Vincent van Goghweg 42, 1506 JD Zaandam T:

Transcriptie

1 Vincent van Goghweg 42, 1506 JD Zaandam T: Oktober 2014

2 Inhoudsopgave Pagina Waarom dit boekje 3 Nederlands 4 Engels 5 Frans 6 Duits 7 Latijn, Grieks en KCV 8 Maatschappijleer 9 Aardrijkskunde 10 Geschiedenis 11 Economie / Management en Organisatie 12 Biologie 13 Scheikunde 14 Natuurkunde 15 Wiskunde 16 BSM 19 CKV 20 Informatica 21 Kunst 22 Natuur, leven en technologie 23 Informatiesites over opleidingen 24 2

3 Waarom dit boekje Als derdeklasser moet je eigenlijk al weten wat je later wilt gaan doen. Er zullen echter niet veel leerlingen zijn die daar vastomlijnde ideeën over hebben. Toch moet je dit jaar een keuze maken voor een profiel uit de Tweede Fase. Wordt het Natuur & Techniek, Natuur & Gezondheid, Economie & Maatschappij of Cultuur & Maatschappij of wordt het een combinatie van de profielen Cultuur & Maatschappij en Economie & Maatschappij of Natuur & Gezondheid en Natuur & Techniek? Om je te helpen is aan de docenten die in de bovenbouw lesgeven, gevraagd aan te geven wat hun vak in de Tweede Fase inhoudt. Docenten doen er veel aan om te zorgen dat je een goede pakketkeuze maakt. Ze geven profielkeuzebegeleiding, vakvoorlichting en je wordt uitgebreid besproken tijdens de richtingskeuzevergadering. Maar. de definitieve keuze moet door jou gemaakt worden. We hopen dat je met dit boekje wat meer aan de weet komt over: o o o de onderwerpen die in de Tweede Fase aan bod komen (sluiten de onderwerpen aan bij je interesse?) wat de moeilijkheidsgraad is (sluit dit wel aan bij je capaciteiten en je motivatie?) hoe je moet studeren (kan ik zelfstandig werken en durf ik initiatieven te nemen?) Veel succes, Ineke Ornée 3

4 Nederlands HAVO Het schoolexamen bestaat uit drie onderdelen: het onderdeel Schrijven, het onderdeel Spreken en Luisteren en het onderdeel Literatuur. Deze drie onderdelen behandelen en toetsen we in 4 en 5 HAVO. Hierbij moet je denken aan het schrijven van een zakelijk opstel en het houden van een voordracht. Ook besteden we aandacht aan poëzie en herhalen we de spellingsregels die geleerd zijn in de onderbouw. Tijdens het centraal examen wordt voor het vak Nederlands het onderdeel Tekstbegrip getoetst, dat bestaat uit een aantal teksten met vragen. Al in 4 HAVO zullen we dit oefenen en toetsen. Daarnaast is er ook nog het onderdeel Literatuur. Daarvoor lees je in 4 HAVO een aantal literaire romans en hierbij maak je een aantal verwerkingsopdrachten. In 5 HAVO maak je een toets over twee literaire boeken. We werken met twee boeken: voor alle onderdelen van het vak Nederlands gebruiken we Nieuw Nederlands. Voor het onderdeel Literatuur gebruiken we het boek Literaire Wereld. Aan de hand van dit boek maak je kennis met verschillende literaire teksten. Nederlands VWO Het vak Nederlands op het VWO is voor een deel hetzelfde als op het HAVO, al zijn de teksten en toetsen natuurlijk wat ingewikkelder. Ook hier heb je te maken met een schoolexamen en een eindexamen. Hier worden dezelfde onderdelen getoetst als op het HAVO. Op het VWO gebruiken we ook de methode Nieuw Nederlands. Het onderdeel Literatuur op het VWO is anders dan op het HAVO. We gebruiken een andere methode en we behandelen ook meer de literatuurgeschiedenis. In 4 VWO krijg je bijvoorbeeld literatuur uit de middeleeuwen. Op het VWO moet je in drie jaar zestien literaire romans lezen. In de zesde klas heb je een mondeling over deze zestien boeken. Nederlands wordt afgesloten met een centraal examen 4

5 Engels Iedere leerling van het Zaanlands Lyceum moet Engels volgen tot en met het eindexamen. Dat is logisch, want Engels is DE wereldtaal en je zal deze taal dan ook ongetwijfeld gaan gebruiken in je verdere leven. Je hebt in de onderbouw Engelse woordjes geleerd, Engelse grammatica bestudeerd, Engelse teksten gelezen en beluisterd, stukjes in het Engels geschreven en natuurlijk Engels gesproken. In de Tweede Fase ga je hiermee door, alleen zal alles wat moeilijker zijn dan je gewend was in de onderbouw. Wel echt nieuw in de Tweede Fase is Engelse literatuur. In de onderbouw heb je al of niet zelfstandig eenvoudige Engelse boekjes gelezen, in de Tweede Fase worden dat echte romans. Je zult kennismaken met Engelse gedichten, toneelstukken en korte verhalen. Je hebt ongetwijfeld al eens gehoord van William Shakespeare. Als je over twee of drie jaar van school gaat, weet je alles van hem af! Ook zal je in de Tweede Fase meer gaan oefenen met materiaal van Cambridge en bestaat er zelfs de mogelijkheid om in het examenjaar een officieel Cambridge diploma te gaan halen. Dit is internationaal erkend en toont aan dat jij de taal goed beheerst op alle vlakken. Leerlingen in de Tweede Fase worden geacht veel zelfstandig te doen. Dat geldt natuurlijk niet alleen voor Engels, maar voor alle vakken. Je zult dus regelmatig zonder hulp van je leraar materiaal moeten bestuderen. Dat doe je vaak alleen, maar bij Engels doe je dat ook van tijd tot tijd in groepjes van twee, drie of vier leerlingen. Je wordt niet meer zo aan de hand meegenomen door je leraar als je gewend was in de onderbouw. Je krijgt meer verantwoordelijkheid. Wees echter gerust, wij gooien je niet meteen in het diepe. Zelfstandig leren en werken heb je niet zo snel onder de knie. Sinds 2013 maakt Engels deel uit van de kernvakkenregeling. Dit betekent dat je voor de vakken Nederlands, Wiskunde, Rekenen en Engels maximaal één vijf mag staan op je diploma om te slagen. Deze verzwaring van de exameneisen geeft aan hoe ontzettend belangrijk Engels is geworden in onze maatschappij! Wil je meer weten over Engels in de Tweede Fase? Aarzel niet en ga naar je docent Engels. Hij of zij zal graag antwoord geven op je vragen. Engels wordt afgesloten met een centraal examen 5

