Veiligheid en gezondheid op het werk meer gewicht geven in de Europese Unie

Transcriptie

1 Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk Veiligheid en gezondheid op het werk meer gewicht geven in de Europese Unie Samenvatting jaarverslag 2004 van het agentschap ISSN NL Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk

2 Samenvatting jaarverslag 2004 EUROPEES AGENTSCHAP VOOR VEILIGHEID EN GEZONDHED OP HET WERK E UROPEES AGENTSCHAP VOOR Het agentschap helpt de kwaliteit te verbeteren van de veiligheid en de gezondheid op het werk in de EU door het ontwikkelen, verzamelen, analyseren en verspreiden van onpartijdige informatie over de meest urgente problemen op dit gebied. Het agentschap, dat door de EU wordt gefinancierd, werkt nauw samen met regeringen, werkgevers- en werknemersorganisaties in alle 25 lidstaten, in de EVAlanden en kandidaat-lidstaten. Het netwerk van nationale steunpunten speelt een hoofdrol bij het samenvoegen en verspreiden van de relevante informatie en deskundigheid. Het agentschap heeft eveneens relaties met een groeiend aantal internationale organisaties buiten Europa, waardoor de EU op de hoogte blijft van de meest actuele informatie en theorieën op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk. Prioriteiten: Ondersteunen van de strategische doelen van de EU: het integreren van risicopreventie in alle facetten van de arbeid en het beleid vormt de centrale grondslag van de communautaire gezondheids- en veiligheidsstrategie van de EU. Om dit doel te bereiken, heeft het agentschap een verscheidenheid aan programma s gerealiseerd, met inbegrip van projecten om veiligheid en gezondheid op het werk in het onderwijs te integreren en om nieuwe gevaren vast te stellen in de veranderende arbeidswereld. Overeenkomstig de verklaring van Lissabon, zijn eveneens initiatieven ondernomen om de toegenomen arbeidsparticipatie te ondersteunen en de kwaliteit van de aangeboden banen te verbeteren, vooral voor vrouwen en gehandicapten. VEILIGHEID EN GEZONDHEID OP HET WERK Aanpakken van de duurste gezondheidsproblemen: veel gezondheids- en veiligheidsproblemen brengen ernstige menselijke en financiële verliezen met zich mee. Elk jaar vinden er bijvoorbeeld bijna 5 miljoen arbeidsongevallen plaats die de lidstaten ongeveer 4,8 % van het BBP kosten aan verloren tijd, gezondheidsuitgaven en andere hiermee samenhangende kosten. De kosten van spier- en skeletaandoeningen bedragen op hun beurt ongeveer 2 % van het BBP. Andere grote gezondheidskwesties zijn blootstelling aan gevaarlijke stoffen, zoals chemische stoffen, en psychosociale problemen, zoals stress op het werk. Het agentschap heeft deze en andere kwesties samen met sociale partners aangepakt via voorlichtingscampagnes, voorbeelden van goede praktijken en via andere middelen. Aanpakken van risicovolle sectoren: hiertoe behoren onder andere de visserij en de bouw, alsmede de gezondheidszorg en het onderwijs. Het agentschap richt zich vooral op het MKB/KMO s, omdat daar 65 % van de beroepsbevolking van de EU werkt. Voor het personeel werkzaam in het MKB/KMO s ligt het risico op ongevallen en op andere gezondheids- en veiligheidsproblemen driemaal hoger

