Voorwoord. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol collegejaar toe! Drs Marilyn Richardson Adjunct directeur afdeling Initiële Opleidingen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorwoord. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol collegejaar toe! Drs Marilyn Richardson Adjunct directeur afdeling Initiële Opleidingen"

Transcriptie

1

2 Voorwoord Voor u ligt de modulegids van de initiële dagopleiding van de Instituto Pedagogico Arubano (IPA), opleiding voor leerkrachten met de specialisatie 4-8 en Naast deze studiegids is er een algemene informatiegids over de opleiding en het programma. Voor de praktische vorming zijn praktijkgidsen samengesteld die de organisatie, inhoud en opdrachten van de stage bevatten. De studiegidsen zijn in eerste instantie bestemd voor studenten en docenten aan het IPA. De inhoud is echter evenzeer bestemd voor stagementoren en anderen die op de een of andere wijze betrokken zijn bij de opleiding. De modulegids geeft voor elke module die door de verschillende vormingsgebieden verzorgd worden, de beschrijvingen weer. Per studiejaar en per blok worden de beschrijvingen uiteengezet ten einde een beter beeld te geven van de doelstellingen, de inhoud en de wijze van evaluatie van de module. De inhoud van de studiegidsen is uiteraard onderhevig aan veranderingen. De wijzigingen zullen steeds aan alle betrokkenen bekend gemaakt worden. Hiervoor zullen de gangbare communicatielijnen gebruikt worden (prikborden en IPA BO). De IPA BO wordt tot een verplichte leesstof gerekend. Wij gaan ervan uit, dat de inhoud van deze studiegids en de mededelingen in de IPA BO en op het prikbord bij iedereen bekend zijn. Momenteel worden sommige modules gereviseerd. De gereviseerde beschrijving staat niet in deze studiegids. Binnenkort vindt een update plaats. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol collegejaar toe! Drs Marilyn Richardson Adjunct directeur afdeling Initiële Opleidingen Augustus 2008 IPA modulegids

3 Inhoudsopgave 1. Voorwoord 1 Modulegids leerjaar 1 2. programma overzicht leerjaar 1 blok programma overzicht leerjaar 1 blok programma overzicht leerjaar 1 blok programma overzicht leerjaar 1 blok Modulegids leerjaar 2 6. programma overzicht leerjaar 2 blok programma overzicht leerjaar 2 blok programma overzicht leerjaar 2 blok programma overzicht leerjaar 2 blok Modulegids leerjaar programma overzicht leerjaar 3 blok programma overzicht leerjaar 3 blok Modulegids leerjaar programma overzicht leerjaar 4 blok 1 en Bijlagen Studiepuntverdeling 406 IPA modulegids

4 Modulegids leerjaar 1 IPA modulegids

5 Studiejaar 1 - blok 1 Vak Module naam docent pag Psychologie Het zelf GO 5 Onderwijskunde Het kind in ontwikkeling 4-8 GN 9 Nederlands Tekstanalyse GE 12 Papiamento Introduccion den nos idioma Papiamento GG 15 Drama Desaroyo di abilidad expresivo y medianan teatral LN 17 Schrijven Schrijfmethode: (bord)schrijven kun je leren NI 20 Arte- muziek Klank en beweging PR 23 Movecion y Salud Het bewegingsonderwijs WE 29 Rekenen en Wiskunde Rekenvaardigheid GD 31 ICT Basis Computervaardigheden HA 34 IPA modulegids

6 Psychologie Module : Het Zelf Periode : Oriëntatiefase, blok I.1 Docenten : Diana Goedhoop Specialisatie : n.v.t. Studiebelasting : 1 punt = 40 uur = 1½ ECTS Urenverantwoording : aantal begeleidingsuren 10 ½ u Voorbereiding voor bijeenkomsten a) thuisopdrachten 10 ½ u b) bestuderen literatuur 9u c) voorbereiding evaluatie 8 u d) evaluatie 2 u Inleiding: De Module Het Zelf verwijst naar het : lichamelijke, psychologische, sociale, culturele en spirituele zelf, die allemaal deel uitmaken van ons menszijn. Als toekomstige leerkracht is het belangrijk stil te kunnen staan bij het functioneren van je zelf en het zich kunnen verplaatsen in het zelf van de ander. M.b.v. zelfreflectie en het losmakingsproces tijdens de oriëntatiefase leert de student zijn/haar eigen mogelijkheden en tekorten kennen in de omgang met medestudenten op de opleiding en met leerkrachten en leerlingen op de praktijkschool. Wij stellen dat de mens een psycho-socio-somatische eenheid is met een spirituele basis en een culturele achtergrond. Deze zelven van ons functioneren niet los van elkaar maar zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en daarom ook wederzijds afhankelijk van elkaar. Nu eens staat het ene zelf op de voorgrond, dan weer het andere zelf maar iedere zelf wordt beïnvloed en aangevuld door de andere zelven. Het lichamelijke zelf legt meer de nadruk op de buitenkant van de mens, maar ook op de wijze waarop er met die buitenkant wordt omgegaan. Het psychologische zelf verwijst meer naar het innerlijke van de mens, wat en hoe hij denkt, voelt, leert, wilt. Het sociale zelf heeft voornamelijk betrekking op de wijze waarop we elkaar beïnvloeden in ons gedrag en de verschillende soorten relaties die we met elkaar kunnen aangaan. Het culturele zelf geeft onze cultuurhistorische achtergrond aan en de wijze waarop onze cultuur bewust of onbewust deel uitmaakt van onze huidige keuzes. Het spirituele zelf legt de basis voor ons handelen en geeft weer hoe wij denken over ons bestaan hier en nu maar ook hierna! Het studieobject van de psychologie, te weten.: het menselijke gedrag wordt bepaald door het samenspel van al deze zelven. IPA modulegids

7 Beginsituatie: Uiteraard heeft elke student subjectieve kennis over zichzelf. Voor de meeste studenten is dit echter de eerste systematische kennismaking met het vak psychologie waarin heel expliciet stil gestaan wordt bij de eigen persoonlijkheid en de ontwikkeling van het zelf. Waarschijnlijk is de student er ook niet aangewend om deze kennis over zichzelf met anderen te delen in de klas en empatisch te reageren op emotionele uitingen van medestudenten. Leerinhouden: de term psychologie de vijf basisgebieden binnen de psychologie de persoonlijkheidsleer met a) het lichamelijk zelf: het uiterlijk, lichaamstaal en fitness, relatie uiterlijk en innerlijk b) het psychologisch zelf: persoonlijkheid(sprofiel) en gedrag, zelfbeeld, identiteit, zelfschema, de persoonlijkheid van de leerkracht c) het sociaal zelf: sociale psychologie, sociometrie, sociogram, groepsprocessen d) het spiritueel zelf: spirituele waarden en normen, levensbeschouwing e) het cultureel zelf: familie cultuur, ideeën, principes, normen, waarden Linkage: "Het zelf" is een confrontatie met de eigen persoonlijkheid en de rollen binnen het IPA. Het is tevens een eerste kennismaking met de psychologie en haar functie in de opleiding. De module valt onder het vormingsgebied: Formacion Personal en heeft duidelijk tot doel de studenten los te maken en een groei/vormingsproces op gang te brengen, zowel binnen de persoon als wel binnen de groep. De cohesie in de groep wordt versterkt met als gevolg dat alle andere modules daarvan kunnen profiteren. Praktijklink: Er wordt ervan uitgegaan dat door zichzelf te kennen en begrijpen, de student beter in staat is om de kinderen op de praktijkschool te kunnen begrijpen. Leerdoelen: Algemeen: de student ontwikkelt kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes m.b.t. het functioneren van: het lichamelijk zelf, het psychologisch zelf, het sociaal zelf, het spiritueel zelf en het cultureel zelf Concreet: Kennis: de student kan de 5 basisgebieden binnen de algemene psychologie aangeven en de plaats van de persoonlijkheidspsychologie daarbinnen. de student kan die eigenschappen opnoemen van de zelven, die ontwikkeld moeten worden t.b.v. het goed kunnen functioneren als student op het IPA en als leerkracht op school. IPA modulegids

8 Vaardigheid : de student analyseert zijn eigen gedrag en persoonlijkheid en dat van de ander en beschrijft iedere zelf afzonderlijk. de student geeft aan hoe zijn eigen gedrag en persoonlijkheid en dat van de ander is veranderd in de verschillende ontwikkelingsfasen. de student is in staat te discussiëren over persoonlijkheidskenmerken die horen bij een "goede" leerkracht. de student kan d.m.v. een verslag de relatie aangeven tussen de verschillende zelven in het licht van hun toekomstig beroep. Houding: de student durft openlijk over zichzelf te praten en zich kwetsbaar op te stellen in bijzijn van de medestudenten en docent(en). Werkvormen: Tijdens de contacturen wordt eerst de literatuur doorgenomen aan de hand van vragen van de studenten. Daarna worden de thuisopdrachten in de groep besproken en/of gepresenteerd. Er worden veel persoonlijke ervaringen uitgewisseld in de vorm van een talkshow. Evaluatie Tijdens elke bijeenkomst en aan het eind van de module worden de studenten geëvalueerd. De evaluatie houdt in: aanwezigheidsnorm van 80% actief participeren uitvoeren en eventueel inleveren van alle opdrachten per bijeenkomst Eindpresentatie en eindverslag Gebruikte literatuur: - Beemen van L., 2001, Ontwikkelingspsychologie, Wolters Noordhoff, Temperament blz , De psychosexuele ontwikkelingstheorie van Freud blz Diekstra R.,Het geestige lichaam, tussen brein en body, A.W. Bruna uitgevers, Het problematische lichaam, blz Fontana D, 1985, Psychology for teachers, The self, blz , blz Kessler R, 2000, The soul of education., Helping students find connection, compassion, and character at school, Alexandria, Association for Supervision and Curriculum Development, Deep connection, blz Oomkes F., Training als beroep. Sociale en interculturele vaardigheid, Boom, Amsterdam, 1995, deel 2a Nonverbale communicatie blz ,deel 2b Zelfbeeld blz , Rolpatronen blz Verhulst J, Algemene psychologie voor onderwijsgevenden, Wolters-Noordhoff B.V., blz , IPA modulegids

9 - Wetering van de W, 2002, Test je karakter, Hermans Muntinga publ., Zelfontwikkeling, blz , IPA modulegids