6 Frans VWO Het vak Frans is op het Atheneum een profielvak in het CM-profiel en het CM+EMprofiel en een profielkeuzevak voor de overige profielen. Daarnaast is het mogelijk Frans als extra taal te kiezen bij de N-profielen. Op het Gymnasium is het vak Frans een profielkeuzevak in het CM-profiel en het CM+EM-profiel. Daarnaast is het een keuzevak in het vrije deel voor alle profielen behalve het CM-EM profiel. Tot slot kan Frans gekozen worden als extra taal voor de N-profielen. We werken met de methode Grandes Lignes. Hierin komen alle vaardigheden, lezen, luisteren, spreken en schrijven aan de orde. De teksten zijn actueel en komen veelal uit Franse tijdschriften of kranten. De onderwerpen zijn dus in vergelijking met de onderbouw wel iets ingewikkelder en abstracter. Over het hoofdonderwerp van een hoofdstuk zijn er ook altijd luisterfragmenten. In de les proberen we genoeg tijd in te ruimen voor spreekvaardigheid. Via het boek oefenen we gesprekjes die je in Frankrijk zou moeten kunnen voeren zoals een situatie in een restaurant of een aangifte van een diefstal. Bij schrijfvaardigheid oefen je eerst het schrijven van een e- mail of een kort briefje waarin je reageert op een evenement. Uiteindelijk moet je teksten kunnen schrijven over bijvoorbeeld een actueel onderwerp. Naast de methode lezen we korte verhalen of actuele teksten van het Internet en zijn er extra luisteropdrachten. In 4VWO starten we met literatuurgeschiedenis. We gebruiken hiervoor de methode Grandes Lignes Littérature 4-6 vwo. In 4vwo behandelen we fragmenten en teksten vanaf de middeleeuwen tot en met de 18 e eeuw. In 5VWO behandelen we de 19 e eeuw en in 6 VWO de 20 e eeuw met de daarbij behorende literaire werken. In 6VWO dien je bovendien zelfstandig een gekozen literair werk te lezen. Daarnaast komen er soms ook chansons en films aan bod. De meeste leerlingen die goed waren in Frans in de onderbouw, kunnen het vak in de Tweede Fase van het VWO ook goed volgen. HAVO Het vak Frans is op het HAVO een profielvak in het CM+EM-profiel en een profielkeuzevak in het CM-profiel. Daarnaast is het een keuzevak in het vrije deel voor alle profielen. Op het HAVO werken we met de methode Grandes Lignes. Hierin komen alle vaardigheden, lezen, luisteren, spreken en schrijven aan de orde. De teksten zijn actueel en komen veelal uit Franse tijdschriften of kranten. De onderwerpen zijn dus in vergelijking met de onderbouw wel iets ingewikkelder en abstracter. Over het hoofdonderwerp van een hoofdstuk zijn er ook altijd luisterfragmenten. In de les proberen we ook genoeg tijd in te ruimen voor spreekvaardigheid. Via het boek oefenen we gesprekjes die je in Frankrijk zou moeten kunnen voeren zoals een situatie in een restaurant of een aangifte van een diefstal. Bij schrijfvaardigheid oefen je eerst het schrijven van een of een kort briefje waarin je reageert op een evenement. Later moet je langere brieven kunnen schrijven. Naast de methode lezen we korte verhalen of actuele teksten van het Internet en zijn er extra luisteropdrachten. Vanaf 4 havo laten we de leerlingen kennis maken met de Franse literatuur. We gebruiken hiervoor de methode Grandes Lignes Littérature 4-5 havo. Dit is een thematische methode. Daarbij lezen we ook korte verhalen. In 5 HAVO wordt klassikaal een boek gelezen. Daarnaast komen soms ook chansons en films aan bod. De meeste leerlingen die goed waren in Frans in de onderbouw, kunnen het vak in de Tweede Fase van het HAVO ook goed volgen. De vaardigheden Frans spreken, schrijven en luisteren sluit je af met een schoolexamen. Frans wordt afgesloten met een centraal examen leesvaardigheid. 6

