Labo Elektra. 2 de Graad 1. Plantyn. Experimentenboek deel A G. Vanheuverzwyn

Transcriptie

1 Labo Elektra 2 de Graad 1 Experimentenboek deel A G. Vanheuverzwyn Plantyn

2 WOORD VOORAF VOOR DE LEERKRACHT Welke leerplannen werden aangewend? De leerstof is samengesteld volgens de nieuwe leerplannen van het VVKSO voor de TSOrichtingen van de tweede graad en is hoofdzakelijk bestemd voor de richtingen elektriciteitelektronica, elektromechanica en industriële wetenschappen. De geleidelijke opbouw en vele illustraties maken de uitgave zeker ook toegankelijk voor andere studierichtingen. Een overzicht van de leerstof gekoppeld aan de leerplaninhouden en doelstellingen is opgenomen in de handleiding voor de leerkracht. Is het experimenteer en laboboek bruikbaar voor iedere school? Bij de illustraties van de meetopstelling en experimenten zijn de kenmerken van toestellen en componenten weergegeven, deze dienen louter als voorbeeld. De rubriek benodigdheden is niet ingevuld en geeft u de kans eigen elementen in te brengen in functie van uw laboinfrastructuur. Op die manier bent u eveneens in staat leerlingen verschillende waarden op te geven. Het experimenteer en laboboek kan uit elkaar gehaald worden, zodat ieder deel een afzonderlijke eenheid vormt en elke leerling zijn eigen documentatie kan toevoegen. Het is bijgevolg ook niet nodig dat de leerling het hele schooljaar het volledige boek moet dragen in zijn/haar al dikwijls te zware boekentas. Elke module vanlaboelektra experimentenboek volgt dezelfde opbouw: doel van de oefening illustratie en schema van de meetopstelling experimenten theoretisch gedeelte met berekeningsvoorbeeld benodigdheden berekeningen maken en samenvatten in tabelvorm eigen meetopstelling tekenen metingen uitvoeren en samenvatten in tabelvorm grafieken tekenen opgaven oplossen zelfevaluatie van de leerlingen d.m.v. computersoftware te onthouden De opgavenreeks A: is bedoeld om de leerlingen te laten nagaan of zij de basisleerstof begrepen hebben. De opgaven toetsen de kennis van begrippen en besluiten uit hun metingen en experimenten. De opgavenreeks B: bevat inzichtsvragen en biedt de mogelijkheid tot differentiatie in de moeilijkheidsgraden en bevat eveneens vakoverschrijdende vragen. De opgavenreeks C: bevat oefeningen en toepassingen op zowel de eenvoudige als de complexere schakelingen. Ook combinaties met leerinhouden van reeds geziene leerstof komen hier aan bod. De opgavenreeks D: deze reeks bestaat uit redeneringsvragen die de leerlingen moeten oplossen en waarvan ze hun antwoorden nadien kunnen controleren aan de hand van computersoftware. In een aantal delen is er eveneens gebruik gemaakt van applets.

3 Veiligheid Milieu? De leerling moet zijn/haar experimenten en realisaties kunnen voorbereiden en uitvoeren rekening houdend met veiligheid en milieu. Bij verschillende oefeningen wordt expliciet gewezen op de gevaren van elektriciteit. Er is geopteerd om te werken op veilige lage spanning. Nieuw Om tegemoet te komen aan de filosofie van het leerplan wordt er in de vormingscomponent elektriciteit uitdrukkelijk gewerkt rond het stimuleren van de creativiteit, meetvaardigheid en het inzichtelijk denken van de leerlingen. Om het geïntegreerd werken te bevorderen, is geopteerd om één boek per leerjaar op de markt te brengen waarin de experimenten, metingen, theorie, vragenreeksen en oefeningen vervat zitten. Dit drukt ongetwijfeld ook de kostprijs van het totaalpakket LaboElektriciteit voor de leerling. In de opgaven wordt geregeld gebruik gemaakt van didactische software. De programma s ter ondersteuning dienen als zelfevaluatie voor de leerling en hebben zeker niet de bedoeling om één of ander softwarepakket grondig te beheersen. De leerlingen kunnen eventueel thuis gratis een demoversie van MULTISIM downloaden via multisim/. Op die manier kunnen de leerlingen een labsituatie thuis op hun scherm oproepen. Er zit ook een demo cdrom van Multisim 10 bij de handleiding voor de leerkracht, die mag gekopieerd worden voor de leerlingen. Ter bevordering van het leren leren: ieder deel eindigt met een onderdeel te onthouden. Uw bemerkingen i.v.m. deze uitgave kunt u sturen naar guyvanheuverzwyn@fulladsl.be of annette.luyten@plantyn.com. DANKWOORD Vooreerst wens ik de pedagogische begeleiders te bedanken voor hun steun om het leerplan op een correcte manier te interpreteren. Eveneens wens ik de leerkrachten te bedanken voor de opmerkingen geformuleerd tijdens de vergaderingen i.v.m. de nieuwe leerplannen. Mijn dank gaat ook naar de vele bedrijven voor het uitlenen en ter beschikking stellen van didactisch materiaal en illustraties. Guy Vanheuverzwyn De auteur April 2009

