DIT IS EEN BIJLAGE BIJ HET AD. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID. ZORG OP MAAT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DIT IS EEN BIJLAGE BIJ HET AD. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID. ZORG OP MAAT"

Transcriptie

1 DIT IS EEN BIJLAGE BIJ HET AD. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID. Preventie Intersectoraal beleid heeft de toekomst Menslievendheid Relatie tussen patiënt en zorgverleners centraal Groepsproces Samen revalideren biedt meerdere voordelen Nr. 1 / november 2009 ZORG OP MAAT 4TIPS WAT PAST BIJ JOU? FOTO: COLIN WILSON Presentator Marc de Hond richtte met succes zijn eigen zorgprogramma in. Uiteindelijk moet je het zelf doen. Astma en COPD Goede, toegankelijke zorg belangrijk voor chronische patiënten MICHAEL RUTGERS, DIRECTEUR ASTMA FONDS Therapietrouw Kans op afstoting orgaan verminderen na transplantatie GERDA DRENT, VERPLEEGKUNDIG CONSULENT

2 2 november 2009 de uitdaging Bijna zeven jaar geleden liep Marc de Hond een gedeeltelijke dwarsleasie op. Sindsdien bestaat zijn leven voor een belangrijk deel uit het inrichten van zijn eigen zorg op maat. Als patient ben je zelf verantwoordelijk Het verhaal van Marc de Hond, tv-presentator, ondernemer en schrijver, is een bijzonder verhaal. Aan het eind van 2002 werd bij de bekende zoon van Maurice de Hond een tumor in zijn ruggenmerg ontdekt. Bij een van de operaties in een poging om de tumor te verwijderen, liep Marc een gedeeltelijke dwarsleasie op. Juist dat gedeeltelijk leverde een probleem op: wat kon nog wel en wat niet meer? Toen ik uit het revalidatiecentrum kwam ben ik vooral zelf bezig geweest om te kijken wat er nog mogelijk was. Ik heb voor een belangrijk deel mijn eigen zorg ingericht en voor een deel zelfs op eigen kosten. Er is een periode geweest waarin niet duidelijk was in hoeverre herstel mogelijk was en ik dacht dat ik mijn kansen zo groot mogelijk kon maken door er zo intensief mogelijk zelf aan te werken. Dat heb ik zelf moeten inrichten. Met een dwarsleasie op een bepaalde hoogte kun je bepaalde dingen wel en niet en daar zijn de protocollen in revalidatiecentra op afgestemd. Zorg op maat was in mijn geval niet duidelijk, we wisten niet of KiesBeter.nl wijst u de weg in de zorg Alles over zorg en gezondheid de dwarsleasie een dwarsleasie zou blijven. Ik was een ingewikkeld geval. Eigenweg Artsen wisten niet goed of ze Marc moesten voorbereiden op een leven in een rolstoel of juist moesten streven naar een herstel van functies. Marc zelf ging uit van het tweede. Een gevecht tegen mijn eigen lichaam en een gevecht tegen de begeleiding die niet altijd zag zitten wat ik wilde proberen. Mijn revalidatiearts was kritisch, maar gaf me als het er op aan kwam wel de ruimte om mijn eigen weg te vinden. Na het revalidatiecentrum ben ik verder gegaan met een eigen trainer. Ik heb van alles geprobeerd. Ik heb zelfs trainingen gedaan met een buikdanseres, die eens per week bij me thuis oefeningen kwam doen om m n heupen wat losser te maken. Lange tijd heb ik een eigen alternatieve arts gehad, die mij geestelijke begeleiding gaf, maar ook oefeningen bedacht die ik kon doen. Ik heb mijn zorg uit het reguliere circuit en deels uit een door mezelf gecreëerde omgeving gehaald, in een mix die voor mij het beste was. Ik moet er mee verder. Ik realiseer me dat ik een veeleisende patiënt was die Marc de Hond Presentator Probeer je dokter en verpleging te vertrouwen, maar zie ze vooral als mensen die er zijn om je te helpen. Hulp bij behandelkeuzes de lat heel hoog legde en dat het niet makkelijk is voor de samenleving en reguliere zorg om gevallen zoals ik te faciliteren. Marc vindt dat in Nederland voor sommige groepen niet alles goed geregeld is. Hij heeft zelf zijn zorg op maat gemaakt en traint bijvoorbeeld regelmatig in een sportschool. Ook dan moet hij worden begeleid door een trainer. Zel inrichten Er zijn heel veel mensen die naar de dokter gaan als ze ziek worden. Dan zeggen ze: hier ben ik, maak me maar beter. Maar eigenlijk ben je als patiënt verantwoordelijk voor jezelf, ook al weet je er niets van. Het is je eigen verantwoordelijkheid om informatie in te winnen en de juiste keuzes te maken. Probeer je dokter en verpleging te vertrouwen, maar zie ze vooral als mensen die er zijn om je te helpen. Uiteindelijk moet je het zelf doen. Jij bent verantwoordelijk voor je eigen lichaam. De enige die het echt het allerbelangrijkste vindt, dat het allemaal goed komt en dat er niets fout gaat, dat ben je zelf. Dan moet je je zorg op maat ook zelf inrichten. Zorgpolissen Wij raden aan pagina 7 Meer weten? Nel Koppers Mantelzorger Het heeft me geleerd en veel gegeven. Luister goed naar jezelf. Je mag meer dan je denkt, je hebt rechten, maak daar gebruik van. Horizon verbreden p. 10 Coaching en counselling ter voorkoming van arbeidsongeschiktheid. Apotheek als teamspeler p. 19 Steeds grotere rol weggelegd voor apotheek. We make our readers succeed! zorg op maat eerste editie, november 2009 Country Manager: Kristiina Kansen Editorial Manager: Birte van Ouwerkerk Business Development Manager: Marc Reineman Sub-editors: Amber van Delft Colin Wilson Project Manager: Stephanie Haarsma Telefoon: stephanie.haarsma@mediaplanet.com Gedistribueerd met : AD, november 2009 Drukkerij: Wegener NieuwsDruk Mediaplanet contact informatie: Telefoon: Fax: Dit is een bijlage bij het AD. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het AD. Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar. 1/3 266 x 131mm THIRD PAGE FULL WIDTH Waar bent u het snelst aan de beurt voor een operatie? Hoe zit het met de kwaliteit van deze zorginstelling? Welke zorgverzekering past het best bij uw situatie? Op de onafhankelijke website kiesbeter.nl vindt u alles over zorg en gezondheid. Op deze website kunt u zorgverleners en zorginstellingen vinden en vergelijken; van apotheken tot ziekenhuizen. En de site bevat een complete medische encyclopedie, een medicijngids en informatie over uw rechten als patiënt. KiesBeter.nl is hét startpunt voor vragen zoals: Wat houdt mijn aandoening in? Bij welke zorginstelling kan ik terecht? Hoe lang moet ik wachten op mijn operatie? Moet ik bijbetalen voor mijn medicijnen? Wat zijn mijn rechten als patiënt? Verpleeg- of verzorgingshuis kiezen Als u of uw familielid zorg nodig heeft, dan wilt u graag een instelling die bij uw wensen past. Op kiesbeter.nl kunt u instellingen bij u in de buurt opzoeken en vergelijken. U vindt er informatie over bijvoorbeeld het zorgaanbod, de huisvesting en de kwaliteit van de dienstverlening. Voor verschillende aandoeningen heeft kiesbeter.nl keuzehulpen. Die helpen u bij keuzes in de behandeling, zodat u die kunt bespreken met uw arts. De voor- en nadelen van elke behandelmethode krijgt u op een rij. Er zijn keuzehulpen voor onder meer: depressie (pillen of praten) omgaan met diabetes hart- en vaatziekten overgangsklachten (wel of geen hormonen slikken). Op kiesbeter.nl vindt u vrijwel alle zorgverzekeringen. U kunt uw eigen polis opzoeken en nakijken, of uw zorgkosten vergoed worden door uw zorgverzekeraar. Vanaf half november kunt u ook uw nieuwe zorgpolis voor 2010 bekijken en die vergelijken met uw huidige. Zo ziet u precies wat er volgend jaar voor u verandert als u de zorgverzekering houdt die u nu heeft. Als u wilt weten of er een polis is die beter bij u past, kunt u polissen vergelijken. Ook vindt u er oordelen die klanten gaven aan de service door hun zorgverzekeraar. Alles over zorg en gezondheid vindt u op: KiesBeter.nl is een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Onafhankelijk dus betrouwbaar. Internet: info@kiesbeter.nl Twitter: twitter.com/kiesbeter Telefoon: (kantooruren, 15 ct p.m.)

3 Wachtlijst- en Zorgbemiddeling In juni trok Sonja Kok uit Heerhugowaard bij Univé aan de bel. Haar zoontje Roan verging van de kiespijn. Er moesten drie kiezen uit, vertelt Sonja, onder narcose bij de kaakchirurg. In Alkmaar kon dat pas in november! Gelukkig had mijn moeder een slimme ingeving: Jij hebt toch een zorgverzekering van Univé? Het is net als thuis: Alles onder één dak De meeste mensen richten hun huis zo in dat ze er op een prettige manier kunnen leven. Alles onder één dak. Toch hebben veel mensen hun verzekeringen nog ondergebracht onder meerdere daken. En dat terwijl een totaalverzekeraar met een ledencollectief zó veel voordelen biedt. Iedereen heeft wel een aantal verzekeringen, zeggen Huib en Margot Patema uit Assen. Wij ook. Auto, inboedel, reis, aansprakelijkheid. We stapelden ze op elkaar en zaten zo op tien procent korting op de zorgverzekering. Voor ons allebei! Tien procent korting is natuurlijk mooi meegenomen. Het grootste voordeel van een totaalverzekeraar zit echter in het gemak van alle verzekeringsproducten onder één dak. En onder één telefoonnummer, één website en één kantoor bij ons in de buurt, vervolgt Huib. Wij kozen voor Univé, omdat alles dan lekker toegankelijk en dichtbij is. Margot vertelt dat ze wel eens goedkopere aanbiedingen van andere partijen gekregen heeft: Maar dat minimale prijsverschil weegt niet op tegen het gevoel van veiligheid en totaalgemak dat we nu hebben. En als we alles bij elkaar optellen zijn we toch nog hartstikke voordelig uit dankzij het ledencollectief. Maak het u gemakkelijk Het is de tijd van moderne communicatiemiddelen zoals internet, en de mobiele telefoon. Waarom zou je als verzekeraar dan nog 150 winkels in heel Nederland hebben? Henk van Veldhuizen, commercieel medewerker bij de Univé-winkel in Nijkerk legt het uit: Veel mensen hebben behoefte aan persoonlijk contact. Op internet moet je alles zelf uitzoeken en dat vinden die mensen vaak niet prettig. Ik begrijp dat wel. Gezondheidszorg wordt vaak ervaren als een persoonlijke kwestie. Daar hoort goed persoonlijk advies bij. Ook over de bijkomende financiële zaken. Veel leden van Univé kiezen dan ook heel bewust voor de combinatie van praktisch gemak, persoonlijke aandacht en financieel voordeel. Dicht bij onze klanten staan. Daaraan hechten we bij Univé, zo sluit Henk van Veldhuizen af. Univé meest klantvriendelijke verzekeraar 2009 In oktober ontving Univé de award voor Meest Klantvriendelijke Verzekeraar. Univé kreeg deze beoordeling in het kader van de verkiezing van het Meest Klantvriendelijke Bedrijf van Nederland 2009, mede georganiseerd door onderzoeksbureau MarketResponse Research & Consultancy. Univé ziet wachtlijstbemiddeling als meer dan een wettelijke plicht en Sonja is er zeer over te spreken: Ze vroegen ons eerst of we wilden reizen voor de behandeling. Natuurlijk wilden we dat, al hadden we naar Maastricht gemoeten! Maar gelukkig had een ziekenhuis in Leiderdorp plek. Al in begin augustus. Perfect geregeld dus! MijnGemak Jack Ambags en zijn vrouw werken allebei en zochten iemand om het huis schoon te maken. Jack vertelt: We vonden het te veel worden om na een week werken in het weekend te gaan schoonmaken. Zoeken via internet leverde niets op. Toen dachten we aan MijnGemak. We hebben ze gebeld en na een paar weken kregen we een reactie. Lianne werkt nu al een jaar bij ons en het bevalt prima. We zijn heel tevreden. Misschien dat ik binnenkort voor de verbouwing van de badkamer wel weer van MijnGemak gebruik maak. Hartstikke handig! MijnGemak is een gratis bemiddelingsservice speciaal voor Univé leden. Alle Univé leden die zoeken naar een betrouwbare vakspecialist kunnen het zichzelf gemakkelijk maken en bellen met (lokaal tarief) of surfen naar MijnGemak is 7 dagen per week, 24 uur per dag bereikbaar. Ik heb al maanden een pijnlijk gewricht en ik heb nog steeds geen diagnose. Bel Mediferia, daar kunt u snel terecht en krijgt u in één dag een MRI-scan, diagnose en een behandelplan. Vergoeding diagnose door vrijwel alle zorgverzekeraars Herstel snel en effectief van uw bewegingsklachten Mediferia is gespecialiseerd in schouder-, nek-, rug-, heup-, knie- of andere bewegingsklachten. Onze polikliniek beschikt over moderne Open MRI-scanners en heeft geen wachtlijsten. Iedere arts kan u doorverwijzen naar het multi-disciplinaire spreekuur. Onze ervaren orthopedisch chirurgen, neurologen, manueel therapeuten en casemanagers zorgen er samen voor dat u in één dag een diagnose met MRI-scan en een behandelplan krijgt. Ga voor meer informatie naar We helpen u graag verder. Onze Open MRI-scan biedt een prettig alternatief voor kinderen, claustrofobische of zwaarlijvige patiënten, ten opzichte van een oude tunnel MRI. Polikliniek voor bewegingsklachten Softwareweg BN Amersfoort T F afsprakenbureau@mediferia.nl