7 Duits In de bovenbouw wordt er anders les gegeven dan in de onderbouw. Je moet veel vaker zelfstandig aan het werk, waarbij het Duits lezen, luisteren, schrijven en spreken centraal staan. Methode: Bij het vak Duits gebruiken we de leermethode Neue Kontakte! Er wordt aandacht besteed aan luisteropdrachten, grammatica onderwerpen worden besproken en geoefend, teksten met vragen worden aangeboden en je leert stapje voor stapje een brief/ schrijven. Je vindt achterin het boek grammatica-overzichten en een literatuur-gedeelte. Speciale opdrachten: In de bovenbouwklassen lees je samen met de docent een tekst, een verhaal of een boek in de klas, waarover je vragen moet kunnen beantwoorden. Of je kijkt samen een Duitse film, waarover vragen worden gesteld. In 4 Havo en 5 VWO starten we met literatuur. Voor 5VWO-leerlingen, die graag acteren is een rol in taaldorp weggelegd, dat elk jaar voor de 3 e klassen gehouden wordt. Voor die rol krijg je natuurlijk wel acteerlessen van je docent Duits. Toetsen: In de 4 e klassen wordt 7 x per jaar een toets afgenomen, die verschillend tellen, steeds met een ander accent. Het ene blok ligt het accent op lezen, het andere blok op schrijven of luisteren. Spreken komt in de 4 e klas Havo en de 5 e klas VWO als toetsonderdeel aan bod. In 4 Havo en 5 vwo zijn er totaal 8 toetsen en in de examenklassen 5HAVO en 6VWO worden aan het eind van ieder kwartaal (schriftelijke) toetsen afgenomen, waarin wordt nagegaan of je de stof voldoende hebt geleerd en er iets mee kunt doen. Omdat spreek- en kijk-/luistervaardigheidstoetsen niet centraal of in het bijzijn van andere groepen leerlingen kunnen worden afgenomen, worden deze tussentijds in de les afgenomen. En nu. de praktijk! Natuurlijk is het erg leuk, wanneer je het geleerde in de praktijk kunt brengen. Daarom organiseren de docenten Duits elk jaar uitstapjes; soms één dag, soms meerdere dagen naar Duitstalige bestemmingen: Klas 4 HAVO en 5 VWO: Reis naar Berlijn in de activiteitenweek. Klassen 4, 5 en 6: dagtrip naar de kerstmarkt in Keulen, cultuurdag Münster voor 4VWO. Kiezen: Aan het eind van de derde klas kies je een profiel. In dit profiel kan naast Engels ook voor een andere Moderne Vreemde Taal (op onze school Frans of Duits) gekozen worden. Waarom je ervoor kiest, om met Duits verder te gaan kan onder meer afhangen van je profiel of de vervolgopleiding. Dat je Duits leuk vindt en er goed in bent, mag ook best een reden zijn! Of het feit, dat er steeds meer vraag is in het bedrijfsleven naar mensen, die een aardig woordje Duits kunnen spreken en schrijven. Examens: Leerlingen die hiervoor kiezen, volgen het vak Duits tot en met de laatste klas en leggen Schoolexamen en Centraal Schriftelijk Eindexamen af. Zowel voor HAVO- als VWO-leerlingen staan hierbij op het programma: - kijk/luistertoets - schrijfvaardigheid - gespreksvaardigheid - tekstbegrip Literatuur: VWO- leerlingen worden daarnaast nog getoetst op hun kennis van en inzicht in de Duitstalige literatuur. Ook de Havisten nemen kennis van de Duitstalige literatuur, maar hierover wordt geen aparte toets afgenomen. Duits wordt afgesloten met een CSE(leesvaardigheid) 7

8 Latijnse en Griekse taal en cultuur Als gymnasiumleerling volg je Latijn of Grieks. Je kunt ook beide talen kiezen. De hier volgende informatie geldt voor beide vakken. In de onderbouw heb je al heel wat grammatica en woorden geleerd en heb je veel opgestoken over de tijd van de Grieken en Romeinen. In de vierde klas verandert er wat betreft de talen het eerste en tweede kwartaal niet veel ten opzichte van de derde klas. Aan het einde van het tweede kwartaal rond je de grammatica af. Je gaat nu werk van echte Romeinse en Griekse schrijvers lezen. Voor Grieks zijn dat bijvoorbeeld Homerus en Plato, voor Latijn Ovidius en Cicero. In het begin is dat lastig, maar naarmate je meer ervaring hebt, wordt het steeds gemakkelijker. Je leert vertalen met een woordenboek. Je leest ook werk van Romeinse en Griekse schrijvers in vertaling, dus in het Nederlands. Daarnaast krijg je informatie over de tijd waarin de schrijvers leefden en de manier waarop men toen tegen belangrijke zaken aankeek. Je zult merken dat dat vaak niet zoveel afwijkt van hoe men tegenwoordig denkt, hoewel er natuurlijk ook grote verschillen bestaan. De cultuur vormt een belangrijk deel van de stof. De nadruk ligt daarbij op de doorwerking van de klassieke cultuur op de latere cultuur. Daarmee bedoelen we de manier waarop latere kunstenaars, van de Middeleeuwen tot vandaag, de geschiedenis, de kunst en de mythologie van de Grieken en Romeinen hebben hergebruikt. Toetsen bestaan beurtelings uit het maken van een vertaling (in klas 5 en 6 met een woordenboek) en vragen beantwoorden over teksten die je in de klas met hulp van je docent hebt vertaald, en over de culturele achtergrond ervan. De vakken worden afgerond met een centraal examen, waar deze beide onderdelen ook aan bod komen. Latijn en Grieks worden afgesloten met een centraal examen. 8

9 Maatschappijleer Onze samenleving is niet volmaakt. Er zijn voortdurend kwesties die opgelost moeten worden. Deze hebben bijvoorbeeld te maken met werk en werkloosheid en de multiculturele samenleving. Daarbij spelen politiek en burgerrechten een belangrijke rol. Dit zijn precies de onderwerpen die centraal staan bij het vak maatschappijleer. De meeste mensen hebben meningen over van alles en nog wat. Lang niet alle meningen kunnen worden onderbouwd met goede argumenten. Discussie over maatschappelijke problemen is pas nuttig als iedereen weet waarover hij praat. Daarom bekijken we bij maatschappijleer vanuit verschillende kanten de problemen in de maatschappij. Op grond hiervan vorm je een goed beargumenteerde mening. Dan kun je pas bepalen wat jouw houding zal zijn. Om dat doel te bereiken moet je het nodige leren: je hebt een bepaalde basiskennis nodig. Bij maatschappelijke kwesties spelen politieke, juridische, sociale, economische en culturele factoren een rol. Je moet op al die zaken leren letten. Ook de actualiteit, dus wat er vandaag de dag allemaal gebeurt, wordt hier zoveel mogelijk bij betrokken. Soms ga je voor maatschappijleer zelf informatie verzamelen over een bepaald maatschappelijk onderwerp en de gevonden gegevens verwerken in een verslag of een presentatie. Kortom, een interessant vak voor iedereen die meer wil weten over hoe onze maatschappij in elkaar zit. Maatschappijleer wordt afgesloten aan het einde van het vierde leerjaar. 9

