeling zijn de componenten over elkaar geschakeld. We hebben dus meerdere lussen. Hierdoor wordt alle energie aan elke component afgegeven. Hierdoor branden de lampjes harder dan in serie. Van zodra één component stuk is of wordt verwijderd zal deze kring niet meer werken. De andere kringen zullen nog wel werken! 8

12 Onderzoeksopdracht 10: (Gemengde schakeling) - Los de vraagjes op. Welke lamp zal het hardste branden? Duid aan op de tekening. - Maak de schakeling na. Controleer je antwoord op de vraag hierboven. - Teken het elektrisch schema in de kader. Denk aan de afspraken bij het tekenen van elektrische schema s! 2.5 Geleider en isolator Onderzoeksopdracht 11: geleider of isolatortester - Maak de schakeling van hiernaast na. Je hebt dus 2 losse krokodillenklemmen. - Test de materialen die in de tabel staan en vul de tabel verder aan. Dit doe je door de krokodillenklemmen aan te sluiten op het materiaal uit de tabel. - Zet daarna een kruisje in de juiste tabel. - Test eventueel wat materiaal uit je eigen pennenzak. Materiaal De lamp brandt De lamp brandt niet Koperdraad Stuk kleding Plastic 9

13 Potloodvulling Hout Staal Wanneer de lamp brandt, is dit materiaal een geleider. Het laat de stroom door. Waneer de lamp niet brandt, is dit materiaal een isolator. Het laat de stroom niet door. 2.6 De LED Onderzoeksopdracht 12: Ontdek de led Je krijgt 1 lampje, 1 lampenhouder, 1 batterij, 2 snoeren met krokodillenklemmen en 1 ledje. - Maak een eenvoudige stroomkring met het lampje en de batterij zoals hiernaast is afgebeeld. Brandt de lamp?... - Maak de lamp los en draai ze om (dus wat daarnet de linkerkant was, is nu de rechterkant). Brandt de lamp nu?... - Vervang de lamp door de LED. Brandt de LED nu?... - Maak de LED los en draai ze om (dus wat daarnet de linkerkant was, is nu de rechterkant). 10

14 Brandt de LED nu?... LED staat voor Light Emitting Diode (licht gevende diode). Een diode is een elektronische component dat de stroom maar doorlaat in één richting. Namelijk van + naar -. Je kan het vergelijken met een éénrichtingsstraat. De andere richting is verboden! Een led is zo n diode die hierbij nog licht geeft. Het lange pootje is de +, het korte de (zoals bij het symbool van een bron). Om de levensduur van een LED te verlengen moet er steeds een weerstandje in serie staan met de LED. Een weerstand is een verbruiker zoals een lamp of een zoemer. Afhankelijk van welke led je gebruikt is er een andere bedrijfsspanning. Dit is afhankelijk van de kleur van de led. De figuur hieronder laat zien welke spanning dit is. Figuur 2: Ledkarakteristieken (Bron: wikipedia) en diode in serie met weerstand. Opdracht 13: Bedrijfspanning LED. Ga na hoe hoog de spanning moet zijn voor elke kleur LED in de grafiek hierboven. 11

15 Opdracht 14: Crocodile Clips - Start de computers en open het programma Crocodile Clips. - Bouw de schakelingen die we in de klas hebben getest. - Maak zelf een schakeling en kijk wat er gebeurt. Opdracht 15: Beroepen - Waar allemaal gebruiken we elektrische machines en toestellen? Denk zo ruim mogelijk! Voorbeeld: Parkeerautomaat, verkeerslichten, het bakje van de digitale televisie, Ga op zoek naar wie dit alles maakt, plaatst, verkoopt, - Maak eventueel gebruik van internet om op zoek te gaan naar deze informatie Misschien wil jij later wel in één van deze sectoren werken? 12