4 4 november 2009 inspiratie Vraag: Hoe belangrijk is het goed functioneren van de jeugdzorg in ons land voor de samenleving? Antwoord: Essentieel. Kinderen hebben immers de toekomst en dat is van breed maatschappelijk belang. De jeugd heeft de toekomst expertise Jaarlijks komen in ons land kinderen in aanraking met jeugdzorg. Daarbij gaat het om een groep met problemen op heel diverse gebieden. Jongeren moeten onder meer opgevangen worden omdat ze uit school vallen, mishandeld, misbruikt of verwaarloosd zijn. Maar het is nog breder dan dat, ik denk bijvoorbeeld ook aan preventie. Zorgen dat het niet zo ver komt. Je zou kunnen zeggen dat het al begint bij de vroegere consultatiebureaus, zegt Hans Kamps. Hij is voorzitter van de MO Groep Jeugdzorg, de brancheorganisatie. Grofweg komt het erop neer dat men zorgt dat jongeren met een indicatie worden geplaatst en begeleid. Die indicatie krijgt een kind onder meer wanneer iemand signaleert dat er iets niet in de haak is. Denk aan een docent, een arts of buurvrouw die bijvoorbeeld het Meldpunt Kindermishandeling belt omdat hij of zij mogelijk problemen opmerkt. Vervolgens komt er onmiddellijk iemand in actie die de zaak onderzoekt. Het streven is vaak dat een kind in huis kan blijven wonen, eventueel met begeleiding van een jeugdhulpverlener of het aanstellen van een gezinsvoogd, zegt Kamps. De MO groep waarvan hij voorzitter is, heeft onder meer contact met ministerie en provincies over financiën, maar gaat ook in gesprek met gemeenten. De groep ontwikkelt eveneens instrumenten om de jeugdzorg zo efficiënt mogelijk te maken. Kamps hoopt dat in de weg naar efficiency partijen zo veel mogelijk gaan samenwerken. Punt is namelijk dat de problematiek bij jeugdigen vaak op verschillende gebieden ligt, zoals psychisch, sociaal en opvoedkundig. profielen Hans Kamps is onder meer voorzitter van de MO Groep Jeugdzorg, brancheorganisatie voor vijftien Bureaus Jeugdzorg in Nederland, drie landelijk werkende instellingen, tweeënvijftig jeugdzorgaanbieders en zeven justitiële jeugdinrichtingen. Tom van Yperen werkt bij het Kenniscentrum Nederlands Jeugdinstituut en is Bijzonder hoogleraar Onderzoek en ontwikkeling effectieve jeugdzorg aan de Universiteit Utrecht. Maatschappelijk belang De samenleving heeft een heel belangrijke rol in de zorg voor kinderen, weet ook Tom van Yperen. Hij is als bijzonder hoogleraar Onderzoek en Ontwikkeling Effectieve Jeugdzorg verbonden aan de Universiteit Utrecht en is eveneens verbonden aan het Kenniscentrum van het Nederlands Jeugdinstituut. De jeugdzorg heeft van die samenleving een opdracht. Naast de ondersteuning van kinderen en opvoeders en de bescherming van de jeugd tegen mishandeling en verwaarlozing, voorziet de jeugdzorg ook in de bescherming van de samenleving. Denk hierbij aan de begeleiding van jongeren die anderen mishandelen of diefstallen plegen. Hulpverleners helpen hen ook weer het rechte pad te kiezen. Dit kan in ernstigere gevallen door een kind te plaatsen in een gesloten voorziening. Enerzijds helpen we kinderen veilig en gezond op te groeien en steunen we opvoeders bij hun taken daarin, anderzijds is de hulp erop gericht om de samenleving zo goed mogelijk te laten functioneren. Daarom heeft de jeugdzorg dus een groot maatschappelijk belang en is dit veld zo vaak onderwerp van debat, zegt Van Yperen. De hoogleraar is niet pessimistisch over de kwaliteit van de jeugdzorg. Ondanks het feit dat het gaat om een vrij jonge sector in vergelijking met bijvoorbeeld de medische wereld, is er volgens hem al een hoop winst geboekt. De kennis is in relatief korte tijd enorm toegenomen en het voorzieningenniveau is in vergelijking met het buitenland vrij hoog. Maar het moet nog wel beter. Effectieve methoden om bijvoorbeeld kinderen met gedragsproblemen te helpen worden nog te weinig gebruikt. Gelukkig beseft men zich dat steeds meer. Ook de samenwerking tussen verschillende partijen moet beter, onder meer door het uitwisselen van informatie en het combineren van hulpvormen. Daarnaast vind ik dat veel meer professionals zich moeten aansluiten bij een beroepsvereniging en frequenter aan bijscholing moeten doen. Gelukkig is er bij die groep ook behoefte aan. Positief punt is ook dat men op het moment veel investeert in het beter en systematischer bijhouden van wat de resultaten van de hulp zijn: maken de cliënten de hulp af? Zijn ze tevreden? Zijn de problemen voldoende opgelost? Experimenten hebben laten zien dat als hulpverleners in de jeugdzorg feedback krijgen over de resultaten van hun werk, de effectiviteit van de zorg kan verdubbelen. Er is zogezegd nog steeds veel ruimte voor verbetering. Marjolein Straatman Jeugdzorg geeft perspectief Een inspirerende ronde langs zeven jeugdzorginstellingen heeft ze net afgerond. Tonny van de Vondervoort is als gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Dagelijks worden er duizenden kinderen goed geholpen in de jeugdzorg. Kinderen die thuis niet veilig zijn. Kinderen met gedragsproblemen. Of kinderen die vastlopen op school. Hulpverleners in de jeugdzorg zorgen ervoor dat zij veilig zijn en een beter perspectief krijgen. Ik heb de afgelopen weken weer van dichtbij gezien dat hulpverleners iedere dag in complexe situaties moeilijke keuzes maken in het belang van de kinderen. Jeugdzorg kan er voor zorgen dat kinderen en gezinnen weer verder kunnen in het leven. Daarvoor is het wel ontzettend belangrijk dat ouders, vrienden, familie, school en bijvoorbeeld ook de sportvereniging betrokken zijn en meehelpen. Kinderen hebben hun netwerk hard nodig om goed op te kunnen groeien en ouders hebben het netwerk nodig om hun kinderen weer zelf op te kunnen voeden. Wachtlijst De jeugdzorg wordt al jaren achtervolgd door wachtlijsten. We zijn bezig met een stevige aanpak van dit probleem. In Zuid-Holland zal de wachttijd langer dan 9 weken aan het eind van dit jaar vrijwel geheel tot het verleden behoren. We maken er ook serieus werk van om te proberen te voorkómen dat kinderen en gezinnen jeugdzorg nodig hebben. Dit doen we door er samen met gemeenten voor te zorgen dat problemen in gezinnen snel worden gesignaleerd en snel worden aangepakt. Week van de Jeugdzorg We moeten aandacht houden voor de wachttijden, maar we mogen ook niet vergeten dat er nog veel meer is. De sector wordt steeds professioneler, de zorg kwalitatief beter en efficiënter. En de jeugdzorg innoveert. Zo komt er in Zuid- Holland online jeugdzorg en er komen coaches voor jongeren die de jeugdzorg verlaten en zelfstandig gaan wonen. Vernieuwende initiatieven die mede bedacht zijn door de jongeren zelf. De komende week zal er landelijk veel aandacht zijn voor alle mooie dingen in de jeugdzorg, want dan is het de Week van de Jeugdzorg. Ik hoop dat we erin slagen een positiever beeld van de jeugdzorg neer te zetten dat recht doet aan het werk dat de hulpverleners verrichten en aan de kinderen die er gebruik van maken.

5 november quote Hans Kamps voorzitter van de MO Groep Jeugdzorg Tom van Yperen Hoogleraar aan de Universiteit Utrecht kennis toegenomen Ondanks het feit dat het om een jonge sector gaat, is er al veel winst geboekt in de jeugdzorg. foto: istockphoto Samenwerking Wat verbetering behoeft is de samenhang tussen organisaties in de jeugdzorg en de samenwerking tussen betrokken professionals. Die wordt vaak voorgesteld als een keten waarbij jeugdigen en hun gezinnen achtereenvolgens van de ene naar de andere schakel worden doorverwezen. Uit onderzoek blijkt dat bij elke overgang de kans op afbreken van de hulpverlening groot is. In het wraparound care model is er één centrale hulpverlener die van achteren naar voren denkt. Samen met de jongere gaat hij na wat het gewenste einddoel is en welke personen en instellingen nodig zijn om dit te bereiken. Die worden allen vanaf het begin, in plaats van achtereenvolgens, betrokken bij het hulpverleningstraject. Voor jeugdigen betekent dit dat het gezinssysteem, de school of werkgever en behandelaars vanaf de start bij één integraal plan worden betrokken. Het huidige versnipperde zorgstelsel maakt deze werkwijze niet gemakkelijk. Maar professionals kunnen een verschil maken door buiten de gebaande paden te denken en handelen. Anneke Menger Lector Werken in Justitieel Kader aan de Hogeschool Utrecht (advertorial) Provinciebrede inzet om mogelijkheden voor professionals in de hulpverlening in kaart te brengen Hulpverleners uit de jeugdzorg, provincie Utrecht, gemeenten en de Hogeschool Utrechtbrengen samen in kaart wat wel en niet werkt bij hulp rondom multiprobleem gezinnen én komen met oplossingen bínnen de huidige kaders van de wet op de jeugdzorg. Verkokering, verschillende geldstromen en gescheiden indicatietrajecten. Uit de evaluatie op de wet op de jeugdzorg blijkt dat dit dé grote obstakels zijn in de huidige opzet van de wet. In de praktijk lijken dit óók lastige punten voor hulpverleners. Maar, wat kan er als je kijkt naar de mogelijkheden die er zijn? In de Provincie Utrecht werken hulpverleners in een drietal pilots, te weten: wrap around care, één gezin, één plan en gezinscoaching aan wat wél kan en werkt. De Hogeschool Utrecht brengt de gevonden oplossingen van professionals in kaart. Naast de inventarisatie en de analyse komt de Hogeschool met oplossingen en voorstellen om over te nemen in de werkwijze van alle hulpverleners. Wat zijn nu de precieze problemen waar professionals tegen aan lopen als ze samenwerken om gespecialiseerde hulp te bieden aan een gezin? Dit is de centrale vraag. Het blijkt dat er een betere samenwerking nodig is tussen organisaties in de hulpverlening aan jeugd en jongeren, maar ook tussen de betrokken professionals en organisaties in de jeudgzorg. Die samenwerking wordt vaak voorgesteld als een keten, waarbij jeugdigen en hun gezinnen achtereenvolgens van de ene naar de andere schakel worden doorverwezen. Uit onderzoek blijkt echter dat bij elke overgang de kans op afbreken van de hulpverlening groot is. In de pilots wordt gewerkt vanuit het principe van één centrale hulpverlener, die van achteren naar voren denkt. Samen met de jongere/ opvoeders gaat hij na wat het gewenste einddoel is en welke personen en instellingen nodig zijn om dit doel te bereiken. Deze personen worden allen vanaf het begin, in plaats van achtereenvolgens, betrokken bij het hulpverleningstraject. Voor jeugdigen betekent dit dat het gezinssysteem, de school of werkgever en behandelaars vanaf de start bij één integraal plan worden betrokken. Het huidige versnipperde zorgstelsel maakt deze werkwijze niet gemakkelijk. Maar, zoals in elk systeem, kunnen ook hier de professionals zelf een verschil maken door buiten de gebaande paden te denken en handelen. Met het onderzoek van de Hogeschool Utrecht wordt onderzocht wat hiervoor nodig is. De aanleiding voor de samenwerking ligt in de gezamenlijke wens van provincie gemeenten en hulpverlenende instellingen om te komen tot efficiënte en effectieve hulpverlening aan jeugd en jongeren. Deze ambitie is vastgelegd in het provinciale vernieuwingsprogramma Utrechtse Jeugd Centaal ( dat loopt van Alle betrokken partijen gaan daarmee in op de uitkomsten van de evaluatie van de Wet op de Jeugdzorg én de wensen vanuit de Tweede Kamer om te komen tot een efficiënte en effectieve samenwerking (motie Hamer en motie Dibi).

6 e In 2009 helpt de fi scus u ook nog een handje Belastingaftrek tot wel 50% e L v g e a r n a s l n a t n i g e Profi teer nu ook van levenslange garantie* op trapliften van ThyssenKrupp Monoliften Meer informatie? Bel of ga naar Stuur snel deze bon in voor uw informatiepakket en een gratis attentie! Naam... Adres... Postcode... 09AD1211 Woonplaats... Telefoon Vul deze bon in en stuur hem in een envelop zonder postzegel aan ThyssenKrupp Monoliften BV, Antwoordnummer 170, 2920 VB Krimpen a/d IJssel. ThyssenKrupp *) Deze actie geldt alleen bij het afsluiten van een servicecontract. Deze actie loopt t/m en is niet geldig in combinatie met andere acties en / of aanbiedingen. MEER DAN 75 JAAR ERVARING! In preventie en behandeling van klachten aan het bewegingsapparaat Zorg op maat dat is oefentherapie Cesar/Mensendieck! U vindt het heel normaal dat uw lichaam - elke dag opnieuw - goed functioneert. Dat u natuurlijk kunt bewegen. Maar wat doet u als uw spieren of gewrichten het laten afweten? Als u pijn krijgt die telkens terugkomt, of zelfs niet meer overgaat? Dan wordt het tijd om eens kritisch naar uw houding en uw bewegingspatroon te kijken. Hoe staat u, hoe zit u achter uw computer, hoe tilt u uw kind of de boodschappen? U weet dat het soms beter kan, maar hoe pakt u dat aan? Een oefentherapeut Cesar/Mensendieck kan u daarbij helpen. Een oefentherapeut weet alles van pijn en van de bewegingsmechanismen van uw lichaam. Samen met u kijkt de oefentherapeut wat voor u de beste houding en optimale manier van bewegen is. Met behulp van oefeningen leert u anders en beter bewegen. U leert met de pijn om te gaan, de pijn neemt af of kan verdwijnen. Al na enkele behandelingen gaat u bewuster om met uw lichaam en heeft u geleerd uw dagelijkse activiteiten met minder belasting uit te voeren. Dat geldt voor klachten van voorbijgaande aard, zoals lage rugpijn, nekpijn of schouderklachten maar ook voor klachten behorende bij een chronische aandoening, zoals reuma, artrose of Bechterew. Juist dan is leren bewegen, met zo min mogelijk belasting van gewrichten en spieren, heel belangrijk. Oefentherapie Cesar/Mensendieck wordt vergoed vanuit de (aanvullende) verzekering. U kunt ook zonder verwijsbrief naar de oefentherapeut. Kijk voor een praktijk bij u in de buurt op of bel met de Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvOCM) Pijn in nek, schouder, rug, heup, bekken, gewrichten of voeten. Hoofdpijn, klachten bij het ademhalen, incontinentie of RSI; de oefentherapeut Cesar/Mensendieck helpt u hier wat aan te doen. ZorgbureauKlaver4 Blickveldt complex Dorpsstraat 49D 4634TN Woensdrecht info@zorgbureauklaver4.nl Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck

7 DESKUNDIG ADVIES Dagelijkse zorg voor een ziek familielid of buur is een intensieve zaak. Je kunt er van de ene op de andere dag mee geconfronteerd worden en er zijn wel hulpmiddelen, maar die moet je dan maar net kunnen vinden. Overbelasting ligt op de loer. Ervaringsdeskundige Nel Koppers licht toe en bij. Zwaar maar verrij kend M antelzorg is de zorg voor iemand in de nabijheid. Een familielid of buurman of buurvrouw bijvoorbeeld. Ik zorgde eerder voor mijn chronisch zieke blinde moeder en later voor mijn vader en ben derhalve ervaringsdeskundige. Inmiddels ben ik niet meer direct mantelzorger, maar nog wel betrokken in een bredere zin. Ik ben onder andere voorzitter van Clifa, de actieve cliëntenfamilieraad van Evean Oostergouw. Vanuit een breed netwerk kan ik als belangenbehartiger veel bereiken. Ik voel mij een hoeder, dus een brede mantelzorger. Intensief Mantelzorger is een intensieve taak. Algehele verzorging, boodschappen doen, de administratie bijhouden, begeleiding naar het ziekenhuis. Mantelzorger zijn stopt niet op het moment dat iemand wordt opgenomen, ook dan blijf je de mantelzorger binnen de instelling. Dat kan heel ver gaan. In het geval van mijn vader bleef ik intensief betrokken omdat het verzorgend personeel zag dat hij goed op mij reageerde. Daar hebben ze gebruik van gemaakt en gevraagd of ik iets meer wilde doen. Soms heb ik dagelijks de zorg op me genomen. Ja, intensief en zwaar, maar ook verrijkend. Het heeft me geleerd en veel gegeven. Dat probeer ik nu ook bij mantelzorgers neer te leggen: luister goed naar jezelf. Je mag meer dan je denkt, je hebt rechten, maak daar gebruik van. Weg weten Mantelzorg kan een grote impact op je privéleven hebben. Mijn vader is bij ons in huis geweest toen hij problemen met zijn geheugen kreeg. Op dat moment moet je als gezin duidelijke afspraken maken. Je kunt het niet alleen, zonder mijn man en gezin had ik het nooit gered. Ik zou tegen mantelzorgers willen zeggen dat ze zoveel mogelijk verschillende kanalen moeten gebruiken, maar dan moet dit wel bij hen bekend zijn. De gemeenten moeten zich meer verantwoordelijk gaan voelen en de mantelzorgparticipatie in de gaten houden en verder ontwikkelen. Bijvoorbeeld bij het opzetten van mantelzorgcafés voor de verschillende doelgroepen. Ook een huisarts moet zich bereid tonen om open te staan. Het is belangrijk dat je als mantelzorger gehoord wordt en bij vrienden en kennissen je verhaal kwijt kunt. Mantelzorg is een trein die maar voortraast en er komt steeds weer iets nieuws bij. Ik zeg altijd tegen mantelzorgers dat ze moeten proberen negatieve gevoelens om te zetten in positieve en niet te blijven zitten met dingen. Probeer de kanalen te vinden die je aangereikt worden. Maar dat moet je wel kunnen. MANTELZORG Gebruik zoveel mogelij k verschillende kanalen. Het is belangrij k dat je gehoord wordt en je bij vrienden en kennissen je verhaal kwij t kunt. Nel Koppers Mantelzorger Schrijnend Voorbereiding op het mantelzorgschap is haast onmogelijk, tenzij er sprake is van een sluimerend ziektebeeld. Het kan je van het ene op het andere moment overkomen en weet dan maar eens wat je moet doen. Niet alleen de patiënt, maar ook jij zit er dan ineens middenin. In de zorg heeft de cliënt de hoogste prioriteit en daarnaast komt nog ergens de mantelzorger aan bod. Dat is schrijnend. Delen van de zorg kan, maar maak wel goede afspraken neem beslissingen in goed overleg. Overbelasting ligt op de loer en dan kan een gezamenlijke aanpak een oplossing zijn. Ik vind dat de mantelzorger steeds zwaarder wordt belast. Er wordt steeds meer gevraagd. Op een gegeven moment is de rek er uit. Informatie Moderne technologie -internet en webcams- wordt wel steeds meer toegepast. Vooral om mantelzorgers de gelegenheid te geven zich naar de wereld toe te uiten en om ervaringen te delen. Het is prettig dat er informatiekanalen zijn die ver gaan in hun informatieverstrekking. De website mezzo.nl is van het overkoepelend orgaan en fungeert als belangenbehartiger naar de overheid. Mantelzorg is een samenspel en je moet het in evenwicht kunnen doen. Probeer niet te blijven hangen en zoek hulp. Wanneer hulp wordt aangeboden accepteer die dan, anders word je overbelast en dan is het einde verhaal. Daarom zeg ik altijd dat men mij dag of nacht kan bellen. NOVEMBER TIPS Beneden 1 Een slaapkamer beneden is erg handig, maar voor veel mensen niet te doen. De ruimte ontbreekt en het realiseren van een aparte ruimte kost vaak veel geld. Een bed beneden is meestal een uiterste oplossing en voor de meeste partijen niet prettig. Dus: heeft u beneden een aparte ruimte die als slaapkamer kan dienen, koester hem dan. Anti-slip 2 De vloer in de badkamer is meestal glad en een gevaar voor mensen die minder goed ter been zijn. Met andere tegels of een anti-sliplaag op de bestaande tegels is de vloer tamelijk eenvoudig minder glad te maken. Hulpmiddelen 3 Het in- en uitstappen van het bad gaat makkelijker met een trapje voor het bad. Steunen aan de muur, ook bij het toilet, kunnen u helpen en zijn makkelijk aan te brengen. Aanpassing 4 Heeft u een huurwoning? Veel woningcorporaties hebben een beleid om ouderen zo lang mogelijk in hun eigen, vertrouwde woning te laten wonen en kunnen u helpen uw woning aan te passen zodat dat inderdaad gerealiseerd kan worden. Informeert u gerust eens naar de mogelijkheden. Voorbereiding 5 Realiseert u zich dat er wellicht ook jaren komen waarin u minder gezond bent dan nu. Een goede voorbereiding en aanpassing van uw woning op kleine punten kan heel zinvol zijn. Zelfstandig oud worden in een koopwoning Mensen worden ouder en steeds vaker ook oud in een koopwoning. Maar weten mensen wat nodig is om te blijven wonen in de eigen woning? Provincie Utrecht wil met haar programma Wel Thuis! bereiken dat er voldoende geschikte woningen zijn om oud in te worden. Sinds kort richt de provincie zich ook op koopwoningen. De provincie steunt gemeenten die hun inwoners willen helpen met het geschikter maken van de eigen woning, bijvoorbeeld via voorlichting of inzet van vrijwilligers. Er is ook een woningtest beschikbaar via waarmee u zelf kunt testen of uw huis klaar is voor uw toekomst. Wie meer wil weten over dit onderwerp kan contact opnemen met Linda Sanders (linda.sanders@provincie-utrecht.nl).

