Opleiding Duurzaam Gebouw:

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw: Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen Leefmilieu Brussel AANPAK EN ACTIES VOOR EEN OPTIMAAL BEHEER Anne-Laure MAERCKX Cenergie cvba

2 Doelstelling(en) van de presentatie Voorstelling van de aanpak en de tools voor een optimaal beheer van gebouwen 2

3 Algemeen schema van de presentatie 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers: a. Context b. Informatiesessies c. Gebruikersgids 2. Technische aspecten: a. Postinterventiedossier b. Regeling en onderhoud van de installaties c. Monitoring van het verbruik 3

4 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers a. Context Herhaling: Waarom monitoren? Doelstellingen van het ontwerp Energieprestaties van het gebouw (zeer) lage energie, passief, NZEB Comfortniveau tegenover realiteit van de uitvoering en het gebruik Werkelijke prestaties van de technische installaties Regeling van de installaties, afstemming op de behoeften Gedrag en verwachtingen van de bezetters ( rebound-effect ) 4

5 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers a. Context Herhaling: Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up Uitbreiding van het onderzoeksveld De toekomstige gebruikers betrekken bij het ontwerpproces Bewoners van woningen Gebruikers van tertiaire gebouwen Ze worden geïnformeerd over de algemene uitdagingen van het project en kunnen met kennis van zaken tussenkomen Een groepsdynamiek/-cohesie creëren die kan voortduren zodra het project is uitgevoerd: Elkaar helpen Kennis delen Werkbijeenkomst van de bouwheren van een groepswoning en het ontwerpteam Bron: website van het voorbeeldgebouw Brutopia [097_Brutopia] 5

6 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers a. Context Betrokkenheid bij het ontwerpproces: Zeer wenselijk, maar niet altijd haalbaar Toekomstige bezetters / gebruikers niet altijd of zelfs zelden gekend Tal van potentiële betrokken partijen Is er belangstelling bij de toekomstige bezetters? Informatie doorgeven kan niet altijd vooraf, maar het moet wel gebeuren. Wanneer en hoe? 6

7 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers a. Context Wanneer moet de informatie worden doorgegeven? Aan de beheerder: In het algemeen: op het laatste moment, wanneer de beheerder in actie komt (oplevering van het gebouw). Het kan zinvol zijn dit eerder te doen: De beheerder kan zijn mening vooraf geven, uitwerking van het project (deels) naargelang van zijn competenties en zijn technische kennis Vermijden dat informatie gaandeweg verloren gaat, directe uitwisselingen tussen ontwerpers en beheerder (uitwisseling technicus technicus) 7

8 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers a. Context Wanneer moet de informatie worden doorgegeven? Aan de bezetters: In het algemeen: bezetters niet of slecht op de hoogte ( ze zeggen dat, verkeerd begrepen informatie die maar voor een stuk is doorgegeven, ) NB: Indien er nog problemen zijn wanneer het gebouw wordt opgestart, blijven de bezetters met deze slechte indruk zitten. Vooral als ze geen (of weinig) informatie hebben gekregen. Informatie is nodig, bij voorkeur voordat de bezetters hun intrek nemen in het gebouw. Informatiesessies Handleiding 8

9 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers a. Context De doorgegeven informatie moet duidelijk en goed zijn verband houden met de actieradius van de betrokken doelgroep van een technisch niveau dat verstaanbaar is in verband met thema s die hem aangaan De doorgegeven informatie moet doelgericht zijn. 9

10 Plan van de uiteenzetting 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers: a. Context b. Informatiesessies c. Handleiding 2. Technische aspecten: a. Postinterventiedossier b. Regeling en onderhoud van de installaties c. Monitoring van het verbruik 10

11 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers b. Informatiesessies Van het ontwerpteam / via de opdrachtgever aan de toekomstige bezetters Grote of kleine doelgroep (alleen vertegenwoordigers) Erop toezien dat de boodschap correct wordt doorgegeven! Enkele tips: De start van de informatiesessie moet goed worden begeleid, en indien nodig moet worden bijgestuurd Visuele ondersteuning is nuttig PowerPoint-presentatie Schriftelijke samenvatting De boodschap en het informatieniveau moeten aangepast zijn aan de doelgroep 11

12 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers b. Informatiesessies Inhoud van de informatie: naargelang van het project, het gebouw Voorbeeld: Informatiesessie voor de toekomstige gebruikers van Aeropolis II Passiefkantoren van m², Voorbeeldgebouw verschillende eigenaars +/-150 bezetters Project Manager Voorstelling: vertegenwoordigers van de 4 eigenaars, 1 maand na de verhuizing Inhoud:» Voorstelling van het energieontwerp (passief =?)» Mogelijkheden van interactie met de technieken om een binnenklimaat te definiëren? Wat is mogelijk / onmogelijk? 12

13 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers b. Informatiesessies Voorbeeld [040_Aeropolis II: uittreksels uit de presentatie die werd geprojecteerd tijdens de informatiesessie voor gebruikers 13

14 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers b. Informatiesessies Voorbeeld [040_Aeropolis II: uittreksels uit de presentatie die werd geprojecteerd tijdens de informatiesessie voor gebruikers 14

16 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers c. Handleiding Versie op papier die gemakkelijk kan worden uitgedeeld Opgesteld door (of in overleg met) het ontwerpteam Vooral ten behoeve van de bezetters Inhoud en type van gegevensdrager: afhankelijk van het project en de doelgroep 16

17 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers c. Handleiding Voorbeeld Aeropolis: 6 pagina s, vooral tekst en enkele illustraties. Inhoud: +/- identiek met informatiesessie. [040_Aeropolis II: uittreksel uit de handleiding: indeling] 17

18 1. Informatie aan de bezetters / gebruikers c. Handleiding Voorbeeld Voorbeeldgebouw L Espoir: Zeer visuele handleiding voor de gebruikers [060_L Espoir: uittreksel uit de handleiding] 18

20 2. Technische aspecten a. Postinterventiedossier (DIU) Technisch dossier Opgelegd door het koninklijk besluit van 25 januari Moet worden overhandigd aan de koper bij de ondertekening van de aankoopakte. Opgesteld door de veiligheidscoördinator (indien verschillende aannemers betrokken zijn) of door de bouwheer (indien hij de werken zelf uitvoert) of door de algemene aannemer Doelstelling: de veiligheid garanderen van de werknemers die later in het gebouw zullen werken. 20

21 2. Technische aspecten a. Postinterventiedossier (PID) Inhoud: nuttige elementen in het domein van de veiligheid en de gezondheid die in aanmerking moeten worden genomen voor eventuele toekomstige werken (onderhoud, herstellingen, vervangingen, ): Informatie over de structuur As-builtplannen Architecturale, technische, en organisatorische elementen die betrekking hebben op de uitvoering, het onderhoud en de herstellingen (technische fiches, onderhoudsvoorschriften, ) Uitgevoerde materialen (zie ook Bijlage I deel C van het KB:

23 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Informatie die moet worden bezorgd aan de beheerder(s) van het gebouw voor: een optimale werking op lange termijn Gewoonlijk, as-builtdossier van de aannemer met: As-builtplannen (stabiliteit, architectuur en technieken) Technische schema s: hydraulica, luchtbehandeling, elektriciteit, regeling, Technische fiches van het geïnstalleerde materiaal Hoeveelheid en type van de informatie in het asbuiltdossier hangt af van het project (grootte, bestemming, ) 23

24 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Herhaling: voorafgaand overleg met en informatie aan de beheerder van het gebouw, om de follow-up zo vlot mogelijk te laten verlopen Basisprincipes voor onderhoud van de technische installaties die moeten worden nageleefd, en ook de instructies van de fabrikanten Voorbeelden: Verwarming: onderhoud van de verwarmingsketel, goede werking van de branders, dichtheid van de kleppen, onderhoud van de eindunits, ontluchting van de radiatoren, 24

25 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Ventilatie: vervanging van de filters, controle van de spanning van de riemen van de ventilator, reiniging van de uitlaatopeningen, Klimaatregeling: SWW: reiniging van de condensatoren, controle van het koelvloeistofpeil, onderhoud van de eindunits, controle van de dichtheid van de kleppen, ontluchtingskranen,, Verlichting: schoonmaak van de armaturen, controle van de regeling, 25

26 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Relevante bijkomende informatie: Energieontwerpnota, indien (passief, (zeer) lage energie) HEP-gebouw: Principes voor ontwerp van het gebouw op het vlak van energie informatie over de prestatiedoelstellingen informatie over de in aanmerking genomen hypothesen basis voor beoordeling van de effectieve energieefficiëntie van het gebouw 26

27 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Relevante bijkomende informatie: Energieontwerpnota [040_Aeropolis II: uittreksels uit de energieontwerpstudie] 27

28 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Relevante bijkomende informatie: Regelingsnota Nota opgesteld door studiebureau Geeft meer informatie over de regeling van het gebouw (technische installaties) Nuttige tool voor HEP-gebouwen (grote afwijkingen mogelijk indien verkeerde regeling) correcte parametrering van de installaties aan de basis Basis voor» beoordeling van de parametrering door de aannemer» opstart van de installaties 28

29 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Relevante bijkomende informatie: Regelingsnota NEE - WINDSNELHEID < X M/S* - VORSTRISICO OK * Maximaal toelaatbare windsnelheid volgens fabrikant JA LUIKEN IN ZONWERINGSSTAND ONTVOUWING NAARGELANG VAN LICHTSTERKTE EN ZONE (ORIËNTATIE) [Greenbizz: uittreksels uit de regelingsnota: indelingsschema HVAC regeling van de zonwering] 29

30 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Relevante bijkomende informatie: Specifieke onderhoudsnota Vooral voor specifieke systemen, die weinig voorkomen Voorbeeld: Aardwarmtewisselaar van het project Aeropolis II» onderhoudsnota opgesteld door SB» doorgegeven aan de beheerder van het gebouw» toegevoegd aan PID Inhoud:»Voorstelling van het systeem»aanbevelingen voor onderhoud 30

31 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties [040_Aeropolis II: uittreksel uit de onderhoudsnota van de aardwarmtewisselaar 31

32 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Regelgeving: EPB Verwarmingsbesluit: 16 eisen waaronder het bijhouden van een logboek (eis 11)»= dossier met alle documenten die betrekking hebben op de technische installaties» Minimuminhoud vastgelegd door de regelgeving» andere documenten zoals de aanbevolen plannen, schema s, schetsen, adviezen, 32

33 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Regelgeving: EPB Verwarmingsbesluit: Oplevering van de systemen Periodieke controle van de verwarmingsketels door een erkend vakman Diagnose van de verwarmingssystemen Meer informatie over het verwarmingsbesluit: informer.aspx?id=32599&langtype=

34 2. Technische aspecten b. Regeling en onderhoud van de installaties Regelgeving: EPB Besluit klimaatregeling: 9 eisen, waaronder het bijhouden van een logboek (eis 9) Periodieke controle door een erkend vakman Meer informatie over het besluit klimaatregeling: mer.aspx?id=34630&langtype=

36 2. Technische aspecten c. Monitoring van het verbruik Invoering van een energieboekhouding en follow-up van het verbruik Doelstellingen: Follow-up van de evolutie van het verbruik in de tijd Analyse van de prestaties van de technische installaties Afwijkingen en de bron(nen) ervan opsporen, en oplossingen aanreiken 36

37 2. Technische aspecten c. Monitoring van het verbruik 37

38 2. Technische aspecten c. Monitoring van het verbruik In de presentaties van deze namiddag wordt hier dieper op ingegaan. 38

39 2. Technische aspecten c. Monitoring van het verbruik Regelgeving: EPB Verwarmingsbesluit: energieboekhouding over de verwarmingsketels elektriciteitsmeting op de ventilatoren bijhouden van een energieboekhouding Besluit klimaatregeling: enkelvoudige of dubbele meting van de koelinstallaties elektrische meting op de koeltorens elektrische meting op de ventilatoren Het bijhouden van een energieboekhouding 39

40 Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.: Koninklijk besluit van 25/01/2001: EPB-reglementering voor verwarming: px?id=32599&langtype=2067 EPB-reglementering voor klimaatregeling: px?id=34630&langtype=2067 Referentie Gids Duurzame Gebouwen en andere bronnen: Gids Duurzame Gebouwen: Fiche: MAN00, ENE00, ENE10 Documentatie en tools ecogebouwen 3&langtype=2067 Bestek voor REG-onderhoud en toolkit voor REG-onderhoud &langtype=

41 Om te onthouden van de presentatie Verschillende aspecten komen aan bod bij de follow-up van het gebouw Technische aspecten Menselijke aspecten Een goede overdracht van de technische informatie is essentieel hiervoor zijn verschillende tools beschikbaar De regelgeving bepaalt welke eisen moeten worden nageleefd bij het onderhoud en de monitoring van de technische installaties 41

42 Contact Anne-Laure MAERCKX Adviseur Duurzaam Bouwen Coördinaten: : anne_laure.maerckx@cenergie.be 42