Economische duurzaamheid en Slimmer boeren met cijfers. Herman Vets Boerenbond Studiedag leraars land- en tuinbouwscholen December 2016

Transcriptie

1 Economische duurzaamheid en Slimmer boeren met cijfers Herman Vets Boerenbond Studiedag leraars land- en tuinbouwscholen December 2016

2 Definitie duurzame landbouw op website Vlaamse Overheid duurzame landbouw hanteert praktijken die economisch efficiënt zijn ecologisch en sociaal aanvaardbaar zijn in eerste instantie bedoeld zijn voor de huidige generatie zonder kansen van toekomstige generaties te hypothekeren. Een economisch duurzame landbouw blijft op wereldschaal voldoende voedsel produceren, en wie verantwoordelijk is voor de voedselproductie, kan daarvan leven. Een ecologisch duurzame landbouw wil het ecosysteem dat de landbouw omgeeft, gezond houden. het beperken van negatieve effecten op het milieu (residu's) de zorg voor biodiversiteit in al zijn facetten (relatie landbouw-natuur). 2

3 Ecologische & sociale duurzaamheid Respecteren wetgeving (= minimum) Probleem: grote regionale verschillen <> 1 markt! Diverse initiatieven die meer duurzaamheid claimen milieu : uitstoot, residuen, klimaat natuur : natuurlijke rassen, verweving, sociaal : dierwelzijn, omgeving, fair trade, biologische landbouw (meerdere facetten, kringloop, ) korte keten, seizoens- en/of lokale productie,. Meer duurzaamheid t.o.v. minimum Verschil in technische en/of kostprijs efficiëntie Verschil in arbeidsefficiëntie hoger rendement per eenheid product nodig het hele plaatje bekijken (kapitaal, arbeid, marketing) Betrouwbaar cijfermateriaal is nodig! 3

4 Duurzaamheid <> efficiëntie en rendement Economische efficiëntie is niet altijd tegengesteld aan ecologie Efficiëntie in termen van - beperken inname van ruimte - beperken uitstoot per kg product - beperken input grondstof per kg product (vb. voederconversie) - beperken logistiek per kg product (vb. transport) - concentratie productie en/of uitstoot op 1 locatie maakt technieken economisch haalbaar (vb. luchtwasser) Hoe ecologisch effect van efficiëntie in kaart brengen? Hoe rendement van duurzaamheidsmaatregelen aansturen? via betrouwbaar cijfermateriaal! individueel én collectief Initiatief Boerenbond: Slimmer boeren met cijfers 4

5 SLIMMER BOEREN MET CIJFERS Bedrijfseconomische boekhouding stimuleren TIBER ( quick wins) Introductie financiële kengetallen / tool kasplanning Nieuwsbrieven / acties naar doelgroepen TIBER2020 ( web based technologie) Boekhouden moet dynamischer worden! Aandacht BEB in Land- en tuinbouwonderwijs Sectorbarometers Objectieve ad hoc opvolging sectorsituatie Rapportering intern en via nieuwsbrieven Artikelen in Management & Techniek Versterking kennis BB-consulenten

6 SLIMMER BOEREN MET CIJFERS STIMUREN BOEKHOUDING (BEB) Waarom heeft landbouwer cijfers nodig? Welke cijfers heeft landbouwer nodig? Prestatiecijfers van dieren en teelten (technisch) Prestatiecijfers van het bedrijf (economisch) Cijfers i.v.m. de financiële toestand (financieel) Focus op bedrijfseconomische cijfers Focus op financiële cijfers Ondernemingsplan, kasplanning & strategie

7 Waarom slimmer boeren met cijfers? Competentieportfolio van Vlaamse zelfstandige land- en tuinbouwsector slechtst scorende sector slechts 13% landbouwers ervaart nooit managementdeficit Campagnebeeld van rallypiloot sturen op buikgevoel rally rijden zonder dashboard Evoluties in de landbouwsector kleinere marges dan vroeger hoger risico? margeverschil tussen bedrijven verkleint niet technisch OK automatisch economisch OK initiatieven duurzaamheid: weinig objectieve informatie

8 Verschil tussen bedrijven verkleint niet Verschil Q1 Q4 (gemiddelden over 5 jaar BJ 10-14) Opbrengst vleesvarken per 100 kg 6 Saldo per big (tot 7 kg) 5,6 Saldo per vleesvarken (vanaf 7 kg) 16,9 Saldo per verkocht varken (gesloten) 19,2 Arbeidsinkomen per verkocht varken (gesloten) 23,5

9 Waarom slimmer boeren met cijfers? Cijfers (dashboard) onmisbaar voor de bedrijfsleider (chauffeur) voor de adviseur (copiloot) knipperlichten Partners willen meekijken banken, leveranciers snel uw behoefte te kunnen zien (adviseur) Toekomst : cijfers kunnen ook geld waard zijn! Vb. kredietrating Hoe betrouwbaarder hoe makkelijker? Big data

10 SLIMMER BOEREN MET CIJFERS STIMUREN BOEKHOUDING (BEB) Welke cijfers heeft landbouwer nodig? Prestatiecijfers van dieren en teelten (technisch) Prestatiecijfers van het bedrijf (economisch) Cijfers i.v.m. de financiële toestand (financieel)

11 Welke cijfers heeft landbouwer nodig? 1) Prestaties van gewassen & dieren Technische informatie via boekhouding (BEB) of managementspakket of Productiegegevens (melk, aantal biggen, ) Verbruiksgegevens (voeder, mest, gewasbescherming, ) Instrument voor bijsturing prestaties op korte termijn Focus op de manager (+ adviseur) INTERN gericht (verbetering productieproces)

12 Welke cijfers heeft landbouwer nodig? 2) Prestaties van het bedrijf Bedrijfseconomische informatie via bedrijfseconomische boekhouding - bedrijf opsplitsen in stukken (deelactiviteiten) - rendement & kostenstructuur per deelactiviteit Instrument voor de langere termijn bijsturing van het management en de onderneming Conflict met het technische is mogelijk Focus op de ondernemer (+ adviseur) INTERN gericht (verbetering rendement)

13 Welke cijfers heeft landbouwer nodig? 3) Financiële toestand van het bedrijf Financiële informatie Via financiële (fiscale) boekhouding - heel het bedrijf of de vennootschap - bepaling van het inkomen of de winst, - liquiditeit, solvabiliteit, vermogen, balans Instrument voor investerings- en financieringsbeslissingen op korte en langere termijn Focus op de ondernemer (+ adviseur) Knipperlichten EXTERN gericht (bij vennootschappen openbaar!)

14 Welke cijfers heeft landbouwer nodig? Bedrijfseconomisch Boekhouden Financieel / fiscaal Boekhouden Bedrijfsspecifiek Niet bedrijfsspecifiek Per activiteit (maatwerk) Globaal bedrijf Verrijkt (technische info) Niet verrijkt (enkel ) Niet officieel (vrijwillig, VLIF) Officieel (openbaar) Manager / ondernemer Ondernemer Evolutie (meerdere jaren) Foto (momentopname) Statisch / verleden / traag Statisch / verleden / traag INTERN gericht EXTERN gericht Uitdaging TIBER2020: dynamisch systeem 14

15 TIBER startscherm, op maat van bedrijf 15

16 Verschillen fiscale <> BEB-boekhouding Doel Afschrijving van investeringen Inventarisschatting Analytisch Resultaat Welke gegevens? Periode Financiële / fiscale boekhouding Optimalisatie belastbaar inkomen Fiscale levensduur i.f.v. optimalisatie belastbaar inkomen Op bedrijfsniveau met min. opsplitsing kosten/opbrengsten Belastbaar inkomen met opsplitsing in fiscale kost- en opbrengstenposten Bedragen van facturen, pachten, betaalde intresten en inventarissen (alleen ) Kosten/opbrengsten gemaakt in het fiscale jaar Bedrijfseconomische boekhouding Optimalisatie rendement via inzicht in bedrijfsinkomen Economische levensduur i.f.v. correcte berekening rendement (bedrijfsinkomen) Per sector volgens rekeningstelsel op maat van bedrijf unieke economische, technische en financiële kengetallen. ( afgeleiden) ook interne doorrekeningen, technische gegevens (bemesting, arbeid, energie, voeders, geboorten, productie,.. Kosten/opbrengsten gemaakt met betrekking tot boekjaar (vb. kosten en opbrengsten van teelt samen houden) 16

17 BEB-boekhouding rendementsberekening 17

18 Begrippen bedrijfseconomische boekhouding Arbeidsinkomen = de vergoeding voor arbeid Saldo = idem maar excl. vaste kosten = operationeel resultaat Focus op het rendement van eigen arbeid uitgedrukt op verschillende manieren : per uur, per varken, per kg, duurzaam = ervan kunnen leven : zit van origine in BEB vervat! Focus op benchmarking en vergelijking (TIBER) Financiële begrippen in BEB : Gezinsinkomen, Cashflow,

19 Tips om meer uit je cijfers te halen Productieproces ook intern opvolgen (kritieke punten) - wegen = weten (voorbeeld: gewicht biggen bij spenen) Investeer in de kwaliteit van je cijfers (vb. kosten toekenning) Boekhoudkantoor dat investeert in kwaliteit van cijfers Oordeel op je einddoel - technische cijfers zijn geen doel op zich (ondergeschikt) - marge op eindproduct (risico in volatiele markt) - marge per eenheid arbeid (duurzaamheid) - rendement op geïnvesteerd kapitaal (risico financieel)

20 Benchmarking in TIBER Ken Uw cijfers en die van anderen Benchmarking = vergelijken Individueel of in groep? 20

21 Financiële boekhouding rendementsberekening 21

22 Begrippen financiële boekhouding Focus op de financiële toestand van een bedrijf Balans = momentopname vermogenstoestand Jaarresultaat ( globaal rendement) Boekhoudkundige analyse via financiële ratio s liquiditeit, solvabiliteit, rentabiliteit Potentieel duurzame initiatieven gaan soms ten onder aan slechte financiële planning

23 De bedrijfsbalans Momentopname van de vermogenstoestand van een bedrijf Activa (vermogen) Immaterieel vast actief Onroerend Roerend Vorderingen afnemers Financiële middelen - Beleggingen - Liquide - RC actief Passiva (herkomst vermogen) Eigen vermogen Bankschulden - Kaskrediet / vast voorschot - Investeringskredieten Leveranciersschulden BEB : vereenvoudigd 23

24 Financiële ratio s Liquiditeit Maatstaf of men tijdig kan voldoen aan financiële verplichtingen op korte termijn = vlottend actief / schuld korte termijn vlottend actief = + vorderingen < 1 jaar + overlopende rekeningen + geldbeleggingen + Liquide middelen / schuld korte termijn (KT) = + schulden < 1 jaar + overlopende rekeningen 24

25 Financiële Ratio s Solvabiliteit Maatstaf of men voldoende buffer heeft om te voldoen aan financiële verplichtingen op lange termijn (of bij stopzetting) = eigen vermogen / totaal van de balans eigen vermogen = + kapitaal + herwaarderingen + reserves + overgedragen resultaat / totaal balans = + vaste activa + vlottende activa 25

26 Financiële ratio s Rentabiliteit (financieel) = Maatstaf of er rendement of marge gerealiseerd wordt per eenheid geïnvesteerd kapitaal = winst / totaal van de balans = maatstaf voor terugbetaalcapaciteit op lange termijn (interessant voor kredietverstrekkers, aandeelhouders, ) Andere insteek dan bedrijfseconomisch Bedrijfseconomisch = winst per eenheid product, arbeid, Financieel = winst bedrijf i.f.v. vermogen 26

27 Financiële ratio s Rentabiliteit Liquiditeit GEZOND Geen financiële problemen en ook niet te verwachten in de nabije toekomst TIJDELIJK ZIEK Tijdelijke problemen maar gezien de positieve rentabiliteit nog op te lossen CHRONISCH ZIEK Geen financiële problemen maar zonder beter resultaat wel te verwachten STERVEND Financiële problemen zijn niet meer op te lossen zijn (geen financier te vinden) 27

28 Financiële ratio s Interpreteren van ratio s Afhankelijk van bedrijfssituatie (vb. starter) De 3 ratio s altijd samen bekijken Over meerdere jaren bekijken (evoluties) Er zijn geen objectieve richtwaarden 28

29 Duurzaam ondernemen: financiële planning Financieel plan van een investering Verwachte kosten en baten lange termijn (LT) Kasplanning Verwachte ontvangsten en uitgaven korte termijn (KT) - wordt preventief gevraagd bij investeringen - nuttig voor financieringsbeslissingen KT vb. neem ik kaskrediet of een vast voorschot? - soms struikelblok voor vernieuwende initiatieven - excel op website B.O.E.K. - tool ontwikkeld in TIBER Starters

30 Kasplanning in TIBER

31 Kasplanning in TIBER Zeker aan te bevelen bij nieuw project 31

32 Duurzaam ondernemen: ondernemingsplan Technisch, economisch en financieel plan Omvat: - vooruitzicht op technische resultaten en markten - als basis voor rendementsverwachting - als basis voor financieringsplan (LT + KT) Focus management (verbeteringen) Focus ondernemer (richting voor de toekomst) - bedrijfsstrategie

33 Duurzaam ondernemen: bedrijfsstrategie Verzadigde markt : behoefte differentiërend vermogen Voorbeelden van strategieën (eigen insteek!) De laagste kostprijs De beste prijs/kwaliteit Nicheproduct met hogere marge of korte keten Bij de beste helft zijn (management) Efficiëntiestijging Win / win situaties (producent en afnemer/partner)

34 Duurzaam ondernemen: bedrijfsstrategie Permanent aftoetsen strategie o.b.v. boekhouding Benchmarking ( interne en externe bedrijfsvergelijking ) Vb. kostprijsreductie heb ik lagere kostprijs in BEB? heb ik nog gelijkwaardig product? nemen de gevolgen niet de overhand? Vb. meerwaarde product realiseer ik betere prijs in BEB? Vergeet niet economisch te evalueren! Duurzaam ondernemen = aanvoelen wat vernieuwend of blijvend, maar ook haalbaar en realistisch is! = ook alle gevolgen van strategie kunnen inschatten!

35 Duurzaam ondernemen: conclusie Conclusie Technische, bedrijfseconomische en financiële cijfers Vullen mekaar aan en dragen bij aan inzicht in de duurzaamheid van de productie Dus niet of maar én! 35

36 Tiber & LB-onderwijs Samenwerking mogelijk? Tiber op pc school Leerlingen kunnen kennis maken / inzicht verwerven Bespreking uitslag door consulent. 36

37 016 /