3 H OOGTEPUNTEN IN 2004 Met de komst van tien nieuwe lidstaten in 2004 is het agentschap nog beter in staat om de veiligheid en de gezondheid op het werk in de EU te verbeteren. Dit bleek in de loop van het jaar uit talrijke initiatieven die hieronder worden samengevat. BOUWEN AAN EEN VEILIGERE, GEZONDERE BOUWSECTOR Zes toonaangevende organisaties in de Europese bouwsector, die een totale omzet heeft van 900 miljard EUR, en het Nederlandse voorzitterschap van de EU hebben in oktober 2004 een belangrijke verklaring ondertekend die de organisaties ertoe verplicht vijf belangrijke initiatieven te bevorderen voor het verbeteren van de veiligheids- en gezondheidsnormen in de sector. De acties die de partijen in de Verklaring van Bilbao zijn overeengekomen, hebben onder meer betrekking op veiligheid en gezondheid op het werk integreren in het aankoopbeleid en in het ontwerpen en plannen van bouwprojecten en richtsnoeren opstellen om bedrijven te helpen de relevante wetgeving na te leven. De verklaring was slechts één van de hoogtepunten van de Europese Week 2004 van het agentschap, gewijd aan veiligheids- en gezondheidsrisico s in de bouwsector en praktijken om deze risico s weg te nemen en te beperken. Circa bouwbedrijven in heel Europa hebben ook het onlinecampagnehandvest van het agentschap ondertekend. Hiermee verklaarden zij zich akkoord de verantwoordelijkheid voor de verbetering van de veiligheids- en gezondheidsnormen in de sector te delen, met andere organisaties samen te werken en deel te nemen aan de campagne van de Europese Week van het agentschap. Het netwerk van nationale steunpunten heeft ook duizenden plaatselijke evenementen over heel Europa georganiseerd om meer aandacht te vragen voor de veiligheids- en gezondheidsrisico s in de bouwsector en oplossingen hiervoor. SUBSIDIEREGELING HELPT CIRCA KLEINE EN MIDDELGROTE ONDERNEMINGEN Volgens een onafhankelijke evaluatie hebben circa MKB/KMO-bedrijven in Europa tussen 2002 en 2003 hun voordeel gedaan met de MKB-subsidieregeling van het agentschap. In het kader van het prestatiegerichte programma, dat in de periode namens het Europees Parlement door het agentschap werd beheerd, werden subsidies ten bedrage van circa EUR aan organisaties met innoverende ideeën verleend om hen te helpen de veiligheids- en gezondheidsnormen bij de 19 miljoen MKB/KMO-bedrijven van Europa te verbeteren. De projecten varieerden van workshops en opleidingscursussen tot grensoverschrijdende voorlichtingscampagnes en het verspreiden van voorbeelden van goede praktijken. Uit de evaluatie bleek dat de 51 projecten die uit hoofde van de tweede regeling waren meegefinancierd, naar schatting MKB/KMO-bedrijven rechtstreeks hebben bereikt en nog eens bedrijven indirect van informatie en advies hebben voorzien via internet en andere kanalen. De projecten en de resultaten wijzen op een grote duurzaamheid verklaarden de verantwoordelijken van de evaluatie. In een nieuw verslag, Promoting health and safety in European small and medium-sized enterprises SME funding scheme (Bevordering van veiligheid en gezondheid in Europese kleine en middelgrote ondernemingen MKB/KMOsubsidieregeling ), gepubliceerd door het agentschap, wordt een samenvatting gegeven van alle projecten die in het tweede jaar van de looptijd van de regeling zijn gesteund. NIEUWE INZICHTEN PLAATSEN VEILIGHEID EN GEZONDHEID OP HET WERK OP DE AGENDA VAN ONDERNEMINGEN Er zijn diverse belangrijke maatregelen getroffen om de economische waarde van veiligheid en gezondheid op het werk te promoten en meer ondernemingen ertoe aan te zetten hiermee rekening te houden in hun besluitvormingsprocedures. Zo heeft het agentschap in de loop van het jaar een nieuwe studie gepubliceerd, Corporate social responsibility and safety and health at work (Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en veiligheid en gezondheid op het werk), waarin tien criteria voor een commercieel productieve MVOstrategie worden gegeven. Het agentschap heeft ook een werkdocument opgesteld, Quality of the working environment and productivity (Kwaliteit van de werkomgeving en productiviteit). Hierin wordt getoond dat er een sterk verband bestaat tussen strengere veiligheids- en gezondheidsnormen en een hogere productiviteit. Bedrijven worden in staat gesteld om dit verband optimaal te benutten door factoren als een nauwe samenwerking tussen het managementteam van een bedrijf en zijn werknemers, een grotere autonomie en meer taken die een uitdaging vormen voor het personeel en de invoering van betere ergonomische werkomstandigheden en apparatuur. Het agentschap en het Nederlandse voorzitterschap van de EU hebben eveneens een gezamenlijke workshop georganiseerd om na te gaan hoe economische prikkels, zoals subsidies en belastingteruggaven, kunnen worden gebruikt om bedrijven ertoe aan te zetten strengere veiligheids- en gezondheidsnormen te hanteren. NIEUWE MAATREGELEN OM VEILIGHEID EN GEZONDHEID IN EEN UITGEBREIDE EUROPESE UNIE TE BEVORDEREN De uitbreiding van de EU biedt de regio een optimale gelegenheid om de verenigde krachten te benutten en de maatschappelijke en economische ontwikkeling van Europa te versnellen. Om dit potentieel te verwezenlijken, is het echter noodzakelijk de veiligheids- en gezondheidsnormen in een aantal nieuwe lidstaten te