10 Aardrijkskunde Aardrijkskunde opent je wereld. De wereld om ons heen verandert voortdurend door de invloed van natuur én mens. Aardrijkskunde is een afwisselend en actief wereldvak waarbij je ontdekt hoe de wereld in elkaar zit. Aardrijkskundige ontwikkelingen zijn vaak in het nieuws en daardoor altijd actueel. Het is een breed vak en hét vak bij uitstek dat je helpt je algemene ontwikkeling te vergroten en jezelf een wereldbeeld te vormen in de gecompliceerde wereld van tegenwoordig. Aardrijkskunde komt overal in terug. Je gebruikt het ook nu al als je de krant leest of wanneer je op vakantie gaat. Ook later zal je er profijt van hebben bijvoorbeeld wanneer je invloed wil bij plannen binnen de gemeente waar je woont of een locatie zoekt voor je eigen zaak. Aardrijkskunde kies je onder andere omdat je: Nieuwsgierig bent Vulkanisme en andere natuurrampen interessant vindt Betrokken bent bij mensen in ontwikkelingslanden Geïnteresseerd bent in andere culturen Wil weten hoe steden zich ontwikkelen Van de hoed en de rand wil weten over globalisering en duurzaamheid Graag een breed georiënteerd vak kiest Een greep uit de onderwerpen die terugkomen bij Aardrijkskunde: - Klimaatverandering - Toerisme - Natuur- en milieurampen - Migratie en multiculturele samenleving - Water en landschap - Globalisering - Ontwikkelingssamenwerking - Kaarten & satellietbeelden - Mobiliteit, ruimtelijke inrichting en stedelijke vernieuwing De onderwerpen worden behandeld aan de hand van bij het onderwerp aansluitende, aansprekende gebieden als het Middellandse zeegebied en Indonesië (Zuidoost-Azië). Maar ook gebieden in Nederland komen aan de orde. Bij aardrijkskunde werken we veel met beeldmateriaal en ict (o.a. computers en gps apparaten), leer je steeds beter werken met de atlas en nemen we je, waar dat kan, mee naar buiten. Wat zijn sectoren of banen waarbij je iets hebt aan de kennis die je hebt opgedaan bij aardrijkskunde? Hierbij kan je denken aan banen binnen de overheid die te maken hebben met stedelijke ontwikkeling, natuur of toerisme. Maar ook bij banen als klimaatonderzoeker, ontwikkelings(hulp)medewerker, architect, stedenbouwkundige of medewerker binnen de bouw-/vastgoedsector komt je kennis goed van pas. Aardrijkskunde wordt afgesloten met een centraal examen 10

11 Geschiedenis Het schoolvak geschiedenis is de afgelopen tien jaar sterk veranderd. Een commissie heeft een voorstel gedaan om voor het schoolvak geschiedenis een langlopende leerlijn te ontwerpen, vanaf de basisschool tot en met de hoogste klassen van het havo/vwo. De effecten van deze vernieuwing worden nu merkbaar op de examens De leerlingen maken kennis met tien perioden, van prehistorie tot het tijdperk van televisie en computers. Alles komt langs, Grieken, Romeinen, Kloosters, Kruistochten, alles gegoten in keurige tijdvakken die zelfs een symbooltje hebben. De riddertijd bijvoorbeeld krijgt een helm en de eerste helft van de twintigste eeuw (het tijdperk van de wereldoorlogen) krijgt een kanonnetje. Nogmaals, deze leerlijn begint als het goed is op de basisschool, wordt herhaald in klas 1, 2 en 3 van het voortgezet onderwijs. Dan wordt er verwacht dat je het weet en dat je het als achtergrondkennis kunt gebruiken. Het wordt dus bekend verondersteld. Tot nu toe werd dit nog niet geëxamineerd maar met ingang van is dit dus wel het geval. In de bovenbouw havo en vwo is geschiedenis verplicht in twee profielen, C&M en E&M. Er wordt in de bovenbouw behoorlijk uitgebreid, diep en hoog, ingegaan op grote onderwerpen als de Islam, het ontstaan van naties en staten of kolonialisme tussen 1500 en Zulke onderwerpen lopen dwars door een aantal tijdvakken heen. Denk bijvoorbeeld ook eens aan de ontwikkeling van het politieke systeem in Nederland. Dat beslaat de periode Je hebt het dus al gauw over vijf of zes tijdvakken. Je leert verbanden zien en verbanden leggen tussen de grote lijn in de geschiedenis en vaak nogal gedetailleerde kennis over deelonderwerpen. Van de bestudering van deelonderwerpen leer je, als het goed is, hoe je zelf de bestudering van onderwerpen moet aanpakken. Uiteindelijk leer je misschien zelfs je eigen studiedoelen te formuleren. Toetsen hebben een vrij klassieke vorm, hoewel de vragen vaak niet over één bron gaan, maar over twee, drie of soms zelfs vijf bronnen. En die vijf bronnen spreken niet met één tong. Je moet er met andere woorden standpunten, belangen en (verborgen?) bedoelingen in leren zien. In de bovenbouw gaat het ook over vrij grote hoeveelheden leerstof. Die moet je niet uit het hoofd leren, die moet je beheersen. Daar zijn technieken voor en die moet je aanleren. Dat kost tijd, geduld, inspanning en daar moet je zin in hebben. Geschiedenis kent een schoolexamen en een centraal examen. Het centraal examen heeft in 2015 een nieuw karakter. Alle kenmerken, 49 in totaal, van de in totaal tien tijdvakken worden geëxamineerd. Bovendien worden er ook een aantal historische contexten getoetst (op Havo drie contexten en op Vwo vier contexten ). Deze contexten bieden een verdieping van een aantal overlappende tijdvakken en leert je om bijvoorbeeld een historische ontwikkeling over verschillende tijdvakken heen te herkennen en te analyseren. Op de Havo en het Vwo passeren De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van 1515 tot 1648, Duitsland van 1871 tot 1945 en De Koude oorlog de revue. Vwo doet er één extra namelijk Verlichtingsideeën en democratische revoluties van 1650 tot Geschiedenis wordt afgesloten met een centraal examen 11