4 Inhoudsopgave DEEL 1 De elektrische stroomkring Doel van de les Benodigdheden Teken deze stroomkring Teken het bedradingsschema op het aansluitbord of roostersteekplaats Bouw deze stroomkring op Experimenten De onderdelen van een stroomkring met beveiliging Toepassingen Bouw zelf een doormeetapparaatje met lamp Fietsverlichting Treinleiding Opgaven 16 Reeks A 16 Reeks B 16 Reeks C Te onthouden 25 DEEL 2 De elektrische stroomsterkte Doel van de les Benodigheden Teken deze stroomkring met de juiste symbolen Teken het bedradingsschema op het aansluitbord of de roostersteekplaat Bouw deze stroomkring op Experimenten Opgaven 35 Reeks A 35 Reeks B 35 Reeks C 38 Reeks D Te onthouden 44 DEEL 3 Meettoestellen en grootheden Bouw meettoestellen Doel van de les Uitvoering meettoestellen Soorten meettoestellen De universeelmeter Multimeter in simulatieprogramma Overzicht eenheden Opgaven 49 Reeks A 49 Reeks B 50 Reeks C Aanduiding op meettoestellen Doel van de oefening Schaalverdeling 53 Inhoudsopgave 5

5 3.2.3 Oefeningen Afkortingen Opgaven 56 Reeks A 56 Reeks B Gebruik van universeelmeettoestellen Doel van de oefening Instellingen Uitvoering Opgaven Stroommeting Doel van de oefening Schakeling Benodigheden Uitvoering Opgaven 72 Reeks A 72 Reeks B 74 Reeks C Stroom en spanningsmetingen Doel van de oefening Schakeling Benodigdheden Uitvoering Opgaven 81 Reeks A 81 Reeks B 82 Reeks C Universeelmeter als ohmmeter Doel van de oefening Schakeling Benodigdheden Uitvoering Meet met een ohmmeter een schakelaar uit Meet met een ohmmeter een zekering uit Opgaven 91 Reeks A 91 Reeks B Te onthouden 95 6 Inhoudsopgave

6 Naam: Nr.: Groep: Klas: Datum: DEEL 1 De elektrische stroomkring Dagelijks sluit of open je elektrische stroomkringen. Dat kan het licht zijn op je kamer, je fietsverlichting of je MP3speler. 1.1 Doel van de les Batterij Afbeelding Symbool Onderdeel elektrische kring Bron Accu Geleider Geleiders Enkelpolige schakelaar Schakelaars Lamp Gebruikers Tabel 1.1 Deel 1 De elektrische stroomkring 7

7 1.2 Benodigdheden Componenten Benaming Kenmerken Bron Geleiders Schakelaar Lamp Tabel Teken deze stroomkring 1.4 Teken het bedradingsschema op het aansluitbord of roostersteekplaat Fig. 1.1 Roostersteekplaat Leybold Didac Systems Plugin board A4 (576 74) 8 Deel 1 De elektrische stroomkring Experimentele versie schooljaar

8 Je kan bijvoorbeeld gebruik maken van een roostersteekplaat (fig. 1.1) om op een vlugge en overzichtelijke wijze de onderdelen van een elektrische stroomkring met elkaar te verbinden. Het kruisje stelt een doorverbinding voor van vier aansluitpunten. 1.5 Bouw deze stroomkring op Laat je leerkracht deze schakeling controleren. 1.6 Experimenten Wat stel je in de elektrische kring vast bij open schakelaar?.... Wat stel je in de elektrische kring vast bij gesloten schakelaar?.... Vergelijk waterkring (fig. 1.2) elektrische kring (fig. 1.3) kraan pomp waterrad Fig.1.2 Waterkring leiding water in beweging schakelaar bron ventilator leidingen Fig. 1.3 Elektrische kring Deel 1 De elektrische stroomkring 9