4 Samenvatting jaarverslag 2004 verhogen. Het agentschap heeft hiertoe een actieplan voor de uitbreiding in 2004 ontwikkeld, met twee hoofddoelstellingen. EUROPEES AGENTSCHAP VOOR VEILIGHEID EN GEZONDHEID OP HET WERK Het agentschap zal ten eerste grootse voorlichtingscampagnes en andere initiatieven in de nieuwe lidstaten ondersteunen, om werkgevers, werknemers en sociale partners meer bewust te maken van de noodzaak tot belangrijke veiligheids- en gezondheidsmaatregelen. Ten tweede zullen de kennis en inzichten die zijn verworven via de MKB/KMO-subsidieregeling (zie eerder), worden doorgegeven. De informatie zal worden aangepast aan de omstandigheden in de afzonderlijke lidstaten. Om deze twee doelstellingen te helpen verwezenlijken, is er een thematisch centrum van het agentschap opgericht, speciaal gewijd aan de uitbreiding. ANDERE BIJZONDERE ONTWIKKELINGEN IN 2004 Aandacht voor risicovolle sectoren: er zijn nieuwe informatiebladen (factsheets) gepubliceerd om leraren te helpen het risico van geweld en andere gevaren in het onderwijs te bestrijden. Daarnaast zijn er speciale artikelen op internet en ander ondersteunend on-linemateriaal ontwikkeld voor de bouw- en de visserijsector. Het agentschap is verder bezig met de afronding van een nieuw instrument voor onderwijs op afstand aan landbouwpersoneel in afgelegen gebieden. Aanpak van arbeidsongeschiktheids- en genderkwesties: op de internationale dag voor personen met een handicap werd een informatieblad (factsheet) gelanceerd, met een speciale geactualiseerde webpagina, waarin wordt uitgelegd hoe de werkplek kan worden aangepast om deze veilig en toegankelijk te maken voor werknemers met een handicap. Het agentschap heeft ook een seminar gehouden, bijgewoond door vermaarde Europese deskundigen, om manieren te onderzoeken waarop een meer gendergevoelige aanpak van veiligheid en gezondheid op het werk zou kunnen worden bevorderd. Integratie van OSH in het onderwijs: in een nieuw verslag, gebaseerd op een analyse van 32 initiatieven in heel Europa, wordt beschreven hoe diverse onderwijsinstellingen in Europa veiligheid en gezondheid op het werk op succesvolle wijze in het leerplan van scholen en universiteiten hebben geïntegreerd. Toezicht op toekomstige risico s: onze nieuwe waarnemingspost voor risico s genereerde de nodige gegevens om tendensen en opkomende risico s op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk te volgen. De waarnemingspost, die gebruikmaakt van meer dan 100 nationale en Europese gegevensbronnen, streeft ernaar gegevens over tendensen en prognoses in 2005 on line beschikbaar te stellen. Toenemende populariteit van de website van het agentschap: het aantal bezoeken aan onze website is bijna verdubbeld tot 2,94 miljoen, terwijl de aanmeldingen voor onze elektronische nieuwsbrief, OSHMail, voor het derde achtereenvolgende jaar zijn gestegen met 25 %. Om bezoekers toegang te geven tot een uitgebreidere gegevensbron en de reactietijden te versnellen, is er gewerkt aan de ontwikkeling van de derde generatie (3G) van onze websites. Groeiend netwerk van internationale partners: het agentschap en het Japanse Internationale Centrum voor veiligheid en gezondheid op het werk zijn gaan samenwerken om een gezamenlijke website op te zetten, zodat beide organisaties en hun gebruikers onderzoeken, statistieken en overige informatie en ideeën op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk kunnen uitwisselen. Het Koreaanse Agentschap voor veiligheid en gezondheid zal zich weldra hierbij aansluiten. Het agentschap heeft nu partnerschappen met meer dan 40 landen en internationale organisaties over heel de wereld, zodat het een daadwerkelijk internationaal portaal voor informatie over veiligheid en gezondheid op het werk kan aanbieden, mogelijk het grootste portaal van zijn soort. EUROPEES AGENTSCHAP VOOR VEILIGHEID EN GEZONDHED OP HET WERK B LIK VOORUIT: PLANNEN VOOR 2005 EN DAARNA Enkele van de voor 2005 geplande initiatieven, naast de lopende activiteiten: nauw samenwerken met de nieuwe lidstaten om een preventiecultuur op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk te ontwikkelen en deze landen beter te integreren in het netwerk van het agentschap; zich in de Europese Week 2005 concentreren op de risico s van geluidshinder en de oplossingen voor dit vaak over het hoofd geziene probleem; de gevolgen van de vergrijzende beroepsbevolking van Europa voor beleid en praktijken op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk onderzoeken; de relatie tussen de prestatie op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk en de economische prestatie bestuderen; initiatieven ontplooien die gericht zijn op werkende jongeren; de tripartiete dimensie van de activiteiten van het agentschap zowel op strategisch als op operationeel netwerkniveau bevorderen; het internationaal on-lineportaal verbeteren door websites van de derde generatie te lanceren. samenvatting jaarverslag 2004