16 3 Werkstuk: Soldeeroefening Als we een werkstuk maken met elektriciteit, moeten we in de meeste gevallen ook solderen. Hier gaan we dus eerst even mee oefenen. 3.1 Hoe solderen? Je leerkracht demonstreert hoe je moet solderen! Er zijn heel wat manieren om te solderen. 3.2 Werkstuk Foto/Tekening Omschrijving Aandachtspunten - Zoek een mooie tekening of teken zelf iets. - Neem elektriciteitsdraad en ontstrip deze. - Om te solderen, volg je het stappenplan van je leerkracht. In bijlage 2 staan figuren. Ontstrippen doen we met een striptang. Denk aan demonstratie van de leerkracht. Vul nu je evaluatie in pagina

17 4 Werkstuk: Wenskaart Is er binnenkort een vriend(in) van je jarig en je vindt geen geschikte kaart om te geven? Dat probleem lossen wij wel voor je op! Want we maken onze eigen wenskaart! En niet zomaar een wenskaart! Jawel, een wenskaart die licht geeft! Naar een idee van Nico Goddé, RVO society (IMEC). 4.1 Stappenplan 1. Foto/Tekening Omschrijving Aandachtspunten Neem volgend materiaal op de bank: We werken op een propere - Papier werktafel. Papieren, agenda, in - Een beetje koperband (20 30 cm ongeveer) de boekentas. - Enkele LED jes - Knoopcelbatterij van 3V Je hebt ook een soldeerbout, soldeertin, koperband en een (breek)mes nodig. 14

18 Maken van eigen ontwerp! - Gebruik het programma Office Publisher. - Maak een eigen ontwerp van jouw wenskaart. - Wanneer het ontwerp van de wenskaart af is vraag je toestemming van de leerkracht dat je mag printen. Je leerkracht demonstreert eerst voor heel de klas hoe we dit programma gebruiken. Denk goed na over de plaatsing van de LED jes op de wenskaart. Wanneer het ontwerp in kleur al is ga je naar de volgende stap. Wanneer het ontwerp zwart/wit is. - Kleur de tekening eerst in met kleurtjes. - Duid op de binnenkant van de kaart aan waar de LED jes moeten komen. - Maak met een breekmes een opening. Maak dit niet te groot, want dan vallen de LED jes eruit. - Steek de LED jes in de gaatjes. Doe dit door een X-vorm te snijden. 15

19 - Maak 2 rijen koperband naast de LED jes. - Plooi alle lange beentjes van de LED jes naar de ene koperband. - Noteer bij deze band + met potlood. - Plooi de korte beentjes van de LED jes naar het andere deel koperband. - Noteer bij deze band - met potlood. (1 rij voor de + en 1 rij voor de -) STOP: Controle leerkracht - Wanneer één rij koperband uit 2 delen bestaat, breng je een soldeerverbinding aan. - Soldeer de LEDjes op de koperband. Denk aan de + en pool! Soldeerverbinding: Zorgen dat het kopergedeelte van de band met elkaar verbonden is (de achterkant is lijm en dit is een isolator) 16

20 - Lijm de + kant van de batterij vast op de + koperband. - Maak met aluminiumfolie/koperband een verbinding van de kant van de batterij naar de koperband. Je leerkracht demonstreert dit eerst. Zorg dat er geen kortsluiting gemaakt wordt! - Kleef aan de andere kant van de kaart ter hoogte van de schakelaar een stukje aluminiumfolie. Wanneer de kaart toe is zal dit voor de geleiding zorgen. De kaart is af. Test of deze werkt. Zoniet zoek je fout. Vul nu je evaluatie in pagina

21 5 Werkstuk: Bibberspel Ook al gemerkt dat je voor solderen een vaste hand nodig hebt? Daarom maken we ons eigen bibberspel. 5.1 Stappenplan Foto/Tekening Omschrijving Aandachtspunten Neem volgend materiaal op de bank: - 1 MDF plaat 210 x 300 x 3,2-2 x 2 kroonsteentjes (suikertjes) - 1 lampenhouder en lampje of 1 zoemer - 4 schroefjes We werken op een propere werktafel. Papieren, agenda, in de boekentas. 18