9 Teken deze stroomkring. Let op de polariteiten van de bron en de verbruiker. De bron is een gelijkspanningsbron. Gelijkspanning wordt aangeduid met DC en heeft een plus () klem en een min () klem. De motor van fig. 1.4 heeft eveneens een plus klem (rood) en een min klem (zwart). M Symbool DCmotor Fig. 1.4 DCventilator Vul de juiste woorden aan kies uit: kraan, pomp, waterrad, stromend water, buizen. De batterij is te vergelijken met een De schakelaar is te vergelijken met een De elektrische leidingen zijn te vergelijken met De ventilator is te vergelijken met een De elektrische stroom is te vergelijken met Vul in De (batterij, schakelaar) is te vergelijken met een pomp die water in beweging brengt in een (open, gesloten) buizensysteem en daarvoor de nodige druk of spanning moet leveren. De pomp levert geen water, maar brengt het wel in beweging. Zo ook levert de batterij (geen, wel) elektronen, maar stuwt de aanwezige elektronen naar één richting. Hoeveel bedraagt de spanning van een dergelijke blokbatterij? Deel 1 De elektrische stroomkring Experimentele versie schooljaar

10 1.7 De onderdelen van een stroomkring met beveiliging Symbool zekering Fig. 1.5 De beveiliging door bijvoorbeeld een zekering (Fig. 1.5) zorgt ervoor dat de toegelaten stroomsterkte in de kring niet overschreden wordt. Fig. 1.6 Teken het schema van Fig. 1.6 met de correcte symbolen in het onderstaande raster. In het labo is het handig om gebruik te maken van een gelijkspanningsbron of DCbron. Net zoals een batterij heeft deze bron een plusklem () en een minklem (). Handig is dat je verschillende gelijkspanningen kan instellen en aftakken. De plusklem is rood, de minklem is zwart (soms blauw). Deel 1 De elektrische stroomkring 11

11 De grootheid spanning wordt aangeduid met het symbool U en de eenheid volt door de letter V (tabel 1.3). Tabel 1.3 Grootheid Spanning (U ) Eenheid Volt (V ) Fig. 1.7 Regelbare en vaste voeding Tussen welke waarden kan je deze spanning, uitgedrukt in V, afregelen? Welke waarde is ingesteld op het toestel? Welke twee vaste spanningen kan je eveneens aftakken? De spanningssoort is (gelijkspanning/wisselspanning) of (DC/AC.) Symbool op toestellen =, of. Buiten het labo maak je eerder gebruik van wisselspanningsbronnen (afgekort door AC of symbolisch weergegeven op toestellen door ~ ). Deze bronnen (fig. 1.8) tref je overal aan waar zich stopcontacten bevinden. Fig. 1.8 Stopcontact met gebruiker Je merkt dat kennis van de Engelse taal belangrijk is om de gegevens te ontleden op de toestellen. 12 Deel 1 De elektrische stroomkring

12 Fig. 1.9a Achterpaneel regelbare voeding Fig. 1.9b Tekst op achterpaneel Hoeveel spanning mag er op de ingang (input) aangesloten worden? Hoe wordt symbolisch en in letters de spanningssoort voor de ingang voorgesteld? Hoeveel bedraagt de regelbare spanning op de uitgang (output)? Hoe wordt symbolisch en in letters de spanningssoort voor de uitgang voorgesteld? Merk op dat onze gelijkspanningsvoeding zelf gebruik maakt van een wisselspanningsbron en aangesloten wordt op 230 V AC. Geregeld tref je op de daken van woningen en in het verkeer het gebruik van zonnepanelen aan. Ook bepaalde rekenmachines zijn uitgerust met zonnecellen en maken gebruik van lichtenergie om spanning op te wekken. Fig Zonnepanelen op een dak bevestigd Deel 1 De elektrische stroomkring 13

13 Gebruikers kunnen ook weerstanden zijn die o.a. gebruikt worden in elektronische schakelingen. Symbool weerstand Foto van weerstanden, soms voorzien van een kleurencode, in fig Fig Toepassingen Bouw zelf een doormeetapparaatje met lamp fig Voer deze schakeling uit door middel van een lamp. Wat stel je vast bij het doormeten van een schakelaar? Kruis aan. Fig Wat stel je vast bij het doormeten van een zekering? Noteer in tabel 1.4. Lamp brandt niet Lamp brandt wel Schakelaar open Schakelaar gesloten Tabel Deel 1 De elektrische stroomkring

