De weg naar toekomstbestendige kinderopvang

Transcriptie

1 Publieksversie Brancherapport 2014 Het volledige brancherapport 2014 vindt u op De weg naar toekomstbestendige kinderopvang

2 2

3 De sector bruist van ondernemerschap en innovatie De kinderopvangsector stelt kwaliteit voorop en bruist van ondernemerschap en innovatie. Tegelijkertijd dragen organisaties de bagage van drie jaar bezuinigingen, waardoor het steeds moeilijker wordt om in te spelen op (toekomstige) ontwikkelingen. Dit beeld komt naar voren uit de feiten, cijfers en verhalen van ondernemers in het Brancherapport In deze publieksversie geven we u een korte samenvatting van de resultaten van het benchmarkonderzoek, uitgevoerd door Brancheorganisatie Kinderopvang en Waarborgfonds Kinderopvang. Het onderzoek beantwoordt allereerst aan de vraag van ouders, politiek en stakeholders naar transparantie en maatschappelijke verantwoording. Ook geeft het een actuele en realistische weergave van de stand van zaken in de sector. En niet in de laatste plaats: het maakt de noodzaak duidelijk van investeren en het maken van scherpe keuzes. Voor de continuïteit van een sector die zo belangrijk is voor jonge kinderen. Voorzitter Mariëlle Rompa Directeur Lex Staal 3

4 Financiën Ouders kiezen nog steeds voor informele opvang In een veilige omgeving met aandacht, geborgenheid en zorg bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen. Een belangrijke toegevoegde waarde van kinderopvang voor de maatschappij van morgen. Toch heeft dit niet altijd de hoogste aandacht. De kinderopvangsector zit onverminderd in turbulente tijden. Organisaties dragen de sporen van de bezuinigingen van de overheid op de kinderopvangtoeslag en de werkloosheid onder ouders met jonge kinderen. Stichting Kinderopvang Walcheren in Zeeland heeft sinds 2012 te maken met vraaguitval en krimp, vertelt directeur Edwin van Alphen. Het behalen van een kostendekkende begroting is lastig. Ouders kiezen vanwege de hoge kosten nog steeds voor informele opvang of voor peuterspeelzalen. Belang van flexibiliteit De verminderde vraag naar kinderopvang heeft gevolgen voor de bedrijfsvoering. Edwin: We moesten onze plannen bijsturen. Onder andere door strakker en flexibeler te plannen, zodat de personele inzet optimaal is afgestemd op het aantal kinderen op de opvang. Op dit moment zetten we dezelfde mensen in, maar minder uren en beter verspreid over locaties en groepen. Zo hebben we de vraaguitval opgevangen zonder gedwongen ontslagen. Gevolgen van nieuwe regels KMN Kind & Co merkt dat nieuwe ontwikkelingen het niet altijd makkelijk maken om als organisatie het hoofd boven water te houden. Er worden nogal eens nieuwe regels ingevoerd, zoals het vierogenprincipe. Een ander voorbeeld is de inspanningsverplichting om banen te creëren voor Wajong-ers. Zij kunnen vaak niet de reguliere functies uitoefenen. Deze veranderingen leiden tot extra kosten, terwijl het aantal klanten in de sector nog niet aantrekt. Het gevolg kan zijn dat kinderopvang duurder wordt. Extra bezuinigingen (in miljoenen euro s) Ingecalculeerd Ingecalculeerd Ingecalculeerd Extra Extra Extra 4

5 Opa & Oma Kinderopvang buurvrouw Gastouder Bezuinigingen in de kinderopvangsector 2010/ Het overheidsbudget op de kinderopvangtoeslag is sterk naar beneden bijgesteld. Bovenop deze bezuinigingen boekt het kabinet elk jaar extra budget af. Zo is er geen sprake van een verruiming van het budget met 100 miljoen, zoals eerst gesuggereerd werd, maar een extra bezuiniging ter hoogte van dat bedrag. Overheidsbudget kinderopvangtoeslag 2,9 miljard euro 1,8 miljard euro Bijstellingen budget kinderopvangtoeslag Zie tabel pagina 4 Gevolg: ouders betalen twee of drie keer zoveel eigen bijdrage. Velen kiezen daarop voor minder opvang, minder werken of stoppen met werken. Aantal kinderen in opvang Aantal uren opvang per kind per jaar Aantal huishoudens met kinderopvang Aantal faillissementen per jaar Aantal werknemer met vaste baan In 2014 is de vraaguitval iets minder stevig dan voorgaande jaren en er gloort voorzichtige hoop op lichte groei in Goed nieuws, maar het moet nog bewaarheid worden. 5