10 Onderwijskunde Module: Het Kind in ontwikkeling 4-8 Blok: 1.1 Vak: Pedagogiek Thema : Basisontwikkeling Docenten: Drs. Olivia Groeneveldt Studiebelasting: 3/4 punt (30 uur) 5 bijeenkomsten van 1,5 uur = 7,5 uur 2 werkbijeenkomsten = 3 uur 6 uur voorbereiding bijeenkomsten 13,5 uur voorbereiding evaluatie Inleiding Het eerste blok pedagogiek (1.1) begint met een oriëntatie in het kleuteronderwijs. Deze oriëntatie zal vooral betrekking hebben op vernieuwende concepten in het kleuteronderwijs (zoals: basisontwikkeling en Ontwikkelingsgericht Onderwijs ). In het kader hiervan nemen de studenten ook kennis van de vernieuwingen die in het Arubaanse kleuter en basisonderwijs gaande zijn, door de Proyecto Innovacion di Enseñansa Preparatorio y Enseñansa Basico (PRIEPEB). De vernieuwende concepten zijn deels gebaseerd op de bovengenoemde concepten. Zo wil de PRIEPEB bereiken dat Arubaanse kinderen in het kleuteronderwijs een brede ontwikkeling doormaken en dat er niet alleen aandacht is voor de cognitieve ontwikkeling van kinderen, maar ook voor de sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen. In deze module worden de studenten geconfronteerd met de uitgangspunten en theorieën met betrekking tot de Basisontwikkeling en de praktische consequenties hiervan voor de inrichting van een moderne kleuterklas. Tenslotte worden studenten in deze module geleerd om een eenvoudige lesvoorbereiding te maken volgens het Didactische Analyse - model (DA model). Hierbij wordt vooral de nadruk gelegd op het leren bepalen/formuleren van leerdoelen en beginsituaties en het bedenken van leerzame activiteiten voor kleuters. Hierdoor kan deze module, evenals de eerste IP- module, gezien worden als een voorbereiding op de eerste oriënterende stage (in het kleuteronderwijs) voor de eerstejaarsstudenten. Leerinhouden: - Uitgangspunten en begrippen van Basisontwikkeling - Relaties tussen de methode basisontwikkeling en PRIEPEB-vernieuwingen. - Uitgangspunten ontwikkelingsgericht onderwijs - Uitwerken van doelen en activiteiten van ontwikkelingsgericht onderwijs - Hoeken en kernactiviteiten IPA modulegids

11 - Doelen, activiteiten die gericht zijn op de kernactiviteiten - Het DA- model van Van Gelder Linkage (theorie) - IP PEDA: Kind inontwikkeling (6-12) blok 1.2 en blok 1.3 (praktijk) - SP 1.1.: tijdens deze stage zullen studenten verschillende portretopdrachten van het kleuter onderwijspraktijk maken. Beginsituatie - Studenten hebben geen kennis van bepaalde (vernieuwende) concepten/ theorieën in het kleuteronderwijs (zoals Basisontwikkeling en Ontwikkelingsgericht onderwijs). - Studenten hebben weinig tot geen kennis van bepaalde pedagogische en didactische begrippen. - Studenten zijn onbekend met de uitgangspunten en doelstellingen van PRIEPEB - Studenten zijn niet in staat om een eenvoudige lesvoorbereiding te maken volgens een didactisch model en kunnen nog geen leerdoelen, beginsituaties en dergelijke bepalen/formuleren. - Studenten zijn weinig bekend met de activiteiten (en de daarbij behorende materialen en accomodaties ) van een moderne kleuterklas. Doelen Kennisdoelen Aan het einde van deze module: - Zijn de studenten in staat om kennis van de nieuwste ontwikkelingen in het kleuteronderwijs (o.a. uitgangspunten en theorieën met betrekking tot de Basisontwikkeling en Ervaringsgericht onderwijs) aan te geven. - Zijn de studenten in staat om de uitgangspunten en doelstelling van het vernieuwingsproject PRIEPEB met betrekking tot het Arubaanse kleuteronderwijs. - Zijn de studenten in staat om de elementen of onderdelen van het DA- model van Van Gelder aan te geven. - Zijn de studenten in staat om de belangrijkste uitgangspunten van PRIEPEB aan te geven - Zijn de studenten in staat om een verband te leggen tussen de uitgangspunten van Basisontwikkeling/ervaringsgericht onderwijs en PRIEPEB. - Kunnen studenten het verschil aangeven tussen hun eigen kleuteronderwijsverleden en de situatie nu. - Kunnen de studenten de kernactiviteiten van Basisontwikkeling aangeven en uitleggen IPA modulegids

12 Houdingsdoelen Aan het einde van deze module: - Vinden de studenten het belangrijk dat er onderwijsvernieuwing in het Arubaanse kleuteronderwijs plaatsvindt - Onderkennen de studenten het belang van het tijdig maken van een lesvoorbereiding - De studenten laten de bereidheid zien om een klaslokaal in te richten volgens Basisontwikkeling - Onderkennen de studenten het belang van leerzame activiteiten voor kleuters - Onderkennen de studenten de discrepantie tussen het opleidingsideaal en de realiteit van het werkveld Vaardigheidsdoelen Aan het einde van deze module: - Zijn studenten in staat om zich in te leven in de nieuwe rol van onderwijzer(es) in het basisonderwijs. - Kunnen studenten een eenvoudige lesvoorbereiding maken volgens de structuur van het D.A. - model. - Kunnen studenten leerdoelen en beginsituaties (in relatie tot Basisontwikkeling) bepalen. - Kunnen studenten leerzame activiteiten (in relatie tot Basisontwikkeling) bedenken en opzetten voor kleuters. - Kunnen studenten een klas inrichten volgens Basisontwikkeling. Werkvormen Tijdens de lessen worden over het algemeen de volgende didactische werkvormen gehanteerd: interactie-, instructie-, samenwerkingsvorm en en/of opdrachtenvorm. Er wordt tijdens deze lessen gebruik gemaakt van de eigen ervaringen van de studenten in het kleuteronderwijs, waardoor er veel discussies en interactiewerkvormen aan bod komen. Evaluatie - 80% aanwezigheid. - Groepsopdracht: klas inrichten volgens Basisontwikkeling inclusief presentatie; - Schriftelijke verslaggeving n.a.v. uitgangspunten en theorieën van Basisontwikkeling; Literatuur Janssen- Vos, F., (2001) Basisontwikkeling in de onderbouw. Assen: Van Gorcum Alkema, E. En Tjerkstra, W Meer dan onderwijs: Theorie en praktijk van het lesgeven in de basischool. Assen: Van Gorcum. ISBN Delen uit het Plan Strategico di PRIEPEB (Handouts) IPA modulegids

13 Nederlands Module : Tekstanalyse Periode : 1.1 Specialisatie : alle Docenten : Cheryda Gemin Studiebelasting : 1 studiepunt ( 40 uren) Urenverantwoording : Bijeenkomsten : 7 x 1.5 = 10.5 uur Literatuur : 70 pagina s = 7 uur Logboekopdrachten : 20 uur Tentamen : 2.5 uur Totaal : 40 uur Inleiding Begrijpend lezen van zakelijke teksten houdt in dat studenten blijk moeten geven van hun vaardigheid een tekst zelfstandig te interpreteren, te analyseren en te beoordelen. Je zult beter en gemakkelijker kunnen studeren als je geen moeite hebt met de opbouw van de studieteksten en die teksten effectief kunt samenvatten. Bij elke vervolgstudie en bij elke intellectuele activiteit in je verdere leven waar teksten van een zekere omvang en diepgang aan te pas komen, is een goed inzicht in de bouw en de samenhang van zinnen, alinea s en teksten absoluut vereist. Er is natuurlijk ook vaardigheid nodig in het gebruik van de kennis die je over dit onderwerp hebt. Dat bereik je alleen maar door te oefenen. Beginsituatie De student heeft in zijn/ haar vooropleiding begrijpend lezen als onderdeel van taal gehad. Tevens heeft student eenvoudige teksten leren samenvatten. Grammaticale en spellingregels heeft de student ook gehad die hem / haar in staat stellen zo min mogelijk fouten te maken bij het schrijven van een tekst. Leerinhouden Begrip van opbouw en inhoud van zinnen Zinsverbanden Hoofdgedachten van tekst en alinea s Bouw van een alinea Verbanden tussen hoofdgedachten en alinea s Signaalwoorden/ verbindingswoorden Standpunt mening feit Samenvatten IPA modulegids

14 Linkage Begrijpend lezen van zakelijke teksten, in het dagelijks leven en bij andere modules, houdt in dat studenten blijk moeten geven van hun vaardigheid een tekst zelfstandig te interpreteren, te analyseren en te beoordelen. Je zult beter en gemakkelijker kunnen studeren als je geen moeite hebt met de opbouw van de studieteksten. Bij elke vervolgstudie en bij elke intellectuele activiteit in je verdere leven waar teksten van een zekere omvang en diepgang aan te pas komen, is een goed inzicht in de bouw en de samenhang van zinnen, alinea s en teksten absoluut vereist. Er is natuurlijk ook vaardigheid nodig in het gebruik van de kennis die je over dit onderwerp hebt. Dat bereik je alleen maar door te oefenen. Leerdoelen Kennisdoelen Aan het einde van deze module: Is de student op de hoogte van de structuren die een tekst kan hebben. Kent de student de verbanden die er zowel binnen een tekst als tussen zinnen bestaan. Is de student op de hoogte dat een hoofdgedachte of thema van een tekstdeel een of meerdere alinea s kan omvatten. Kent de student de functie van hoofdgedachten van verschillende alinea s binnen een tekst. Herkent de student het verschil tussen een standpunt, mening en een feit. Is de student op de hoogte van de strategieën die hij/zij kan toepassen bij het maken van een samenvatting. Vaardigheidsdoelen Aan het einde van deze module: Is de student in staat om de structuren van teksten te herkennen en te verklaren. Is de student in staat om de verbanden die er zowel binnen een tekst als tussen zinnen zijn aan te geven. Kan de student de hoofdgedachte ( n )/ thema ( s) uit een tekst ( deel) halen en de argumenten die met de gedachte samenhangen aangeven en verklaren. Kan de student de functie van hoofdgedachten binnen een tekst verklaren. Kan de student het verschil aangeven tussen een standpunt, mening en een feit. Kan de student de aangeleerde strategieën toepassen bij het maken van een samenvatting. Houdingsdoelen Aan het einde van deze module: Is de student kritisch ten aanzien van de structuur van elke tekst die hij of zij leest of bestudeert. Is de student bereid teksten van verschillende vakgebieden te lezen en te analyseren. Praktijkopdrachten n.v.t. IPA modulegids

15 Werkvormen Uitgaande van verschillende teksten zullen de eerdergenoemde leerinhouden besproken, geoefend en toegepast worden. Evaluatie Om deze module met succes af te ronden, dient de student aan de volgende voorwaarden te voldoen: Minimaal 80% aanwezigheid Actieve participatie tijdens de lessen en de groepswerkzaamheden, waarbij de organisatie van verschillende teksten nader beschouwd zullen worden Aan het einde van de module een logboek inleveren met alle gedateerde moduleopdrachten Een schriftelijk tentamen: de structuur van een tekst herkennen en verklaren. Literatuur Wolf, T Tekst en uitleg, Paramaribo. Hendrix, T, Hulshof, H Leesvaardigheid Nederlands, omgaan met zakelijke teksten, Bussum, Coutinho. Braet, A Argumentatieve vaardigheden, Bussum, Coutinho. Braas, C e.a., Argumenteren, Groningen,Wolters Noordhoff. Claasen van Wirdum, A ( red.) e.a. 1997,Tekst en Toespraak, Groningen.Wolters Noordhoff. IPA modulegids