14 Brandt de lamp, dan is de zekering wel/niet in orde. Brandt de lamp niet, dan is de zekering wel/niet defect. Om een geluid te verkrijgen bij een doorverbinding kan je de lamp vervangen door een buzzer zoals in tal van meettoestellen. Wat stel je vast bij het doormeten van je roostersteekplaat? Noteer in tabel 1.5. Lamp brandt niet Lamp brandt wel Kruis Opening Tabel Fietsverlichting Hoe schakel je de fietsverlichting (fig. 1.13) aan in de onderstaande afbeelding? Fig 1.13 Fietsmagneto Welke onderdelen tref je hier aan? Hoe gebeurt de geleiding tussen de bron en de gebruiker? Bij moderne fietsverlichting is de fietsmagneto (fig. 1.14a) rechtstreeks op de naaf aangebracht en voorziet die enkel de lamp vooraan van stroom door middel van twee draden. Deel 1 De elektrische stroomkring 15

15 Fig. 1.14b Achterlicht met LED s en schakelaar Fig. 1.14a Fietsmagneto in naaf van voorwiel Fig. 1.14c Achterlicht zonder deksel Welke onderdelen tref je aan in het achterlicht van een dergelijke fiets (fig. 1.14b en c)? Op sommige fietsen gebeurt het inschakelen van de fietsverlichting automatisch door een lichtgevoelige aanuitschakelaar. Fietser, laat je zien en maak gebruik van een goed functionerende fietsverlichting. Bespaar op batterijkosten en draag je steentje bij tot een beter milieu Treinleiding Bij een elektrische trein (fig. 1.15) en tram wordt gebruikgemaakt van slechts één bovengrondse leiding. De teruggeleiding gebeurt via de spoorstaven of rails. Fig Trein met één bovengrondse leiding 16 Deel 1 De elektrische stroomkring

16 Fig Trolleybus met twee bovengrondse leidingen Een trolleybus daarentegen maakt gebruik van twee bovengrondse leidingen. De rijdraad aan de voetpadzijde is negatief en de rijdraad aan de straatzijde is positief. Hier wordt dus gebruikgemaakt van een gelijkspanningsvoeding of DC. Deel 1 De elektrische stroomkring 17

17 Naam: Nr.: Groep: Klas: Datum: 1.9 Opgaven Reeks A 1) De is een obstakel voor stroomdoorgang. 2) De verbindingen in een elektrische kring maak je met ) Een element in de elektrische kring dat elektrische energie omzet in warmte, licht, beweging, noem je ) Met welk meettoestel meet je de spanning? ) Welke spanningssoort heeft een batterij? ) Welke spanningssoort heeft een stopcontact? ) Hoe gebeurt de geleiding bij een trein? Reeks B 1) Los de volgende vragen op aan de hand van het kenplaatje (fig. 1.17b) van de ventilator (fig. 1.17a). Fig 1.17a Ventilator Fig. 1.17b Gegevens op kenplaatje ventilator Is deze motor geschikt voor gelijk of wisselspannning? Op welke spanning mag deze ventilator aangeschakeld worden? Welke polariteit heeft de rode klem? ) Welke zijn de twee voorwaarden om een gesloten kring te verkrijgen met een gsmadapter als belasting die is aangesloten op de viervoudige tafelcontactdoos (fig. 1.18)? 18 Deel 1 De elektrische stroomkring

18 Fig Viervoudige contactdoos met aangesloten gsmadapter 3) Op welke spanning en spanningssoort kan de onderstaande mixer (fig. 1.19) aangesloten worden? spanning: spanningssoort: Fig Mixer aangesloten op stopcontact 4) Waarvoor wordt een adapter (fig. 1.20) gebruikt? Hoeveel mag zijn ingangspanning bedragen? Wat is de spanningssoort van de ingangsspanning? Hoeveel bedraagt de uitgangsspanning? Wat is de spanningssoort van de Fig Adapter met gegevens uitgangsspanning? ) Van welke bron maakt de fietscomputer (fig. 1.21) gebruik? Fig 1.21 Fietscomputer Deel 1 De elektrische stroomkring 19

19 6) Vervolledig tabel 1.6. Afbeelding Symbool Onderdeel elektrische kring Regelbare voeding Zekeringen Kabels Geleiders Schakelaars 20 Deel 1 De elektrische stroomkring