12 Economie / Management & Organisatie In de derde klas maken jullie met de lesbrief Kopen en Werken al kennis met de vakken economie en management & organisatie. Jullie hebben dus een aardig beeld van de onderwerpen die bij beide vakken aan de orde komen. Economie richt zich daarbij op de economische werkelijkheid in het algemeen. Je gaat je bijvoorbeeld verder verdiepen in onderwerpen als werkloosheid, de verdeling van het nationaal inkomen, economische groei, inflatie, economisch beleid, internationale handel en de Europese Unie. Management & organisatie (bedrijfseconomie) richt zich op bedrijven met onderwerpen als het ondernemingsplan,soorten organisaties (commercieel, nietcommercieel), balans en winst-en verliesrekening, marketing, het berekenen van de verkoopprijs, het maken van financiële begrotingen en de financiële beoordeling van bedrijven. Economie is een verplicht vak voor die leerlingen die het profiel Economie en Maatschappij of het (gemengde) profiel CM/EM kiezen. Bij andere profielen kan Economie in de vrije ruimte gekozen worden. Het vak Management & organisatie (m&o) kun je als keuzevak nemen in de vrije ruimte. Voor de economische vakken is rekenvaardigheid vereist. De toetsing bestaat uit schriftelijke toetsen en praktische opdrachten. De schriftelijke toetsen kun je vergelijken met de repetities in de derde klas, al is de hoeveelheid stof wel groter. De praktische opdrachten zijn meestal werkstukjes waarbij je je verdiept in een bepaald onderwerp, zoals werkloosheid of het opzetten van een eigen onderneming. Voor economie ga je in de examenklas ook een economisch opstel schrijven als praktische opdracht. Als je nog vragen hebt, ga dan naar je docent economie. Je kunt bij hem de boeken bekijken die in de Tweede Fase gebruikt worden. Veel wat er om je heen gebeurt heeft wel met economie te maken. Sommige economen zeggen zelfs dat alles economie is. Maar bedenk, ook al is alles economie, economie is niet alles (hoewel?). Economie en M&O worden afgesloten met een centraal examen 12

13 Biologie In de onderbouw heb je al een flinke basis gelegd voor biologie in de bovenbouw. Alle onderwerpen uit de onderbouw komen terug, alleen wordt er nu dieper op ingegaan. Je leert bijvoorbeeld nog meer over hoe je lichaam werkt en hoe biologische technieken in het dagelijks leven een rol spelen. Maar ook hoe dingen in de natuur met elkaar te maken hebben en hoe wij dat als mens beïnvloeden. De lessen bestaan uit het bespreken van de theorie, het maken van opdrachten en het uitvoeren van practica. Daarnaast is er aandacht voor biologie in het nieuws. Enkele voorbeelden daarvan zijn klonen, ziektes die van dieren op mensen overgaan, milieuproblemen en forensisch onderzoek. Gedurende het jaar krijg je in 4 HAVO en 4+5 VWO ongeveer zeven schriftelijke toetsen. Van de practica maak je proefverslagen of tekeningen. Dit komt allemaal in een practicumschrift dat zo snel mogelijk na een practicum beoordeeld wordt. IN 5 HAVO en 6 VWO krijg je nog twee schriftelijke toetsen en een mondelinge toets plus natuurlijk ook een beoordeling van je verslagen van practica. Aan het eind van HAVO 4 en aan het begin van VWO 6 gaan we op Biokamp. Dit houdt in dat je drie dagen in het duingebied verblijft en daar veldwerk verricht. Alle onderzoeken die je daar uitvoert vormen samen een verslag. Het vak biologie wordt afgesloten met een centraal examen. Biologie wordt afgesloten met een centraal examen 13

14 Scheikunde Als je een natuurprofiel kiest, zoals natuur en gezondheid (N&G) of natuur en techniek (N&T), heb je scheikunde als één van de profielvakken. Natuurlijk kies je voor een natuurprofiel, omdat je natuurwetenschappen (zoals natuur-, scheikunde en biologie) leuk vindt en je er in de derde klas goede resultaten voor behaald hebt. Het kan ook zijn dat je het profiel nodig hebt voor een latere studie of beroep. Op de HAVO krijg je in HAVO-4 vier lesuren scheikunde en in HAVO-5 drie lesuren. Je zult meer aan je huiswerk moeten doen dan je in de derde klas gewend bent. Ook zijn de toetsen lastiger. Vooral het chemisch rekenen wordt in het algemeen lastig gevonden. Niet alleen ben je bezig met theorie, maar ook practica maken een belangrijk onderdeel van de scheikundelessen uit. Je krijgt dan ook praktische toetsen. In scheikunde komen aan de orde: de bouw van stoffen, de oplosbaarheid in water, reacties van zouten, zuren en basen, redoxreacties - waaronder elektrolyse. Ook kijken we naar de werking van batterijen en de eigenschappen en reacties van koolstofverbindingen. Tevens worden stoffen bekeken die in ons lichaam voorkomen. Ook aandacht wordt besteed aan nieuwe materialen, scheikunde in onze omgeving, chemische processen in de industrie, alsmede in natuur en milieu. Op het VWO krijg je in VWO-4 drie lesuren scheikunde, in VWO-5 drie lesuren en in VWO-6 vier lesuren. Voor het VWO is de stof inhoudelijk bijna hetzelfde als voor de HAVO, maar wel uitgebreider. Daardoor ligt het tempo hoger. Ook is er meer verdieping in de stof, waardoor de moeilijkheidsgraad groter dan op de HAVO is. Het VWO heeft ook nog speciale onderzoekstechnieken in het programma, zoals chromatografie, massaspectroscopie en processen in chemische fabrieken. Zowel voor de HAVO als het VWO is er de afgelopen jaren gewerkt aan een nieuw examenprogramma. Nieuwe onderwerpen in het examenprogramma zijn Groene Chemie, Duurzaamheid en relaties tussen stoffen en hun eigenschappen. Scheikunde wordt afgesloten met een centraal examen 14

15 Natuurkunde Natuurkunde is één van de verplichte vakken in de natuurprofielen (behalve bij NGa op het havo). Natuurkunde is één van de boeiendste vakken die op school worden gegeven. Het is inzetbaar bij veel disciplines; sterrenkunde, medische fysica, biofysica, geologie etc. Om het vak in de bovenbouw met enig succes te kunnen volgen, moet je in de derde klas wel een redelijk cijfer voor natuurkunde halen. Natuurkunde in de bovenbouw is namelijk nog wat meer rekenen en werken met formules. Een redelijke beheersing van de wiskunde is daarom ook belangrijk. In de onderbouw wordt door de docenten al gekeken naar wat jouw capaciteiten zijn en of je genoeg motivatie hebt om in de bovenbouw natuurkunde te kunnen volgen. De onderwerpen die bij natuurkunde behandeld worden, zijn deels gelijk aan die in de onderbouw: elektriciteit, optica, mechanica enzovoort. Daarnaast komen ook nieuwe onderwerpen aan de orde zoals kernfysica en fysische informatica. De theorie die hierbij hoort, wordt afgewisseld met interessante experimenten. Het programma op de HAVO is wat meer gericht op de toepassingen; op het VWO ligt de nadruk meer op de theorie als voorbereiding op verdere studie. Maar naast goede cijfers voor natuurkunde (en wiskunde) en toekomstplannen (vervolgopleidingen) blijft voor je keuze toch vooral de vraag: Wat vind ik leuk? belangrijk. Succes met je keuze! Natuurkunde wordt afgesloten met een centraal examen 15