22 - Teken de houten plaat af. - Zaag de plankjes uit. - Schuur de zijkanten van het hout goed af. Gebruik de technische tekening (TT) uit bijlage 3b. Hoe rechter je nu zaagt hoe minder schuurwerk je later hebt. - Maak het onderste deel van het bakje. - Doe dit door het bakje te lijmen. - De grondplaat moet erop passen. (dus het bakje heeft een basis van 210 x 100) Zie schets hiernaast. Kijk naar het voorbeeld vooraan in de klas. Het bovenste deel nog niet bevestigen! - Neem het overgebleven plankje. - Teken af zodat je kan boren. - Teken ook de gaten voor het lampje te bevestigen af. (1mm) Dit doe je door het lampje op de positie te houden waar je het wil plaatsen. Daarna maak je met een potlood 2 puntjes voor de te boren plekken. Gebruik de TT uit bijlage 3b. Als de leerkracht dit nog niet heeft uitgelegd, ga het dan even vragen. 19

23 - Boor de gaten in het plankje met een houtboor. - Boor eerst de gaten van 1mm. Zorg dat heel de klas dit gat van 1mm heeft geboord. - Daarna boor je het gat van 4mm. Er zijn 2 verschillende maten, diameter 4 en diameter 1! Indien je even niets te doen hebt, kan je al door naar de volgende stap. - Bevestig de twee kroonsteentjes in de gaatjes van 1mm. - Bevestig ook het lampje. - Neem +- 60cm harde elektriciteitsdraad. Ontstrip deze helemaal maar knip de draad niet door! - Trek de draad recht in de bankschroef. - Maak je eigen lus van het ene kroonsteentje naar het andere. Zie het voorbeeld vooraan in de klas hoe je alles bevestigd. 20

24 - Maak met +-10mm harde elektriciteitsdraad een stang met een lusvormig einde. - Leg de rest van de verbindingen. - Soldeer de soepele draad vast aan de stang van het bibberspel. Verspil niet teveel draad! Meet eerst uit hoe lang de draad moet zijn en leg daarna de verbinding. Zie bijlage 3a of het voorbeeld vooraan in de klas. - Bevestig de stekkerhulzen aan de draadjes in het bakje. Dit is voor de batterij aan te sluiten. - Sluit de batterij aan en test je werkstuk. Je werkstuk is klaar. Vul nu je evaluatie in pagina

25 6 Werkstuk: Muziekboxen Luister je graag muziek op je MP3 of Ipod? Maar weet je dat je door te luide muziek gehoorschade kan oplopen? Gehoorschade is iets blijvend! Oortjes zijn eigenlijk helemaal niet goed. Hierdoor heb je meer kans om gehoorschade op te lopen. Beter is als je de muziek aansluit op boxen en dan naar de muziek luistert. Natuurlijk moet de muziek niet hard staan! Vandaar dat we onze eigen muziekboxen maken! 6.1 Stappenplan Foto/Tekening Omschrijving Aandachtspunten - Controleer of je volgend materiaal hebt: 1 multiplex 300 x 210 x 4 (1) 3 houten lat 200 x 20 x 20 (2) 2 luidsprekers (3) 1 stuk rondhout 100 x 20 (4) 2 lasdraden (5) 1 schakeldraad 500mm (6) 1 luidsprekerkabel 1000mm (7) 20 kruiskopschroeven (8) - Nummer al het materiaal met potlood. We werken op een propere werktafel. Papieren, agenda, in de boekentas. Controleer of alles aanwezig is! 22