8 Hightech kan eenvoudig zijn. Levensechte film- en muziekbeleving, gewoon thuis. Maak kennis met het GSX DVD home entertainment-systeem van Bose. Home cinema uit slechts twee zichtbare luidsprekers. Genieten van het krachtige geluid van een BOSE systeem wordt nu nog gemakkelijker. Het GSX DVD home enter tainment-systeem, gebaseerd op de exclusieve TrueSpace digitale signaalverwerking, brengt fi lms en muziek tot leven met geluid dat u lijkt te omringen. Twee krachtige GEMSTONE luidspreker arrays en een uit het zicht te plaatsen ACOUSTIMASS -module produceren een vol, ruimtelijk geluid waarvan u zou verwachten dat alleen een systeem met vijf luidsprekers het kan produceren. Intelligente muziekweergave. Het systeem kan ook uw favoriete muziek opslaan (tot 200 uren cd- en MP3 muziek) en is uitgerust met het nieuwe en innovatieve umusic + intelligente weergave systeem. Dit systeem ontwikkelt de vaardigheid om muziek voor u uit te zoeken, selecteert automatisch de muziek waarvan u het meest geniet en doet voorstellen voor andere nummers die u al lang niet meer hebt afgespeeld. Eenvoudig te installeren en te gebruiken. Dankzij de HDMI-aansluiting is het makkelijk om uw HDTV aan te sluiten. Het GSX-systeem kan uw dvd s upscalen naar 1080p (full HD) voor een betere beeldkwaliteit. Het elegante media center is uitgerust met alle functies die u nodig hebt om te genieten van fi lms en muziek, inclusief een dvd/cd-speler en een am/fm- ontvanger. Met de universele afstandsbediening kunt u uw systeem en de meeste aangesloten apparatuur eenvoudig bedienen. Overtuig uzelf. Vraag om een demonstratie bij de ge autoriseerde Bose dealer en hoor wat er gebeurt wanneer hightech en eenvoud samenkomen. VOOR FILMS. VOOR MUZIEK. VAN BOSE GSX DVD home entertainment-systeem Voor dealer-adressen bel +31 (0) , consumenteninfo@bose.com of bezoek

9 inspiratie Zorg op maat voor chronische patiënten november vraag & antwoord Margo Weerts Directeur van De Hart&Vaatgroep. De patiëntenorganisatie voor mensen met een hart- en of vaatziekte of mensen met een verhoogd risico daarop. Mensen met een chronische aandoening zijn gebaat bij een goede zorg. Immers, als de zorg niet adequaat of toereikend is, wordt de kwaliteit van leven van deze patiënten snel minder. expertise Michael Rutgers is directeur van het Astma Fonds en kan daar over meepraten. Hij stelt dat er miljoenen chronische patiënten in Nederland zijn die allemaal goede zorg nodig hebben. Astma en COPD ( Chronic Obstructive Pulmonary Disease) zijn chronische longaandoeningen waar in Nederland een miljoen mensen aan lijden. Zo n mensen weten echter nog niet dat ze COPD hebben. De diagnose is nog niet gesteld, maar ze hebben de ziekte wel. Daarom is het heel verstandig om naar de huisarts te gaan als iemand in de risicogroep zit. Longziekten Rutgers vertelt dat het Astma Fonds strijdt tegen alle chronische longziekten, maar dat astma en COPD de twee aandoeningen met de meeste patiënten zijn. Als COPD tijdig herkend wordt, kan het tempo waarin de ziekte voortschrijdt aanmerkelijk vertraagd worden. In 70 tot 80 procent van de gevallen is roken de oorzaak. In de andere gevallen speelt blootstelling aan fijnstof of erfelijkheid een rol. Aandacht voor deze aandoening is dus belangrijk, want door een goede voorlichting kan het in veel gevallen voorkomen worden. De wereld COPD dag op 18 november vraagt aandacht voor deze veelvoorkomende longziekte. Wie een chronische ziekte heeft, moet regelmatig naar het ziekenhuis of de huisarts voor controle of aanpassing van de medicatie. Tegenwoordig werken veel huisartsen met Feiten In Nederland hebben bijna 4,5 miljoen mensen een chronische ziekte. Chronische ziekten komen op alle leeftijden voor, maar vooral onder ouderen zijn relatief veel chronisch zieken. Van de 65-plussers heeft meer dan de helft een chronische ziekte. Vrouwen hebben gemiddeld vaker een chronische aandoening dan mannen. Bijna een derde van alle chronisch zieken heeft meer dan één chronische ziekte De verwachting is dat er in 2025 ruim 1,3 miljoen mensen met diabetes mellitus zijn. De groei van Voorlichting Michael Rutgers, directeur van het Astma Fonds: Door een goede voorlichting kan COPD in veel gevallen voorkomen worden. praktijkondersteuners die hen werkzaamheden uit handen nemen. Het percentage mensen met astma of COPD dat contact heeft met de praktijkondersteuner in plaats van met het aantal patiënten komt door de toenemende vergrijzing en de te verwachten groei van mensen met overgewicht. In Nederland hebben ongeveer een half miljoen mensen COPD, een ongeneeslijke longziekte. Wilt u meer weten over! deze aandoening? Vraag dan de gratis pocket over COPD aan bij het Astma Fonds. In de pocket vindt u handige tips en uiteraard veel informatie over COPD. Bel of kijk op de huisarts zelf, is de laatste drie jaar bijna vertienvoudigd. Astma- en COPD patiënten blijken de zorg van de praktijkondersteuner toegankelijker te vinden dan die van de huis- of longarts. Eén van de genoemde redenen daarvoor is dat de patiënten vinden dat de praktijkondersteuner meer tijd voor hen heeft. Patiënten willen over het algemeen meer informatie over het gebruik en de werking van medicijnen. Ze vinden het ook belangrijk om meer te weten over het omgaan met hun benauwdheid (Onderzoek Nationaal Panel Chronisch Zieken en Gehandicapten (NPCG) van het NIVEL). Een goed overleg tussen praktijkondersteuner/huisarts en specialist blijft natuurlijk wel nodig. Zorg op maat Een goede en toegankelijke zorg is dus belangrijk. Niet alleen voor chronische patiënten met deze aandoeningen, maar voor alle patiënten. Gelukkig wordt de zorg in Nederland steeds beter en is er een nieuwe manier van werken. De zorg kijkt nu veel meer dan voorheen naar de wensen van de patiënt op zorggebied, zorg op maat is dan ook geen loze kreet meer. Wie niet naar de dokter of het ziekenhuis kan of moet, krijgt zoveel mogelijk thuis de hulp die nodig of gewenst is. Dat betekent vaak veel minder stress en rompslomp voor de patiënt. Ook steeds verdergaande ontwikkelingen in bijvoorbeeld thuismonitoring van een chronische patiënt zijn een grote stap voorwaarts in zorg op maat. marjolein straatman Op welke manier worden de belangen van patiënten behartigd? Wij houden ons bezig met voorlichting, lotgenotencontact, leefstijlbegeleiding en belangenbehartiging. Voor wat betreft die laatste geldt dat we invloed proberen uit te oefenen op het beleid voor mensen met hart- en vaatziekten. Zo pleiten we er bijvoorbeeld voor dat alleen ziekenhuizen die aan bepaalde criteria voldoen dotterbehandelingen mogen uitvoeren. We oefenen invloed uit op het beleid naar cardiologen toe of de overheid. Daarvoor is er vast veel contact met patiënten? We peilen inderdaad bij hen waar behoefte aan is. Via een speciaal hart- en vaatpanel komen er veel signalen en horen we ervaringen en opvattingen. Bij De Hart&Vaatgroep werken naast de betaalde krachten ook vrijwilligers die met een hart- of vaataandoening leven. Zodoende vergaren we vragen, wensen en behoeften. Zo kunnen we steeds beter de criteria vastleggen waaraan de hart- en vaatzorg moet voldoen.. Wat doen jullie nog meer? Sommige medicijnen worden niet vergoed vanwege bepaalde regels. Dus zoeken wij een manier om ervoor te zorgen dat deze medicijnen wel vergoed worden. Daarnaast organiseert De Hart&Vaatgroep allerhande beweegactiviteiten.! Meer informatie: Ademhalen met longen vol lucht Iedereen Lucht ook gewoon voor u! Zelfzorg is in het hedendaags zorgsysteem steeds belangrijker en word in de komende jaren voor elke consument onmisbaar. Nederland, loopt nog steeds achter in deze vorm van gezondheidsbevordering. In plaats daarvoor, hadden wij dan ook erg uitgebreide zorgvoorzieningen. Een kind vertelt de dokter niet alles In heel Europa en ook daarbuiten is zelfzorg zo gewoon als het doen van boodschappen. Het gebruik van een vernevelaar hoort daar zeker ook bij. De vernevelaar behoort daar tot de huisapotheek en word naast het strijkijzer gewoon in de winkel verkocht. Het is een apparaat dat helpt de luchtwegen te reinigen door een zeer oude techniek toe te passen. De techniek is geperfectioneerd tot een modern, eenvoudig en prettige manier om de luchtwegen te schoon te maken. Het schoonmaken van de luchtwegen haalt de irritatie weg die ontstaat door onder andere luchvervuiling, maar ook door verkoudheid en aandoeningen als COPD. Hier in Nederland is de vernevelaar minder bekend. Dit terwijl het door iedereen te gebruiken is, jong, oud, mens, dier. Hooikoorts of COPD. Grote of kleine portemonnee. 10 JAAR Door het gebruiken van de vernevelaar met een eenvoudige zoutoplossing zorgt men ervoor dat de luchtwegen letterlijk worden gereinigd. Zoals velen dit al van vroeger kennen, maar dan zonder het gebruik van waterbakken en handdoeken of pipetjes en zakdoeken. Het zout heeft bovendien een medicinale en verfrissende werking. De zoutoplossing wordt tot een microfijne nevel gemaakt die direct inademt wordt en daarmee de totale luchtwegen schoonmaakt. Hierdoor kan men beter ademen en meer van het leven genieten. Voor meer informatie over de vernevelaar verwijs ik u naar Het Jack Rabbitziekenhuispaspoort doet dat gelukkig wel