16 Wiskunde HAVO De wiskunde die je tot nu toe gehad hebt, vormt de basis voor de bovenbouw. In de bovenbouw heb je te maken met verschillende soorten wiskunde, afhankelijk van het profiel waar je in zit. Vanuit 3 havo moet je kiezen uit één van de 6 profielen. In de bovenbouw kennen we verschillende soorten wiskunde, zoals wiskunde A en wiskunde B. Hieronder zie je een overzicht van de verschillende vakken wiskunde die je krijgt onderverdeeld naar profiel. Profiel: CM CM+EM EM NG-a NG-n NG+NT Vak: Geen Wiskunde A Wiskunde A Wiskunde A Wiskunde A Wiskunde B Zoals je ziet zit er in het CM profiel geen wiskunde. Hieronder zie je de verschillen tussen wiskunde A en wiskunde B. Wiskunde A Bij dit vak krijg je redelijk veel statistiek, dat zich richt op het werken met grote datasets. Ook de analyse (werken met functies) krijgt de nodige aandacht, maar niet zo veel als bij wiskunde B. De eindexamens worden gekenmerkt door tekstgerichte opgaven. Dat zijn opgaven waarbij je veel moet lezen. Wiskunde B Bij dit vak krijg je behoorlijk wat analyse. Allerlei verschillende functies worden nader onderzocht. Denk aan exponentiële en machtsfuncties. Bij wiskunde B krijg je ook te maken met periodieke functies (functies die eb en vloed of een draai van een reuzenrad beschrijven). De thema s afstanden en hoeken in het platte vlak komen ook aan bod. Keuze 1) Je bent slecht in wiskunde of hebt een hekel aan wiskunde, je hebt een onvoldoende op je rapport. Kies het CM-profiel zonder wiskunde. 2) Wiskunde is wel eens moeilijk, maar je vindt het een leuk vak en haalt ook regelmatig voldoendes; gemiddeld sta je nu ook voldoende. Jij mag wiskunde A kiezen: de keuze tussen de verschillende profielen moet je maken op grond van je voorkeur voor andere vakken. 3) Wiskunde is niet moeilijk, je haalt steeds redelijke of goede resultaten; je gemiddelde is ten minste 7. Bovendien vind je het een leuk vak. Jij mag wiskunde B kiezen, dus profiel NG+NT. Wiskunde A en B worden allen afgesloten met een centraal examen. 16

17 Wiskunde VWO De wiskunde die je tot nu toe gehad hebt, vormt de basis voor de bovenbouw. In de bovenbouw heb je te maken met verschillende soorten wiskunde, afhankelijk van het profiel waar je in zit. Vanuit 3 vwo moet je kiezen uit één van de 6 profielen. In de bovenbouw kennen we verschillende soorten wiskunde, zoals wiskunde A, wiskunde B en wiskunde C Hieronder zie je een overzicht van de verschillende vakken wiskunde die je krijgt onderverdeeld naar profiel. Profiel: CM CM+EM EM NG NG+NT NT Vak: Wiskunde C Wiskunde A Wiskunde A Wiskunde A Wiskunde B evt. wiskunde D als keuzevak Wiskunde B + Wiskunde D Wiskunde C Bij dit vak krijg je redelijk veel statistiek, dat zich richt op het werken met grote datasets. Daarnaast zijn logisch redeneren en vorm & ruimte belangrijke domeinen. Verder word je getraind op algebra. Wiskunde A Bij dit vak krijg je redelijk veel statistiek, dat zich richt op het werken met grote datasets. Echter krijg je hier meer algebra en wordt er meer met functies en grafieken gewerkt dan bij wiskunde C Wiskunde B Dit vak is vooral bedoeld voor die leerlingen die het leuk vinden om algebraïsch opgaven op te lossen. Naast de analyse, krijg je ook goniometrie. De thema s afstanden en hoeken in het platte vlak komen ook aan bod. Wiskunde D Wiskunde D is geen verplicht vak. Het vak is bedoeld voor die leerlingen die nog meer uit de wiskunde willen halen. Bij dit vak wordt er ingegaan op de wiskunde achter allerlei processen, zoals elektrische schakelingen, of wachtrij modellen. De verdieping van wiskunde D krijg je op de universiteit wanneer je later een exacte studie kiest. Wiskunde D is niet zomaar een ander wiskunde vak. Er zal niet altijd uit een boek worden gewerkt. Af en toe zal er geëxperimenteerd worden met de computer of in de vorm van een onderzoek. Het vak is van toegevoegde waarde wanneer je later een exacte studie wilt volgen. Als je wiskunde B en wiskunde D kiest, kun je in elke richting verder studeren. Met name wanneer je een technische of een exacte studie overweegt, is het raadzaam bij ruim voldoende resultaten voor je wiskunde in derde klas, ook wiskunde D te kiezen. 17

18 Keuze Je bent slecht in wiskunde of hebt een hekel aan wiskunde, je hebt een onvoldoende op je rapport. Je vindt wiskunde echt moeilijk. Kies wiskunde C. Als je in de derde een onvoldoende staat, moet je er in de vierde alsnog hard voor werken! Dat betekent het CM-profiel op VWO. 1) Je vindt wiskunde moeilijk, maar ook wel leuk. Door hard werken haal je steeds een voldoende. Of: je weet nu al dat je later een studie gaat kiezen waar je helemaal geen wiskunde voor nodig hebt. Dan is wiskunde C voor jou de beste keus. Dus het CM-profiel. Wil je naar het EM-profiel, dan krijg je wiskunde A. Dan zul je heel erg je best moeten doen om voldoendes te blijven halen. 2) Je haalt regelmatig een voldoende voor wiskunde; je vindt het vak leuk en niet al te moeilijk. Jij kunt wiskunde A kiezen,de keuze tussen de verschillende profielen moet je van andere vakken laten afhangen of van je eigen voorkeur. 4) Je vindt wiskunde niet moeilijk, je resultaten zijn gemiddeld ten minste een 7 Jij mag wiskunde B kiezen, dus het NT-profiel. Vind je wiskunde leuk en uitdagend, dan is wiskunde D erbij nemen beslist een aanrader. Wanneer je na het vwo een technische opleiding gaat volgen, zal het gevolgd hebben van wiskunde D een voordeel voor je zijn. Wiskunde A, B en C worden allen afgesloten met een centraal examen. Wiskunde D wordt afgesloten in 6 vwo met een schoolexamen (dus geen centraal examen) 18