5 Samenvatting jaarverslag EUROPEES AGENTSCHAP VOOR VEILIGHEID EN GEZONDHED OP HET WERK De uitbreiding heeft de schat aan ervaring en deskundigheid die de lidstaten onderling kunnen uitwisselen aanzienlijk vergroot. Dit geeft ons een unieke kans om verbeteringen op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk in heel de EU te bespoedigen, waarbij het netwerk van nationale partners van het agentschap wordt gebruikt om informatie en ideeën uit te wisselen. Het agentschap heeft gedurende het jaar de verenigde krachten van zijn partners op verschillende manieren benut en aangetoond dat het pan-europese programma s voor veiligheid en gezondheid op het werk kan beheren. Deze varieerden van de Europese Week voor veiligheid en gezondheid op het werk 2004, gewijd aan de bouwsector, tot het welslagen van de MKB/KMO-subsidieregeling en nieuwe studies naar kwesties zoals maatschappelijk verantwoord ondernemen en gevaren in het onderwijs. Het groeiende aantal internationale instanties dat zich bij ons netwerk aansluit, geeft aan dat we op de goede weg zijn. Er is echter nog veel belangrijk werk te doen en we verwachten een verdere vooruitgang te kunnen melden in Hans-Horst Konkolewsky DIRECTEUR Luis Lopes VOORZITTER RAAD VAN BESTUUR

6 1, 2, 3. Yves Cousson/INRS, France Het agentschap heeft als doel de communautaire instanties, de lidstaten en de belanghebbende kringen alle dienstige technische, wetenschappelijke en economische informatie op het gebied van de veiligheid en de gezondheid op het werk te verstrekken, zulks om de verbetering van met name het arbeidsmilieu te bevorderen, teneinde de veiligheid en de gezondheid van de werknemers te beschermen, zoals in het Verdrag en in de achtereenvolgende actieprogramma s inzake de veiligheid en de gezondheid op het werk is bepaald. E u r o p e e s A g e n t s c h a p v o o r v e i l i g h e i d e n g e z o n d h e i d o p h e t w e r k h t t p : / / a g e n c y. o s h a. e u. i n t Meer informatie over informatieprojecten en andere initiatieven van het agentschap is te vinden op onze website: Voor bijzonderheden over projecten en ontwikkelingen op nationaal niveau kunt u contact opnemen met het focal point in uw land: NEDERLAND Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Anna van Hannoverstraat 4 Postbus LV Den Haag Tel. (31-70) Fax (31-70) europeseweek@minszw.nl Internet: BELGIE FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Ernest Blerotstraat 1 B Brussel Tel. (32-2) Fax (32-2) : focalpoint@meta.fgov.be URL: Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk Gran Vía 33, E Bilbao Tel. (34) Fax (34) information@osha.eu.int ISBN TE-AF NL-C