10 10 NOVEMBER 2009 NOVEMBER NIEUWS HELP JE HORIZON TE VERBREDEN Vraag: Wat kan coaching en counseling betekenen in het voorkomen van ziekte en arbeidsongeschiktheid? Antwoord: Een goede coach kan een ondernemer laten ontdekken waar hij of zij energie en werkplezier van krij gt. Bevlogenheid is het beste medicij n tegen een burnout. We helpen mensen hun vitaliteit te verbeteren door coaching en counseling. Dan zitten ze lekkerder in hun vel, en zijn ze energieker en veerkrachtiger. Coaching kan helpen om ervoor te zorgen dat je niet in situaties terechtkomt waar je als ondernemer of zzp er niet op zit te wachten. Bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheid of langdurige ziekte. Michiel Mast is directeur van ICAS en houdt zich dagelijks met deze materie bezig. ICAS werkt samen met arbeidsongeschiktheidsverzekeraar Movir die de coachingtrajecten vergoedt. Belangrijk is om je niet af te vragen waar je vanaf wilt, maar waar je naartoe wilt. Vaak gaat het bij drukbezette ondernemers om stress en onderzoek wijst uit dat een probleem dan meestal groter wordt als je er dieper in duikt. Het is effectiever om te kijken wat er wel goed gaat. De kracht van coaching is dat het je helpt om je eigen horizon te verbreden. En dat stelt mensen in staat om hun aanpak van bepaalde zaken te veranderen. Het nieuwe doel Het is niet zo dat bij coaching problemen en zaken uit het verleden helemaal niet aan de orde komen, maar vooral het nieuwe doel en de weg daar naartoe zijn van belang. Makkelijker gezegd dan gedaan en daarom is een coach er niet voor niets. Praktijkvoorbeelden zijn er genoeg. Mast: Een ondernemer neemt contact op en schetst de situatie. Meestal hectisch, rennen en vliegen. Rusteloosheid, gespannen en moeite met slapen. En dan heeft ook zijn vrouw nog aangegeven dat ze erover denkt om de relatie te beëindigen. Zo n situatie vraagt om maatwerk, de manier waarop problemen zich uiten verschilt van persoon tot persoon. De rode draad is vaak dat mensen in een bepaald patroon komen dat gaat knellen en mensen overspannen maakt. Met alle gevolgen van dien. In een 1 op 1-gesprek blijkt vaak dat dergelijke mensen hoge eisen stellen aan zichzelf en hun omgeving. Deze verbeterdrang levert weliswaar een goede zakelijke reputatie op, maar kan zich op persoonlijk vlak gaan wreken. Hun kwaliteit wordt dan hun valkuil. Michiel Mast Directeur ICAS Kansen en mogelijkheden Coaching kan in zo n geval een ander licht op de zaak werpen. Ondernemers denken in kansen en mogelijkheden om jezelf te verbeteren. Daar kun je bij aansluiten door een vertrouwensrelatie op te bouwen en iemand te respecteren in zijn eigen wijsheid en eigenwijsheid. Zo laten wij mensen ontdekken hoe ze hun kwaliteit meer in balans kunnen brengen door daarnaast ook andere vaardigheden aan te leren. De benadering van deze ondernemers is een apart hoofdstuk. Mast: Het helpt niet om te zeggen dat ze moeten oppassen om niet overspannen te worden. Ze zijn gewend aan het nemen van risico s, dus dat werkt niet. Maar jezelf verbeteren sluit wel aan bij hun belevingswereld. Je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden. Coaching werkt preventief, maar eigenlijk nog in het stadium voor preventief. We helpen mensen om vitaal en in ontwikkeling te blijven. Dan is de kans dat zaken als stress en alle vervelende gevolgen daarvan vat op je krijgen, een heel stuk minder. Uit cijfers van Movir blijkt dan ook dat coaching en counseling de kans op psychische arbeidsongeschiktheid bij ondernemers verkleint. Coaching en counseling wordt ook toegepast door werkgevers die goed begrijpen dat het slim is om op deze wijze in personeel te investeren. Als een instelling wil investeren in human resource management, dan zal dat zeker zijn vruchten afwerpen. COR DOL FEITEN EN CIJFERS Top 3 oorzaken van arbeidsongeschiktheid bij zakelijke professionals: Psychische klachten 32% Aandoeningen van het bewegingsapparaat 15% Ongevallen en vergiftingen 13% Gemiddelde duur van een psychische arbeidsongeschiktheid: Zakelij ke professionals totaal (alle beroepen): 504 dagen financiële dienstverlening: 539 dagen adviserende beroepen: 513 dagen notarissen: 654 dagen advocaten: 423 dagen BRON: MOVIR, GEMETEN OVER DE PERIODE ARBEIDSONGESCHIKTHEIDSVERZEKERAAR. TOOLS Laagdrempelige instrumenten VitaliteitMonitor: Hoe vitaal ben ik als ondernemer en waar liggen kansen om mij n energieniveau, veerkracht en bevlogenheid te verbeteren? Timemanagement Assessment: Hoe zorg ik ervoor dat ik tij d en aandacht heb voor zaken die echt belangrij k zij n? Samenwerkingsscan: Wat gaat er goed in de samenwerking binnen mij n organisatie en waar liggen mogelij kheden om de samenwerking nog verder te optimaliseren? 1TIP COACHING KAN HELPEN ONDERZOEK Het is belangrijk om je niet af te vragen waar je vanaf wilt, maar waar je naartoe wilt. FOTO: PEEPO/ISTOCKPHOTO Welke zorgpolis past het beste bij jou? Veel mensen kiezen jaar in jaar uit voor de eenvoudigste optie: een verlenging van de lang geleden gekozen zorgpolis. Maar het is mogelijk dat de dekking van de polis niet meer bij u past of dat u een goedkopere optie kunt kiezen. CASUS De nieuwste aanbieding van uw zorgverzekeraar ligt op de deurmat. Velen nemen nauwelijks de moeite om de nieuwe aanbieding te bekijken, maar zowel premie als dekking kunnen behoorlijk verschillen. Uit onderzoek is gebleken dat 56 procent van de Nederlanders vorig jaar ongezien akkoord ging met de nieuwe polis. Maar het kan zijn dat voor bepaalde zorgkosten een lagere vergoeding staat of dat een verzekerde niet meer bij elk ziekenhuis voor een ingreep, onderzoek of behandeling terecht kan zonder bijbetaling. Het is een goed idee om te onderzoeken of u bij een andere zorgverzekeraar beter af bent. Karin Buckens Projectleider kiesbeter.nl Gemakkelijk Een reden waarom veel mensen de nieuwe aanbieding klakkeloos accepteren, is dat onderzoek naar de verschillen tussen premie en dekking veel tijd kost. Het kan echter tamelijk eenvoudig dankzij websites waar verzekeringen vergeleken kunnen worden. Het ministerie van VWS heeft een onafhankelijke site waar verschillende zaken rond zorg en gezondheid vergeleken kunnen worden. Zo kunt u de beste keuze maken. De inhoud van het basispakket is wettelijk vastgelegd en verzekeraars zijn verplicht iedereen voor de basisverzekering te accepteren, zonder hogere premies voor ouderen of mensen met een hoger gezondheidsrisico. De kosten voor het basispakket kunnen per verzekeraar echter verschillen. Per 2010 geldt een eigen risico van 165 euro, maar dat kunt u verhogen tot maximaal 665 euro. Dat levert weer een lagere premie op. Maar omdat niemand natuurlijk van te voren weet, hoeveel en welke zorgkosten hij volgend jaar gaat maken, kiezen maar weinig mensen voor een hoger eigen risico. Andere besparingen Ook een collectieve verzekering kan een besparing opleveren. Verzekeraars bieden speciale polissen aan voor leden van een bepaalde doelgroep, zoals een patiëntenvereniging. Die besparing kan oplopen tot 10 procent en vaak kunnen partners meeverzekerd worden. Tenslotte is het verstandig om rekening te houden met de zorgtoeslag. Als u een inkomen heeft tot per jaar, kunt u voor zo n toeslag -een tegemoetkoming van de overheid- in aanmerking komen. Voor samenwonenden geldt een grens van (in 2009). Wie een aanvullende verzekering af wil sluiten moet uiteraard goed letten op de gewenste zorg. Tandarts, alternatieve geneeswijzen, brillen en lenzen en extra fysiotherapie zitten niet in de basisverzekering. Op de vergelijkingssites kunt u op de eerste plaats bekijken waarin uw nieuwe zorgpolis voor 2010 verschilt van die van dit jaar. COR DOL LET OP! Als er ooit sprake was van zorg op maat dan was het wel bij de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Het is goed opletten welke verzekering je afsluit: het is maatwerk en de keuzes zijn enorm. Roel Masselink van het Platform Zelfstandig Ondernemers geeft tips. Arbeidsongeschiktheid Let op het arbeidsongeschiktheidscriterium. Dus: wanneer acht de verzekeraar je arbeidsongeschikt? Beroepsarbeidsongeschiktheid wil zeggen dat je uitgekeerd krijgt op het moment dat je je eigen beroep niet meer kunt uitoefenen. Let ook op het minimale arbeidsongeschiktheidspercentage om voor een uitkering in aanmerking te komen. Periode De meeste uitkeringen lopen tot zestig of vijfenzestig jaar. Maar je kunt ook kiezen voor een periode van twee of bijvoorbeeld tien jaar. De uitkeringsperiode kun je gebruiken om je om te scholen. Een kortere uitkeringsduur drukt de premie. Offerte Het is niet verplicht, maar wel verstandig om een AOV af te sluiten zodra je start als zelfstandige. Vraag bij verschillende verzekeraars een offerte op. Soms is de vrijwillige voortzetting van de werknemersverzekeringen bij het UWV een goed alternatief. Premie Bepaal hoeveel je nodig hebt om in het geval van arbeidsongeschiktheid in je dagelijks levensonderhoud te voorzien. De hoogte van het verzekerd bedrag bepaalt in belangrijke mate de premie. Kijk ook naar de zogenaamde eigen risicotermijn. Verlicht pijnlijke of vermoeide voeten Voor dagelijks en sportief gebruik geeft extra energie! Verbetert uw prestaties! Voorkomt blessures! Een revolutionaire inlegzool Minder vermoeide voeten door lopen op zand Nu ook in Nederland verkrijgbaar: de Lyds Energy Soles. Een inlegzooltje gemaakt van het unieke materiaal Sands dat in de ruimtevaart is ontwikkeld. Sands vormt zich naar de voet zodat er een natuurlijk ondersteunend voetbed ontstaat te vergelijken met lopen op het zand met je blote voeten. De enorme schokopvang helpt blessures en vermoeidheid voorkomen door ontlasting van spieren en gewrichten. Onafhankelijke sportfysiotherapeuten bevestigen dat gebruik van Energy Soles de kans op blessures aan heupen, knieën en achillespezen helpt voorkomen. E Verkrijgbaar bij o.a Runnersworld, de Hardloopwinkel en via internet of bel (072) jaar voor 30 + gratis Gezondheidsspecial Plus Magazine brengt elke maand ruim 200 pagina s met betrouwbare en praktische informatie over uw gezondheid, geldzaken en rechten, mens en samenleving, cultuur, reizen en vrije tijd. Neem nu een abonnement voor slechts 30 en profiteer van ruim 35% korting. Bovendien krijgt u nu een gratis gezondheidsspecial cadeau; 68 pagina s met actuele informatie over uw gezondheid. Stopt na 1 jaar automatisch! Vul snel de bon in of ga naar Ja, ik neem een abonnement op plus magazine. Ik betaal voor 1 jaar slechts 30 en ontvang bovendien de Gezondheidsspecial. Het abonnement stopt automatisch. 09anu Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoon: Geboortedatum: Handtekening: Rekeningnummer Stuur de bon in een envelop zonder postzegel naar: Plus Magazine, Antwoordnummer 324, 3740 VB Baarn Nieuwsbrief Het abonnement stopt automatisch. uw gegevens kunnen ter beschikking worden gesteld aan onze partners en geselecteerde bedrijven. indien u Hier bezwaar tegen Heeft, kunt u dat Hier aangeven door Het Hokje aan te kruisen. m/v

11 Ondernemen in de zorg, zorgt voor de patiënt Van onze verslaggever (advertorial) Stijgende kosten in de gezondheidszorg en een afnemende kwaliteit van de zorg zijn de laatste jaren aan de orde van de dag binnen de gezondheidszorg. Patiënten in ziekenhuizen klagen over een gebrek aan tijd, persoonlijke aandacht en patiëntonvriendelijke ziekenhuizen. Mede hierdoor zijn de Zelfstandige Behandel Centra sterk in opkomst. Deze zelfstandige klinieken leggen zich toe op diverse medische specialismen, waaronder oogheelkunde, orthopedie, dermatologie en flebologie. Al deze klinieken hebben één ding gemeen, de patiënt staat centraal. PAtiënt CentrAAl De Mauritsklinieken, polikliniek voor dermatologie, ontwikkelde een specifiek concept voor het aanbieden van kwalitatief hoogwaardige zorg, in een keten van kleinschalige organisaties waarbij de patiënt centraal staat. Marcel Marijnissen, directeur Mauritsklinieken: Ons streven was om zo veel mogelijk te voorzien in de behoeften van de patiënt. Voordat we startten met de Mauritsklinieken, hebben De zorg binnen de Mauritsklinieken wordt volledig vergoed. Mensen met een doorverwijzing van de huisarts kunnen voor alle huidproblemen bij ons terecht. we uitvoerig overleg gepleegd met patiëntenverenigingen, huisartsen, zorgverzekeraars, de inspectie van de gezondheidszorg en vooraanstaande dermatologen om de randvoorwaarden van dit concept in beeld te brengen. De kernbegrippen een hoge kwaliteit van zorg, aanbieden van dermatologie over de volle breedte van het vak, korte wachttijden, een patiëntvriendelijke omgeving en een snelle terugkoppeling naar huisartsen vormden de basis van de Mauritsklinieken. in De PrAktijk Inmiddels bestaan de Mauritsklinieken 5 jaar en heeft zij vestigingen in Nijmegen, Utrecht en Den Haag. Wat onderscheidt deze klinieken nu van andere zorgaanbieders en hoe komt het dat zij zich volledig kunnen richten op de patiënt? Binnen de Mauritsklinieken is een goede ICT infrastructuur van essentieel belang voor een optimale verwerking van patiënteninformatie. Ype Faber, dermatoloog Mauritskliniek Utrecht: Omdat we informatie over onze patiënten digitaal beheren hebben we snel en gemakkelijk toegang tot de dossiers. Zo zijn we in één oogopslag volledig op de hoogte van de status van een patiënt en verloopt de terugkoppeling naar de huisartsen vlot. Veel administratieve rompslomp wordt ons op deze manier uit handen genomen, waardoor wij ons kunnen richten op datgene waar we goed in zijn: het behandelen van onze patiënten. Patiënten kunnen op zeer korte termijn terecht in de Mauritsklinieken. Dat geldt ook voor een eventueel vervolgconsult. Op die manier wordt de behandeling van de huidaandoening goed in de gaten gehouden en zijn patiënten sneller patiënt af. Veel administratieve rompslomp wordt ons uit handen genomen, waardoor wij ons kunnen richten op datgene waar we goed in zijn: het behandelen van onze patiënten. Zorg volledig vergoed Mensen associëren het woord kliniek al snel met het begrip privékliniek. De Mauritsklinieken zijn echter gespecialiseerd in het behandelen van een breed spectrum van huidaandoeningen, allergieën en vormen van huidkanker. De zorg binnen de Mauritsklinieken wordt volledig vergoed. Mensen met een doorverwijzing van de huisarts kunnen voor alle huidproblemen bij ons terecht, aldus Marijnissen. over De MAuritSklinieken Met vier vestigingen in Den Haag, Utrecht en Nijmegen zijn de Mauritsklinieken de grootste zelfstandige polikliniek dermatologie van Nederland. Op dit moment zijn er elf dermatologen en vier vaatchirurgen aan de Mauritsklinieken verbonden. De Mauritsklinieken richten zich op het behandelen van alle huidziekten en spataderen. Zij streven ernaar de beste dermatologische zorg voor iedereen toegankelijk te maken. De Mauritsklinieken zijn aangesloten bij brancheorganisatie Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) en in het bezit van het ZKN kwaliteitskeurmerk. Kijk voor meer informatie op Advertorial Mauritsklinieken(5) /29/09 4:55:26 PM Bij Agis werken mensen die zelf uit de zorg komen. Waardoor we meer voor u kunnen betekenen. Agis vindt dat iedereen recht heeft op de beste zorg. Omdat er bij Agis mensen werken die zelf uit de zorg komen, kennen we de weg in de zorg. Hierdoor zijn we in staat om, samen met de zorgaanbieders, mooie en bijzondere producten en diensten te ontwikkelen. Zo is er de Agis Arts. Een arts die telefonisch bereikbaar is voor vragen rondom medische behandelingen en medicijngebruik. Wilt u weten wat we voor u kunnen betekenen? Kijk dan op

12 NIEUWS 2TIP NOVEMBER SAMENWERKEN LOONT Gerard Gerritse Manager kwaliteitsbureau Het veilige ziekenhuis Een ziekenhuis is een grote organisatie en het leveren van kwaliteit is haast letterlijk noodzaak. Hoe kun je die kwaliteit zo hoog mogelijk houden? NIEUW BELEID Door een beleid te ontwikkelen waarin de klant centraal staat kan er veel gewonnen worden. FOTO: CARDMAVERICK/ISTOCKPHOTO Wees ziekte een stap voor Vraag: Wat kun je doen om te voorkomen dat mensen ziek worden? Antwoord: Topzorg komt in vele vormen. In de grote steden bij voorbeeld worden programma s ontwikkeld die onder preventieve gezondheidszorg geschaard kunnen worden. Voorkomen is beter dan genezen en preventieve gezondheidszorg is daarom een goed middel. In de grote steden in Nederland wordt een intersectoraal gezondheidsbeleid opgezet dat kenners zien als de toekomst. Een patiënt kan last hebben van verschillende hokjes waarin de gezondheidszorg, en vooral de financiële middelen erachter, georganiseerd zijn. Soms valt een probleem onder de ene financiering, dan weer valt dezelfde patiënt met een ander probleem onder een andere financiering. Vaak werkt het verwarrend en het spreekt voor zich dat het weinig efficiënt is. Zeker in de moderne gezondheidscentra zou de patiënt veel meer centraal gezet kunnen en moeten worden. Iemand gaat vaak naar veel verschillende hulpverleners die momenteel nauwelijks samenwerken of contact hebben. Door een beleid te ontwikkelen dat boven de verschillende sectoren staat en de klant daarin centraal te stellen, kan veel worden gewonnen. De gezondheidszorg blijft zo betaalbaar en beheersbaar en het is van belang voor zorgverzekeraars, hulpverleners en de maatschappij in zijn totaliteit. Over de winsten die ermee gehaald (kunnen) worden, valt niet te twisten. Meldpunt Wij willen graag één loket waar ouders terecht kunnen met al hun vragen over zwangerschap, bevalling en de zorg daar omheen, licht verloskundige Tirza Janssen toe. Daarvoor willen we aanhaken bij de Centra voor Jeugd en Gezin, die dan ook als centraal meldpunt kunnen fungeren. Als ik in een gezin bepaalde problemen tegenkom, kan ik dat daar melden. Janssen merkt dat ze haar signaal nu niet goed kwijt kan en dat De situatie is momenteel niet heel ernstig, vindt Gita Gallé. Zij is directeur van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Zeker in vergelijking met een aantal jaren geleden, toen waren de wachtlijsten vele malen hoger en erger. Hier en daar zijn nog wat uitschieters, maar in z n algemeenheid hebben we de problematiek behoorlijk onder controle. Er zijn meer middelen beschikbaar gesteld. Daarnaast zien we dat door marktwerking alle instellingen er veel aan doen om de patiënt zo goed en snel mogelijk te behandelen. De problemen zijn nijpend in de plastische chirurgie en verder kunnen regionaal grote verschillen bestaan: het is maar net of een ziekenhuis voldoende specialisten in een bepaald vakgebied in huis heeft. Zo kan op korte termijn een wachtlijst ontstaan. En er bestaan zeker verschillen in wachttijd. Er is een werkgroep waar alle veldpartijen in participeren. Via vergelijkingssites voor de zorg laten zij zien wat de wachttijden in ziekenhuizen en voor behandelingen zijn. Gallé: Het is een verplichting die de zorgautoriteit ons heeft opgelegd. Patienten kunnen er voor kiezen om uit te wijken naar België of Duitsland. In België is een overcapaciteit, dus daar zien ze Nederlandse patiënten graag komen. Voor mensen in de grensstreek kan dat een oplossing er nog niet genoeg overzicht is. Door te koppelen kunnen we er allemaal profijt van hebben. Daarnaast worden programma s ontwikkeld die veel gericht zijn op bewegen met jongeren en ouderen als doelgroep. Het sociale aspect is daarbij ook van belang. Big!Move is een programma waar plezier en zelfvertrouwen centraal staan. Marga Keer uit Utrecht volgde Big!Move op aanraden van haar huisarts. Ik ben het meteen gaan doen. Het brengt mensen ook bij elkaar. Via Big!Move heb ik oefeningen geleerd in het lekkere warme water en ik ben nu zelf ook meer gaan zwemmen. Thuis doe ik oefeningen op bed. Ik ben wel gestimuleerd om meer te bewegen. Als je in je stoel blijft zitten, ben je nergens meer. Ik ben 65 geworden en dan moet je in beweging blijven. COR DOL Steeds meer maatregelen voor wachtlij stverkorting In vergelijking met het begin van dit decennium worden de wachtlijsten in de gezondheidszorg snel korter. FEITEN Een liesbreuk? Het Erasmus MC - Sophie heeft een verwachte wachttij d van vij fenzestig weken. Het AMC in Amsterdam doet het sneller: binnen elf weken bent u aan de beurt. Het Medisch Centrum Alkmaar heeft een wachttij d van acht weken. Overigens zij n er veel ziekenhuizen in Nederland waar u na een week al terecht kunt. Dotteren? Bij de vestigingen van het St Antonius in en om Utrecht kunt u volgens verwachting na een week opgeroepen worden. zijn. Verder ben je in Nederland niet gebonden aan het ziekenhuis in de buurt. Je kan online bekijken waar de wachttijden het kortste zijn. De huisarts heeft zicht op wachttijden en dat geldt tevens voor de zorgverzekeraar. Zelf afspraken maken via internet helpt ook en bovendien proberen veel ziekenhuizen hun bedrijfstijden te verbreden. COR DOL Met veiligheid bedoelen we in één adem veiligheid voor patiënten, medewerkers en bezoekers. Inzoomend op patiënten kennen we een brede benadering: alle risico s die een patiënt in een ziekenhuis kan lopen proberen we in kaart te brengen en te verminderen naar een zo laag mogelijk niveau. Dat kunnen risico s zijn die met de directe patientenzorg te maken hebben, rondom medicatie of gebruikte apparatuur, maar ook op het gebied van energievoorziening. En op het vlak van voldoende deskundigheid. Dat zijn ook risico s als het gaat om het verlies van kwaliteit en de veiligheid van patiënten. Gerard Gerritsen is manager van het kwaliteitsbureau van een zorggroep met drie ziekenhuizen in en om Arnhem. Brand? Het is van belang om te bepalen waar de grootste risico s in de organisatie zitten. Brand, medicatie of ondeskundigheid van medewerkers? Gerritsen: We kijken naar incidenten die zich werkelijk hebben voorgedaan. Daarnaast is het ook van belang om de risico s van een bepaald ziektebeeld in beeld te krijgen plus de cultuur rondom patiëntveiligheid op een afdeling. Opgeteld kun je de risico s als geheel bepalen en daar kun je gericht op sturen en de risico s terugbrengen. Evacuatie De laatste tijd is er veel te doen over evacuaties in het geval van brand en/of andere calamiteiten. Gerritsen vindt dat je als ziekenhuis moet laten zien dat je in het geval van brand aan alle maatregelen hebt gedacht. Dat strekt zich uit van bouwkundige maatregelen tot en met het hebben van ontruimingsplannen en het oefenen daarvan. Medewerkers die niet in paniek raken en zorgen dat je je eigen bedrijfshulpverlening en brandweer op orde hebt. Incidenten Wie werkt maakt fouten, ook in het ziekenhuis. De afhandeling van incidenten is zeker een aspect van kwaliteit. We hangen aan een laagdrempelige meldcultuur. Niet alleen incidenten, maar ook bijnaincidenten willen we gemeld hebben. In de voorfase van bijna-incidenten zitten veel leermomenten om échte incidenten te voorkomen. Zo kunnen we ook een beeld krijgen van dingen die niet goed gaan en gecorrigeerd kunnen worden. Daar kunnen we met preventieve maatregelen weer op sturen.