20 Afbeelding Symbool Onderdeel elektrische kring DCmotoren Weerstanden Halogeenlamp Tabel 1.6 Deel 1 De elektrische stroomkring 21

21 7) Lees aandachtig de onderstaande tekst. De Elbike is een nieuwe speler op de bromfietsmarkt. In tegenstelling tot de gangbare bromfietsen (fig. 1.22) wordt hij niet aangedreven door een benzinemotor, maar door een schone elektromotor. De ingenieurs kozen voor een accu met een spanning van 48 Volt. Dat is vier keer hoger dan de accuspanning van een gebruikelijke auto. De hogere spanning laat echter een systeem met minder stroomsterkte, dunnere kabels en minder gewicht toe. Bij de bromfiets wordt een lader geleverd zodat je de Elbike in elk stopcontact kan opladen. Optioneel is er ook een zonnelader voorzien. Fig Met welk type gebruiker heb je hier te maken? Hoeveel bedraagt de bronspanning? Welk voordeel biedt deze hogere bronspanning? Op welke manieren kan de accu opgeladen worden? 8) Hoeveel spanning wekt deze zonnecel (fig. 1.23) op? Wat is de spanningssoort? Fig Zonnecel spanningsmeting 22 Deel 1 De elektrische stroomkring

22 9) Welke onderdelen van een elektrische kring tref je aan in een MP3speler (fig. 1.24a en b)? Fig. 1.24a Voorkant MP3speler Fig. 1.24b Open achterkant MP3speler 10) Lees aandachtig de onderstaande tekst. Fig Batterijloze zaklamp Zoeken naar batterijen voor je zaklamp (fig. 1.25) is nu echt verleden tijd, met de introductie van de batterijloze zaklamp van Smart Power: slechts 1 minuut schudden zorgt voor een krachtige lichtbundel gedurende minimaal 2 uur. Je hoeft je vanaf nu geen zorgen meer te maken om een zaklamp die het misschien niet doet doordat de batterijen leeg zijn. Omdat gebruik wordt gemaakt van een nieuwe techniek waarbij de lamp door schudden energie opwekt, bespaart iedere gebruiker 100 procent op batterijkosten. Waar wordt de energie bij deze lamp opgewekt? 11) Leg het verschil uit tussen een gesloten en een open stroomkring. Gesloten stroomkring: Open stroomkring: Deel 1 De elektrische stroomkring 23

23 Reeks C 1a) Gegeven een schakeling (fig. 1.26a) met een gelijkspanningsbron, een zekering, een open schakelaar, een gebruiker en twee voltmeters. X1 V1 12V In het schema stelt dit symbool een ideale gelijkspanningsbron voor. Hierbij is de spanning U constant. Het symbool van de lamp is hier anders voorgesteld zodat je bij simulatie het doorsmelten (fig. 1.26f) van de gloeidraad kan opmerken. 12V_10W J1 U1 2 1_AMP Key = A U2 DC 10MΩ V V1 12V X1 12V_10W V U3 DC 10MΩ 4 Fig. 1.26a Wat stel je vast? b) Sluit de schakelaar (fig. 1.26b). U1 1_AMP J1 Key = A 2 U2 DC 10MΩ V V1 12V X1 12V_10W V U3 DC 10MΩ 4 Fig. 1.26b Wat stel je vast? Deel 1 De elektrische stroomkring Experimentele versie schooljaar

24 1c) In de volgende schakeling (fig. 1.26c) vervang je de gelijkspanningsbron door een wisselspanningsbron. Verander eveneens de spanningssoort op de meettoestellen. V1 12Vrms 50 Hz 0 Dit symbool stelt een ideale wisselspanningsbron voor met een effectieve spanningswaarde (Vrms) van 12 V en een frequentie van 50 Hz. U1 1_AMP J1 Key = A 2 U2 AC 10MΩ V V1 12Vrms 50 Hz 0 X1 12V_10W V U3 DC 10MΩ 4 Fig. 1.26c Wat stel je vast? d) In de volgende schakeling (fig. 1.26d) vervang je de lamp van 12V/10W door een lamp van 5 V/25W. Dit noem je een grotere gebruiker. Het vermogen, uitgedrukt in W, komt in deel 5 aan bod. 3 U1 1_AMP 1 J1 Key = A U2 AC 10MΩ V V1 12Vrms 50 Hz 0 X1 12V_25W V U3 DC 10MΩ Fig. 1.26d Na enkele seconden gebeurt het volgende in de schakeling! Deel 1 De elektrische stroomkring 25