26 - Neem de multiplexplaat (1). - Teken de plaat af zoals op de TT. - Je bekomt 2 platen van 200 x 100. TT 1 zie bijlage 5. De gaten zijn diameter 50 mm. - Zaag de grondplaat en het deksel uit. - Neem het deksel. - Priem een gaatje in het midden, waar de luidsprekers moeten komen. - Boor met een houtboor van 10mm. - Zaag de gaten van de luidsprekers uit met een figuurzaag. Wanneer de gaten niet mooi zijn uitgezaagd passen de luidsprekers niet! - Neem de grondplaat. - Teken de plaat af zoals op de TT. - Priem voor. - Boor de gaten met een houtboor diameter 3. - Verzink de gaten met een verzinkboor. TT 2 zie bijlage 5. 23

27 - Schuur alle kanten van de grondplaat en het deksel. Schuurpapier voor hout is met de papieren achterkant. - Bescherm je tafel met krantenpapier. - Neem het deksel. - Verf het deksel in een mooi kleurtje. Leg het deksel op een stukje hout. Zo kleeft het geverfde deksel niet aan het krantenpapier. - Laat het deksel drogen. - Neem de 3 houten latten (2). - Zaag 2 van de 3 latjes verstek. Zie TT in bijlage. TT 3 zie bijlage 5. - Neem het overgebleven houten latje (2) - Zaag verstek zoals TT in bijlage. TT4 zie bijlage 5. 24

28 - Neem een van de 2 kleine balkjes (zijdeel) dat je zopas verstek hebt gezaagd. - Meet 10mm af van elke kant aan het kortste deel van het balkje. - Zet een kruisje. Priem voor en voor met een houtboor van diameter 3. STOP: CONTROLE LEERKRACHT: Vul ondertussen je tussentijdse evaluatie in! - Lijm de luidsprekers in het deksel zoals tekening 5 uit bijlage 5. Zie tekening 5 uit bijlage 5. - Lijm de houten onderdelen (verstek gezaagde latjes) vast aan het deksel. 25

29 - Meet aan het einde van de luidsprekerkabel 100 mm af. - Neem de ontmanteltang en ontmantel het uiteinde van de luidsprekerkabel. Er komen 3 kabels tevoorschijn. - Steek het uiteinden van de luidsprekerkabel door het reeds geboorde gat in de zijkant van het raamwerk. - Leg een knoop in de kabel als ontlasting - Neem de schakeldraad en knip er twee stukken van 100 mm af en strip het uiteinden van de beide stukken draad. - Soldeer de witte draad (+) aan de rechter aansluiting van de linker luidspreker. - Soldeer de rode draad aan de rechter aansluiting (+) van de rechter luidspreker. - Soldeer de twee schakeldraden aan de linker aansluitingen (-) van de luidsprekers. Zie tekening 6 uit bijlage 5. 26

30 - Knip het vrije uiteinden van de luidsprekerkabel af op 25 mm. - Draai de drie draden aan elkaar en vertin ze. - Soldeer de vrije uiteinden van de beide zwarte kabels vast. Sluit een MP3 of Ipod aan op de muziekboxen en test of ze werken. Indien ze werken ga je verder, anders zoek je de fout. - Neem de bodemplaat en, een kruisschroevendraaier en de kruiskopschroeven en schroef de bodemplaat vast. 27

31 - Neem het stuk rondhout en meet vier schijfjes van 10mm af. Zaag ze daarna af. - Schuur de schijfjes. - Zet op 5 mm van de rand een kruisje. - Doe dit bij je vier schijfjes - Priem voor. - Span een schijfje tussen de spanschroef en boor een gaatje (Ø 2mm) recht op het kruisje. - Steek de lasdraad in de voorgeboorde gaatjes. - Doe houtlijm op de houten schijfjes en plak ze vast. Je werkstuk is af. En nu genieten van de muziek! Vul nu je evaluatie in pagina