19 BSM Lichamelijke opvoeding is een uniek vak binnen onze school. Het is daarom fantastisch dat je naast het verplichte uur l.o. ook het vak BSM kunt kiezen. BSM staat voor Bewegen, Sport en Maatschappij. Bij dit vak krijg je meer verdieping in theorie en praktijk. Het programma In de vierde klas zal het programma o.a. bestaan uit de volgende onderdelen: zwemmen, softbal, turnen, spinning, fitness, het testen van verschillende lichamelijke condities, het ontwerpen van een eigen trainingsschema, geschiedenis van de sport en sport en gezondheid. Als uitsmijter sluiten we het jaar af met een 1/8 triatlon. Een zeer sportief en gezellig evenement waarbij je strijdt tegen medeleerlingen, docenten, maar vooral tegen jezelf. In het vijfde jaar zal het programma o.a. bestaan uit de volgende onderdelen: Streetdance, squash, volleybal, atletiek, sportmassage, EHBSO (eerste hulp bij sportongevallen). Je bent als BSM-leerling ook mede verantwoordelijk voor de organisatie van de sportdagen, wat sportieve, maar ook gezellige dagen zijn. Voor wie Iedereen kan BSM kiezen. Natuurlijk moeten je interesses wel op sportgebied liggen, want een portie inzet/betrokkenheid is wel vereist. In de praktijk verwachten wij meer eigen vaardigheid van je, dan bij het vak LO-1. Bovendien is BSM zeer geschikt voor diegene die een vervolgopleiding gaat doen, waarbij sport en het omgaan met mensen (gezondheidszorg, uniformberoepen) centraal staan. Als je nieuwsgierig bent naar meer informatie, kun je jouw docent lichamelijke opvoeding hierover aanschieten. BSM wordt afgesloten met een schoolexamen in het vijfde leerjaar. 19

20 CKV HAVO In Havo 4 krijg je wel twee uur in de week c.k.v.! Kort gezegd bestaat het vak uit 4 onderdelen; Theorie. Allerhande theorie over kunst en cultuur, echte kunstgeschiedenis maar ook bijv. over architectuur, film, muziek, dans. Je krijgt die theorie op heel verschillende manieren aangeboden; soms als film, soms een rondleiding, soms in de vorm van opdrachten zoals zelf een presentatie geven over een onderwerp. Zelf gaan naar 6 culturele activiteiten zoals theater, popconcerten, modeshows, musea etc. Dit gebeurt deels in schoolverband, deels zelfstandig. Zelf ondergaan/doen van culturele activiteiten in de vorm van workshops (o.a. toneel, trommelen, dansen) en het zelf maken van dingen zoals een filmpje. Ook is er ruimte om zelf een workshop te geven aan je medeleerlingen in iets waar jij al deskundig in bent, mee te doen aan een theaterstuk, of bijvoorbeeld het pimpen van een caravan. Ieder schooljaar zijn er weer andere mogelijkheden. Reflectie. Je leert een recensie schrijven en je kunt na afloop van dit jaar beter plaatsen wat voor soorten kunst er allemaal bestaan, waar dat te vinden is en wat daarvan bij jou past. Na afloop van dit schooljaar heb je je c.k.v. vak gehaald als je alles naar behoren hebt gedaan. In je kunstdossier houd je alle opdrachten bij. De opdrachten zijn becijferde handelingsopdrachten. Als je een voldoende of hoger gemiddeld hebt gescoord aan het einde van het schooljaar, heb je het vak voldoende of goed afgesloten. Dit is geldig op alle scholen in Nederland. CKV wordt afgesloten in het vierde leerjaar CKV VWO Bij CKV gaan leerlingen praktisch aan de slag op het gebied van kunst en cultuur. Al doende leren ze hun eigen smaak en kritiek genuanceerd formuleren. Zowel mondeling als schriftelijk. Elke les draagt de docent onderwerpen aan. Leerlingen maken aantekeningen in hun logboek. Vervolgens gaan ze met de aangeboden onderwerpen in het kunstdossier aan de slag. Zo komen leerlingen in aanraking met werk van jonge dichters, ze ontmoeten het werk van jonge animatie-kunstenaars en last but not least..., zelf filmpjes maken, zelf fotograferen, werken met de nieuwe media, het kunstdossier (digitaal) bijhouden. Een gedeelte van het jaar krijg je informatie over cultuurhistorische onderwerpen. Zowel bij het praktische als het theoretische gedeelte van CKV maak je gebruik van de website C.K.V wordt afgesloten in het vijfde leerjaar 20