25 3 1 U1 1_AMP J1 Key = A U2 AC 10MΩ V V1 12Vrms 50 Hz 0 X1 12V_25W 0.069n V U3 DC 10MΩ Fig. 1.26e De spanning over de lamp is 0 V geworden. In de simulatiemeting wordt echter een zeer kleine waarde aangeduid, namelijk: 0,069 nv of 0, V. Deze waarde is te verwaarlozen. Wat kan je afleiden uit de figuren d en e? Als de spanning over de lamp verdwenen is, waar staat dan de spanning over? e) In de volgende schakeling (fig. 1.26f) vervang je de lamp van 12 V/25 W door een lamp van 5 V/ 1W. U1 1_AMP J1 Key = A U2 AC 10MΩ V V1 12Vrms 50 Hz 0 X1 5V_1W V U3 DC 10MΩ Fig. 1.26f Wat stel je vast? De opstellingen van reeks C los je eerst theoretisch op. Daarna kan je als zelfcontrole de simulatiemeting uitvoeren (bijvoorbeeld in Multisim). Met simulatie kan je op een vlugge en overzichtelijke manier componenten en meettoestellen in een meetopstelling opbouwen en metingen verrichten op je pc. Een gratis testversie van Multisim kan je downloaden op of 26 Deel 1 De elektrische stroomkring

26 1.10 Te onthouden Open stroomkring Schakelaar is open. Er is geen verbinding. In de kring vloeit geen stroom. De bron wordt niet belast. Gloeidraadje van de lamp kan wel stuk zijn. Gesloten stroomkring Schakelaar is gesloten. Er is wel verbinding. In de kring vloeit wel stroom. De bron wordt wel belast. Gloeidraadje van de lamp kan niet stuk zijn. Tabel 1.7 Om een stroom in een elektrische kring te verkrijgen moet aan twee voorwaarden voldaan worden: 1 Een elektrisch gesloten stroomkring. 2 Er moet een batterij of bron aanwezig zijn die de elektronen rond stuwt. Bij een auto is het meestal de negatieve klem van de accumulator (accu) die verbonden is met het frame of de massa (fig. 1.27). De tweede klem is verbonden met één draad via schakelaars naar de verschillende gebruikers. Hoorn Fig Elektrische kring auto Symbool voor frame of massa Deel 1 De elektrische stroomkring 27

27 Bij antieke fietsen is één klem van de fietsmagneto of alternator vastverbonden met het frame of massa. De tweede geleider vertrekt met slechts één draad van de fietsmagneto naar de gebruikers. De spanning die opgewekt wordt, is een wisselspanning of AC. Moderne fietsen vertrekken daarentegen met twee draden vanuit de fietsmagneto (fig. 1.28a en b). Fig. 1.28a Fietsmagneto in naaf Fig. 1.28b Fietsmagneto met twee draden Benaming Elektrische kring Symbool Energieleverancier Draad Energiegebruiker Beveiliging BRON Verbinding Weerstand Zekering Tabel 1.8 De onderdelen van een stroomkring zijn: Een bron die de stuwkracht in stand houdt op haar klemmen. De stuwkracht of spanning is de oorzaak. Het gevolg daarvan is een stroom in een gesloten stroomkring. De elektrische stroom in een lamp wordt bijvoorbeeld omgezet in licht. Dit noemt men een gebruiker. De elektrische stroom kan eveneens omgezet worden in een beweging door middel van een motor. Deze motor noem je eveneens een gebruiker. Verbindingsdraden zorgen ervoor dat de plusklem via een gebruiker doorverbonden wordt naar de minklem van de bron. Indien dit rechtstreeks gebeurt zonder gebruiker heb je een kortsluiting. Het onderdeel dat ervoor zorgt dat de keten geopend en gesloten kan worden, noem je een schakelaar. Een stroomkring kan beveiligd worden door middel van een zekering. Spanning wordt gemeten met een voltmeter. 28 Deel 1 De elektrische stroomkring

28 Een aantal symbolen samengevat in tabel 1.9. Onderwerp Symbool Omschrijving Ideale kringelementen Ideale spanningsbron Batterijen en accumulatoren Accumulatoren of cellenbatterij Batterijen en accumulatoren Galvanisch element of batterij Passieve componenten: weerstanden Voorkeursvorm Andere vorm Weerstand, algemeen symbool Tabel 1.9 Deel 1 De elektrische stroomkring 29