32 7 Werkstuk: Behendigheidsspel Ook niet genoeg gekregen van de behendigheidsspelen zoals het bibberspel? 7.1 Stappenplan Foto/Tekening Omschrijving Aandachtspunten Je krijgt één zakje met al je materiaal. Hier moet het volgende in zitten: - 2 triplex plankjes 25 x 120 x 200 mm (1) We werken op een propere werktafel. Papieren, agenda, in de boekentas. 29

33 - 2 grenen latten 210 x 30 x 200 mm (2) - 2 grenen latten 210 x 30 x 100 mm (3) - 4 spaanplaatschroeven 3 x 16 mm (4) - 1 lasdraad 2 x 200 mm (5) - 1 koperband15 x 120 mm (6) - 1 banaankoppeling (7) - 2 kabelschoentjes 6,3 mm (8) - 2 weerstanden 150 Ω (9) - 4 LED s 5 mm, rood (10) - 1 LED 5 mm, groen (11) - 5 draadschroefring M 4 x 25 mm(13) - 5 soldeeroogjes M4 x 18 mm (14) - 5 LED fittingen 5 mm (15) - 1 schakeldraad 0,75 mm² / 1000mm (16) - 1 schakeldraad0,14 mm² / 500 mm (17) - 1 Draadschroef M5 x 10 mm (18) - 1 moer M5 (19) - 15 moeren M4 (20) - 1 afstandsringen M5 (21) - 5 Afstandsring M4 (22) Controleer of alles aanwezig is! 30

34 - Maak het houten bakje met onderdelen 1, 2 en 3 zoals de ploftekening zegt. - Lijm het bakje (onderkant en zijkanten) Gebruik de ploftekening 2 uit bijlage 4. Het deksel niet vastlijmen! - Neem de technische tekening. - Teken af zodat je kan boren. - Priem de gaten voor. Gebruik hiervoor de TT (4) uit bijlage 4. - Boor de gaten van 6,5; 4; 3 en tot slot 2 mm. - Zorg dat eerst heel de klas de gaten van 6,5 heeft geboord. - Daarna verander je de boor naar 4, daarna naar 3 en tot slot naar 2 mm. 31

35 - Verzink de gaten van 3 mm. Indien er geen verzinkboor is, kan je ook een grotere boor (5 mm) gebruiken om te verzinken. Je leerkracht demonstreert eerst! - Schroef op alle draadschroefringen M4 (13) een moer M4 (20) tot het einde van de draad. - Schuif op elk een afstandsring (22) en steek de draadschroefringen in de 4 mm boorgaten. In het dialect ook wel een rondelleke of een rondje genoemd. - Schroef aan de onderkant op alle draadschroefringen M4 (13) een moer M4 (20), een soldeeroogje (14) en weer een moer M4 (20). - Schroef de M5 draadschroef (18) met behulp van een afstandsring (21) en een moer M5 (19) in het oog van de draadschroefring (13). - Richt de ringschroeven (13) zo uit, dat het midden van de ring op ca. 15 mm boven de bovenkant van het deksel komt. Gebruik hiervoor de TT (1) uit bijlage 4. Ploftekening 1 geeft ook heel overzichtelijk weer waar alles moet komen. 32

36 - Steek de LED-fittingen (15) van onderuit in de 6,5 mm boorgaten van het deksel. - Steek de groene LED (11) van onderaf in de LED-fitting. Zorg er voor, dat het korte beentje in de richting van het gat van de ring wijst. - Steek eveneens de vier rode LED s (10) van onderaf in de LED-fittingen. Ook deze moeten met het korte beentje in de richting van de ringen wijzen. Gebruik hiervoor de TT (2) uit bijlage 4. - Draai het deksel om, richt de soldeeroogjes (14) volgens tekening uit naar rechts, richting LED s. Borg ze met de moeren. - Lijm het koperband (6) volgens de TT naast de rode LED s. Gebruik hiervoor de TT (3) uit bijlage 4. Gebruik hiervoor de TT (3) uit bijlage 4. CONTROLE LEERKRACHT!: Vul ondertussen je tussentijdse evaluatie in. 33