13 BESPAAR 60% TOT WEL T.O.V. UW OPTICIEN EN BESTEL VANDAAG NOG UW ZACHTE LENZEN BIJ ContactlensOnline.nl Ik sta er niet alleen voor! Een handicap of ziekte kan uw leven behoorlijk in de war schoppen. Daarom is het goed om contact te onderhouden met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt. Sluit u aan! Bij een patiënten- of gehandicaptenorganisatie. Voor alle ins en outs over uw ziekte of handicap Voor informatie over behandelmethodes en voorzieningen Voor advies, ondersteuning en het uitwisselen van ervaring BESTELLING OP VOORRAAD: BINNEN 24 UUR IN HUIS ONDERSTEUND DOOR OOGARTSEN STEL JE VRAAG ONLINE Ook voor gelijke rechten Door lid te worden ondersteunt u ook de strijd voor gelijke rechten, goede zorg en voorzieningen én voor daadwerkelijke participatie aan de samenleving van mensen met een chronische ziekte of handicap. Deze strijd voeren ze gezamenlijk met de Chronisch zieken en Gehandicapten Raad, de koepel van 160 gehandicapten- en patiëntenorganisaties. GRATIS OOGCONTROLE DE ENIGE IN NEDERLAND VEEL PRAKTISCHE INFORMATIE OP ONZE WEBSITE De webadressen van al deze organisaties vindt u op de website van de Chronisch zieken en Gehandicapten Raad: Uitgebreide collectie zachte lenzen: JOHNSON & JOHNSON BAUSCH & LOMB COOPERVISION/HYDRON CIBA VISION OK-MEDEWERKERS Reinier kijkt verlangend uit naar Anesthesiemedewerkers, Operatieassistenten, Praktijkdocenten en Teamleiders OK en leerlingen Anesthesie/OK. Kijk jij uit naar een nieuwe werkomgeving? Kom dan een dag(deel) meedraaien en ervaar de professionaliteit en waardering in het Reinier. Meer informatie vind je op reinierkannietzonderjou.nl

14 NIEUWS 3TIP NOVEMBER ECHT CONTACT WERKT POSITIEF VRAAG & ANTWOORD Marijke Mourits Verpleegkundige in het ziekenhuis Amstelland. Ze vindt het persoonlij ke aspect in haar beroep heel belangrij k. Wat is voor u zorg op maat? Dat ik iemand wil behandelen zoals ik zelf behandeld zou willen worden als ik ziek zou zijn. Persoonlijke aandacht en gevoel voor de situatie met deskundig handelen is daarbij van belang. Ik vind het belangrijk de mens als geheel te zien en me niet alleen te richten op de klacht. Ik werk op de Spoedeisende Hulp die hier in oprichting is. Dagelijks komen er mensen die overrompeld zijn door een onverwacht ziekenhuisbezoek. Eerst kijk ik naar de patient en wat er speelt. Mijns inziens is geruststellen erg belangrijk. Ik probeer in hun omstandigheden een ideaal zorgklimaat te creëren. Menslievendheid speelt een belangrijke rol in hoe de patiënt de kwaliteit van zorg ervaart. Met een groep onderzoekers doet Frans Vosman, hoogleraar zorgethiek aan de Universiteit Tilburg, onderzoek naar transformatie van de zorg. Zij volgden in het Tilburgse Elisabethziekenhuis artsen en verpleegkundigen in hun diensten en contacten met patiënten. Bij menslievende zorg staat de relatie tussen arts en verpleegkundigen en de patiënt centraal. Zorgverleners zijn deskundig en voeren een ambacht uit. Maar denken ook aan het vertrouwen dat de patiënt moet hebben. Vosman kwam gedurende zijn onderzoek interessante voorbeelden tegen. Een zaalarts die een ruggenmergpunctie uitvoerde en die in een PERSOONLIJK CONTACT Zorg is deskundig werk vanuit een relatie. Patiënten hebben er baat bij als ze gezien worden. FOTO: DEANM1974ISTOCKPHOTO Menselij kheid in de zorg belangrij k Vraag: Waarom is menslievendheid in de zorg belangrij k? Antwoord: Omdat elke patiënt anders is en zorg maatwerk is. subtiel samenspel met een verpleegkundige niet alleen deskundig de ingreep uitvoerde, maar ook oog had voor de behoefte en de gemoedstoestand van de patiënt. Patiënten hebben er baat bij dat een arts hen daadwerkelijk ziet. Bij een punctie is het van groot belang dat de patiënt ontspannen is. Daar zorgden de betreffende arts en verpleegkundige uitstekend voor. Dat samenspel is een goed voorbeeld van hoe zorg menslievend kan zijn. Via kwalitatief empirisch onderzoek willen we een heel precieze kijk krijgen op de gebleken baat van de patiënt. Het blijkt ook dat mensen het best begrijpen dat ze soms moeten wachten, zolang ze maar worden gezien en erkend. Dan gaat het om wat de kern van zorgen is en niet om een psychologische truc. Zorg is deskundig werk vanuit een relatie. MARJOLEIN STRAATMAN En verder? Ik probeer zo goed mogelijk in hun wensen tegemoet te komen. Sommige mensen willen bijvoorbeeld meer privacy. Wij proberen hier te allen tijde rekening mee te houden. Wat vindt u mooi aan uw vak? Dat je daadwerkelijk iets kunt betekenen voor iemand op het sociale en medische vlak. Mensen zijn kwetsbaar en afhankelijk. Het is mooi om hen door een lastig moment heen te loodsen. Als verpleegkundige krijg ik daar veel voor terug. Iedereen verdient goede zorg en aandacht. In het ziekenhuis val je terug op het pure menszijn en is iedereen gelijk. Dat maakt mijn vak speciaal. Optimal Care Pijnklinieken is een zelfstandig behandelcentrum voor patiënten met chronische en acute pijnklachten. De pijnkliniek van Optimal Care biedt een breder pallet aan pijnbehandelingen dan de meeste ziekenhuizen, en is daarmee uniek in Nederland. Onze team van pijnspecialisten hecht veel waarde aan behandelingen van topkwaliteit waarvan het resultaat aantoonbaar is. Omdat pijnklachten het beste multidisciplinair kunnen worden behandeld, werken we samen met neurologen, orthopeden, neurochirurgen, psychiaters, psychologen, anesthesisten en fysiotherapeuten. Optimal Care is gevestigd in een modern, rustgevend en uitnodigende kliniek in Rotterdam. U kunt bij ons snel terecht en u wordt vlot behandeld. De meeste behandelingen worden gewoon door uw verzekering vergoed. Bezoek onze site voor meer informatie over de pijnbehandelingen en vergoeding door uw verzekering. 30% meer tijd voor de patiënt! Het blijft druk, maar doordat alles zo goed georganiseerd is, verspillen we geen tijd - hoofdverpleegkundige Royal Liverpool University Hospital CC Zorgadviseurs en Prismant introduceren het verbeterprogramma Het Productieve Verpleegteam exclusief in Nederland. Dit innovatieve programma van de NHS heeft zijn nut in Engeland inmiddels ruimschoots bewezen. Het Productieve Verpleegteam helpt verpleegkundigen om eigen werkprocessen effectief en efficiënt in te richten. Resultaat: tot wel twee keer zoveel tijd voor de patiënt. De unieke opzet van het programma maakt verpleeg kundigen de eigenaar van het verbeterproject! Het Productieve Verpleegteam Nieuwsgierig? Bel info@optimalcare.nl tel:

15 Legionellapreventie van A tot Z! Risicoanalyse & beheersplan (Kiwa-gecertificeerd) Alles onder controle... Dat is wat de buitenwereld denkt. Legionella monstername vanaf 37,50 euro per stuk Temperatuurmetingen Alles onder controle; Achter deze uitspraak schuilt meer dan eens een leven van verslaving, ingegeven door stress, targets, ambities of verantwoordelijkheden. Dat kan lang goed gaan. In ieder geval voor de buitenwereld. Maar uiteindelijk is kiezen geen optie meer. Dan biedt RoderSana nieuwe perspectieven. Voor meer informatie of voor het maken van een afspraak kunt u contact met ons opnemen via We zijn 7 dagen per week 24 uur per dag telefonisch bereikbaar of bekijk onze website Keerklepcontrole Thermisch / chemisch reinigen bij besmetting RoderSana, postbus 204, 5688 ZL, Oirschot Tel / BioLab research & solutions ZelfstA ndi ge poli kli n I eken voor C A rdi ologi s C he Z org onze CentrA: Binnen 48 uur een consult Cardiologiecentrum Amsterdam Zuid IJsbaanpad 10c, 1076 CV Amsterdam Tel: Cardiologiecentrum Utrecht Herculesplein 379, 3584 AA Utrecht Tel: Volledig verzekerde zorg Alle onderzoeken binnen 1 ½ uur afgerond met de modernste apparatuur Cardiologiecentrum Almere Bartokweg 161, 1311 ZX Almere Tel: Cardiologiecentrum IJmuiden Scheldestraat 101, 1972 TL IJmuiden Tel:

16 NIEUWS Therapietrouw vergroot de overlevingskansen NOVEMBER TIPS Vraag: Wat is het belang van correct medicij ngebruik bij mensen met getransplanteerde organen? Antwoord: Het vergroot de overlevingskansen aanzienlij k en vermindert de kans op afstoting van het nieuwe orgaan. In Nederland krijgen per jaar iets meer dan honderd mensen een nieuwe lever. Gerda Drent is al bijna twintig jaar verpleegkundig consulent levertransplantatie van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Zij begeleidt patiënten die een nieuwe lever krijgen gedurende het hele proces. Ze is vooral vraagbaak en informatieverstrekker. Drent wijst op het belang zorgvuldig met de medicatie om te gaan. Door deze zogeheten therapietrouw is de kans groter dat het nieuwe orgaan niet wordt afgestoten en worden de levenskansen aanzienlijk vergroot. GERDA DRENT Verpleegkundig consulent levertransplantatie Universitair Medisch Centrum Groningen Therapie ontrouw Hoewel het merendeel van de patiënten de medicijnen op correcte wijze inneemt, zijn er ook patiënten waarbij het iets minder goed gaat. Het probleem is ook dat de behandelaar er niet altijd achter komt of de patiënt de medicatie correct inneemt. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de percentages van therapie ontrouw rond de procent liggen en soms nog wel hoger. Dit geldt eigenlijk voor alle getransplanteerde organen. Drent noemt dat niet wenselijk, maar wel menselijk. Soms sluipt het er onbewust is, zegt ze. Zo kan dat gebeuren bij mensen met een druk leven, is haar ervaring. Ook komt het voor dat na verloop van tijd getransplanteerden het gevoel hebben dat ze weer helemaal gezond zijn. Zeker als het nieuwe orgaan pico bello functioneert en de patiënt zijn gewone leven weer kan oppakken. Dat is gevaarlijk. Deze patiënten voelen zich genezen, denken dat hun lichaam het orgaan heeft geaccepteerd en dan nemen ze het niet zo nauw met hun medicatie. De therapie ontrouw kan in vele varianten voorkomen, zoals innemen op wisselende tijden of zelfs een dag overslaan. Met name voor de medicijnen die de afstoting tegengaan kunnen deze wisselingen zelfs het verlies van het orgaan tot gevolg hebben. Vaak worden de gevolgen na een aantal weken allereerst zichtbaar in de bloeduitslagen die veranderd zijn. Men hoeft het dan zelf nog niet te voelen, maar inwendig is er dus al wat gebeurd. Ingewikkeld schema Een ingewikkeld tijdsschema of de hoeveelheid in te nemen medicatie per dag of per keer kan er ook de oorzaak van zijn dat het innemen van de medicatie niet goed gaat. Vaak worden dezelfde tijden aangehouden als in het ziekenhuis. Eenmaal thuis blijkt dan dat dat schema niet in je eigen levensritme past. Met een goed gesprek kan dit relatief eenvoudig worden bijgesteld. Nieuwe leefregels In het ziekenhuis wordt veel aandacht besteed aan je leven na de transplantatie, maar uiteindelijk moet je het natuurlijk zelf doen. Dat betekent behalve het juiste gebruik van de medicatie, ook dat de patiënt zich moet houden aan nieuwe, strictere leefregels. Je moet gezond leven, dus geen alcohol drinken, niet roken en zorgen dat je geen overgewicht krijgt. Ook moet je je bloeddruk bijhouden en alert zijn op ziekteverschijnselen als koorts. Drent: Je krijgt dus een scala aan opdrachten en dat moet je elke dag, je hele leven lang volhouden. Dat is zonder meer een belasting. ELLEN LEIJSER Medicijnen Vraag aan de arts of er inmiddels andere of betere medicijnen zijn, eventueel met minder bijwerkingen. Ga niet op eigen houtje lopen dokteren. Blijf in overleg met de arts of de verpleegkundige. Vraag ook aan de arts of de hoeveelheid medicijnen minder kan. Schema Maak een schema in overleg met de verpleegkundige en/ of arts welke medicatie je op welk tijdstip moet innemen, zodanig aangepast naar je eigen levensomstandigheden. Herinnering Zoek hulpmiddelen ter herinnering aan het innemen van de medicatie. Bijwerkingen Noteer welke bijwerkingen je hebt. Houd bij hoe vaak ze voorkomen, hoe lang ze duren en in hoeverre ze je beperken in je dagelijkse bezigheden. Realiseer je wel hierbij dat bepaalde medicatie na transplantatie een noodzaak is. EXPERTPANEL Prof. dr. R.J. Porte Chirurg en voorzitter van de Nederlandse Transplantatie Vereniging Prof. dr. W. Weimar Nefroloog, Erasmus MC, afdeling niertransplantatie Prof. dr. H.J. Metselaar Hoogleraar Leverfalen en Levertransplantatie Erasmus MC Vraag 1: Wanneer komt een patiënt in aanmerking voor transplantatie? Hoe gaat dit in zijn werk? Als een orgaan niet meer voldoende werkt en alleen medicijnen niet meer helpen, wordt een patiënt geëvalueerd. Bij acceptatie voor transplantatie komt de patiënt op de nationale wachtlijst en wordt hij/zij aangemeld bij de NTS/Eu- rotransplant. Voor de lever wordt de volgorde van transplantatie bepaald door de ernst van leverziekte. Dit wordt vastgesteld aan de hand van de MELD-score, welke gebaseerd is op drie objectieve laboratorium bloedtesten. Door tekort aan donororganen overlijdt per jaar procent van de patiënten op de wachtlijst voor le- Wanneer een nier zo slecht dreigt te worden door bijvoorbeeld hart- en/ of vaatproblemen of suikerziekte, is transplantatie de beste oplossing. Als transplantatie (nog) niet mogelijk is, dan is dialyse een (tijdelijk) alternatief om een pa- tiënt in leven te houden. Bij transplantatie zijn er twee mogelijkheden: transplantatie van een nier van een overleden of van een levende donor. Na donatie bij leven kun je heel goed met één nier verder leven. Op die manier omzeil je de (te) lange wachtlijst, hoeft een patiënt niet te dialyseren en is de levensverwachting tien tot vijftien jaar langer. Virusinfecties, alcohol, vervetting door overgewicht en chronische ontstekingen zijn oorzaken van een leverziekte. Meestal blijft de lever goed functioneren, maar soms gaat die langzaam achteruit en ontstaan complicaties. Jaarlijks worden ruim 200 patiënten beoordeeld voor levertransplantatie, waarvan er ongeveer 120 op de wachtlijst komen. Bepalend hiervoor is de vaststelling dat de lever onherstelbaar beschadigd is en zal leiden tot overlijden. De inschatting dat de patiënt de zware operatie aankan en er een goede kans is dat hij/zij vijf jaar na transplantatie nog leeft, speelt ook een rol. Vraag 2: Een patiënt heeft een nieuw orgaan gekregen. Hoe groot is de kans dat het goed gaat en wat kan een patiënt zelf daar aan doen? Voor orgaantransplantatie wordt het succes uitgedrukt in het percentage 1-, 5- en 10 jaarsoverleving. Voor levertransplantaties ligt de 1-jaaroverleving in het UMCG op procent. De 5-jaarsoverleving rond procent en de 10-jaarsoverleving rond 75 procent. Patiënten die het eerste jaar goed doorkomen hebben meestal een goede kwaliteit van leven. Ze kunnen gewoon werken of studeren. Er zijn ook vrouwen die na een levertransplantatie een kind hebben gekregen. Een patiënt kan bijdragen aan een goede uitkomst door gezond te leven en de noodzakelijke medicijnen trouw in te nemen. Bij transplantatie met een nier van een levende donor leeft de patiënt gemiddeld twintig jaar langer, bij een overleden donor tien jaar. Als het allemaal goed gaat en de patiënt leidt verder een gezond leven, dan zijn er geen beperkingen na transplantatie. Daarom zijn we ook groot voorstander van niertransplantatie van een levende donor in een vroeg stadium van een ziekte. Dialyse brengt veel risico s met zich mee. Van patiënten tussen de jaar, die wachten op een donornier sterft 25 procent. Dat is te veel. Te weinig mensen weten dat ze nierdonor kunnen zijn, ook als ze zelf nog leven. Medicatie slikken en controle erg belangrij k Omdat een nieuwe lever niet eigen is, wordt deze afgestoten. Deze afweer wordt onderdrukt door veel medicijnen. Door dit medicijngebruik hebben patienten meer kans op het krijgen van kanker. Ook kan de functie van de nier worden aangetast. Sommige patiënten moeten jaren na levertransplantatie een niertransplantatie ondergaan. Patiënten kunnen bijdragen aan succes van transplantatie door zorgvuldig de medicijnen in te nemen en regelmatig op controle te komen. Verder moeten ze op hun gewicht letten en jaarlijks de griepvaccinatie nemen.