21 Informatica Het keuzevak informatica verschilt van het vak informatiekunde. Zoals je weet, gaat informatiekunde over het werken met computers, dit kan bijvoorbeeld met MS-Word. Bij informatica of ICT gaan we het over andere zaken hebben. ICT is de afkorting van informatie en communicatie technologie. Zoals je ziet zit het woord computer hier niet in. Als je veel wilt en, chatten, etc. kun je dus beter iets anders kiezen. Waar gaan we het bij informatica wel over hebben? 1. We gaan het hebben over informatie. Wat is informatie, wanneer is iets informatie, hoe kun je informatie beschrijven, etc. 2. We gaan het hebben over de architectuur van informatiesystemen. Wat is een processor, wat is een geheugen, wat is een bios, hoe werkt een bus, hoe werkt internet, etc. Verder leer je hoe je het werk in een groep moet verdelen. 3. We gaan het hebben over programmeren. Dit gaat in JavaScript. Met enige zelfstudie kun je hierna ook in Java programmeren. 4. We gaan een spel maken. Dit is weer een project dat je met een groepje moet doen. In de vijfde klas gaan we het hebben over informatie in bredere zin. Zo kun je bijvoorbeeld kijken welke informatie er in een filmpje zit. Dit kun je vastleggen met een story board. In het VWO werken we een story board uit tot een animatiefilmpje. Daarna gaan we in het HAVO en het VWO onderzoeken hoe je informatie van bijvoorbeeld een filmpje in een computer kunt opslaan. Je moet dan ook weten hoe de informatie uit de computer te halen is. Dit gebeurt met een database. Als je weet hoe dit werkt kun je bijvoorbeeld ook een web winkeltje bouwen. Als je een grote winkel wilt hebben, heb je ook een grote database. Het ontwerpen van een grote database is niet eenvoudig. Dit moeten we dus even goed bekijken. Daarna volgen er nog twee onderwerpen voor het VWO: Programmeren in Python en het project. Bij het project zoek je een opdrachtgever voor wie je een opdracht gaat doen. Als dit helemaal gelukt is, kun je je eigen vakantiewerk regelen. Wil je meer weten over het vak informatica? In het voorjaar wordt voorlichting gegeven over de vakken die je in de vrije ruimte kunt kiezen, zoals informatica. Je kunt ook terecht bij een docent informatica, de heer Schultheiss of de heer Bronsema. Informatica wordt afgesloten in het vijfde leerjaar met een schoolexamen 21

22 Kunst Kunst leert je goed kijken en begrijpen dat dat wat je ziet misschien wel eens iets anders zou kunnen zijn dan je denkt. Mocht je je afvragen wat nu precies het nut van dit creatieve denken is, denk dan bijvoorbeeld eens aan de beurswaarde van de firma Apple. De creatieve geest van wijlen Steve Jobs durfde het onder meer aan om eens anders aan te kijken tegen de traditionele mobiele telefoon met de iphone als gevolg. Mensen die zo kunnen denken, worden op zeer veel plaatsen in de samenleving zeer gewaardeerd. Het vak kunst kent twee onderdelen: kunst-muziek en kunst-algemeen. Het eerste wordt afgesloten met een schoolexamen en bevat onderdelen als: muziekgeschiedenis, musiceren, (leren) luisteren naar muziek, en muziektheorie. Het vak kunst-algemeen sluit af met een centraal-examen en bestaat uit de kunstgeschiedenis van de periode 1900-heden en één (havo) of meer (vwo) onderwerpen uit de periodes daarvoor. In klas 4 starten we met kunst-muziek. Omdat er in de onderbouw nauwelijks muziek gegeven wordt, begint het vak het eerste kwartaal met een instapmodule die er voor zorgt dat leerlingen die nog nooit iets aan muziek gedaan hebben het vak toch goed kunnen volgen. Je hoeft dus niet per se een muziekinstrument te kunnen bespelen of noten te kunnen lezen. Na het tweede kwartaal, begint het eigenlijke lesprogramma met de onderdelen die hierboven al genoemd zijn. Verder is het belangrijk te weten dat het vak zowel op het havo als het vwo aangeboden wordt in de vrije ruimte en dus door iedereen ongeacht het profiel gekozen kan worden. Ben je geïnteresseerd in kunst en muziek, dan is het vak zeker iets voor jou. Meer informatie over het vak wordt gegeven tijdens de informatiebijeenkomst over de vakken in de vrije ruimte. Uiteraard kun je ook een bezoekje brengen aan de docent Erik Jonker. 22

23 Natuur, Leven en Technologie (NLT) (HAVO) Voor de leerlingen uit de profielen Natuur & Gezondheid en Natuur & Techniek in 4 en 5 havo is er vanaf schooljaar een nieuw vak: Natuur Leven en Technologie (NLT). In dit vak komen de vakken natuurkunde, scheikunde en biologie en ook een beetje aardrijkskunde samen. Een voorbeeld van een onderwerp uit NLT is Forensische Wetenschap (CSI. Hierbij worden bijvoorbeeld de volgende onderwerpen behandeld: kogelbanen (natuurkunde en wiskunde), DNA-sporen (biologie en scheikunde) en schoenen met grondsporen (aardrijkskunde). In het vak NLT gaat het om de samenhang van de vakken en om de toepassing van de natuurwetenschappen en de techniek in de wereld om ons heen. Er wordt gewerkt in modulen. Er wordt ongeveer 6 à 7 weken aan een onderwerp gewerkt. Dit onderwerp wordt afgesloten met een toets. Soms moet je een verslag maken van een onderzoek of iets presenteren. Hierboven wordt het onderwerp Forensisch Onderzoek genoemd. Andere voorbeelden van onderwerpen zijn de reis van de Beagle (over het ontstaan van het leven), een feest zonder kater (over alcoholgebruik) en plaatsbepaling en navigatie. Er zal in NLT meer dan in de gewone vakken onderzoekjes gedaan worden maar er moet ook gewoon geleerd worden! Er zijn vervolgopleidingen waar je in principe natuurkunde voor nodig zou hebben mar waar dit vak vervangen kan worden door het vak NLT! N.L.T wordt afgesloten in het vijfde leerjaar met een schoolexamen 23

24 Informatie over opleidingen Leerlingen die wat meer informatie willen hebben over vervolgopleidingen, toelatingseisen, etc. kunnen op een van onderstaande websites een kijkje nemen Informatie over instellingen en opleidingen (ook zoeken op trefwoord en iets met. Website van de overheid met informatie over een goede studievoorbereiding, geldzaken en huisvesting. Site met informatie, test en tips. Informatie specifiek voor opleidingen en beroepen in de zorgsector. Informatie over loting, tegemoetkoming ouders en leerlingen en studiefinanciering. Over studeren met een handicap Heb jij interesse in exacte vakken? Vind je het leuk om praktisch bezig te zijn? Kijk dan eens op deze website voor HBO-opleidingen in de Applied Science (toegepaste wetenschap). Over studeren in het buitenland. Hierop vind je de links naar het hbo- en het wetenschappelijk onderwijs en andere opleidingen. Let op: voor deze site moet je je aanmelden. Je krijgt dan via je adres verdere informatie hoe je moet inloggen. 24