37 - Soldeer het lange beentje van de rode LED s vast aan de koperband, het korte beentje aan het soldeeroog. - Soldeer één weerstandje vast aan de koperband zoals de TT weergeeft. - Knip de dunne schakeldraad middendoor. - Soldeer het andere uiteinde van de weerstand vast aan één deel van de schakeldraad. Gebruik hiervoor de TT (3) uit bijlage 4. - Soldeer het lange beentje van de groene LED vast aan het overgebleven soldeeroog. - Soldeer het korte beentje van de groene LED vast aan de overgebleven weerstand. - Soldeer het andere uiteinde van de weerstand vast aan één deel van de schakeldraad. Gebruik hiervoor de TT (3) uit bijlage 4. 34

38 - Ontstrip de 2 draadeindes van de dunne schakeldraad. (deze hangen aan de weerstandjes vast). - Draai de schakeldraad in elkaar. - Soldeer vast aan één kabelschoentje (8). - Neem de lange, dikke schakeldraad en de lasnaad. Soldeer deze aan elkaar vast. - Steek de draad door het gat van 2mm. - Soldeer de andere kant vast aan het overgebleven kabelschoentje (8). 35

39 - Sluit een batterij aan. - Test één voor één de Led jes door ze aan te raken met de lasnaad. Lichten de led jes niet op is er ergens een fout in de schakeling. - Als alle ledjes oplichten schroef je het deksel vast. Denk aan de polariteit. + pool batterij = lasnaad. Een LED Klaar om te testen! Vul nu je evaluatie in pagina

40 8 Werkstuk: Zaklamp Kan je s nachts de lichtschakelaar niet vinden? Of wil je wanneer je tijdens de zomer op kamp gaat ook eens pronken met je eigen zaklampje dat je helemaal zelf gemaakt hebt? 8.1 Stappenplan Foto/Tekening Omschrijving Aandachtspunten - Controleer of je al het materiaal hebt: 1 x houten lat (10x 10 x 150 mm) 1 x LED 1 x bronsband (0,2 x 5,5 x 50 mm) 1 x slang transparant 3 x punaise (duimspijker) 1 x elektriciteitsdraad 1 x sleutelring 3 x knoopcelbatterij We werken op een propere werktafel. Papieren, agenda, in de boekentas. Controleer of alles aanwezig is! 37

41 - Neem het houten latje. Neem de afmetingen over van de TT. - Maak met een sleutelveiltje de inkeping van 10mm breed en 1,5mm diep. - Zaag het houten latje af op 15 mm. Eventueel kan je ook werken met een breekmes (opgepast voor de vingers!) of een fijn zaagje. - Vijl een V-vormig gleufje in de voorkant van het blokje. - Vijl langs de 2 lange zijkanten een V-vormig gleufje in het blokje. (in het verlangde van de gleuf aan de kop) Je kan dit ook doen door met een zaagje een gleuf te zagen. Controle leerkracht - Prik met een kraspen of priem een ondiep gaatje in de achterkant van het blokje. - Doe dit ook op de plaats van de inkeping aan de bovenkant. 38

42 - Prik met een kraspen of priem een gaatje in de strook bronsband zoals op de tekening hiernaast is afgebeeld. - Knip de bronsstrook op lengte. - Buig de metalen bronsstrook (20mm van de zijkant) - Werk het hout af, door te schuren, zodat het licht klemmend in de slang past. Wanneer het niet meer in de slang klemt, en dus te klein is, start je van in het begin opnieuw. Wanneer het erin zit kan je het hout er met een potlood makkelijk uitduwen. STOP: Vul nu je tussentijdse evaluatie in. - Neem de LED en plaats deze aan de voorkant van het blokje (met de V-gleuf). - Plooi de beentjes zodat deze in de gleufjes passen. - Plooi zodanig dat de pluspool in de grote gleuf 39