17 18 NOVEMBER 2009 NIEUWS EXPERIMENT Kwetsbaarheid bij ouderen 35 procent van de ouderen komt slechter functionerend uit het ziekenhuis na een ingreep of behandeling. Ze kunnen bijvoorbeeld slechter lopen of meer geheugenproblemen hebben. Argos Zorggroep doet samen met het Erasmus MC een zogenaamd transitie-experiment dat de overgangsproblemen vanuit het ziekenhuis thuis of vervolgbehandeling moet doorbreken. Ton Bakker, bestuurder bij Argos Zorggroep, specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker: We onderzoeken waardoor de problemen bij kwetsbare ouderen worden veroorzaakt en of ze op zichzelf staan. Je kunt vroegtijdige zorg aanbieden niet alleen voor het op zichzelf staande probleem, maar ook voor eventuele consequenties.kwetsbaarheid is niet te voorkomen, maar je kunt er wel rekening mee houden. Bijvoorbeeld door aan de conditie te werken. Of iemand met geheugenproblemen, laten oefenen met een agenda en activiteiten laten ontplooien die hij vroeger leuk vond. De interventie wordt gedaan in het Vlietland Ziekenhuis. Mensen moeten fitter naar huis gaan. Lichamelijk, psychisch en sociaal. MARJOLEIN STRAATMAN STEL VEEL VRAGEN Samen in de revalidatie Vraag: Is herstellen na een chirurgische ingreep altij d zwaar? Antwoord: Niet altij d. Gezamenlij k revalideren met andere patiënten geeft soms heel veel steun. In een groep revalideren kan in verschillende ziekenhuizen. En het heeft verschillende voordelen, zo weet orthopeed Axel Deenik. Over het algemeen is de revalidatie tot zelfstandig functioneren goed te doen in vier tot vijf dagen. Sommige mensen hebben echter meer pijn, en dan kan het groepsproces deze patiënten enorm steunen. Ze staan elkaar bij en mensen die wat onzeker zijn kunnen zich optrekken aan anderen. Ze helpen elkaar als het ware over de drempel heen. Nieuwe knie Deenik opereerde de knie van Nancy van Bueren (63) afgelopen zomer. Ze is erg te spreken over hoe de ingreep en haar revalidatie zijn verlopen. Ik heb een halve nieuwe knie gekregen. Gezien mijn achtergrond als verpleegkundige ben ik best kritisch. Bovendien heb ik al verschillende operaties gehad. Ik had meteen een goed gevoel bij de dokter. Hij behandelde me echt als een mens in plaats van als een nummer. Ik kon mijn klachten kwijt en werd serieus genomen. Natuurlijk moet je als patiënt ook durven vragen te stellen en artsen niet als goden achter hun bureau beschouwen. Neem gewoon een briefje mee en vraag alles wat je wilt weten. Iedere dag een stukje beter Mevrouw Van Bueren kwam terecht op een zaal met drie andere vrouwen die in dezelfde week een ingreep ondergingen aan hun heupen. De Haagse kon het erg goed met hen vinden. GROEPSPROCES. Orthopeed Axel Deenik: Patiënten staan elkaar bij en mensen die wat onzeker zijn kunnen zich optrekken aan anderen. Er werd ontzettend veel gelachen, we zaten allemaal in hetzelfde schuitje. Kwam er een moeilijk uit bed of was REVALIDATIETIPS Ruggenprik Een ruggenprik is over het algemeen gunstig en vaak eerste 1 keus; patiënten ondervinden minder pijn, waardoor de revalidatie aanmerkelijk voorspoediger verloopt. Er kan ook gekozen worden voor een roesje of volledige narcose zodat de operatie niet actief wordt meegemaakt. Groepsrevalidatie Revalideren in een groep is niet 2 alleen gezellig, maar helpt ook op moeilijke momenten. Wanneer het even tegenzit kan de ene patiënt die hetzelfde meemaakt iemand anders er doorheen helpen. Bovendien voelen patiënten zich minder alleen. lopen lastig, dan hielpen we elkaar. De dokter kwam elke dag langs zodat we hem vragen konden stellen. Na Goede sfeer Toegankelijke en vriendelijke 3 artsen en verplegend personeel dragen bij aan laagdrempeligheid. Daardoor stellen patiënten gemakkelijker vragen. Een goede sfeer en omgeving dragen er ook aan bij dat iemand zich niet per definitie ziek voelt. Genoeg informatie Door goede informatie vooraf 4 en tijdens het revalidatietraject weten patiënten van tevoren wat hun te wachten staat. Hierdoor voelt een patiënt zich zekerder. Dit helpt in de revalidatie. 4TIP mijn ingreep op een dinsdag begon de revalidatie in het ziekenhuis. We werden elke dag met onze groep naar beneden begeleid om aan de slag te gaan onder begeleiding van fysiotherapeuten. Dat ging prima. Iedere dag ging het een stukje beter en herstelden we verder. Ik vond de revalidatie met anderen helemaal geen punt. Je hebt juist steun aan het feit dat je met anderen bent en trekt elkaar op als iemand het even niet ziet zitten. Hartelijk Er werd volop gekletst met andere patiënten, maar mevrouw Van Bueren is ook te spreken over het verplegend personeel in het ziekenhuis. Iedereen was hartelijk en behulpzaam, zo vindt ze. Vanwege het goede eten had ze zelfs wel een weekje langer willen blijven. Het scheelt ook wel dat ik geen chagrijnig persoon ben, ik sta positief in het leven. Ik heb de zaal ook wel een beetje in mijn armen genomen. Wanneer we naar de fysiotherapeut gingen, zei ik tegen de anderen: we gaan die jonge meneer weer even fijn plagen. Het was wel prettig dat we met allemaal vrouwen waren. Ik ben er zelfs nog naar de kapper geweest. Het mooie was dat mijn dokter mijn kniefoto speciaal daar kwam brengen. De revalidatie duurt nog wel even voort, er staat drie tot zes maanden voor. Dat hoort erbij, in het ziekenhuis ben ik in ieder geval uitstekend verzorgd. Of ik tips heb voor anderen? Stel veel vragen en wees niet uit het lood geslagen omdat er een specialist tegenover je zit. Als je niks vraagt, word je ook niet wijzer. En dat is juist zo belangrijk. MARJOLEIN STRAATMAN IN ONS TEAM VAN ORTHOPEDEN STAAT U CENTRAAL Vijf redenen om voor uw knie- of heupproblemen te kiezen voor Orthopedie in Bronovo: Persoonlijke begeleiding en behandeling door uw orthopedisch chirurg Hoogwaardige behandeling en snelle revalidatie dankzij ons Excellent programma Gespecialiseerd in behandeling op maat van uw knie- of heupprothese Advies bij sportletsel en/of artrose Menzis TopZorgpredikaat voor kijkoperatie knie en totale knie- en heupprothese Als u veel last heeft van pijn door een beschadigde of versleten knie of heup kan een prothese uitkomst bieden. De orthopedisch chirurgen van Bronovo hebben veel ervaring en expertise op het gebied van knie- en heupprotheses. Zij geven advies over de verschillende behandelmogelijkheden en zorgen er indien nodig voor dat u de prothese krijgt die het beste past bij uw situatie en levensstijl. Er zijn verschillende typen protheses, zoals de ingroeiheup, de sportheup en de halve of hele knie. Alle protheses worden volgens moderne en bewezen technieken uitgevoerd. Ook sporters met letsel zijn bij Bronovo aan het goede adres. Zij kunnen terecht in de speciale Sportpolikliniek. Het Excellent programma waar u aan deelneemt is een zorgtraject op maat: Na verwijzing binnen 1 week terecht Voorlichtingsbijeenkomst waar u uw behandelteam leert kennen Een persoonlijk revalidatieprogramma in een kleine groep In vijf dagen weer kunnen (trap)lopen Voor meer informatie kijkt u op onder het specialisme Orthopedie. Wanneer u in aanmerking denkt te komen voor een heup- of knieoperatie kunt u contact opnemen met de polikliniek Orthopedie: of stuur een naar: orthopedie@bronovo.nl. De orthopedisch chirurgen in Bronovo staan voor u klaar!

18 DESKUNDIG ADVIES Annemarie Steenvoorden is apotheker in Diemen. We krijgen heel veel vragen over zelfzorg, stipt zij de behoefte van de consument aan. Het lijkt erop alsof de apotheek steeds meer als een voorportaal van de huisarts gaat fungeren. NOVEMBER HOMEOPATHIE Esther Kroes-Verheij Homeopathisch arts Apotheek als teamspeler Op grond van een onderzoek in de ziekenhuizen is een overzicht gekomen van aan geneesmiddelen gerelateerde opnames. Dus schade die mensen ondervinden aan de hand van het gebruik van medicijnen, verduidelijk Annemarie Steenvoorden, apotheker te Diemen. In de apotheek is daarop een aantal mensen geselecteerd die een hoger risico lopen. Dat zijn meestal mensen met diabetes of patiënten met een hoog risico op maagschade en meer dan vijf geneesmiddelen gebruiken. Zij hebben een grote kans op geneesmiddelgerelateerde bijwerkingen, wisselwerking tussen de geneesmiddelen en zeker bij bloedverdunners op schade aan de maag. Deze patiënten worden uitgenodigd om te zien of ze ervaringen hebben die van waarde kunnen zijn voor de apotheek. De resultaten van de gesprekken waren verrassend. Vragen als wat raar dat iemand een geneesmiddel zo gebruikt en in de voorlichting is kennelijk toch iets mis gegaan waren geen uitzondering. Vrijer Steenvoorden: Soms praten mensen bij een apotheek vrijer dan bij een huisarts. Misschien omdat de drempel lager is. Ik hoor soms dingen die wel degelijk van belang zijn voor het geneesmiddelengebruik. Na het gesprek met de patiënt wordt samen met de huisarts aan de hand van de diagnoses en laboratoriumgegevens het gebruik van medicijnen doorgelicht. Misschien wordt iets gebruikt dat niet meer relevant is. Of door de laboratoriumwaarden kunnen we medicijnen aanpassen. Op grond van het gesprek dat we samen met de huisarts voeren komt er een advies naar de patiënt. Afhankelijk van de wijziging wordt dat adviesgesprek gevoerd door de huisarts of apotheker. Mensen gebruiken nog wel eens middelen van de drogist en het kan allemaal verband met elkaar houden. Contact Het initiatief is illustratief voor de rol die de apotheker tegenwoordig heeft. Het betekent dat de apotheek een goed inzicht moet hebben in de patiënt en zijn of haar medicijngebruik. Als je bij elkaar in een gezondheidscentrum zit, verloopt het contact met de huisarts nog makkelijker. Soms is het een heikel onderwerp, maar je kunt op deze manier iets extra s betekenen voor de patient als klant van de apotheek. Annemarie Steenvoorden vindt dat er op zich genoeg informatie voorhanden is, maar een bijsluiter is wel eens overcompleet. Alle bijwerkingen staan er in. Sommige mensen lezen daar overheen en anderen vinden dat ze alle bijwerkingen hebben. We krijgen er veel vragen over en dan praat ik met de patiënt. Hoe is de ervaring van deze persoon met geneesmiddelen? GENEESMIDDELEN Soms praten mensen bij een apotheek vrij er dan bij een huisarts. Misschien omdat de drempel lager is. Annemarie Steenvoorden Apotheker Controles De apotheek kent een aantal controles om zorg op maat te kunnen leveren. De dosering wordt gecontroleerd. Er wordt gekeken of het geneesmiddel samen met eventuele andere medicijnen gebruikt kan worden en ook gebruikt kunnen worden bij eventuele chronische ziektes. Als mensen ooit een allergische reactie hebben gehad en dat bij ons bekend is, wordt daar op gecontroleerd. Op het moment dat een arts een geneesmiddel voorschrijft waarop de patiënt een bekende allergische reactie heeft, krijgen wij een signaal. Het komt voor dat mensen met een lichamelijke klacht eerst bij de apotheek komen voordat ze naar de huisarts gaan. Maar: Als het iets is dat we niet onder zelfzorg kunnen plaatsen, sturen we het door. Er kunnen meer problemen spelen waar wij geen inzicht in hebben. Verkoudheid, hoesten, reisziekte, luizen: dat zijn de gevallen waar een apotheek prima voor de zelfzorg kan voorzien en het zijn middelen die zonder tussenkomst van een arts verstrekt kunnen worden. Er zijn middelen die voor de vrije verkoop zijn, maar ook middelen die uitsluitend voor de apotheek zijn. Daar is nog eens een extra controle op met de andere medicatie die iemand gebruikt. Soms kunnen ze met voorgeschreven medicijnen een interactie aangaan en dus moeten we controleren of die middelen goed samen gebruikt kunnen worden. Andere manier Homeopathie is een andere manier van kijken naar de mens, maar er zijn zeker overeenkomsten met de reguliere geneeskunde. De werking is gebaseerd op gelijke wordt genezen met het gelijkende. Een stof die bepaalde verschijnselen kan opwekken, is ook in staat diezelfde verschijnselen te genezen. Dit is het basisprincipe van de homeopathie geworden. Tijd De homeopathie kent een (algemeen erkende) prima anamnese techniek. Dus: er wordt uitgebreid de tijd genomen om te onderzoeken hoe u aan uw klacht komt. Aanvullend Homeopathie staat niet op zich, maar is juist prachtig aanvullend op de reguliere geneeskunde. Het gaat soms om een iets andere dosis van een geneesmiddel, waardoor bijvoorbeeld bijwerkingen kunnen verminderen. Aanpakken Ook relatief kleine klachten als een voortdurende verkoudheid kunnen met homeopathie aangepakt worden. Natuurlijk Homeopathische geneesmiddelen zijn stoffen die in de natuur voorkomen, zoals mineralen en plantextracten. Maar ook een verdunning van reguliere geneesmiddelen waar een patiënt veel last van heeft, wordt gebruikt. Voorlichter van STNu! Annemarie Tuinenga: Praat met elkaar over orgaandonatie Annemarie Tuinenga uit het Friese Hardegaryp onderging in 2001 een levertransplantatie. Een auto-immuunziekte had haar orgaan dusdanig aangetast, dat een transplantatie onvermijdelijk was. Negen maanden stond ze op de wachtlijst. Gelukkig voor haar bleek er op tijd een donor te zijn. Maar dat geluk is er niet voor iedereen. De wachtlijsten voor orgaandonatie zijn in Nederland nog steeds dermate lang, dat mensen overlijden omdat er voor hen niet op tijd een donororgaan beschikbaar is. Ik heb het voorrecht gehad wel op tijd een nieuw orgaan van een donor te krijgen. Dat gun je iedereen die in dezelfde omstandigheden verkeert, zegt Annemarie Tuinenga. Daarom ben ik een groot voorstander van het systeem waarbij iedereen in principe donor is, tenzij hij of zij laat registreren dat niet te willen. Dat zal de wachtlijsten, zoals ook in andere landen blijkt, aanmerkelijk verkorten. Vanuit die motivatie is ze voorlichter geworden bij de Stichting Transplantatie Nu! (STNu!). Daarin werken patiëntenorganisaties samen met het gemeenschappelijke doel om de wachtlijsten voor orgaandonatie terug te dringen. Wat Annemarie Tuinenga tijdens haar voorlichtingsbijeenkomsten vooral opvalt, is dat er in gezinnen en tussen vrienden zo weinig over dit onderwerp wordt gepraat. (advertorial) Ik begrijp wel dat het geen leuk gespreksthema is voor schoolfeestjes of verjaardagen, maar het is ontzettend belangrijk dat mensen van elkaar weten hoe ze over dit onderwerp denken. Ik pleit er dus met klem voor: praat er thuis met elkaar over. Laat weten wat je ervan vindt en laat dat ook registreren in het Donorregister. Het komt nog veel te vaak voor, dat na overlijden in een ziekenhuis blijkt dat de overledene een geschikte orgaandonor zou zijn, maar er niets in het Donorregister is vastgelegd en de nabestaanden in verwarring zijn over wat de overledene zou hebben gewild. Zonder die onzekerheid kan een mensenleven worden gered. Bent u geïnteresseerd in een voorlichting bij uw organisatie of wilt u meer informatie, neem dan contact op met Stichting Transplantatie Nu! Postbus 2358, 1200 CJ Hilversum (035) info@stnu.nl (via het contactformulier) Adres: IJsselland Ziekenhuis Prins Constantijnweg ZC Capelle a/d IJssel Tel.nr Zorg rondom de patiënt Het IJsselland Ziekenhuis in Capelle aan den IJssel is een modern en algemeen ziekenhuis met 390 bedden. Het ziekenhuis heeft een tweede locatie met poliklinieken, een afnamelab en röntgenonderzoek in Rotterdam Nesselande. Het IJsselland Ziekenhuis werkt hard aan de ontwikkeling van zorgprogramma s. Dat betekent dat de zorg wordt georganiseerd volgens de route van de patiënt. Door zorgprogramma s kunnen afspraken en onderzoeken op één dag plaatsvinden, wordt voorlichting verder verbeterd en sluit zorg beter aan, ook naar andere zorgverlener buiten het ziekenhuis. De websites: Polikliniek Nesselande Cypruslaan XA Rotterdam Tel.nr