6 Kwaliteit Bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen kan alleen als je blijft investeren Dat er structureel aandacht moet zijn voor kwaliteit, staat in de sector niet ter discussie. Bureau Kwaliteit Kinderopvang ontwikkelde in samenwerking met ouders en wetenschappers een kwaliteitsvisie. Het visiedocument gastouderopvang staat op stapel. Ook individuele organisaties blijven kiezen voor kwaliteit. Op professionele wijze bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen; dat staat voorop bij KMN Kind & Co. En kan alleen gerealiseerd worden als de organisatie aandacht blijft besteden aan de deskundigheid van medewerkers. Marjo: Daarom zijn al onze pedagogische medewerkers de afgelopen twee jaar op verschillende punten bijgeschoold. Bijvoorbeeld in de activiteiten die je buiten met kinderen kunt doen. Of hoe je met steeds assertiever wordende ouders omgaat. Focus op kwaliteit Ook Plukkebol uit Delft heeft een sterke focus op kwaliteit, vertelt directeur/ eigenaar Mark Siep. De afgelopen jaren besteedden we vooral aandacht aan de servicegerichtheid van onze organisatie. Door ouders veel meer als klant te zien en de kwaliteit zichtbaar te maken voor de buitenwereld. Daarnaast zijn medewerkers getraind in elkaar aanspreken en het snel oppakken van signalen. Bijvoorbeeld met videointeractiebegeleiding om te zien wat er op een groep gebeurt. Ook wordt het pedagogisch beleid geregeld herzien. Gea Vliek is directeur van gastouderbureau Ziezo, met gastouders in onder meer Dordrecht, Alblasserwaard en omliggende Drechtsteden. Gea: Wij kunnen onze gastouders scholing niet verplichten maar bevelen het wel dringend aan. De afgelopen periode boden we bijvoorbeeld het VVEprogramma Kiki aan. De permanente educatie die naar verwachting binnenkort verplicht wordt gesteld voor gastouders, betekent een flinke investering. De overheid moet wel bereid zijn daar financieel iets tegenover te stellen. Gastouderopvang als keuze voor flexibele en kleinschalige opvang kan niet gemist worden. Instrumenten om pedagogische kwaliteiten te verhogen Cursussen/opleidingen persoonlijke ontwikkeling medewerker (individueel) 40% In ontwikkeling 1% Anders 6% E-learning 14% Periodieke bijscholing 39% 6

7 Aandacht voor kwaliteit Percentage van de locatiemanagers dat hoger opgeleid (hbo of hoger) is 68% Locatiemanagers hebben als voornaamste taak om de kwaliteit van de locatie te bewaken en waar nodig te verbeteren. Percentage van de kinderopvangorganisaties dat gecertificeerd is 32% Veel organisaties hebben een kwaliteitsmanagementsysteem dat processen borgt en instructies herbergt voor de manier van werken. Een belangrijk deel van de sector heeft een systeem dat ISO of HKZgecertificeerd is. Percentage van het personeel dat SPW-4 of hoger is opgeleid (SPW-3 is de norm) 31% Pedagogisch medewerkers bepalen voor een belangrijk deel de kwaliteit van kinderopvang. Zij moeten minimaal een opleiding op het niveau van SPW-3 hebben gevolgd. Inmiddels worden ook steeds meer pedagogisch medewerkers ingezet die hoger opgeleid zijn dan de regelgeving vereist. Verwachting is dat dit percentage de komende jaren gestaag zal stijgen. 7

8 Ondernemerschap Er zit spanning tussen een goede voorbereiding op de toekomst en de beschikbare middelen De bezuinigingen maken het steeds moeilijker en voor sommige organisaties onmogelijk om te investeren in de toekomst. Tegelijkertijd zitten ondernemers niet stil en gaan op hun eigen manier met de ontwikkelingen om. De één richt zijn organisatie anders in, de ander legt de focus op nieuwe dienstverlening. De sector bruist van de ondernemerschap en innovatie. Stichting Kinderopvang Walcheren investeert vooral in zelfsturend werken. Om uiteindelijk de kosten te drukken, maar ook vanuit de overtuiging dat er klantgerichter gewerkt wordt als de verantwoordelijkheid meer bij medewerkers ligt. Zij staan veel dichter bij de klant, zegt Edwin, en kunnen sneller schakelen, zonder ingewikkelde processen. Klantenbinding De organisatie bedenkt daarnaast verschillende acties om de klant te bereiken en te binden. Dat is echt een zoektocht. Ook als ze begrijpen dat kinderen veel ontwikkelkansen krijgen op de opvang, kiezen ze uit kostenoverweging vaak toch voor de informele opvang. Daar is niet tegenop te concurreren. Deze veranderingen betekenen een investering in tools en deskundigheid van medewerkers. Gelukkig hebben wij die ruimte, maar het is zoeken want het moet met minder middelen. We kiezen voor een langer tijdpad om de nieuwe werkwijze te realiseren en ons zo goed mogelijk voor te bereiden op een moeilijk voorspelbare toekomst. Innovatie Plukkebol kiest voor vernieuwende concepten om de wereld van de kinderopvang en van thuis bij elkaar te brengen. Mark: Tijdens Muziek op Schoot bijvoorbeeld, waar kinderen in aanraking komen met verschillende soorten muziek en ouders welkom zijn. Ook bieden we ouders cursussen aan, zoals kinder-ehbo. Door te blijven investeren in kwaliteit en innovatie, zijn we onderscheidend, behouden we klanten en trekken we nieuwe aan, aldus Mark. Het bedrijfsresultaat (voordat er belasting afgaat) is bij veel organisaties negatief. Dit is het sterkst het geval bij grote organisaties met meer omzet. Velen zetten hun reserves in om verliezen te dekken. 8

9 Gemiddeld bedrijfresultaat voor belastingen tot 1 miljoen omzet 1 tot 3 miljoen omzet 3 miljoen of meer omzet Gemiddeld 9

10 Toekomst Wat is de visie op kinderopvang? De blik van kinderopvangorganisaties is gericht op de toekomst. Sommigen zijn voorstander van het in elkaar opgaan van onderwijs, kinderopvang en zorg in één voorziening voor alle kinderen van 0 tot 12 jaar. Anderen kiezen voor flexibiliteit en ruimte bieden aan keuzevrijheid in de vormen van kinderopvang. De gemene deler is uiteindelijk de inhoud. Wat voegt kinderopvang toe aan het leven van kinderen? Iedereen is het er wel over eens dat het antwoord gericht is op de ontwikkeling van kinderen. Op een breed terrein - van sociaal en emotioneel tot fysiek en cognitief. Scherpe keuzes Dat is de visie van een sector die kiest voor kwaliteit. Er is wel wat voor nodig om dit veilig te stellen, nu en in de toekomst. Van organisaties vraagt het samenwerken over domeinen en belangen heen om kinderen echt centraal te stellen. Ook de politiek is aan zet. De noodzaak van een lange termijn visie en bijbehorende scherpe keuzes is hoog, zoals blijkt uit de cijfers en de verhalen van ondernemers. Toekomstbestendige en kwalitatieve kinderopvang vraagt nu eenmaal om een investering. 10

11 Brancheorganisatie Kinderopvang behartigt en vertegenwoordigt de belangen van 1100 kinderopvangorganisaties (dagopvang, buitenschoolse opvang, gastouderopvang en peuterspeelzalen). Zij vertegenwoordigen 80 procent van de omzet in de kinderopvang.

12