43 past. Prik vast met een punaise. De punaise mag niet boven de rand komen. Dit is onze schakelaar. Indien dit wel zo is moet je ofwel de punaise dieper prikken ofwel dieper schuren. - Plooi de minpool zoals op de foto hiernaast is afgebeeld. - Neem een stukje elektriciteitsdraad van 100mm. Ontstrip beide zijden. - Bevestig de ene zijde zoals op de foto hiernaast afgebeeld aan de minpool van de led. - Neem de bronsstrook die op lengte is geknipt. - Prik met een punaise het bronsstrookje, als schakelaar op de achterkant van het houten blokje. De bronsstrook met de punaise net niet raken! 40

44 - Neem het houten latje en zaag een blokje van 10mm af. - Werk het hout af, door te schuren, zodat het licht klemmend in de slang past. - Draai het uiteinde van de elektriciteitsdraad rond een punaise en prik deze in het houten balkje. Je kan hiervoor ook een breekmesje gebruiken. Opgepast voor vingers en ogen! - Doe de batterijen uit de verpakking en leg ze in serie (pluskant batterij de vlakke kantwijzen naar de LED) - Druk alles stevig tegen elkaar om de schakeling te testen. - Vraag je buurman/vrouw om te helpen. - Druk op de schakelaar. De LED moet nu normaal gezien werken. Is dit niet het geval moet je de fout zoeken. Denk aan de polariteit van de LED. Is alles verbonden met elkaar. Is er geen gat in de kring? 41

45 - Als de schakeling getest is en werkt mag je deze in de slang duwen. - Duw alles stevig tegen elkaar. Test de schakeling nogmaals. - Maak met een revolvertang 2 gaatjes in het plastic slangetje om de sleutelhanger te bevestigen. Je werkstuk is klaar. Test het nogmaals! Dit kan je ook doen met een kolomboormachine (boor 4 mm) Aangezien dit geen gesloten zaklampje is, is het natuurlijk niet geschikt om buiten in de regen te gebruiken! Vul nu je evaluatie in pagina 49 42

46 9 Evaluatie Vul de zelfevaluatie op een eerlijke manier in. Aan een correcte zelfevaluatie wordt meer belang gehecht dan aan een incorrecte zelfevaluatie. Je bereikt er dus niets mee door jezelf meer punten te geven. De evaluatie wordt ingevuld wanneer het werkstuk volledig af is. SOMS kan het zijn dat het stappenplan verwijst naar je evaluatie, dan wil dat zeggen dat er uitzonderlijk tijdens het maken van het werkstuk een evaluatiemoment is (TE = Tussentijdse Evaluatie). Vul je TE dan in en ga daarna verder met het maken van het werkstuk. Je geeft jezelf steeds een punt van 0 tot en met 3. 0: niet goed 1: kon beter 2: goed 3: zeer goed Daarna geeft de leerkracht jou ook een cijfer. Verder is je evaluatiefiche opgebouwd uit 3 onderdelen: - Vakattitude (V) - Sociale vaardigheden (S) - Technische vaardigheden (T) 43

47 9.1 Evaluatie: Soldeeroefening Omschrijving Evaluatie lln Evaluatie lkr V Heb ik ordelijk gewerkt? Lag er niet teveel rommel op de werkbank? S Heb ik rustig gewerkt en niet gespeeld? S Heb ik doorgewerkt? T Heb ik proper gesoldeerd? T Zijn al mijn soldeerverbindingen stevig? Som: /15 Ik vond dit werkstuk leuk om te maken? JA - NEE Omdat:

48 9.2 Evaluatie: Wenskaart Omschrijving Evaluatie lln Evaluatie lkr V Heb ik ordelijk gewerkt? Lag er niet teveel rommel op de werkbank? S Heb ik rustig gewerkt en niet gespeeld? S Heb ik doorgewerkt? T Heb ik nagedacht over mijn ontwerp (de plaatsing van foto s, tekst, LEDjes, )? T Heb ik proper gesoldeerd op mijn wenskaart? T Zijn alle elektrische verbindingen goed aangesloten? Werkt mijn wenskaart? JA - NEE JA - NEE Som: /15 Ik vond dit werkstuk leuk om te maken? JA - NEE Omdat:

49 9.3 Evaluatie: Bibberspel Omschrijving Evaluatie lln Evaluatie lkr V Heb ik ordelijk gewerkt? Lag er niet teveel rommel op de werkbank? S Heb ik rustig gewerkt en niet gespeeld? S Heb ik doorgewerkt? T Zijn de verbindingen juist aangesloten? T Werkt mijn bibberspel? JA - NEE JA - NEE Som: /12 Ik vond dit werkstuk leuk om te maken? JA - NEE Omdat:

50 9.4 Evaluatie: Muziekboxen Omschrijving Evaluatie lln Evaluatie lkr V Heb ik ordelijk gewerkt? Lag er niet teveel rommel op de werkbank? S Heb ik rustig gewerkt en niet gespeeld? S Heb ik doorgewerkt? T TE: Heb ik juist afgemeten en gezaagd? T TE: Heb ik proper geschilderd? T Zijn alle elektrische verbindingen goed aangesloten? Werkt mijn muziekbox? JA - NEE JA - NEE Som: /15 Ik vond dit werkstuk leuk om te maken? JA - NEE Omdat:

51 9.5 Evaluatie: Behendigheidsspel Omschrijving Evaluatie lln Evaluatie lkr V Heb ik ordelijk gewerkt? Lag er niet teveel rommel op de werkbank? S Heb ik rustig gewerkt en niet gespeeld? S Heb ik doorgewerkt? T TE: Heb ik correct afgemeten en juist geboord? Elk gat heeft dus de juiste diameter T TE: Zijn de LED jes juist aangesloten? T Zijn de elektrische verbindingen correct aangesloten? (maw, werkt mijn behendigheidsspel) JA - NEE JA - NEE Som: /15 Ik vond dit werkstuk leuk om te maken? JA - NEE Omdat:

52 9.6 Evaluatie: Zaklamp Omschrijving Evaluatie lln Evaluatie lkr V Heb ik ordelijk gewerkt? Lag er niet teveel rommel op de werkbank? S Heb ik rustig gewerkt en niet gespeeld? S Heb ik doorgewerkt? T TE: Is mijn blokje juist gezaagd en geschuurd? T Is het LEDje juist aangesloten? T Werkt het schakelaartje vlot? T Zit mijn zaklampje diep genoeg in de slang? Kan het er niet uitvallen? JA - NEE JA - NEE Som: /18 Ik vond dit werkstuk leuk om te maken? JA - NEE Omdat:

53 Bijlage 1 50

54 Bijlage 2 51

55 Bijlage 3a 52

56 Bijlage 3b 53

57 Bijlage 4 Ploftekening 1 54

58 Ploftekening 2 Technische tekening 1 Technische tekening 2 55

59 Technische tekening 3 Technische tekening 4 56

60 Bijlage 5 Technische Tekening 1: De gaten zijn diameter 50 mm. Technische Tekening 2: 57

61 Technische Tekening 3: Technische Tekening 4: Tekening 5: Tekening 6: 58

62 Bronnenlijst Boeken/documenten Techniekprojecten volgens het nieuwe leerplan, techniek A stroom, RAYA FRANK, 2010, 173 pagina s Stappenplan muziekboxen, ANNELIES HUIBERS, 2011, 24 pagina s Stappenplan wenskaart Wall-E, NICO GODDE, 2011, 2 pagina s Websites BREEM, Basis elektronica deel 1 Elektrische spanning, stroom, weerstand, vermogen, , internet, ( OPITEC, Opitec is uniek, internet, , internet, ( WIKIPEDIA, Ledkarakteristieken, , internet, ( 59