19 Dé goedkope Zorgverzekering Je keuze nog niet gemaakt? Kijk op Geen rekeningen meer voorschieten! Premie vanaf 87,99 per maand Gratis 25,- De Kruidvat Zorgverzekering biedt jou: Basispremie 87,99 per maand Kruidvat Tegoedpas Gratis Kruidvat tegoedpas t.w.v. 25 per betalend gezinslid Geen rekeningen meer voorschieten Goedkope aanvullende verzekeringen Bereken snel online je premie & vergelijk!

97, 42. Speciaal voor u: De collectieve ziektekostenverzekering BASISPREMIE 2012

97, 42. Speciaal voor u: De collectieve ziektekostenverzekering BASISPREMIE 2012 Speciaal voor u: De collectieve ziektekostenverzekering voor medewerkers werkzaam in de kinderopvang, jeugdzorg en maatschappelijke dienstverlening BASISPREMIE 2012 97, 42 p/m * * Op basis van wettelijk

Nadere informatie

Tot zover uw rechten en zekerheid. Wat moet u zelf doen? Ten eerste: hoe zit het nu met de kosten?

Tot zover uw rechten en zekerheid. Wat moet u zelf doen? Ten eerste: hoe zit het nu met de kosten? Uw zorgverzekering Wist u dat de zorgverzekering verplicht is? Wist u dat u altijd geaccepteerd moet worden voor een basisverzekering? Wist u dat een zorgverzekeraar een zorgplicht heeft om u de zorg uit

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid

Nadere informatie

Regelgeving & Geldzaken

Regelgeving & Geldzaken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt

Nadere informatie

Zorgverzekeringen 2014

Zorgverzekeringen 2014 Zorgverzekeringen 2014 Dit informatiepakket bevat de volgende onderdelen: o Over Consumind o Basiszorgverzekering o Wijzigingen basispakket 2014 o Natura of vrije zorgkeuze polis o Top 5 meest gestelde

Nadere informatie

Geen centje pijn in 2012?

Geen centje pijn in 2012? Geen centje pijn in 2012? Medisch Centrum IBIS wil u graag informeren omtrent: Wijzigingen Zorgverzekering 2012. Het eind van het jaar is weer in zicht. Voor 19 november krijgt u een aanbod van uw huidige

Nadere informatie

zorgwijzer Zorg of advies nodig? CZ wijst u de weg 2012/2013 Weet u waar u de beste zorg kunt krijgen? Uw verzekering snel en digitaal regelen

zorgwijzer Zorg of advies nodig? CZ wijst u de weg 2012/2013 Weet u waar u de beste zorg kunt krijgen? Uw verzekering snel en digitaal regelen zorgwijzer 2012/2013 Weet u waar u de beste zorg kunt krijgen? Uw verzekering snel en digitaal regelen Zorg of advies nodig? CZ wijst u de weg Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Toen mijn vriendin

Nadere informatie

19.15-19.45 uur : Inloop met koffie en thee 19.45-20.00 uur : Opening door directie 20.00-20.30 uur : Univé zorg in 2015 20.30-21.

19.15-19.45 uur : Inloop met koffie en thee 19.45-20.00 uur : Opening door directie 20.00-20.30 uur : Univé zorg in 2015 20.30-21. 19.15-19.45 uur : Inloop met koffie en thee 19.45-20.00 uur : Opening door directie 20.00-20.30 uur : Univé zorg in 2015 20.30-21.00 uur : Pauze 21.00-21.30 uur : Veranderingen in de AWBZ 21.30-22.30 uur

Nadere informatie

Figuur 1: Type zorg waarvoor men naar het buitenland ging (N=145)

Figuur 1: Type zorg waarvoor men naar het buitenland ging (N=145) Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (R. Bes, S. Wendel, E. Curfs & J. de Jong). Ervaringen met zorg in het buitenland positief, Factsheet.

Nadere informatie

2014/2015. Vind de beste zorg voor uw situatie. Persoonlijk advies. Zorg of ondersteuning nodig? De PZP helpt!

2014/2015. Vind de beste zorg voor uw situatie. Persoonlijk advies. Zorg of ondersteuning nodig? De PZP helpt! 2014/2015 Vind de beste zorg voor uw situatie Persoonlijk advies Zorg of ondersteuning nodig? De PZP helpt! Inhoudsopgave 4 Persoonlijk medisch advies 6 Digitaal inzicht in uw zorgverzekering 8 Zorg of

Nadere informatie

Workshop Mijn zorgverzekering

Workshop Mijn zorgverzekering Workshop Mijn zorgverzekering Welkom! Even voorstellen: Mark Salm, PCOB-adviseur van RISK Henrica de Vries, manager Communicatie & Marketing PCOB Programma workshop Korte kennisquiz Voorlichting Overstappen,

Nadere informatie

Waar u bij CZ op kunt rekenen

Waar u bij CZ op kunt rekenen Zorgbijsluiter Waar u bij CZ op kunt rekenen Waar u bij CZ op kunt rekenen U hebt gekozen voor een zorgverzekering bij CZ Actief in Gezondheid. U kunt rekenen op een prima verzekering met een zo laag mogelijke

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? zorgwijzer 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Regel uw verzekering

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan COPD, een chronische aandoening

Nadere informatie

Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf

Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf Inhoud Delta Lloyd Zorgverzekering voor werkgevers 3 Waarom een collectieve zorgverzekering bij Delta Lloyd? 3 Meer voordelen voor

Nadere informatie

RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG

RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG Verslag bijeenkomst 21 januari 2011 Erasmus MC RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG Partners Mijnpijn.nl vinden dat chronische pijn prioriteit

Nadere informatie

zorgwi 2015/2016 jzer

zorgwi 2015/2016 jzer zorgwijzer 2015/2016 1 2 Voorwoord Goede zorg is belangrijk. Wij denken hierover graag met u mee, want het kan soms best lastig zijn om een keuze te maken. Wij zetten de mogelijkheden en verschillen voor

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren Informatie voor kinderen, jongeren en ouders Wat staat er in deze folder? Inleiding voor ouders 1 Informatie

Nadere informatie

> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg

> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg > Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg Mijn huisarts is aangesloten bij een zorggroep, en nu? Inhoudsopgave Inleiding: Chronische zorg, hoe nu verder? 1. Wat kenmerkt een chronische ziekte? 2. Wat

Nadere informatie

Geen centje pijn in 2012? Verzeker je van genoeg fysiotherapie! (www.defysiotherapeut.com)

Geen centje pijn in 2012? Verzeker je van genoeg fysiotherapie! (www.defysiotherapeut.com) Geen centje pijn in 2012? Verzeker je van genoeg fysiotherapie! (www.defysiotherapeut.com) Jaarlijks gaan ongeveer 3 miljoen mensen naar de fysiotherapeut. Kortweg kan worden gesteld dat fysiotherapie

Nadere informatie

Volg meer dan 50.000 KBO'ers:

Volg meer dan 50.000 KBO'ers: Volg meer dan 50.000 KBO'ers: stap over op Zilveren Kruis Achmea Met fikse kortingen en uitstekende service U kunt weer overstappen Volop voordelen voor KBO-leden bij Zilveren Kruis Achmea Per 1 januari

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Uw verzekering snel en digitaal

Nadere informatie

zorgwijzer Vind de beste zorg voor uw situatie Persoonlijk advies over uw gezondheid Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt!

zorgwijzer Vind de beste zorg voor uw situatie Persoonlijk advies over uw gezondheid Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! zorgwijzer 2014/2015 Vind de beste zorg voor uw situatie Persoonlijk advies over uw gezondheid Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! Inhoudsopgave 4 Persoonlijk advies over uw gezondheid 6 Digitaal inzicht

Nadere informatie

Preventie, arbeidsongeschiktheid en re-integratie volgens Generali. Beter voorkomen dan genezen

Preventie, arbeidsongeschiktheid en re-integratie volgens Generali. Beter voorkomen dan genezen Preventie, arbeidsongeschiktheid en re-integratie volgens Generali Beter voorkomen dan genezen Inhoudsopgave Arbeidsgeschikt of arbeidsongeschikt? 3 Hoe voorkomt u arbeidsongeschiktheid? 4 U raakt toch

Nadere informatie

In deze Agis Zorgspecial

In deze Agis Zorgspecial Een uitgave van Agis Zorgverzekeringen www.agisweb.nl oktober 2012 Beste Agis klant, In deze Agis Zorgspecial De verkiezingen en Prinsjesdag liggen alweer achter ons. Er gaat de komende tijd veel veranderen

Nadere informatie

ondernemersplan Arbeidsongeschiktheid Arbeidsongeschiktheid De Inkomensverzekeraar voor ondernemers

ondernemersplan Arbeidsongeschiktheid Arbeidsongeschiktheid De Inkomensverzekeraar voor ondernemers ondernemersplan Arbeidsongeschiktheid Arbeidsongeschiktheid De Inkomensverzekeraar voor ondernemers De Amersfoortse maakt ondernemen een stuk relaxter Als zelfstandig ondernemer of werkgever wilt u uzelf,

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Algemene brochure. voor mensen met een beperking. MEE maakt meedoen mogelijk

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Algemene brochure. voor mensen met een beperking. MEE maakt meedoen mogelijk MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Algemene brochure voor mensen met een beperking MEE maakt meedoen mogelijk 1 Colofon Tekst en samenstelling Eenvoudig Communiceren Amsterdam Afd. Communicatie

Nadere informatie

Fysio- en oefentherapie van Evean

Fysio- en oefentherapie van Evean Fysiotherapie Fysio- en oefentherapie van Evean Werken aan beweging en conditie Evean. Midden in het leven. Fysio- en oefentherapie afgestemd op uw situatie Is bewegen niet meer vanzelfsprekend voor u?

Nadere informatie

Voorbeeldbrief A: Bevestiging geen deelname meer aan zorgprogramma

Voorbeeldbrief A: Bevestiging geen deelname meer aan zorgprogramma Voorbeeldbrief A: Bevestiging geen deelname meer aan zorgprogramma Onderwerp: Bevestiging dat u niet meer wilt meedoen aan het zorgprogramma hart- en vaatziekten Geachte heer/ mevrouw , Uw

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk Vrijwillige hulp

Vrijwilligerswerk Vrijwillige hulp Vrijwilligerswerk Mantelzorg Vrijwillige hulp Burenhulp Maak samen het verschil. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil. Hun inzet op het gebied van onder andere cultuur, zorg, sport, natuur

Nadere informatie

Hoe heeft u als WOS-lid gezondheid geregeld vanaf 1 januari 2008?

Hoe heeft u als WOS-lid gezondheid geregeld vanaf 1 januari 2008? Hoe heeft u als WOS-lid gezondheid geregeld vanaf 1 januari 2008? 18 3 Vitale en gezonde medewerkers kunnen meer! Zilveren Kruis Achmea heeft in samenwerking met uw brancheorganisatie Werkgeversorganisatie

Nadere informatie

Dieet Vertrouwd Dichtbij

Dieet Vertrouwd Dichtbij Gezond eten en leven Dieet Vertrouwd Dichtbij Ik eet bewuster en beweeg meer. Maar wel op een manier die bij mij past. Weer lekker in je vel Verantwoord en lekker eten gaan heel goed samen. Dat is het

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering

Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2009 pavo 0202 Inleiding Als u last heeft van een burn-out door stress op het werk kunt u de therapiegroep werkstresshantering

Nadere informatie

Voorbereiden op het keukentafelgesprek?

Voorbereiden op het keukentafelgesprek? Voorbereiden op het keukentafelgesprek? Deze brochure helpt u daarbij! 2015 een coproductie van: Voor kinderen, partners, verwanten, vrijwilligers die mantelzorgtaken vervullen voor hen die hun dierbaar

Nadere informatie

Astma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER

Astma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?

Nadere informatie

Uw zorgverzekering in 2013. De zorgverzekering voor universitair medische centra

Uw zorgverzekering in 2013. De zorgverzekering voor universitair medische centra EXCLUSIEF VOOR DE UMC S Uw zorgverzekering in 2013 De zorgverzekering voor universitair medische centra De zorgverzekering voor universitair medische centra De zorgverzekering speciaal voor u UMC Zorgverzekering

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.

Nadere informatie

Delta Lloyd Zorg voor werkgevers. Gezond voor het hele bedrijf

Delta Lloyd Zorg voor werkgevers. Gezond voor het hele bedrijf Delta Lloyd Zorg voor werkgevers Gezond voor het hele bedrijf Delta Lloyd Zorg voor werkgevers Pag. 2/8 F 01.1.06-1012 Delta Lloyd Zorg voor werkgevers Een zieke medewerker kan uw bedrijf veel geld kosten.