16 Papiamento Modulo Introduccion den idioma Papiamento Periodo : I.1 Materia : Papiamento Sector : Idioma Specialisacion : tur Docente : Gregory Goedgedrag Peso di estudio : 1 punto - 40 ora ora di contacto : 11x1,5= 16,5 tarea di cada siman : 10x1 = 10 tarea di evaluacion : 4,5 literatura : 9 Introduccion E titulo di e modulo aki ta papia pa su mes: introduccion den idioma Papiamento. Porfin nos ta den e posicion pa coregi un eror historico: Papiamento, idioma nacional di Aruba, idioma materno di ±80% di nos poblacion, a drenta scol secundario y ta den preparacion pa drenta scol basico. Esei kier men, cu nos maestronan mester domina e idioma aki den tur su aspectonan. Den e modulo aki ta introduci e studiantenan den algun aspecto importante di nan propio idioma. E modulo aki ta un exploracion y descubrimento di loke nan idioma tin aden. Situacion inicial Pa mayoria studiante esaki ta e prome biaha cu nan ta haña les di Papiamento y les na Papiamento. E studiantenan cu ta bini di cierto sector di EPI si a haya les di Papiamento. Meta general E studiante ta conciente di e balor di idioma como medio pa ordena, comunica y expresa. E studiante ta conciente di e echo, cu e mester haci esfuerso pa adkiri un dominio mas grandi posibel di Papiamento. Meta cognitivo E studiante tin un conocemento mas grandi di gramatica di e idioma Papiamento. E studiante tin un conocemento mas grandi di ortografia di Papiamento. E studiante sa kico e mester haci pa controla y amplia su vocabulario. E studiante a cera conoci cu literatura na Papiamento. IPA modulegids

17 Meta di habilidad E studiante ta domina e reglanan gramatical di mas importante di Papiamento. E studiante ta domina mayoria di e reglanan ortografico. E studiante a amplia su vocabulario di Papiamento, specialmente den e ramo di movecion y den e campo di fisiologia y medicina. E studiante ta formula frase corectamente. E studiante tin un dominio mas grandi di e habilidadnan scucha, papia, lesa y skirbi. Meta di actitud E studiante ta aprecia su propio idioma. E studiante ta dispuesto pa adkiri mas conocemento y habilidad den su idioma. E studiante ta dispuesto pa coregi su mes. E studiante ta respeta idioma di otro. Contenido E caracteristicanan di mas importante di gramatica di Papiamento Algun elemento stilistico y reflexion riba idioma E reglanan di e ortografia etimologico/tradicional y di e ortografia revisa E ideanan tocante ortografia di Papiamento Desaroyo y ampliacion di vocabulario Ehercicio relaciona cu e cuater habilidadnan di idioma Literatura na Papiamento di mucha y hoben Ehercicio relaciona cu contamento y lesamento di storia Forma di traha durante e modulo Pa un parti e modulo aki lo ta hopi tecnico, sigur ora ta trata di gramatica y ortografia, dos materia nobo pa e studiantenan. Pero e tareanan lo ta hopi practico, cu investigacion chikito y tarea den grupo cu hopi espacio pa participacion activo di e studiantenan. Evaluacion E studiante mester cumpli cu e siguiente exigencianan: Presencia: minimo 80% Trahamento di e tareanan di siman Tarea final: 1. Evaluacion final skirbi tocante contenido di e modulo aki 2. Resumen y analisis di por lo menos 10 buki di mucha y hoben Literatura Un bon diccionario (Dijkhoff, Mansur, Joubert, Ratzlaff) Reader "Introduccion den nos idioma Papiamento" - Pereira/IPA IPA modulegids

18 Drama Module Desaroyo di abilidad expresivo y medianan teatral Docent Amy lasten Fase Propedeuse Blok I.1 Specialisatie 4-8/6-12 Studiepunt 1 stp (= 40 studielasturen) Aandeel 14 les di 1.5 ora = 21 ora 19,5 ora pa: yenamento di formulario di reflexion (mayoria di biaha den les. Preparacion y trainmento di escena pa evaluacion Skirbimento di relato personal Introduccion E studiantenan ta na comienso di nan estudio. Ta importante pa nan desaroya libertad y creatividad den expresion y uzo di curpa. E idea ta pa e studiantenan ricibi un base riba tereno di espresion teatral, cu por sostene nan den nan propio expresion y actuacion dilanti di klas y a la bes nan ta ricibi e hermentnan cu por sostene nan den nan docencia. Den e cuadro aki ta importante pa e studiantenan experiencia tambe efecto di uzo di medio teatral como instrumento den e proceso di formacion. Lo haci uzo di reflexion den cada les riba e experencia personal. E propio experencia lo sirbi como punto di salida pa adkiri conocemento y maneho conciente di e diferente aspectonan teatral. Contenido Uzo di tableau vivant Improvisacion Creacion di escena Desaroyo di personahe Uzo di medio teatral (obheto, vestuario, decor y espacio) Uzo di e elementonan basico di teatro Creacion di escena a base di dialogo Presentacion di integracion di escena E contenido di e modulo aki ta relaciona cu e siguiente areanan di competencia: -Competentencia interpersonal y intrapersonal -Competencia pedagogico -Competencia di contenido di specialisacion y di didactica -competencia organisatorio IPA modulegids

19 -Competencia pa colabora cu colega -Competencia di reflexion y desaroyo Conexion cu otro modulo Presenta bo mes Situacion inicial E studiantenan ta haya pa prome biaha den e estudio aki expresion dramatico. Sin embargo un cantidad lo a haya expresion dramatico na Colegio Arubano. Ta muy probabel cu mayoria di e aspectonan cu lo keda trata lo ta nobo y e accento lo ta riba e uzo conciente di e aspectonan teatral. Meta general E studiante ta supera miedo y berguensa den actuacion y presentacion. E studiante ta progresa den uzo di creatividad y fantasia. E studiante ta desaroya su propio abilidad di expresion y actuacion den teatro. E studiante ta desaroya libertad den propio presentacion. Meta specifico Meta cognitivo E studiante ta haya conocemento di e elementonan basico di teatro. E studiante ta haya conocemento di uzo di e medionan teatral como punto di salida di creacion di escena. E studiante ta haya conocemento di algun entrada pa yega na improvisacion. E studiante ta siña pensa den imagen. Meta di habilidad E studiante ta maneha e elementonan basico di teatro. E studiante ta duna forma na e medionan teatral den presentacion. E studiante ta maneha improvisacion y creacion di escena. E studiante ta sera conosi cu desaroyo di personahe, desaroyo di escena y uzo di e medionan teatral. E studiante ta desaroya concentracion y credibilidad den actuacion. Meta di actitud E studiante ta dispuesto pa descubri y desaroya su propio habilidadnan den actuacion trahando den grupo chikito cu otro. E studiante ta dispuesto pa encorpora den su actuacion tur e elementonan y aspectonan di teatro cu e ta sera conoci cu ne. E studiante ta dispuesto pa para keto y reflexiona riba e desaroyo cu e ta pasando aden y kico esaki ta nifica pa cu su docencia den futuro. IPA modulegids

20 Forma di traha E studiante ta haya na diferente forma un impulso pa descubri y desaroya su creatividad riba tereno teatral. E studiante ta sera conoci den cada les cu un aspecto teatral diferente. Na final di cada les lo reflexiona riba propio experiencia den les y riba kico esaki ta nifica en relacion cu e propio desaroyo riba tereno personal y teatral Lo ehecuta e tareanan den henter grupo of den grupo chikito. Interaccion bou di otro ta esencial. Lo haci uzo di e siguiente construccion di les : a. Los curpa b. Ehercicio c. Tarea di actuacion d. Reflexion y evaluacion Evaluacion Presentacion di un escena entre dos personahe uzando obheto, vestuario, decor of espacio, segun e puntonan di atencion den reader y/of cu a bin dilanti den les. Entrega di un relato cu ta describi e desaroyo cu bo a pasa aden a base di e lesnan di expresion dramatico. Entrega di un map cu tur e formularionan di reflexion 80% presencia. Literatura Reader (no ta obligatorio) IPA modulegids

21 Schrijven Module : Schrijfmethode: (bord-)schrijven kun je leren Subtitel : (Bord-)schrijven, eigen vaardigheid Periode : propedeuse Blok : 1.1 en 1.2 Docent : Mirto Nicolaas Bijeenkomsten : 14 [7 per blok] Studiebelasting : 1 stp [0,5 per blok] 40 uur = 1.5 ECTS Eindcijfer : Gemiddelde van twee voldoende blokken. Urenverantwoording : - 7 colleges per blok x2= 14x 1.5= 21 uur - voorbereiding 14x1 uur 14 uur - evaluatie 5 uur Inleiding: Methodisch schrijven, zowel op papier als op het bord, behoort tot de basisvaardigheden van iedere leerkracht. We leren het de kinderen aan de hand van de methode die de school gekozen heeft. Daarnaast hoort een leerkracht te beschikken over een prettig ogend dictaatschrift. Dat gebruiken we vooral bij Bordschrijven, in rapporten en briefjes naar ouders. Centraal in deze module staat het voornamelijk door zelfstudie aanleren van een nieuw methodeschrift, namelijk dat van Kwast: een spits schrift met lange begin- en eindhalen. Het wordt op geen enkele basisschool gebruikt, maar vormt een goed uitgangspunt voor het aanleren van alle methodes. (daarnaast wordt ook aandacht besteed aan letters die doorgaans gemeenschappelijk op de praktijkscholen gebruikt worden.) Daarnaast leer je het blokschrift. Voor het oefenen in blokschrift raden we hokjespapier aan: het is belangrijk dat je dan vierkante hokjes hebt! Schrijfmateriaal: Een vulpen met goede vingergrip en een fijne punt (bijvoorbeeld Stypen of Lamy) en een vulpotlood 0,4 mm. Eventueel een gelbalpen van Pilot. Beginsituatie Deze module is een eerste kennismaking met het schrijven als docent, maar ook het eigen handschrift staat centraal. Elke student heeft zo zijn eigen handschrift ontwikkeld en het is nu de taak daar methode /lijn in aan te brengen. Een hele uitdaging dus! Dat start al met het invullen van een instapdocument om je beginsituatie vast te stellen. Dat document heet Checklist signalering schrijven eigen vaardigheid Het ingevulde document met het deel handschrift op papier moet je de eerste les kunnen overleggen. Het wordt in de bufferweek dan ook uitgedeeld. IPA modulegids

22 Leerinhouden: Bordschrijven gebeurt vanaf de eerste praktijkdag. Het is dus belangrijk dat je leesbaar en methodisch te werk kunt gaan. Dat komt elke les terug. Er zijn speciale opdrachten die je desgewenst op je stage kunt uitvoeren als je thuis geen schoolbord hebt. Daarnaast is deze module een eerste aanzet tot de didactiek van het aanvankelijk schrijven zoals die in het tweede jaar gegeven zal worden. Doelstellingen: Kennisdoelen: De student kan gericht en beargumenteerd (met concrete items zoals benoemd in de checklist signalering) reflecteren op eigen en andermans werk De student kan na elke les een kritische evaluatie uitvoeren en benoemt concreet zijn/ haar eigen leerpunten (met gebruikmaking van items zoals weergegeven in de checklist signalering schrijven eigen vaardigheid). Vaardigheidsdoelen: De student beheerst het methodisch schrift op papier en het bord. De student beheerst het blokschrift op papier en het bord. De student heeft een vlot, goed ogend en goed leesbaar eigen (dictaat)schrift dat in elk geval consequent, rechtshellend en verbonden is. De student schrijft in een goede zit-/schrijfhouding en met een goede pengreep. De student kan bij het opstellen van bordschema s de ruimte dusdanig indelen, dat het schema inzichtelijk is voor de kinderen. De student past het methodisch schrift goed toe bij het uitwerken van het bordschema. Houdingsdoelen: De student heeft plezier in bordschrijven en methodisch schrijven. De student is zich bewust van zijn voorbeeldfunctie voor de kinderen. De student is bereid zich verder te bekwamen in het bordschrijven en handschriftverbetering. Werkvormen: Tijdens het startcollege wordt de instaptoets ingeleverd en de routekaart ingevuld. Na het startcollege zijn er basiscolleges in het eerste blok waar alle aspecten van het schrijven aan bod komen. Het is de bedoeling dat de student zelf actief aan de slag gaat met de leerpunten uit het startcollege. Evaluatie: Het tentamen valt uiteen in twee delen: Meegenomen werk dat wordt overhandigd aan het begin van het tentamen: a) Praktijkschrift b) Schrijfvaardigheid IPA modulegids

23 De toetslessen 5, 10 en 15 op de liniatuur zoals te zien op de rechterbladzijdes van die lessen in het boek. Bij elke toetsles schrijft de student een kritische evaluatie en benoemt concreet zijn/ haar eigen leerpunten (met gebruikmaking van items zoals weergegeven in de checklist signalering schrijven eigen vaardigheid). Deze evaluatie is verplicht uitgevoerd in dictaatschrift. Een zelf ontworpen bordschema, uitgevoerd op zwart tekenpapier van A4 formaat. Het bordschema dient verrijkt te zijn met adequate illustraties. Gedurende het tentamen krijgt de student naast een kennisgedeelte uit het boek nog twee praktische opdrachten: een deel dictaatschrift op papier een deel schrijven op het bord Literatuur: Kwast, A.D, 1999,Het Bordschrift uit de set: De Schrijfkoffer,Stichting Stylus et Cultura, Alkmaar IPA modulegids

24 Muziek Module : Klank en Beweging Blok: 1.1 Fase: orientatiefase Docenten: Rose-Marie Provence Studiebelasting: 1 punt (40 uur) = 1,5 ECTS 7 bijeenkomsten van 2 lesuur = 10 uur Cuarta 10 uur Literatuur voorbereiding op bijeenkomsten en evaluatie 20 uur Inleiding: Het maken van muziek is een zinvolle, contextuele en sociale activiteit, een wisselwerking tussen proces en product. Muzikale vorming is één van de vier subgebieden van Educacion di Arte ( Priepeb!). Educacion di Arte is een totaliteit en moet het liefst in geïntegreerde vorm onderwezen worden. Dit is ook één van onze uitgangspunten op de IPA, hoewel het in de beginjaren per discipline aangeboden wordt om d.m.v. professionele begeleiding een zo breed mogelijke basis te ontwikkelen bij de student voor al deze vier subgebieden. In dit geval dus een brede basis te ontwikkelen in de muzikale ervaring, waar de cognitieve concepten aan gekoppeld kunnen worden (inzicht, begrippen, muzikaal voelen, ervaren, herkennen, doorleven en bespreken). Muzikaal vakmanschap impliceert het ontwikkelen van praktische, muzikale en creatieve vaardigheid en tevens luistervaardigheid. Om muziek te begrijpen is het belangrijk om actief om te gaan met muziek (luisteren, uitvoeren en ontwerpen). Muziek maken en luisteren zijn unieke bronnen van plezier, zelfontplooiing en constructieve kennis. Muziek hangt samen met een balans van cognitieve uitdagingen en een spectrum van daaraan gerelateerde acties, zoals bewegen, dansen en religieuze eerbied. Muziek heeft verschillende functies met specifieke waarden. Primaire en centrale doel van muziekonderwijs is: Het actief verwerken van muziek (praktisch handelen en actief reflecteren op inhoud en proces ) om optimaal in contact te komen met specifieke ervaringsmogelijkheden, die muziek kan oproepen, waardoor zelfkennis en zelfontplooiing versterkt worden. Volgens D. Elliott (1995) vormt het samenspel van de twee elementen het muzikale handelen enerzijds en de muzikale uitdagingen van het vergroten van inhoudelijke betrokkenheid anderzijds de motor van goed muzikaal onderwijs. De IPA houdt degelijk rekening met de innovaties op onderwijsgebied (Priepeb, Ciclo Basico ), die wij dan ook zullen toepassen. Priepeb werkt met 8 ontwikkelingsaspecten en 8 vormingsgebieden Eén van die acht is : Educacion di Arte (aanvankelijk Cultura, Arte y Expresion ) met vier subgebieden, nl.: Formacion Musical, Formacion Teatral, Formacion pa Baile y Movecion Expresivo, en Formacion pa Arte Visual. De IPA modulegids

25 visie van Priepeb m.b.t. Educacion di Arte luidt als volgt: Educacion di Arte ta habri curason, rafina e mente, conecta cu alma y fortifica laso humano na manera transcendental. Hun doel is is om het kind middels een wisselwerking tussen kunst (zoals muziek, literatuur, baile creativo en arte visual/grafico) en andere vakgebieden te laten leren. Het kind krijgt de kans kunst met elkaar te vergelijken en de verschillende functies, betekenissen en vormen ervan te experimenteren en onderzoeken. Een ander belangrijk focuspunt van Arte is, dat er niet alleen aandacht besteed moet worden aan het uitvoeren van kunst, echter ook aan het waarderen, het spreken daarover en bewust zijn van de waarde van kunst binnen onze maatschappij en samenleving. Leerinhouden: 1. Het beleven van zang, spel en zangspelen d.m.v. het zingen van kinder- en schoolliedjes, het uitvoeren en improviseren van zangspelen en het gebruik van eigen lichaam (als klankbron) en ritmische slaginstrumenten bij het zingen en spelen van deze liedjes. 2. Inleiding tot het bespelen van de cuarta o.a. als begeleidings-instrument bij het zingen van schoolliederen etc. * kennis van namen van de onderdelen der cuarta * kennis van de eerste serie akkoorden : D, G, A7, D7, Bm, E * beheersing van de polka-slag, de walsslag en eventueel ook de tumbaslag. * vaardigheid in het in de maat wisselen van bovengenoemde akkoorden. * oefenen in het begeleiden van kinderliedjes met toepassing van boven genoemde akkoorden. 3. Muzikaal gehoor oefeningen 4. Benoemen en kunnen hanteren van enkele slaginstrumenten als begeleiding bij het zingen. 5. Enige vaardigheid tonen in het zelf bedenken en uitvoeren van bewegingen en spelletjes bij bestaande kinderliedjes. 6. Enige vaardigheid tonen in body percussion (= corporele slagwerk) en ritmische interpretatie m.b.v. slaginstrumenten en/of vocal percussion. 7. Teksten leren ritmeren ; oefenen in het vrij vertalen van anderstalige speelliederen. 8. Inleiding in vormleer; structuur van het lied. Linkage: (aansluiting en vooruitblik) Mu-2 = Muziek module twee : Klank in beeld in I-3 Mu-3 = Muziek module drie : Skills en tools in II-4 Mu-4 = Module Muziek-culturele ontwikkeling op Aruba en toepassing in het onderwijs in III-2. Beginsituatie: De beginsituatie is zeer uiteenlopend en verschillend. Sommige studenten hebben na hun basisschooljaren nooit meer muziekonderwijs genoten. Anderen hebben in de brugklas muziekles gekregen, weer anderen in de vierde en/of vijfde Havo. Sommigen zitten of IPA modulegids

26 hebben op één of ander koor gezeten, anderen hebben een melodie- en /of begeleidingsinstrument leren spelen, weer anderen luisteren slechts naar de radio of cd; sommigen houden van zingen en/of dansen, etc. Doelen Algemene doelen: De student leert zich losmaken om vrij en spontaan met muziek te kunnen omgaan en te kunnen experimenteren met muziek. De student verwerft enige kennis en inzicht in de klankeigenschappen en probeert op actieve wijze zich enkele muzikale vaardigheden hiertoe eigen te maken.. De student ontwikkelt vaardigheden in het beheersen en leiden van verschillende vormen van zangspelen in verschillende talen. Kennisdoelen: De student is bewust van de ontwikkelingsfacetten, die bij zangspelen onderscheiden kunnen worden. Door middel van zangspelen ontdekt en begrijpt de student verschillende muzikale elementen (zoals: maat, ritme, melodie, harmonie, dynamiek, tempo, vorm en structuur ) De student breidt zijn liedkennis en liedrepertoire uit; leert zangspelen zelf ontwerpen. De student kent de namen van de muziekinstrumenten. De student heeft inzicht en kennis van liedstructuur om zangspelen te kunnen toepassen. Door middel van zangspelen en improvisatie ontwikkelt de student zijn individuele, sociale en creatieve vorming. De student heeft enige kennis van de symbolen en termen die gebruikt worden bij het uitvoeren van zangspelen. Vaardigheidsdoelen: De student maakt een aanvang met het zich uiten op een muziekinstrument, c.q. de cuarta. Hij leert deze hanteren en bespelen als begeleidingsinstrument bij het zingen van kleuter-, school-, kinder- en volksliederen. De student ontwikkelt zijn muzikaal gehoor ( ritmisch- en melodisch gehoor, en vormgevoel ). De student orienteert zich op het juiste gebruik van het stem- en gehoorapparaat De student leert muziekinstrumenten op de juiste wijze te gebruiken tijdens de zangspelen. De student is in staat om de symbolen en termen m.b.t tot de zangspelen toe te passen en uit te voeren. Houdingsdoelen: De student is bereid om samen te werken en verantwoordelijkheid te dragen. De student kan vrijuit zijn mening uitspreken over proces en product. IPA modulegids

27 De student toont respect en heeft waardering voor andermans werk, mening en creativiteit. De student accepteert dat vaardigheden slechts met discipline, durf, goede positieve inzet, doorzettingsvermogen, regelmatig oefenen en uitwisselen van ervaring bereikt kunnen worden. De student toont bereidheid om collega-studenten op een kritische, opbouwende manier feedback te geven op hun vorderingen bij de presentaties en/of toetsingen. Eventuele tekorten zijn opgevangen en enigszins weggewerkt. ( remediëring en/of begeleiding, intern of extern) Werkvormen: Tijdens de contacturen zal zowel klassikaal als in groepen gewerkt worden. Van de studenten wordt een actieve inbreng verwacht om de bestaande en zelfbedachte zangspelen zo goed mogelijk te beheersen en uit te voeren in eigen kring of met groep van kinderen. De student beheerst de corresponderende theorie door het bestuderen van literatuur en een link te leggen tussen theorie en praktijk. Over het algemeen zullen instructie-, samenwerkings-, interactie-, en/of opdrachtenvorm als didactische werkvormen toegepast worden tijdens de lessen. Evaluatie: Om deze module met succes af te ronden moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: % actieve aanwezigheid. 1. Het in groepen van ± vier studenten uitvoeren van vijf of meer bestaande, traditionele en zelfbedachte zangspelen met een groep kinderen (bijv. YMCA, Trai Merdia etc). De details hieromtrent (tijd, plaats, groepsgrootte etc.) zullen in de klas nader besproken en vastgelegd worden. 2. Het (per groep) overleggen van een liedmap met een 20-tal zangspelen, verschillend in categorie, uitvoering, speelwijze, structuur, groepsvorm en taal. Het liefst liedjes met bijbehorende notenbeeld (voor zover ze beschikbaar zijn ); met compleet uitgetikte liedtekst en spelbeschrijving, eventueel met bijbehorende akkoorden. Het notenbeeld mag een (vergrootte) fotocopie zijn uit één of ander liedbundel. Minimaal 10 zangspelen in het papiaments en voor de rest zangspelen in andere talen en uit andere landen ( Aruba multicultural!!). De uitgetikte teksten met desbetreffende spelbeschrijving moeten voorzien worden van de naam van de auteur en componist (indien bekend). De eerste pagina van de liedmap moet voorzien zijn van eigen naam, klas, moduleblok en studiejaar. De tweede pagina moet een overzichtslijst ( in kolommen!! aub ) zijn van alle zangspelen met vermelding van bron + blz., auteur, componist, en desbetreffende pagina-nummering van de liedmap. De zelfbewerkte zangspelen (minimaal 1 per persoon) moeten met een duidelijk symbool op deze overzichtlijst aangegeven worden. Het is vanzelfsprekend dat men deze liedjes kent en beheerst en deze liedjes bovendien met een ritmische exactheid en melodische zuiverheid kan interpreteren na een juiste overname van de begintoon. Je mag jouw map naar eigen keus versieren. De speelwijze van de zangspelen moet in kolommen genoteerd worden: op de linkerhelft van de pagina moet de liedtekst genoteerd worden en de bijbehorende spelbeschrijving op de desbetreffende rechterhelft, liefst met IPA modulegids

28 bijbehorende symbolen en bewegingstermen. Het is vanzelfsprekend dat de zelfbewerkte zangspelen door ieder groepslid gecontroleerd en gezamenlijk uitgevoerd worden. Opm. Cuarta leren spelen kan niet tijdens één blok geschieden, omdat het een continue vaardigheidsoefening is. Vandaar ook dat cuarta niet tijdens dit eerste blok, maar wel tijdens het tweede muziekblok geëvalueerd zal worden. Tijdens dit blok zal echter wel, aan de hand van de behandelde en opgedragen stof, nagegaan worden hoe de inzet, vordering van elke student is op dit gebied, vergeleken met hun beginsituatie. Het is ten sterkste aanbevolen om samen te oefenen met collega-studenten die reeds enige ervaring hebben met cuarta spelen.in plaats van cuarta mag men ook gitaar of een ander melodieinstrument kiezen, indien daarvoor een geldige reden toe bestaat en toestemming heeft gekregen van de desbetreffende docent. Verplichte Literatuur : 1. Muziek Meester van R.v.d.Lei e.a.. Deel 1: ISBN: (Euro 47,50 incl.cd). Deel 2: ISBN: (Euro 27,50 incl. cd-rom). Uitgeverij: Thieme Meulenhoff 2003 Nederland 2. Liedbundels : Nos Ta Canta, verzameld door S. De Castro, frère Alexius & W. Kamps Canticanan di Pasco ; Canticanan di Sanicolas, alle 3 te koop bij lokale boekhandels of op de IPA bij AC. Leermiddelen: Een cuarta (of gitaar /blokfluit/ander melodie-instr.); een notitiemap met zowel gelinieerde als met notenbalkblaadjes, lege cassettetape; blanco cd s; slaginstrumenten; cd/cassetteplayer; methodeboek; achtergrondinformatie; muziekartikelen; oefen- en werkmateriaal; dvd s, videobanden en handouts. Opm. Muziekmeester wordt gebruikt gedurende alle muziekmodules op de IPA. Aanbevolen liedbundels om te raadplegen: o Kinderzang en Kinderspel ; J.Polman & P.Tiggers Uitgeverij De Toorts, Haarlem o Een mandje vol amandelen Uitg. Ploegsma of Stg. Nevofoon o Sing a song. Van A. Jensen & Shönemann Wolters Noordhoff o Eigen-wijs (bk E 28,50 E + 3 cd s E 28,- ) F. Haverkort e.a. Bureau SMV, Born. Nederland ( 6-12) 1999 SMV ISBN o Kleuter-wijs (bk + cd) 2004 F. Haverkort e.a. Bureau SMV SMV ISBN (4-8) o Mango Spice 44 Caribbean songs- ISBN o Canciones Infantiles A. Salgado. Selector Acualidad Editorial ISBN MA. Salgado. Selector Acualidad Editorial ISBN México D.F. IPA modulegids

29 o Ding Dong Stg. Muzikale Vorming (SMV) Gehrels Vereniging ( 4-8jr) o Hoy een lied St. Muzikale Vorming ( 6-12) o Cancionero Arubano vol. 1 & 2 - Eric Tchong - Unoca Aanbevolen muzikemethodes om te raadplegen: o Muziek voor de basisschool van Trix Gijsel & Smit / Meulenhof Educatief / Handleiding werkschrift - leerlingenboek cd s / Deel. 1 t/m 7 ISBN oa etc. o Muziek moet je doen SLO Meulenhof Educatief / ISBN o Ärt Smart van IDEAS van Dr. Sue Snyder en P. McCaughey; o Creatief omgaan met muzkale expressievormen van G. Dille de Herdt en M. Bastiaanse; o En nog vele andere IPA modulegids

30 Movecion y Salud Module : Het Bewegingsonderwijs Vak : Bewegingsonderwijs Periode : I.1 Specialisatie : Oriëntatiefase Docenten : Maximo Wernet Studiebelasting :1 stp (= 1.5 ECTS) Urenverantwoording - aantal colleges/begeleidingsuren 10½ uur - voorbereiding praktijk 10½ uur - theorie voorbereiding en tentamen 19 uur Inleiding In deze module krijgen de studenten de gelegenheid om kennis te maken met het vormingsgebied Movecion y Salud. De studenten worden geïntroduceerd in het belang en doel van het vak Movecion y Salud binnen de acht vormingsgebieden. Beginsituatie De studenten hebben op de basisschool en voortgezet onderwijs kennis gemaakt met het vak Gymnastiek waarbij zij binnen een aantal domeingebieden lessen hebben gehad. Grotendeels van de studenten hebben weinig tot geen theorie over het belang en doel van het vormingsgebied Movecion y Salud gehad. Leerinhouden Doel, belang en plaats van Movecion y Salud Terminologische aanduidingen Uitgangspunten voor de ordening van de betekenisgbieden Praktijkvoorbeelden binnen de betekenisgebieden van Spel en Turnen Het bepalen van je eigen beginsituatie voor wat betreft het conditionele aspect Doelen Kennisdoelen De student heeft kennis over doel en belang van Movecion y Salud De student heeft kennis over het fundamentele niveau waarbij hij/zij verbanden kan leggen tussen de verschillende componenten (mens- maatschapopvatting, bewegingsopvatting en bewegingscultuur) IPA modulegids

31 De student heeft kennis over het vakdidactisch niveau waarbij de relatie tussen de verschillende componenten wordt gelegd in het DA Model van Van Gelder Vaardigheidsdoelen De student is in staat om binnen het turn- onderdeel: rechtstandige sprong m.b.v. een mintramp uit te voeren, ringzwaaien (strekhangzwaai en halve draai) De student is in staat om binnen het spel één activiteit van de bewegingscultuur per betekenisgebied te laten zien De student is in staat om een aantal activiteiten te doen op het niveau van de basis school leerlingen De student is in staat om één van vier praktijk test- onderdelen met een positief resultaat te laten zien Houdingsdoelen De student ontwikkeld de nodige zelfvertrouwen voor het vak De student staat open voor nieuwe visie over Movecion y Salud De student ontwikkeld een positieve instelling tijdens de colleges en praktijk testen Werkvormen Tijdens de lessen wordt over het algemeen de volgende didactische werkvormen gehanteerd: Instructie, interactie, samenwerkingsvorm, en/of opdrachtenvorm. Evaluatie Om deze module te kunnen behalen dient de student aan de volgende criteria te voldoen 80 % aanwezigheid Praktijk test volgens het norm tabel Theorie tentamen Twee opdrachten Zowel de resultaten van theorie als praktijk moet gelijk of groter zijn dan 5.5 Literatuur Reader samengesteld door onderstaande literatuur T. van den Berg, M. van Berkel, C. Hazelebach, A. Kuipers, 2003 tweede druk,werkboek bewegingsonderwijs voor de basisschool, Baarn HB uitgeverij H.M.P.G. van der Loo, 2000 vijfde druk, Lichamelijke Opvoeding op de basis school, Groningen Wolters Noordhof Human Kinetics, nd ed. Physical Education for Lifelong Fitness Werkgroep Groels, Bewegen en didaktiek, uitgeverij Wolters-Noordhof Groningen. IPA modulegids

32 Rekenen en wiskunde Module : Rekenvaardigheid Periode (jaar/blok) : I.1 Specialisatie : Propedeuse Docent(en) : Martin Godoy Studiebelasting (1 stp=40 uur): 1 stp (1.5 ECTS) Urenverantwoording : aantal colleges/begeleidingsuren : 10,5 uur (7 x 1,5) voorbereiding voor bijeenkomsten (huiswerk e.d) : 21 uur voorbereiding voor evaluatie : 7 uur evaluatie (eindopdrachten, tentamen, presentatie) : 1,5 uur Inleiding Rekenen is een levenstaak. In de basisschool wordt het vak reken/wiskunde samen met het vak taal/lezen beschouwd als kernvakken. Samen krijgen zij ongeveer 40% van de beschikbare onderwijstijd. Als leerkracht primair onderwijs wordt verwacht dat men beschikt over voldoende eigen rekenvaardigheid. Dit betekent dat men geen moeite heeft met de reken- en wiskundeopgaven die op de basisschool in de zesde klas (groep 8) worden gegeven. In deze module wordt er tijdens de colleges aandacht besteed aan oplossingsstrategieën. In de klas, op de basisschool gebruiken kinderen eigen oplossingsstrategieën om opgaven op te lossen. Een (toekomstige) leerkracht zou de verschillende invalshoeken moeten kunnen anticiperen. Reden genoeg om de student te confronteren met meerdere manieren om rekenproblemen te kunnen aanpakken. Dit wordt voornamelijk gedaan door de verschillende aanpakken van medestudenten bekend te maken. Beginsituatie Studenten hebben bij aanvang minimaal een MBO / HAVO-diploma met of zonder wiskunde in de examenvakken. Vaak hebben eerstejaarsstudenten rekenonderwijs op de mechanistische (traditioneel) manier gekregen. Leerinhouden Leerstofgebieden die aan bod zullen komen zijn: Basisvaardigheden Rekenen (getalbegrip, cijferen en andere algorithmen) Verhoudingen en procenten Breuken en kommagetallen Meten en meetkunde, (oriëntatie in ruimte en tijd) Diversen (grafieken, statistiek en zakrekenmachine) IPA modulegids

Voorwoord. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol periode toe! Drs Marilyn Richardson Coördinator Onderwijs Services

Voorwoord. Wij wensen u een prettig, gevarieerd en succesvol periode toe! Drs Marilyn Richardson Coördinator Onderwijs Services Voorwoord Voor u ligt het programmaboek van de eerste periode van het studiejaar 2010-2011 van de eerste drie jaren van de initiële dagopleiding van de Instituto Pedagogico Arubano (IPA), opleiding voor

Nadere informatie

PERSBERICHT. Fundashon Tur Ta Konta presenteert haar actieplan voor het schooljaar 2015-2016.

PERSBERICHT. Fundashon Tur Ta Konta presenteert haar actieplan voor het schooljaar 2015-2016. PERSBERICHT Fundashon Tur Ta Konta presenteert haar actieplan voor het schooljaar 2015-2016. Kantoor AIC. Willemstad, 23 april 2015. Inleiding Fundashon Tur Ta Konta is opgericht in september 2014 en is

Nadere informatie

Informatie. vakgebieden. Groep 3

Informatie. vakgebieden. Groep 3 Informatie vakgebieden Groep 3 Rekenen en wiskunde Gehanteerde methode: Wereld in getallen. Sinds een aantal jaren rekenen we met de nieuwe methode: De wereld in getallen. De inhoud van een rekenles bestaat

Nadere informatie

Programmaboek Blok 2. November 2010

Programmaboek Blok 2. November 2010 2010 2011 Programmaboek Blok 2 November 2010 Voorwoord Voor u ligt het programmaboek van de tweede periode van het studiejaar 2010-2011 van de eerste drie jaren van de initiële dagopleiding van de Instituto

Nadere informatie

Dans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015

Dans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015 Dans & drama o.b.s. De Eiber Dedemsvaart Januari 2015 Inleiding 2 INLEIDING DANS Leerlingen in het basisonderwijs dansen graag. Het sluit aan bij hun natuurlijke creativiteit, fantasie en bewegingsdrang.

Nadere informatie

Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs

Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs Studentnummer: Naam aanmelder: Stap 1. Welkom heten en uitleggen wat het onderzoek inhoudt (Tijd: 5 minuten) Landelijk en bij de FEM is er sprake van een hoge

Nadere informatie

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Onze ideologie We zien iedereen als uniek en waardevol. Ieder kind heeft talenten en samen gaan we die ontdekken en ontwikkelen. Hierdoor kunnen

Nadere informatie

Anochi Informativo pa Mayornan di studiantenan den HAVO 5 y VWO 6. Colegio Arubano

Anochi Informativo pa Mayornan di studiantenan den HAVO 5 y VWO 6. Colegio Arubano Anochi Informativo pa Mayornan di studiantenan den HAVO 5 y VWO 6 Colegio Arubano 2017-2018 Bon Bini Mayornan y Studiantenan Puntonan cu lo wordo trata: Examentraining Cifranan nesecario pa slag Tips pa

Nadere informatie

Bekwaamheidseisen leraar primair onderwijs

Bekwaamheidseisen leraar primair onderwijs Bekwaamheidseisen leraar primair onderwijs Uit: Besluit van 16 maart 2017 tot wijziging van het Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel en het Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel BES in verband

Nadere informatie

ECTS-fiche. Graduaat sociaal-cultureel werk Educatieve activiteiten opzetten

ECTS-fiche. Graduaat sociaal-cultureel werk Educatieve activiteiten opzetten ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één ECTS-fiche voor elke module. 1. Identificatie Opleiding Graduaat

Nadere informatie

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING: beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen

Nadere informatie

BIJLAGE B NADERE UITWERKING VAN DE ONDERWIJSEENHEDEN VAN HET CURRICULUM VAN DE OPLEIDING VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE*

BIJLAGE B NADERE UITWERKING VAN DE ONDERWIJSEENHEDEN VAN HET CURRICULUM VAN DE OPLEIDING VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE* BIJLAGE B NADERE UITWERKING VAN DE ONDERWIJSEENHEDEN VAN HET CURRICULUM VAN DE OPLEIDING VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE* *Voor de speciale trajecten Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs (AOLB) en International

Nadere informatie

Competentiescan Propedeuse Academie voor Beeldende Vorming Tilburg

Competentiescan Propedeuse Academie voor Beeldende Vorming Tilburg Competentiescan Propedeuse Academie voor Beeldende Vorming Tilburg naam student: Stan Verhees.. A1 CREËREND VERMOGEN 1 De student kan zelfstandig een beeldend proces op gang brengen, dit proces kwalitatief

Nadere informatie

vaardigheden - 21st century skills

vaardigheden - 21st century skills vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met

Nadere informatie

Collectief aanbod Jeugd Houten

Collectief aanbod Jeugd Houten Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

Inhoudsopgave curriculum drama op de basisschool. 1. Definitie. 2. Visie. 3. Doelen. 4. Werkvormen. 5. Leerlijnen. 6. Materialen. 7.

Inhoudsopgave curriculum drama op de basisschool. 1. Definitie. 2. Visie. 3. Doelen. 4. Werkvormen. 5. Leerlijnen. 6. Materialen. 7. Inhoudsopgave curriculum drama op de basisschool 1. Definitie 2. Visie 3. Doelen 4. Werkvormen 5. Leerlijnen 6. Materialen 7. Rapportage 8. Budget 9. Evaluatie en bijstelling 10. Leerlijn drama Voorwoord

Nadere informatie

5.3.2.0. OMSCHRIJVING VAN HET VAKGEBIED

5.3.2.0. OMSCHRIJVING VAN HET VAKGEBIED DEELSCHOOLWERKPLAN; SCHRIJVEN INHOUDSOPGAVE; 5.3.2.0. omschrijving vakgebied 5.3.2.1. visie op schrijven 5.3.2.2. bijdrage van het leergebied aan de integrale doelen 5.3.2.3. beginsituatie 5.3.2.4. globale

Nadere informatie

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt: Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan

Nadere informatie

Studieplanner Biologie klas 1 3 e periode 2013 2014

Studieplanner Biologie klas 1 3 e periode 2013 2014 Studieplanner Biologie klas 1 3 e periode 2013 2014 Wijzigingen mogelijk! Voor actuele informatie, volg instructies in lessen en zie klassenboek! Week Dagen Aantal lessen onderwerp deelonderwerpen Opdrachten

Nadere informatie

Leerplanschema Minor Psychologie

Leerplanschema Minor Psychologie Minor Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?

Nadere informatie

2013-2017. Huiswerkbeleid

2013-2017. Huiswerkbeleid 01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het

Nadere informatie

kempelscan K1-fase Eerste semester

kempelscan K1-fase Eerste semester kempelscan K1-fase Eerste semester Kempelscan K1-fase eerste semester 1/6 Didactische competentie Kern 3.1 Didactisch competent Adaptief omgaan met leerlijnen De student bereidt systematisch lessen/leeractiviteiten

Nadere informatie

Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A

Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 11: Mijn vrije tijd besteden c: Kiezen van een vrijetijdsbesteding Thema 1 Introles De leerling benoemt clubs, verenigingen

Nadere informatie

Om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken en de vorderingen van uw kind te volgen, nemen wij in iedere groep niet-methode gebonden toetsen af.

Om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken en de vorderingen van uw kind te volgen, nemen wij in iedere groep niet-methode gebonden toetsen af. Leerlingvolgsysteem. Leerkrachten volgen de ontwikkeling van de kinderen in hun groep nauwgezet. Veel methoden die wij gebruiken, leveren toetsen die wij afnemen om vast te stellen of het kind de leerstof

Nadere informatie

Verantwoording Doorgaande Leerlijn Muziek Thema s - Muzieklessen....by Just Notes Music

Verantwoording Doorgaande Leerlijn Muziek Thema s - Muzieklessen....by Just Notes Music Verantwoording Doorgaande Leerlijn Muziek Thema s - Muzieklessen...by Just Notes Music Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Vooraf 2 Leerlijn Muziek 3 Competenties Groep 1-2 3 Competenties Groep 3-4 4 Competenties

Nadere informatie

1 De leraar creëert een veilig pedagogisch klimaat

1 De leraar creëert een veilig pedagogisch klimaat KIJKWIJZER PEDAGOGISCH-DIDACTISCH HANDELEN IN DE KLAS School : Vakgebied : Leerkracht : Datum : Groep : Observant : 1 De leraar creëert een veilig pedagogisch klimaat (SBL competenties 1 en 2) 1.1* is

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

UITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS

UITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS 0 6 UITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS Krijgt het kind wat het nodig heeft? leerkracht Koester de nieuwsgierigheid van het kind, geef het kind regie en plan samen de leerdoelen. Koers Best Onderwijs 2016-2020

Nadere informatie

VOORWOORD. De opbouw van de leereenheden

VOORWOORD. De opbouw van de leereenheden VOORWOORD Angerenstein SB (Sport en Bewegen) is een complete serie leermiddelen voor het kwalificatiedossier Sport en Bewegen. Angerenstein SB bestaat uit boeken met theorie en opdrachten, online verdiepingsstof

Nadere informatie

CREATIEF DENKEN in ONDERWIJS Worskhops, training, begeleiding en materialen.

CREATIEF DENKEN in ONDERWIJS Worskhops, training, begeleiding en materialen. in NDERWIJS Creativiteit en Creatief Denken Creativiteit is een unieke eigenschap van de mens. Kijk om je heen, alles wat verzonnen en gemaakt is, vindt zijn oorsprong in het menselijk brein. Dat geldt

Nadere informatie

Onderwijs en Opvoeding. HANDLEIDING Educatieve minor

Onderwijs en Opvoeding. HANDLEIDING Educatieve minor , Onderwijs en Opvoeding HANDLEIDING Educatieve minor Fase Semester 1 Leerroute Educatieve Minor 2018-2019 Schrijvers Susan Kruis, Danielle van der Maten en Inge Oudkerk-Pool e-mail Docenten: m.s.kruis@hva.nl

Nadere informatie

Opbouw van de educatieve minor

Opbouw van de educatieve minor Opbouw van de educatieve minor Thema blokken (UM) Stage (Voortgezet Onderwijs) Periode 1 / 4 Blok 1: Introductie in het onderwijs - Onderwijsgroepsbijeenkomsten - Vaardigheidsonderwijs 6 ECTS, studiebelasting

Nadere informatie

Onderhandelen over onderwijsvernieuwing

Onderhandelen over onderwijsvernieuwing Onderhandelen over onderwijsvernieuwing Velon-congres, Breda, 19 maart 2019 Rob Moggré, r.moggre@ipabo.nl Ronald Keijzer, r.keijzer@ipabo.nl https://kenniscentrum.ipabo.nl Hogeschool ipabo We zoomen in

Nadere informatie

In het kleuteronderwijs is dat al zo, in leerjaar 3 wordt hierop voortgebouwd. Early childhood education besteedt daar ook aandacht aan.

In het kleuteronderwijs is dat al zo, in leerjaar 3 wordt hierop voortgebouwd. Early childhood education besteedt daar ook aandacht aan. STAKEHOLDERS CONFERENTIE donderdag 11 augustus 2011 Methodeontwikkeling - 3 (MO-3) Stellingen Eens Weet Oneens 1. Het onderwijs moet aansluiten bij de situatie waar kinderen naar de universiteit gaan.

Nadere informatie

Examenprogramma muziek

Examenprogramma muziek Examenprogramma muziek Informatiewijzer Preambule 1 Leeswijzer 2 muziek 3 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn 1 Werken aan vakoverstijgende

Nadere informatie

GROEPSDYNAMICA STUDIEHANDLEIDING

GROEPSDYNAMICA STUDIEHANDLEIDING GROEPSDYNAMICA STUDIEHANDLEIDING Opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening Instituut ISO/Hogeschool Rotterdam Code ISOGDY Module-beheerder: Claudine van Boxtel Studiejaar: 2014-2015 Kwartaal: 1 Opleiding:

Nadere informatie

Terugblik masterclasses HAN Pabo

Terugblik masterclasses HAN Pabo Terugblik masterclasses HAN Pabo Het afgelopen jaar 2017 hebben studenten van de HAN Pabo de mogelijkheid gehad zich via masterclasses te verdiepen in W&T. Alle hieronder beschreven masterclasses zijn

Nadere informatie

Onderwijskundige doelen

Onderwijskundige doelen Onderwijskundige doelen Het materiaal van Dit Ben Ik in Brussel beoogt vooral het positief omgaan met diversiteit. Daarom is het ook logisch dat heel wat doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid aan

Nadere informatie

Modulebeschrijving FINSLC0108

Modulebeschrijving FINSLC0108 pagina 1 van 5 Modulebeschrijving FINSLC0108 Naam module FINSLC0108 Vakgebied(en) Studieloopbaancoaching Studiepunten 1 EC Voorkennis De vereiste voorkennis van deze module zijn de stagevoorbereidingsactiviteiten

Nadere informatie

Leerwerktaak: Verhaaltjessom oplossen aanleren

Leerwerktaak: Verhaaltjessom oplossen aanleren Leerwerktaak: oplossen aanleren Titel Gekoppeld aan beroepstaak OWE ILS-wi 614 Gekoppeld aan de volgende competenties(s) Niveau Geschikt voor de volgende vakken Ontwerper/ ontwerpgroep/ sectie/ school

Nadere informatie

Verantwoordelijke opleidingsonderdeel

Verantwoordelijke opleidingsonderdeel Specifieke lerarenopleiding ECTS-fiches ECTS-Fiche opleidingsonderdeel: VAKDIDACTISCHE STUDIE Code: 10377 Academiejaar: 2017-2018 Aantal studiepunten: 3 Studietijd: 75 a 90 uur Deliberatie: Mogelijk Vrijstelling:

Nadere informatie

Marketing NIMA-B. studiejaar 2015-2016. Media, Informatie en Communicatie. Modulehandleiding. Specialisatie Mediaondernemerschap

Marketing NIMA-B. studiejaar 2015-2016. Media, Informatie en Communicatie. Modulehandleiding. Specialisatie Mediaondernemerschap Opleiding: Media, Informatie en Communicatie Marketing NIMA-B Modulehandleiding Specialisatie Mediaondernemerschap studiejaar 2015-2016 Blok 1 + 2 Docenten:, Eric de, Willem Buffing, Marcel van der Lugt

Nadere informatie

Werkgroep portfolio & coaching. portfolio handleiding

Werkgroep portfolio & coaching. portfolio handleiding portfolio handleiding Werkgroep portfolio & coaching 1 De plaats van portfolio in het leren op het VMBO. In enkele notities en werkdocumenten is het kader voor het nieuwe onderwijs geschetst. Dit komt

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89 Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op

Nadere informatie

Willibrordus: cultuur in ons hart

Willibrordus: cultuur in ons hart 1. Willibrordus: cultuur in ons hart De huidige maatschappij vraagt om creatieve burgers die nieuwe ideeën kunnen bedenken en uitwerken. Daarom mag je op de Willibrordus door spelen wijs(er) worden! Kom

Nadere informatie

Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen.

Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Bonaventuracollege Leiden Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Advies voor docenten Sanne Macleane 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De opbouwende leerlijn van het zelfstandig

Nadere informatie

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Christelijke identiteit De Koningin Julianaschool is een open christelijke basisschool. Dat wil zeggen: iedereen is welkom. Daarbij is acceptatie van en respect

Nadere informatie

Lesgroep 31 studenten die na de theorie worden opgedeeld in 4 groepen Lokaal A. 1.31, A. 1.32, A en A

Lesgroep 31 studenten die na de theorie worden opgedeeld in 4 groepen Lokaal A. 1.31, A. 1.32, A en A LVF2: 4C-ID model 0. Algemene gegevens Naam cursisten Tamara Lust, Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Naam hoofddocent Tamara Lust Namen begeleiders Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Datum

Nadere informatie

Hieronder volgt een beknopte uitleg van de begrippen die u in het rapport zult tegenkomen.

Hieronder volgt een beknopte uitleg van de begrippen die u in het rapport zult tegenkomen. Onderbouwrapport In het onderbouwrapport waarderen wij alle genoemde aspecten ten opzichte van de leeftijd. Een waardering wordt uitgedrukt in een cijfer. U kunt via de beknopte omschrijvingen in het rapport

Nadere informatie

Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm

Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm wwwexpertisecentrum-kunsttheorienl Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm Dit collegevoorbeeld/lesvoorbeeld laat twee verschillende werkvormen zien, een werkvorm die gericht is op lagere orde

Nadere informatie

Vakgebieden Methoden Omschrijving Taal Groep 1-2. Schatkist

Vakgebieden Methoden Omschrijving Taal Groep 1-2. Schatkist Nederlandse taal Kinderen ontwikkelen mondelinge en schriftelijke vaardigheden waarmee ze de Nederlandse taal leren gebruiken in situaties die zich in het dagelijkse leven voordoen. Tevens verwerven ze

Nadere informatie

Verleg je grenzen! Waarom kiest ú voor het nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO

Verleg je grenzen! Waarom kiest ú voor het nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO Taalblokken Nederlands Brochure MBO Na het doorlopen van de weet ik precies wat ik kan verwachten op het examen Nederlands. Door deze goede voorbereiding zie ik het examen met vertrouwen tegemoet! Toetsing

Nadere informatie

Missie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging.

Missie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging. Missie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging. Wij zijn een katholieke school en daarom vinden het belangrijk

Nadere informatie

Kennisdomeinen kunstzinnige oriëntatie & beweging en sport

Kennisdomeinen kunstzinnige oriëntatie & beweging en sport Informatiekaart 07 leren vernieuwen Kennisdomeinen kunstzinnige oriëntatie & beweging en sport Kunstzinnige oriëntatie en bewegingsonderwijs bieden veel meer mogelijkheden voor het gebruik van ict dan

Nadere informatie

Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).

Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Getallen 1 Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Doelgroep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt voor groep 7 en 8 van de basisschool

Nadere informatie

IPABO. 25 juni 2010. Studiantenan di IPA a presenta nan investigacion di finalisacion di estudio

IPABO. 25 juni 2010. Studiantenan di IPA a presenta nan investigacion di finalisacion di estudio IPABO 25 juni 2010 Studiantenan di IPA a presenta nan investigacion di finalisacion di estudio Contenido: Minister Dowers di bishita na IPA IPA ta organisa IPABILIDAD 2010 Aruba ta gana premio pa Excelencia

Nadere informatie

BOL OPLEIDINGEN ZORG EN WELZIJN AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER

BOL OPLEIDINGEN ZORG EN WELZIJN AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL OPLEIDINGEN ZORG EN WELZIJN AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL Keuzedeel: Expressief Talent Algemeen INSTROOMVEREISTEN: Om aan deze leereenheid te mogen deelnemen dient de student te voldoen

Nadere informatie

Modelo di coreccion. Examen HAVO Habilidad di lesa 2018 Periodo 1 9 mei 07:30 10:00 uur PAPIAMENTO ARUBA

Modelo di coreccion. Examen HAVO Habilidad di lesa 2018 Periodo 1 9 mei 07:30 10:00 uur PAPIAMENTO ARUBA ARUBA Examen HAVO Habilidad di lesa 208 Periodo 9 mei 07:30 0:00 uur PAPIAMENTO Modelo di coreccion Het correctievoorschrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels

Nadere informatie

Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018)

Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) In de VMBO stroom van het ACL wordt sinds het schooljaar 2016-2017 expliciet aandacht besteed aan de leergebied overstijgende (LGO)

Nadere informatie

HIC, specialisatie kinderen

HIC, specialisatie kinderen HIC, specialisatie kinderen Module Docent contact uren Zelfstudie Psychologie en psychopathologie 11 44 uur Ontwikkelingspsychologie 11 22 uur Inleiding in de Chakrapsychologie 11 36 uur Jungiaanse psychologie,

Nadere informatie

Evaluatierapport. Workshop ADHD. Fontys PABO Limburg. Drs. Arno de Poorter Drs. Anne van Hees

Evaluatierapport. Workshop ADHD. Fontys PABO Limburg. Drs. Arno de Poorter Drs. Anne van Hees Evaluatierapport Workshop ADHD Fontys PABO Limburg Drs. Arno de Poorter Drs. Anne van Hees Inhoudsopgave Pag. 1. Inleiding 2 2. Deelnemers/respondenten 2 3. Opzet en inhoud evaluatie 2 4. Resultaten 2

Nadere informatie

Con APFA ta inverti nos placa pa pensioen?

Con APFA ta inverti nos placa pa pensioen? Con APFA ta inverti nos placa pa pensioen? Nick Erasmus Beleggingsspecialist Presentatie Pensioenmarkt 17 di januari 2015 Nick Erasmus Introduccion Pakico APFA ta inverti? Kico ta nos mision den esaki?

Nadere informatie

Eindverslag stage jaar 1

Eindverslag stage jaar 1 Eindverslag stage jaar 1 In de stagegids jaar 1 kun je alle achtergrondinformatie over de stage vinden. In de bijlage van de stagegids staat ook een overzicht (tabel) met alle documenten die van belang

Nadere informatie

Theoretische verantwoording

Theoretische verantwoording Goed gedaan Theoretische verantwoording Malmberg Goed gedaan! Theoretische verantwoording Een preventief programma Goed gedaan! is een praktisch sociaal-emotioneel programma voor de basisschool. Het geeft

Nadere informatie

21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO

21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO 21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs Maaike Rodenboog, SLO m.rodenboog@slo.nl SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onafhankelijke, niet-commerciële positie als

Nadere informatie

Les Dieren met een baan, thema vermaak

Les Dieren met een baan, thema vermaak Les Dieren met een baan, thema vermaak Lesvoorbereidingsformulier Doelgroep: groep 6 Beginsituatie: Wat kunnen en kennen de leerlingen al m.b.t. de doelstelling? Kijk in de methode, praat met je mentor,

Nadere informatie

Verantwoording gebruik leerlijnen

Verantwoording gebruik leerlijnen Verantwoording gebruik leerlijnen In de praktijk blijkt dat er onder de deelnemers van Samenscholing.nu die direct met elkaar te maken hebben behoefte bestaat om de ontwikkeling van de beroepsvaardigheden

Nadere informatie

MODULEHANDLEIDING BM- Succesvolle Organisaties

MODULEHANDLEIDING BM- Succesvolle Organisaties MODULEHANDLEIDING BM- Succesvolle Organisaties Opleiding Bedrijfskunde MER Hoofdfase Osiriscode: Collegejaar: 2015-2016 Blok: 2 jaar 3 business management 1 Samenvatting Naam onderwijseenheid BM-Succesvolle

Nadere informatie

Rapport Docent i360. Test Kandidaat

Rapport Docent i360. Test Kandidaat Rapport Docent i360 Naam Test Kandidaat Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Sterkte/zwakte-analyse 3. Feedback open vragen 4. Overzicht competenties 5. Persoonlijk ontwikkelingsplan Inleiding Voor u ligt het

Nadere informatie

ECTS-fiche. Opleiding Didactische Competentie algemeen

ECTS-fiche. Opleiding Didactische Competentie algemeen ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding SLO Module Didactische Competentie algemeen Code E1 DCa Lestijden 60 Studiepunten 4 Ingeschatte totale 100 studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot JA aanvragen

Nadere informatie

ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk Fase 3 (jaar 3)

ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk Fase 3 (jaar 3) ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk 2018-2019 Fase 3 (jaar 3) Kerntaak 1: Pedagogische adequaat handelen: opbouwende relatie met kinderen ontwikkelen, leiding geven aan de groep, zorgen voor een goed

Nadere informatie

HOGESCHOOL ROTTERDAM / CMI

HOGESCHOOL ROTTERDAM / CMI HOGESCHOOL ROTTERDAM / CMI Inleiding Ontwerpen CMTONT01-1 Aantal studiepunten: 2 Modulebeheerder: Rob Zoeteweij Modulebeschrijving 3 1. Algemene omschrijving 4 1.1. Inleiding 4 1.2. Relatie met andere

Nadere informatie

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Onderdeel van de eindrapportage

Nadere informatie

Les 1 (van een reeks van 3) aan beginnende orgelleerlingen volgens de in de scriptie beschreven inzichten. (Duur van de les: 30 min.

Les 1 (van een reeks van 3) aan beginnende orgelleerlingen volgens de in de scriptie beschreven inzichten. (Duur van de les: 30 min. Bijlage 1 Les 1 (van een reeks van 3) aan beginnende orgelleerlingen volgens de in de scriptie beschreven inzichten. (Duur van de les: 30 min.) Beginsituatie: De leerling heeft enkele lessen gehad. Hij

Nadere informatie

Centrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor

Centrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor Centrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor Modules Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor 1. Psychologie en Psychopathologie 2. Sociale psychologie

Nadere informatie

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare

Nadere informatie

FOLLOW YOUR SUN LESSENREEKS GROEP 7 & 8 SCHOOLJAAR 2018 / Missie: ieder kind straalt!

FOLLOW YOUR SUN LESSENREEKS GROEP 7 & 8 SCHOOLJAAR 2018 / Missie: ieder kind straalt! LESSENREEKS GROEP 7 & 8 SCHOOLJAAR 2018 / 2019 Follow your Sun biedt 10 wekelijkse lessen van 1.5 uur waarin kinderen hun talenten en die van hun klasgenoten ontdekken en leren te gebruiken. Tijdens de

Nadere informatie

Certificering pabo-studenten voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Door: Bestuur OGO-Academie september 2014

Certificering pabo-studenten voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Door: Bestuur OGO-Academie september 2014 Certificering pabo-studenten voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Door: Bestuur OGO-Academie september 2014 Inleiding De certificering wordt door de OGO-Academie uitgevoerd. De pabo s zijn verantwoordelijk

Nadere informatie

ECTS-fiche. Graduaat Sociaal-Cultureel Werk Module Geïntegreerde competentieverwerving 3

ECTS-fiche. Graduaat Sociaal-Cultureel Werk Module Geïntegreerde competentieverwerving 3 ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één ECTS-fiche voor elke module. 1. Identificatie Opleiding Graduaat

Nadere informatie

Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden

Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden Theoretisch kader: Zoals ik in mijn probleemanalyse beschrijf ga ik de vaardigheid creativiteit, van de 21st century skills onderzoeken, omdat ik wil weten op welke manier de school invloed kan uitoefenen

Nadere informatie

Product beschrijvingen. september 2014

Product beschrijvingen. september 2014 Product beschrijvingen september 2014 Groep 1 en 2 Muziek en Beweging Cursus muziek en beweging voor kinderen van groep 1 en 2 van het basisonderwijs Korte beschrijving van de lessen Binnenschools traject:

Nadere informatie

Methodeanalyse Talent

Methodeanalyse Talent Methodeanalyse Talent Wij hebben gekozen voor de methode Talent. Voornamelijk omdat Tessa en Wouter er veel mee hebben gewerkt. Wouter en Tessa hebben wel hele verschillende ervaringen met de methode.

Nadere informatie

Modulehandleiding. voorjaar 2017

Modulehandleiding. voorjaar 2017 Modulehandleiding Cursus Basisvaardigheden Wiskunde voorjaar 2017 Mei 2017 Anton Goos Inhoud: 1. Beginvereisten 2. Relatie met andere modules 3. Introductie 4. Leermiddelen 5. Werkvormen, studiebelasting,

Nadere informatie

Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4

Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4 ECTS-FICHE MODULE Didactische competentie algemeen (DCA) A. Algemeen Situering binnen het programma Periode binnen het tweejarige modeltraject Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester

Nadere informatie

Dossier Opdracht 2. Statistiek - Didactiek

Dossier Opdracht 2. Statistiek - Didactiek Dossier Opdracht 2 Statistiek - Didactiek Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 16 september, 2007 Samenvatting De Getal en ruimte serie van EPN biedt

Nadere informatie

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen

Nadere informatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie. Opleiding Didactische Competentie algemeen. Lestijden 80 Studiepunten 6 Ingeschatte totale

ECTS-fiche. 1. Identificatie. Opleiding Didactische Competentie algemeen. Lestijden 80 Studiepunten 6 Ingeschatte totale ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding SLO Module Didactische Competentie algemeen Code E1 DCa Lestijden 80 Studiepunten 6 Ingeschatte totale 150 studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot JA aanvragen

Nadere informatie

Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder. Student(e) Klas Stageschool Plaats

Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder. Student(e) Klas Stageschool Plaats Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Mentor Datum Groep Aantal lln Vak- vormingsgebied: beeldende

Nadere informatie

Certificering pabo-studenten voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Door: Bestuur OGO-Academie januari 2016

Certificering pabo-studenten voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Door: Bestuur OGO-Academie januari 2016 Certificering pabo-studenten voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Door: Bestuur OGO-Academie januari 2016 Inleiding De certificering wordt door de OGO-Academie uitgevoerd. De pabo s zijn verantwoordelijk

Nadere informatie

DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL

DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL Hoe het drieslagmodel kan worden ingezet ter ondersteuning van het getalbegrip in de realistische rekenles. Het belangrijkste doel van school is niet

Nadere informatie

Verleg je grenzen! Compleet vernieuwd! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO

Verleg je grenzen! Compleet vernieuwd! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO Taalblokken Nederlands Brochure MBO Verleg je grenzen! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? U kunt gemakkelijk differentiëren studenten leren wat nodig is Motiverend en uitdagend lesmateriaal voor

Nadere informatie

Alles over. Reken zeker. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Reken zeker. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve

Nadere informatie

CURSUSBESCHRIJVING Deel 1

CURSUSBESCHRIJVING Deel 1 CURSUSBESCHRIJVING Deel 1 Cursuscode(s) Opleiding Cursusnaam Cursusnaam Engels : PABFMT14X : Pabo : Gecijferdheid 7, Factoren, Machten en Talstelsels : [vertaling via BB] Studiepunten : 1 Categorie Cursusbeheerder

Nadere informatie

Overzicht competenties Schrijven

Overzicht competenties Schrijven Overzicht competenties Schrijven Inleiding De insteek bij alle hbo-opleidingen is om in de komende jaren een competentiegerichte aanpak te gaan hanteren. De bedoeling daarbij is om onder andere de student

Nadere informatie

Willibrordus: cultuur in ons hart

Willibrordus: cultuur in ons hart Willibrordus: cultuur in ons hart De huidige maatschappij vraagt om creatieve burgers die nieuwe ideeën kunnen bedenken en uitwerken. Daarom mag je op de Willibrordus door spelen wijs(er) worden! Kom je

Nadere informatie

1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn

1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn Eamenprogramma lichamelijke opvoeding 2 Informatiewijzer 1. Preambule 2. Leeswijzer 3. Lichamelijke opvoeding 2 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo

Nadere informatie

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde

Nadere informatie

ECTS-fiche. Graduaat orthopedagogie Gesuperviseerde praktijk

ECTS-fiche. Graduaat orthopedagogie Gesuperviseerde praktijk ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Graduaat orthopedagogie Module Gesuperviseerde praktijk Code M2 Lestijden 60 Studiepunten nvt Ingeschatte totale studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot aanvragen

Nadere informatie

Alles over. Reken zeker. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Reken zeker. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Reken zeker Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking

Nadere informatie