Nadere informatie

Nieuwsbrief Verzekerdenpanel Februari 2010

Nieuwsbrief Verzekerdenpanel Februari 2010 Nieuwsbrief Verzekerdenpanel Februari 2010 Beste Panelleden, Het is alweer even geleden dat u nieuws van ons hebt ontvangen. In 2009 hebben we weer een aantal interessante onderzoeken over de zorg en uw

Nadere informatie

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische

Nadere informatie

Delta Lloyd Zorg uw gezondheid. Gezond voor het hele bedrijf

Delta Lloyd Zorg uw gezondheid. Gezond voor het hele bedrijf Delta Lloyd Zorg uw gezondheid Gezond voor het hele bedrijf Delta Lloyd Zorg voor werkgevers Een zieke medewerker kan uw bedrijf veel geld kosten. Daarom is het belangrijk dat uw medewerkers goed verzekerd

Nadere informatie

Gezond thema: DE HUISARTS

Gezond thema: DE HUISARTS Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij hart- en vaatziekten! Optimale zorg bij hart- en vaatziekten door samenwerkende zorgverleners 1 op de 3 mensen in Nederland overlijdt aan een hart- of vaatziekte.

Nadere informatie

Chronische longziekten en werk

Chronische longziekten en werk Chronische longziekten en werk Mensen met een longziekte hebben meer moeite om aan het werk te blijven of een betaalde baan te vinden dan de rest van de bevolking. Slechts 42% van de mensen met COPD heeft

Nadere informatie

Denkt u. vast te lopen. in uw werk?

Denkt u. vast te lopen. in uw werk? Denkt u vast te lopen in uw werk? Het leven kan veel van u vragen. Soms misschien teveel. Zeker als u langdurig onder druk staat of een tegenslag te verwerken krijgt. U heeft bijvoorbeeld al lange tijd

Nadere informatie

Vragenlijst Ervaren regie in de zorg

Vragenlijst Ervaren regie in de zorg Vragenlijst Ervaren regie in de zorg versie voor mondelinge afname Introductie Zwart = tekst interviewer Schuingedrukt = ter ondersteuning interviewer (niet hardop lezen) De vragen uit deze vragenlijst

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan COPD, een chronische aandoening

Nadere informatie

Wegwijzer voor hoofdpijnpatiënten. Deze pdf bevat hyperlinks.

Wegwijzer voor hoofdpijnpatiënten. Deze pdf bevat hyperlinks. voor hoofdpijnpatiënten Deze pdf bevat hyperlinks. Juni 2015 De wegwijzer is bedoeld voor mensen met (ernstige) hoofdpijnklachten. De wegwijzer heeft tot doel ondersteuning te bieden aan hoofdpijnpatiënten

Nadere informatie

Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf

Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf Inhoud Delta Lloyd Zorgverzekering voor werkgevers 3 Waarom een collectieve zorgverzekering bij Delta Lloyd? 3 Meer voordelen voor

Nadere informatie

Kritisch over uw gezondheid. Delta Lloyd Zorgverzekeringen 2014

Kritisch over uw gezondheid. Delta Lloyd Zorgverzekeringen 2014 Kritisch over uw gezondheid Delta Lloyd Zorgverzekeringen 2014 Kritisch over uw gezondheid Delta Lloyd Zorgverzekeringen 2014 U vindt uw gezondheid belangrijk en gaat daar kritisch mee om. Het is dan

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan Diabetes Mellitus, een

Nadere informatie

Gebruikersgids jeugdigen met een licht verstandelijke beperking. Algemene informatie Informatie per zorgzwaartepakket (ZZP)

Gebruikersgids jeugdigen met een licht verstandelijke beperking. Algemene informatie Informatie per zorgzwaartepakket (ZZP) Gebruikersgids jeugdigen met een licht verstandelijke beperking Algemene informatie Informatie per zorgzwaartepakket (ZZP) Inhoud Samenvatting 3 Over welke problemen gaat het? 3 Voorbeelden 3 Welke hulp

Nadere informatie

Ik heb een vraag over. zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk...

Ik heb een vraag over. zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk... Ik heb een vraag over zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk... 1 Ik heb een laag inkomen en vind het moeilijk om werk te vinden... Ik wil me

Nadere informatie

DE KLEINTJES AAN KOP

DE KLEINTJES AAN KOP SERVICE ZORGVERZEKERAARS ZORGVERZEKERAARS BEOORDEELD DE KLEINTJES AAN KOP Jaarlijks vragen we zo n 10.000 panelleden wat ze van hun zorgverzekeraar vinden. Na vijf jaar is het tijd om de balans op te maken.

Nadere informatie

Regelgeving & Geldzaken

Regelgeving & Geldzaken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt

Nadere informatie

Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen

Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen Perspectief voor iedereen In Nederland krijgen jaarlijks duizenden mensen te maken met blijvende slechtziendheid of blindheid. Wanneer

Nadere informatie

waardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen,

waardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen, Zwolle Rapportage Mantelzorg in beeld Resultaten uit onderzoeken onder mantelzorgers 2012 en 2014 De gemeente Zwolle wil de positie van de mantelzorger versterken en hun taak verlichten. Met de komst van

Nadere informatie

ook bij u thuis! Advies, ondersteuning, behandeling, preventie & verwijzing

ook bij u thuis! Advies, ondersteuning, behandeling, preventie & verwijzing ook bij u thuis! Viattence Vitaal Advies, ondersteuning, behandeling, preventie & verwijzing Inhoudsopgave Viattence Vitaal Viattence Vitaal 3 Fysiotherapeut 4 Ergotherapeut 5 Logopedist 6 Specialist ouderengeneeskunde

Nadere informatie

De behandelaren van Archipel

De behandelaren van Archipel De behandelaren van Archipel Arts, psycholoog, fysio- en ergotherapeut, logopedist, diëtist, muziektherapeut, maatschappelijk werker het gevoel van samen 'Oók als u behandeling nodig heeft wilt u zelf

Nadere informatie

http://monitor.npcf.nl/engine.asp?guid=dd89b5b6b1e248a08d0633901ab0390c&p...

http://monitor.npcf.nl/engine.asp?guid=dd89b5b6b1e248a08d0633901ab0390c&p... pagina 1 van 7 Keuze en vergelijking Hoe bepaalt u welke arts voor u het beste is? Deze vragenlijst gaat over het maken van keuzes in de zorg en het vergelijken van informatie om een keuze te kunnen maken.

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij zorg voor ouderen! Optimale zorg voor ouderen in een kwetsbare positie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij zorg voor ouderen! Optimale zorg voor ouderen in een kwetsbare positie Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee bij zorg voor ouderen! Optimale zorg voor ouderen in een kwetsbare positie Nederland vergrijst. Er komen steeds meer ouderen met steeds meer en verschillende soorten

Nadere informatie

Deel ggz vanaf 2008 in het basispakket

Deel ggz vanaf 2008 in het basispakket Deel ggz vanaf 2008 in het basispakket Behandeling psychische problemen voortaan in het basispakket van uw zorgverzekering In deze brochure leest u hoe het is geregeld na 1 januari 2008 Ministerie van

Nadere informatie

D ELTA L LOYD Z ORGG ARANT

D ELTA L LOYD Z ORGG ARANT D ELTA L LOYD Z ORGG ARANT I NDIVIDUEEL Delta Lloyd Zorgverzekering NV Postbus 29677 2502 LR Den Haag Uw assurantie-adviseur: F 01.9.45/1205 Zeker Delta Lloyd, al meer dan 150 jaar Delta Lloyd zorgt voor

Nadere informatie

Ik heb een vraag over: Voorwoord. Ik voel me thuis niet prettig, kan ik met iemand praten?

Ik heb een vraag over: Voorwoord. Ik voel me thuis niet prettig, kan ik met iemand praten? Ik heb een vraag...... over zorg, huiselijk geweld en kindermishandeling, hulp en ondersteuning, opvoeding en jeugdhulp, ziekenhuisopname, beschermd wonen, schulden, werkloosheid, mijn arbeidsbeperking

Nadere informatie

Samen komen we verder. Draag bij aan onderzoek naar kanker, steun stichting VUmc CCA

Samen komen we verder. Draag bij aan onderzoek naar kanker, steun stichting VUmc CCA Samen komen we verder Draag bij aan onderzoek naar kanker, steun stichting VUmc CCA Uw bijdrage zorgt voor vooruitgang Juan Garcia, onderzoeker bij VUmc CCA: Ik studeerde geneeskunde omdat ik mensen wilde

Nadere informatie

Niet alles verandert in de zorg

Niet alles verandert in de zorg Over wat blijft en wat er verandert in de zorg 15 september 2014, Hercules Diessen Niet alles verandert in de zorg. Gelukkig maar! Er gaat veel veranderen in de zorg. Maar er blijft gelukkig ook veel hetzelfde;

Nadere informatie

Slimme oplossingen in de zorg. Heel gewoon.

Slimme oplossingen in de zorg. Heel gewoon. Slimme oplossingen in de zorg. Heel gewoon. zorgvannu.nl Zorg van Nu. Heel gewoon. Als je wilt weten waar je bent of hoe je ergens moet komen, dan vertelt je telefoon je dat. Dankzij GPS. Zo kun je ook

Nadere informatie

Voorwoord. Ook wanneer u vragen hebt over uw gezondheid, staan wij voor u klaar. Aarzel dan ook niet om contact met ons op te nemen.

Voorwoord. Ook wanneer u vragen hebt over uw gezondheid, staan wij voor u klaar. Aarzel dan ook niet om contact met ons op te nemen. 2015/2016 2 Voorwoord Goede zorg is belangrijk. Wij denken hierover graag met u mee, want het kan soms best lastig zijn om een keuze te maken. Wij zetten de mogelijkheden en verschillen voor u op een rij

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Loyalis in de zorg Een deskundige partner voor werkgevers

Loyalis in de zorg Een deskundige partner voor werkgevers De expertise van Loyalis is mensenwerk gebruiken we onze kennis voor heldere adviezen en diensten. Omdat pensioen- en caoregelingen in elke sector weer anders zijn, is ons werk maatwerk. En bieden we onze

Nadere informatie

Uitleg voorwaarden algemene tegemoetkoming Wtcg 2013

Uitleg voorwaarden algemene tegemoetkoming Wtcg 2013 Uitleg voorwaarden algemene tegemoetkoming Wtcg 2013 Voor de algemene tegemoetkoming vanuit de Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) over 2013 zijn de voorwaarden voor zorggebruik gewijzigd. Daarnaast

Nadere informatie

Post-hbo opleiding seksuologie

Post-hbo opleiding seksuologie Post-hbo opleiding seksuologie mensenkennis Plezierige overdracht, de docent spreekt uit ervaring en brengt veiligheid en openheid in de groep door haar respectvolle wijze van benaderen. Top! Post-hbo

Nadere informatie

Jeugdigen met een licht verstandelijke beperking

Jeugdigen met een licht verstandelijke beperking Jeugdigen met een licht verstandelijke beperking versie 2009 Informatie over zorgzwaartepakketten voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking 2 Inhoud Samenvatting... 4 Inleiding... 8 Algemene

Nadere informatie

Zorgbijsluiter. De Politie Zorgpolis is ondergebracht bij CZ groep

Zorgbijsluiter. De Politie Zorgpolis is ondergebracht bij CZ groep Zorgbijsluiter 2012 De Politie Zorgpolis is ondergebracht bij CZ groep 1 Inhoudsopgave CZ doet meer 3 Hoe kunt u ons bereiken? 4 Persoonlijk advies over het vinden van de zorg die bij u past 5 Persoonlijk

Nadere informatie

Uw huisarts uit de regio Berlicum, Rosmalen, Empel en Den Bosch

Uw huisarts uit de regio Berlicum, Rosmalen, Empel en Den Bosch Het aantal patiënten met chronische zorg zoals diabetes, COPD en andere chronische ziektebeelden neemt toe. Dit vraagt om een beter gestructureerde organisatie van de gezondheidszorg. Uw huisarts uit de

Nadere informatie

\ Thuiszorg. Zorg en hulp bij u thuis. BrabantZorg, met aandacht

\ Thuiszorg. Zorg en hulp bij u thuis. BrabantZorg, met aandacht \ Thuiszorg Zorg en hulp bij u thuis BrabantZorg, met aandacht 2 Alle aandacht en zorg bij u thuis \ Thuiszorg Thuis wonen in uw vertrouwde omgeving met alle hulp en zorg die u nodig heeft. BrabantZorg

Nadere informatie

Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf

Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf Collectieve zorgverzekering van Delta Lloyd Gezond voor het hele bedrijf Inhoud Delta Lloyd Zorgverzekering voor werkgevers 3 Waarom een collectieve zorgverzekering bij Delta Lloyd? 3 Meer voordelen voor

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

De juiste zorg, prettig bij u thuis

De juiste zorg, prettig bij u thuis De juiste zorg, prettig bij u thuis Veelzijdig in zorg Care: Persoonlijke Verzorging en Verpleging Vérian, veelzijdig in zorg Vérian biedt u een breed aanbod aan zorgdiensten, 24 uur per dag, 7 dagen in

Nadere informatie

VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens

VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens Wat? In december 2011 zijn de organisaties van huisartsen(posten), apothekers en ziekenhuizen met de NPCF tot een akkoord gekomen

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Pijnrevalidatie. Locatie Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA

PATIËNTEN INFORMATIE. Pijnrevalidatie. Locatie Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA PATIËNTEN INFORMATIE Pijnrevalidatie Locatie Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA In deze folder geven het Maasstad Ziekenhuis, het Spijkenisse Medisch Centrum en Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

Nadere informatie

pagina 1 van 8 Vragenlijst Inzicht in zorgkosten Invullen namens: NPCF - Nanda Beck Tekstgrootte: A A A Inzicht in zorgkosten Inleiding De landelijke patiëntenkoepels Ieder(in), Landelijk Platform GGz

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Angst & Paniek

Online Psychologische Hulp Angst & Paniek Online Psychologische Hulp Angst & Paniek 2 Therapieland Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Angst & Paniek van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie

Longaanval COPD. Wat is een longaanval?

Longaanval COPD. Wat is een longaanval? Een longaanval wordt door artsen exacerbatie genoemd. Uw klachten worden dan plotseling erger. Een longaanval is een heftige en vaak nare ervaring. In deze brochure kunt u lezen over wat u kunt doen als

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.

Nadere informatie

vooruitkomen OUDERS & OPVOEDERS

vooruitkomen OUDERS & OPVOEDERS > vooruitkomen + OUDERS & OPVOEDERS ! Via Bureau Jeugdzorg of uw huisarts bent u bij Rubicon jeugdzorg terecht gekomen. Soms zijn er problemen in het gezin die u niet zelf kunt oplossen. Uw kind is bijvoorbeeld

Nadere informatie

Alvast bedankt voor het invullen!

Alvast bedankt voor het invullen! Deze vragenlijst gaat over jongeren die steun of hulp geven aan een familielid. Wij zijn erg benieuwd hoeveel jongeren er binnen onze school steun of hulp geven en hoe zij dit ervaren. De vragenlijst is

Nadere informatie

Regelgeving & Geldzaken

Regelgeving & Geldzaken MEE Gelderse Poort MEE maakt meedoen mogelijk Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt

Nadere informatie

U zorgt voor iemand met dementie. Wie zorgt er voor u?

U zorgt voor iemand met dementie. Wie zorgt er voor u? U zorgt voor iemand met dementie. Wie zorgt er voor u? Uw hart luchten Adviezen inwinnen Uw problemen bespreken Mevrouw Meijers weet wat het is om te zorgen voor iemand met dementie: Zowel mijn buurvrouw

Nadere informatie

Kritisch over uw gezondheid

Kritisch over uw gezondheid Kritisch over uw gezondheid!"#$%% *+,-./,01230456+47+8+49:5+:; U vindt uw gezondheid belangrijk en gaat daar kritisch mee om. Het is dan ook vanzelfsprekend dat u voor de beste zorg kiest. Met een zorgverzekering

Nadere informatie

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken (in)formatieblad - eenvoudig verteld Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken november 2014 2 De Wet maatschappelijke ondersteuning 13 Ben je ouder dan 18 jaar? Woon je in je eigen

Nadere informatie

Algemeen: Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014.

Algemeen: Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014. Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014. Zie ook http://www.amsterdam.nl/zorg-welzijn/zorg-ouderen/ Algemeen: Wat betekenen de bezuinigingen

Nadere informatie

Verzekeringen & erfelijkheid

Verzekeringen & erfelijkheid Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.

Nadere informatie

Delta Lloyd Zorg voor werkgevers

Delta Lloyd Zorg voor werkgevers Delta Lloyd Zorg voor werkgevers WerkgeversZorgPakket Hebt u een collectiviteit zorgcontract met meer dan 25 premiebetalende verzekerden? Dan kunt u een verzekering afsluiten die zorg betaalt om verzuim

Nadere informatie

Omgaan met kanker. Moeheid

Omgaan met kanker. Moeheid Omgaan met kanker Moeheid Vermoeidheid is een veelvoorkomende bijwerking van kanker of de behandeling ervan. Ruim 60% van alle mensen zegt last van vermoeidheid te hebben, zelfs dagelijks. De vermoeidheid

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie